________________
ખરેખર ! વિજયનો મદ એવો જ છે. એનો નશો એ બધું વિસરાવે છે. માટી પણ વીસરાવે, માણસાઈ પણ વિસરાવે, પણ રે ! આજ તો મને પણ મારી અયોધ્યા યાદ આવે છે !” ચક્રવર્તીએ અંતરની આહ પોકારી.
“શા માટે યાદ ન આવે ? જે ધૂળમાં ભગવાન ઋષભદેવનાં પાદ ફર્યા હોય, જ્યાં દેવી સુમંગળા, સુનંદા, ને બ્રાહ્મીસુંદરી જેવી દેવીઓ વિચરી હોય, એ ધૂલિ તો સ્વર્ગમાં પણ ક્યાંથી હોય ? અમરાપુરી સમી અયોધ્યા યાદ શા માટે ન આવે, સ્વામી ? અયોધ્યા પાસે તો અલકા પણ સાવ ફિક્કી !'
‘ત્યારે ચાલો, અયોધ્યા જઈએ, ચક્રવર્તીએ કહ્યું.'
મારાથી એમ કેમ કહેવાય ? આ સેના, આ વિજયો, આ શાસનપ્રચાર, આ શત્રુસંહાર, આ ગુફાદ્વારઉદ્દઘાટન–ન જાણે કંઈકેટલાં કાર્ય હજી અધૂરાં છે. આદર્યા અધૂરાં હોય ત્યાં ઘેર જઈને નિરાંતે જીવીએ એ દુષ્કર છે. પણ મરતાં પહેલાં એ ભૂમિને ભાળીએ એટલું તો ઝંખીએ ! મહારાજ, અમારી સેવાની કદર કરે તો એટલું તો જરૂર માગીએ કે અમારી છેલ્લી આરામગાહ અયોધ્યામાં બને ! મહારાજ, અપરાધ થતો હોય તો ક્ષમા માગું છું, પણ મા ભોમનું સ્મરણ થયું ત્યારથી ભોજનમાંથી ભાવ ઊઠી ગયો છે, નિદ્રામાંથી ચિત્ત ખસી ગયું છે, વૈભવથી કંટાળો આવી રહ્યો છે, વિજયમાંથી રસ ઊડી ગયો છે ! મહારાજ, જાણે હવે તો એમ જ લાગ્યા કરે છે, કે આ અજગરનો આહાર ક્યારે પૂરો થશે ?' પુણ્યપ્રભાવ સ્પષ્ટવક્તા બંદીજન લાગ્યો. એના ગીતમાં સાચી વાતના સૂર ભર્યા હતા.
“સત્ય કહ્યું, પુણ્યપ્રભાવ ! મારી વિજયસુધા અજગરની સુધા જેવી છે. રે, પણ હુંય એ જ માટીનો બનેલો છું. જે માટીના તમે બધા છો. ભલે હું રાજા હઈશ, ચક્રવર્તી હઈશ, પણ એ પડની નીચે માનવી તો હઈશ, હઈશ ને હઈશ. એ માનવીને મહાદેવી સુંદરી યાદ આવ્યાં છે. એ આપણી રાહ જોતાં હશે. ચાલો, આજ મને પણ અયોધ્યા યાદ આવે છે ! રે, છે કોઈ ? જાઓ મહામંત્રીને બોલાવો !'
મહામંત્રી હાજર જ છે તેઓ સિંધુ ને ગંગાના નિષ્ફટો સાધ્યાના શુભ સમાચાર આપવા આવાસના દરવાજે આપની પ્રતીક્ષા કરતા ઊભા છે. સેનાપતિ સુષેણ ને સેનાપતિ જયકુમાર પણ સાથે જ છે.” સૈનિકે કહ્યું.
અયોધ્યા યાદ આવે છે ૨૧૧
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
