Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNimApakSoyazrIguNasamudrasUrivaraviracitaM jinadattakathAnakam sampAdikA sAdhvI oMkArazrIH yugapravartaka pUjyapAdAcAryavaryazrImadvijayavallabhasUrIzvara samudAyavartinI prakAzayitrI bhAvanagarasthA zrI jaina-AtmAnanda-sabhA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi.saM. 2034 pUrNimApakSIya zrIguNasamudrasUrivaraviracitaM jinadattakathAnakam sampAdikA sAdhvI oMkArazrIH yugapravartakapUjyapAdAcAryavaryazrImadvijayavallabhasUrIzvarasamudAyavartinI prakAzayitrI bhAvanagarasthA zrI jaina - AtmAnanda-sabhA vIra ni. 2504 AtmasaM. 82 I.sa. 1978
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka 'zrI gulAbacaMda lallubhAI zAha pramukha zrI jaina AtmAnanda sabhA bhAvanagara prata 500 mUlya: 80 mudraka mUlagrantha : svAti prinTarsa zAhapura ahamadAbAda-380001 zeSabhAga : zrI svAminArAyaNa mudraNa maMdira puruSottamanagara, navA vADaja, ahamadAbAda-380013.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAda AgamaprabhAkara zrutazIlavAridhi munibhagavaMta zrI puNyavijayajI mahArAja (vi. saM. 1952 - vi. saM. 2027 )
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthasamarpaNam puNyaM manastathA vANI puNyA, kAyA tathA tathA / yeSAM puNyAtmanAM teSAM jJAnayogavatAM satAm / / 1 / / divaMgatAnAM pUjyAnAM maharSINAM mahAtmanAm / nimranthAnAM tathA'nekagranthasaMzodhakAnAM ca // 2 // AgamaprabhAkarANAM zrutena zIlena zobhamAnAnAm / munipuNyavijayanAmnAM karayugakamale'rNyate'tha mayA // 3 // upakAraguNAn smRtvA, punaH punarvandanAvaloM kRtvA / oMkArazrInAmnyA nirgranthinyA subhAvena // 4 // puNyaprabhAvaprakhyApakaM ca bahuvidhaguNopadezakaram / dAnAdidharmagarbha jinadattakathAnakaM cedam // 5 / / kulakam / /
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthasamarpaNa jemanAM mana, vacana ane kAyA pavitra che te puNyAtmA jJAnagI saMta divaMgata pUjaya maharSi mahAtmA nirgastha, aneka graMthonA saMzodhaka, AgamaprabhAkara, zruta ane zIlathI zebhAyamAna, muni zrI puNyavijyajInA karakamalamAM, temanA upakArone yAda karIne, punaH punaH vaMdanAvalI karIne, huM AkArazrI nAmanI sAthvI, puNyaprabhAvanirUpaka, aneka guNone upadeza karanAruM tathA jemAM dAnAdi dharmanuM prarUpaNa che te A jinadattakathAnaka, bhAvapUrvaka arpaNa karuM chuM,
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakanuM nivedana amArI saMsthAnAM prakAzana pachI saMskRta-prAkRta bhASAnA aneka prAcIna graMtha Ajadina sudhImAM susaMpAdita thaIne prakAzita thayelA che. AmAM vasudevahiMDI, hakalpasUtra (niyukti-bhAgya-TIkA sahita) jevA je atimahattavanA graMtho amArI saMsthAe prakAzita karyA che temAM divaMgata pUjyapAda munibhagavaMta zrI caturavijyajI mahArAja sAheba tathA temanA suprasiddha viThaya ziSya divaMgata pUjyapAda AgamaprabhAkara zrata-zIlavAridhi munibhagavaMta zrI puNyavijayajI mahArAja sAhebane jeTalo upakAra mAnIe te ocho che. prastuta jinadattakathAnaka, saMskRtabhASAnA abhyAsIo mATe upayogI e kathAgraMtha che. Ane vizeSa paricaya prastAvanAmAM jaNAvela che. A graMthanuM saMpAdana pUjyapAda AgamaprabhAkarajI mahArAjasAhebanI preraNAthI paramapUjya sAdhvIjI zrI okArazrIjI mahArAje karyuM che, e jaNAvatAM ame savizeSa harSa ane gauravanI lAgaNI anubhavIe chIe. amArI vinaMtine dhyAnamAM laIne parama pUjya sAdhvIjI mahArAja zrI ekArazrIjIe A graMthanuM saMpAdana-saMzodhana karIne amArI sabhA pratye je mamatA darzAvI che te badala ame temane aMta: upakAra mAnIe chIe. prastuta kathAnakano gujarAtI bhASAmAM saMkSipta sAra tathA anya mAhitI ApatI praratAvanA, 50 zrI amRtalAla mohanalAla bhojake lakhI Apela che. tathA prastuta prakAzananA mudraNane lagatI kAgaLa kharIdIthI mAMDI samagra vyavasthA, suprasiddha lekhaka zrI ratilAlabhAI dIpacaMda desAIe karI che. A badala ame A banne bhAIone dhanyavAda ApIe chIe. parama pUjya sAdhvIjI zrI okArazrIjI mahArAjanI preraNAthI kapaDavaMja, surata, vaDodarA, pAleja, nAgapara, madrAsa vagere zaheranA zrI saMgha taraphathI tathA anya jJAnapremI bhAI-bahene taraphathI je Arthika sahAya maLI che te badala ame te sauno anumodanApUrvaka hArdika AbhAra mAnIe chIe. A madadanA kAraNe paDatara karatAM paNa pustakanuM mUlya ochuM karI zakAyuM che. hAlamAM chapAI, kAgaLa, bAinDiMga vagere mudraNa aMgenI pratyeka bAbatomAM asAdhAraNa bhAva vadhAro thayo che, chatAM zAsanadevanI kRpAthI ame, pUjyapAda AgamaprabhAkara munibhagavaMta zrI puNyavijayajI bha rAjasAhebanI irachAnusAra A graMthane prakAzita karI zakyA chIe te mATe ame amArI jAtane bhAgyazALI mAnIe chIe. tA. 20-7-1978 gulAbacaMda lalubhAI zAha pramukha zrI jaina AtmAnaMda sabhA bhAvanagara
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya // jayantu vItarAgAH // parama pUjya paramopakAraka dAdI guruNIjI zrI dAnazrIjI mahArAja, parama pUjya upakArI dIkSAguruNIjI zrI vidyAzrIjI mahArAja tathA parama pUjya zikSAgurumIjI zrI vinayazrIjI mahArAje parama upakAra karIne mArAmAM tyAga evaM jJAna mArganI upAsanA karavAnA saMskAro siMcyA che te badala ukta traNe ya guruNIzrIone puna: puna: vaMdanAvalI karIne jIvananI dhanyatA anubhavuM chu / pUjyapAda AgamaprabhAkara zrutazIlavAridhi vidvadvareNya munibhagavaMta zrI puNyavijayajI mahArAja sAhebanI nizrAmAM aneka varSo sudhI raddevAnuM saubhAgya mane madhuM ane tadanvaye jJAna tathA jJAni pratyeneA bhAktibhAva uttarottara vadhyA tethI jIvananI savizeSa dhanyatA anubhavAya che I pUjyapAda AgamaprabhAkarajInI nidhAma rahane prastuta jinadattakathAnaka saMpAdana karavAnI bhAvanA hoyA chatAM te temanA astitvakAlama alI banI nahIM chepaTe romanA dehAMta pachI amArA saMvata 2030 nI sAlanA amadAvAdana | cAturmAsamA