Book Title: Panchstura
Author(s): Haribhadrasuri, 
Publisher: Shrutgyan Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022133/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrI haribhadrasUrIzvara racita kha paMcasUtra prakAzikA : zrI zravajJAna prasAraka sabhA, amadAvAda-14. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI haribhadrasUrivara racita paMcama (pAMca sUtra) (mUla, saMskRta kA saM javArtha sAthe) zrI zrutajJAna prasAraka sabhA amadAvAda-14. vi.saM. 2056, gurupUrNimA mUlya: pacIsa rUpiyA) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ @AristhAna 1. jitendrabhAI kApaDIyA ajaMtA prinTarsa 12/bI, sattara tAlukA sosAyaTI, posTaH navajIvana, amadAvAda-380014. phona : (o) 7545557, 6600926 zaradabhAI ghoghAvALA bI-1, vI. TI. epArTamenTa, kALAnALA, bhAvanagara. kavarapeja DijhAIna sI. narena nakala : 1000 mUlya: pacIsa rUpiyA * mudrakarIlAebala ArTa prinTarI ghIkAMTA roDa, amadAvAda. .. phona : 2170910, 2122921 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || namo namaH zrI gurunemisUraye | prakAzakIyam varSo pahelAM bhAvanagara jaina dharma prasAraka sabhA taraphathI pratAkArarUpe A graMtha A svarUpe prakAzita thayo hato. vartamAna samayamAM zrIsaMghamAM A paMcasUtra graMthanuM paThana-pAThana ane nityapATha sArA pramANamAM pracalita banyAM che tyAre A pAMce sUtranA prakAzanane jarUra AvakAra maLase evI khAtrI che. pUjayapAda A.bha. zrI vijaya devasUri mahArAja, pUjyapAda A.bha. zrI vijaya hemacandrasUri mahArAja tathA pUjaya A.bha. zrI vijaya pradyumnasUri mahArAjanI preraNAthI samyagu jJAnane prasAravAnI pravRtti amArI saMsthA taraphathI cAlI rahI che. temAM zrIsaMghanI zubhecchA amane sAMpaDatI raho e ja zubhakAmanA sAthe.. - prakAzaka vi. saM. 20pa6 aSADha mahino Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T zrutalAbha potAnA parivAramAM sabhya_jJAnanI vRddhi thAya te hetuthI zrI kaMcanabarTana cInubhAI trikamalAla dolatanagara, borivalI pUrva, muMbaI-400 066 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ciraMtanAcAryakRtaM zrI paJcasUtram / (mUla tathA zabdArtha ane bhAvArtha ) 1. pAvapaDigghAyaguNabIjAhANasuttaM / ( 1. pApapratighAtaguNabIjAdhAnasUtram ) pApano nAza karavo ane guNarUpI bIjanuM dhAraNa karavuM e nAmanuM A prathama sUtra che. mUlam : (1) Namo vItarAgANaM savvaNNUNaM deviMdapUiyANaM jahaTThiyavatthuvAINaM telokkaguruNaM aruhaMtANaM bhagavaMtANaM je evamAikkhaMti - iha khalu aNAijIve, aNAdijIvassa bhave aNAdikammasaMjogaNivvattie, dukkharuve, dukkhaphale, dukkhANubaMdhe / chAyA : (1) namo vItarAgebhyaH sarvajJebhyo devendra pUjitebhyo yathAsthitavastuvAdibhyastrailokyagurubhyo 'ruhebhyo bhagavadbhyaH ya evamAcakSate - iva khalvanAdijIvaH, sUtram - 1 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAdijIvasya bhavo'nAdikarmasaMyoganirvatitaH, duHkharUpaH, duHgned, duHvAnuvazva: I nnAI: vIyarAgANaM = vItarAga, rAgadveSa rahita sarvajJa = jagatanA sarvabhAvone saMpUrNa rIte jANanArA deviMdapUiANaM = devendroe pUjelA gaThThiya = yathAsthita, jevI hoya tevI valtha = vastune vArphaLa = kahenArA teluguruvi = traNa jagatanA guru kadaMtALuM = aha, nahIM utpanna thanArA. have pachI koI paNa vakhata punarjanma nahIM lenArA mAvaMtA = bhagavaMtone no = namaskAra thAo. ne = je bhagavaMta vaM = A pramANe zrI paJcasUtram Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nize mAphavaMti = kahe che 6 = A lokamAM u| = 3HphaLI = jIva anAdi che. navinIvarsa = anAdi evA jIvano ma = bhava, saMsAra (paNa anAdino che.). aNAdikammasaMjoganivvattie = anAdi karmanA saMyoge karIne banelo che. suqve = duHkharUpa che. tumavatte = duHkhanA phaLavALo che. suvaravALuvaMdhe = duHkhanA anubaMdhavALo che. bhAvArtha: sarvathA rAga-dveSa rahita, jagatanA sarva padArthone sarvathA prakAre jANanArA, sarva surendroe pUjelA, yathArtha vastunI prarUpaNA karanArA, traNa lokanA guru ane A saMsAramAM pharIthI janma nahIM lenAra evA sarva bhagavaMtone-jinezvarone namaskAra thAo. A maMgalAcaraNa karatAM sUtrakAre prabhunA cAra mULa atizayo paNa garbhitapaNe sUcavyA che. te sarva jinezvaro A pramANe kahe che ke - A sUtram-1 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatamAM jIva anAdi che. ane te anAdijIvano saMsAra anAdi evA karmasaMyoge karIne thayelo che. tathA te saMsAra 4nma, 421, bha29, vyAdhi vigere du:5thA mareko cha. tathA cAre gatimAM janmamaraNAdika cAlu hovAthI tenuM phaLa paNa duHkharUpa ja che. tathA A saMsAra duHkhanA aneka bhavo vaDe vedI zakAya evI karmanI paraMparAne bAMdhanAro che. mUlam : (2) eyassa NaM vocchittI suddhadhammAo / suddhadhammasaMpattI pAvakammavigamAo / pAvakammavigamo thaabhvvttaadibhaavaao| chAyA : (2) etasya NaM vyucchittiH zuddhadharmAt, zuddhadharmasaMprAptiH pApakarmavigamAt, pApakarmavigamastathAbhavyatvAdibhAvAt / zabdArtha : eassa NaM = sAmavano vocchittI = viccheda suddhadhammAo = zuddha dharmathI thAyache suddhadhammasaMpattI = zuddha dharbhanI prApti zrI paJcasUtram Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivimAno = pApakarmanA vinAzathI thAya che pAvavAno = pApakarmano vinAza tamabUttArUkhAvAmo = tathAbhavyatAdipaNAthI thAya che bhAvArtha A bhavano saMsArano) viccheda zuddha dharmathI thAya che tathA zuddha dharmanI prApti pApakarmano-mithyAtva mohanIya vigereno vinAza thavAthI thAya che. tathA pApakarmano vinAza tathAbhavyatva Adi kAraNo maLavAthI thAya che. eTale ke siddhigamanane yogya evo je anAdi pAriNAmika bhAva te tathAbhavyatva kahevAya che. ane Adi zabda che tethI tathAvidha kALa, niyati, karma ane puruSakAra e paNa tenAM kAraNo che. mUlam : (3) tassa puNa vivAgasAhaNANi-causaraNagamaNaM, dukkaDagarihA, sukaDAsevaNaM, ao kAyavvamiNaM houkAmeNaM sayA suppaNihANaM bhujjo bhujjo saMki lise, tikAlamasaMkilise / chAyA : (3) tasya punaH vipAkasAdhanAni-catuHzaraNagamanaM, duSkRtagarhA, sukRtAnAmAsevanam / ataH kartavyamidaM sUtram-1 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavitu kAmena sadA supraNidhAnaM bhUyo bhUyaH saMkleze trikaalmsNkleshe|| lArka : tasa pukha = vaLI tenA eTale tathAbhavyatva AdinA vivA' sAtharfkha = udayanAM paripAka thavAnAM sAdhano vaDasaraLa/mai = cAra zaraNa karavAM te sudhI rihA = duSkatanI gaha-niMdA karavI te suDA/seva = sukatanI sevA - anumodanA karavI te amo = A kAraNathI doDa%Amevi = mokSanA arthI bhavya prANIe sayA = sadA suppaNihA = zubha evA praNidhAna vaDe eTale mana vacana-kAyAnI ekAgratA vaDe bUimii = A catura zaraNAdi karavA lAyaka che saMjhinesa = tIvra rAgAdika saMkleza hoya tyAre munano mukhano = vAraMvAra karavA zrI paJcasUtram Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhAni = saMkleza na hoya to tiniM = traNa kALa karavA bhAvArtha : te tathAbhavyatva Adino udaya thavAnAM - paripAka thavAnAM - pAkavAnAM A traNa sAdhana eTale upAya che. temAM eka to (1) arihaMta, siddha, sAdhu ane kevalIbhASita dharmae cAranuM zaraNuM karavuM. (2) pApakarmanI niMdA karavI ane (3) sukRta karaNI karavI athavA tenI anumodanA karavI. A kAraNathI mokSanA arthI bhavya prANIe haMmezAM mana, vacana ane kAyAnI ekAgratA vaDe A cAra zaraNa Adika karavAlAyaka che. temAM jo tIvra rAgAdika rUpa saMkleza pariNAma hoya to teNe vAraMvAra e bAbato karavI. ane saMkliSTa pariNAma na hoya to teNe te traNa kALa karavI. mUlam : (4) jAvajjIvaM me bhagavaMto paramatilogaNAhA aNuttarapuNNasaMbhArA khIMNarAgadosamohA, aciMtaciMtAmaNI bhavajalahipoA egaMtasaraNNA arahaMtA saraNaM // sUtram-1 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAyA : (4) yAvajjIvaM me bhagavantaH paramatrilokanAthA, anuttarapuNya saMbhArA: kSINarAgadveSamohA acintyacintAmaNayo bhavajaladhipotA ekAntazaraNyA arhantaH zaraNam / zabdArtha : jAvajjIvaM jAvajIva sudhI me = mAre bhagavaMto = samagra aizvaryAdika vaDe yukta paramatilogaNAhA utkRSTa trilokanA nAtha aNuttarapuNNasaMbhArA = sarvottama puzyanA samUhavANA khINarAgadoSamohA = kSINa thayA che rAga-dveSa bhane moha bhenA evA arcitaciMtAmaNI jenuM svarUpa ciMtavI na zakAya tevA ciMtAmaNI ratna samAna saMsArarUpI samudrane viSe pravahaNa = bhavajalahipoA egaMtasaraNNA arahaMtA saraNaM = 8 = = = = = samAna ekAMtapaNe za2Na ka2vAlAyaka arhato zaraNarUpa ho zrI paJcasUtram Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha: jJAnAdika samagra aizvaryAdika vaDe yukta, traNa jagatanA sarvottama nAtharUpa, sarvottama puNyanA samUhavALA, sarvathA rAga, dveSa ane moha rahita, ciMtavyA vinA paNa mokSa ApanAra hovAthI aciMtya ciMtAmaNI ratna samAna saMsArarUpa samudramAMthI tAranArA hovAthI pravahaNa samAna tathA sarva koI Azraya karanAranA hitakara hovAthI ekAMtapaNe zaraNa karavA yogya evA ahaMto arthAta azoka vRkSAdika ATha mahApratihAryarUpa pUjAne yogya evA bhagavaMto mAre jIvitaparyata zaraNarUpa che. mUlam : (5) tahA pahINajarAmaraNA aveyakammakalaMkA paNaTThavAbAhA ke valanANadaMsaNA siddhipuravAsI NiruvamasuhasaMgayA savvahA kayakiccA siddhA saraNaM / chAyA : (5) tathA prakSINajarAmaraNA apetakarmakalakAH praNaSTavyAbAdhAH kevalajJAnadarzanAH siddhiparanivAsino nirupamasukhasaMgatAH sarvathA kRtakRtyAH siddhAH zaraNam // chArtha: tathI = tathA sUtram-1 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachInarIra = kSINa thayAM che jarA, vRddhAvasthA ane maraNa jemanAM avemamail = nAza thayuM che karmarUpI kalaMka jenuM pakUvIvIdI = nAza pAmI che sarva prakAranI pIDA jene evA vatanAgavaMsa = kevalajJAna ane kevaladarzanavALA siddhipuranavANI = mokSapurImAM vasanArA niva-sudayA = anupama sukhane pAmelA sabUdI = sarvathA prakAre karyAnvI = karyuM che kArya jeNe, kRtArtha thayelA siddhA = . siddho saray = mAre sadA zaraNarUpa ho bhAvArtha tathA sarvathA prakAre kRtArtha thayelA siddhonuM mAre niraMtara zaraNa ho. te siddhanA jIvo (janma) jarA ane maraNa rahita che, temano karmamaLa sarvathA nAza pAmyo che, temanI sarve bAdhAo sarvathA naSTa thaI che, teo kevaLajJAna ane kevaLadarzana sahita che, teo siddhazilA para rahelA che ane teo anupama sukhamAM niraMtara magna thaI rahelA che. zrI paJcasUtram Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlam : (6) tahA pasaMtagaMbhIrAsayA sAvajjajogavirayA paMcavihAyArajANagA parovayAranirayA paumAiNidaMsaNA jhANajjhayaNasaMgayA visujjhamANabhAvA sAhU saraNaM / chAyA: (6) tathA prazAntagaMbhIrAzayAH sAvadyayogaviratAH paJcavidhA-cArajJAH paropakAraniratAH padmAdinidarzanA dhyAnAdhyayanasaMgatA vizudhyamAnabhAvAH sAdhavaH zaraNam // zabdArtha: tahA = tathA pasaMtagaMbhIrAsayA = Aid sane bhIra cha mAzaya meTI cittanA pariNAma jemanA sAvajjajogavirayA =sAvadha-55vAmA vyApArathI virAma pAmelA paMcavihAyArajANagA =5iya praa2n| mAyArane naa2| pALanArA parovayAranirayA= 525442 42vAma tat52 paumAinirdasaNA = 5bhAhinI upabhAvANA jhANajjhayaNasaMgayA =dhyAna bhane adhyayana va yuta visujjhamANabhAvA = vizuddha che bhAva maan| (i) sUtram-1 sAvajjaja Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAda saraNaM = = sAdhuonuM mane zaraNa ho bhAvArtha : samyak jJAna, darzana ane cAritra vaDe mokSane sAdhanArA munionuM mAre zaraNa ho, te munionA cittanA pariNAma kSAMtine lIdhe atyaMta zAMta ane agAdha hovAthI gaMbhIra hoya che. teo (niMdya) karavuM, karAvavuM ane anumodavuM e rUpa pApavyApArathI virAma pAmelA hoya che. teo jJAnAcArAdika pAMca prakAranA AcArane jANanArA ane pALanArA hoya che. teo ekAMta ane atyaMta parano upakAra karavAmAM tatpara hoya che, teo padma (kamaLa) jevA nirlepa rahenArA che. jema kamaLa kAdavamAMthI utpanna thaI jaLamAM rahe che to paNa te kAdava ane pANI baMnethI nyAruM rahe che tema teo kAmabhogarUpa paMkathI utpanna thaI kAmabhogavALA saMsAramAM rahyA chatAM te baMnethI lepAtA nathI - teno tyAga kare che. vaLI teo ekAgra citte dhyAna karavAmAM ane svAdhyAya karavAmAM niraMtara magna rahe che, tathA temanA bhAva-cittanA pariNAma atyaMta vizuddha-nirmaLa hoya che. 12 zrI paJcasUtrama Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlam : (7) tahA surAsuramaNuyapUio, mohatimiraMsumAlI, rAga-do savisaparamamaMto, he Usayalaka lANANaM, kammavaNavihAvasa, sAhago siddhabhAvassa, kevalipaNNatto dhammo jAvajjIvaM me bhagavaM saraNaM // chAyA : (7) tathA surAsuramanujapUjito mohatimirAMzumAlI rAgadveSaviSaparamamantraH, hetuH sakalakalyANAnAM, karmavanavibhAvasuH, sAdhakaH siddhabhAvasya, kevalIprajJato dharmo yAvajjIvaM me bhagavAn zaraNam // zabdArtha : tahA = surAsuramaNuapUio =sura, asura bhane manuSyome puu4|| mohatimiraMsumAlI =bho 35 5712no nA 42vAmA sUrya samAna rAgadosavisaparamamaMto = rAgadveSa35. viSano nAza 42vamA utkRSTa maMtra samAna sayalakallANANaM = samaya atyAnuM heU = kAraNa tathA sUtram-1 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jammavavihAvasu = karmarUpI vanane bALavAmAM agni samAna siddhamAvasa = siddhapaNAne, mokSane sAdo = sAdhanAra - vanipAtto = kevalI bhagavaMte prarUpelo mAvaM = bhagavAne dhabbo = dharma jAvajjIvaM = jAvajajIva ne = sara = zaraNarUpa ho bhAvArtha : tathA kevaLI bhagavaMte prarUpelo samagra aizvaryAdike karI yukta evo pUjya dharma mAre jAvajIva zaraNarUpa ho. te dharma sura, asura ane manuSyoe pUjelo che, moharUpI aMdhakArano nAza karavAmAM sUrya samAna che. rAga-dveSarUpI viSa dUra karavAmAM utkRSTa maMtra samAna che. svagadika sukhanuM kAraNa che. karmarUpI vanane bALavAmAM agni samAna che tathA mokSane sAdhanAro - ApanAro che. mAre zrI paJcasUtram Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraNamuvagao a eesi garihAmi dukkaDaM zaraNamupagatazcaiteSAM garhe duSkRtam // zabdArtha : a = eesi saraNaM uvagao dukkaDaM garihAmi = = = = = tathA A arihaMtAdikanA zaraNane pAmelo huM duSkRtanI niMdA karuM chuM bhAvArtha : A rIte upara pramANe arihaMtAdika cAranuM zaraNa karyA pachI duSkRtanI niMdA karuM chu. mUlam : (8) jaNNaM arahaMtesu vA, siddhesu vA, Ayarisu vA, uvajjhAesu vA, sAhusu vA, sAhuNIsu vA, annesu vA dhammaTThANesu mANaNijjesu, pUyaNijjesu, tahA mAIsu vA, piIsu vA, baMdhUsuvA, mittesuvA, uvayArIsu vA, oheNa vA jIvesu, maggaTThiesu, amaggaTThiesu, maggasAhaNesu, amaggasAhaNesu, jaM kiMci vitahamAyariyaM, aNAyariyavvaM aNicchiyavvaM pAvaM sUtram - 1 15 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvANubaMdhi suhumaM vA bAyaraM vA maNeNa vA vAyAe vA kAraNa vAkayaM vA kArAviyaM vA aNumoiyaM vA rAgeNa vA doseNa vA moheNa vA, etthaM vA jamme jammaMtaresu vA, garahiyameyaM dukkaDameyaM ujjhiyavvameyaM viyANiyaM mae kallANamitta gurubhagavaMtavayaNAo, evameyaM ti roiyaM saddhAe, arahaMta - siddhasamakkhaM garahAmi ahamiNaM dukkaDameyaM ujjhiyavvameyaM / ettha micchAmi dukkaDaM, micchAmi dukkaDaM, micchAmi dukkaDaM // chAyA : (8) yat NaM arhatsu vA siddheSu vA''cAryeSu vA upAdhyAyeSu vA sAdhuSu vA sAdhvISu vA'nyeSu vA dharmasthAneSu vA mAnanIyeSu pUjanIyeSu tathA mAtRSu vA pitRSu vA bandhuSu vA mitreSu vA upakAriSu vA, oghena vA jIveSu mArgasthiteSu, amArgasthiteSu, mArgasAdhaneSu amArgasAdhaneSu yat kiJcit vitathamAcaritaM, anAcaritavyaM, aneSTavyaM pApaM pApAnubandhi sUkSmaM vA bAdaraM vA, manasA vA vAcA vA kAyena vA, kRtaM vA kAritaM vA anumoditaM vA, rAgeNa vA dveSeNa vA mohena vA, atra vA janmani janmAntareSu vA garhitametat duSkRtametat ujjhitavyametat vijJAtaM mayA kalyANamitraguru bhagavadvacanAt evametaditi rocitaM zraddhayA arhatsiddhasamakSaM garhe'hamidaM duSkRtametat ujjhitavyametat / atra mithyA me duSkRtaM, mithyA me duSkRtaM, mithyA me duSkRtam / / zrI paJcasUtrama 16 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha : = = arahaMtesuka siddhapuM vA = AyariNa; = uvajjhAesu = sAdu = sAhuNIsu = 33 = dhammaTThANesu = arihaMtone viSe athavA siddhone viSe athavA AcAryone viSe upAdhyAyone viSe sAdhuone viSe sAdhvIone viSe bIjA evA dharmanAM sthAno, sAmAnyapaNe guNo vaDe adhika mAnavAlAyaka pUjavAlAyaka guNIone viSe tathA mAtAone viSe athavA pitAone viSe athavA baMdhuone viSe athavA mitrone viSe athavA mANaNijjesu = pUaNijjesu = taddI = mA vA = piphu vA = vaMdhu vA = mitte vA = sUtrama-2 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3vayara vA = upakArIone viSe athavA maheba vA = oghe, sAmAnyapaNe nIvelu mAgi= samakti Adi mArgamAM rahelA jIvone viSe - 3mathrisu = mArgamAM nahi rahelA sarva jIvo viSe masaLeluM = mArgane sAdhanArA pustakAdine viSe masAhasu = mArgane nahIM sAdhanArA khatrAdikane viSe varjiri = je kAMI vita6 = viparIta mAri = AcaraNa karyuM hoya marivuM = kriyA vaDe nahIM AcaraNa karavAlAyaka LichievaM = mana vaDe nahIM IcchavA pAvaM pAvApurvAdha = pApAnubaMdhI pApa ame vA = sUkSma athavA vAya vA = bAdara, moTuM evuM AcaryuM hoya maLavA = mana vaDe athavA vAyA vA = vANI vaDe athavA zrI paJcasUtram Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa vA = kAyA vaDe athavA kayaM vA = meM pote karyuM hoya athavA kArAviaMvA = bI. pAse 42|vyuN hoya aNumoiaM vA = bIme 2j sAmAnyu Doya rAgeNa vA = rAgavaDe athavA doseNa vA = dveSa.vaDe athavA moheNa vA = morapaDe itthaM vA jamme = sanmane viSe. jammaMtaresu vA = anya mone viSe garahiameaM = mAnihAvAlA cha dakkaDameaM = bhASkRta ujjhiavvameaM = sAtyA 42vAsAya cha mae = kallANamitta = kalyANamitra evA gurubhagavaMta = guru bhagavaMtanA vayaNAo = . kyanathI viANiaM = eyUche tethI. evameaM = mAsema sUtram-1 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ti = zraddhA vaDe e pramANe saddhANa = rogaM = mane rucyuM che - pasaMda paDyuM che rihaMtasiddhasamaravuM = arihaMta ane siddha samakSa mahuM = rUpa = e sarva pApane rimi = gaNuM chuM tuthI gaM = A duSkata che kamivarga = A tyAga karavAlAyaka ema kahuM chuM. aMta:karaNathI mAnuM chuM. ttha = A saMbaMdhamAM micchAmi dukkaDaM = mAruM pApa mithyA thAo bhAvArtha : arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, sAdhvI, bIjAM dharmasthAna sAmAnyapaNe adhika guNavALAM, mAnavAlAyaka, pUjavAlAyaka tathA mAtA, pitA, baMdhu, mitra, upakArI athavA sAmAnya rIte samyakatvAdika mArgamAM rahelA jIvo, mArgamAM nahIM rahelA sarva jIvo, mArgane sAdhanAra pustakAdika ane mArgane nahIM sAdhanArA zrI paJcasUtram 20 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khagAdika A sarvane viSe je kAMI zarIra vaDe nahIM AcaravAlAyaka ane mana vaDe nahIM icchavAlAyaka sUkSma ke bAdara pApAnubaMdhI pApa meM viparItapaNe AcaryuM hoya, te paNa mana, vacana ke kAyA vaDe karyuM, karAvyuM ke anumodyuM hoya, te paNa rAga, dveSa ke moha vaDe A janmamAM ke anya atIta janmomAM viparIta AcaryuM hoya te sarve gahita che, duSkRta che, ane tyAga karavAlAyaka che ema meM kalyANamitra evA guru bhagavaMtanA vacanathI jANyuM che ane A ema ja che e pramANe zraddhAthI mane rucyuM che tethI arihaMta ane siddhanI sAkSIe A tyAga karavAlAyaka sarva duSkRtane huM gahuM chuM - niMduM chuM ane A saMbaMdhamAM mAruM pApa mithyA thAo, mAruM pApa mithyA thAo, mAruM pApa mithyA thAo ema traNa vAra mAphI mAguM chuM. mUlam : (9) hou me esA sammaM garahA / hou me akaraNaniyamo / bahumayaM mameyaM ti icchAmi aNusaTThi arahaMtANaM bhagavaMtANaM guruNaM kallANamittANaM ti / hou me eehiM saMjogo / hou me esA supatthaNA / hou me ettha bahumANo / hou me io mokkhabIyaM / sUtram - 1 21 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAre chAyA : (9) bhavatu me esA samyaggAM / bhavatu me'karaNaniyamaH / bahumataM mamaitat (dvayaM) iti icchAmi anuzAstim arhatAM bhagavatAM guruNAM kalyANamitrANAmiti bhavatu me ebhiH saMyogaH / bhavatu me esA suprArthanA / bhavatu me'tra bahumAnaH / bhavatu me ito mokSabIjamiti // zabdArtha: me = esA = A upara kahI te sammaM = samyak prakAre, bhAvathI garihA = gaha hou = me = akaraNaniyamo = 3rI te 55 naDi 42vAno niyama hou = eaM = A baMne bAbata mama = mAre bahumayaM = bahu saMmata che thAo mAre zrI paJcasUtram Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ti = arahaMtANaM baLavaMtANaM = kallANamittANaM guruNaM anusaruM icchAmi me - eehi saMjogo hou me - = esA = = = = // = supatthaNA hou me ettha bahumA sUtram - 1 = = = = = // = = te hetu mATe arihaMta bhagavaMtanI kalyANamitrarUpa guru mahArAjanI anuzAstine, hitazikSAne huM icchuM chuM mAre A arihaMtAdikanI sAthe saMyoga, ucitayoga thAo mArI A arihaMtAdikanA saMyogavALI sArI prArthanA thAo mane A prArthanAne viSe bahumAna 23 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoDa = thAo P = mane rUmo = A prArthanAthI mukkhabIaM = mokSabIja, kuzalAnubaMdhI karma hovuM = prApta thAo bhAvArtha: mAre A upara kahelI gaha bhAvarUpa thAo ane mAre pharIthI tevuM pApa na karavAno niyama ho. A baMne bAbata mane bahu saMmata che. tethI huM arihaMta bhagavaMtanI tathA kalyANamitra evA guru mahArAjanI hitazikSA IcchuM chuM. mane A arihaMtAdikanI sAthe ucita yoga prApta thAo. mArI A arihaMtAdikanA saMyogavALI prArthanA sArI saphaLa thAo. A prArthanAne viSe mane bahumAna-harSa utpanna thAo. tathA A prArthanAthI mane mokSanA bIjarUpa zubhAnubaMdhI karma arthAt puNyAnubaMdhI puNyanI prApti thAo. mUlam : (10) pattesu eesu ahaM sevArihe siyA, ANArihe siyA, paDivattijutte siyA, niraiyAra pArage siyA / zrI paJcasUtram Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAyA : (10) prApteSu eteSu ahaM sevArhaH syAM / AjJArhaH zAM pittiyu: cAM nirativA para: cAmuM / rAjA : paNuM = thauM paNuM = e arihaMtAdika prApta thaye chate a6 = sevAri = temanI sevAne lAyaka sigA = thAuM 3mAhaii = temanI AjJAne lAyaka sigA = paDivattijutte = temanI sevA-bhaktithI yukta sigA = thAuM niraiAra = aticAra rahitapaNe pAraso = temanI AjJAno paragAmI thAuM bhAvArtha te arihaMtAdikanI prApti thavAthI huM temanI sevAne lAyaka thAuM, temanI AjJA pALavAne lAyaka thAuM, sUtram-1 ra simA = Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanI bhakti vaDe yukta thAuM ane aticAra rahitapaNe temanI AjJAno pAragAmI thAuM. arthAta temanI AjJAnuM niraticArapaNe pAlana karI bhavanA pArane UtarI zakuM evo thA. mUlam : (11) saMviggo jahAsattIe sevemi sukaDaM / aNumoemi savvesiM arahaMtANaM aNuTThANaM, savvesi siddhANaM siddhabhAvaM, savvesiM AyariyANaM AyAraM, savvesiM uvajjhAyANaM suttappayANaM, savvesiM sAhUNaM, sAhukiriyaM, savvesiM sAvagANaM mokkhasAhaNa-joge, evaM savvesiM devANaM savvesiM jIvANaM houkAmANaM kallANAsayANaM mggsaahnnjoge| chAyA : (11) saMvijJo yathAzakti seve sukRtam / anumode sarveSAmahaMtAmanuSThAnam sarveSAM siddhAnAM siddhabhAvaM / sarveSAmAcAryANAmAcAraM / sarveSAmupAdhyAyAnAM sUtrapradAnaM / sarveSAM sAdhUnAM sAdhu kriyAM / sarveSAM zrAvakANAM mokSasAdhanayogAn / sarveSAM devAnAM sarveSAM jIvAnAM bhavitukAmAnAM kalyANAzayAnAM mArgasAdhanayogAn / 26 . zrI paJcasUtram Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha : saMviggo jahAsattIe = = = suka vemi = savvesiM arihaMtANaM arihaMtonA aNuTThANaM dharmakathAdika anuSThAnane aNumoemi huM anumoduM chuM savveti siddhALuM = sarva siddhonA = siddhabhAvaM = = = = saMvegavALo, mokSano abhilASI thayelo zakti pramANe, AtmavIrya gopavyA vinA = sukRtane sevuM chuM sarve avyAbAdha Adi siddhapaNAne anumoduM chuM savvesi AyariyALa - sarva AcAryonA - AyAraM savvesi vAAyALuM- sarva upAdhyAyonA suttappayANaM = sUtram - 1 jJAnAcArAdika AcArane anumoduM chuM dvAdazAMgI