________________
સ્થાપીને, છ માસ ત્યાં વ્યતીત કરશું, જેથી ત્યાંની પ્રજા આપણામાં વિશ્વાસ ધરાવે, આપણા દર્શનમાં શ્રદ્ધા ધરાવે. આપણા સંસ્કારમાં રસ જગાવે.'
જય હો પ્રભુ વૃષભધ્વજનો !'
‘પૂર્વસમુદ્રના અધિપતિ પાસે શાસન માન્ય કરાવ્યા પછી, દક્ષિણસમુદ્ર તરફ આપણે કૂચ કરીશું. સુવર્ણ ને મોતી ભરેલો એ પ્રદેશ છે. પણ એના પર વરદામ નામના દેવનો કબજો છે. એ પૃથ્વીના સુવર્ણનો પરીક્ષક છે. પણ જીવનના સુવર્ણની એને તમા નથી. સાગરને તળિયે જઈ અમુલખ મોતી લઈ આવે છે, પણ જીવનસાગરમાં પડેલાં મોતી લેવા અંતરમાં પ્રવેશ કરવાની તેની જરા પણ શક્તિ નથી. આપણી શક્તિ વડે એને એ સુષુપ્ત શક્તિનું ભાન કરાવીશું.
ત્યાંથી વર્ષાનાં વાદળો જ્યાં જઈને ઇંદ્રધનુની રચના કરે છે, ને જ્યાં દેવાંગનાઓ નિત્ય જળવિહાર કરવા આવે છે, એ પૂર્વસમુદ્ર ભણી વળીશું. આ સમુદ્રના અધિપતિ પ્રભાસ નામનો અમર છે. એ છે તો સજ્જન, પણ એને કોઈ દર્શન આપનાર નથી. આપણું નામ સાંભળશે, ત્યાં દોડ્યો આવશે.”
પણ, સ્વામી ! શત્રુને સજ્જન માનવો એ રાજનીતિની વિરુદ્ધ છે ને ?” સેનાપતિ સુષેણે વચ્ચે શિષ્ય ગુરુને પૂછે તેમ પ્રશ્ન કર્યો.
‘સત્ય છે. પણ આપણી રાજનીતિ ધર્મનીતિને અનુસરનારી છે. એનું અવલંબન એકમાત્ર માનવધર્મ જ છે. અગર શત્રુને પરાસ્ત કર્યા પછી પણ એને શત્રુ જ રાખીએ, તો યુદ્ધનો કંઈ અર્થ નથી. લડાઈ એ શત્રુને મિત્ર કરવાનો છેલ્લો પ્રકાર છે.”
અદ્ભુત !” સેનાપતિ સુષેણના મસ્તિષ્કમાં પોતાના સ્વામીની આ વાત ન ઊતરી, પણ એ શ્રદ્ધાપુરુષ હતો. એણે સ્વામીના શબ્દોને આશ્ચર્યથી વધાવ્યા.
પૂર્વ, દક્ષિણ ને પશ્ચિમ દિશાના સાગરસીમાડા સર કર્યા પછી, ત્યાં શાસન સ્થાપ્યા પછી, આપણે ઉત્તર દિશાની વાટ પકડીશું ને વાદળથી વાતો કરતા તાત્ય અને હિમખંડોથી આચ્છાદિત હિમવાન પર્વત તરફ વળીશું. લોકગંગાની જેમ દક્ષિણ તરફથી વહેતી ને પશ્ચિમમાં જઈ મળતી સિંધુ નામની નદી છે. એ નદીના દક્ષિણ કિનારે આપણી કૂચ થશે. કયારેક કંદરાઓમાં ઊતરવું પડશે, ક્યારેક પહાડ પર ચઢવું પડશે. આપણાં વાઈકીરત્ન ને ચર્મરત્ન
પૃથ્વીનું માનચિત્ર ૪૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