pUjyapAda AgamaprabhAkarajInA cirakAlanA sahAyaka paM0 zrI amRtalAlabhAI bhojakane jAyatAM temaNe mane saMcanapaddhati pagere bATomA mArgadarzana ASyu ane avAranavAra vAghoLanA upAdhye AvIne taiyAra meTara joI jatA tathA tatsaMbaMdhI yogya sUcana paNa karatA, jenA phalasvarupa prastuta kathAnaka saMpAdana prakAzana yathuM / jo ke prastAvanA lakhavA mAThe paNa manuM mArgadarzana meLavIne mAre pote ja prayatna karavo hate paNa cAturmAsa pachI anyAnya kSetrosAM vihAranA kAraNe te kAma paM0 zrI amRtabhAIne ja sAMpyu ane temaNe prastAvanA lakhI ASI / 50 amRtabhAI zrI mahAvIra jaina vidyAlaya saMcAlita, pUjyapAda AgamaprabhAkarajIe prAraMbhelA AgamaprakAzanakAryamA satata rokAyelA hovAthI, zrI mahAvIra jaina vidyAlayamA mAnada maMtrIonI anumati meLavIne mahAmAtra zrI kAnti lAlabhAI korAe paM0 amRtabhAIne prastuta saMpAdanakAryamA pUrNa sahakAra ApavAnI sUcanA ApI te baddala ukta vidyAlayatA adhikArI mahAzayone tathA paM0 amRtabhAIne dhanyavAda jaNAvu dhuM / jaina samAja sparzatI vividha samasyAomA saMbaMdha preraNAdAyaka lekhana Adi pravRttiyI jemanA jiivnne| uttara bhAga vahI rahyo che se prasiddha lekhaka zrI tilAI dIpa desAIe, presa, kAgalonI pasaMdagI vagere kAryamA je sahakAra Apyo che te badala temane dhanyavAda jaNAvuM kuM / aneka aprakAzita graMthoMne prakAzita karIne zrI AnaMda jaina uttara samRddha karatA mAye prayatnazIla, zrI gulAbacaMda bhAI zAha Adi zrIrAma (bhAdara) nA adhikArI mahAnubhAvone paNa temanI jJAnamatinI anumodanA pUrvaka dhanyavAda jagA huuN| zrI yazodAzrIjI, zrI jayanta prabhAdhIjI Adi ziSyAparivAre mArA pratyeka kAryamA suvidhA karI ApI che se badala se sarvanA prati ane prastuta prakAzana aMgemA temaja kAyama mATe amArA ucita pratyeka kArya prasaMge sadAya tatpara evA zrI lakSmaNadAsa hIrAlAla bhojaka pratye paNa mAro kRtajJabhAva vyakta karuM huM / koI bAra anavadhAnathI ane presa tathA mudraNayaMtrI kSatithI je koI azuddha bhaI che tenuM zuddhipatraka granthanA ate ApyuM che te jovA bhalAmaNa karUM dhuM / A uparAMta je koI kSati rahI yAMcayA tathA mane jaNAvavA abhyAsI vidvAnAne vinaMti kahu / gaI hoya tene sudhArIne vaizAkhI pUrNimA, saM0 2034 oMkArazrI
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthAnukramaH pRSTha krama 1-2 mukhapRSThAdi granthasamarpaNa prakAzakanuM nivedana sampAdakIya granthAnukramaH prastAvanA 1-11 viSayAnukramaH jinadattakathAnakam prathamaM pariziSTam --granthagatavizeSanAmnA manukramaH dvitIyaM pariziSTam-granthagatamubhASitAnAmanukramaH zuddhipatrakam 13-14 1-95 97-98 99-103 104
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA pUjyapAda Agama prabhAkara zruta-zIlavAridhi divaMgata munibhagavaMta zrI puNyavijayajI mahArAja sAhebe potAnA kAryakALamAM nAnA-moTA aneka prAcIna graMthabhaMDArona avalokana karIne potAnA mukhya kartavyarUpa jainaAgamaprakAzana aMgenI sAmagrI to mukhyatayA ekatrita karI hatI / A uparAMta temanA anveSaNamAM koI paNa viSayano nAno ke moTo jaina ke ajaina ajJAta graMtha, jo temanA jovAmAM Avato, to zakya hoya to teo tenI nakala karAvI. letA, ane jo te prakAranI anukULatA na hoya to tenI phoTo kaoNpI to karAvI ja letA / vaLI prakAzita thayelA koI paNa viSayanA graMtho paikI paNa jo koI graMthanI viziSTa hAtha prata temanA jIvAmAM AvatI to tenI sAthe mudrita nakalane akSarazaH meLavAvI letA, ane te paNa jo zakya na hoya to tevA viziSTa graMthanI paNa phoTo kApI karAvI letaa| upara jaNAvyA pramANe prastuta jinadattakathAnakanI, saM.0 1667 mAM lakhAyelI koI prati uparathI pUjyapAda AgamaprabhAkarajIe koInI pAse nakala karAvelI hatI / A kevala nakala ja hatI tethI jenA AdhAre mudraNa thaI zake tevI padacchedavALI kopI na htii| A pachInAM varSAmAM temane koIka sthaLethI AnuM pratyantara maLelaM tenI sAthe ukta nakalane koInI pAse meLavAvelI paNa kharI, AnA pAThabhedanI neAMdhanA pAchaLa 'pratyantare' saMjJA lakhelI hatI, juo pR. 18, Ti. 1 tathA Ti0 4, pR0 35 Ti0 2-3, pR0 36 Ti. 2-3 / A uparAMta zAntamUrti manibhagavaMta zrI haMsavijayajI mahArAjanA saMgrahanI pratinI sAthe prastuta nakalane meLavelI lAge che. nakalanA cheDe haM0' saMjJA lakhIne lekhakano puSikA neAMdhelo hatI tethI A nirNaya thaI zakyoM che / vaLI nakalanA aMtarmA 'u 16' lakhelaM hataM AthI kalpI zakAya che ke chatrIsa pAnAMvALI A prati kadAca UMjhAnA graMthabhaMDAranI hoya. jenA uparathI ahIM jaNAvelI prAthamika nakala thaI hoya / / koIne prakAzita karavA mATe upayogI thaI zake tevA, kevaLa nakala levarAvavAnA AzayathI A nakala karAvelI lAge che, ane je koIne A kAma soMpyu haze temaNe sAmAnya saMketa pUratI neAMdha lakhelI tenA AdhAre ahIM ATalaM jaNAvI zakAyu che / pratiparicaya 'pu0' prati--pUjyapAda Agama bhAkarajIe lakhAvelI upara jaNAvelI prAthamika nakalanI 'pu0' saMjJA ApI che| / I.' prati--zrI AtmArAmajI jaina jJAnamaMdira (baDodarA) mAM surakSita zrI haMsavijayajI jaina jJAnabhaMDAranI / 33 pAnAmAM lakhAyelo A prati che / pratyeka patranI pRSThimA 13 paMktio ane pratyeka paMktimA 40 akSara ch| sthiti sArI ane lipi suvAcya cha / pratinI laMbAI-pahoLAI 10x4 / iMca pramANa che / aMtamA lekhakanI puSpikA A pramANe che--"saM0 1663 varSe mAgasIra vadi 5 budhavAsare sAraMgapuranagare likhita sA. meghA / zubhaM bhavatu // " upara jaNAvelI sAmagrInA AdhAre paramapUjya sAdhvIjI zrI oMkArazrIjIe pote mudraNayogya nakala lakhIne prastuta graMthanu saMzodhana-saMpAdana karyu che /