sUtranA pradAnane anumoduM chuM 27 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ salve isAdUi = sarva sAdhuonI sAhiriyaM = svAdhyAya Adi sArI kriyAne anumoTuM saLef sIvaIi = sarva zrAvakonA mukavAdaLI = veyAvacca vigere mokSasAdhananA yogone anumoduM chuM hoDAmai = siddha thavAnI icchAvALA, Asannabhavya. pasayA = zuddha AzayavALA sabeli revAkhai = iMdrAdika sarva devonA sabesi gIvAii = sarva jIvonA mAgo = mArgasAdhananA yogone, mArgAnusArIpaNAdika kuzaLa vyApArone huM anumoduM . bhAvArtha: huM mokSano abhilASI thayo chuM tethI mArI zakti pramANe sukRtane evuM chuM. te A pramANe - sarva tIrthakaronA dharmakathAdika anuSThAnanI huM anumodanA karuM chuM. e ja rIte sarvasiddhonA avyAbAdhika siddhapaNAne, zrI paJcasUtram Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva AcAyonA jJAnAcArAdika AcArane, sarva upAdhyAyonA dvAdazAMgIrUpa sUtrapradAnane, sarva sAdhuonI svAdhyAya dhyAna vigere zubha kriyAne tathA sarva zrAvakonA vaiyAvaccAdika mokSasAdhananA yogone huM anumoduM chuM. temaja Asannabhavya ane zuddha AzayavALA iMdrAdika sarva devonA ane sAmAnya rIte sarva jIvonA kuzaLa vyApArane eTale mArgAnusArIpaNAne huM anumoduM chuM. mUlam : (12) hou me esA aNumoyaNA samma vihipuvvigA, sammaM suddhAsayA, sammaM paDivattiruvA, samma niraiyArA, paramaguNajutta arahaMtAdi sAmatthao | arcitasattijuttA hi te bhagavaMto vIyarAgA savvaNNU paramakallANA paramakallANaheU sattANaM / mUDhe amhi pAve aNAimohavAsie, abhiNNe bhAvao hiyAhiyANaM abhiNNe siyA, ahiyanivitte siyA, hiyapavitte siyA, ArAhage siyA, uciyapaDivattIe savvasattANaM, sahiyaM ti icchAmi sukaDaM, icchAmi sukaDaM, icchAmi sukaDaM / chAyA : (12) bhavatu mamaiSA'numodanA samyagvidhipUrvikA, samyakzuddhAzayA, samyak pratipattirUpA, samyagniraticArA sUtram - 1 29 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramaguNayuktArhadAdisAmarthyataH / acintyazaktiyuktA hi te bhagavanto vItarAgAH sarvajJAH paramakalyANA: paramakalyANahetavaH sattvAnAm / mUDhazcAsmi pApo'nAdimohavAsitaH, anabhijJo bhAvataH hitAhitayorabhijJaH syAm, ahitanivRttaH syAm. hitapravRttaH syAm, ArAdhaka: syAmucitapratipattyA sarvasattvAnAM svahitamiti / icchAmi sukRtam, icchAmi sukRtam, icchAmi sukRtam / / zabdArtha : me = mArI A upara kahI te aNumoaNA = anumodanA sammaM = samyapha - sArI rIte vihipuvviA = sUtramA DelI vidhipUrva samma = samyapha karmanA vinAza vaDe suddhAsayA = zuddha mAzayavANI thAmo sammapaDivattiruvA = sabhyaThiyA35 - 72vA35. saMsAra thAo zrI paJcasUtram esA = Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanna nimAra = samyaka nirvAha karavArUpa aticAra rahita thAo paramAgutta = utkRSTa guNo vaDe yukta arahaMtAdri = arihaMta, siddha vagerenA sAttvio = sAmarthyathI mArI anumodanA sArI thAo hoDa = di = kAraNa ke te - mavaMto arihaMtAdika bhagavaMto, acitya zaktivALA vagara = rAga-dveSa rahita savAbU = sarvajJa che sattA = prANIonA paramaThThA = utkRSTa kalyANakAraka paramazrAde = utkRSTa kalyANanA hetu ba = bdi = ane - sUtram-1 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mU8 = mUDha chuM pAve = pApI chuM maphinodamaNi = anAdimohathI vAsita chuM - sahita manAvo = bhAvathI - paramArthathI ajJAnI chuM tethI arihaMtAdikanA sAmarthya vaDe huM himahinAvi = hita ane ahitano maLe = jANanAra sigA = thAuM miinavijo = ahitathI nivRttivALo sigA = thAuM digapavitta = hitane viSe pravRttivALo sigA = thAuM sahiyaM ti = potAnuM hita che tema dhArIne savyasattA i = sarva prANIonI vahivattI = ucita sevA karavA vaDe karIne mAro = ArAdhaka thAuM zrI paJcasUtram sigA = Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phAmi sudhAruM = phAmi sudharuM = rUcchAmi sudha<= = huM sukRtane icchuM chuM huM sukRtane icchuM chuM huM sukRtane icchuM chuM bhAvArtha : A mArI arihaMtanA anuSThAnAdika anumodanA utkRSTa guNayukta arihaMtAdikanA sAmarthyathI samyak sUtramAM kahelI vidhipUrvaka thAo. karmanA vinAzane lIdhe zuddha AzayavALI thAo, samyak kriyA karavAthI aMgIkArarUpa thAo ane samyak nirvAha ka2vAthI aticArarahita thAo kAraNa ke te arihaMtAdika bhagavaMto rAga-dveSa rahita ane sarvajJa che. tathA prANIonA te te upAya vaDe utkRSTa kalyANakAraka ane utkRSTa kalyANanA hetu kAraNarUpa che. ane huM to mUDha, pApI, anAdi moha sahita ane paramArthathI hitAhitano ajANa chuM. tethI te arihaMtAdikanA sAmarthyathI huM hitAhitano jANakAra thAuM, ane tevo thaI ahitathI nivRtti pAmuM, hitamAM pravartu ane potAnuM hita jANIne sarva prANIonI ucita sevA vaDe ArAdhaka thAuM eTalA mATe huM sukRtane icchuM chuM, icchuM chuM, icchuM chuM. sUtram - 1 33 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlam : (13) evameyaM sammaM paDhamANassa suNamANassa aNappehamANassa siDhilIbhavaMti parihAyaMti khijjaMti asuhakammANubaMdhA / niraNubaMdhe cA'suhakamme bhaggasAmatthe suhapariNAmeNaM kaDagabaddha viya vise appaphale siyA, suhAvaNijje siyA, apuNabhAve siyaa| _chAyA : (13) evametat samyak paThataH zrRNvato'nu prekSamANasya zlathIbhavanti parihIyante kSIyante'zubhakarmAnubandhAH / niranubandhaM cAzubhakarma bhagnasAmarthya zumapariNAmena kaTakabaddhamiva viSamalpaphalaM syAt, sukhApaneyaM syAt, apunarbhAvaM syAt // zabdArtha: evaM = A prakAre eaM = A sUtrane samma = sArI rIte, saMvega sahita paDhamANassa = pATha karanAranA bIjAnI pAse sAMbhaLanAranA aNuppehamANassa = atharnu sm29|| 42naarn| zrI paJcasUtram Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amuhammAnubaMdhA =azubha karmanA anubaMdho siDhilIbhavaMti maMda vipAka thavAthI zithila thAya che. karmanAM pudgalo dUra thavAthI ochA thAya che. pAtaLA thAya che. parihAryaMti kSINa thAya che. vizeSa prakAranA adhyavasAya vaDe mULathI ja nAza pAme khijjaM ti = = = che. == tathA = anubaMdha rahita niraNubaMdhe : asuhakamme suhapariNAmeNaM A sUtra pAThAdikathI utpanna thayelA azubhakarma je kAMIka bAkI rahyuM hoya te bhaggasAmatthe = = kaDagabaddhe vize viJa = appaphale siA sUtram - 1 = = = = zubha pariNAme karIne bhagna sAmarthyavALuM - sAmarthyarahita thAya che. maMtranA prabhAva vaDe kaMkaNathI bAMdhelA viSanI jema alpa phaLavALuM, thoDA vipAkavALuM thAya che. 35 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suhAvaLijo = sukhe karIne dUra karavA lAyaka, saMpUrNa vinAza karavA lAyaka sigA = thAya che. apumAve = pharIthI tevA prakArano karmabaMdha nahIM karavAthI apunarbhAvavALuM sigA = thAya che. bhAvArtha: A pramANe A sUtrano saMvega sahita pATha karanAra athavA bIjA pAse sAMbhaLanAra athavA tenA arthanuM ciMtavana karanAra manuSyanA azubha karmanA anu baMdha maMdavipAkane lIdhe zithila thAya che. pudgalo dUra thavAthI hAnine pAme che - pAtaLA thAya che ane vizeSa prakAranA adhyavasAyane lIdhe mULathI ja kSINa thAya che. tyAra pachI anubaMdha rahita je kAMI azubha karma bAkI rahyuM hoya te A sutrapAThAdika vaDe utpanna thayelA zubha pariNAme karIne sAmarthya-zakti rahita thAya che. maMtranA prabhAvathI kaMkaNa vaDe bAMdhelA viSanI jema alpa phaLa ApanAra thAya che, sukhe karIne saMpUrNa vinAza karavAlAyaka thAya che ane pharIthI tevA prakArano utkRSTa karmabaMdhana thAya tevuM apunarbhAvavALuM thAya che. zrI paJcasUtram Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlam : (14) tahA AsagalijjaMti pariposijjaMti nimmavijjaMti suhakammANubaMdhA / sANubaMdhaM ca suhakammaM pagiTuM pagiTThabhAvajjiyaM niyamaphalayaM suppautte viya mahAgae suhaphale siyA, suhapavattage siyA, paramasuhasAhage siyA / ao appaDibaMdhameyaM asuhabhAvaniroheNaM suhabhAvabIyaM ti suppaNihANaM sammaM paDhiyavvaM soyavvaM aNuppehiyavvaM ti / chAyA : (14) tathA AsakalIkriyante paripoSyante nirmApyante zubhakarmAnubandhAH sAnubandhaM ca zubhakarma prakRSTaM prakRSTabhAvArjitaM niyamaphaladaM suprayukta iva mahA'gadaH zubhaphalaM syAt, zubhapravartakaM syAt, paramasukhasAdhakaM syAt / ato'pratibandhametat azubhabhAvanirodhena zubhabhAvabIjamiti supraNidhAnaM samyak paThitavyaM zrotavyamanuprekSitavyamiti / zabdArtha : tahA = tathA suhakammANubaMdhA = zubha bhn| anubaMdho AsagalijjaMti = yota23thI. me.381 thAya che. pariposijjaMti = bhAvanA vRddhi va puSTa - heDha thAya cha nimmavijjaMti = nI54 cha, saMpU[ prAthAya cha sUtram-1 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ == ane anubaMdha sahita sANubaMdhaM paduM : = prakRSTa, pradhAna niyamaphalayaM = pazi6mAvaSnivaM = prakRSTa-zubhabhAva vaDe upArjana kareluM nizce phala ApanAruM zubhakarma sArI rIte prayoga karelA moTA-zreSTha auSadhanI jema suhakammaM suppautte mahAgae via = = suhaphale siJa = suhapavattage siA ao eaM 38 siA paramasuhasAhage : = = = = = = = = = zubha phaLavALuM thAya che anubaMdhe karIne zubhane viSe pravRttivALuM thAya che paraMparAe karIne paramasukhane, mokSane sAdhanAruM thAya che A kAraNathI A sUtrane zrI paJcasUtram Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apaDibaMdhaM = pratibaMdharahita, niyANArahita samuhamAnohe N = azubha bhAvanA ruMdhavA mATe suhabhAvabIaM A sUtra zubhabhAvanuM bIja che ema dhArIne ti = suppaNihANaM = sArA praNidhAna-dhyAna vaDe samyak, zAMtacitte bhaNavuM, pATha karavo bIjA pAse sAMbhaLavuM anutteaivaMti = bhAvavuM arthanuM ciMtavana karavuM bhAvArtha : tathA vaLI zubha karmanA anubaMdha cotaraphathI ekaThA thAya che. bhAvanI vRddhine lIdhe puSTa thAya che. tathA saMpUrNa prApta thAya che. ane tyArapachI anubaMdha sahita pradhAna zubhabhAva vaDe upArjana kareluM ane avazya phaLa ApanAruM zubha karma sArI rIte prayoga karelA uttama auSadhanI jema phaLadAyaka thAya che. anubaMdhe karIne zubhane viSe ja pravRttivALuM thAya che. tathA paraMparAe mokSasukhane sAdhanAruM thAya che. tethI karIne niyANA rahitapaNe azubha bhAvane ruMdhI A sUtra zubha bhAvanuM bIja che ema jANI tene sArA sUtram - 1 39 samma paDhiavvaM soavvaM = = = = Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna vaDe ekAgracitte bhaNavuM, sAMbhaLavuM tathA tenA arthanuM ciMtana karavuM. mUlam : (15) namo namiyanamiyANaM paramaguruvIyarAgANaM / namo sesanamokkArArihANaM / jayau savvaNNusAsaNaM / paramasaMbohIe suhINo bhavaMtu jIvA, suhINo bhavaMtu jIvA, suhINo bhavaMtu jIvA / iti pAvapaDighAya guNabIyAdhAna sUttaM / chAyA: (15) namo natanatebhyaH paramaguruvItarAgebhyaH / namaH zeSanamaskArArhebhyaH / jayatu sarvajJazAsanam / paramasaMbodhinA sukhino bhavantu:jIvAH sukhino bhavantu jIvAH sukhino bhavantu jIvAH // iti pApapratighAta guNabIjAdhAna sUtraM samAptam // 1 // zabdArtha : namianamiANaM = nabha712 42yesA me nms|2 438, | sarva loko thI namaskAra karAyelA devarSio vaDe namaskAra karAyelA paramaguruvIarAgANaM = 52maguru zrIvItarAgane namo = namaskAra thAo sesanamukkArArihANaM = 40% nbh7|2 42vAlAya mAyArya vigere guNAdhikane zrI paJcasUtram . Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namaskAra thAo savvasAsaO = sarvajJanuM zAsana = nayana = paramasaMbohIe = jIvA suhiNo bhavaMtu nIvA = suhiNo mavaMtu nIvA = suhiNo mavaMtu = = = = = = =3 = kutIrthanA nAza vaDe jayavaMta varto 52ma saMbodhie karIne, zreSTha bodhinA samakitanA lAbhe karIne mithyAtvane dUra karI jIvo sukhI thAo jIvo sukhI thAo jIvo sukhI thAo bhAvArtha : sarva lokoe namaskAra karelA je deva ane RSio, temaNe paNa namaskAra karelA paramaguru vItarAgatIrthaMkarone namaskAra thAo. tathA bIjA namaskAra karavA sUtram - 1 41 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogya AcArya, upAdhyAya vigere ratnAdhikone namaskAra thAo tathA sarvajJa zrI jinendranuM zAsana anya kutIrthanA vinAza vaDe jayavaMtu varNo tathA zreSTha bodhiratnanAsamyaktvanA lAbha vaDe mithyAtva doSanI nivRtti thavAthI sarva jIvo sukhI thAo, sukhI thAo, sukhI thAo. 42 zrI paJcasUtram Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha dvitIyaM sAdhudharmaparibhAvanAsUtram // mUlam : (16) jAyAe dhammaguNa paDivattisaddhAe bhAvejjA eesiM saruvaM payai suMdarattaM, aNugAmittaM, parovayArittaM paramatthaheuttaM / tahA duraNucarattaM, bhaMgadAruNattaM, mahAmohajaNagattaM, bhUyo dullahattaM tti / bhAveUNevaM jahAsattIe uciyavihANameva accaMta bhAvasAraM paDivajje jjA, taM jahA - thUlagapANAivAyaviramaNaM 1. thUlagamusAvAya viramaNaM 2. thUlaga adattAdAnaviramaNaM 3. thUlagame huNaviramaNaM 4. thUlagapariggahaviramaNa 5. miccAi / chAyA : (16) jAtAyAM dharmaguNapratipattizraddhAyAM bhAvayedeteSAM svarUpaM prakRtisundaratvamAnugAmukatvaM paropakAritva paramArthahetutvam / tathA duranu caratvaM bhaGge dAruNatvaM mahAmohajanakatvaM bhUyo durlabhatvamiti / evaM yathAzakti ucitavidhAnenAtyanta bhAvasAraM pratipadyeta / tadyathA sthUla) prANAtipAtaviramaNaM 1. sthUramRSAvAdaviramaNaM 2. sthUrAdattAdAnaviramaNaM 3. sthUramaithunaviramaNaM 4. sthUraparigrahaviramaNa 5. mityaadi| sUtram-2 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdArtha : dhammaguNapaDivattisaddhAe jAyAe eesi saruvaM tahA ' 44 = = svarUpa bhAvavuM tathA temanuM bhAvijjA = payaisuMdarattaM = prakRtithI ja - svabhAvathI ja suMda25NuM aNugAmittaM bhavAMtaramAM anugAmipaNuM, javApaNuM parovayArittaM paramatthaheuttaM = = = = = duraNucarattaM : bhaMge = = dharmanA guNane-vratane aMgIkAra karavAnI zraddhA - utpanna thaye chate, A dharmaguNonuM paropakArIpaNuM paramArthapaNuM, paraMparAe mokSanuM sAdhana hovAthI - vAstavika kAraNapaNuM bhAvavuM, vicAravuM tathA te ja dharmaguNanuM duHkhe karIne Ada2vApaNuM, pALavApaNuM te dharmaguNanA bhaMgane viSe bhaMga karavAthI zrI paJcasUtrama Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vApAtta = dAruNapaNuM mahAmohanabatta = mahAmohane utpanna karavApaNuM bhUgo = pharIthI prApta thavAnuM sutrahItta ti = durlabhapaNuM e paNa bhAvavuM parva = A prakAre nahIsarI = yathAzakti, zakti pramANe viviphA = ucita karavA vaDe karIne, zAstramAM kahelA vidhie karIne savaMtabhAvasAraM = atyaMta bhAvanuM - pradhAnapaNuM hoya tema parivajJijJA = te dharmaguNo aMgIkAra karavA taM nahIM = te dharmaguNo A pramANe thUlagapANAivAyaviramaNaM = sthUla prANAtipAtaviramaNa pUnAmusIvIviramai = skUlamRSAvAdaviramaNa zUnI mattAvAnavira = sthUla adattAdAnaviramaNa bhUtA mehuviramaM = sthUla maithunaviramaNa sUtram-2 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thUla parivaramAM = sthUla parigrahaviramaNa ruDyArU = ityAdi, Adi zabdathI divratAdika uttaraguNo samajavA bhAvArtha tathA prakAranA karmanA kSayopazama vaDe bhAvathI dharmaguNa aMgIkAra karavAnI zraddhA utpanna thAya tyAre te dharmaguNonuM svarUpa vicAravuM, A dharmaguNo jIvanA saMkliSTa pariNAmane zuddha kare che. tethI te svabhAvathI ja suMdara che. bhavAMtaramAM paNa tenI vAsanA utpanna thAya che. tethI te dharmaguNo anugAmI eTale jIvanI sAthe janArA che. tathA prakAre svaparane pIDAdika nahIM karavAthI paropakArI che ane paraMparAe mokSanuM kAraNa hovAthI paramArthanA heturUpa che ema vicAravuM. vaLI A guNo niraMtara abhyAsa nahIM hovAthI pALavA duSkara che. tethI jo A dharmaguNono bhaMga thAya to bhagavaMtanI AjJAnuM khaMDana thavAthI te ja guNo dAraNa eTale mahAbhayaMkara thAya che. arthAta vratabhaMga thavAthI durgati Adika prApta thAya che. tathA te bhaMga karanAra jIva dharmane dUSaNa lagADanAra thavAthI mahAmohanIya karmane bAMdhe 46 zrI paJcasUtram Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tema ja vaLI vipakSa(adharma)nA anubaMdhanI puSTi thavAthI pharIne-bhavAMtaramAM te guNo pAmavA durlabha thAya che. jema tema pAmI zakatA nathI. A pramANe vicArIne potAnI zakti pramANe zAstramAM kahelA vidhi vaDe atyaMta bhAvanA ullAsapUrvaka te guNo aMgIkAra karavA. paraMtu teno bhaMga thatAM dAruNa phaLa - vipAkapaNuM hovAthI vinA vicAre pravRtti karavI nahIM. te dharmaguNo A pramANe che - sthUla hiMsAthI virAma pAmavuM-1, sthUla asatyathI virAma pAmavuM-2, sthUla corIthI virAma pAmavuM-3, sthUla maithunathI virAma pAmavuM-4, ane sthUla parigrahathI virAma pAmavuM5 ityAdi eTale Adi zabdathI digvirati vigere traNa guNavrata ane cAra zikSAvrato paNa jANavAM. mUlam : (17) paDivajjiUNa pAlaNe jaijjA, sayA''NAgAhage siyA, sayA''NAbhAvage siyA, sayA''parataMte siyA / ANA hi mohavisaparamamaMto, jalaM dosAijalaNassa, kammavAhicigicchAsatthaM kappapAyavo sivaphalassa / chAyA : (17) pratipadya pAlane yateta, sadAjJAgrAhaka: syAt, sadAjJAbhAvakaH syAt, sadAjJAparataMtra: syAt / AjJA sUtram - 2 47 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .hi mohaviSaparamamantraH, jalaM roSAdi (dveSAdi) jvalanasya, karmavyAdhicikitsAzAstraM kalpapAdapaH zivaphalasya / zabdArtha : paDivajjiUNa = te mAvatIne 39 // 2 // pAlaNe = tene pANavAmai jaijjA = yatna karavo. te A pramANe sayANAgAhage = sadA AjJAne grahaNa karanAra siA = thAya - thavuM sayANAbhAvage = sadA AjJAnI bhAvanAvALA, siA = thavuM - tathA sayANAparataMte = sahA mAzAne 52taMtra, mAdhIna thaj kAraNa ke ANA = AjJA e mohavisaparamamaMto = bho335 viSane 2 42vAmA 52ma maMtrarUpa che rosAijalaNassa = dvaSAhi mAnine zabhAvamai hi = 48 zrI paJcasUtram Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jalaM jalarUpa che janmavAhitiziAsatyaM - karmarUpI vyAdhinuM cikitsAzAstra = sivaphalassa = kappapAyava = che. tathA mokSarUpI phaLanuM kalpavRkSa che bhAvArtha : te dharmaguNo aMgIkAra karyA pachI tenuM pAlana karavAmAM yatna karavo te A pramANe - niraMtara AgamanuM adhyayana ane zravaNa karavA vaDe bhagavaMtanI AjJAne grahaNa karanAra thavuM, hamezAM tenA arthanuM ciMtavana karavA vaDe temanI AjJAnuM bhAvuka thavuM tathA AgamamAM kahyA pramANe karavA vaDe bhagavaMtanI AjJAne AdhIna thavuM. kAraNa ke bhagavaMtanI AjJA eTale AgamanuM vacana moharUpI viSane dUra karavAmAM parama maMtrarUpa che. dveSAdika agnine zAMta karavAmAM jaLarUpa che. karmarUpI vyAdhino nAza karavAmAM cikitsAnA zAstrarUpa che ane mokSarUpI phala ApavAmAM kalpavRkSa samAna che. mUlam : (18) vajjejjA adhammamittajogaM / ciMtejjA abhiNapAvie guNe, aNAibhavasaMgaeya aguNe, udaggasahakAritaM adhammamittANaM ubhayalogagarahiyattaM, asuhajogaparaMparaM ca / sUtram - 2 49 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAyAH (18) varjayedadharmamitrayogaM, ciMtayedabhinava prAptAna guNAn anAdibhavasaMgatAMzcAguNAn, udagrasahakAritvaM adharmamitrANAM, ubhayalokagarhitatvaM, azubhayogaparaMparAM ca / zabdArtha : adhammamittajogaM = gyaa| bhitrana saMbaMdhane vajjijjA = varDayo abhiNavapAvie = navA prApta thyett| guNe = sthUla prANAtipAta viramaNa Adi guNone citijjA = ciMtavavA a = tathA aNAibhavasaMgae = manAhi bhavane viSe sanAthI prApta thayelA aguNe = aviratirUpa aguNone tathA adhammamittANaM = slyaae| bhitriin| udaggasahakAritaM = mayaM 2 sdhyaarii5||ne zrI paJcasUtram Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ubhayalogagarahiattaM = lokanA garSitapaNAne, baMne niMditapaNAne = = tathA anudano paraMparaM = azubha yoganI paraMparAne ciMtavavI, ciMtavIne tyAga karavo. bhAvArtha akalyANa mitrano - azubhakArI pApa mitrono - azubha karanAra mitrano saMbaMdha varjavo. navA prApta thayelA aNuvratone ciMtavavA tathA aviratipaNAne lIdhe anAdi bhavane viSe anAdikALathI prApta thayelA aguNone (durguNone), akalyANa mitronA bhayaMkara sahacArIpaNAne - temanA saMbaMdhane, pApanI anumati vigere baMne lokanA garvitapaNAne (niMditapaNAne) ane azubha yoganI paraMparAne - anubaMdhane vicArI e sarvano tyAga karavo. mUlam : (19) pariharejjA sammaM logaviruddhe aNukaMpApare jaNANaM, na khisAvejja dhammaM saMkileso khu esA, paramabohibIyaM abohiphalamappaNotti / evamAlocejjA na khalu etto paro aNattho, aMdhattameeM saMsArADavIe, jaNagamaNiTThAvAyANaM, sUtram - 2 51 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aidAruNaM saruveNaM, asuhANubaMdhamaccatthaM // chayA : (19) pariharet samyak lokaviruddhAni karuNAparo janAnAM, na khisayeddharma, saMkleza evaiSA, paramabodhibIjamabodhiphalamAtmana iti| evamAlocayet - na khalvataH paro'narthaH, andhatvametat saMsArATavyAM, janakamaniSTApAtAnAM, atidAruNaM svarUpeNa azubhAnubandhamatyartham / zabdArtha : jaNANaM = lokonI upara karuNApare = karuNAmAM tatpara evo lokaviruddha = lokaviruddha kAryane sammaM = samyaka prakAre pariharijjA = tyAga kare dhammaM = dharmanI na khiMsAvijja = nihana rAve esA = A niMdA saMkilezo khu = saMsa2354 cha paraM = udRSTa abohibIaM = sabodhina bI4 52 zrI paJcasUtram Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNo = gappo = potAne abohiphalaM = abodhinA phaLarUpa che tti = ema dhArI dharmanI niMdA na thavA devI parva = A pramANe gItonnA = vicAra karavo ke rUtto = A abodhi phaLa thakI bIjo malyo anartha na 9 = nathI ja gna = A abodhi phaLa saMsArADavI = saMsArarUpI aTavIne viSe gaMdhad = aMdhapaNArUpa che biTTAvAyAd = aniSTa vastunI prAptine nari = utpanna karanAruM che sarva = svarUpa vaDe mAru = ati dAruNa che azvattha = atyaMta majudAjuvaMdhuM = azubhano anubaMdha karanAruM che. sUtram-2 53 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha loko para anukaMpA rAkhato, teo adharmana pAme eTalA mATe lokaviruddha kArya bilakula karavAM nahi ane lokaviruddha kArya karIne mANaso pAse dharmanI niMdA karAvavI nahi. kAraNa ke e niMdA azubha adhyavasAya rUpa hovAthI saMkleza eTale saMkliSTa pariNAmarUpa ja che. dharma parano dveSa utkRSTa abodhinA bIjarUpa che. arthAt abodhimithyAtva pamADanAra che. ema dhArI dharmaniMdAno sarvathA tyAga karavo - thavA na devI. vaLI A pramANe vicAravuM ke - A abodhiphaLa (mithyAtva) thakI bIjo koI paNa anartha nathI athatu A ja moTAmAM moTo anartha che. A abodhiphaLa saMsArarUpI aTavImAM hitamArga dekhADanAra nahIM hovAthI aMdhatvarUpa che. narakAdikanuM kAraNa hovAthI aniSTa vastunI prApti karanAruM che. saMkliSTa pariNAmanI mukhyatA hovAthI svarUpe karIne ja atidANa che tathA paraMparAe upaghAta karanAra hovAthI atyaMta azubhano anubaMdha karanAra che. te mATe ja kahyuM che ke, "dharmane AcaranArA sarvane lokono ja AdhAra hoya che. tethI lokaviruddha ane dharmaviruddha kAryano avazya tyAga karavo." zrI paJcasUtram 54 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlam : (20) sevejja dhammamitte vihANeNaM, aMdho viya aNukaDDhage, vAhio viva vejje, dariddo viya Isare, bhIo viya mahAnAyage / na io suMdarataramannaM ti bahumANajutte siyA, ANAkaMkhI, ANApaDicchage, ANAavirAhage, ANAnipphAyage tti / chAyA : (20) seveta dharmamitrANi vidhAnena, andha ivAnukarSakAn, vyAdhita iva vaidyAn, daridra ivezvarAn bhIta iva mahAnAyakAn / na itaH sundarataramanyaditi bahumAnayukta: syAt AjJAkAMkSI AjJApratIcchaka AjJA'virAdhaka AjJAniSpAdaka iti // zabdArtha : dhammamitte vihANeNa sevijja aMdhoviva = = = = = aNukaTTha vAhie viva = vijje sUtram - 2 = dharmamitronI zAstramAM kahelI vividha vaDe sevA karavI jema AMdhaLo doranArane seve jema vyAdhivALo vaidhane seve 55 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ddio viva = jema daridra mANasa re = lakSmIvaMtane seve mIno viva = jema bhaya pAmela mANasa mahAna = " moTA nAyakone seve tema rUmo = A dharmamitronI sevA thakI 3a = bIjuM kAMI paNa saMvatara = atyaMta suMdara na = nathI tti = ema dhArIne vadhumANanutte = dharmamitrone viSe bahumAnayukta simA = thavuM AviMghI = temanI AjJAnA icchAvALA thavuM umApaDijI = AjJAne aMgIkAra