________________
વૈતાઢ્ય પર્વતનો વિકરાળ વનહસ્તી હતો. અંધકારની ચાદર ઓઢીને લડવા આવેલા શત્રુઓ અવ્યવસ્થા માટે આવા જંગલી હાથીઓનાં ટોળાં પણ સાથે ઘેરતા આવ્યા હતા.
હાથીએ ભયંકર ચિત્કાર કર્યો ને પોતાના દેહ પર વાનરની જેમ કૂદી આવેલા સુષેણને ફેંકી દેવા મથવા લાગ્યો. આ વિપત્તિના પહાડ સામે સુષેણને જીવલેણ લડાઈ લડવી પડી. વિપત્તિમાં વિપત્તિ ! એક વાર તો એને ઉપાડીને નીચે ફેંક્યો, દંતૂશળમાં પરોવી દેવાની તૈયારી કરી, પણ સુષેણ કોનું નામ ? એણે એ જ દંતૂશળ પકડીને એની પીઠ પર કૂદકો માર્યો. સુષેણ ગજમદમર્દક હતો. એણે હાથમાં રહેલા દંડરત્નનો હાથીના ગંડસ્થલ પર ભયંકર પ્રહાર કર્યો. અન્ય કોઈ પ્રાણી હોત તો એ યમશરણ જ થઈ જાત, પણ આ તો વૈતાઢ્ય ગિરિનો દુર્મદ ગજરાજ હતો. એ યમશરણ તો ન થયો, પણ એનો મદ ગળી ગયો. એના સાંધેસાંધા શિથિલ થઈ ગયા. એને ગુરુ ભેટી ગયો, એ આંગણાની ગાય જેવો વિનમ્ર થઈ રહ્યો.
સુષેણે એના ગંડસ્થલ પર ફરી પ્રહાર કર્યો ને એને યુદ્ધની વચ્ચે હાંક્યો. એના મસ્તક પર રહેલ ચૂડામણિ ચારે તરફ તેજ વેરી રહ્યો હતો. એની રણહાક હવે દિશાઓ ગજવવા લાગી. પ્રકાશ સ્થિર થવા લાગ્યો. અને જેમ એ સ્થિર થવા લાગ્યો, એમ સેનાના ઊખડી ગયેલા પગ સ્થિર થવા લાગ્યા. એ પ્રકાશના લીધે એ દંડરત્ન નિર્બાધ રીતે ઘુમાવી રહ્યો.
એટલી વારમાં જયકુમાર ચૂડારત્ન સાથે એના પીઠરક્ષક તરીકે આવી પહોંચ્યો. મહારાજ ભરતદેવ પણ આવી પહોંચ્યા. એ અજબ વિમાસણમાં પડ્યા હતા. બીજાં શસ્ત્રો નિરર્થક બન્યાં હતાં, ને ચક્રરત્ન વાપરવા જેટલી પરિસ્થિતિ ઉગ્ર બની છે કે નહિ, એ એ તપાસી રહ્યા હતા.
શસ્ત્ર જેટલું વધુ વિનાશકારી, તેટલી એને વાપરવાની જવાબદારી પણ વધુ : રખેને હળવી પરિસ્થિતિમાં વપરાઈ ન જાય, રખેને ભારે પરિસ્થિતિમાં એમ ને એમ રહી ન જાય ! પરિસ્થિતિનો તાગ કાઢવો મુશ્કેલ હતો. આ વિશ્વવિજયી શસ્ત્રને વાપર્યા પછી પણ પોતાનાંને અને પારકાંને જુદાં કરી શકાય તેમ નહોતું રહ્યું.
પણ મણિરત્ન ધીરે ધીરે કાર્યસાધક બન્યાં હતાં. પ્રકાશ પ્રસરતાં સેનાની સ્થિતિ જરા સુધરી. તેઓ શત્રુમિત્રનો સ્પષ્ટ ભેદ કરી શકવા લાગ્યા. સહુએ તમિસાનાં દ્વાર * ૧૧૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