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA prantha ane granthakAra puNyakarmathI prApta thatA zubha phalano nirdeza karavA mATe racAyelA prastuta jinadattakathAnakanA nAma, kathAvastu racanAno hetu tathA kathAnakanI upayogitAnA saMbaMdhamAM jinadattAkhyAna'dvaya' graMthanI prastAvanAnAM pR. thI 4 jovAnI bhalAmaNare kara chu| upara jaNAvelo prAkRta bhASAmAM racAyelI be kRtio (jinadattAkhyAnadvaya) nI racanA vikramanI 13 mI zatAbdInA pUrve thayelI che / tenA tathA anyatrathI paNa prApta kathAvastunA AdhAre zrI guNasamudrasUrie prastuta kathAnaka vi0sa0 1474mAM racyuM che / AthI kevaLa pUrvanI prAkRtabhASAnibaddha kathAnu anukaraNa karIne A saMskRta racanA karI che. ema natho kintu ahIM pUrvanA karatAM navInatA batAvavAno prayatna paNa ko cha / A hakIkata para jagAvela jinadattAkhyAnadvayanI |taavnaamaa ApelA tathA ahIM prastAvanAmAM ApelA 'saMkSipta kathAsAra' ne vAMcavAthI tAravI shkaashe| ahIM satya (pR. 70), aparigraha (pR0 70), lobhatyAga (pR071), anityAdi bhAvanAsvarUpa Adi (pR. 75-79 ), jinamadiranirmANa-jinapUjA-graMthabhaMDAranirmANa-zrIsaMghabhakti-saptakSetravyavyaya-Avazyaka. dharmakriyA-tIrthayAtrA (pR. 80-84) vagerenu upadezAtmaka nirUpaNa che / tema ja sarvatyAga karavAno utkaTa bhAvanAvALA jinadatta ane tenA amAtyano saMvAda, AtmakalyANanAM AvaraNone dUra karavAnA upadezarUpe suMdara rIte nirUpyo che (pR. 85-89) / ahIM sarvatyAgano niSedha karavA amAtye asaMgata zAstrIya paddhatithI prayatna kayoM che / vaLI ahIM vizAla jaina kathAsAhitya paikInI keTalIka kathAono nirdeza paNa prasaMgAnurUpa ko cha / upara jaNAcyA pramANe mAnava jIvananI vAstavika sArthakatA mATe jaina paraMparA mujaba ahIM ThIka ThIka nirUpaNa karya ja che, uparAMta graMthakAranA samayamAM lokajIbhe ramatI keTalIka uktio ane lokavyavahArabhASA. prayogo tathA zabdone prastuta racanAmAM vaNI lIdhA che tethI, teSa ja saMskRta prAkRta apabhraMza ane jUnI gujarAtI bhASAnAM samapratayA se kaDo subhASitonAM prasaMgAnurUpa avataraNo ApIne A kathAnakanI upayogitAmAM graMthakAre savizeSa umero ko che / A subhASito AdhyAtmika ane vyAvahArika upadezarUpe cha / upara jaNAvelI uktio, lokavyavahArabhASA prayogo ane zabdo abhyAsIone upayogI che tethI tenI anukrame nAMdha ApuM chu-- uktio--1. andhayaSTinyAya pR0 95017. 2. na sape mriyate na yaSTirbhajyate pR0 1250 18. 3. manuSya kUTasya lakuTazuSirasya ca pAro nAsti pR0 15 paM0 15, 4. hasto dagdha: pRthuko'pi gataH pR0 18 paM. 10, 5. sarpajagdhAnAM rajjubhayaM bhavati pR0 21 paM. 1, 6. suvarNa punaH surabhi pR0 23 paM0 11. 7. iSTa punadyopadiSTam pR0 23 10 12, 8. ghRtapUraM punastanmadhye ghRtaM kSiptam pR023 5.0 12, 9. eSa sa kapittho na hi yo vAtena patati pR02850 15, 10. vRtizcirbhaTAni khAdantI dRSTA pR032 3, 11. tasya pituH kimapi yAti ? pR0 32 5014, 12. zirasyA janma bhanno'sti pR. 33 60 7. 13. yo datte sa devatA pR0 33 50 9, 14. puNyaM pApa ca yuvayomestake pR0 33 50 14, 15. kasyA 1. A graMtha, I.sa. 1153 mAM siMghI jaina granthamAlA dvArA prakAzita thayelo che ane tenu sapAdana meM kayu che / 2. vizeSa hakIkato maLavAno avakAza hovA chatAM. mArA kAmanA bhAraNane lIdhe ahIM bhalAmaNa karIne saMtoSa mAnavo paDyo che|
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvenI api vArtAyA avasAna na gRdyate pR. 33 paM. 19, 16. kAkasya grIvAyAM ratnAvalI na zobhate pR0 36 4.05, 17. bahujIvitapAd darzanaM varam pR0 39 50 6, 18. raGkasya gRhe ratnaM na tiSThati pR0 54 paM04, 19. ghAMcaTalitaM yojanazata yAti pR0 54 6.0 12, 20. strINAM pANibuddhiH pR056 50 1, 21. suvaNe zyAmatA na syAt pR0 58 50 1, 22. yadAvayorduHkhamabhUt tad vairiNo'pi mA bhUt pR0 59 5.0 3, 23. sarvo'pi prANI prAyaH parvatopari prajvalat pazyati, na puna: svapadAradhaH pR0 65 50 1, 24. kolikoma nijalAlayaiva veSTayate pu. 70 50 25, 25. yathA maNazataM tathA zuNThigranthiko'pi pR0 72 105, 26. yAdRza vAdyate tAdRza nRtyate pR0 92 pR0 1, 27. yAdag vAyurvAti tAhagAzrayo gRhyate pR. 9250 1, ___ uparanI uktio paikInI keTalIka vartamAna samayamAM paNa pracalita che, te A pramANe--1. AMdhaLAnI lAkaDI (ghaDapaNamAM madadagAra mATe). 2. sApa mare nahIM ane lAkaDI bhAMge nahIM 4. hAtha paNa baLayo ane poMka paNa baLI gayo, (jenAM bevAnAM bagaDyAM hoya te saMbaMdhamAM). 6. sonAmAM sugaMdha bhaLI. 7. bhAvatuM hatu ane vaidye kA. 10. vADa cIbhaDAM gaLe. 11. amAM tenA bAparnu kaI jAya che ? 12. Akho bhava mAthe bhAgyo che. 14 sAru khoTu tamAre mAthe. 15. koi vAtano aMta na levo. 16. kAgaDAnI koTe ratana na zobhe. 17. jIvyA karatAM joyu bhalu. 18. rAMkanA ghare ratana na chAje. 11. ghAMTo TaLayu so gAu jAya-aNNI cUkayo so varSa jIve. 20 strInI buddhi pAnIo. 21. sonAne zAMma-kALAza na aDe. 22. Avu duHkha to duzmanane paNa na hajo. 23. sau koI bIjAnI khAmI juve che, paNa potAnA pagamAM baLatu koI jotu nathI. ApaNI pracalita uktionI ati prAcIna samayathI pravAhitA che te uparanI neAMdha uparathI jANI zakAya cha. lokavyavahArabhASAprayogo-tato varaH zRGgArita: pariNayanAya caTita:-vara paraNavA caDhayo pR. 21 paM. 23, varaH pahuMkita:-vara puMkhyo pR0 22 50 11, daMSTrA galitA-dADha gaLI, lAlaca thaI pR0 3050 4, prAtarvArtA-savAre vAta, savAre joyu jaze pR0 31 paM0 19 / zabdo-aDDANaka-aDANu pR0 6 50 5, pR0 66 50 26, aMbArI-aMbADI pR0 45505, bhArAsaNa. pASANa-ArAsaNa parvatano Arasa pR0 81 50 1, kehalI-(?) kuI kiyALI pR. 12 paM0.17. gavAlaya-gavALo dAyajo pR06 50 4, ghAMca-ghAMTI pR0 54 paM0 12, jarada-kavacaprakAra pR045 5.7, jINasAla-kavacaprakAra pR0 4550 7, TalavalAyate-TaLavaLe che. pR0 47 paM0 24, Topa-Topa, zirastrANa pR. 45 507, tapAsatatpArca, pR0 7 paM0 18, dhanika-dhaNI, svAmI pR0 8 paM. 4, pR0 30 paM0 5, pR0 31 paM0 23, dhIrA-dhIraja, dhairya pR. 45 paM0 20, puhuMkita-pukhyo pR0 21 paM0 23, bacakkau-bAcakuM, muSTi pR030 . 20, bumbA-bUma, rADa pR0 34 10 13, maMdira-baMdara, velAkUla pR0 8 0 17 tathA 20, pR0 15. 1, raMgAuli-kavacaprakAra pR0 55 50 7, lAhanaka-lahANuM pR. 93 6. 4-5-20 graMthakAra AcArya zrI guNasamudrasUri, zvetAMbara jaina paraMparAnA pUrNimAgacchanA AcArya zrI guNasAgarasUrinA ziSya cha / temaNe zrI saMyamasiMhagaNinA AgrahathI prastuta kathAnaka vi.sa. 1474 mAM racyu cha / A hakIkata granthanA aMtamAM jaNAvelI che / pUrNimAgacchanI paTTAvalImAM zrI guNasamudrasUrino se samayanA paTTadhara AcArya tarIke ullekha cha / zrI guNasamudrasUrinA upadezathI banAvAyelI ane temaNe pratiSThita karelI jaina pratimAo kInI pAMca dhAtupratimAonI neAMdha, yoganiSTa AcArya bhagavaMta zrImad buddhisAgarasUrijIe saMpAdita karelA 'jaina dhAtupratimA. lekhasaMgraha' nA pahelA ane bIjA bhAgamA levAI che, juo prathama bhAga lekhAMka 125, 738 ane 1017; tathA dvitIya bhAga lekhAMka 138 ane 377 / A dhAtupratimAo vi0sa0 1506, 1507, 15.8 mA bhane