karanArA thavuM bALaviraho = AjJAnA avirAdhaka thavuM ANAnipphAyagetti = AjJAne nIpajAvanAra, AjJA pramANe karanAra thavuM zrI paJcasUtram Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha-jema aMdha mANasa paDI javAnA bhayathI potAne doranArano Azraya kare che, jema vyAdhivALo mANasa duHkhanA bhayathI vaidyano Azraya kare che, jema daridra mANasa potAnI AjIvikA mATe dhanavaMtano Azraya kare che ane jema bhaya pAmelo mANasa zaraNane mATe mahAsubhaTa nAyakano Azraya kare che tema bhakti vigere vaDe zAstrokta vidhi pramANe dharmamitrono Azraya karavo. temanA Azraya vinA bIjuM kAMI paNa suMdara nathI, ema jANI temanuM bahumAna karavuM. temanI AjJAnI IcchA karavI, AjJA Ape tyAre teno aMgIkAra karavo, temanI AjJA virAdhavI nahIM, ane temanI AjJA pramANe ucitapaNAe karIne kriyAnuSThAna karavuM. mUlam : (21) paDivannadhammaguNArihaM ca vaTTijjA gihisamuciesu gihisamAgAre su parisuddhANuTThANe parisuddhamaNakirie parisuddhavaikirie parisuddhakAyakirie / chAyA : (21) pratipannadharmaguNAhaM ca varteta gRhisamuciteSu gRhisamAcAresu parizuddhAnuSThAnaH parizuddhamanaH kriyaH, parizuddhavAkkriyaH parizuddhakAyakriyaH // sUtram-2 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatA : 2 = tathA paDivanadhammaguNArihaM = aMgIkAra karela dharmaguNa-aNuvratane lAyaka dilamukuM = gRhasthane ucita hisAyAsu = gRhasthIonA AcAromAM parizuddhALuThThA = zuddha anuSThAnavALA pariNuddhamavigi =mananI zuddha kriyAvALA pariviirapa = vacananI zuddha kriyAvALA pariviiNa = kAyAnI zuddha kriyAvALA zrAvake vaTA = vartavuM bhAvArtha tathA aMgIkAra karelA zrAvaka dharmanA guNanevratane lAyaka gRhasthIne ucita evA sAmAnya rIte vividha prakAranA gRhasthInA sarva AcAramAM sAmAnyapaNe ja vizuddha mana, vacana ane kAyAnA vyApAramAM sAvadhAna rahI zuddha anuSThAna - kriyA karanAra thavuM. zrI paJcasUtram Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlam : (22) vajjejjA'NegovaghAyakAragaM garahaNijjaM bahukilesaM AyaivirAhagaM samAraMbhaM / na citejja parapIDaM / na bhAvejja dINayaM / na gacchejja harisaM / na sevejja vitahAbhiNivesaM / uciyamaNapavattage siyA / evaM na bhAsejja aliyaM na pharusaM, na pesunnaM, nANibaddhaM / hiya-miya-bhAsage siyA / evaM na hiMsejja bhUyANi / na giNhejja adattaM / na nirikkhejja paradAraM / na kujjA aNatthadaMDaM / suhakAyajoge siyaa| chayA : (22) varjayedanekopaghAtakArakaM garhaNIyaM bahuklezaM AyativirAdhakaM samArambhaM na cintayet parapIDAM / na bhAvayet dInatAM / na gaccheta harSa / na seveta vitthaabhiniveshN| ucitamanaH pravartakaH syAt / na bhASetA'likaM, na paruSaM, na paizunyaM, nAnibaddhaM / hitamitabhASaka: syAt / evaM na hisyAt bhUtAni / na gRhaNIyAdadattaM / na nirIkSeta paradArAn / na kuryaadnrthdnnddN| zubhakAyayogaH syAt / zabdArtha: aNegovaghAyakAragaM = mane pAne upadhAta 42nAra garahaNijjaM = 42vasAya sUtram-2 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIkhathe = vasiM = ghaNo kaleza ApanAra A vipadA = AgAmI bhavamAM virAdhakapaNuM pamADanAra samAma = AraMbha-kamadAna vaMiA = varjavA parapIDaM = parane pIDA thAya evuM dvitinA = ciMtavavuM nahIM dInatAne na bhAvijjA = na bhAvavI harisaM = harSa na channA = na pAmavo vitarkomanaveluM = atattvano adhyavasAya, kadAgraha 7 vijJA = na sevavo vikamAvavatta = vacanane anusAra ucita mananI pravRttivALA sigA = tigaM = khoTuM ALa vigere asatya na manniA = na bolavuM 60 zrI paJcasUtram thavuM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na = kaThora vacana na bolavuM ne pelutra = cADInuM vacana na bolavuM nAbaddha = saMbaMdha rahita vikathAdika na bolavuM tri-miga mANo =hitakAraka ane mita vacana bolanAra sigA = thavuM parva = e ja pramANe bhUmAni = pRthivyAdika prANIonI hiMsannA = hiMsA na karavI 3mAM = adattane, nahIM ApelAne na uThThaM = grahaNa na karavuM paraMvAra = parastrIne niii#unna = rAgadRSTie na jovI maLatyavaMduM = anarthadaMDa ne jJA = na karavo sudAyano = zubha kAryayogavALA sima = thavuM sUtra-2 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha sAmAnya rIte aneka jIvone upaghAta karanAra, svAbhAvika rIte ja niMdA karavA lAyaka, kArya karatAM paNa ghaNo kaleza ApanAra, ane parabhavamAM durgati AdikanI pIDA karanAra ane adharma pamADanAra evA aMgAra-karmAdika AraMbho (karmAdAno) varjavA. tathA parane pIDA Upaje evo vicAra paNa karavo nahIM. icchita vastunI prApti na thavAthI dInatA karavI nahIM. prApti thavAthI harSa karavo nahIM tathA atattvanA adhyavasAyarUpa kadAgraha sevavo nahIM - atattvano Agraha karavo nahIM paraMtu pote je vacana kahyuM hoya tene anusAre mananI pravRttivALA thavuM. tathA abhyAkhyAnAdika ALa ApavA rUpa asatya, kaThora, pizunatAvALuM ane vikathAdika asaMbaMdhavALuM vacana bolavuM nahIM. paraMtu zAstramAM kahyA pramANe anya jIvane hitakAraka tathA pramANopeta vacana bolanAra thavuM, e ja pramANe prANIonI hiMsA na karavI, adatta grahaNa na karavuM, parastrI sAme rAgathI jovuM nahIM ane anarthadaMDa karavo nahIM, paraMtu zubha kAyayoga (AcaraNa)vALA thavuM. zrI paJcasUtram Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlam : (23) tahA lAbhociyadANe lAbhociyabhoge lAbhociyaparivAre lAbhociyanihikare siyA, asaMtAvage parivArassa, guNakare jahAsatti, aNukaMpApare, nimmame bhAvaNaM / evaM khu tappAlaNe vi dhammo jaha'nnapAlaNe tti / savve jIvA puDho puDho, mamattaM baMdhakAraNaM / ___ chAyA : (23) tathA lAbhocitadAno, lAbhocitabhogo, lAbhocitaparivAro lAbhocitanidhikAraH syAt / asaMtApakaH parivArasya guNakaro yathAzakti anukampAparo nirmamo bhAvena / evaM khalu tatpAlane'pi dharmaH yathA'nyapAlane iti / sarve jIvAH pRthak pRthak / mamatva bandhakAraNam / zabdArtha : tahA = lAhociyadANe = sAmane yita hAna hen|2 tharbu lAhociyabhoge = sAmane yita bhogavanA2 thaj lAhociyaparivAre = sAmane 6thita parivAravA , parivAranuM bharaNapoSaNa karanAra thavuM lAhociyanihikare sAmane 6yita nidhAna 2nAra siA = thavuM sUtram-2 tathA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parivArasa = asaMtAvage = nahItta = TLavAre = parivArane saMtApa karanAra na thavuM potAnI zakti pramANe bhavanI sthiti kahevA vaDe guNa karanAra thavuM aNukaMpApare = pratyupakAranI apekSA rAkhyA vinA anukaMpAmAM tatpara thavuM mAve = bhAvathI-mananA adhyavasAyathI nimpa = mamatA rahita thavuM huM = kAraNa ke 6 = jema annapatti tti = anya jIvone pALavAmAM dharma che parva = e ja pramANe tappAlaNe vi = te parivArane pALavAmAM paNa dhaHo = dharma ja che satre =. sarva gIvA = jIvo pure putro = judA judA ja che zrI paJcasUtram Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mamatta = temane viSe je mamatA rAkhavI te vaMdhAra = baMdhanuM kAraNa che bhAvArtha tathA lAbhane ucita eTale zrAvakano cotho bhAga vigere zAstramAM kahyA pramANe dAna devuM. lAbhane ucita potAnA bhogamAM vAparavuM, lAbhanA pramANamAM parivAranuM bharaNa-poSaNa karavuM ane lAbhanA pramANamAM nidhAnamAM rAkhavuM. te viSe kahyuM che ke "cotho bhAga nidhAnamAM rAkhavo (saMgrahI rAkhavo), cotho bhAga dhananI vRddhimAM vepAravyAja vageremAM rAkhavo (rokavo), cotho bhAga dharmakAryamAM ane potAnA upabhogamAM vAparavo tathA cotho bhAga parivAranA bharaNapoSaNamAM vAparavo." vaLI anya sthaLe kahyuM che ke - "AvakamAMthI ardha athavA tethI paNa adhika dhana dharmamAM vAparavuM ane bAkI rahelA dhana vaDe yatnathI A loka saMbaMdhI sarva tuccha kAryo karavAM vigere. tathA parivArane saMtApa upajAvavo nahIM. temane potAnI zakti pramANe saMsAranuM svarUpa samajAvI guNakAraka thavuM. sAmA phaLanI icchA rAkhyA vinA temanA para anukaMpA karavI ane bhAvathI temanA para mamatArahita rahevuM kAraNa ke jema bIjA sUrama-2, 65 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvone pALavAmAM dharma che te ja pramANe jIvapaNuM sarvamAM samAna hovAthI jo mamatvabuddhi rAkhavAmAM na Ave to temane pALavAmAM paNa temano upakAra thavAthI dharma ja che. kAraNa ke sarva jIvo potapotAnA lakSaNanA bheda vaDe judA judA ja che. mAtra mohathI temanA para je mamatA rAkhavI, eTale ke A parivAra mAro che evI je buddhi rAkhavI te ja baMdhanuM kAraNa che. kahyuM che ke - "A saMsArasamudramAM sarva prANIo karmarUpI taraMgothI athaDAIne ekaThA thAya che ane judA paDe che. tyAM kone kono bAMdhava jANavo? koI koIno baMdha paNa nathI ne zatru paNa nathI." tathA - jemAM vAraMvAra janma-maraNa thayA kare che evA A atyaMta moTA saMsAramAM koI prANI evo nathI ke je aneka vAra baMdhu na thayo hoya ItyAdi. mAtra sarvathA prakAre potApaNAnI bhAvanAthI ja svajana che paNa vAstavika rIte koI koIno svajana nathI. mUlam : (24) tahA tesu tesu samAyAresu saisamannAgae siyA, amuge ahaM amugakule amugasIse, amugadhammaTThANaTThie, na me tavvirAhaNA, na me tadAraMbho vuDDI mameyassa, eyametthasAraM, eyamAyabhUyaM evaM hiyaM / asAramannaM savvaM visesao zrI paJcasUtram Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avihigahaNeNaM vivAgadAruNaM ca tti / evamAha tilogabaMdhU paramakAruNige sammaM saMbuddhe bhagavaM arahaMte tti / evaM samAlociya tadaviruddhesu samAyAresu sammaM vaTTejjA bhAvamaMgalameyaM tannipphattIe / ___ chAyAH (24) tathA teSu teSu samAcAreSu smRtisamanvAgata: syAt amuko'haM, amuka ku laH, amu kaziSyaH, amukadharmasthAnasthitaH na me tadvirAdhanA, na me tadArambhaH vRddhirmamaitasya etadatra sAraM etadAtmabhUtaM etaddhitaM, asAramanyatsarvaM vizeSato'vidhigrahaNena evamAha trilokabandhuH paramakAruNikaH samyak saMbuddho bhagavAnarhan iti / evaM samAlocya tadviruddha Su samAcAreSu samyag vateta, bhAvamaGgalametat tanniSpatteH // zabdArtha : tahA = tathA tesu tesu = tete, sthane yita. samAyAresu = sabhya mAyArIne viSe saisamaNAgae = .. smRtiyujata. siA = ya sUtram-2 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mune huM = huM amuka nAmano chuM mutte = amuka kuLavALo chuM mustei = amuka dharmAcAryano ziSya chuM amuka dhammakrAti = aNuvratAdika amuka dharmasthAnamAM rahelo chuM Rche zvarahiNI = atyAre te dharmasthAnanI bhAre virAdhanA nathI 7 talAmo = mAre tenI virAdhanAno AraMbha nathI guThThI makhemasa = mAre e dharmasthAnanI vRddhi thAya che paNa = A dharmasthAna ja stha = A saMsAramAM sa = sArabhUta che kAyamU = parabhavamAM paNa AtmAnI sAthe AvanAra hovAthI AtmabhUta che saM = A dharmasthAna hirga = hitakAraka che avvi = bIjuM dhanAdika saa = zrI paJcasUtram sarva 68 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeso = vizeSa karIne vidhAro i = vidhirahita grahaNa karavAthI asAraM = asAra che. viMga A pramANe, tilogabaMdhU = trilokanA baMdhu paramapura = ati karuNAvALA sammaM saMba samyaphaprakAre bodha pAmelA mavuiM = bhagavAna rite tti = arihaMta ba6 = kahe che. samanovijJa = vicArI - jANI tadaviruddhesu = prakRta dharmasthAnane aviruddha samAyAresu = samyapha AcArone viSe samuM = samyapha, AgamamAM kahyA pramANe vanniA = vartavuM gaM = A, Agamokta vidhi pramANe je vartavuM te taniSphattIe = tenI niSpattinuM, prakRta samAcAranI prAptinuM sUTa-2 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvamaMgalaM = bhAvamaMgaLa che. bhAvArtha : tathA gRhasthane ucita evA te te samyak AcArone viSe upayogavALA thavuM, ke huM amuka nAmano, amuka kuLano, amuka dharmaguruno ziSya ane aNuvratAdika amuka dharmasthAnamAM rahelo chuM. atyAre mAre te dharmasthAnanI virAdhanA thatI nathI (huM virAdhanA karato nathI) tema ja tenI virAdhanAno AraMbha paNa karato nathI. paraMtu atyAre mAre te dharmasthAnanI vRddhi thayA kare che. A dharmasthAna ja A jagatamAM sArabhUta che. vaLI AtmAnI sAthe parabhavamAM javAthI AtmabhUta che. ane suMdara pariNAmarUpa hovAthI hitakAraka che. bIjuM sarva dhanAdika vizeSe karIne vidhirahita grahaNa karavAthI asAra che. kahyuM che ke - "dhana meLavavAmAM aMdha thayela prANI pApAnubaMdhI puNya vaDe kadAca dhanaprAptirUpa phaLane pAme to paNa te DizAmiSa (mAchalIne pakaDavA mATe jema tene loTanI goLI khavaDAve che ane pachI pakaDI le che)nI jema pariNAme te prANIno vinAza karyA vinA rahetuM nathI." ema trilokabaMdhu, parama karuNAvALA ane zrI paJcasUtram 70 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paranI apekSA vinA potAnI meLe ja samyak bodha pAmelA bhagavAna arihaMta kahe che. A pramANe jANIne prastuta dharmasthAnamAM virodha na Ave tevA samyak AcArone viSe zAstrokta vidhi pramANe pravartavuM. kema ke A pramANe je vartavuM te prastuta Agamakathita- samAcAranI prAptinuM bhAvamaMgaLa che. mUlam : (25) tahA jAgarijja dhammajAgariyAe ko mama kAlo, kimeyassa uciyaM / asArA visayA, niyamagAmiNo virasAvasANA, bhIsaNo maccU, savvAbhAvakArI, avinnAyAgamaNo, aNivAraNijjo puNo puNo'NubaMdhI | dhammo eyassa osahaM egaMtavisuddho mahApurisasevio savvahiyakArI niraiyAro paramANaMdaheU / 1 chAyA : (25) tathA jAgRyAt dharmajAgarikayA, ko mama kAla:, kimetasyocitaM, asArA viSayA niyamagAmino virasAvasAnAH, bhISaNo mRtyuH, sarvAbhAvakArI avijJAtAgamano 'nivAraNIyaH, punaH punaranubaMdhI / dharma etasyauSadhamekAntavizuddho mahApuruSasevitaH sarvahitakArI niraticAraH paramAnandahetuH // sUtram - 2 71 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArtha : taphA = tathA dhammanA riyA = bhAvanidrAno tyAga karI tattvanA vicArarUpa dharmajAgaraNa vaDe nAri = jAgavuM, vicAravuM jo mama vAto = kyo mAro kALa che? sa = A kALane . hiM 33 = ucita karyuM dharmAnuSThAna che? asAra evA visA = A kAmabhogAdika viSayo nimama'miLo = avazya cAlyA javAvALA che vira visA = jenuM pariNAmavirasa kaTuka hoya che mIsa = bhayaMkara evuM maLyuM = A mRtyu vyApAvADI = sarvano abhAva-vinAza karanAra che vinAyAma = nathI jANyuM AvavuM jenuM vALano = svajanAdika koInA baLa vaDe nivArI na zakAya zrI paJcasUtram 72 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puLo puLojuvaMdhI = vAraMvAra janmAdikano anubaMdha karanAra dhabbo - eka dharma ja masta = A vyAdhi jevA mRtyunuM osae = auSadha che vidvayuddho = ekAMta vizuddha, nivRttirUpa mahApurisevigo = mahApuruSoe sevelo. sabaidikarI = sarvane hitakAraka niramA = aticArarahita pALavAthI paramAnaMde = mokSanAM kAraNarUpa che bhAvArtha tathA pramAdAdika bhAvanidrAno tyAga karI tattvanA vicArarUpa dharmajAgarikA vaDe jAgRta thavuM. vicAra karavo ke hAla mArI kaI avasthA che? A avasthAne karyuM dharmAnuSThAna ucita che? vaLI viSayo to avazya javAvALA ane pariNAme bhogavyA pachI virasa (kaTaka) hovAthI atyaMta asAra che. tathA sarvano vinAza karanAra, aNaciMtavyuM AvanAra, svajanAdika koInA baLa vaDe. nivArI na zakAya tevuM ane vAraMvAra janmAdikano anubaMdha karanAruM A mRtyu mahAbhayaMkara che. e apUrva vyAdhitulya sUtram-2 73 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRtyunuM auSadha mAtra nivRttirUpa hovAthI ekAMta vizuddha, tIrthaMkarAdika mahApuruSoe sevelo, maitrAdika bhAvanA vaDe sarvane hitakAraka, grahaNa karyA pramANe pALavAthI aticAra rahita nirdoSa ane mokSanA kAraNarUpa eka dharma ja che. mUlam : (26) namo imassa dhammassa' | namo eyadhammapayAsayANaM / namo eyadhammapAlayANaM, namo eyadhammaparuvayANaM / namo eyadhammapavajjagANaM / icchAmi ahamiNaM dhammaM paDivajjittae sammaM maNa- vayaNa- kAyajogehiM / hou mameyaM kallANaM paramakallANANaM jiNANamaNubhAvao / suppaNihANamevaM citejjA puNo puNo / eyadhammajuttANaM avavAyakArI siyA / pahANaM mohaccheyaNameyaM / evaM visujjhamANe visujjhamANe bhAvaNAe kammApagameNaM uvei eyassa joggayaM / tahA saMsAraviratte saMvigge bhavai amame aparovayAvI visuddhe visujjhamANabhAve tti / sAhudhammaparibhAvaNAsuttaM samattaM // 2 // chAyA : (26) nama etasmai dharmAya / nama etaddharma prakAzake bhyaH / nama etaddharmapAlakebhyaH / nama etaddharmaprarUpakebhyaH / nama etaddharmapratipattRbhyaH / icchAmyahamenaM zrI paJcasUtram 74 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma pratipattuM samyagmanovAkAyayogaiH / bhavatu mametatkalyANaM paramakalyANAnAM jinAnAmanubhAvataH / supraNidhAnamevaM cintayet punaH punaH / etaddharmayuktAnAmavapAtakArI syAt / pradhAna mohacchedanametat / evaM vizudhyamAno bhAvanayA kapigamenopaityetasya yogyatAm / tathA saMsAraviraktaH saMvigno bhavatyamamo' paropatApI vizuddho vizuddhyamAnabhAvaH tti / sAdhu dharma paribhAvanA sUtraM samAptam // zabdArtha: imassa = A upara kahelA dhammassa = dharmana namo = namasra thAmo. eyadhammapayAsagANaM =mA dharmaza 2 nA2. saritIne .. namo = namasra thAmo eyadhammapAlagANaM = 2. dhane pANanAra bhanibhAne namaskAra thAo eyadhammaparuvagANaM = dhanI 359 // 42nAra sAdhumAne namo = namaskAra thAo sUtram-2 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhammapavajJALa = A dharmane aMgIkAra karanAra zrAvakAdikane namaskAra thAo huM namo ahaM iNaM dhammaM : = samma || = = 76 samyak prakAranA zubha evA maLavayaLAyanodi = mana, vacana ane kAyAnA yoga vaDe paDivajjittae : aMgIkAra karavA = icchAmi paramakallANANaM jiNANaM aNubhAvao = QR = kallANaM = mama = hou evaM = = = = = suppaNihANaM = A dharmane = icchuM chuM paramakalyANarUpa jinezvaronA anugraha vaDe A dharmanI prAptirUpa kalyANa mAre ho. Avu zubha praNidhAna - ekAgradhyAna zrI paJcasUtram Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puno puLo = vAraMvAra ratijJA = citavavuM Tga dhammanuttai = A dharma vaDe yukta evA sAdhuonI avavAyakArI = AjJA pALanAra sigA = thavuM. kAraNa ke A temanI AjJAmAM vartavuM te pahANa = pradhAna mohajemaM - mohane chedanAruM che parva = A pramANe kuzaLa abhyAsa vaDe bhAvaNAai = zubha bhAvanAe karIne vimA = vizuddha thato thato bbApAne= karmano vinAza thavAthI = A dharmanI guN = yogyatAne 3H = pAme che saMsAraviratte = saMsArano doSa jANavAthI tenA para virakta thAya che saMvine = saMvegavALo = mokSano arthI sUtram-2 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che mavaDuM = ame = mamatA rahita thAya che. aparovatAvI = paranI pIDAno parihAra karanAra thAya che vizuddha = graMthibhedAdika vaDe vizuddha thAya che vizuddhamAnabhAve = zubhakaMDakanI vRddhi vaDe vizuddha vizuddha bhAvavALo thAya che bhAvArtha : A upara kahelA dharmane namaskAra ho. A dharmanA prakAzaka tIrthakarone namaskAra ho. A dharmanA pAlaka sAdhuone namaskAra ho. A dharmanI prarUpaNA karanAra sAdhuone namaskAra ho. tathA A dharma aMgIkAra karanAra zrAvakAdikane namaskAra ho. huM mana, vacana ane kAyAnA zubha vyApAra vaDe A dharma aMgIkAra karavA icchuM chuM. parama kalyANarUpa jinezvaronI kRpA vaDe mane A dharma prApta thAo. AvuM ekAgradhyAna vAraMvAra karavuM tathA A dharma vaDe yukta evA sAdhuonI AjJA pramANe vartavuM. kAraNa ke temanI AjJAnuM pAlana ja moha chedavAnuM mukhya sAdhana che. A pramANe kuzaLAnuSThAnanA abhyAsanI bhAvanAe karIne 78 zrI paJcasUtram Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizuddha-vizuddha pariNAma thatAM karmano vinAza thavAthI A dharmanI yogyatA prApta thAya che tathA saMsAranA doSa bhAvavAthI te saMsAra parathI vairAgya utpanna thAya che ane tethI karIne A jIva mamatArahita, paranI pIDA rahita, rAgadveSAdika graMthinA bhedAdika vaDe vizuddha ane zubha kaMDakanI vRddhi vaDe vizuddha vizuddha bhAvavALo thaI saMvigna - mokSano arthI thAya che. A rIte bhAvathI sAdhudharmanI prAptinA upAyabhUta arthane sUcavanAra A bIjA sUtranI vyAkhyA pUrNa thaI. sUtram - 2 79 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha tRtIyaM pravrajyAgrahaNavidhisUtram // mUlam : (27) paribhAvie sAhudhamme, jahodiyaguNe jaejjA sammameyaM paDivajjittae aparovatAvaM / parovatAvoM hi tappaDivattiviggho / aNupAo khu eso| na khalu akusalAraMbhao hiyaM / appaDibaddhe karhici paDibohejjA ammApiyare / ubhayalogasaphalaM jIviyaM sapudAyakaDA kammA samudAyaphala ti / evaM sudIho aviogo / aNNahA egarukkhanivAsi sauNatullameyaM / uddAmo maccU paccAsaNNo ya / dullahaM maNuyattaM samuddapaDiyarayaNalAbhatullaM / aippabhUyA anne bhavA dukkhabahulA mohaMdhayArA akusalANubaMdhiNo ajoggA suddhadhammassa / joggaM ca eyaM poyabhUyaM bhavasamudde, juttaM sakajje niuMjiuM saMvaraTuiyachiddaM nANakaNNadhAraM tavaesA jiivaannN| jaM na imIe jammo, na jarA, na maraNaM, na iTThaviogo, nANiTThasaMpajogo, na khuhA, na pivAsA, na anno koi doso, savvahA aparataMtaM jIvAvatthANaM asubharAgAirahiyaM saMtaM sivaM avvAbAhaM ti / chAyA : (27) paribhAvite sAdhudharme yathoditaguNo yateta samyagamuM pratipattuM aparo patApam / paropatApo hi tatpratipattivighnaH, anupAya evaiSa, na khalvakuzalArambhato zrI paJcasUtram 80 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hitaM / apratibuddhau kathaJcit pratibodhayenmAtApitarau / ubhayalokasaphalaM jIvitaM (prazasyate) samudAyakRtAni karmANi samudAyaphalAnIti / evaM sudIrghaH (ca) viyoga: anyathA / ekavRkSanivAsizakunatulyametat / uddAmo mRtyuH pratyAsannazca / durlabhaM manujatvaM samudrapatitaratna-lAbhatulyaM / atiprabhUtA anye bhavA duHkhabahulA mohAndhakArA akuzalAnubandhino'yogyA: zuddhadharmasya / yogyaM caitat potabhUtaM bhavasamudre yuktaM svakArye niyoktuM saMvarasthagitacchidraM jJAnakarNadhAraM tapaH pavanajavanaM / kSaNo durlabhaH sarvakAyopamAtItaH siddhisAdhakadharmasAdhakatvena / upAdeyA caiSA jIvAnAM / yannAsyAM janma, na jarA, na maraNaM, neSTaviyoga: nAniSTasaMprayogaH, na kSudhA, na pipAsA, nAnyaH kazciddoSaH / sarvathA'paratantraM jIvAvasthAnamazubharAgAdirahitaM zAntaM zivamavyAbAdham // zabdArtha : sAhudhamme = sAdhudharma paribhAviai = vicAre chate jahAdiaguNe = saMsA2vi26 guNo sUtram-3 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aparovatAvaM samma eaM = = paDivajjittae nakhkhA = di ha - parovatAvo khalu yatna kare kAraNa ke parane upatApa karavo te taLavittivie = dharma aMgIkAra karavAmAM vighnarUpa che A paropatApa dharma aMgIkAra karavAmAM upAyarUpa nathI ja nizce 82 eso aNupAo khu = = = = hiaM na // = = asalAraMbho = akuzaLa-pApa AraMbha thakI prANInuM hita thatuM nathI. dharma aMgIkAra karavAmAM paropatApa karavo te akuzaLa AraMbha ja che. bIjAne upatApa-saMtApa na thAya tevI rIte samyak prakAre, vidhi pramANe A dharma aMgIkAra karavA mATe zrI paJcasUtram Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ii = koIpaNa prakAre, karmanA vicitrapaNA ( 33 = pratibodha nahIM pAmelA mammapi = mAtApitAne paDivodaMA = pratibodha pamADe 3osidai = baMne lokamAM saphaLa nIvigaM = jIvita prazaMsA karavA yogya che samudAyelaDI = samudAye karelA jemI = zubha karmo samudAyana tti = samudAyane phala ApanArA hoya che e = ane SUNiI = anyathA, zubha karma nahIM karavAthI vuiM = A prakAre, bhavaparaMparAe karIne navI vigo = ApaNA sarvano atidIrghakALano viyoga thaze gna = ane e cekhA to eka vRkSa para nivAsI = vasanAra sUtram-3 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane sa3UtuSTha = pakSI tulya thaze. maLyu = mRtyu uddAmI = nivArI na zakAya tevuM = paccAsaNNo = prAye jIvo alpa AyuSyavALA hovAthI najIkamAM ja raheluM che maygad = manuSyapaNuM samuddapavitra = samudramAM paDI gayelA ciMtAmaNIratnanA nAmatuSTha = lAbhatulya atidurlabha che ane = bIjA, manuSya sivAyanA navI = pRthvIkAyAdika bhavo amUgA = atyaMta ghaNA che tuvaravahunA = ghaNA duHkhavALA che noraMdhayAra = moharUpI aMdhakAravALA che navusatAvaMdhaLo azubha karmanA anubaMdhavALA che suddhadharmasa = cAritrarUpa zuddha dharmane zrI paJcasUtram 84 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anupa = ayogya che guN = yogya to bhavasamudde = bhavarUpI samudramAM gamUe = vahANarUpa = A manuSyabhava ja che saMvarakuTuMchid = saMvara vaDe prANAtipAtAdika chidrone DhAMkanAruM nAkhaUUdhAra = jJAnarUpI karNadhAravAnuM tavapavaUgava = anazanAdika - tArUpI pavana vaDe vegavALuM A manuSyabhavarUpI vahANa sanna = dharmarUpa AtmAnA kAryamAM niniyuM = joDavAne gud = yogya che brovAI = sarva kAryamAM upamArahita gh = A manuSyabhavarUpI kSaNa-avasara siddhisAhagadhammasAhagatteNa = mokSane sAdhanArA dharmano sAdhaka hovAthI durlabha che sUTama-3 " 81 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = esA nIvALuM = uvAdeA jaM = = rUmINa = na jammo na jarA na maraNaM = na iTThaviogo = nAnikasaMpaono = aNNo koi doso = - na khudhA na pivAsA = = = = savvahA aparataMtaM 86 = = = = ane, vaLI A siddhi ja sarva jIvone grahaNa karavA lAyaka che je kAraNa mATe A siddhine viSe, siddhi pAmyA pachI pharIthI janma nathI vRddhAvasthA nathI maraNa nathI iSTajanano viyoga nathI aniSTano saMyoga nathI sudhA nathI tRSA nathI bIjo zIta, uSNa vigere koI paNa doSa, upadrava nathI sarvathA prakAre parataMtratA rahita - svataMtra zrI paJcasUtram Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amara/phiTiMgaM = azubha rAgAdikathI rahita saMd = krodhAdika rahita hovAthI zAMta fsarva = kalyANarUpa ethvIvahiM = vyAbAdhA rahita nIvAvasthAmAM = jIvonuM tyAM avasthAna che bhAvArtha sAdhudharmanI bhAvanA thavAthI saMsAravirakta, saMvigna, mamatArahita, aparopatApI, vizeSa vizeSa vizuddha thatA pariNAma yukta evA guNavALo thaI (mAtapitAdika) bIjAne upapAta na thAya tema vidhi pramANe cAritradharma aMgIkAra karavA mATe yatna kare. kAraNa ke akuzaLa AraMbhathI hita thAya ja nahIM. eTale ke dharma aMgIkAra karavAmAM je paropatApa karavo te akuzaLa AraMbha ja che kAraNa ke akuzaLa AraMbhathI hita thAya ja nahIM eTale ke dharma aMgIkAra karavAmAM je paropatApa karavo te akuzaLa AraMbha ja che. dharma aMgIkAra karavAmAM prAye paropatA5 ja akuzalAraMbha saMbhave che. mATe A kAryamAM saMbhavI zake evA paropatApane dUra karavA mATe kahe che ke - koIpaNa prakAre sUtram-3 9. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanA vicitrapaNAne lIdhe mAtApitA pratibodha na pAmelA hoya to temane prathama pratibodha pamADavA mahAsattvavALAnA mAtApitA pAmelA ja hoya che. chatAM kadAca tevA na hoya to temane A pramANe kahIne pratibodha pamADavA (samajAvavA) "he mAtApitA ! A jIvita baMne bhavamAM saphaLa thAya to ja te prazaMsA karavA lAyaka che. tathA samudAye karelA zubha karma samudAyane phaLa ApanAra thAya che. ane anyathA eTale zubha karma nahIM karavAthI to bhavaparaMparA vaDe ApaNo sarvano atidIrghakALano viyoga thaze. ane ema thavAthI to eka vRkSa 52 rAtre AvIne nivAsa karatAM ane prAtaHkALe UDIne jatAM rahetAM pakSIo tulya ApaNI viyogaceSTA gaNAze. kema ke koIthI rokI na zakAya evuM mRtyu alpa AyuSyapaNAne lIdhe ApaNI samIpa ja raheluM che. ane manuSyabhava samudramAM paDI gayelA ciMtAmaNIratnanI prAptinI jema atidurlabha che. manuSyabhava sivAyanA bIjA pRthvIkAyAdika bhavo to A jIve asaMkhya karelA che paNa te sarve atyaMta duHkhavALA, tIvra mohAMdhakAravALA ane azubha karmano anubaMdha karAvanArA zrI paJcasUtram 88 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tethI te sarve bhavo cAritrarUpa zuddha dharmane ayogya che. mAtra eka manuSyabhava ja saMsArasamudramAM nAvanI jema cAritradharmane mATe yogya che. tethI karIne saMvara vaDe prANAtipAtAdika chidrone baMdha karanAruM, jJAnarUpI sukAnavALuM ane anazanAdika taparUpa pavana vaDe vegathI cAlanAra A manuSyabhavarUpI vahANane dharmarUpa AtmakAryamAM joDavuM yogya che. kema ke sarva kArya karavAmAM anupama evo A manuSyabhava rUpI avasara mokSane sAdhanArA dharmano sAdhaka hovAthI atidurlabha che. ane vaLI mokSa ja sarva jIvone AdaravAlAyaka che. kema ke e mokSane viSe janma, jarA, maraNa, iSTaviyoga, aniSTa saMyoga, kSudhA, tRSNA ke bIjA zItauSNAdika kAMIpaNa upadrava nathI. ane sarvathA prakAre svataMtra, azubha rAgAdika rahita, zAMti, ziva ane avyAbAdhapaNe jIvonuM avasthAna che. mUlam : (28) vivarIo ya saMsAro imIe aNavaTThiyasahAvo / ettha khalu suhI vi asuhI, saMtamasaMtaM, suviNe va savvamAulaM ti / tA alamettha paDibaMdheNaM / kareha me aNuggahaM / ujjamaha evaM 1 sUtram - 3 89 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vocchidittae / ahaM pi tumhANumaIe sAhemi eyaM niviNNo jammamaraNehiM / samijjhai ya me samIhiyaM gurupabhAveNaM / evaM sese vi bohejjaa| tao samameehiM sevejja dhammaM / karejjociyakaraNijjaM nirAsaMso hu svvdaa| eyaM paramamuNisAsaNaM / / - chAyAH (28) viparItazca saMsAro'syA: anavasthita svabhAvaH / atra khalu sukhyapyasukhI, sadaSyasat, svapna iva sarvamAlamAlamiti / tato'lamatra pratibandhena / kuruta mmaanugrhN| udyacchatainaM vyavacchettuM / ahamapi yuSmAkamanumatyA sAdhayAmyetat / nirviNo janmamaraNAbhyAM / samRddhyati ca mama samIhitaM guruprabhAveNa / evaM zeSANyapi bodhayet / tataH samamebhiH seveta dhrm| kuryAducitakartavyaM nirAzaMsa eva sarvadA / etat paramamunizAsanam / zabdArtha : a = tathA saMsAro = A saMsAra imIe = A siddhithI vivarIo = viparIta aNavadviasahAvo = sanavasthita svabhAvavAlo cha khalu = nizca 90 zrI paJcasUtram Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = A saMsAramAM sudhI vi = sukhI prANI paNa asudhI = asukhI che saMta = chatI vastu paNa asaMta = achatI thaI jAya che-vinAza pAmI jAya che suvitra = . svapranI jema saa = A sarva mAnanI iti = ALapaMpALa che tA = tethI karIne A saMsAramAM divaMdhevi = pratibaMdha-mamatA karavA vaDe ad = P = mArA para aNuggahaM = da = karo = A saMsArano chatti = uccheda-vinAza karavA sUtram-3 ltha = saryuM kRpA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA ujjamaha = udyama karo madaM pi = huM paNa tumhANumaIe = tamArI AjJAthI e = A saMsAravicchedane sAmi = sAdhu jammamaraNehi = janmamaraNa vaDe vivigho = huM nirveda, kheda, kaMTALo pAmyo chuM = = mAruM sadigaM gaM saMsAravicchedarUpa icchita gurupabhAveNaM = gurunA prabhAva vaDe samijjhai = samRddhivALuM thaze - siddha thaze teNe vi = bIjA strIputrAdikane paNa vohinnA = ucita pramANe pratibodha kare eehi samaM = eonI sAthe dharmo : cAritradharmane sevi = seve-pALe vigaLinuM = ucita kartavyane 22. zrI paJcasUtrama Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirA 3 = AzaMsArahita artha = A paramukhasAsaNa = parama muni vItarAganuM vacana che bhAvArtha : A saMsAra mokSathI viparIta ane asthira svabhAvavALo che. kema ke A saMsAramAM paryAya pharI javAthI sukhI hoya te paNa sahajamAM duHkhI thAya che ane vidyamAna vastu paNa avidyamAna thaI jAya che. (nAza pAmI jAya che.) A sarva svajanAdika ALamALa-svamatulya kSaNavinazvara che. tethI A saMsAramAM mamatAdika vaDe pratibaMdha karavo yogya nathI. mATe mArA para kRpA karo ane A saMsArano viccheda karavA tame paNa yathAzakti udyamavaMta thAo. huM paNa tamArI AjJAthI A saMsArano viccheda karIza kAraNa ke A saMsAramAM niraMtara thatA janmamaraNAdika vaDe huM atyaMta kheda pAmelo chuM tathA mAruM saMsArocchedarUpa vAMchita gurunA prabhAvathI pUrNa thavA saMbhava che. A pramANe mAtApitAnI jema bIjA paNa strIputrAdi svajanone ucita pramANe pratibodha karI, pachI temanI sAthe cAritradharmanuM sUtram-3 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sevana karavuM ane paMcamahAvratanA pAlanarUpa ucita kartavya AzaMsArahita thaI niraMtara karavuM ema parama muni zrI vItarAganuM vayana - khAjJA che. mUlam : (29) abujjhamANesu ca kammapariNaIe vihejjA jahAsattiM taduvakaraNaM AovAyasuddhaM samaIe / kayaNNuyA khu esA / karuNA ya dhammapahANajaNaNI jaNammi / tao aNuNNAe paDivajjejja dhammaM / aNNahA aNuvahe cevovahAjutte siyA / dhammArAhaNaM khu hiyaM savvasattANaM / tahA taheyaM saMpADejjA / savvahA apaDivajjamANe caejja te aTThANagilANo sahattha cAganAeNaM / chAyA : (29) abudhyamAneSu ca karmapariNatyA vidadhyAdyathAzakti taMdu pakaraNamAyo pAyazuddhaM svamatyA / kRtajJatA khalveSA karuNA ca dharmapradhAnajananI jane / tato' 'nujJAtaH pratipadyeta dharmaM / anyathA'nupadha evopadhiyuktaH syAt / dharmArAdhanaM khalu hitaM sarvasattvAnAM / tathA tathaitat saMpAdayet / sarvathA'pratipadyamAnAn tyajet tAn asthAnaglAnauSadhArthatyAgajJAtena / 94 zrI paJcasUtrama Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = tathA mUriLa = karmanA pariNAmane manuSyamA = mAtApitAdika bodha nahIM pAme chate nahId = potAnI zakti pramANe samaIe = potAnI buddhithI mAgovAyaluddha = Avaka ane upAyathI zuddha kuvara = te mAtApitAdikanuM upakaraNa, nirvAhanuM sAdhana vihiSkA = karI Ape nizca Hii = e ja jayapujhA = kRtajJatA ya = dayA che nami = lokane viSe dhammAnI = zAsananI unnatine utpanna karanArI che to = tyArapachI ravuM = ane sUtram-3 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guLAI = temanI anujJA vaDe dhaH = cAritradharma DivAnganna = aMgIkAra karavo gaNiI = tevo prayAsa karyA chatAM paNa temanI anujJA na maLe to aNuvahe ceva = bhAvathI upAdhi, mAyA-kapaTa rahita chato 3vahina = upAdhi, mAyAyukta siyA = thAya ghammara ghu = dharmanuM ArAdhana ja vyasattA = sarva prANIone digaM gaM hitakAraka che tahAM tahI = tathA tathA prakAre. duSTa svaprAdika kahevA vaDe anujJA laIne gaM gaM A dharmanuM ArAdhana saMpaMiA = prApta kare. tema chatAM paNa. saMvaThA = sarvathA prakAre apaDivAmALa = nahIM aMgIkAra karatA, AjJA nahIM ApatA zrI paJcasUtram Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te = mAtApitAdikane ajJApitA = asthAne rahelA glAnano osahattha = auSadhane mATe vAnA = tyAga karavo paDe e dRSTAMta vaDe raphannA = tyAga kare bhAvArtha: kadAca tathA prakAranA karmapariNAmane lIdhe mAtApitAdika pratibodhana pAme - samaje nahIM to potAnI zakti pramANe potAnI buddhithI temane Avaka ane upAya vaDe zuddha evuM nirvAhanuM sAdhana karI ApavuM kAraNa ke e ja kRtajJatA ane karuNA che. vaLI e ja lokamAM zAsananI unnati karanArI che. tyArapachI temanI anujJA laI cAritradharma aMgIkAra karavo. tema karyA chatAM paNa temanI anujJA na maLe to bhAvathI (aMtaHkaraNa) mAyArahita chatAM ja dravyathI (bahArathI) mAyAvI thavuM. kema ke dharmanuM ArAdhana ja sarva prANIone hitakara che. tethI khoTI mAyA vaDe te te prakAre "mane duSTa svama AvyuM che. tethI mAruM maraNa najIka lAge che' ityAdika kahIne paNa temanI anujJA meLavIne sUtram-3 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanuM ArAdhana karavuM. tema karyA chatAM paNa sarvathA prakAre na AjJA Ape to asthAne rahelA glAnano auSadha meLavavA mATe tyAga karavo paDe - auSadha levA paradezamAM javuM paDe e dRSTAMte temano tyAga karavo. mUlam : (30) se jahA nAma kei purise kahaMci kaMtAragae ammApitisamee tappaDibaddhe vaccejjA / tesiM tattha niyamaghAI purisamittAsajjhe saMbhavaMtosahe mahAyaMke siyA / tattha se purise tappaDibaMdhAo evamAlociya na bhavaMti ee niyamao osahamaMtareNa, osahabhAve ya saMsao, kAlasahANi ya eyANi tahA saMThaviya saMThaviya tadosahanimittaM savittinimittaM ca cayamANe sAhU / esa cAe acAe / acAe ceva cAe / phalamettha pahANaM buhANaM / dhIrA eyadaMsiNo / sa te osahasaMpADaNeNa jIvAvejjA / saMbhavAo purisociyameyaM / chAyA : (30) tadyathA nAma kazcitpuruSaH kathaJcit kAntAragato mAtApitRsametaH tatpratibaddho vrajet / tayostatra niyamaghAtI puruSamAtrAsAdhyaH saMbhavadauSadho mahAtaGkaH syAt / tatrAsau puruSastatpratibandhAdevamAlocya na bhavata etau niyamata zrI paJcasUtram 98 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadhamantareNa, auSadhabhAve ca saMzayaH kAlasahau caitau / tathA saMsthApya saMsthApya tadauSadhanimittaM svavattinimittaM ca tyajan sAdhuH / eSa tyAgo'tyAgaH / atyAga eva tyAgaH / phalamatra pradhAnaM budhAnAM / dhIrA etaddarzinaH / sa tau auSadhasaMpAdanena jIvayet saMbhavAt purisocitametat / zabdArtha: se = jahA nAmae = yathA - abhu nAmavANI kei purise = koI puruSa kahaMci = koIka prakAre kaMtAragae = aTavImAM gayo thako ammApiisamee = mAtApitA sahita athavA mAyAha sahita tappaDibaddhe = te mAtApitAdikanA pratibaMdhavALo vaccijjA = jAya tesiM = temane tattha = te aTavImAM niamaghAI = nizca prAdhAta 42 tevo sUtram-3 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM purisamittAsajjhe = dhULa puruSathI sAmAnya manuSyathI asAdhya saMdhavosade = saMbhavatuM che auSadha jenuM mahAyaM = mahAvyAdhi thAya tattha = te pura = te puruSa tapUDivaMdhAmo = temanA pratibaMdhathI parva = A pramANe manovijJa = vicArIne paNa = mAtApitAdika nigamo = nize modakaM = auSadha vinA mavaMti = nahIM hoya, nahIM jIve samAve = = ane auSadha chate saMbo = saMzaya che, kadAca jIve paNa kharA e = tathA, vaLI gANi = A mAtApitAdika nihAni = kALane sahana kare tevA che. thoDA kALamAM maraNa pAme tema nathI. 200 zrI paJcasUtram Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taphA = tathA prakAre, bhojana, AcchAdana vigere prakAre saMvarga = samyapha prakAre sthApana karI karIne, sArI rIte temanI goThavaNa karI ApIne talonimitta = temanA auSadhane nimitte vittinimitta = ane potAnI vRtti nimitte cayamANe = temano tyAga karato sAro che sAduM = A vANa = evANa = tyAga vAstavika rIte saMyoganA phaLavALo hovAthI atyAga ja che ane atyAga ja viyogarUpa phaLavALo hovAthI tyAga acAe ceva = vANa = ja che ltha = judAI = A bAbatamAM paMDitone sUtram-3 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phalaM pahANaM eadaMsiNo dhIrA sate = = dhIra-paMDita puruSo hoya che te puruSa mAtApitAdikane osahasaMpAyaneLa = auSadha lAvI ApavA vaDe saMbhava hovAthI jIvADe A prakAre tyAga karavo te puruSane ucita che. = 102 = saMbhavAo : = jIvAvijjA = chyuM : puruSociaM = = phaLa ja pradhAna che A bAbatane jonArA, nipuNa buddhithI phaLane jonArA = bhAvArtha : jema koI eka puruSa mAtApitA ke patnI Adika sahita koI paNa prakAre aTavImAM AvI caDyo che. tyAM temanA pratibaMdhavALo eTale temanA para mamatA rAkhI temanI sAthe rahe che. tevAmAM temane (mAtApitAne) avazya ghAta karanAra eTale mRtyu pamADanAra ane kevaLa manuSyathI na sAdhI zakAya paraMtu jenA auSadhano saMbhava zrI paJcasUtram Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya evo mahAvyAdhi utpanna thaye chate te puruSa temanA pratibaMdhathI evo vicAra kare ke A mAtApitAdika auSadha vinA avazya maraNa pAmaze. ane auSadha haze to maraNamAM saMdeha che. eTale ke kadAca jIvaze paNa kharA. vaLI A mAtApitAdika kALane sahana kare tevA che. TUMka samayamAM marI jAya tema nathI ema vicArI temanA bhojana AcchAdana vigere mATe tathA nirvAha mATe sArI goThavaNa karIne temanA auSadha nimitte tathA potAnI AjIvikA nimitte temano tyAga kare te tyAga sAro che. kema ke A tyAga pharIthI pariNAme temano saMyoga karanAra hovAthI vAstavika rIte atyAga che. ane jo auSadhAdika mATe temano tyAga na kare to tevo atyAga pariNAme maraNajanaka thavAthI viyogarUpa hovAthI vAstavika rIte tyAgarUpa ja che. A bAbatamAM paMDitone phaLanI ja, pariNAmanI ja pradhAnatA-mukhyatA che. ema nipuNa buddhithI pariNAmadaSTi rAkhanArA dhIra paMDita puruSo kahe che. te puruSa te mAtApitAdikane auSadha lAvI ApavA vaDe saMbhava hovAthI jIvADe. A rIte tyAga karavo te puruSane ucita che. sUtram-3 103 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlam : (31) evaM sukkapakkhige mahApurise saMsArakaMtArapaDie ammApii saMgae dhammapaDibaddha viharejjA / tesiM tattha niyamaviNAsage apattabIjAi-purisamittAsajjhe saMbhavaMtasammatAiosahe maraNAivivAge kammAyaMke siyaa| tattha se sukkapakkhigapurise dhammapaDibaMdhAo evaM samAlociya viNassaMti ee avassaM sammattAi osahaviraheNa, tassaMpAyaNe vibhAsA, kAlasahANi ya eyANi vavahArao tahA saMThaviya saMThaviya ihaloga ciMtAe tesiM sammatAiosahanimittaM visiTThagurumAibhAveNaM savittinimittaM ca kiccakaraNeNa cayamANe saMyamapaDivattIe te sAhu siddhIe / esa cAe acAe, tattabhAvaNAo / acAe ceva cAe micchaabhaavnnaao| tattaphalamettha pahANaM buhANaM prmttho| dhIrA eyadaMsiNo AsannabhavvA / chAyA : (31) evaM zuklapAkSiko mahApuruSaH saMsArakAntArapatito mAtApitRsaMgato dharmapratibaddho viharet / tayostatra niyamavinAzako'prAptabIjAdi puruSamAtrAsAdhya: saMbhavatsamyaktvAdyauSadho maraNAdivipAka: karmAtaGkaH syAt / tatrA sau zuklapAkSikaH puruSo dharmapratibandhAdevaM samAlocya 104 zrI paJcasUtram Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinazyata etau avazyaM samyaktvAdyauSadhaviraheNa / tasya saMpAdane vibhASA, kAlasahau caitau vyavahArataH / tathA saMsthApya saMsthApye halo kacintayA tayoH samyaktvAdyauSadha nimittaM viziSTagurvAdibhAvena svavRttinimittaM ca kRtyakaraNena tyajan saMyamapratipattyA sAdhusiddhau eSa tyAgo'tyAgastattva bhAvanAtaH atyAga eva tyAgo mithyAbhAvanAtaH / tattvaphalamatra pradhAnaM paramArthataH / dhIrA etaddarzina AsannabhavyAH / zabdArtha : evaM = sukkapakkhie mahApurise tattha tesiM sUtram - 3 mahApuruSa saMsArakaMtArapaDie = saMsAra3yI aTavImAM paDyo chato ammApiisaMgae mAtApitA sahita dhammapaDibaddhe viharijjA = = = = = e ja pramANe koI zuklapAkSika = dharmanA pratibaMdhayukta vicare tyAM te mAtApitAdikane 105 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivAsa = nitye vinAza karanAra evo 3pavInAruM = jeNe bodhibIjAdika prApta nathI karyuM evA purimittAsa = kevaLa sAmAnya puruSathI sAdhI na zakAya saMmavaMta = saMbhavatuM che sammatArUgodo = sammAdika auSadha jenuM aravivAra = maraNAdikanA vipAkavALo - phaLavALo janmAkaM = karmarUpI mahAvyAdhi simA = thAya taltha = temAM, te bAbatamAM te zuklapAkSika puNe = puruSa dhammapaviMdhANo = dharmanA pratibaMdhathI parva = A pramANe samaniovika = vicAra karIne US = A mAtApitAdika sammattAi osahaviraheNa = samyaktAdika auSadhane abhAve 106 zrI paJcasUtram Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avarsa = avasyA visaMti = vinAza pAmaze tasya = te samyaktAdika auSadhanI saMpADa = prApti vaDe vimAsA = kadAca vinAza na pAme na = ane vaLI vavahArao = vyavahArathI 3La = A mAtApitAdika nisahANa = kALane sahana karanArA che, haju temanuM AyuSya che taphA = te prakAre, temane je prakAre manamAM saMtoSa-tRpti thAya te prakAre tenAM yogya nirvAhanAM sAdhano rUdattopaMta = A lokanI ciMtA vaDe saMviya saMviya = sthApana karI karIne tehiM - te mAtApitAdikanA sammattAiosahanimittaM = samyakvAdika auSadhane nimitte sUtram-3 107 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ visinumAmAvega - viziSTa-gurvAdikanA bhAva vaDe ane naH = savittinimittaM potAnI vRttine nimitte kiccakaraNeNa taghogya kRtya karavAnA hetuthI saMgamavittIy = saMyama grahaNa karavA vaDe mAtApitAdikano tyAga karato siddhinA viSayamAM sAro che A tyAga tattvanI bhAvanAthI atyAgarUpa che cayamANe sAhusiddhie esa = = cAN = tattabhAvaNAo cAe phatha = paramatthao tattaphalaM 108 = = avAk = avANu veva = micchAbhAvanAo - mithyAbhAvanAthI atyAga ja tyAgarUpa che ahIM paramArthathI tAttvika phaLa ja = // = = = zrI paJcasUtram Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahANaM eadaMsiNo hIrA = AsannabhavvA = bhAvArtha : e ja pramANe koI zuklapAkSika mahApuruSa mAtApitA sahita saMsArarUpI aTavImAM paDyo chato dharmane viSe pratibaMdhavALo thaIne vicare temAM te mAtApitAdikane avazya vinAza karanAro, bodhibIjAdika rahita sAmAnya puruSathI na sAdhI zakAya tevo ane jenuM samyaktvAdika auSadha saMbhave che evo maraNAdikanA vipAka(phaLa)vALo mahAvyAdhi utpanna thAya tyAre te zuklapAkSika puruSa dharmanA pratibaMdhane lIdhe A pramANe vicAra kare ke mAtApitAdika samyaktvAdika auSadhane abhAve avazya vinAza pAmaze ane samyaktvAdika auSadhanI prApti vaDe kadAca vinAza nahIM pAme. vaLI vyavahArathI jotAM temanuM AyuSya haju che ema vicArI temanA manane saMtoSa thAya te prakAre temanuM A lokanI ciMtArUpa nirvAhanuM sAdhana karI A sUtram - 3 109 = = paMDitone pradhAna che, aMgIka2NIya che AvuM nipuNa buddhithI jonArA dhIra puruSo Asannabhavya hoya che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApI te mAtApitAdikanA viziSTa gurvAdikanA yoga vaDe samyaktvAdika auSadhane nimitte tathA potAnI vRttine nimitte yogya kRtya karavAnA hetuthI saMyama grahaNa karI mAtApitAdikano tyAga kare te siddhinI prAptinA viSayamAM sAro che. Avo tyAga tattvanI bhAvanAthI atyAgarUpa che ane atyAga ja mithyAbhAvanA hovAthI tyAgarUpa che. ahIM paramArthathI tAttvika phaLa ja paMDitone pradhAna-mAnya che. AvA nipuNa buddhithI jonArA dhIrapuruSo Asannabhavya hoya che. mUlam : (32) sa te sammatAiosahasaMpADaNeNa jIvAvejjA accaMtiya amaramaraNAvaM jhabI ajogeNaM / saMbhavAo sapurisociyameyaM / duppaDiyArANi ammApiINi / esa dhammo sayANaM / bhagavaM ettha nAyaM pariharamANe akusalANubaMdhi ammApiisogaM ti / evamaparotAvaM savvahA sugurusamIve, pUjiUNa bhagavaMte vIyarAge sAhU ya tosiUNa vihavociyaM kivaNAI, suppauttAvassagge suvisuddhanimitte samahivAsie visuddhajoge visujjhamANe mahayA pamoeNaM sammaM pavvajjA zrI paJcasUtram 110 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ logadhammehiMto loguttaradhammagamaNeNaM / esA jiNANamANA mahAkallANa tti na virAhiyavvA buheNaM mahANatthabhayAo siddhikaMkhiNatti / pavvajjAgahaNavihi suttaM samattaM - 3 chAyA : (32) sa tau samyaktvAdyoSadhasaMpAdanena jIvayet AtyantikamamaraNAvandhyabIjayogena sNbhvaat| supuruSocitametat / duSpratikArau ca mAtApitarau / eSa dharmaH satAM / bhagavAnatra jJAtaM pariharan akuzalAnubandhinaMmAtApitRzokamiti / evamaparopatApaM sarvathA sugurusamIpe pUjayitvA bhagavato vItarAgAn sAdhUMzca, toSayitvA vibhavocitaM kRpaNAdIn, suprayuktAvazyakaH suvizuddhanimittaH samabhivAsito vizuddhyamAno mahatA pramodena samyak pravrajet lokadharmebhyo lokottaradharmagamanena / eSA jinAnAmAjJA mahAkalyANeti na virAdhitavyA budhena mahAnarthabhayAt siddhikAMkSiNA / zabdArtha : sa = = iti pravrajyAgrahaNavidhisUtraM samAptam - 3 sUtram - 3 te zuklapAkSika puruSa te mAtApitAdikane 111 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sammatA = samyaktAdika moda = auSadhanI saMpALo = prApti vaDe amara = carama maraNanA savaMtrI = avaMdhya bIjano nonevi = yoga karIne saMbhavAo = jIvADavAno saMbhava che mATe avaMtima = atyaMta, pharI maravuM na paDe tema nIvavijJA = jIvADe saM = A je prakAre tyAga karavo te supuruSociaM = sapuruSane ucita che = = aSNapi = mAtApitA MDibALa = dupratikAra, pratyupakAra na karI zakAya ane tevA sayA = sapuruSono esa dhammo = A dharma che tya = A bAbatamAM basaMtApurvAdha = azubha karmanA anubaMdhavALA 112 zrI paJcasUtram Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSNapiphavi ti = pravrayAthI utpanna thatA mAtApitAnA zokathI pariharamANe = garbhamAM ja abhigraha dhAraNa karavA vaDe dUra karatA evA mavuiM = bhagavAna zrI vardhamAnasvAmI pote nAya = . dRSTAMtarUpa che parva = A rIte sabrahI = sarvathA prakAre movatAve = parane upatApa na thAya tema bhavita = bhagavaMta vagara = vItarAga zrI jinezvaronI pUrA = dravyathI ane bhAvathI pUjA karIne = = sahUi = sAdhuone paNa dravya bhAvathI tasiDa = saMtoSa pamADIne vihovidaM = vaibhavane ucita zivapAruM = dInahInane saMtoSa pamADIne tathA sUtram-3 113 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suppauttAvassae sArI rIte, ucita veSa dhAraNa karIne, Avazyakano uccAra karI suviyuddhanimitte = sAruM zuddha nimitta joI gurue gurumaMtra vaDe adhivAsita karelo samahivAsie moTA pramoda - harSa vaDe vizuddha vizuddha pariNAmavALo thato = mahayA pamoeNaM visujjhamANo = logadhammehiMto laukika dharma thakI toputtaradharmI maLeLuM = lokottara dharmamAM javA vaDe sadgurunI samIpe = sugurusamIve = mAM = pavvaijjA = esA naLAkhaM = = = = = bALA = mahAkallANa tti siddhikaMkhiNA buMdeLa = 114 = // samyak prakAre, zAstrokta vidhi pramANe pravrajyA grahaNa kare A jinezvaronI AjJA mahAkalyANakAraka che ema jANI siddhine icchanAra DAhyA puruSe zrI paJcasUtram Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtthapayAmo = virAdhanAthI mahAanartha thAya che evA bhayathI ja vihivyA = jinAjJA virAdhavI nahIM. AjJA virAdhana jevo bIjo anartha nathI. bhAvArtha: te zuklapAkSika puruSa mAtApitAdikane samyaktAdika auSadhanI prApti karAvI carama maraNa (mokSa)nA avaMdhya bIjanA yoga vaDe jIvADavAno saMbhava hovAthI atyaMtapaNe jIvADI zake che. A hetuthI je tyAga karavo te satparuSane ucita che. kema ke mAtApitAno pratyupakAra thaI zakato nathI. satparuSano dharma che ke koI paNa prakAre dharma pamAvaDo. A bAbatamAM akuzalAnubaMdhi (zoka karanArA) mAtApitAnA zokane abhigraha vaDe dUra karanAra bhagavAna zrI vardhamAnasvAmInuM ja udAharaNa che. tethI karIne A rIte sarvathA prakAre parane upatApa upajAvyA vinA bhagavaMta zrI vItarAganI dravya ane bhAvapUjA karI sAdhune-supAtrone tathAvaibhava pramANe bIjA dInahIna vigerene dAnAdi vaDe saMtoSa mADI, munine ucita evA sUtram-3 115 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veSane dhAraNa karI Avazyakano uccAra karI (karemi bhaMte uccarI) sAruM zubha muhUrta joIne gurue gurumaMtra vaDe vAsakSepa karelo ane moTA harSa vaDe caDhatA pariNAmavALo thaI, laukika dharmano tyAga ane lokottara dharmanuM grahaNa karavA vaDe sadgurunI samIpe zAstrokta vidhi pramANe pravra jayA grahaNa kare. AvI jinezvaranI AjJA mahAkalyANakAraka che ema jANI, mokSanA icchuka DAhyA puruSe tene virAdhavAthI mahAanartha thAya che. evA bhayathI jinAjJA kadI paNa virAdhavI nahIM kema ke enA jevo bIjo koI anartha nathI. AjJA ArAdhavI e ja mokSamArga che ema jANavuM. - pravrayAgrahaNanA vidhinuM trIjuM sUtra samApta. 