________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
रणपिंगळ.
au.raninainamne
दोहाना विषम चरणोमां क्यांय जगण न आववो जोइये, अंतमां सगण रगण अथवा नगण अवश्य राखवो; अने समचरणोना अंतमांजगण अथवा तगण आणवो जोइये, अर्थात् अंते गुरु लघु आणवा जोइये. तेमन थवाथी कर्णमधुर यतुं नथी, अने तेज कारणथी दोहाना २१ भेद केटलाक ग्रंथकारोए स्वीकास्या छ, अने छेल्ला श्वान नामना २१मा भेदमां बेगुरु कायम राख्या छे, ते उचित छे. साहित्य सुधानिधिमा रत्नाकरे दोहानु लक्षण नीचे प्रमाणे जणाव्यु छ:
१,३ विषम पदमा ८+३+२=१३ मात्रा.
२,४ सम पदमा ८+51(ताल)=११ मात्रा. पण एषु लक्षण बांधतां तेने विशेषमां नीचेना नियमो बांधवा पड्या छे:१ आठ मात्राओमां आरंभनी त्रण मात्राओ पछी बे गुरु न आववा
जोइये. २ दोहाना विषम चरणो (पेहेली त्रीजी तुक) मां आठ मात्रा पछी
त्रण मात्रा आणवानी छे, तेमां ।ऽ वाळु रूप न आवq जाइये. पण अमे उपर जे दोहार्नु छ कल जूदी पाडवा- लक्षण बांध्युं छे, तेथी त्रण मात्रा पछी वे गुरु न लाववानो नियम पोतानी मेळेज नीकळी आवेछे: कारण के बे गुरु आणतां सात मात्रा थइ जाय.
वळी अगियारमी मात्रा लघु आणवा खास नियम छे, एटले आट मात्रा पछी 15 आवु रूप न आणवू, ए वात स्वतःसिद्ध थइ जायछे.
उपरना नियमाने अनुररीने एक दोहरामा चार लघु अक्षर तो अवश्य आणवाज जोइये, केमके प्रति चरणमा अगियारमी माना लघु आणवानो खास नियम कस्यो छे; माटे आखा दोहरानी ४८ मात्रा थाय, तमां चार लघु अक्षरनी चार मात्रा बाद करतां ४४ मात्रा रही, तेना गुरु करिये तो २२ पाय, एटले २२ गुरु अने ४लघुर्नु पेहेलं रूप गणतां, अक्केको गुरु घटाडी बध्ये लघु वधारतां, छेवट ४४ लघु अने २ गुरु थइने ४६अक्षर, एकवीशमु रूप थायछे.
जूदा जूदा पिंगळना ग्रंथोमां दोहाना आ एकवीश रूपनां नाम शूदां जूदां जोवामां आवेछे, ते नीचे विगत आपी छे, तेपरथी जणाइ आवशे,
वळी केटलाएक २१ ने बदले २३ रूप आपछे, पण प्रत्येक दोहरामां उपरना माप प्रमाणे बे गुरु आव्या वगर मधुरता रेहेती नथी, एटले ते अभिप्राय अमने उचित लागतो नथी,
For Private And Personal Use Only
