________________
સમયસાર : આત્મખ્યાતિ
જાણંતો જ જાણું છું, ઈ. એ ષકારક રૂપ | સમુલ્લસે છે, તે હું છું નહિ ? કારણકે ભેદવિવક્ષાથી હું શાતા આત્મા જ્ઞાતા
અત્ર તેઓ (ભાવો) સમગ્ર જ મમ પરદ્રવ્ય છે. આત્માને જ જાણું છું : અથવા નથી હું | પ૩૬. સમયસાર કલશ-૧૮૬ જાણતો, નથી જાણતો જાણતો ઈ., એમ |
પર દ્રવ્ય ગ્રહ કરતો અપરાધી બંધાય જઃ સ્વ ષકારક ભેદ અવિવક્ષાથી નથી હું જાણતો,
દ્રવ્યમાં સંવૃત મુનિ ન બંધાય. કિંતુ સર્વવિશુદ્ધ જ્ઞતિમાત્ર ભાવ હું છું. પ૨૮. સમયસાર કલશ-૧૮૩ પ૨૮-૩૨
પ૩૭. સમયસારગાથા-૩૦૧-૩૦૩ ૫૩-૫૪૦ અદ્વૈતા છતાં જગતમાં જો દગુ-શક્તિ રૂપ
યથા અત્રે લોકમાં પરદ્રવ્ય ગ્રહણ લક્ષણ ત્યજે, તો સામાન્ય - વિશેષ રૂપના
અપરાધ કરે છે, તે જ બંધશંકા સંભવે છે વિરહથી તે અસ્તિત્વ જ ત્યજે, તેના ત્યાગે
: પણ જે શુદ્ધ સતો તે નથી કરતો, તે
બંધ શંકા નથી સંભવતી ચિત્ની પણ જડતા થાય છે : અને વ્યાપક વિના વ્યાપ્ય એવી આત્મા અંત પામી જય
તથા આત્મા પણ જે જ અશુદ્ધ સતો છે, તેથી નિયતપણે ચિ દે-જ્ઞપ્તિ રૂપા છે.
પદ્રવ્ય લક્ષણ અપરાધ કરે છે. તેને જ ૫૩. સમયસાર કલશ-૧૮૪ ૫૩૦-૫૩૧
બંધશંકા સંભવે છે પણ જે શુદ્ધ સતો તે ચિતુનો એક ચિન્મય જ ભાવ છે : ભાવો જે
નથી કરતો તેને તે નથી સંભવતી એવો પરો છે તે ખરેખર ! પરોના છે :
નિયમ છે. તેથી ચિન્મય જ ભાવ ગ્રાહ્ય છે, પર
એથી કરીને સર્વથા સર્વ પરકીય ભાવોના ભાવો સર્વતઃ જ હેય છે.
પરિહાર કરીને શુદ્ધ આત્મા પ્રહવો યોગ્ય
છે. તેમ સતે જ નિરપરાધપણું છે માટે. પ૩ર. સમયસાર ગાથા-૩૦૦ પ૩૨-૫૩૩ સર્વ ભાવોને પરાયા જાણીને “હારું આ
પરસમયમાં પારકા પુદગલ ક્ષેત્રમાં
અતિક્રમણ : તેથી પરિભ્રમણ, ઈ. એવું વચન આત્માને શુદ્ધ એવાને જાણતો એવો બુધ ભણે વારુ.” - શ્રી પ્રતિક્રમણાદિ પઆવશ્યક છે. કુંદકુંદાચાર્યજી
૫૪૧.
સમયસારગાથા-૩૦૪-૩૦૫ ૫૪૧-૫૪૩ જે નિશ્ચય કરીને પર-આત્માના નિયત સંસિદ્ધિ, રાધ, સાધિત અને આરાધિત સ્વલક્ષણ વિભાગપતિની પ્રજ્ઞાથી જ્ઞાની એ એકાર્થવાળા છે : અપગતરાધ એવો જે હોય,
નિશ્ચયથી ચેતયિતા તે અપરાધ હોય છે : તે કરીને એક ચિન્માત્ર ભાવને આત્મીય જે પુનઃ નિરપરાધ ચેતયિતા છે, તે જાણે છે અને શેષ સર્વ જ ભાવોને પરકીય નિઃશંકિત જ હોય છે, તે “અહ” (હું) એ જાણે છે અને એમ જાણતો તે પરભાવોને જાણંતો આરાધાનાથી નિત્ય વર્તે છે. - મ્હારા આ’ એમ કેમ બોલે ?
શ્રી કુંદકુંદાચાર્યજી પર-આત્મનો નિશ્ચયથી સ્વ-સ્વામી સંબંધ પદ્રવ્ય પરિહારથી શુદ્ધ આત્માની સિદ્ધિ અસંભવ : અતઃ સર્વથા ચિહ્નાવ એવ
સિદ્ધિ વા તે રાધ: અપગત છે રાધ જે ગૃહીતવ્ય, શેષ સર્વ એવ ભાવા પ્રહાતવ્યા ચેતયિતાનો તે અપરાધ
અથવા અપગત રાધ જે ભાવનો તે પ૩૪. સમયસાર કલશ-૧૮૫ ૫૩૪-૫૩૫ અપરાધ તે અપરાધ સહ જે ચેતયિતા વર્તે
આ સિદ્ધાંત ઉદાત્ત ચિત્ત ચરિત્રવાળા છે તે સાપરાધ મોક્ષાર્થીઓથી સેવાઓ ! શુદ્ધ ચિન્મય એક પરદ્રવ્ય ગ્રહણના સદૂભાવથી બંધ શંકાનો જ પરમ જ્યોતિ સદૈવ હું છું : અને આ
સંભવ સતે - સ્વયં અશુદ્ધપણાને લીધે જે પૃથગુ લક્ષણવાળા વિવિધ ભાવો
અનારાધક જ હોય ? પરંતુ જે નિરપરાધ
ઈતિ
સિદ્ધાંત
૩૦