116 zrI paJcasUtram Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha pavvajjA paripAlaNA sUttaM - 4 mUlam : (33) sa evamabhipavvaie samANe suvihibhAvao kiriyAphaleNa jujjai, visuddhacaraNe mahAsatte, na vivjjymei| eyAbhAve'bhippeyasiddhI upAyapavittIo / naavivjjttho'nnuvaaepytttti| uvAo ya uveyasAhago niyameNa / tassatattaccAo aNNahA aippasaMgAo, nicchayamayameyaM / chAyA : (33) sa evamabhipravrajitaH san suvidhibhAvataH kriyAphalena yujyate / vizuddhacaraNo mahAsattvo na viparyayameti / etadabhAve'bhipretasiddhirupAyapravRtteH / nAviparyasto'nupAye pravartate / upAyacopeyasAdhako niyamena / tatsvatattvatyAgaH anyathAstiprasaGgAt, nizcayamatametat / zabdArtha : sa = te mumukSu evaM = upara kahyA pramANe abhipavvaie samANe - pratithayo chato suvihibhAvao = sArI viss59||ne sIdhe kiriAphaleNa = syAnAva sUtram-4 117 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jujjai = visuddhacaraNe mahAsatte vivajjayaM = = na ei = aabhAve abhippeasiddhI 118 = = vAyapavittIo = avivajjattho aNuMvAe na payaTTai = uvAo a = niameNa uveyasAhago aNNahA = = = = = = joDAya che, A cAritranI kriyA samyak hovAthI tenuM phaLa tene prApta thAya che te mumukSu vizuddha cAritravALo mahAsattvavALo hoya che mithyAjJAnarUpa viparyayane pAmato nathI e viparyayane abhAve sAmAnyapaNe ja icchitanI siddhi thAya che upAyamAM pravRtti che viparyayane nahIM pAmelo prANI anupAyane viSe pravartato nathI ane je upAya, kAraNa che nizce upeyane, kAryane sAdhanAra che anyathA, jo upAya upeyane na sAdhe to zrI paJcasUtram Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatattannAmo = te upAyane potAnA tattvano tyAga ja prApta thAya marUpasaMgo = atiprasaMga doSa lAge mATe niyamayaM = A nizcayanayano mata che tethI kAMI vyavahAranA ucchedanI zaMkA rahetI nathI. bhAvArtha te mumukSu uparanA sUtramAM kahyA pramANe dIkSA grahaNa karI sArI vidhipaNAne lIdhe kriyAnA phaLa vaDe joDAya che ke A cAritrakriyA samyaka kriyA hovAthI tenuM phaLa tene maLe che. vaLI te mumukSu vizuddha cAritrAvALo ane mahAsattvavALo hovAthI mithyAjJAnarUpa viparyayane pAmato nathI ane viparyaya nahIM pAmavAthI upAyamAM pravRtti hovAne lIdhe tenuM vAMchita siddha thAya che. kema ke je viparyayane pAmela na hoya te upAyane choDI anupAyamAM pravarte ja nahIM ane je upAya (kAraNa) hoya te avazya upeyane (kAryane) sAdhanAra hoya ja che. anyathA jo upAya-upeyane sAdhya kare nahIM to upAya potAnA tattvano tyAga ja kare kema ke tethI atiprasaMga doSa Ave che A pramANe nizcayanayano mata che. paraMtu tethI sUtram-4 119 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAranayano uccheda thavAnI zaMkA rahetI nathI. A nizcayanaya sUkSma mativALA ja jANI zake che. mUlam : (34) se samale drukaM caNe samasattu mitte niyattaggahadukkhe pasamasuhasamee samma sikkhamAiyai, gurukulavAsI, gurupaDibaddhe, viNIe, bhUyatthadarisI, na io hiyataraM ti mantrai, sussUsAiguNajutte tattAbhinivesA vihipare paramamaMto tti ahijjai suttaM baddhalakkhe AsaMsAvippamukke AyayaTThI / sa tamavei savvahA / tao sammaM niuMjai / evaM dhIrANa sAsaNaM / aNNahA aNiogo, avihigahiyamaMtanAeNaM / chAyA : (34) se samaloSThakAJcanaH samazatru mitro nivRttAgrahaduHkhaH prazamasukhasametaH samyakzikSAmAdatte / gurukulavAsI, gurupratibaddho vinIto bhUtArthadarzI 'neto hitaM tattvaM' iti manyate / zuzruSAdiguNayuktaH tattvAbhinivezAt vidhipara paramamantra iti (kRtvA) adhIte sUtraM baddhalakSa AzaMsAvipramukta AyatArthI / sa tadavaiti sarvathA / tataH samyak niyuGkte / etaddhIrANAM zAsanam / anyathA'niyogo'vidhimantrajJAtena / zrI paJcasUtrama 120 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te = pArtha : te dIkSita thayelo samajekvo = paththara ane kAMcanane viSe samAna samAmitte = zatru ane mitrane viSe samAna nigAhahuvaSe - jene AgrahanuM duHkha nivRtta thayuM che evo samasuhame = prazama sukhane pAmelo sAdhu sa = samyaka prakAre livuM = grahaNA ane AsevanA rUpa zikSAne mArUjha = grahaNa kare che, pAme che, Adare che gurunavANI = gurukuLamAM vasanAra gurupaDiba = gurune viSe pratibaMdhavALo, gurunuM bahumAna karanAra vighA = bAhya vinayavALo bhUgatharisI = tattvArthane jonAra evo rUmo = AthI, gurukulavAsathI bIjuM hirga = hitakAraka tad = tattva sUtram-4 - 222 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAMIpaNa nathI e pramANe mAne che suzrUsAnuLanutte = zuzruSAdika guNe karIne yukta tattAbhinivesA tattvane viSe Agraha hovAthI vidhine viSe tatpara na = ti mannai = vihipare baddhalakkhe ti = = suttaM paramamaMto AyayaTThI : = = AsaMsAvimughna = Aloka-paraloka saMbaMdhI AzaMsAdoSathI rahita = ahijjai sa = savvahA OM // 122 = = = =3 = sAdhya pratye bAMdhyuM che lakSya jeNe evo, nizcita lakSyavALo mokSano arthI sUtrane parama maMtrarUpa che ema jANI bhaNe che te bhaNanAra sarvathA yathArthapaNe te sUtrane zrI paJcasUtram Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ averU = jANe che tamo = te jANavA thakI ai = samyak prakAre niraMga = te sUtrano niyoga kare che, upayoga kare che, vartanamAM mUke che P = A bhaNelA sUtrano je samyapha niyoga karavo te dhIrANa = tIrthaMkarAdike dhIrapuruSonuM sAsa = zAsana che mahA = anyathA, vidhi vinA bhaNe to avihigahia = avidhie grahaNa karelA maMtanA = maMtranA dRSTAMta vaDe gaLono = niyogano abhAva, asat upayoga thAya che. viparItapaNuM prApta thAya che bhAvArtha te dIkSita, paththara ane kAMcanane viSe tathA zatru ane mitrane viSe samadaSTivALo, Agraharahita (saraLa svabhAvavALo) ane prazamasukhamukta thaI samyapha prakAre sUtram-4 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prahaNA ane AsevanArUpa zikSAne grahaNa kare che tathA gurukuLavAsI, gurunuM bahumAna karanAra, bAhya vinaya karanAra ane paramArthane jANanAra evo te gurukuLavAsane ja tattvathI hitakAraka mAne che tathA zuzruSAdika buddhinA ATha guNe karIne yukta, tattvane viSe Agraha hovAthI vidhiyukta kriyA karavAmAM tatpara, sAdhyane viSe lakSya (dhyAna) rAkhanAra, Aloka-paraloka saMbaMdhI AzaMsA doSa rahita ane mokSano arthI evo te sutrane paramamaMtrarUpa jANI teno abhyAsa kare che ane te ja sarvathA yathArthapaNe te sUtra ane tenA arthane jANe che. te jANavAthI samyapha prakAre te sUtrano sadupayoga karI zake che. A sUtrano je sadupayoga karavo te ja tIrthakarAdika dhIra puruSonuM zAsana che - AjJA che. anyathA eTale vidhi vinA (avidhie) sUtrano abhyAsa kare to avidhie grahaNa karelo maMtra jema unmAdAdika doSa utpanna kare che tema viparIta phaLa ApanAra thAya che. mUlam : (35) aNArAhaNAe na kiMci, tadaNAraMbhao dhuvaM / ettha maggadesaNAe dukkhaM, avadhIraNA, appaDivattI / nevamahIyamahIyaM avagamaviraheNa / na esA maggagAmiNo / zrI paJcasUtram 124 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAyA : (35) anArAdhanAyAM na kiJcit tadanAraMbhato dhruvaM / atra mArgadezanAyAM duHkhaM 1 avadhIraNA, 2. apratipattiH 3 naivamadhItamadhItamavagamaviraheNa / naiSA mArgagAminaH // bhAI: aNArAhaNAe = ekAMtapaNe abhyAsanI ArAdhanA nahIM ja karavAmAM to taraMmAgo = tattvathI teno abhyAsano AraMbha nahIM karelo hovAthI dhruvaM = nizca kavi = kAMI paNa mokSarUpa zubha ke unmAdAdika azubha phaLa maLatuM nathI ltha = A anArAdhanA chate maggadesaNAe = tAttvika mArgadazanA prasaMge karavAthI kuvavuM = te sAMbhaLatAM ja sAMbhaLanArane duHkha utpanna thAya che avadhIraNA = kAMIka laghukarmIne duHkha thatuM nathI paNa avagaNanA-anAdara thAya che sUtram-4 125 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva = malivarI = . vadhAre laghukarmIne duHkha tathA avadhIraNA thatI nathI paraMtu zuddha mArgano asvIkAra hoya che - A prakAre anArAdhanA vaDe hasaM = je sUtra bhaNAyuM hoya te avanavi = samyaka jJAna rahita hovAthI madIruM = tAttvika bhaNeluM na ja kahevAya A anArAdhanA I'miNo = mArgagAmIne na = hotI nathI bhAvArtha ekAMtapaNe abhyAsamAM na ja pravarte teNe abhyAsano AraMbha nahIM karelo hovAthI tene koIpaNa mokSarUpa zubha phaLa ke unmAdAdika azubha phaLa maLatuM nathI. A anArAdhakanI pAse tAttvika mAgadazanA karavAmAM Ave to tene sAMbhaLatAM ja duHkha utpanna thAya che. zuddha mAgadazanA tenA karNane kaTuka lAge che. jo te kaMIka laghukarmI hoya to tene tevuM duHkha na thAya to paNa tenA para avagaNanA to 126 zrI paJcasUtram Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. jo vadhAre laghukarmI hoya to tene duHkha ke avadhIraNA thatI nathI paNa te dezanAno svIkAra thato nathI. A pramANe anArAdhanA vaDe kadI kAMIka sUtrano abhyAsa karyo hoya to paNa te samyak jJAna rahita hovAthI tAttvika abhyAsa karelo kahevAya nahIM. AvI anArAdhanA mArgagAmIne hotI nathI. kema ke te (mArgagAmI) samyaktvAdika sahita hovAthI sarvathA sankriyAmAM ja pravarte che. mUlam : (36) virAhaNA aNatthamuhA, atthaheU, tassAraMbhao dhuvaM / ettha maggadesaNAe aNabhiniveso, paDivattimettaM, kiriyAraMbho / evaM pi ahIyaM ahIyaM avagamalesajogao / ayaM sabIo niyameNa / maggagAmiNo khu esA avAya bahulassa / chAyA : (36) virAdhanA'narthamukhAM'rthahetuH tasyArambhAt dhruvaM / atra mArgadezanAyAmanabhinivezaH pratipattimAtraM 2 kriyArambhaH 3 / evamapyadhItamadhItamavagamalezayogataH / ayaM sabIjo niyamena | mArgagAminaH khalveSA'pAyabahulasya // zabdArtha : virAhaNA sUtram - 4 = abhyAsanI virAdhanA 127 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNatthamuhA = moTA doSane lIdhe unmAdAdika anartha mukhavALI chatAM tasAmAno purva = mokSagamananA ja AraMbhavALI hovAthI paraMparAe arthanA hetubhUta, mokSanA aMgarUpa thAya che. pheltha = A virAdhanA chatAM mahesAI = tAttvika mArgadazanA sAMbhaLavAthI 3maniveso = te sAMbhaLatAM ja heya upAdeyanA viSayomAM abhiniveza-kadAgraha thato nathI. paDivattimittaM = alpavirAdhanAvALAne abhiniveza to thato nathI, mAtra aMgIkAra karavApaNuM paNa thAya che. kiriAraMbho = ghaNI alpa virAdhanAvALAne anabhiniveza ane aMgIkAra to thAya che paNa kriyA karavAno AraMbha paNa thAya che. parva pi = A pramANe virAdhanA vaDe 128 zrI paJcasUtram Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIbaM = je sUtra bhaNAyuM te avamatelagoLo - samyak jJAnanA lezano yoga hovAthI bhAvathI maLyuM ja kahevAya A upa2 kahyo te virAdhaka nizce bIja sahita hoya che, samyaktvAdika yukta hoya che AvI virAdhanA mArgagAmIne ja hoI zake che; te paNa sarva mArgagAmIne nahi. atikliSTa karmavALAne, je karmano upaghAta na thaI zake evA kliSTa karmavALAne ja AvI virAdhanA saMbhave ahIaM ayaM = esA = niameNa sabIo = = = maggagAmiNo khu = avAyabahulassa = che. bhAvArtha : abhyAsanI virAdhanA ghaNI karI hoya to prathama tene unmAdAdika doSa prApta thAya che. paraMtu pariNAme mokSanA AraMbhavALI te kriyA hovAthI paraMparAe mokSanA heturUpa thAya che. kAraNa ke AvA virAdhaka pAse tAttvika sUtram - 4 129 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgadazanA karavAmAM Ave to tene te dezanA sAMbhaLatAM heya ane upAdeyanA viSayamAM kadAgraha thato nathI. eTaluM ja nahIM paNa alpavirAdhaka hoya to aMgIkAra paNa kare che. ane tethI paNa vadhAre alpavirAdhaka hoya to te kriyAno AraMbha paNa kare che. AvI virAdhanAthI paNa je sUtra bhaNAyuM hoya te samyaka jJAnanA lezanI paNa prApti hovAthI bhAvathI (pAramArthika) bharyuM kahevAya che. A upara kahyo te virAdhaka avazya samyakvAdika bIjayukta hoya che kema ke AvI virAdhanA mArgagAmIne ja hoI zake che. temAM paNa je atikliSTa karmavALo hoya tene ja saMbhave che. __ mUlam : (37) niravAe jahodie suttuttakArI havai pavayaNamAisaMgae paMcasamie tigutte / aNatthapare eyaccAe aviyattassa sisujaNaNicAyanAeNa viyatte ettha kevalI eyaphalabhUe / sammameyaM viyANai duvihAe pariNNAe / chAyA : (37) nirapAyo yathoditaH sUtroktakArI bhavati pravacanamAtRsaMgataH paJcasamitastriguptaH / anarthapara etattyAgo'vyaktasya zizujananItyAgajJAtena / vyakto'tra ke valI etatphala-bhUtaH samyagetadvijAnAti dvividhayA parijJayA // zrI paJcasUtram Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bliAI: niravAe = apAya rahita, tevA kliSTa karma rahita je hoya che te to jahodie = jevo kahyo tevo yathArtha mArgagAmI ja hoya che suputtarI = sUtramAM kahyA pramANe kriyA karanAra pavaLApharsa = aSTapravacanamAtAyukta paMvAmiNa = pAMca samitivALo tire = traNa guptivALo havaThuM hoya che mikvANa = A pravacanamAtAno tyAga cAritrarUpI prANano nAza kare che aviattassa = avyakta, bhAvanI apekSAe bALajIvane sisujaNaNIcAyanAeNa = bALaka mAtAno tyAga kare e daSTAMte karIne utthare = anarthakAraka che ga6 - sa = sUtram-4 131 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ltha = ahIM bhAvaciMtAne viSe vigate = vyakta to eaphalabhUe = A pravacanamAtAnA phaLabhUta jevI = sarvajJa bhagavAna duvihAe = jJaparijJA ane pratyAkhyAna parijJA e baMne prakAranI pariNNAe = parijJA vaDe sanna = samyaka prakAre gi = A sarve upara kahyuM te vidhyArU = jANe che bhAvArtha kliSTakarma rahita hoya te to zAstramAM kahyA pramANe mArgagAmI hoya che ane te sUtrokta kriyA karanAra tathA pAMca samiti ane traNa guti e ATha pravacanamAtA sahita hoya che. A aSTa pravacanamAtAno tyAga cAritrarUpI prANano nAzaka hovAthI bALajIvane jema mAtAno tyAga karanAra bALaka anarthane pAme che tema anartha pamADanAra thAya che. ahIM bhAvaciMtAne viSe vyakta to pravacanamAtAnA phaLarUpa sarvajJa bhagavAna jJaparijJA ane zrI paJcasUtram Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyAkhyAna parijJA e baMne prakAranI parijJA vaDe samyaka prakAre A sarva jANe che. mUlam : (38) tahA AsAsapayAsadIvaM saMdINA'thirAibheyaM / asaMdINa-thiratthamujjamai / jahAsattimasaMbhaMte aNUsage, asaMsattajAgArAhae bhavai / uttaruttarajoga siddhIe muccai pAvakammaNa tti visujjhamANe AbhavaM bhAvakiriyamArAhei / pasamasuhamaNuhavai apIDie saMjama-tavakiriAe, avvahie parIsahovasaggehi, vAhiya sukiriyAnAeNaM / chAyA : (38) tathA''zvAsaprakAzadvIpaM (dIpaM vA) spandanAsthirAdibhedam / aspandanasthirArthamudyacchati ythaashkti| asaMbhrAnto'nutsuko'saMsaktayogArAdhako bhavati / uttarottara yogasiddhyA mucyate paapkrmnneti| vizuddhyamAnaH (san) AbhavaM bhaavkriyaamaaraadhyti| prazamasukhamanubhavati apIDitaH saMyamatapaH kriyayA'vyathitaH parISahopasargAdhitasukriyA jJAtena / zabdArtha : tahA = tathA mA mAtmAmI saMdINA'thirAibheaM =spanna bhane masthira mAha mehavAmA sUtram-4 133 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAvIa =bhavasAgaramAM AzvAsa-vizrAMti levA mATe dvIpane ane gADha du:khavALA moharUpI aMdhakAramAM prakAzane mATe dIpa - dIvAne jANe che. = aspandana ane sthiratAne arthe 3nAmarU = udyama kare padArja = yathAzakti mamate = bhrAntirahita madhUNo = phalasaMbaMdhI utsukatAthI rahita sattano rahaNa = sUtronusAre zuddha cAritravyApArano ArAdhaka mavaDuM = thAya che 3osiddhI uttarottara zuddha cAritra vyApAranI zuddhi mundra = vimukta thAya che : pAvamukha tti = te te guNanA rodhaka pApakarmathI vikumANe = e rIte vizuddha pariNAmavALo thato thato 134 zrI paJcasUtram Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAmavuM = janmaparyata ke saMsAraparyata mAvajhibimaripha = mokSasAdhaka - bhAvakriyAne ArAdhe che pasamamayhavavuM = prazama sukhane - zAMta sudhArasane anubhave che bapIviNa = zarIre pIDA pAmyA vinA saMgamataviMiAI =saMyama ane tapanI kriyAthI maahi = manamAM kSobha pAmyA vinA parIdovasardi = sudhAdika parIsaho ane divyAdika upasargothI vAhiasukiriA nAeNaM = vyAdhivALAne jema zubha kriyAnI paraMparAthI ArAma thAya che te daSTAMta vaDe bhAvArtha tathA A mahAtmAo spandana ane asthira Adi bhedavALA bhavasAgaramAM vizrAMti levA mATe dvIpane ane gADha duHkhavALA moharUpI aMdhakAramAM prakAzane mATe dIpa - dIvAne jANe che. te baMnemAM je prathama kSAyopathamika cAritrarUpa dvIpa ane kSAyopathamika jJAnarUpa dIpa che te pratipAtI - AveluM jAya tevuM - patanazIla hovAthI sUtram-4 135 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cirakALe iSTasiddhine mATe thAya che. ane je kSAyika cAritradvIpa tathA kSAyika jJAnadIpa che te to apratipAtI hovAthI tatkALa - te bhavamAM ja siddhine mATe thAya che. A pramANe dvIpa ane dIpanA bhedo che. te lakSamAM rAkhI sUtrano bhAvArtha samajavo. te nIce pramANe tathA te muni A bhavasAgaramAM spaMdanAdika bhedavALA AzvAsanadvIpane ane asthirAdika bhedavALA prakAzaka dvIpane sArI rIte jANe che. eTaluM ja nahIM paNa te sarva bhedomAMthI aspaMdana (kSAyika cAritra) dvIpa ane sthira kSAyika jJAnadIpane arthe zakti pramANe udyama kare che tathA bhrAMtirahita, phaLa mATe utsukatArahita ane sUtrAnusAre zuddha cAritravyApArano ArAdhaka thAya che. ane e ja pramANe uttarottara zuddha cAritravyApAranI zuddhi vaDe te te guNanA rodhaka pApakarmathI vimukta thAya che. e rIte vizuddha pariNAmavALo thato thato janmaparyaMta ke saMsA2paryaMta mokSasAdhaka bhAvakriyAne ArAdhe che. tyArapachI saMyama ane tapanI kriyAthI zarIre pIDA pAmyA vinA ane kSudhAdika parISaho tathA divyAdika zrI paJcasUtram 136 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasargothI manamAM kSobha pAmyA vinA vyAdhivALAne jema zubha kriyAnI paraMparAthI ArAma thAya che te daSTAMta vaDe te prazamasukhane, zAMta sudhArasane anubhave che. mUlam : (39) se jahA ke i mahAvAhigahie, aNubhUyatavveyaNe, viNNAyA saruveNa, niviNNe tattao, suvejjavayaNeNa, sammaM tamavagacchiya jahAvihANao pavanne sukiriyaM, niruddhajahicchAcAre, tucchapatthabhoI muccamANe vAhiNA niyattamANaveyaNe samuvalabbhAroggaM pavaDDamANatabbhAve, tallAbhanivvuIe tappaDibaMdhAo sirAkhArAijoge vi vAhisamAroggaviNNANeNa iTThanipphattIo aNAkulabhAvayAe kiriovaogeNa, apIDie, avvahie, suhalessAe vaDDai, vejjaM ca bahu mannai / chAyA : (39) tadyathA nAma kazcinmahAvyAdhigRhIto'nubhUtatadvedano vijJAtA svarUpeNa niviNNastattvataH / suvaidyavacanena samyak tamavagamya yathAvidhAnataH prapannaH sukriyAM / niruddhayathecchAcArastucchapathyabhojI mucyamAno vyAdhinA nivartamAnavedanaH samupalabhyArogyaH pravardhamAnatadbhAvastallAbha sUtram-4 137 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvRttyA tatpratibandhAt zirAkSAdiyoge'pi vyAdhizamArogyavijJAneneSTaniSpatteranAkulabhAvatayA kriyopayogenApIDito'vyathitaH zubhalezyayA vardhate / vaidyaM ca bahu manyate / zabdArtha: se jahA = te A pramANe nAmae = yathAnAma kei = koI puruSa mahAvAhigahie = puSTAhamahAvyApi harAyo hoya aNuhUatavveaNe = te. vyApinI vanAne anumavato saruveNa = vedanAne svarUpa vaDe viNAyA = jANato chato tattao = tattvathI niviNe = nirveda - kheda pAmato suvijjavayaNeNa = s||2|| vaidhanA vayana paDe sammaM = samyaka prakAre te vyAdhine avagacchia = taM. jANIne 138 zrI paJcasUtram Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nihAvihAmo = devapUjAdika yathArtha vidhAnathI paripAcanAdika sArI kriyAne pavaLe = aMgIkAra kare niruddhahicchI vAre maraNAdikanA bhayathI svecchAcArane dhI tuchapattharo = halakuM ane pathya bhojana karato vAdaLa = kuSThAdika vyAdhithI muvamA = mukta thato jAya che nibattamALavemae = kharaja vigerene abhAve vedanAthI nivRtta thaI mAromi = Arogyane samuvama = pAmI tamanaburrA = te ArogyanA lAbhathI utpanna thayelI nivRtti - zAMti vaDe pavarRmapatibhAve = vRddhi pAmatuM che Arogya jene evo thAya che. taDavaMdhAmo = te Arogyane viSe pratibaMdha hovAthI, Arogya meLavavAmAM AgrahI hovAthI sUtram-4 139 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sivAraphaLa vi = zirAvedha ane kSArAdikano yoga thayA chatAM paNa vAhisamAruggaviNANeNa = vyAdhino upazama thavAthI mane Arogya thaze ema jANavAthI phaniSThattIgo = iSTa evA ArogyanI thatI jatI prAptine lIdhe gAvuM namAvayANa = AkuLatArahitapaNAe karIne kioivagoLa = te saMbaMdhI kriyAmAM upayoga rAkhavA vaDe, vaidyanA kathana pramANe amuka kriyA 'karavI che evo upayoga-jJAna hovAthI mAliI = zarIre thatI pIDA lekhavyA vinA avvahie = manamAM vyathA lekhavyA vinA sulahessAe = zubha legyAe karIne vaC6 = vRddhi pAme che vinaM = tathA vaidyane vaidumaDu = bahu mAne che 140 zrI paJcasUtram Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha : koI puruSa kuSThAdika mahAvyAdhithI grasta thayo hoya, tethI tenI vedanAne anubhavato vedanAnuM svarUpa jANI tattvathI kharekharo kheda pAmyo hoya, tevAmAM koI suvaidyanA vacana vaDe samyak prakAre te vyAdhine jANI devapUjAdika yathArtha vidhithI paripAcanAdika rUpa sArI kriyAne kare ane maraNAdikanA bhayathI svecchAcArane rUMdhI halakuM ane pathya bhojana karI kuSThAdika vyAdhithI mukta thato jAya. pachI kharaja vigere dUra thaye vedanArahita thaI, Arogyane pAmI, te ArogyanA lAbhathI maLelI zAMti vaDe tenuM Arogya vRddhi pAmavA lAge. tethI te Arogya meLavavAmAM tatpara hovAthI zirAvedha ane kSArAdikanA pAtarUpa AkarA upacAra karIne paNa vyAdhinA upazamathI ArogyanuM jJAna thavAthI ane iSTa ArogyanI prApti mane jarUra thaze evI