________________
૬
-
- આચારાંગસૂત્રનાં વ્યાખ્યાનો – ૭
–– 114
એમ માને એ જરૂર મિથ્યાદષ્ટિ થાય. પાપને પાપ માનનારો, ચાલે ત્યાં સુધી પાપ કરતો જ નથી. ખાડાને ખાડો માન્યા પછી કોઈ ભૂસકો માટે જ નહિ. કૂવાને કૂવા તરીકે જોયા, જાણ્યા અને ઓળખ્યા પછી તેમાં કોઈ પડે જ નહિ. આંધળો, અજાણ્યો કે આવેશને આધીન થયેલ હોય તે જ તેમાં પડે : તેમ પાપને પાપ માનનાર, પ્રથમ તો ચાલે ત્યાં સુધી પાપ કરતો જ નથી અને નિરુપાયે પાપ કરતો હોય એટલાથી તે મિથ્યાદષ્ટિ કહેવાતો નથી. પાપને સારું માનનાર ઉત્તમ આચારવાન હોય તો પણ મિથ્યાદષ્ટિ. માસખમણને પારણે મા ખમણ કરે અને “ખાવું એ સારું” એમ માને તથા ખાવાથી પણ મુક્તિ માને છે, સમ્યગ્દષ્ટિ નથી પણ મિથ્યાદૃષ્ટિ છે : એ જ કારણે શ્રી પદ્મવિજયજી મહારાજા એક પૂજામાં ફરમાવે છે કે -
- “ખાવત પીવત મોક્ષ જે માને, તે સરદાર બહુ જટમાં.”
જટ એ મૂર્ખની જાત છે. તેમાં એ સરદાર બને છે. જે તપ કરે અને ખાવાપીવામાં વાંધો નહિ એમ કહે તથા ખાવાપીવાને સારું માને : તેનો એ તપ, તપ તરીકે નકામો છે. નવકારશી પણ જેનાથી નથી થતી પરંતુ જે એમ માને છે કે “તપ વિના મુક્તિ નથી' તો એ સમ્યગ્દષ્ટિ છે. તમે, સંસારી હોવા છતાં : “સાધુપણા વિના મુક્તિ નથી' એમ માનો તો સમ્યગ્દષ્ટિ અને સાધુ થયા છતાં જેઓ, “સંસારમાં કયાં ધર્મ થતો નથી અને સાધુપણામાં શું ભર્યું છે ?' એમ માને તેઓ મિથ્યાદૃષ્ટિ છે. શુદ્ધ માન્યતા એ જ સારી કરણીનું મૂળ
ગૃહસ્થપણામાં રહ્યા છતાં પણ જે, સાધુપણાને સારું માને તેની મુક્તિ થાય? પણ સાધુપણામાં રહ્યા છતાંય જે, ગૃહસ્થપણાને સારું માને તેની કોઈ કાળે મુક્તિ નથી થતી. સાચી માન્યતા વિનાની કરણીને શાસ્ત્ર ધૂળ ઉપર લીંપણની ઉપમા આપી છે. ધૂળ ઉપર લીંપણ ટકે જ નહિ એટલે મહેનત નકામી જાય અને મૂર્ખતામાં ખપે. સાચી માન્યતા વિનાની સાચી પણ કરણી લગભગ નકામી છે.
સત્ય બોલે અને કહે કે “સત્ય ન બોલવામાં વાંધો શો ?' તો જરૂર “તેના સત્ય બોલવામાં કાંઈક પ્રપંચ છે એમ સમજવું જોઈએ. જેઓ, અસત્ય બોલવામાં વાંધો નહિ ગણવા છતાં પણ સત્યને બોલે છે : તેઓ, “સાચું બોલવાથી પ્રતિષ્ઠા વધે, માન્યતા વધે, આવક વધે, આ હેતુથી, સત્ય બોલે છે : પણ “અસત્યમાં પાપ છે' તે દૃષ્ટિએ સત્ય બોલતા નથી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
