________________
પ્રજાનું ભલું કરી શકે તે રાજા – પછી એ ભરત હોય કે નમિ–વિનમિ હોય ! વૃક્ષની ગરજ છાયા માટે, ઢાલની ગરજ રક્ષણ માટે. જો એ વસ્તુથી જ છાયા ટળતી હોય ને રક્ષણ વેગળું જતું હોય તો એ શા કામનો ? અરે આથી તો વેરની વેલ વવાય છે કે દ્વેષ, ઈર્ષ્યા ને અસૂયાનાં પ્રેતપિશાચો છૂટા મુકાય છે. યુદ્ધ તો કાલે શમી જશે, પણ એટલામાં માનવી હતો ન હતો થઈ જશે ! કાલે રાજાઓનું ને એમના ગર્વનું નામોનિશાન નહીં રહે, રહી જશે પેલા દ્વેષ, ઈર્ષા, મોહ, મત્સરના ઘૂમતા પ્રેતપિશાચો–લોહી પીતાં ને પિવરાવતાં, અનન્ત કાળ સુધી, પેઢી દર પેઢી !”
બધે એ પોકાર પડ્યો : “યુદ્ધ બંધ કરો ! વૃષભધ્વજના અનુગામીઓમાં આ વેર ન શોભે, નાના-મોટાના ઝઘડા ન દીપે ! ભલા થઈને તમારા રાજપદ માટે યુદ્ધ નોતરશો મા નોતરીને પ્રજાને ખરાબ કરશો મા ! ખરાબ પતિને
સ્ત્રી કાં તો નભાવી લે છે, કાં તો સુધારી લે છે ! અમે ગમે તેવા રાજાને નભાવી લઈશું, પણ વિધ્વંસ વેરનારું આ યુદ્ધ થોભાવો.”
બીજી તરફ આ યુદ્ધનો લાભ વિદ્યાધરોએ લેવા માંડ્યો. તેઓએ માનવસ્ત્રીઓનાં હરણ કરવા માંડ્યાં, નવા નવા ઉપદ્રવો ખડા કરવા માંડ્યા. એમને લાંબા વખતની અંતરની દાઝ વાળવાની આ તક સહેજમાં હાથ લાગી ગઈ હતી !
વિનમિરાજે એક વાર એકાંત જોઈ કહ્યું : ભાઈ ! આ યુદ્ધ તો માણસનો સુખ-વૈભવમાત્ર ખાઈ જાય છે.
જે થાય તે. પણ ભરતને આપણે સસ્તો નહીં છોડીએ.” ‘ન એમાં એનું કલ્યાણ હશે, ન આપણું!'
‘તમારી વાતો થાકેલાની છે. તમારા પર સુભદ્રાની અતીન્દ્રિય શક્તિ તો કામ નથી કરી રહી ને ? નિરર્થક થતા આ સંહારનો સંતાપ તો મને પણ છે, પણ આપણે શાન્ત થઈ જઈએ તો આપણું નાક જાય, તેનું શું?’
આ રીતે નાક જાળવવા જઈશું, તો પ્રજા આપણા નાકના નોકને ટાળશે. પ્રજા બધી કંટાળી છે. સંહારક ચક્રોની વાતોથી સૌ વ્યાકુળ બન્યાં છે. તેઓ ગમે તેવા રાજાને નભાવી લેવા તૈયાર છે, પણ આ સંહાર ચલાવી લેવા માગતા ૧૮૬ ચક્રવર્તી ભરતદેવ
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