khAtrI thavAthI AkuLatArahitapaNe vaidya batAvelI kriyAmAM upayoga rAkhI zarIramAM tathA manamAM thatI pIDA gaNyA vinA prazasta bhAvarUpa zubhalezyA vaDe vRddhi pAme che ane te vaidyanuM bahumAna kare che. sUtram-4 141 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlam : (40) evaM kammavAhigahie, aNubhUyajammAiveyaNe, viNNAyA dukkharuveNaM, niviNNe tattao tao, suguruvayaNeNa aNuTThANAiNA tamavagacchiya puvvuttavihANao pavane sukiriyaM pavajjaM, niruddhapamAyacAre, asArasuddhabhoI muccamANe kammavAhiNA, niyattamaNiTThaviyogAiveyaNe, samuvalabbha caraNAroggaM pavaDvamANasuhabhAve, tallAbhanivvuIe tappaDibaMdhavisesao, parIsahovasaggabhAve vi tattasaMveyaNAo kusalasiddhIe thirAsayatteNa dhammovaogAo sayA thimie teulessAe vaDDai, guruMca bahu mantrai jahociyaM asaMgapaDivattIe, nisaggapavittibhAveNa esA guru viyAhiyA bhAvasArA visesao bhagavaMtabahumANeNaM / jo maM paDimannai se guruM ti tayANA / annahA kiriyA akiriyA kulaDAnArIkiriyAsamA, garahiyA tattaveINaM, aphlphljogo| visaNNatattIphalamettha nAyaM / AvaTTe khu tatphalaM asuhANubaMdhe // chAyAH (40) evaM karmavyAdhigRhIto'nubhUtajanmAdivedanovijJAtA duHkharUpeNa niviNNastattvatastataH / suguruvacanenAnuzanAdinA tamavagamya pUrvoktavidhAnataH prapannaH (sana) sakriyAM pravrajyAM niruddha pramAdAcAro'sArazuddhabhojI mucyamAnaH zrI paJcasUtram 142 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavyAdhinA nivartamAneSTaviyogAdivedanaH samupalabhya caraNArogyaM pravardhamAnazubhabhAvaH tallAbhanirvRtyA tatpratibandhavizeSAt parISahopasargabhAve'pi tattvasaMvedanAt kuzalAzayavRddhyA sthirAzayatvena dharmopayogAt sadA stimitastejolezyayA pravardhate / guruM ca bahu manyate yathocitamasaGgapratipattyA nisargapravRttibhAvena / eSA gurvI vyAkhyAtA bhAvasArA vizeSato bhagavadbahumAnena / yo mAM pratimanyate sa gurumiti tadAjJA / anyathA kriyA'kriyA kulaTAnArIkriyAsamA garhitA tattvavedinAmaphalayogato viSAnnatRptiphalamatra jJAtaM, Avarta eva tatphalamazubhAnubandhaH // zabdArtha : evaM e ja pramANe koI puruSa kammavAhigahie = urbha35 vyAdhithI grahaNa urAyelo, karmarUpa gherAyelo = aNubhUajammAiveaNe - dukkharuveNaM viNNAyA sUtram-4 = = jeNe janmAdikanI vedanA anubhavI che evo tathA te vedanAne duHkharUpe jANato chato 143 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tao tattao = nivviNNe = sukiriaM pavvajjaM pavanne suguruvayaNeNa aNuTThANAiNA tuM avagacchia = punnuttavihALo = pUrve trIjA sUtramAM kahelA vidhithI zubha kriyAvALI pravrajyAne pAmyo chato niruddhapamAyAyAre = ruMdhyuM che pramAdAcaraNa jeNe evo te sAdhu asArasuddhabhoI zuddha, nirdoSa = = = = kammavAhiNA muccamANe niattamANa 144 = = = 1= 13 te vedanAne lIdhe tattvathI niveda pAmyo, saMsAra parathI kheda pAmyo. = sugurunA vacanathI kriyAnuSThAnAdika vaDe te gurune ane karmavyAdhine barAbara jANI asAra, aMtaprAMta ane bhojana karavA lAgyo karmarUpI vyAdhi vaDe mukAto nivRtti pAmatI, dUra thatI zrI paJcasUtram Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vigophagaLe = iSTaviyogAdika vedanA jenI varANA = cAritrarUpI Arogyane muvama = pAmI pavaDDhamANa = ghaNA karmavyAdhinA vikAranI nivRtti thavAthI vRddhi pAmato che sudamAve = 0 cAritra saMbaMdhI zubha bhAva jeno tAnibuphA = cAritrArogyanI prAptithI utpanna thayelI nivRtti vaDe, zAMti vaDe taDavaMdhavikSepo = te caraNArogyane viSe vizeSa pratibaMdha - Agraha hovAthI - rAga baMdhAyAthI parIsahovasaggabhAve vi = sudhAdika parISaho ane divyAdika upasargo thayA chatAM tattasaMvemAgo = tattvajJAna hovAthI satAvavuThThI = kuzalAzayanI, kSAyopathamika bhAvanI vRddhi vaDe ftharAyeLa = cittanI sthiratA hovAthI sUtram-4 145 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhaHovAno = dharmanA upayogathI amuka kriyA karavI. che evA upayogarUpa jJAna hovAthI sayA = sadA thimie = sthira - rAgadveSAdika taMdrane abhAve zAMta thayo teulessAe = zubha bhAvarUpa tejovezyA sukhAnubhava = = paddhak = vRddhi pAme che tathA guruM = gurune goviyaM = jema ucita hoya tema saMpavittI = niHsaMga pratipatti vaDe sneharahita te guruno abhiprAya aMgIkAra karavA vaDe vaghu magna = bahu mAne che akSA = A asaMga pratipatti nisapivittimAna = svAbhAvika pravRtti hovAthI bhIvaMtaHIM = bhagavaMtanA bahumAnapaNAthI vimo = vizeSe karIne 146 zrI paJcasUtram Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAvatarI = guru = vimahimA = no = pradhAna-utkRSTa bhAvavALI moTI bhagavaMte kahI che je mane bhAvathI mAne che kaM = pavitrar = hai = gurune paNa mAne che ti = evI tevAmAM = te bhagavaMtanI AjJA che #ha = anyathA, gurunuM bahumAna karyA vinA jirimA = je paDilehAdika kriyA karAya te iiaa = akriyA, asalkiyArUpa che kulaDAnArIkiriAsamA = kalaTA strInI upavAsAdika kriyAnI jevI tattave = tattvajJoe mawgogo = aphaLanA yogathI himA - gaha - niMdI che sUtram-4 147 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaltha = ahIM, AvI asat kriyA karavAmAM visatIed = viSamizrita annathI thatI tRpti jevuM alpa phaLa nArtha = tattvajJAnIoe jANyuM che tanna = tenuM tAttvika phaLa to suhAguvaMdhe = azubha anubaMdhavALo gavaSe vuM = Avarta, saMsAra ja che bhAvArtha uparanA dAMtano upanaya kahe che ke - e ja pramANe karmarUpa vyAdhithI grasta thayelo koI puruSa ke jeNe janma-jarA-maraNAdikanI vedanA anubhavI che tathA je te vedanAne duHkharUpe jANI te vedanAne lIdhe kharekhara saMsArathI kheda (vairAgya) pAme che. tyArapachI sadgurunA vacanathI kriyAnuSThAnAdika vaDe te gurune oLakhI ane karmavyAdhine jANI prathama trIjA sUtramAM kahelA vidhi vaDe zubha kriyAvALI pravrajyA guru pAse aMgIkAra kare che. pachI pramAdAcaraNane suMdhI aMtaprAMta (lukho sUko) nirdoSa AhAra karI karmavyAdhithI anukrame jema jema mukAto jAya che tema tema 148 zrI paJcasUtram Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI ISTaviyogAdika janita vedanA dUra thatI jAya che. tene te vedanArUpe gaNato nathI. pachI cAritrarUpI Arogyane pAmI karmavyAdhinA ghaNAkharA vikAro nivRtta thavAthI teno cAritra saMbaMdhI zubha bhAva vadhato jAya che. e rIte cAritrArogyanI prAptithI utpanna thayelI zAMti vaDe te cAritrArogya meLavavAmAM vizeSa AgrahavALo hovAthI sudhAdika parISaho ane divyAdika upasargo thayA chatAM paNa tattvajJAna hovAthI, tathA kSAyopathamika bhAvarUpa kuzalAzayanI vRddhi vaDe cittanI sthiratA thavAthI tathA amuka kALe amuka kriyA karavI che evo upayoga (jJAna) hovAthI sadA rAga-dveSa, sukha-duHkha vigere kaMThane abhAve zAMti (samatA)yukta thaI zubha bhAvarUpa tejolezyA vaDe vRddhi pAme che tathA ucitatA pramANe gurunA abhiprAyane niHsaMgapaNe - sneharahitapaNe jANI te pramANe AcaraNa karavA vaDe te gurunuM paNa bahumAna kare che kAraNa ke A niHsaMgapaNe gurunA abhiprAyanuM jJAna svAbhAvika pravRttirUpa hovAthI tathA bhagavaMta upara bahumAnapaNuM hovAthI vizeSa karIne pradhAnabhAvavALuM ane moTuM che. ema bhagavaMte kahyuM che ke 149 sUtram-4 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je mane bhAvathI mAne - svIkAre che te gurune paNa mAne che evI bhagavaMtanI AjJA che. anyathA gurunuM bahumAna karyA vinA je paDilehaNAdika kriyA karAya te tattvathI akriyA (asat kriyA) ja che ane te kulaTA strInI upavAsAdika kriyA jevI hovAthI tattvajJAnIoe aphaLanI athavA alpa phaLanI - sAMsArika phaLanI prApti karanAra hovAthI gaha - niMdI che. ahIM AvI asat kriyA karavAmAM tattvavettAoe viSamizrita anna khAvAthI jema alpakALa mATe tRpti thAya che paNa pariNAme prANa jAya che tema alpa sAMsArika sukharUpa phaLa thavAnuM kahyuM che. enuM tAttvika phaLa to azubha karmanA anubaMdhavALo saMsAra ja prApta thAya che ema jANyuM che - kahyuM che. mUlam : (41) Ayao gurubahumANo avaMjhakAraNatteNa / ao paramagurusaMjogo / tao siddhI asaMsayaM / eseha suhodae, pagaDitayaNubaMdhe, bhavavAhitegicchI / na io suMdaraM prN| uvamA ettha na vijjii| se evaMpaNNe evaMbhAve evaMpariNAme appaDivaDie vaDDamANe teulesAe duvAlasamAsieNaM pariyAraNaM 150 zrI paJcasUtram Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aikkamai savvadevateulesaM / evamAha mahAmuNI / tao sukke sukkAbhijAI bhavai / pAyaM chiNNakammANubaMdhe / khavai logasaNNaM / paDisoyagAmI, aNusoyaniyatte, sayA suhajoge, esa jogI viyAhie / esa ArAhage sAmaNNassa / jahAgahiyapaiNNe savvovahAsuddhe saMdhai suddhagaM bhavaM samma abhavasAhagaM bhogakiriyA - suruvAikappaM / tao tA saMpuNNA pAuNai avigalahe ubhAvao asaMkiliTThasuharuvAo, aparovatAviNIo suMdarAo aNubaMdheNaM / na ya aNNA saMpuNNA tattattakhaMDaNeNaM // chAyA : (41) Ayato gurubahumAno'vandhyakAraNatvena / ataH paramagurusaMyogaH / tataH siddhirasaMzayaM / eSo'tra zubhodayaH prakRSTatadanubandho bhavavyAdhicikitsakaH / netaH sundaraM paraM / upamA'tra na vidyate / sa evaMprajJa evaMbhAva evaMpariNAmo'pratipatito vardhamAnastejolezyayA dvAdazamAsikena paryAyeNAtikrAmati sarvadevatejolezyAM, evamAha mahAmuniH / tataH zuklaH zuklAbhijAtyo bhavati / prAyazchinnakarmAnubandhaH kSapayati lokasaMjJAM / pratisrotogAmI anusrotonivRttaH / sadA zubhayoga eSa yogI vyAkhyAtaH / eSa ArAdhakaH zrAmaNyasya sUtram-4 151 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yathAgRhItapratijJaH sarvopadhAzuddhaH saMdhatte zuddhaM bhavaM samyagabhavasAdhakaM bhogakriyAH surUpAdikalpaM / tatastAM saMpUrNAH prApnoti avikalahetubhAvato'saMkliSTasukharUpA aparopatApinyaH sundarA anubandhena / na cAnyAH saMpUrNAH // tattattvakhaNDanena / zabdArtha : gurubahumANo = guranuMbahumAna 4 avaMjhakAraNatteNa = bhokSanu s3|| 7 // 29 // DovAthI Ayao = sAyata-hIrgha, bhokSa35 cha ao = anAthI, gurunA bahumAnathI paramagurusaMjogo = 52bhara tIrtha:2 teno sNyo| thAya che. tao = te saMyogathI asaMsayaM = avazya siddhI = mukti thAya che tethI esa = A gurubahumAna ja iha = ahIM pagiTThatayaNubaMdhe = utkRSTa zumoyanA manuvaMyavANu bhavavAhitegicchi = (ma135vyApinI yAtsA 42nAra 152 zrI paJcasUtram Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suhodae = zubha udayarUpa che rUmo = A gurubahumAna thakI paraM = bIjuM kAMI suMdara nathI phaltha = A gurubahumAnane viSe 3pamI = kAMI paNa upamA vijJarU = che ja nahIM te adhikRta sAdhu vaMpa = nirmaLa vivekane lIdhe AvI buddhivALo evaMbhAve = viveka vinA paNa svabhAvathI ja evA bhAvavALo evaMpariNAme = gurunA abhAve paNa kSayopazamane lIdhe mASatuSanI jema uttama pariNAmavALo hoya che. appaDivaDie = saMyamamArgathI bhraSTa nahIM thayelo teDanesAI = zubha prabhAvarUpa tejalezyA vaDe vaThThamA = vRddhi pAmato pAmato TuvAlamasiM = bAra mAsanA sUtram-4 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariAeNaM savvadevateullesaM aikkamai evaM mahAmunI // Aha tao sukke // = 154 = = sukka bhijAI = = = = = = = dIkSA paryAya vaDe sarva devonI tejolezyAne oLaMge che, eTalI badhI cittazAMtine anubhave che e pramANe bhavai pAyaM prAye karIne logasaNaM fchaLa mAnubaMdhe = chedAyA che karmanA anubaMdha jenA evo bhagavAnanA vacanathI pratikULa evI lokasaMjJAne mahAmuni zrI vardhamAnasvAmIe kahyuM che tyArapachI te sAdhu akhaMDa vratavALo, kRtajJa, zukla, matsa22hita, zubhaAraMbhavALo ane hitapariNAmI zuklAbhijAtya, akhaMDa vrata vigere utkRSTa guNavALo thAya che zrI paJcasUtram Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokAcAranA khapAve che pratisrotagAmI, pravAharUpa nadInA sAmA pUre taranAra anusonivitte = anusrotathI, te ja lokAcAranA pravAharUpa nadIne anukULa gatithI nivRtta thayelo hoya che sadA khavai paDiso agAmI sayA suhajoge = = = esa koLI = viyAhie = sAmaNassa ArAhage esa sUtram - 4 = = = ArAdhaka jahAgahiapaiNe grahaNa karelI pratijJAne yathA pALanAra = = zubhayogavALA A sAdhune tIrthaMkaroe kharo yogI kahyo che cAritra dharmano = sannovahANu = aticArarahitapaNAe karIne sarva kriyAe zuddha A sAdhu 155 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavane sabsa = samyapha prakAre abhavasAhagaM = zubha kriyA karavA vaDe abhavane, mokSane sAdhanAra suddhAM = zuddha marva = saMdhaH = sAMdhe che, dhAraNa kare che mojhiri = bhoganI kriyAo suvADuM surapAdikane tulya hoya che, sAruM rUpa, vaya, vicakSaNatA, saubhAgya, mAdhurya ane aizvarya e sarva bhoganAM sAdhana che, jevA rUpAdika hoya tevA tene bhoga prApta thAya che. tamo = tethI karIne vimarde mAvo = avikala - saMpUrNa hetupaNA thakI asaMkiliTThasuharuvAo = saMkleza rahita sukharUpa uparovatAviLo = parane upatApa nahIM karanArI gayvaMdhaLuM = anubaMdha vaDe suMdara = suMdara 156 zrI paJcasUtrama Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA = saMpUNNA pAuNai yaH = = = aNNA saMpuLA na = = te bhoganI sAmagrI saMpUrNa pAme che ane e sivAyanI bIjI bhogasAmagrI saMpUrNa hotI nathI bhAvArtha : gurunuM bahumAna ja mokSanuM avaMdhya - saphaLa kAraNa hovAthI mokSarUpa che. te gurunA bahumAnathI 52maguru-tIrthaMkarano saMyoga prApta thAya che. ane te saMyogathI avazya mukti maLe che. tethI A gurubahumAna ja ahIM utkRSTa zubhodayanA anubaMdhavALuM ane bhavavyAdhinI cikitsA karanAra zubha udayarUpa che. A kAraNathI A gurubahumAna thakI bIjuM kAMI paNa suMdara nathI. tathA e gurubahumAnane koInI upamA ghaTI zake tema nathI. A pramANe nirmaLa vivekane lIdhe AvI buddhivALo athavA viveka vinA paNa svabhAvathI ja AvA bhAvavALo ane gurune abhAve paNa kSayopazamane lIdhe mASatuSanI jevA sUtram-4 157 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha pariNAmavALo te sAdhusaMyamamArgathI bhraSTa thato nathI. ane zubha prabhAvarUpa tejovezyA vaDe vRddhi pAmato pAmato bAra mAsanA dIkSA paryAya vaDe sarva devonI tejovezyAne oLaMge che. ema mahAmuni zrIvardhamAnasvAmIe kahyuM che. tyArapachI te sAdhu zukla, akhaMDa tavALo, matsara rahita, kRtajJa, zubha AraMbhavALo ane hitapariNAmI thAya che. tathA zuklAbhijAtya - te ja akhaMDa bretAdika utkRSTa guNavALo thAya che. tathA prAye karIne karmanA anubaMdhano cheda karelo hovAthI te lokasaMjJAne khapAve che. ane tethI ja pratisrotagAmI thaI anusrotagamanathI nivarte che. AvA sarvadA zubha yogavALAne tIrthakaroe yogI kahelo che. A pramANe cAritradharmano ArAdhaka, grahaNa karelI pratijJAne yathArtha pALanAra ane niraticArapaNe sarvakriyAe zuddha evo te sAdhu samyapha prakAre zubha kriyA karavAthI mokSane sAdhanAra zubha bhavane dhAraNa kare che. jema suMdara rUpa vigerene AzrI suMdara bhogasAmagrI prApta thAya che tema zubha kriyAne AzrI zubha bhava prApta thAya che. tethI saMpUrNa kAraNanI zrI paJcasUtram 158 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAptine lIdhe saMkleza rahita sukharUpa ane parane upaghAta nahIM karanAra tathA anubaMdha vaDe suMdara evI bhoganI sAmagrI saMpUrNa pAme che. e sivAya bIjI bhogasAmagrI saMpUrNa hotI nathI; ubhayalokanI apekSAe saMklezAdika thakI te bhogakriyAnA tattvanuM - svarUpanuM khaMDana thavA vaDe. mUlam : (42) eyaM nANaM ti vuccai / eyaMmi suhajogasiddhI uciyapaDivattipahANA / ettha bhAve pvttge| pAyaM viggho na vijjai niraNubaMdhAsuhakammabhAveNa / akkhittA u ime jogA bhAvArAhaNao tahA, tao sammaM pavattai, nipphAei aNAule / evaM kiriyA sukiriyA egaMtanikkalaMkA nikkalaMkatthasAhiyA, tahA suhANubaMdhA uttaruttarajogasiddhIe / tao se sAhai paraM paratthaM sammaM takkusale sayA tehiM tehiM pagArehiM sANubaMdha, mahodae bIjabIjAdiTThAvaNeNaM, kattiviriAijutte, avaMjhasuhaceTe, samaMtabhadde, suppaNihANAiheU, mohatimiradIve, rAgAmayavejje, dosANalajalanihI, saMvegasiddhikare havai aciMtaciMtAmaNikappe // chAyA : (42) etajjJAnamityucyate / etasmin shubhyogsiddhi-rucitprtipttiprdhaanaa| atra bhAvaH pravartakaH sUtram-4 159 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / prAyo vighno na vidyate niranubandhAzubhakarmabhAvena / AkSiptA ete yogA bhAvArAdhanAtastathA / tataH samyak pravartate / niSpAdayatyanAkulaH / evaM kriyA sukriyA (bhavati) ekAntaniSkalaMkA niSkaGkArthasAdhikA tathAzubhAnubandhottarottarayogasiddhyA / tataH sa sAdhayati paraM parArthaM samyak tatkuzalaH sadA taistaiH prakAraiH sAnubandhaM mahodayo bIjabIjAdisthApanena / kartRvIryAdiyukto'vandhyazubhaceSTaH samantabhadraH supraNidhAnAdiheturmohatimiradIpo rAgAmayavaidyo dveSAnalajalanidhiH saMvegasiddhikaro bhavati acintyacintAmaNikalpaH / zabdArtha : eaM = A-ISTa vastutattvanuM nirUpaNa karanAra nANaM ti = jJAna che ema vuccai = kahevAya che. eammi = AvuM jJAna uciapaDivattipahANA - ucita kriyAno aMgIkAra pradhAna - mukhya jemAM che evI zrI paJcasUtram 160 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suhano siddhI = zubha vyApAranI siddhi thAya che tethI ltha = A zubha pravRttine viSe mAvo = aMta:karaNano bhAva ja pavattago = pravartaka - preraNA karanAra che pArtha = prAye karIne niraNubaMdhAsuhakammabhAveNa = anubaMdha-azubhakarma hovAthI vivo = kAMI paNa vina AvatuM nathI taphA = tathA prakAre, janmAdikamAM pravrajyAnuM bahumAnAdika karavA vaDe mAvIrahizo = tenI bhAvapUrvaka ArAdhanA karavAthI = A goI = virAmo = to = zubha pravrayAnA vyApAro AkSipta, prApta thayelA ja che te zubha vyApAra prApta thavAthI uttama muni samyapha prakAre 161 saI = sUtram-4 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vuiM = kriyA puvataruM = temAM pravarte che gaDile = AkuLatArahita thayelo niSNAyaDuM = iSTa vastune prApta kare che A pramANe karelI vikasi = vitanitaMga = ekAMtapaNe kalaMkarahita nidainaMdi = niSkalaMkIrthane, mokSane sAdhanArI suiirakA = sukriyArUpa thAya che sattattaLosiddhIpa = uttarottara zubha yoganI siddhi vaDe te kriyA tahAsuhAguvaMdhA = tathA prakAre zubha anubaMdhavALI thAya che tamo = tevI zubhAnubaMdhavALI kriyAthI te sAdhu me = samyapha prakAre takusale = te parArtha sAdhavAmAM kuzaLa - samartha evo sayA = sadA para = pradhAna paraEUR = paramArthane, mokSarUpa satyArtha 162 zrI paJcasUtram Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhai mahAdae = = sAdhu tehi tehi padmArehi -te te prakAre bIjabIjAdiTThAvaNa kattiviriAijutte avaMjhasuhaciTThe samaMtabhadde sUtram - 4 = = sAdhe che satyArtha sAdhavAthI moTA udayavALo te = = = bIja eTale samakita ane bIjabIja-. samakita prApta karAvanAra zAsananI prazaMsAdikanuM sthApana karavA vaDe parArthane sAdhe che parA sAdhavAmAM kartA tarIkenA vIryAdika vaDe yukta saphaLa che zubha ceSTA jenI sunihALAhe = zubha praNidhAnAdikanA heturUpa moharUpI aMdhakArano nAza karavAmAM mohatimiradIve dIpa samAna suMdara AkRtivALo hovAthI sarva prakAre manohara 163 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAgAmayavijje havai = TrosAnalaganiddI -dveSarUpI agnine bujhavavAmAM samudrarUpa saMvesiddhine - saMveganI siddhine karanAra vivitALikhe - aciMtya-ciMtAmaNI tulya thAya che bhAvArtha : ubhayalokanI apekSAe - A bhava tathA parabhavamAM bhogakriyA prApta thAya te paNa saMklezarUpa ja che. ema jANI te bhogakriyAnA svarUpano niSedha karI je iSTa vastutattva (mokSa)nuM nirUpaNa karavuM te kharuM jJAna kahevAya che. AvuM jJAna hovAthI ucita kriyAnA aMgIkAra vaDe zubha kriyAvyApAranI siddhi thAya che. A zubha pravRtti karavAmAM aMtaHkaraNano bhAva ja preraNA karanAra hoya che. temAM prAye karIne azubha karmano anubaMdha nahIM hovAthI kAMI paNa vighna AvatuM nathI. tathAprakAre janmAMtaramAM pravrayAnuM bahumAnAdika karavA vaDe te pravrajyAnI bhAvathI ArAdhanA thaI che tethI tene A zubha pravrajyAnA vyApAro prApta thayelA 1964 zrI paJcasUtrama = rAgarUpI vyAdhinuM nivAraNa karavAmAM vaidya samAna Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja che. tethI karIne te samyapha prakAre temAM ja pravRtti kare che. ane AkuLatA rahitapaNe ISTa vastune (pravrajyAne) prApta kare che. A pramANe karelI kriyA ekAMtapaNe kalaMkarahita ane niSkalaMka artha (mokSa)ne sAdhanArI sukriyArUpa thAya che kAraNa ke uttarottara zubhayoganI siddhi thavA vaDe te kriyA tathA prakAre zubha anubaMdhavALI hoya che. tethI te (sAdhu) samyapha prakAre parArtha sAdhavAmAM kuzaLa (samartha) evo sadA pradhAna parArtha (mokSa)ne sAdhanAra bane che. te A rIte parArtha sAdhanAra hovAthI moTA udayavALo te sAdhu te te prakAre bIja eTale samakita ane bIjabIja eTale samakitanI prApti karAvanAra zAsananI prazaMsAdika sthApana karavA vaDe parArthane sAdhe che. vaLI te sAdhu parArtha sAdhavAmAM kartApaNAmAM vIryAdikathI yukta, saphaLa ane zubha ceSTAvALo, suMdara AkAravALo hovAthI samaMtabhadra, zubha praNidhAnAdikano hetu, moharUpI aMdhakArano nAza karavAmAM dIpaka samAna, rAgarUpI vyAdhine dUra karavAmAM uttama vaigha samAna, dveSarUpI agnine bujhAvavAmAM samudra samAna, saMveganI siddhi karanAra ane aciMtya-ciMtAmaNI ratna samAna thAya che. sUtram-4 165 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlam : (43) se evaM paraparatthasAhae tahA karuNAibhAvao aNegehiM bhavehiM vimuccamANe pAvakammuNA pavaDDhamANe a suhabhAvehi aNegabhaviyAe ArAhaNAe pAuNai savvuttamaM bhavaM caramaM acaramabhavaheDaM avigalaparaparatthaMnimittaM / chAyAH (43) sa evaM paraMparArthasAdhakastathAkaruNAdibhAvataH, anekai bhavairvimucyamAnaH pApakarmaNA, pravardhamAnazca zubhabhAvaiH, aneka bhavikayA''rAdhanayA prApnoti sarvottamaM bhavaM caramamacaramabhavahetumavikala paraparArtha nimittaM / zabdArtha: sa = te sAdhu evaM = A prakAre tahAkaruNAibhAvao = tathA2nI 425uthI paraMparatthasAhae = pradhAna paramArthane, sAdhanAra aNegehi = mane bhavehi = bhaq.43 3AIna 38 // pAvakammuNA = . zAnAvarIyA 55 3 vimuccamANe = bhuto zrI paJcasUtram Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNegabhaviyAe ArAhaNAe savvuttamaM caramaM bhavaM aneka bhavasaMbaMdhI ArAdhanAe karIne sarvottama chellA bhavane acaramabhavaheuM mokSanA heturUpa avigalaparaMparatthanimittaM = = pAuNai = = sUtram-4 = = = = saMpUrNa ane utkRSTa paramArthane - mokSane sAdhavAnA nimittarUpa pAme che. bhAvArtha: A prakAre te sAdhu tathAprakAranI karuNAdikathI pradhAna parArthane (mokSane) sAdhanAra hoI aneka bhava vaDe upArjana karelA jJAnAvaraNIyAdika pApakarma vaDe mukAto aneka bhavomAM karelI ArAdhanAe karIne sarvottama, mokSanA heturUpa tathA saMpUrNa ane utkRSTa parArtha(mokSa)ne sAdhavAnA nimittarUpa chellA bhavane pAme che. 167 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlam : (44) tattha kAUNa niravasesaM kiccaM vihUyarayamale sijjhai, bujjai, parinivvAi, savvadukkhANamaMtaM karei tti / // pavvajjAparipAlaNAsuttaM samattaM - 4 // chayA : (44) tatra kRtvA niravazeSa kRtyaM vidhUtarajomala: sidhyati, budhyate, mucyate, parinirvAti, sarvaduHkhAnAmantaM karoti / iti pravrajyAparipAlanAsUtraM samAptam-4 zabdArtha: tattha = te bhavamAM niravasesaM = samagra kiccaM = kAUNa = karIne vihuarayamale = karmarUpI raja ane maLano nAza karI sijjhai = aNimAdika siddhine pAme che bujjhai = kevaLajJAnane pAme che muccai = bhavopagrAhI-ghAtIyA karma vaDe mukAya kArya 168 zrI paJcasUtram Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parinivvAi savvadukkhANaM aMtaM karei = = = sUtram - 4 = sarvakarmanA vinAza vaDe nirvANa pAme che. sarva duHkhonA aMtane kare che. bhAvArtha : te bhavamAM mahAsattvazALI AtmAne ucita samagra kArya karI karmarUpI 2ja ane maLano nAza karI aNimAdika siddhine pAme che. kevaLajJAna prApta kare che. bhavopagrAhI (ghAtI) karmathI mukAya che. sarva karmano vinAza karI nirvANa pAme