________________
સ્વાર્થપૂરતી એટલે ?”
આ પશુ-પંખી તેઓનાં ભોજન છે. આપણે જેમ ઘરમાં સારામાં સારા અન્નને સારામાં સારા સ્થળે સંહિત કરીએ છીએ, એને વધુ તાપમાં રાખી સળગવા દેતા નથી, વધુ ભેજમાં રાખી બટાઈ જવા દેતા નથી, ઉંદરો એને ખાઈ ન જાય તે રીતે એને જાળવીએ છીએ, તેમ આ પશુ-પંખી પણ એમનાં ભક્ષ છે. તાજેતાજું ખાદ્ય મળે એ માટેની એમની આ યોજના છે. પોતાના ભક્ષને જાળવે એમાં એ જાળવણી સ્વાર્થપૂરતી જ થઈ કહેવાય ને ! આટલી જ સાચવણ જો સ્વાર્થહીન હોય તો તેઓ ખરેખર વંદનીય ઠરે !'
પણ આ તો બધા દંડનીય, ખરું ને ?” સેનાપતિ સુષેણે ગંભીર વાતાવરણને હળવું કરવા પ્રયાસ કર્યો.
દંડનીય, અવશ્ય દંડનીય ! પેટનો વૈતનો ખાડો પૂરવા માટે જે માણસ ક્રૂરતાભર્યો વ્યવહાર કરે છે, સુંદર પ્રકૃતિને રોળે છે, અમૂલ્ય જીવોને હણે છે, એ ખરેખર દંડનીય છે. કામ પેટ ભરવાનું છે. એ જો અન્ય જીવોને ઈજા કર્યા વગર યા ઓછામાં ઓછી ઈજાથી સાધ્ય થતું હોય તો આ ક્રૂરતા શા માટે ? પિતાજીનો સિદ્ધાંત છે કે જે માણસ એક સ્થળે દૂર થાય છે, તે બીજે પણ દૂર હોય છે. પારકા માટે જે આચરે છે, એ એક દિવસ પોતાના માટે પણ આચરવાનો ! માંસાહારી લોકો સ્વાર્થી, કૂર ને પોતાનું ભલું જોનારા હોય છે. આ લોકો પણ સુધરશે. પિતાજીનું દર્શન એમને હજી પ્રાપ્ત થયું નથી !” ભરતદેવે કહ્યું, ને આખું વાતાવરણ ભારે થઈ ગયું. સેનાની કૂચ આગળ જારી હતી.
હવે સમીસાંજનો સૂર્ય પોતાની પરકમ્મા સમાપ્ત કરી અસ્તાચળ તરફ સરકી રહ્યો હતો. થોડી વારમાં નિશાદેવી પોતાનો શ્યામ અંચળો ફેલાવતી આવી પહોંચી. આકાશમાં નવલખ તારાઓ પ્રકાશી રહ્યા.
ભરત-સેના વિશ્રામની તૈયારીમાં લાગી. આજનો પ્રવાસ ખૂબ કપરો નીવડ્યો હતો. બધા થાકીને લોથ જેવા થઈ ગયા હતા. જલદી જલદી શસ્ત્રાસ્ત્ર છોડીને અને હાથી-અશ્વને અલગ બાંધીને સહુ આનંદ-વિનોદ કરતા આડા પડ્યા. કોઈ ઘસઘસાટ ઊંઘમાં પડી ગયા, તો કોઈ વળી ખગોળ નિહાળવા લાગ્યા. કોઈ ભૂગોળની ચર્ચા કરતા હતા, કોઈ પહાડની સુંદરીઓનાં સૌંદર્યને જોયા વગર વખાણતા હતા, તો કોઈ ગાવા-નાચવામાં મસ્ત હતા. આમ
તમિત્રાનાં દ્વાર ૧૧૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
