Sambodhi 1982 Vol 11

Author(s): Dalsukh Malvania, H C Bhayani, Nagin J Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 388

मेघदूतम्
अद्रेः शृङ्ग हरति104 पवनः किंस्विदित्युन्मुखीभिईष्टोत्साहश्चकितचकितं मुग्धसिद्धाङ्गनाभिः । स्थानादस्मात्सरसनिचुलादुत्पतोदङ्मुखः खं दिङ्नागानां पथि परिहरन् स्थूलहस्तावलेपान् ||१६||
उन्नता
हे जीमूत ! अस्मात् स्थानात् उन्मुख 105 उत्तराभिमु[खः ] खमन्ति (न्त) रिक्षम् 106 (उत्पत) 107 उर्ध्वं गच्छ । कीदृशान्तः (त्) स्थानात् १ सरसनिचुलात्- सरसा निचुला : वेतसवृक्षाः यत्र तत्सरसनिचुलं, तस्मात् । कीदृशस्त्वं १ मुग्धसिद्धाङ्गनाभिः इति हेतोरुन्मुखीभिः ऊर्ध्वकृतवदनाभिः इति । किं स्विदिति वितके (के) । पवनो वायुः किमद्रे: पर्वतस्य श्रृङ्ग शिखर हरति । त्वं किं कुर्वन् ? पथि मार्गे (र्गे ) दिग्गजानां 108 दिक्करि री)णां स्थूलहस्तावलेपान् पीन गै (पु)ष्टहह्तसंस्पर्शान् 109 परिहरन् वर्जयन् ॥ १४ ॥
रत्नच्छायाव्यतिकर व 1 10 प्रेक्ष्यमेतत्पुरस्तात् वल्मीकायात् प्रभवति धनुःखण्डमाखण्डलस्य । येन श्यामं वपुरतितरां कान्तिमापत्स्यते ते
स्फुरितरुचिना गोपवेषस्य विष्णोः ||१५||
त्वय्यायत्त' कृषिफलमिति 119 भ्रूविलासानभिज्ञैः प्रीतिस्निग्धैर्जन पदवधूलोचनैः पीयमानः । सद्यः सीरोत्कषणसुरभि क्षेत्रमारुह्य मालं किञ्चित्पश्चाद् व्रज लघुगतिर्भूय एवोत्तरेण ||१६||
है मेघ ! पश्य पुरस्तादग्रतः, आखण्डलस्य शक्रस्य तद्धनुःखण्ड प्रभवति समुत्पद्यते । कस्मात् ? वल्मीकाग्रात् । पिपीलिकागृहम् । मृत्सञ्चयविशेषो वल्मीकस्तस्याग्रः; तस्मात् सर्प (र्प) • गृहात् 111 वल्मीकाग्रात् शक्रधनुषो वर्षाकाले सम्भव इति वृद्धा: 112 | कीदृशः (श) धनुःखण्डम् ? रत्नच्छायाव्यतिकर इव प्रेक्ष्यम्, दर्शनीयम् । 113 पञ्चवररत्न दीप्तिवितानमित्यर्थः । हे पयोद ! येन धनुःखण्डेन, ते तव, श्याम कृष्णवर्ण, वपुः शरीर, अतितरामित्यर्थं कान्ति शोभां आपत्स्यते लप्स्यते । {ते} कस्यै(स्ये)व ? विष्णोरिव । यथा विष्णोः नारायणस्य वपु (पुः ) 114 बहे मयूरपिच्छे कान्ति ( ति ) 115 पुष्णाति । किं विशिष्टेन 116 बर्हेण ? स्फुरितरुचिना देदिप्यमानकान्तिना 1117 एतावता बर्हधारिणः श्रीकृष्णस्य तुल्य प्राप्स्यतीत्यर्थः । कस्येव ? यथा गोपालरूपधारिण श्रीविष्णोष्णोः) नारायणस्य श्यामवर्ण शरीर वपुः, बहेण मयूरपिच्छेन कान्तिमाप । गोपालाः किल केलिरसात् मयूरपिच्छधारिणो भवन्ति । 118 कीदृशस्य विष्णोः १ गोपवेशस्य वल्लभरूपस्य ॥ १५ ॥
७
,
हे मित्र ! किञ्चिन्मनागपि माल आरुह्य [क्षेत्रोपरि स्थित्वा ] 120 पश्चादनन्तर ं भूय एव पुनररि, उत्तरेणोत्तरस्यां दिशि, ब्रज गच्छ । <मालां ग्रामान्तरावीनामसंग्रहो (ह :) ) 121
कि