che ane sarva duHkhonA aMtane kare che, athavA sarva kArya samApta karavAthI siddha thAya che, temAM paNa kevaLajJAnanI prApti vaDe bUjhe che. samagra karmathI mukAya che. samagra sukhanI prApti vaDe nirvANa pAme che ane sarva duHkhano aMta kare che. 169 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha pavvajjAphalasuttaM-5 mUlam : (45) sa evamabhisiddhe, paramabaMbhe, maMgalAlae, jamma-jarA-maraNarahie, pahINAsuhe, aNubaMdhasattivajjie, saMpattaniyasaruve, akirie, sahAvasaMThie, aNaMtanANe, annNtdNsnne| chAyA:(45) sa evamabhisiddhaH, paramabrahma maGgalAlayo, janmajarAmaraNarahitaH prakSINAzubho'nubandhazakti varjitaH saMprAsanijasvarUpo'kriyaH svabhAvasaMsthito'nantajJAno'nantadarzanaH // . zabdArtha: sa = te dIkSita sAdhu e prakAre, sukhanI paraMparAe karIne abhisiddhe = sarvathA siddha thayelo paramabaMbhe = sadAzivapaNAe karIne parama brahmarUpa hoya che. maMgalAlae = bhaMgaNanA sthAna35 jammajarAmaraNarahie = deg4nma, 42 // mane bh29|| 2hita evaM = 170 zrI paJcasUtram Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTImude = jenAM azubha karmo kSINa thayAM che gaNuvadhasativANa =azubha anubaMdhanI zaktirahita saMpattanimAve = potAnA AtmasvarUpane pAmelo jiri = gamanAdika kriyArahita sahAvasaMThie = AtmasvabhAvamAM rahelo maitALa = anaMta jJAnavALo baMtavaMache = anaMta darzanavALo hoya che. bhAvArtha te dIkSita sAdhu A pramANe sukhaparaMparAe karIne sarvathA siddha thaI sadAzivapaNAe karIne paramabrahmarUpa thAya che. utkRSTa guNano yoga thavAthI maMgaLanA sthAnarUpa hoya che. kAraNano abhAva hovAthI janma, jarA ane maraNa rahita hoya che. kahyuM che ke - jema bIja baLI javAthI teno aMkuro pragaTa thato nathI tema karmarUpI bIja baLI javAthI saMsArarUpI aMkuro pragaTa thato nathI. vaLI tenAM azubha kama sarvathA kSINa thayAM hoya che, azubha karmanA anubaMdhanI zakti hotI nathI arthAtu azubha karma baMdhAtAM paNa nathI. tethI karIne tene AtmasvarUpa pUrNa prApta thayeluM hoya che. tene gamanAgamanAdika kAMI paNa kriyA sUtram-5 171 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hotI nathI. te potAnA AtmasvabhAvamAM ja rahelo hoya che ane tethI karIne ja zeya padArtho anaMtA hovAthI tene anaMtajJAna ane anaMtadarzana hoya che. te siddhano svabhAva zAstramAM A pramANe kahyo che - te jIva caMdranI jema bhAvathI zuddha evI prakRtie karIne rahelo che. ane caMdrikAnI jema temAM jJAna raheluM che tathA vAdaLAMnI jema tene karmarUpI AvaraNa hoya che arthAt tene lAgelAM hotAM nathI. - mUlam : (46) se na sahe, na ruve, na gaMdhe, na rase, na phAse, aruviNI sattA aNitthaMthasaMThANA, aNaMtavIriyA, kayakiccA, savvAbAhAvivajjiyA, savvahA niravekkhA, thimiyA, pasaMtA / asaMjogie esANaMde ao ceva pare mae / chAyA: (46) sana zabdaH, na rUpaM, na gandhaH, na rasaH, na sparzaH / arUpiNI sattA, anitthaMsthasaMsthAnA, anantavIryA, kRtakRtyA, sarvAbAdhAvivarjitA, sarvathA nirapekSA, stimitA, prazAntA / asAyogika eSa AnandaH ata eva paro mataH / zabdArtha: se = te siddhane 172 zrI paJcasUtram Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sad = zabdarUpa nathI rUpa nathI na saMdhe = gaMdha nathI na rase = rasa nathI na hAre = sparza nathI maravI = arUpI sattA = sattA che, te sattA utthaFsaMtAnA = amuka eTale koI paNa kahI zakAya tevA saMsthAna vaDe - AkAra vaDe rahelI nathI mavirimA = anaMta vIryavALI che blA = kRtakRtya che savvAbAhavivajjiA - sarve prakAranI bAdhA - pIDA rahita che saahI = sarvathA prakAre niravikkhA = apekSA rahita che tethI thimi = sthira saMtA = atyaMta zAMta che. ao ceva = A kAraNathI ja, apekSA rahitapaNuM hovAthI ja sUtram-5 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3masaMgohi = saMyoga vinAno esa ANaMde = A AnaMda pare = utkRSTa maNa = mAnelo che bhAvArtha te siddhanA jIvane zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparza nathI arthAta iMdriyAdika kAMI paNa nathI. chatAM te abhAvarUpe nathI, paraMtu jJAnanI jema rUparahita sattA eTale tenuM sAkSAt vidyamAnapaNuM to che. vaLI tenuM koIpaNa prakAranuM kahI zakIe tevuM saMsthAna (AkRti) nathI. svabhAvathI ja tenuM anaMtavIrya che, te sadA kRtArtha che. (koI paNa kArya karavAnuM bAkI nathI) tene dravyathI ke bhAvathI koIpaNa prakAranI bAdhA - pIDA nathI. tene sarvathA prakAre koInI paNa apekSA nathI. tethI karIne ja te (siddha jIvanI sattA) taraMgarahita samudranI jema sthira ane prazAMta-sukhanA prakarSane lIdhe anukULa che. (jo saMyoga ja doSavALo hoya to siddhane paNa AkAza sAthe saMyoga che te kema doSavALo na kahevAya ?) 174 zrI paJcasUtrama Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhane koInI apekSA nahIM hovAthI temano AnaMda utkRSTa mAnelo che. mUlam : (47) avekkhA aNANaMde, saMjogo viogakAraNaM, aphalaM phalameyAo, viNivAyaparaM khu taM, bahumayaM mohAo abuhANaM, jametto vivajjao, tao aNatthA apjjvsiyaa| esa bhAvaripU pare ao vutte u bhagavayA / chAyA : (47) apekSA'nAnandaH, saMyogo viyogakAraNaM, aphalaM phalametasmAt vinipAtaparameva tat, bahumataM mohAdabudhAnAM, yadato viparyayaH, tato'narthA aparyavasitAH, eSa bhAvaripuH paro'ta evokto bhgvtaa| zabdArtha : avikkhA = je paravastunI apekSA che te ja aNANaMde = AnaMdarUpa nathI saMjogo = saMyoga e viogakAraNaM = viyoga- 12 // cha eAo = A saMyogathI phalaM = je phaLa thAya te sUtram-5 175 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gapi = aphaLa che kema ke te saMyogathI thayeluM phaLa viviyaparaMg = adha:pAtane ja ApanAruM che mAgo = mohane lIdhe paMDita = sAmAnya janone va6maye = ghaNuM ISTa lAge che. = = je kAraNa mATe pho = A mohathI ja vivajjao = viparyAsa thAya che, aphaLane viSe paNa phaLanI buddhi thAya che. tamo = te viparyAsathI apavAsanA = anaMta mAtthI = anartho thAya che sano 3 = A kAraNathI ja maviyA = bhagavAne pakSa = A mohane ghare = utkRSTa mAri3 = bhAvazatru kahyo che. 176 zrI paJcasUtram Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha: paranI apekSAthI je AnaMda maLe temAM utsukatArUpa duHkha hovAthI te vAstavika AnaMda kahevAto ja nathI. vaLI saMyoga viyoganuM kAraNa che. eTale ke pariNAme saMyogano viyoga avazya thAya ja che tethI paravastunA saMyoge thayelo AnaMda duHkharUpa ja che. anya vastunA saMyogathI je sukharUpa phaLa thAya te viyoga samaye duHkharUpa hovAthI aphaLa ja che. kAraNa ke saMyogathI utpanna thatuM sukharUpa phaLa adha:pAtane ja ApanAruM che. chatAM AvA phaLane mUrkha jano mohathI bahu ISTa mAne che. mohathI buddhino viparyAsa thAya che. tethI aphaLane viSe phaLa buddhi mAnavAmAM Ave che. A viparyAsathI anubaMdhavALI azubha pravRtti thavAthI apAra anartho thAya che. tethI karIne ja bhagavAna tIrthakaroe A mohane moTo bhAvazatru - AtyaMtara zatru kahyo che. te viSe bhagavAne kahyuM che ke - prANIone ajJAna jevo bIjo koI zatru nathI. kema ke te ajJAnathI azubha kriyAmAM pravRtti thAya che. ane tevI pravRttithI cotarapha mukha (pracAra)vALA aneka anarthI prApta thAya che. sUtram-5 177 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlam : (48) nAgAseNa jogo eyassa / se saruvasaMThie / nAgAsamaNNattha, na sattA sadaMtaramuvei / aciMtameyaM kevaligamma tattaM / nicchayamayameyaM vijogavaM ca jogo ti na esa jogo, bhiNNaM lakkhaNameyassa / na etthAvekkhA, sahAvo khu eso aNaMtasuhasahAvaka ppo / uvamA ettha na vijjai / tabbhAve'Nubhavo paraM tasseva / ANA esA jiNANaM savvaNNUNaM avitahA egaMtao / na vitahatte nimittaM / na cAnimittaM kajjaM ti / nidasaNamettaM tu navaraM / chAyA : (48) nAkAzena yoga etasya / sa svarUpasaMsthitaH / nAkAzamanyatra / na sattA sadantaramupaiti / acintyametatkevaligamyaM tattvaM / nizcayamatametat / viyogavAMzca yoga iti naiSa yogo bhinnaM lakSaNametasya / nAtrApekSA / svabhAva evaiSo'nantasukhasvabhAva-kalpaH / upamA'tra na vidyate / tadbhAve'nu bhavaH paraM tasyaiva / AjaiSA jinAnAM sarvajJAnAvitathaikAntataH / na vitathatve nimittaM / na cAnimittaM kAryamiti / nidarzanamAtraM tu navaram / 178 zrI paJcasUtram Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ? baI: eassa = A siddhanA jIvane AgAseNa = AkAza sAthe paNa jogo na = saMyoga nathI te siddhanA jIva savanaMti = potAnA svarUpane viSe ja rahelA che mANe = AkAza pote ja gaUUlthi na = bIjAne viSe raheluM nathI, AdhAra vinAnuM che sattA = eka sattA sadaMtara = bIjI sattAne 1 3vera = pAmatI nathI, bIjAne AdhAre rahetI nathI saM = A tattva niSpa = kevalIgamya che vinta = acitya che nirjIyamaye = nizcaya nayano mata che tad sUtram-5 179 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mi = rUlya = vigovaM - viyogavALo goLo - saMyoga hoya che tti = ema siddha thavAthI rAsa gogo = siddhanA jIva ane AkAzane saMyoga nathI A saMyoganuM navaragha = lakSaNa juduM ja che ahIM na vivallI = siddhane koInI apekSA paNa nathI aNaMtasuhasahAvakappo = karmakSayathI pragaTa thayelA anaMta sukhanA svabhAva samAna A paNa siddhano sahovo = svabhAva ja che rUlya = A siddhanA sukhane 3vamA = koInI upamA ApI zakAya tema vijJarU = nathI 180 zrI paJcasUtram Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nipA = gAma = pa = paraMtu tanmAve = te siddhanA sukhanA hovApaNAmAM taseva = te siddhano ja aNubhavo = anubhava che A savvapUi = sarvajJa jinezvaranI AjJA - temanuM kathana itamo = ekAMtathI satya che. rAgAdikano abhAva hovAthI vita = asatya bolavAmAM na nimittaM = kAMI paNa kAraNa nathI nimitta = kAraNa vinA nna ti = kArya hoya ja nahIM nivara = vizeSa e che ke nitaMkaLamitta tu = siddhanA sukhane mAtra nidarzana - dRSTAMta ja ApI zakAya che. vitarI = sUtram-5 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha siddhane AkAza sAthe saMyoga nathI kema ke siddha to potAnA svarUpamAM ja rahelA che. AdhAra vinA zI rIte rahI zake? e zaMkA upara kahe che ke- AkAza pote ja bIjAnA AdhAra vinA raheluM che. ahIM evI yukti che ke - eka sattA bIjI sattAne AdhAre rahetI nathI. arthAta AkAza sat che te bIjA koIne AdhAre rahetuM nathI te ja pramANe siddhanA jIva paNa sata che tethI te paNa bIjAne AdhAre rahetA nathI. A tattva kevaLIgamya hovAthI aciMtya che. Avo nizcayanayano mata che. vyavahAranayano mata judI rIte che. A rIte viyogavALo saMyoga siddha thavAthI siddha ane AkAza e bene saMyoga che ja nahIM. A saMyoganuM lakSaNa juduM ja che. AkAzano paNa saMyoga na hovAthI siddhane koInI apekSA nathI ema siddha thayuM. vaLI koI zaMkA kare ke- ahIMthI lokAMta sudhI siddhanI gati kema thAya che? teno uttara Ape. che ke - karmanA kSayathI jema anaMta sukha prApta thavAno temano svabhAva che te ja rIte lokAMta gamana thavAno paNa temano svabhAva ja che. te siddhanA jIvane kevuM anaMta sukha che? te mATe kahe che ke - A siddhanA sukhane koInI upamA ApI 182 zrI paJcasUtram Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAya tema nathI. te sukhano anubhava te (siddha)ne ja hoya che. kahyuM che ke - jema kumArI kanyA paraNelI strInA sukhane jANI zakatI nathI ane janmAMdha manuSya ghaTAdika padArthane jANI zakato nathI, tema ayogI - chabastha siddhanA sukhane jANI zakatA nathI. paNa siddha pote ja jANe che. A vAtanI khAtrI zI rIte thAya? te upara kahe che ke - AvI sarvajJa jinezvaronI AjJA ekAMtapaNe satya ja che. kema ke rAga, dveSa ane moharahita evA jinezvarone asatya bolavAnuM kAMI paNa kAraNa nathI. ane kAraNa vinA kArya nIpaje ja nahIM. kahyuM che ke - rAga, dveSa ke mohane lIdhe asatya vacana bolAya che. paraMtu jenAmAM te doSo nathI tevA sarvajJane asatya bolavAnuM kAMI kAraNa nathI. AthI jinezvaranuM evuM vacana che ke - siddhanuM sukha siddha ja jANe che. mAtra te upara daSTAMta ja ApI zakAya che. mUlam : (49) savvasattu kkhae savvavAhivigame savvatthasaMjogeNaM savvicchAsaMpattIe jArisameyaM etto'NaMtaguNaM khu taM / bhAvasattukkhayAdito / rAgAdayo bhAvasattU, kammodayA vAhiNo, paramaladdhIo u atthA aNicchecchA icchA / evaM sUraNa-5 183 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suhumameyaM, na tattao iyareNa gammai, jaisuhamivAjaiNA, AruggasuhaM va rogiNa tti vibhAsA / chAyA : (49) sarvazatrukSaye sarvavyAdhivigame sarvArtha saMyogena sarve cchAsaM prAptyA yAdRzame tat, ato'nantaguNameva tat bhAvazatrukSayAditaH / rAgAdayo bhAvazatravaH, karmodayA vyAdhayaH, paramalabdhayastvarthAH, anicchecchA icchA / evaM sUkSmametat na tattvata itareNa gamyate, yatisukhamivAyatinA, Arogyasukhamiva rogiNeti vibhASA / zabdArtha : savvasattukkhae = sarvazatruno kSaya thavAthI savvavAhivigame sarvavyAdhino nAza thavAthI = savvatthasaMjogeNaM = sarva arthano saMyoga thavAthI savvicchAsaMpattIe = sarva 42cchA prApta thavAthI saMpUrNa thavAthI prANIne jArisaM eaM = itto = = aNaMtaguNaM tu = 184 jevA prakAranuM A sukha maLe che te karatAM anaMtagaNuM ja zrI paJcasUtram Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te siddhanuM sukha mAvatanuvayAtio = bhAvazatrunA kSayAdikathI hoya che. rAo bhAvasanlR = rAgAdika bhAvazatru che. kammodayA vAhiNo karmanA udaya ja vyAdhi che. *E = paramaladdhIo u icchA evaM suhumaM f = tattao iyareNa = gaddA : aNicchecchA // = = = = = = sUtram - 5 na gammai : = nakhurda va = anaphA = = = utkRSTa labdhio ja artha che nispRhapaNAnI icchA ja icchA che A pramANe sUkSma evuM A siddhanuM sukha tattvathI, paramArthathI bIjAe jANI zakAtuM nathI jema yatinuM sukha yati sivAya bIjA koIthI jANI zakAtuM nathI 185 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANodR va = jema ArogyanuM sukha jena tti = rogIthI jANI zakAtuM nathI ema vimAsA = siddhanA sukhamAM paNa kahevuM bhAvArtha jema koI cakravartI Adikane sarva zatrano kSaya thavAthI, sarva vyAdhino abhAva thavAthI, sarva arthano saMyoga thavAthI ane sarva prakAranI icchA phaLIbhUta thavAthI je sukha prApta thAya che te karatAM paNa siddhane bhAvazatrunA kSayAdikathI anaMtagaNuM sukha hoya che. ahIM bhAvanA viSayamAM zatru vigere A pramANe jANavA - rAga, dveSa ane moha e jIvano apakAra karanAra hovAthI bhAvazatru che. karmanA udaya jIvane pIDA karanAra hovAthI vyAdhitulya che. utkRSTa labdhio parArtha(paropakAra)nuM kAraNa hovAthI artharUpa che, ane nispRhatAnI - sarvasaMganA tyAganI je icchA che te icchArUpa che. A rIte A sUkSma evuM siddhanuM sukha tattvathI bIjA koI jANI zake tevuM nathI. jema yatinuM sukha vizeSa prakAranA kSAyopathamika bhAva vaDe ja anubhavavAlAyaka hovAthI yati sivAya bIjA koI prANI 186 zrI paJcasUtram Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANI-anubhavI zakatA nathI. kahyuM che ke - rAgAdikanA abhAvane lIdhe je sukha prApta thAya che te mAtra jina ja jANe che. kema ke saMnipAtanA vyAdhivALo nIrogInuM sukha jANI zato nathI. mUlam : (50) aciMtameyaM saruveNaM / sAiapajjavasiyaM egasiddhAvekkhAe / pavAhao aNAI / te vi bhagavaMto evaM, thaabhvvtaaiibhaavo| chAyA : (50) acintyametat svarUpeNa / sAdyaparyavasitamekasiddhA-pekSayA, pravAhato'nAdi te'pi bhagavanta evaM / tathAbhavyatvAdi-bhAvataH / zabdArtha: eaM = A siddhanuM sukha saruveNaM = svarUpe karIne acitaM = aciMtya che - tenuM svarUpa ciMtavI zakAya tevuM nathI egasaddhAvikkhAe = meM siddhanI apekSA sAiapajjavasiaM = sAhimanaMta cha sUtram-5 187 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavAno = pravAhanI apekSAe mAruM = anAdi che. anAdi anaMta che. te vimavaMto pUjya evA te siddho paNa parva = e ja pramANe jANavA, eka siddhanI apekSAe sAdi anaMta ane pravAhanI apekSAe anAdi anaMta tamatratAmAvo = tathAbhavyatvAdikapaNAne lIdhe Avo bheda thaI zake che. bhAvArtha A siddhanA sukhanuM tAttvika svarUpa buddhino viSaya na hovAthI sarvathA aciMtya che. vaLI te sukha eka siddhanI apekSAe sAdi anaMta che. eTale eka siddhanA sukhanI Adi che. paNa teno aMta nathI. ane pravAhanI eTale sarvasiddhanA sukhasamUhanI apekSAe te sukha anAdi anaMta che. siddhanuM sukha kyAre zarU thayuM evI tenI Adi nathI temaja teno aMta paNa nathI. e ja pramANe bhagavaMta siddha paNa jANavA. eka siddhanI apekSAe siddhanI Adi che paNa aMta nathI ane pravAhanI apekSAe siddhonI Adi nathI ane aMta paNa nathI. 188 zrI paJcasUtram Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM koI zaMkA kare ke- sarvabhavya jIvomAM bhavyatvAdika sarakhuM ja che to temAM bheda zI rIte hoI zake? koI jIva amuka vakhate ane koI amuka vakhate siddha thAya evo bheda tuma hoya ? tenauttaramA he cha ? - tathAbhavyatvAdikapaNAne lIdhe Avo bheda thaI zake che. ahIM tathAbhavyatva eTale tathA prakAranuM phaLa ApanAra bhavyatvano 525 // 3 (45) me 4 // 29 // cha. mUlam : (51) vicittameyaM tahAphalabheeNaM / nAvicitte sahakArIbheo / tadavekkho tao tti aNegaMtavAo tattavAo / na khalu evaM / iyrhegNto| micchattameso / na etto vavatthA / aNArahayameyaM / saMsAriNo u siddhattaM / nAbaddhassa muttI sadattharahiyA / chAyA : (51) vicitrametat tathAphalabhedena / nAvicitre sahakAribhedaH, tadapekSastaka iti, anekAntavAdastattvavAdaH / sa khalu evaM / itarathaikAntaH, mithyAtvameSaH, nAto vyavasthA anArhatametat / saMsAriNa eva siddhatvaM / nAbaddhasya muktiH zabdArtha rhitaa| sUtram-5 189 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAI: 3i = A tathAbhavyatvAdika tahAe = tathA prakAranA phaLanA bheda vaDe virad = vicitra prakAranuM che vira = tathAbhavyatvAdikanuM vicitrapaNuM na hoya to 7 hajArImemo = sahakArI kAraNano bheda paNa na ja hoya tadavikkho = tenI apekSAvALo - tathAbhavyatvAdikanA bhedanI apekSAvALo to tti = te che. sahakArIno bheda hoya che. ane saMtavANI = anekAMtavAda, syAdvAda ja tattavALo = tattva-tAttvikavAda che. satyavAda che. na hatuM = te anekAMtavAda parva = e ja pramANe ghaTe che, tathAbhavyAdika hote chate ja ghaTe che. rahI = anyathA, sarva prakAre bhavyatAdikanI samAnatA hoya to zrI paJcasUtrama 190 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Nito = ekAMtavAda-nizcayavAda kahevAya so = A ekAMtavAda ja michatta = mithyAtva che rUtto = A ekAMtavAdathI na vavasthA = kAMI paNa vyavasthA thaI zake nahIM. saM = A ekAMtavAda ahi = anArya-anA matathI viruddha che saMsAriNo u = saMsArI jIvane ja siddhad = siddhapaNuM prApta thAya che evaddha = baMdharahitane na muttI = mukti ghaTe nahi sasthAi = zabdArtharahita thAya, baMdha vinA mukti konI? bhAvArtha: A tathAbhavyatvAdika vicitra prakAranuM che. (dareka jIvomAM judI judI jAtanuM hoya che.) kema ke te tathAbhavyatvAdika phaLanA bhedavALuM che. jude jude kALe juduM juduM phaLa ApanAra che. sUtram-5 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharIthI koI zaMkA kare ke - sarva bhavyajIvomAM bhavyapaNuM to samAna ja che. paNa sahakArI kAraNonA bhedathI phaLano bheda thAya che ema kema mAnavuM? teno uttara Ape che ke - tathAbhavyatAdika vicitra prakAranuM na hoya to sahakArIno bheda hoI zake nahIM. tathAbhavyatvAdika judA judA prakAranuM che. tethI ja sahakArI kAraNo paNa judAM judAM jude jude vakhate maLI zake che kema ke sahakArInA bhedane tathAbhavyatAdikanA bhedanI apekSA che. arthAta bhavyatAdikano tevo svabhAva na hoya to sahakArInI tevI prApti na hoya. AnuM nAma ja anekAMtavAda che ane te ja tAttvika che. te anekAMtavAda tathAbhavyatAdika judA judA mAnavAthI ghaTe che. anyathA - sarvathA prakAre bhavyatvAdikanI tulyatA mAnIe to te ekAMtavAda-nizcayavAda kahevAya ane je ekAMtavAda te ja mithyAtva che. A ekAMtavAda mAnavAthI kAMIpaNa vyavasthA thaI zake nahIM kema ke tathAbhavyatvAdikano bheda na mAnavAthI sahakArIno paNa bheda hoI zake nahIM. karma paNa tevA prakAranuM karma hovAthI kAraka - kartA thaI zake che. karmanuM tevA svabhAvapaNuM na hoya to te kAraka kahI zakAya nahIM. zrI paJcasUtram 192 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane tethI karIne ja ekAMtavAdathI bhinnabhinna kALe bhinnabhinna phaLanI prAptino saMbhava na hovAthI sarva vyavasthA ghaTe nahi. e ja kAraNa mATe A ekAMtavAdano Azraya karavo te ahino mata nathI. saMsArI jIvane ja siddhapaNuM prApta thAya che. kemake abaddhane mukti zabdano artha lAgu nahIM paDavAthI tAttvika mukti ghaTatI nathI. je baMdha rahita hoya tene konAthI mukta thavAnuM hoya? mUlam : (52) aNAimaM baMdho pavAheNaM aIyakAlatullo / abaddhabaMdhaNe amuttI puNobaMdhapasaMgAo / aviseso baddhamukkANaM / aNAijoge vi viogo kaMcaNovalanAeNaM chAyAH (52) anAdimAn bandhaH pravAheNAtItakAlatulyaH / abaddhabandhane vA'muktiH punarbandhaprasaGgataH / avizeSazca baddhamuktayoH / anAdiyoge'pi viyogaH kAJcanopalajJAtena / jhAI: vaMdho = A baMdha pavArevi = pravAhanI apekSAe mamatAstra = atItakALane tulya sUtram-5 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maphaE = anAdimAna che, anAdikALano che. tema ja navavaMdhaLe vA = abaddhane baMdha thAya ema mAnavAmAM puNavaMdhapalaMgAmo = siddhane paNa pharIthI baMdhano prasaMga prApta thavAthI manuttI = muktino ja abhAva thaI jAya tethI vimuali = baddha ane muktamAM viNelo = kAMIpaNa vizeSa taphAvata rahe nahIM. jo baMdhane anAdi mAnazo to te baMdha svAbhAvika hovAthI mokSa thaze ja nahIM. phigo kavi = anAdi baMdha chatAM paNa vagovattanApui = suvarNa ane paththaranA dAMta vaDe vimo = baMdhano viyoga thaze. bhAvArtha : vaLI A baMdha pravAhanI apekSAe atIta kALanI jema anAdikALano che. bhUtakALa kyArathI zarU thayo? teno prAraMbha jema nathI arthAt anAdi che, tema 194 zrI paJcasUtram Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvone karmabaMdha kyArathI thayo teno prAraMbha nahIM hovAthI te baMdha paNa anAdi che. temaja vaLI jIvo prathama abaddha - baMdharahita hatA ane pachI temane baMdha thayo ema mAnIe to siddhanA jIvo paNa abaddha che tethI temane paNa pharIthI baMdhanI prApti hovI joIe ane tema thavAthI baddha ane siddha jIvo vacce kAMIpaNa taphAvata rahe nahIM. ahIM koI zaMkA kare ke - jyAre baMdha anAdi che tyAre tenuM kAraNa kAMIpaNa nahIM hovAthI te baMdha svAbhAvika kahevAze. ane ema kahevAthI svAbhAvikapaNAne lIdhe ja te baMdhano mokSa paNa nahIM thAya. Ano uttara che ke - baMdha anAdi chatAM paNa suvarNa ane paththaranA dRSTAMta vaDe baMdhano viyoga saMbhave che. jema suvarNa ane paththara-mATIno saMyoga anAdi kALano che, to paNa agninA saMyogathI teno viyoga thaI kevaLa suvarNa juduM paDe che, tema tapaAdika kriyAnA saMyogathI baMdhano vinAza thaI AtmA kevaLa zuddha nirlepa thaI rahe che. temAM kAMI paNa virodha dekhAto nathI. mUlam : (53) Na didikkhA akaraNassa / Na yAdiTThammi esA / Na sahajAe NivittI / Na nivittIe AyaTThANaM / Na sUtram-5 195 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaNNahA tssesaa| Na bhavvattatullA NAeNaM / Na kevalajIvaruvameyaM / Na bhAvijogAvekkhAe tullattaM, tadA kevalatteNa sayA'visesAo / tahAsahAvakappaNamappamANameva / eseva doso parikappiyAe / pariNAmabheyA baMdhAdibhedo tti sAhU, savvaNayavisuddhIe nniruvcriobhybhaavennN| chAyA : (53) na didRkSA'karaNasya / na cAdaSTe eSA / na sahajAyA nivRttiH / na nivRttau AtmasthAnam / na cAnyathA tasyaiSA, na bhavyatvatulyA nyAyena, na kevalajIvarUpametat, na bhAviyogApekSayAtulyatvaM, tadA kevalatvena na sadA'vizeSataH tathAsvabhAvakalpanamapramANameva / eSa eva doSaH parikalpitAyAM, pariNAmabhedAdvandhAdibheda iti sAdhu / sarvanayavizuddhyA nirupacaritobhayabhAvena / zabdArtha : akaraNassa = driyahitane na didikkhA = didakSA hoI zake nahIM. abaddhane iMdriyo ja hoya nahIM to pachI dikSA kyAMthI hoya? adiTThammi = prayaMma koI vakhata nahi joyelamAM zrI paJcasUtram 196 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na sA = saraMgAI = ra vivittI = nivira = na AyaTThANaM = N = jovAnI icchA hotI nathI didakSA svAbhAvika mAnavAthI caitanyanI jema tenI nivRtti ja nahIM thAya didakSAnI nivRtti mAnIe to te AtmAthI judI nahIM hovAthI AtmAnuM sthAna ja nahIM rahe. didakSAnI nivRttinI sAthe AtmAnI paNa nivRtti-abhAva thaze. ane anyathA, didakSAnI nivRtti thaye AtmAnuM sthAna rahetuM hoya arthAt AtmA raheto hoya te AtmAnI A didakSA nahIM kahevAya. zaMkA-AtmA ane didakSAno abheda chatAM bhavyatvanI jema didakSAnI nivRtti thavAthI doSa nahIM Ave. uttara - A didakSA 197 tasya = akSA = na = sUtram-5 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANavi = nyAya vaDe jotAM ne triraMtu = bhavyatva jevI nathI gi = A bhavyatva ra jevA nIvarSa = kevaLa, sarvathA jIvarUpa ja nathI, | dikSA to kevaLa jIvarUpa ja che. mAvino vivAha -bhAvI yoganI apekSAe mahadAdikano saMbaMdha thAya che tyAre mAtra ekalI didakSA ja hovAthI na tui = dikSAne bhavyatvanI sAthe tulyatA nathI tathA = te vakhate, bhAvI yogane abhAve vatatteja = kevaLapaNAe karIne sayA = sadA viNelo = avizeSapaNuM, svAbhAvikapaNuM che mATe saMsArathI mukta thayA pachI paNa dikSAnI Apatti-prApti thaze ke je didakSA mahadAdikano yoga thayA pachI paNa temAM vikAra jovAne lIdhe kevala avasthAmAM, mukta avasthAmAM nivRtta thaze. 