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanI 1511 mA pratiSThita thayelI che / AthI graMthakArano sattAsamaya vikramanA paMdaramA zatakanA uttarArdhathI 16 mA zatakanA pUrvardhanA samayanA atargata kahI zakAya / - ukta lekha saMgrahanA prathama bhAgamA lekhAMka 1017 mAM neAMdhAyelI zrI candraprabhasvAminI dhAtupratimA, graMthakAranA upadezathI timirapura nagaramA hApAka nAmanA zeThe banAvarAvI che, arthAt graMthakAranA upAsakomA hApAka nAmanA zeTha paNa hatA / Ama chatAM prastuta graMthamAM cittavyAmohanA niSedha mATe je eka atikRpaNa zeThanuM kalpita vinoda dRSTAMta Apyu che te zeThanu nAma hApAka kema rAkhyu haze ? nAma to graMthakAra bItuM paNa ApI zakyA hota ! saMkSipta kathAsAra prAraMbhamAM zrI vardhamAnasvAmi bhagavAnane namaskAra karIne dharmaphala evaM puNyaphalanu pratipAdana karavA mATe jinadattakathAnaka racavAnI pratijJA jaNAvI cha / jinadattanI bAlya-yuvAvasthA, lagna ane dyUtaprasaMga , arimardananRpa zAsita vasaMtapura nagaramAM jIvadeva nAmanA zeTha vase che / temanI patnInu nAma jinazrI ane putrana nAma jinadatta ch| jinadatta nAnI vayathI ja dharmaniSTha sadguNI ane niraMtara sAdhujanonI sevA kare che / ne yuvAna thAya che tyAre tenu, caMpApurInivAsI vimalazeThanI putrI vimalamatInI sAthe lagna karAvAya che / jinadatta ekAMta dharmakAryarata hovAthI sAMsArika bAbatothI sarvathA alipta rahe cha / AthI ghaNI ciMtA ane parAmarza karIne anya upAya na sUjhatAM jinadatta sAMsArika bhoga-vilAsa tarapha AkarSAya' e AzayathI jIvadeva zeThe jugArI yuvAnone sUcanA karI ke-mArA putra jinadattane tame tamArA maMDalano sabhya banAvo / jugArIoe yukti racIne jinadattane jugAra ramato ko| jinadattanuM dezATana ekadA jugAramA bahu dravya hAravAthI, jinadatto lakhelI ciTThI anusAra te dravya, pitAnA khajAnacIe na mokalAvya / A vAta vimalamatIe jANo tethI teNe potAno kImatI kaMcuko aDANe mUkAvIne jinadatte hArekheM dravya bharapAI karAvyu / jIvadeva zeThe dravyavyayanA saMbaMdhamAM jinadattane AzvAsana Apyu chatAM svamAnI jinadatse dravyopArjana mATe pitArnu ghara choDavAno nizcaya karIne, potAnA sasarAno banAvaTI patra lakhAvIne, potAnA pitAjIne pahoMcAiyo / AthI jIvadevazeThe jinadatta ane vimalamatIne caMpApurI javA mATe sUcanA karI / __caMgapurImA paheAMcyA pachI sAsarAnA tyAM vadhAre rahevu anucita mAnIne, eka divasa koI na jANe tema jinadatto dezATana karavA mATe prayANa kayu / zrImatIpariNayana ajJAta rIte caMpApurIthI nIkaLelo jinadatta dazapura nagaranA bahAranA pradezamA eka sUkI vADImAM ArAma levA mATe suI jAya che / jinadattanA puNyaprabhAvI sUkI bADIne navapallavita thaelI joIne mALIe potAnA audatta nAmanA zeThane samAcAra ApyA / audattazeTha vADImAM AvIne jinadattane potAnA ghare laI jAya che / pote aputra hovAthI jinadattane putra tarIke rAkhe che|
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA eka divasa audatta zeTha, vyApAra karavA mATe siMhaladvIpa javAno nirNaya kare che / tenI sAthe jinadatta jAya che| ane siMhaladvIpa pahAMce che / A divasomA siMhaladvIpanA rAjA ghanavAhananI zrImatI nAmanI putrIne karmadeASathI vicitra vyAdhi thayelo che, tethI tenI pAse rAtrIe sunAra mANasanuM mRtyu thAya che| AthI rAjAe nagaramAMthI vArA pramANe pratidina eka mANasane rAjakanyA pAse suvAnI AjJA karelI che / siMhaladvIpamA pachAMcIne najIkamAM eka jinamaMdira jotAM, jinadatta eka mALInA ghare phUla levA mATe jAya che / te gharamAM eka vRddhAne rudana karatI joIne jinadato tene rovAnuM kAraNa pUchadhuM tyAre vRddhAe kayuM ke 'Aja mArA putrane, rAjAjJAne anusarIne rAjakanyA pAse rAtre suvA mATe javAnuM che, ane tyAM tenuM mRtyu thaze, mAre - mAtra eka ja putra che' A kAraNathI hu rahuM chu' / 'tArA putranA badale hu jaIza' ema kahIne jinadatte vRddhAne ciMtAmukta karI / phUla laIne jinamaMdiramAM pUjA karIne jinadatta vRddhAnA ghare Ave che / samaya thatAM AvelA rAjapuruSonI sAthe jinadatta rAjakanyAnA AvAsamAM jAya che / 'mArA kAraNe AvA suMdara puruSa mRtyu na thavu joie' e AzayathI rAjakumArI, jinadattane anya sthaLe javA mATe sUcana kare che / Ama chatAM jinadatta rAjakumArI sAthe vArtAlApa karIne samaya vItAve che / daramyAnamAM rAjakumArI nidrAdhIna thAya che / jinadatta, pUrvanA divase marelA mANasanuM maDadu lAvIne tene potAnI pathArImAM vastrathI DhAMkIne suvADe che, ane pote sAvadhAna thaIne hAthamAM khaDga rAkhIne chupAya che / thoDA samaya pachI rAjakanyAnA mukhamAMthI dhIme dhIme nIkaLIne eka moTo sarpa, pathArImA khuvADelA mRtakane DasIne pharI pAcho rAjakanyAnA mukhamAM javAnI taiyArI karato hato te samaye jinadatte sarpane paDakAryo / AthI sarpa jinadattanI tarapha Avato hato te vakhate ja jinadatte capaLatAthI pUMchaDI pakaDIne tene bahu baLa ane vegathI khUba ja ghUmAdhyo jethI sarpanA gaLAmAM AMtaraDAM A gayAM ane te nirbala thaI gayo / AthI