________________
ભરતદેવ થોડી વાર આત્મનિમજ્જન કરી ગયા, કેટલીક વારે એમણે નેત્રો ખોલ્યાં. જાણે એ નયનોમાંથી ગ્રીખનો આતાપ ચાલ્યો ગયો હતો ને શરદની સ્વચ્છ પ્રભા ચમકતી હતી. એમનો હાથ ઊંચો થયો. નેત્રો ચક્ર પર મીટ માંડી રહ્યાં. ચક્રવર્તીનો મનસંકેત પામી થોડી વારમાં ચક્ર આવીને એમની આંગળી પર ઘૂમવા લાગ્યું. એનો વેગ ધીરે ધીરે ઓછો થતો ચાલ્યો. પણ એના તેજે દિશાઓને જાણે આંધળી બનાવી દીધી હતી.
હવે વરસાદ થંભી ગયો હતો. સાત સાત દિવસે પંખીઓ માળા છાંડી રહ્યાં હતાં. ઠંડો તીર જેવો તીક્ષ્ણ વાયુ હવે કંઈક ઉષ્માભર્યો બન્યો હતો. રાતથી ઓસરવા માંડેલું જળ હવે સાવ ઓસરી ગયું હતું. સૈનિકો ઠેકડા મારી જમીન પર કૂદી પડ્યા, ધરણીને લળી લળીને ચુંબન કરવા લાગ્યા. ધરતી માતા છે, એ વાતન મર્મ એ એ દિવસે સમજ્યા. માત્ર સાત જ દિવસો એના ખોળે બેસવા ના મળ્યું, એમાં કેટલી વ્યગ્રતા અનુભવી !
મહારાજ ભરતદેવ તરત જ સેનામાં ફરવા નીકળ્યા. એ રાત ને દિવસ ફરતા જ રહ્યા, એકેએકની ખબરઅંતર પૂછી રહ્યા. કુટુંબવત્સલતા જેવી પોતાના સ્વામીની આ વત્સલતા જોઈ બધા આપત્તિને ભૂલીને સ્વામીને અહોભાવથી વધાવી રહ્યા.
ચક્રવર્તી આ સમય દરમ્યાન અનેક વાર મહાસેનાપતિ સુષેણના ખબર કાઢી આવ્યા હતા. થોડા ઋતુપરિવર્તનથી પણ એને કંઈક આસાએશ જણાતી હતી. આમ ને આમ આખો દિવસ પસાર થઈ ગયો. બીજા દિવસનું પ્રભાત પ્રગટ્યું કે સેનાપતિ જયકુમાર તરત જ પેલા બંને ગુનેગાર મ્લેચ્છ રાજાઓને લઈને ઉપસ્થિત થયા, ને ભરત-સેના સામે કાવતરું કરનારાઓને માટે પ્રાણદંડની સજાની માગણી કરી રહ્યા.
પ્લેચ્છ રાજાઓએ નમ્રતાપૂર્વક કહ્યું : “જિવાડશો તો ભરતદેવની જય બોલાવીશું ને ભરત-શાસનનો પ્રચાર કરીશું. મારશો તોપણ આપની જય બોલીશું. અમે તો જીવન અને મરણ આપને ચરણે અર્પણ કરીને બેઠા છીએ.”
“મહારાજ ! મ્લેચ્છો તો કૂર ને કપટી હોય છે, એ દયાને પાત્ર નથી, સેનાપતિ જયકુમારે કહ્યું. આ આપત્તિમાં બજાવેલી સેવાએ એમને ખૂબ ઊંચું માન અપાવ્યું હતું.
પ્લેચ્છ રાજાઓ મસ્તક નમાવી ખડા રહ્યા : કાં જીવન, કાં મૃત્યુ – પળમાં કંઈનું કંઈ થઈ જવાનું હતું!
કસોટી - ૧૩૧
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
