________________
આવીશું તો ખરા. વાર થશે તો શિશુ-ઉછેર પૂરો થયે તેમને તેડાવી લઈશું. આપણે ઉગાડેલાં વૃક્ષ, પાળેલાં પશુ ને આ નવજાત શિશુ – સહુની અહીં સુંદર સૃષ્ટિ ભલે રચાય. માતાઓ એના પર શાસન કરશે, માતૃસંસ્થા સ્થપાશે. અહીં કુળની મુખી માતા ગણાશે.’
તોડ બહુ સુંદર આવ્યો. વિદાય દર્દમધુર બની રહી. જનારાઓ ને રહેનારાઓનાં અંતઃકરણો એક તંતુએ બંધાઈ ગયાં. જેમ વર્ષા આવે ને વરસીને ચાલી જાય, પણ પૃથ્વીના હૈયામાં અંકુર મૂકી જાય, એમ પૂર્વસમુદ્રના સીમાપ્રદેશમાં ભારત-શાસનના સાચા પ્રચારકોને મૂકીને તેના આગળ વધી.
રથ અને અશ્વ જેમ વેગથી દક્ષિણસમુદ્ર તરફ ચાલ્યા, એમ સૈનિકોના મનના રથ પાછળ રહેલી સાગરસુંદરીઓને વધુ નિકટ બનતા ગયા.
સૈન્યની કૂચથી ધૂળની ડમરી ચઢીને આકાશને ઢાંકી દેવા લાગી. વાયુવેગે આગળ વધતી સેનાના સમાચાર દક્ષિણસાગર સીમાના અધિપતિ વરદામદેવને મળી ચૂક્યા. સાથે સાથે એ વર્તમાન પણ સાંપડ્યા કે પૂર્વથી દક્ષિણ વચ્ચે આવતો આખો પ્રદેશ અજબ રીતે ભરતશાસનનો હોંશે હોંશે સ્વીકાર કરતો ચાલ્યો છે. કોઈ વશીકરણ મંત્ર કામ કરી રહ્યો છે, અજબ ક્રાંતિ પ્રસરી રહી છે.
વરદામદેવે કહ્યું: ‘નહિ, નહિ, આ ભરતશાસન એ પ્રીતિશાસન નથી. પ્રીત કરવી હોય તો આ યમરાજના સહોદર સમી સેના ને ભયંકર વજ જેવો શસ્ત્રસરંજામ સાથે શા માટે ? માથા ઉપર તલવાર તોળી રાખવી છે ને પછી માનવીને મિત્ર બનાવવાની વાતો કરવી ? વ્યર્થ છે આ યત્ન ! ભરતે ભલા ભાઈ જેવા માગધદેવને ભલે છેતર્યો, પણ મને એ છેતરી નહિ શકે. એને વનજંગલના સામાન્ય સિંહ ભેટ્યા હશે, પણ વૈતાઢ્ય પર્વતના કેસરી સિંહથી કદી પાની નહિ પડ્યો હોય.
વરદામદેવે તરત પોતાના શાસનસેવકોને એકત્ર કર્યા, આવી રહેલા ઉલ્કાપાતથી એમને વાકેફ કર્યા, સાથે સાથે કહ્યું કે “ભરત-શાસનની કીર્તિ તમે સાંભળી હશે, પણ ગમે તેવું સારું શાસન હોય, પણ એ શાસન છે. આપણી સ્વતંત્રતાને તો હાનિ કરનારું હશે જ. તલવારની ધાર પર લગાડેલું મધુ ભલે સ્વાદમાં અન્ય મધુ જેવું જ મીઠું હોય, પણ આસ્વાદ કરનારની જીભ માટે એમાં પૂરું જોખમ છે, એ ન ભૂલશો.”
આપત્તિ કે ઇષ્ટાપત્તિ
૮૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