dayAvaza jinado tene nAnI kUImAM nAMkhI dIdhA / vahelI savAre jAgelI rAjakumArIe jinadattane kA - kumAra ! eka to mAru peTa bilakula haLavu thayuM che ane bIjuM tu jIve che, A be vAtathI mane khUba ja Azcarya thayuM che, to AnuM kAraNa jaNAva / jinado rAtrInI hakIkata jaNAvyA pachI rAjakumArIe jinadattanI sAthe lagna karavAno nizcaya karyo / niyama pramANe savAre mRtaka levA AvanAra mANase jinadatta ane rAjakanyAne zataraMja ramatAM joIne 'gata rAtrIno prAharika jIve che' evI vadhAmaNI rAjAne ApI / rAjAe tene inAmamAM sonAnI jIbha ApI / rANI ane pradhAnonI sAthe AvIne rAjAe zrImatIne khoLAmAM laIne jANa / tyAra pachI pradhAnonI sAtha parAmarza karIne zrImatI ane jinadattanuM ane dhana zrImatIne dAyajAmAM Apyu / jinadatta tyAM AnaMdathI rahe che / tenI pAsethI rAtrInI sarva hakIkata lagna karAvI rAjAe ghaNI sAmagrI anyadA audatta zeThe vyApAranuM kAma pUrNa karIne svadeza javAnI taiyArInI jANa jinadattane karI / rAjAnI anumati meLavI zrImatIne sAdhe laIne, jinado audatta zeThanI sAthai svadeza javA mATe prayANa karyu jyAre samudramAM ardhA mArge vahANa pahoMcyu tyAre zrImatInA rUpa tathA vipula dravyane joIne rAgAMdha tathA lobhAM audatta zeThe, madhya rAtrInA samaye kapaTathI jinadattane samudramAM pheMkI dIdhe /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA potAnA patine samudramAM paDelo jANIne vilApa karatI zrImatIe audatta zeThane vA tAta ! putrane samudramA choDIne kathAM jazA ? vahANane kema thobhAvatA nathI ? audatta zeThe jaNAnyu ke jinadatta mAro putra nathI, paNa nokara che, have tuM mArI gRhasvAminI thA / AthI zrImatIe potAnA zIladharmanI ANa ApIne vahANane hUvavA mATe zApa Apyo, tethI vahANa DolavA mAMDayuM / bhayabhIta thayelA audatta zeThe pAtAnA duSkRtya badala zrImatInI kSamA mAgI ane vahANamAM beThelA sarva mANasonI vinaMtithI zrImatIe vahANane sparza karIne DUbatu bacAvyaM / anyadA vAyuvege cAlatu vahANa koIka dvIpa AgaLa pacyu / tyAM potAno sarva sAmAna laIne zrImatI judI paDI, ane audatta zeTha potAnA nagara tarapha ravAnA thayo / siMhaladvIpamAM zrImatInI samakSa jinadatte potAno pUrva vRttAnta kaddelo tenuM smaraNa thatAM zrImatI, vimalamatonI pAse rahevA mATe caMganagarI gaI / sau prathama jinamaMdiramAM darzana karavA gayelI zrImatIe jinadattanuM nAma bolIne paNa punaH vaMdana karyu / AthI tyAM AvelI vimalamatIe jinadattanuM nAma sAMbhaLIne zrImatIne pUchthuM-bahena tu' konuM nAma bolI ? zrImatIe potAno sapUrNa vRttAMta jaNAvIne vimalamatIno parIcaya pUchatAM vibhalamatIe jaNAvyu ke tu jene maLavA AvI che te hu pote ja chu / zrImatI ane vimalamatI, vimalazeThanA tyAM rahe che / dharmakriyA evaM sAdhvIjI pAse dharmazravaNa karatAM bannee dIkSA levAno vicAra karyo tyAre vimalazeThe bAra varSa sudhI pratIkSA karavA jaNAvyu vidyAdharIpariNayana samudrapatana pachI jinadattane eka kASTha hAthamAM Ave che tenA AdhAre te samudra tarI rahayo che / A samayamA ratnapurInA vidyAdhara nAmanA rAjA ane azokazrI nAmanI rANInI vidyAdharI nAmanI yuvAna putrI, 'je koI puruSa samudra tarIne bahAra Ave tene ja paraNu, anyathA nahIM' A pramANe pratijJA kare che / AthI rAjAe potAnA anucarone satata tapAsa karavA mATe samudanA kAMThA upara rAkhyA che / eka divase kASThanA AdhAre tarato tarato jinadatta samudranAkAMThA se pAMcyo jyAM vidyAdhara rAjAnA anucaro hAjara hatA / rAjapuruSoe jinadattane Adara pUrvaka bolAvIne, sAthai laIne, rAjAne vadhAmaNI ApI / vidyAdhara rAjAe, mahotsava pUrvaka jinadattane bolAvIne, vinayAdi guNothI tenuM kulInatva jANIne, rAjakumArIne jaNAvyu ke-tArI pratijJA Aja pUrNa thAya che| rAjakumArIe paNa jinadattane joIne, tenI sAtha lagna karavAno potAno nirNaya jaNAvyo / 'mArA pitA icchita vastu mAgavAnuM jaNAve te samaye hAthI-ghoDA vagere paikI kaMi mAgavu nahIM, paNa temanI pAse 16 vidyAo ane manazcitita vimAna che tenI mAgaNI karavI', A pramANe caurImAM beThelI rAjakumArIe gupta rIte jinadattane saMketa karyo / thoDA samaya pachI kanyAnA pitA vidyAdhara rAjAe jinadattane ka - je icchA hoya te mAg2o / jinadatte 16 vidyAo ane manazcitita vimAnanI mAgaNI karI / " mArI putrIe ja A hakIkata jinadattane jaNAvelI hovI joIe, vaLI jinadatta yogya adhikArI paNa che' ema vidyAdhara rAjAe jinadattane 16 vidyAo, manazcititavimAna ane ghaNI vastuo dAyajAmAM paNa ApI / vicArIne vAmanarUpadhArI jinadantanI vividha caryA ratnapurImAM AnaMda-pramodathI jinsadanA divaso pasAra thatA hatA / eka divasa jinadattane potAnI prathama patnI vimalamatI yAda AvI / AthI ciMtAtura jinadattane vidyAdharIe ciMtAnuM kAraNa pUchatAM jinadase sAcI
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA hakIkata jaNAvI / tyAra pachI vidyAdharInI preraNAthI manazcitita vimAnamAM besIne jinadana ane vidyAdharI, rAtrInA samaye caMpApurInA bahAra udyAnamAM UtaryA / prathama jinadatte alpa samaya nidrA lodhI, tyAra pachI vidyAdharIne nidrA levA jaNAvyaM / jyAre kumArI nidrAdhIna thaI tyAre rUpa parAvartana karIne jinadatte saMtAIne vidyAdharInI rakSA karI / prabhAta thayA paddelAM jinadato vidyAbalathI potAnuM vAmanasvarUpa banAyuM / ane te vividha AzcaryakAraka vinodathI caMpApurInA nAgariko tathA rAjasabhAne pratidina raMjita karato hato / ahIM jAgelI vidyAdharIe jinadattane na jovAthI vilApa karyo / chevaTe te jinamaMdiramAM gaI / tyAM pa jinadananuM nAma bolIne vilApa karatI hatI te samaye tyAM AvelA vimalazeThe jinadattanuM nAma sAMbhaLIne, vidyAdharIne AzvAsana Apyu tathA potAnA ghare laI gayA / tyAM vimalamatI, zrImatI ane vidyAdharI dharmadhyAnAdi kare che / vAmanarUpadhArI jinadatta vividha kautukothI rAjAne raMjita karIne pratidina moTA moTAM inAmo meLave che, ane te dIna duHkhI