________________
प्रवचनसार
destruction (vyaya) and permanence (dhrauvya) exist in modes (paryāya), not in substance (dravya). Modes (paryāya) witness origination (utpāda) and destruction (vyaya); also permanence (dhrauvya) with respect to substance (dravya). Modes (paryaya) depend on substance (dravya); in fact, modes are part of substance (dravya). There can certainly be no origination (utpāda), destruction (vyaya) and permanence (dhrauvya) in a fictional entity like the ‘horns of a hare' (kharavişāņa).
समवेदं खलु दव्वं संभवठिदिणाससण्णिदट्ठहिं । एकम्मि चेव समये तम्हा दव्वं खु तत्तिदयं ॥2-10॥
समवेतं खलु द्रव्यं संभवस्थितिनाशसंज्ञिताथैः ।
एकस्मिन् चैव समये तस्माद्रव्यं खलु तत्रितयम् ॥2-10॥ सामान्यार्थ - [ द्रव्यं ] वस्तु [ संभवस्थितिनाशसंज्ञिताथैः ] उत्पाद-व्यय-ध्रौव्य नामक भावों से [ खलु ] निश्चयकर [ समवेतं] एकमेक है, जुदी नहीं है [च]
और वह [ एकस्मिन् एव समये ] एक ही समय में उनसे अभेदरूप परिणमन करती है। [तस्मात् ] इस कारण [ खलु ] निश्चयकर [ तत् त्रितयं ] वह उत्पादादिक तीनों का समुदाय [ द्रव्यं ] द्रव्य है- एक ही है।
Certainly, the substance (dravya) amalgamates with origination (utpāda), permanence (dhrauvya) and destruction (uyaya), and evolves with these conditions at the same time. The substance (dravya), therefore, is certainly the substratum of these three – origination (utpāda), permanence (dhrauvya) and destruction (vyaya).
........................
125
