________________
Tatpūrvakam Trividham Anumānam (NS. 1.1.5 )
15. अनुमानम् इति लक्ष्यनिर्देशः, तत्पूर्वकमिति लक्षणम् । तदिति सर्वनाम्ना प्रक्रान्तं प्रत्यक्षमवमृश्यते । तत् पूर्व कारणं यस्य तत् तत्पूर्वकम् । न्या. मं. द्वितीय आह्निक, तदेव पृ. १३७ ।
1
16. न्या. मं.द्वि. आ. तदेव पृ. १४१ ।
17. Considering chrc nologically I have ascertained in my thesis that Jayanta Bhatta ( 910 A. D. ) is senior to Bhasarvajña (950 A. D.), and both of them belonged to Kashmir.
189
A Critical Study of the Praty aksa Pariccheda of the Nyayabbüṣaṇa of Bhāsarvajña, chapter 1. Ph. D. Thesis, Dr. L. V. Joshi. pp. 10,15 (Typed copy ). 1978 A. D.
18. अत्र तत्पूर्वकम् अनुमानम् इति एतावद् एव लक्षणार्थम्, परिशिष्टिं तु विभागार्थम् इति एके तदपव्याख्यानम् |-- NyB, Ibid. p. 189
अत्र तत्पूर्वकम् अनुमानम् इति एतावद् एव लक्षणार्थम्, परिशिष्ट तु विभागार्थम् इति एके । तम्मतिव्याख्यानं । NyB, Photostat, Ibid, p. 43 (a ).
19. अत्र तत्पूर्वकम् इति एतावद् एवं अनुमानलक्षणम् इति न बुध्यामहे... ननु च ते इति विग्रहाश्रयणादेव सर्व व्यभिचारनिवृत्तिः सिद्धा ।...न, अप्रक्रान्तत्वात् । न हि प्राक् क्वचिद् अविनाभावदर्श'नलिङ्गदर्शने प्रक्रान्ते येन तयोरेव 'ते' इति अनेन परामर्श: । - न्या. भू. सं. योगीन्द्रानंद, तदेव पृ, १९१ ।
20. तद् इति अनेन यदि प्रत्यक्षमेव परामृश्यते, तदा अतिव्याप्तिअन्याप्तिदोषौ भवतः - प्रत्यक्षपूर्व के संस्कारे संशयादिज्ञाने च अतिव्याप्तिः अनुमानादिपूर्वकानुमाने च अन्याप्तिः इति । -- न्या. भू. सं. योगीन्द्रानौंद, तदेव, पृ. १८९ ।
Jain Education International
21. प्रत्यक्षानुमानोपमानशब्दाः प्रमाणानि । दास शास्त्री, तदेव पृ. १५ ।
तुलना -- तत् (प्रत्यक्षम् ) पूर्वं कारणं यस्य तत् तत्पूर्वकम् । एतावति उच्यमाने निर्णयोपमानादौ तत्पूर्व के प्रसंग: न व्यावर्तते । ( न्या. मं. द्वि. आ. पृ. १३७ )... ननु एवं निरस्यताम् अतिव्याप्तिः, अयाप्तिः तु कथं निरसिष्यते ? आगमादिपूर्वकाणाम् अनुमानानाम् असङ्ग्रहात् । -- न्या. मं द्वि. आ. सं. नगीन जी. शाह, तदेव पृ. १३९ ।
न्या. सू १-१-३, गौ. न्या. द. सं. द्वारिका
22 तेन अतिव्याप्तिपरिहारार्थ विभागसूत्रप्रक्रान्तानि सर्व प्रमाणानि परामृश्यन्ते । -- न्या. भू. सं. स्वामी योगीन्द्रानंद, तदेव पृ. १८९ । तुलना - तानि इति पुनः तावद् अवबोधाय
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