janone Ape che AthI rojanI vipula dhanahAnidhI ciMtita thayelA pradhAnoe rAjA dvArA jinadattane sUcana karAvyu ke-teM samagra nagarane kautukothI raMjita karyu, paNa jo tu vimalazeThanA tyAM rahetI pativiyoginI ane koI paNa puruSanI sAthe vArtAlApa nahIM karatI RNa strIonI sAthe vArtAlApa kare to tArI kalA ane buddhibala kharu kaddevAya / eka divasa samagra rAjasabhAnI sAthe vAmanarUpadhArI jinadatta, vimala zeThanA tyAM je sthaLe ukta traNeya strIo dharmadhyAna kare che tyAM gayo ane teNe prathama vimalamatIne uddezIne kyuM tuM mArI sAthe kema bolatI nathI ? Ama jaNAvIne vAmane vimalamatI sAtheneA potAno samagra vRttAMta jaNAnyo / tarata ja vimalamatIe pUcha-pachI te jinadatta kathAM gayo ? jinado -te AvatI kAle kahoza / bIje divase vAmane zrImatIne bolAvIne tenI sAtheno potAno vRttAnta jaNAvyo tyAre zrImatIe pUchayuM - samudramAM paDayA pachI jinadatta kyAM gayo ? tene paNa jinado jaNAvyu ke-te AvatI kAle kahIza / bIje divase vidyAdharIne bolAvIne tenI sAtheno potAno vRttAnta jaNAvyo / AdhI vidyAdharIe vimalamatIne ka- A jinadatta jache, ane tridyAbalathI te vAmana thayelo che / A vAtanI zrImatIe paNa puSTi ApI / Ama chatAM vimalamatIe vidyAdharIne niSedhIne, vAmanane roSapUrvaka kayuM te sarva lokone ThagyA che, paNa hu tArAthI gAu' tevI nathI tathA hApAzeThanI patnIonI jema apakIrti vahoru evI paNa nathI, hu to koI kevalajJAnI kahe to ja tane jinadatta mAnuM / Ama jaNAvAne zrImatInI vinaMtithI hApAzeThanuM dRSTAMta kahe che "jitazatrunRpazAsita pratiSThAnapuramA hApA nAmano zeTha radde che / te karoDapatI hovA chatAM mahAkRpaNa che / tene suMdara rUpavALI be patnIo che / hApo zeTha sAru khAvA- pIvA, paddekhA-oDhavA paNa Ape nahIM AthI tenI patnIo kedakhAnA jevo anubhava karatI hatI / "anyadA vizeSa dhanopArjana karavA mATe hApo zeTha dUra dezAMtara gayo hato te samaye ekAdA pharato pharato eka dhUrta tenA ghara AgaLa Avyo / teNe uce joIne ghara joyuM ane koIka puruSane pUcha-A konuM ghara che ? javAbamAM pelA puruSe jaNAvyuM-jenuM nAma paNa savAre na levAya evA kRpaNanuM A ghara che, vipula dravyavyayathI bane A sudara ghara to tenA pUrvaja puruSe karAvelu che, vartamAna gRhasvAmI to tenA vaMzarUpa hIrAnI khAMNamAM kAMkarA jevo pAkyo che / "tyAra pachI gharanA bAraNA pAse jaIne dhUrte gharanA aMdara dRSTipAta kaye to jIrNa-zIrNavastradhArI be suMdara strIo joI ane naso dekhAya tevAM nokaronAM zarIra joyAM /
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA " 'jo koI devanI sahAya maLe to hu~ gharanA svAminI gerahAjarImAM gharano dhaNI thaI zaku' ema vicArIne dhUte te nagaramAM AvelA sAkSAt sahAya karanAra yakSanA maMdiramA Na lAMghaNa karIne, yakSane pratyakSa karyo / yakSe kahya-zA mATe lAMghaNa kare che ? dhUrte kahyu-mane hApAzeThanA jevA ja rUpavALo kro| yakSe kahyu-hu AvaM anucita kArya nahIM karu', mArA maMdiramAMthI nIkaLI jA / 'punaH dhUrte cAra lAMghaNa karI tyAre yakSe vicAryu ke-jo A dhUrta lAMghaNo karIne marI jaze to mArI pUjA-mAnyatA koI nahIM kare, ane mAruM sthAna niSphala thaze / Ama vicArIne yakSe dhUrtanuM hApAzeThanA jevU rUpa banAvyu / " have dhUrta, hApAzeThanA ghare gayo tyAre nokaroe ane banne zeThANIoe Agantukane hApAzeTha mAnIne tene vinaya pUrvaka AvakAra Apyo / "gRhasvAmI banelA dhUta hApAzeThe nokaro, munima ane be zeThANIonI samakSa jaNAvyu ke-mane dezAMtaramAM munie dAna ane bhoga mATe lakSmIno upayoga karavAno upadeza Apyo tethI ane eka moTA zrImaMtane samudramA vahANa sAthe DUbelo sAMbhaLone meM saMkalpa karyA ke 'jo hu sukharUpa ghare pahacu to mAru ane anyanu vAMchita puuriish'| "tyAra pachI banne strIone suMdara AbhUSaNa ane vastro paherAvyAM, nokarone paNa ghaNI sAmagrI ApIne dhUrta hApAzeTha pratidina suMdara bhojana vgerene| upabhoga kare che / uparAMta dAnazAlA vagere dvArA aneka janone dAna Ape che, dhArmika kAryAmAM paNa dravyavyaya kare che ane banne strIo sAthe AnaMdapramodathI vilase che / "keTalAka divaso pachI asala hApo zeTha paradezathI rAtrInA samaye potAnA ghare Ave che tyAre paheregire kadhu-zeTha to gharamAM che, tu dhUta che / AthI AkhI rAta bahAra hIne prabhAte asala hApAzeThe gharamAM joyu to potAnA jevIja AkRtivALo puruSa hiMDoLA upara beThelo hto| AthI atyaMta vyathita thaIne asala hApAzeThe rAjAnI samakSa phariyAda karI / "rAjAe dhUta hApAzeThane bolAvyo / bannenI AkRti saMpUrNa maLatI joIne nirNaya karavo azakya jANIne rAjA ane pradhAnoe ekamata thaIne 'hApAzeThanI patnoo jene svIkAre te sAco hApAzeTha' ema nirNaya karIne banne zeThANIone rAjasabhAmA bolAvI / gharamAMthI nIkaLIne mArgamA banne zevANIoe nirNaya kaye ke-asala zeTha to jeNe phariyAda karI che te che, paNa evA kRpaNanI sAthe jIvIne bhava bALavA karatAM navA hApAzeThane ja svIkArakho / rAjasabhAmAM AvIne banne zeThANIoe dhUta hApAzeThane pati tarIke svIkAryo / AthI vilApa karatA asala hApAzeThane dhakkA mArIne bahAra kADhavAmAM Ave che / A joIne dhUrta hApAzeThane atyanta dayA Ave che ane te punaH rAjAnI samakSa AvI, abhaya mAgIne, potAnI dhUrtatA prakaTa karI asala hApAzeThane sAco TharAve che / AthI banne strIonI atyanta apakIrti thAya che / "dhUte jatAM jatAM asala hApAzeThane kahya-havethI dAna Apaje, bhogavaje, chatA vaibhave vadhAre saMcaya karIza nahIM, chatAM paNa jo sacaya karIza to he hApA ! huM pharI pAcho AvIza' / ___ A dRSTAMta sAMbhaLIne sau koI vimalamatInI prazaMsA kare che / A samayamA rAjAnA madonmatta hAthIe AlAnastabha toDIne samagra nagaramAM hAhAkAra macAvyo che / jyAre koIthI paNa hAtho kAbUmAM na Avyo tyAre rAjAe jAhera karAvyu ke-je koI A hAthIne vaza karaze tene rAjA adhu rAjya ane madanamaMjarI nAmanI rAjakanyA Apaze / jyAre A kAma karavA koI paNa taiyAra na thayu tyAre vAmanarUpadhArI jinadatte te svIkArIne yukti-prayukti AdithI hAthIne vaza ko /