198 zrI paJcasUtram Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tahAsahAvaLakhaLa = tevA svabhAvanI kalpanA karavI te apramANa ja che appamANameva parikappiAe tevI kalpi didakSA mAnavAmAM pramANano abhAva e ja doSa Ave che. tethI eseva doso = = pariNAmabheA baMdhAio = = = = AtmAnA pariNAmanA bhedathI baMdhAdikano, baMdha-mokSano bheda che ema kahevuM te sAruM che. nyAyayukta che. tti sAhu = savvanayavisuddhim = sarva nayanI vizuddhie karIne niruvacario bhayabhAveNaM = upacArarahita baMnenI baMdha-mokSanI siddhi thAya che bhAvArtha : pharI zaMkA kare che ke - prathama abaddha jIvane didakSA eTale jovA-jANavAnI icchA pragaTa thavAthI tene baMdha thAya che ane baMdha thaIne pachI mukta thayelAne te didakSA utpanna thatI nathI. tethI tene pharIthI baMdha thaze nahIM - e rIte badra-muktano taphAvata raheze, ane kAMI doSa Avaze nahIM mATe baMdhane sAdi mAnavo yogya che. A zaMkAno uttara Ape sUtram - 5 199 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke prathama abaddha jIva iMdriyarahita hovAthI tene dikSA utpanna thAya ja nahIM. kema ke jovAnI icchA te dikSA kahevAya che. te iMdriyothI ja thaI zake che. pharI zaMkAkAra kahe che ke te didakSA svAbhAvika ja kahezuM, AtmAno dharma mAnI AtmAnI sAthe ja rahelI che ema mAnavAmAM zo doSa che? teno uttara Ape che ke - jo didakSAne svAbhAvika mAnazuM to jema caitanya svAbhAvika hovAthI tenI kadApi nivRtti thatI nathI tema didakSA paNa svAbhAvika hovAthI tenI kadApi nivRttiabhAva thaze nahi. chatAM dikSiAnI nivRtti thaze ema mAnIe to te AtmAthI judI nahIM hovAthI AtmAnuM sthAna ja nahIM rahe. arthAta tenI nivRtti sAthe ja AtmAnI paNa nivRttiabhAva thaze. anyathA jo dikakSAnI nivRtti thayA chatAM paNa AtmAnuM sthAna rahetuM hoya - AtmA raheto hoya to te dikSA AtmAnI nahIM kahevAya. ahIM koI zaMkA kare ke - AtmA ane dikSAno abheda chatAM paNa jema mokSa prApta thatAM bhavyatva nivRtta thAya che tema didakSA paNa nivRtta thaze tethI kAMI doSa Avaze nahi. arthAt AtmAnuM sthAna raheze. te upara AcArya mahArAja javAba Ape che ke - A dikSA 200 zrI paJcasUtram Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyathI jotAM bhavyatva jevI nathI. kema ke A bhavyatva kevaLasarvathA jIvarUpa nathI ane didakSA to kevaLa jIvarUpa che. (tethI mokSamAM bhavyatva nahIM rahe, paNa didakSA to raheze.) kAraNa ke bhAvI yoganI apekSAe zuddha AtmAne jyAre mahattattva, ahaMkAra vigereno saMbaMdha thAya che tyAre mAtra elI didakSA ja hoya che tethI didakSA ane bhavyatva e baMne sarakhAM nathI. temAM yukti che ke - jyAre bhAvI yoga nahoto tyAre ekalI svAbhAvika ja didakSA hatI. tethI kevalatvane lIdhe ja svAbhAvikapaNuM hovAthI saMsArathI mukta thayA pachI paNa didakSA hovI ja joIze, tenI nivRtti thaI zakaze nahIM. A javAba upara zaMkAkAra kahe che ke - A didakSAno evo ja svabhAva che ke te didakSA mahadAdikano yoga thayA pachI temAM vikAra jovAne lIdhe muktaavasthAmAM nivRtta thaze. te upara AcArya mahArAja kahe che ke - kevaLapaNuM samAna chatAM AvA svabhAvanI je kalpanA karavI eTale ke eka kevaLa avasthAmAM didakSAno bhAva ane eka kevaLa avasthAmAM didakSAno abhAva AvI je kalpanA karavI te apramANa che. kema ke ema mAnavAthI to AtmA thakI didakSA bhinna thaI jaze. sUtram - 5 201 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banneno abheda raheze nahi. mATe AvI kalpita didakSA mAnavAmAM apramANarUpa doSa Ave che. tethI tevI kalpanA akiMcitkara che. tethI AtmAnA pariNAmanA bhedathI baMdha ane mokSano bheda mAnavo e ja nyAyayukta che. arthAt AtmAnA amuka pariNAmathI baMdha ane amuka pariNAmathI mokSa thAya che. A rIte sarvanayanI vizuddhie karIne upacArarahita - yathArthapaNe baMdha ane mokSa e baMne siddha thAya che. mUlam : (54) Na appabhUyaM kammaM / Na parikappiyameyaM / Na evaM bhavAdibhedo / Na bhavAbhAvo u siddhI / Na taducchede aNuppAo / Na evaM samaMjasattaM / NANAdimaM bhavo / Na heuphalabhAvo / tassa tahAsahAvakappaNamajuttaM, NirAhAranayattao NiogeNaM / tasseva tahAbhAve juttameyaM / suhamamaTThapayameyaM / viciMtiyavvaM mahApaNNAeM tti / chAyA : (54) nAtmabhUtaM karma / na parikalpitametat / naivaM bhavAdibhedaH / na bhavAbhAva eva siddhiH / na taducchede'nutpAdaH / naivaM samaJjasattvaM / nAnAdivAn bhavaH / na 202 zrI paJcasUtram Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hetu phalabhAvaH / tasya tathAsvabhAvakalpanamayuktaM nirAdhAro'nvayaH kRto niyogena / tasyaiva tathAbhAve yuktametat sUkSmamarthapadametat vicintitavyaM mahAprajJayeti / Airtha : = karma na appabhUaM = AtmabhUta nathI, jJAnasvarUpa nathI = A karma na paripUe = kalpita-asatu-vAsanAdirUpa nathI parva = e pramANe, jJAnasvarUpa ke kalpita mAnavAthI 7 mavaviSeno = bhavAdikano bheda nahIM thAya mavAmAvo 3 = bhavano abhAva ja . na siddhI = siddhi - mokSa che ema paNa nathI taducchede = te saMtAnano uccheda thaye manuSkAmo = te saMtAnanI pharI utpatti nahIM thAya ema nahIM. pharIthI paNa utpatti thaze. jemake saMtAna sa-vidyamAna chatAM teno uccheda thAya tema asata-avidyamAna sUtram-5 203 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na = chatAM paNa tenI utpatti thaze ema mAnavAmAM kAMI virodha nathI. purva = evI mAnyatA maMgad = nyAyayukta nathI aNAimaMta = anAdimAna bhavo = bhava nahIM thAya, saMtAnanI utpatti koIka ja vakhata thaze. nahetu mAvo = chellA tathA pahelA kSaNano kAraNa kAryabhAva na hovAthI hetu ane phaLapaNuM ghaTaze nahi tasya = te saMtAnanI tahAsaphArvaprapa = tevA prakAranA svabhAvanI kalpanA karavI te anud = ayogya che triya = anvayane-saMtAnane nimavi - avazya nirahiAra = nirAdhAra 204 zrI paJcasUtram Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI nAMkhyo tethI taseva = te AtmAnA ja tathAbhAve = tathA prakArapaNAne viSe - A kalpanA karavI nutta = yogya che eaM suhumaM = A sUkSma magyuM = arthapada mahApaNNAe = moTI sUkSma buddhie karIne viiitamaa = vicAra karavA lAyaka che bhAvArtha: A saMbaMdhamAM dravyAstika matanI apekSAe prarUpaNA karI. have paryAyAstika nayanI apekSAe kahe che - karma AtmabhUta-jJAnasvarUpa nathI tathA te karma kalpita paNa nathI, asat vAsanAdirUpa paNa nathI. e pramANe karmane jJAnasvarUpa ke kalpita mAnavAthI bhavAdikano bheda thaI zakaze nahIM. tathA vaLI koI bhavanA abhAvane ja muktirUpa mAne che, bujhAI gayelA dIvAnI jema AtmAnA saMtAnano je uccheda - vinAza e ja mukti, ema je mAnavuM sUtram-5 205 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te paNa asatya che. saMtAnanA ucchedane mokSa mAnavAmAM saMtAnano uccheda thayA pachI paNa te saMtAnanI pharIthI utpatti thaze. jema chatA saMtAnano paNa uccheda-vinAza thAya tema achatA saMtAnanI utpatti paNa thAya ema mAnavAmAM kAMI paNa virodha nathI. tyAre zaMkAkAra kahe che ke - bhale achatA saMtAnanI utpatti thAya. temAM zo virodha che? uttara - ema mAnavuM nyAyayukta nathI. kemake tema mAnavAthI saMtAnanI utpatti koIka ja vakhata thaze, tethI anAdi bhava siddha nahIM thAya. tathA saMtAnanA ucchedano chello kSaNa ane utpattino pahelo kSaNa e baMne kAraNa ane kAryarUpa nahIM hovAthI chellI kSaNa heturUpa (kAraNarUpa) ane pahelo kSaNa phaLarUpa (kAryarUpa) nahIM thAya. ahIM zaMkAkAra kahe che ke - tathA prakArano ja teno svabhAva mAnazuM. to te para AcArya mahArAja kahe che ke - te saMtAnano tevo ja svabhAva che evI je kalpanA karavI te yogya nathI. kema ke tevI kalpanAthI to te saMtAna avazya nirAdhAra thaI jAya che. "sva" eTale potAno "bhAva" eTale sattA te svabhAva kahevAya che. tethI te saMtAna nivRttisvabhAvavALo paNa 206 zrI paJcasUtram Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevo ane potAnI svAbhAvika sattAvALo paNa kahevo. e rIte to svabhAva zabdano artha ja nahIM rahevAthI te avazya nirAdhAra ja thaI jAya che. tethI AtmAnA ja tathA prakAranA svabhAvanI kalpanA karavI yogya che. A sUkSma artha sUkSma buddhithI vicAravA lAyaka che. - mUlam : (55) apajjavasiyamava(va) siddhasukkhaM / etto cevuttamaM imaM / savvahA amussugatte aNaMtabhAvAo / logaMtasiddhivAsiNo ee / jattha ego tattha NiyamA annNtaa| akammuNo gaI puvvapaogeNa alaabuppbhiinnaayo| niyamo ao ceva / aphusamANagaIe gamaNaM / ukkarisavisesao iyaM / avvocchedo bhavvANaM aNaMtabhAveNa / eyamaNaMtANatayaM / samayA ettha NAyaM / bhavvattaM jogayAmettameva ke siMci, paDimA joggadAruNidaMsaNeNaM / vavahAramayameyaM / eso vi tattaMgaM, pavittivisohaNeNa aNegaMtasiddhio nicchayaMgabhAveNa / parisuddho u kevalaM / esA ANA iha bhagavao samaMtabhaddA tikoDiparisuddhIe apuNabaMdhagAigammA / chAyA : (55) aparyavasitameva siddhasaukhyaM / ata evottamamidaM / sarvathA'nutsukatve (sati) anantabhAvAt / sUtram-5 207 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokAntasiddhivAsina ete / yatra caikastatra niyamAdanantAH akarmaNo gatiH pUrvaprayogeNAlAbuprabhRtijJAtataH / niyamo'ta evAspRzadgatyA gamanaM / utkarSavizeSata iyaM / avyavacchedo bhavyAnAmanantabhAvena / etadanantAnantakaM samayA atra jJAtaM / bhavyatvaM yogyatAmAtrameva keSAJcit pratimAyogyadArunidarzanena / vyavahAramatametat / eSo'pi tattvAGga pravRttivizodhanenAnekAntasiddhito nishcyaangbhaaven| parizuddhastu ke valaM / eSA''jJA iha bhagavataH samantabhadrA trikoTiparizuddhyA'punarbandhakAdigamyA / zabdArtha: eva = A pramANe siddhasukhaM = siddhana supa apajjavasi = anaMtuM - saMta vinAnu cha itto ceva = e ja kAraNa mATe imaM = e sukha uttamaM = sarvottama che savvahA = sarvathA prakAre aNussugatte = utsutAratiya 208 zrI paJcasUtram Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0nA maitamAvAno = te sukhanuM anaMtapaNuM che mATe gg = A siddho nobatasiddhivALo = lo kane cheDe rahelA siddhikSetramAM vasanArA che nalthi = jyAM paLo = eka siddhano jIva rahelo che tattha niamA = tyAM nizca mavitA = bIjA anaMtA siddhajIvo rahelA che 3muLa = karmarahita te siddhajIvanI na = ahIMthI tyAM sudhI gati thavI te putrapagoLa = prathamanA prayoga karIne tema ja anAminAyo = alAbu-tuMbaDuM e AdinA daSTAMta vaDe jANavI no veva = A daSTAMtathI ja samAnArUM = koIne nahIM sparza karatI evI gati OL SL L mavi = niamo = sUtram-5 siddhikSetramAM javuM e niyama - nizcaya che 209 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUa = A aspRzat gati 3arivilepamo = utkarSavizeSathI vizeSa prakAnI utkRSTa gati hovAthI saMbhave che mitrA = bhavya prANIonuM anaMtabhAve = anaMtapaNuM che mATe evuchego = bhavyano viccheda-rahitapaNuM nahIM thAya vra = A bhavyanuM anaMtapaNuM aNaMtANaMtayaM = anaMtAnaMtaka che ltha = emAM samayA = samayo ja nAya = paDimAjuggadArunidaMsaNeNa - pratimA yogya kAinA dRSTAMta vaDe kesiMci = keTalAka jIvone maLad = A bhavyatva koyAmittava = yogyatA mAtra ja che vavahAramayaM = vyavahAranayano mata che dRSTAMta che. 210 zrI paJcasUtram Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gogavi = A vyavahAranaya paNa pavittivilI =pravrajayAdika devAthI paraloka saMbaMdhI | pravRttine vizodhana karanAra hovAthI 3Le siddhIgo = anekAMta-syAdvAda-matanI siddhi thavAthI nijhartha bhAve = nizcayanayanuM aMga hovAthI tattai = tattvAMga-paramArtha je mokSa tenuM aMga che parizuddho 3 = parizuddha nizcaya = nizcayanaya to vasaM = phata, AzAnI apekSAvALo purAlaMbanarUpa che kSA = A baMne nayavALI athavA A sarva paMcasUtramAM kahelI navamo = bhagavAnanI bALa = AjJA tiliriyuddha = kaSa, cheda ane tAparUpa traNa koTInI zuddhi vaDe samaMtamA = cAre taraphathI sarvathA nirdoSa che ane sUtram-5 211 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3mapuNavaMdhANA = apunarbhadhAdika jIvo vaDe jANI zakAya tevI che. bhAvArtha: A pramANe siddhanuM sukha anaMtuM che. e ja kAraNa mATe utsukatArahitapaNuM ane anaMtapaNuM hovAthI A siddhinuM sukha sarvottama che. AvA sukhavALA te siddhajIvo cauda raju pramANa lokane aMte rahelA siddhi nAmanA kSetramAM vase che. kevI rIte rahelA che? te kahe che ke jyAM eka siddhano jIva rahelo che tyAM nize bIjA anaMtA siddha jIvo rahelA che. te viSe kahyuM che ke - "jayAM eka siddha che, tyAM bhavanA kSayathI mukta thayelA anaMta jIvo sukhane pAmyA che. anyonya bAdhA-pIDA rahita sukhe karIne rahelA che. ahIM koI zaMkA kare ke - karmarahita thayelA jIvonI lokAMta sudhI gati zI rIte hoya? uttara - kamarahita thayelA siddhanI ahIMthI lokAMta sudhI gati tathA prakAranA svabhAvane lIdhe pUrvaprayoga thaI zake che. (jema dhanuSathI chUTeluM bANa pUrvaprayoga karIne dUra sudhI jAya che) tathA alAbu-tuMbaDAne AThamATInA lepa karI pANImAM mUkIe to te taLiye jaIne bese che. pachI tenA lepa anukrame dUra thavAthI te upara zrI paJcasUtram 212 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvatuM jAya che. ane AThe lepa dUra thavAthI te cheka pANInI upara AvI jAya che. tema AThe karmarahita thayelo jIva lokane cheDe pahoMce che. zaMkA - siddhikSetrathI paNa UMce tenuM gamana kema thatuM nathI ? uttara - te alAbanA dRSTAMtathI ja jema te jaLa upara AvyA pachI tenI upara jatuM nathI tema siddhanA jIvo lokAMte pahoMcyA pachI AgaLa dharmAstikAya na hovAthI tenI gati thaI zakatI nathI. zaMkA- uparAupara mUkelA kamaLanA so patrane vIMdhavAnA dAMta vaDe paNa eka samayamAM tenI teTalI moTI gati zI rIte thaI zake? uttara - siddhanA jIva aspRzad gati vaDe - koIne sparza karyA vinA ja siddhikSetra pratye jAya che. ane A kamaLapatra vIMdhavAnuM dRSTAMta to sparzavALI gatinI apekSAe che. tethI te dRSTAMta ahIM ghaTatuM nathI. zaMkA - tyAre AvI aspRzad gati zI rIte saMbhave ? uttara - vizeSa prakAranI utkRSTa gati hovAthI AvI aspRzad gati saMbhave che. zaMkA siddhanA jIva to pharIthI koIpaNa vakhata saMsAramAM AvavAnA nathI ane kALa anAdi che tethI prAye cha mAsanI aMdara (arthAta amuka vakhate) aneka jIvonI siddhi thavAthI sUtram-5 213 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavyajIva koI bAkI saMsAramAM raheze nahIM. uttara - tathAprakAre-zreNibaMdha bhavyajIvo siddhimAM jAya che. to paNa ahIM jIvo anaMtAnaMta hovAthI bhavyano viccheda thaze nahIM. zaMkA - vanaspatyAdikane viSe anaMtakALanI kAyasthiti che to paNa teno kSaya thAya che tema anaMtI bhavyarAzino paNa kSaya kema nahIM thAya? uttara - A bhavya jIvonuM anaMtaka samayanI jema anaMtAnaMtaka che. eTale ke jema kSaNe kSaNe samayono atikrama thayA chatAM paNa anaMtAnaMtaka hovAthI teno kSaya thavAno nathI, tema bhavyajIvono paNa kSaya thavAno nathI. zaMkA- "vItI gayelI RtuRtuo pharI pharIne Ave che ane kSaya pAmelo caMdra pharI udaya pAme che, paraMtu nadInuM jaLa ane manuSyanuM AyuSya e gayuM chatuM pAchuM AvatuM nathI." A pramANe paMDitoe kahyuM che. chatAM kema kahevAya che ke gayo kALa pAcho Avato nathI ? gayelo kALa to pAcho Ave che. uttara - e to mAtra vyavahArathI ja kahevAya che kema ke te ja kALa pAcho Avato nathI. mAtra te nAmanI Rtu vigere Ave che. jo kALa pAcho Avato hoya to kALano svabhAva bAlyAdika avasthA karanAra hovAthI te 214 zrI paJcasUtram Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlyAdika avasthA ja nivRtta nahIM thAya. nivRtta thayelI pharIthI pAchI Avaze. mATe gayelo kALa pAcho Ave che ema samajavuM nahIM. vaLI A bhavyatva keTalAka jIvone yogyatA mAtra ja hoya che. eTale ke teo bhavya chatAM kadApi siddhipada pAmavAnA ja nathI. zaMkA jo ema che to abhavyamAM ane tevA bhavyamAM zo taphAvata? uttara - jema pratimA karI zakAya evuM gAMTha Adi doSarahita kASTha chatAM paNa tevI sAmagrI nahIM maLavAthI tenI pratimA thatI nathI. tema tevA bhavyo (jAtibhavyo) sAmagrI nahIM maLavAthI mokSa sAdhI zakavAnA nathI. A sarva hakIkata vyavahAra nayane AzrI kahe che. A vyavahAranaya paNa ahIM tathA prakAranI yogyatAnI buddhinuM uttama kAraNa hovAthI tattvAMgaparamArthanuM (mokSanuM) aMga che. tevA svabhAvano vizeSa na hoya to pratimA yogya kASThanI jema ayogya kASThane viSe paNa tevI - ayogyatAvALI buddhi nahIM thAya. ityAdi savistara anya graMthathI jANavuM. ahIM to zuddha kriyAnuSThAnane AzrIne kahyuM che ke A vyavahAranaya paNa tattvAMga che. te sUtram-5 215 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSe kahyuM che ke - "jo tuM jinamatane aMgIkAra karato ho to tuM vyavahAra ane nizcaya e baMne nayane tajIza nahIM. kAraNa ke vyavahAranayano uccheda thavAthI avazya nizcaya nayano (athavA matAMtare tIrthano) paNa uccheda thaze."AthI vyavahAranaya paNa mokSanuM aMga che. kema ke te vyavahAranaya pravrayAdika ApavAthI paraloka saMbaMdhI pravRttine zuddha kare che ane e ja pramANe nizcayanayanA aMgANAe karIne nyAyathI syAdvAda matanI siddhi kare che. AvI vyavahAranayanI pravRttithI apUrvakaraNAdikanI paNa prApti thAya che ane parizuddha (nizcaya) naya to mAtra AjJAnI apekSAvALo puchAlaMbanarUpa che. AvI vyavahAra ane nizcaya garbhita A sarva paMcasUtramAM kahelI bhagavAnanI AjJA ahIM kaSa, cheda ane tAparUpa traNa koTinI zuddhi vaDe samaMtabhadra eTale sarvathA nirdoSa che tathA apunabaMdhaka mArmAbhimukha ane mArgapatita vigere jIvoe ja jANI zakAya tevI che. jeo utkRSTa karmasthitine khapAve che ane pharIthI tevI utkRSTa karmasthitine bAMdhavAnA nathI teo apunabaMdhaka (samakitadaSTi) kahevAya che. teo daDha pratijJA zrI paJcasUtram 216 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane sat asat no vicAra vigere karanArA hoya che. tethI teo ja bhagavAnanI AjJAne jANI-samajI zake che. paraMtu jemane kevaLa saMsAra ja priya che evA bhavAbhinaMdI jIvo jANI zakatA nathI. temane to viSayono ja pratibhAsa thAya evuM jJAna thAya che. mUlam : (56) eyapiyattaM khalu ettha liMgaM, ocittapavittivineyaM, saMvegasAhagaM niyamA / na esA annesi deyA / liMgavivajjayAo tappariNNA / tayaNuggahavAe AmakuMbhodaganAsanAeNaM / esA karuNa tti vuccai egaMtaparisuddhA avirAhaNAphalA tiloganAhabahumANeNaM nisseyasasAhiga tti / pavvajjAphalasuttaM // 5 // chAyA : (56) etatpriyatvaM khalvatra liGga, aucityapravRttivijJeyaM saMvegasAdhakaM niyamAt / naiSA'nyebhyo deyA liGgaviparyayAttatparijJA / tadanugrahArthamAmakumbhodakanyAsajJAtena, esA karuNetyucyate / ekAntaparizuddhA'virAdhanAphalA trilokanAthabahumAnena niHzreyasasAdhikA / iti pravrajyAphalasUtram // 5 // sUtram-5 217 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNuM = eappiattaM = A AjJApriyapaNuM e ja ltha = ahIM apunarbhadhAdikane viSe timAM = cihna che. tathA ocittapavittivineaM = aucitya-pravRtti vaDe te liMga jANI zakAya che niHI = avazya saMhii = saMvegane sAdhanAruM che tethI akSA = A bhagavaMtanI AjJA ali = bIjAone, apunabaMdhakAdikathI bIjAone, bhavAbhinaMdI jIvone na phemI = ApavA lAyaka nathI tapUrigha = te bhavAbhinaMdInI oLakhANa tivivAyA =apanabaMdhAdikanA je liMga kahyA che tenA viparItapaNAthI thaI zake che. temane A AjJA kema na ApavI ? " 218 zrI paJcasUtram Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tayapu hiMduyAI = te bhavAbhinaMdInA anugrahane mATe AmakubhAdaganAsanAeNa = kAcI mATInA ghaDAmAM nAkhelA jaLanA dRSTAMtathI jaLa nAMkhavAnI jema tene AjJA yogya nathI. rasI = temane A AjJA na ApavI te ruttivRSyak = karuNA-dayA kahevAya che taparizuddha = ekAMtazuddha virALAnA = avirAdhanAnA phaLavALI che tinoganahi humALaf = trilokanAthanuM bahumAna karavAthI nistehi = mokSane ApanArI che tti = A pramANe paSyajJAnasud = pravrajyAnA phaLane kahenAruM A pAMcamuM sUtra samApta thayuM. bhAvArtha jene bhagavAnanI AjJA upara-pravacana upara prIti hoya tathA je tenuM zravaNa, abhyAsa vigere karatA hoya te apunabaMdhakAdika jANavA. arthAt pravacana saMbaMdhI sUtram-5 219 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prIti, zravaNa ane abhyAsa e apunabaMdhakAdikanuM liMgacihna - lakSaNa che. te AjJApriyatna paNa AjJAnA ArAdhana vaDe tenuM bahumAna karavAthI ucita pravRttio karIne jANI zakAya che. ucita pravRtti vinA AjJApriyatva hoya to te moha ja kahevAya che. vaLI te AjJApriyatna avazya saMvegane sAdhanAra che. jene bhagavAnanI AjJA priya hoya tene avazya saMvega prApta thAya che. AthI ja A bhagavAnanI AjJA apunabaMdhakAdika vinA bIjA bhavAbhinaMdI jIvone ApavA lAyaka nathI - upadeza karavA lAyaka nathI. jenAmAM apunabaMdhakAdikanAM cihna viparItapaNe hoya - tenAthI | viparIta lakSaNo hoya te bhAvAbhinaMdI jIva che ema jANI zakAya che. kahyuM che ke - "kSudra, lobhI, dIna, matsaravALo, bhayavAna, zaTha, ajJAnI ane niSphaLa AraMbha karanAro jIva bhavAbhinaMdI kahevAya che." A bhavAbhinaMdIne bhagavAnanI AjJA zA mATe na ApavI? te upara kahe che ke - tenA para anugrahane mATe, tenA hitanI khAtara ja te AjJA ApavI yogya nathI. jema kAcI mATInA ghaDAmAM jaLa nAMkhyuM hoya to te jaLa te ghaDAno ja vinAza kare che. zrI paJcasUtram 220 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema ayogya mANasane ApeluM AgamanuM rahasya teno vinAza (ahita) kare che. kahyuM che ke - jenI mati prazAMtasthira na hoya tene je zAstranuM rahasya kahevuM te navA varavALAne auSadha ApavAnI jema ahitane mATe ja thAya che. A kAraNathI ayogyane A AjJA na ApavI e tenA paranI karuNA ja kahevAya che. kema ke A karuNA tenA ahitanuM nivAraNa karavAthI ekAMta zuddha che. ane tethI ja samyapha vicArane lIdhe avirAdhanAnuM phaLa ApanArI che. AvI karuNA trilokanAthanuM bahumAna thavAthI mokSane sAdhanArI che. eTale ke AgamanuM rahasya nahIM jANanArane AvI karuNA hotI nathI. paraMtu Agamarahasya jANanAra ja AvI karuNA karI zake che, tethI tenuM bhagavAnane viSe bahumAna hoya che ane tethI ja sAnubaMdha zubha pravRttine lIdhe tevI karaNA mokSane sAdhI zake che. A pramANe pravajayAphaLa nAmanuM pAMcamuM sUtra samApta thayuM. .. iti paMcasUtra samAptam sUtram-5 221 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #228 -------------------------------------------------------------------------- _