Sambodhi 1982 Vol 11

Author(s): Dalsukh Malvania, H C Bhayani, Nagin J Shah
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 410

मेघदूतम्
चूडापाशे नवकुरबकं चारु कर्णे शिरीष सीमन्ते च त्वदुपगमजं यत्र नीपं वधूनाम् ॥६९।। ('आननश्रीः' इति टीकायों दृश्यते । )
हे मेघ ! [यत्र]46 2 पूर्या वधूना युवतीनां, हस्ते करे, लीलाकमल 46 3 क्रीडानलिन, विद्यते । यत्र वधूनां अलक बालकुन्दानुविद्ध च464 वर्तते । बालकुन्दैः कुन्द सुकुसुमैरनुविद्ध मिश्रितम् । यत्र वधनामाननश्रीः मुखशोभा, रे(लो)ध्रप्रस्वर जसा रो(लो) पुष्परागेण , पाण्डुतां गौरतां, नीता लम्भिता । यत्र वधूनां चडाप(पा)शे मुकुटे नवकुरु(र)बक'465 अभिनवकुसुम {तत्र} वर्तते । यत्र वधूनां कणे चारु रम्यं शिरीष शिरीषकुसुम विद्यते च । पुनर्यत्र वधूनां समीपे(सीमन्ते)466 त्वदुपगम(म)[ज]467 त्वदुपगमाज्जातं त्वदुपगमजं प्रावृषेण्यं नीपपुष्पं विद्यते। तत्प्रावृषि सम्पद्यते एतेन रामाणां नागरिकत्वमुररीकृत, सारभूतं कनकाल कारनि {ग्र रासने468 ॥६९।।
469 आनन्दोत्थं नयनसलिलं यत्र नान्यनिमित्तैर्नान्यस्तापः कुसुमशरजादिष्टसंयोगसाध्यात् । नाप्यन्यत्र प्रणयकलहाद्विप्रयोगोपपत्तिविरोशाना न खलु च वया यौवनादन्यदस्ति ।।७०॥
हे सखे ! यत्र ममालकायां नराणां आनन्दादुत्थान यस्य तदानन्दोत्थं नयन सलिल' नेत्ररोदनं वियते । अन्यैरपि निमिती: शोकादिभिः नयनसलिल' न यत्र । कुसुमस(श)रजात् कुसुमस- (श)राज्जातः कुसुमस(श)रजः तस्मात् इष्टसंयोगसाध्यः । इष्टसंयोगेनाभीष्टजनमेलापकेन साध्यः
तापो वर्तते । अन्यस्तापो न यत्र । प्रणयकलहात स्नेहकन्दलादन्यत्र विप्रयोगोपपत्तिः वियोग प्राति(प्ति)न यत्र । च पुनः, खलु निश्चितम् , वित्तेशानां पुरुषाणां यौवनादन्यदपर क्यो नास्ति ॥७०॥
470यस्या यक्षाः सितमणिमयान्येत्य हर्यस्थलानि ज्योतिश्छायाकुसुमरचिताभ्युत्तमस्त्रीसहायाः । आसेवन्ते मधु रतिफलं कल्पवृक्षप्रस्त त्वद्गम्भीरध्वनिषु शनकैः पुष्करेष्वाहतेषु ॥७॥ ( • 'कुसुमरचना' इति टोकायां दृश्यते । )
यस्यामल (ल)कायां यक्षा पुण्यजनेश्वरा उत्तमस्त्रीसहायः(या:) प्रधानस्त्रीसहिताः, सन्तः पुष्करेषु वाद्य (दि)तेषु, शनकैर्मन्द [मन्दं], आहतेषु वाद्यमानेषु सत्सु, रतिफल कामसुखदायककल्पवृक्षपसूतं सुरद्रुमसमुत्पन्न, मध्वास सेवन्ते पिबन्ति । किं कृत्वा ? हय स्था(स्थ)लानि सेवितत्वान्येत्यागत्य । किम्भूतानि हाणि ? श(सि)तमणिमयानि शि(सितमणिनि(भिः) स्फाटिकरस्नैः प्रवृस्तानि निर्मितानि, श(सितमणिमयानि। पुनः किं लक्षणानि ? ज्योतिच्छायानक्षत्रश्रेणिबिम्बान्येव(व)