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 kurUpa vAmananI sAthe madanamaMjarI kema paraNAvI zakAya ? A ciMtAthI, vAmananI mAgaNI chatAM rAjA koIne koI bahAne divaso vitAve che / prastAvanA jinadattanuM mUlasvarUpe prakaTa thavu ane madanamaMjarIpariNayana keTalAka divasa pachI caMpApurInA bahAra udyAnamAM AvelA kevalajJAnI bhagavAnanI dezanAnA aMte rAjAnA pUchavAthI kevalI bhagavAne jaNAvyuM ke vAmana e ja jinadatta che / A pachI rAjA ane potAnI traNa patnIonI vinaMtithI jinadatte potAnuM mUla rUpa prakaTa karyu ane sau AnaMdita thayAM / caMpAnareze putrI madanamaMjarIne jinadattanI sAthe paraNAvIne, pote aputra hovAthI samagra rAjya jinadattane ApIne zrI guNAkarasUrinI pAse dIkSA lIdhI / jinadatta potAnI cAra patnIo sAthe caMpAnagarImAM AnaMda-pramodathI rAjyasukha bhogave che, vimalamatI, zrImatI ane vidyAdharIne je paritApa thayo tenuM zAstrIya samAdhAna kare che / Ama temanA divaso sukhamAM pasAra thAya che / jinadattanuM vasaMtapuragamana eka divasa mAtA - pitAnuM smaraNa thatAM potAnA sainya ane parivAranI sAthe jinadaho vasaMtapura tarapha prayANa karyu / mArgamAM aneka rAjAo vagerenI bheTa-sogAda leto leto jinadatta vasaMtapura najIka pAMcyo / vasaMtapuranA arimardana rAjAe vicAyu ke moTA sainya sAthe koI rAjA caDhI Avyo che / AthI potAnI alpakSamatAne lIdhe teNe nagaranAM dvAra baMdha karAvIne rahana- suvarNanuM bheTaNu ApIne pradhAnone jinadatta rAjAnI pAse mokalyA / arimardana rAjAnA sAttvika guNanI parIkSA karavAnA AzayathI jinado pradhAnone sUcavyu - 'mAre koI bheTa - sogAva levI nathI, paNa nagaramAM vasatA jIvadeva zeTha ane temanI patnIne bAMdhIne mane sAMpI do to ja tamane jatA karu, nahIM to yuddha mATe taiyAra thAo' / pradhAno dvArA jinadattanI mAgaNI jANyA pachI vistArathI carcA - vicAraNA karIne arimardana rAjAe te mAgaNI na svIkArI ane nagaranAM dvAra baMdha karAvI dIghAM / 'potAnA kAraNe nagarajano, rAjA ane samagra rAjyane kaSTa thaze' ema vicArIne, potAnI patnI sAthe jIvadeva zeTha, koI na jANe tevI rIte nagaramAMthI nokaLIne jinadattanI samakSa upasthita thAya che / jIvadeva zeTha dvArA ' te rAjAjJAthI nahIM paNa gupta rIte svayaM arimardana rAjAnA sattvaguNathI prabhAvita thAya che| lAMbI carcA ane samakSa potAnI putra rUpe oLakha ApIne temanA pagamAM paDe che / AvyA che' A hakIkata jANIne jinadatta, vArtAlApanA aMte jinadatta, mAtA-pitAnI viyoganA divasonI vItaka kathA mAtA-pitA dvArA jANIne jinadatta temane AzvAsana Ape che / prasaMgopAtta jIvadeva zeThe vRddhatvano nirdeza karIne potAnI saMyama levAnI icchA jaNAvI tyAre jinado temane sAthe rahevA mATe vinayapUrvaka vinaMti karI ane jIvadeva zeThe te svIkArI / jyAre rAjapuruSo dvArA arimardana rAjA badhI hakIkata jANIne jinadattane maLavA Ave che tyAre jinadava sammukha jaIne temane AdarapUrvaka potAnI pAse besADe che ane vistArathI vArtAlApa kare che / jinadaho sammukha upasthita janasamUhamAM beThelA jugArIo dvArA gIro mukAvelo ratnakaMcuka maMgAvIne vimalamatIne Apyo /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA saubhAgyalatApariNayana potAnuM vRddhatva ane aputratva vicArIne arimardana gajAe, rAjya sahita potAnI saubhAgyalatA nAmanI putra'no svakAra karavA jinadattane samajAvIne, sumuharte saubhAgyalatAnu lagna jinadattanI sAthe karAvIne samagra rAjya jinadattane sepyu| bIjA divase prabhAtamAM udyAnapAlake arimardana rAjAne jaNAvyu'--nagara bahAranA udyAnamAM zrI dharmaghoSasUri nAmanA guru padhAryA cha / AthI udyAnapAlakane AjIvana nirvAha yogya dAna ApIne, arimardana, jinadatta ane nagarajanonI sAtha udyAnamA guru mahArAjanI pase jAya che / guruno upadeza sAMbhaLIne arimardana rAjA, jIvarAja zeTha ane jinazrI zeThANIe dIkSA lIdhI tathA jinadatta rAjAe gRhasthadharmanAM bAra vrata aMgIkaryA / jinadatte varmatapura nagaramAM bahotera devakulikAthI zobhAyamAna ane ekaso ATha maMDapavALu rAjavihAra nAmarnu vizAla jinamaMdira banAvyu (ahI jinamaMdiranu ane vividha prakAre jinapUjAphalanuM vistArathI varNana che), tathA zAstragraMtho lakhAvIne jJAnabhaMDArana nirmANa kayu / (ahIM zAstragraMtho lakhAvavA, zrI saMghabhakti, saptakSetradravyavyaya vagere vagere jinadattanAM dharmakRtyo jaNAvyAM che) / kevalajJAnaprApti anyadA vicaratA vicaratA arimardanamuni, jIvadeva muni vagere maharSio vasaMtapuramA AvIne alpa samaya rahI anyatra vihAra kare che / keTalAka samaya pachI 'ukta munio anazanavrata laIne divaMgata thayA' AvA samAcAra koI pravAsIe jinadattane kahyA / A sAMbhaLIne jinadattarAjAe, pradhAnonI samakSa potAno dIkSA lebAno nirNaya jaNAvyo / (ahIM pradhAnakathita yuktipUrvaka dIkSAgrahaNaniSedhanuM ane jinadattakathita dIkSAgrahaNaviSayaka zAstrIya vidhAnad vistArathI varNana che) / chevaTe svaya pravrajita thavA mATe jinadattarAjA mahelamAthI bahAra nIkaLe che, pAchaLa parivAra, pradhAno ane nagarajanA cha / AgaLa cAlatAM pote banAvelA jinamaMdiramAM devavaMdana karavA mATe jinadattarAjA jAya che / devavaMdana karatA karatAM, vItarAgatvanI bhAvanA bhAvatAM bhAvatAM tathAprakAranA zubhAdhyavasAyanI paraMparakhuddhithA jinadattane jinamaMdiramA ja kevalajJAna thAya che / devatAoe muniveSa ApyA pachI zrI jinadattakevaloe dharmadezanA aapii| jinadattanA pUrvabhavanI kathA dhama dezanAnI samApti pachI 'ApanA pUrvabhavana svarUpa jaNAvavA kRpA karo' A prakAranI sabhAjanonI vinaMtithI zrI jinadattakevalIe nIce pramANe temano pUrvabhava kahyo-- dakSiNArdha bharatanA avaMtI dezamA udAyananRpe vasAvela vikramavarmanRpazAsita dazapura nAmarnu nagara che / te nagaramA zivadhana naamne| vaNika rahe che, tene yazomatI nAmanI patnI ane zivadeva nAmano putra cha / ekadA zirovedanAthI zivadhananu mRtyu thAya che / samayAntare saMpatti paNa kSINa thavAthI putra zivadevane sAthe laIne yazomatI ujjayinI nagarImA eka sArA gRhasthanA tyAM gharakAma karavA mATe rahe che, ane zivadeva, te gRhasthanAM pazuo carAvavAceM kAma kare ch| A rIte samaya jatAM eka divasa vagaDAmAM eka tapasvI munine joIne, zivadeva, vaMdana karIne temanI sevA kare che / A rIte keTalAka divasa vyatIta thayA pachI mAghIpUrNimAnA tahevAranA divase anyAnya strIoe yazomatInA ghare vividha khAdya vAnagIo ApI / jyAre zivadeva jamavA mATe taiyArI kare che tyAre tyAM AhAra
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanI levA mATe tapasvI muni Ave che / bhaktibhAvathI romAMcita thaIne zivadeva, munine AhAradAna kare che / te vakhate khAdya bAnagIo ApavA AvelI pAMca kanyAoe zivadevanI bhaktinI anumodanA karI / tyAra pachI zivadeve prasanna manathI bhojana karyu / anukrame sArI bhAvanAvALA vicArothI AyuSya pUrNa karIne zivadeva jinadattarUpe janmyo ane je pAMca kanyAoe munidAnanI anumodanA karI hatI te pAMce bIjA bhavamA jinadattanI patnIo thaI / vimalamato AdinI dIkSA tathA jinadattakevalInu mokSagamana upara jaNAvela zrI jinadattakevalikathita pUrvabhavakathA sAMbhaLAne vimalamatI Adi pAMce rANoone jAtismaraNa jJAna thayu ane te pAMcee dIkSA liidhii| zrI jinadattakevalI dIrgha samaya sudhI mahImaDalamA vicarIne, aneka janone dharmabodha ApIne ate mokSe gyaa| jinadattarAjAe dIkSA lIdhA pachI pradhAnoe temanA putra vimalabuddhi kumaarne| rAjyAbhiSeka ko ane te kalyANakara sukhone bhogave cha / granthakAranI prazasti pUrNimApakSanA paTTadhara AcArya zrI guNasAgarasUrinA ziSye saMvata 1471 mAM saMkSepathI racelI, adbhuta puNyaprabhAvavALI ane sAMbhaLavAmAM amRta samAna, A jinadatta rAjAnI kathAne, he bhavyajano ! tame kalyANa mATe dIrgha samaya sudhI sAMbhaLajo // 1 saMyamasiMha nAmanA gaNinA AgrahathI zrI guNasamudrasUrie sAdhAraNa jano upara anugrahabuddhithI racelI A kathA dIrgha samaya sudhI jaya pAmo // 2 akSayatRtIyA, saM0 2034 tA. 10-5-1978 amRtalAla mohanalAla bhojaka
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaH maGgalam vasantapura-arimardananRpa-jIvadevazreSThi-jinazrIzreSThinI-jinadattAnAM paricayaH jinadatta-vimalamatyoH pANigrahaNa jinadattasya viSayavirAgazca saMsArapravRttiviSaye pitrAderUpadezAnantaramapi jinadattasya dharmapravRttisthairyam pitRsaGketitadyutakAraiH saha gutaramaNe jinadattasya dravyahAniH hAritadravyalajjayA vimalamatiM tatpitRgRhe muktvA jinadattasya pracchannaM videzagamanam dazapuravAstavyaaudattapreSThigRhe jinadattasya pratipannaputratvenAvasthAnam, audattapreSThinA saha siMhaladvIpagamanaM ca 8-9 siMhaladvIpagatasya jinadatta:ya mAlAkArIputrasthAne zrImatInAmnyA rAjakanyAyA; prAharikatvena gamanam, jinadanakRtazrImatyudaragatasarpanigraheNa zrImatIrAjakanyAyA vyAdhyapagamaH, jinadatta-zrImatyoH pANigrahaNaM ca 9-13 zrImatIsahitasya jinadattasyaudattatreSThinA saha svadezagamanaprasthAnam 13-15 zrImatIrUpamugdhaudattoSThikRta: samudre jinadattaprakSepaH, zrImatIvilApaH, zrImatIzIlaprabhAvabhItasyauratazreSThina: zrImatI prati kSamAyAcanA ca 15--17 audattabhoSThisArthapRthagbhUtAyAzcampAnagaryAgatAyAH zrImatyA vimalamatyA sahAvasthAnam 18-19 uttIrNasamudrasya jinadattasya vidyAdhararAjaputryA vidyAdharInAmnyA saha pANigrahaNaM vividhavidyAgrahaNaM ca 19-23 jinadattakRtaM campAnagaryA vidyAdharIpatnopariharaNam, vAmanarUpavikRrvaNaM ca 24-25 vidyAdharyAH paridevanam, vimalamatI zrImatI-vidyAdharINAM sahAvasthAnam, tapazcaryAdidharmakaraNaM ca 25-26 vAmanarUpadhArijinadattakRto maunAvalambinijapatnItrayavArtAlApena sarvajanacamatkAraH 26-28 vimalamatIkathitaM cittavyAmohaniSedhe hApAkoSThayadAharaNam 28-33 jinadattakRtaM madonmacahastivazIkaraNam, pratijJAbaddhacampAnarezasya vAmanarUpadhAriNe jinadattAya nijakanyAdAnaviSaye cintA ca 34-37 kevalajJAnikathita jinadattasya vAmanasvarUpakaraNam, kRtasvAbhAvikarUpasya jinadattasya nijabhAryAtrayeNa melApakazca 37-39 nijaputrImadanamajarI-jinadattapariNayanapUrvakaM campAnarezasya jinadattAya nijarAjyasamarpaNaM vIkSAgrahaNa ca 39-10 jinadattarAjyaddhimuddizya lokAnAM varNavAda: 40-11 nijapatnIbhiH saha birahadu:khAnubhavavArtAyAM jinadattasya kamediyaphalanivedaka vaktavyam 41-43 jananI-janakasmaraNAd jinadattasya vasantapuraM prati prasthAnam 44-16 jinadattasainyabhItavasantapuranarezArimardanapreSitaDhaukanAdejinadattakRto niSedhaH / arimardanasatvaguNaparIkSaNArtha jinadattakRtAyAzca sapatnIkajIvadevazoSThisamarpaNAjJAyA arimardananarezasyAnanupAlanam
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 viSayAnukramaH nijanRpa-nagarAdirakSArtha sapatnIkasya jIvadevazreSThino jinadattasamakSamAtmasamarpaNam 50-53 jinadatta-tajjananI-janakamelApakasya vistarato varNanam 53-57 jinanI-janaka-jinadattAnAM parasparavRttAntanivedako vArtAlApa: 57-62 jJAtavRttAntasyArimadananRpasya jinadattena saha milanaM paraspara vArtAlApazca 62-66 jinadattakRtagatakArarakSAdivarNanam 66-67 nijaputrIsaugyalatA-2 jinadattayoH pANigrahaNAnantaramarimardananRpasya jinadattAya nijarAjyadAnam [atra parigrahatyAgopadeza: 71 patre] 67-73 dharmaghoSamunidezanAzravaNAnantaramarimada nanRpa-jIvadevazreSThi-jinazrIdheSThinInAM dIkSAgrahaNam, dharmaghoSamunezca dvAdazabhAvanAdiprarUpaka: vistarato dharmopadezaH 73-80 jinadattanRpasya dharmapravRttiH 8-84 jinadattanirmApitajinamandiravarNanam 80-81 jinadattakRtadravya pUjA jJAnabhANDAgAranirmApaNa-zrIsaGghabhakti-ubhayakAlAvazyakakriyAdInAM vistarata upadezAtmaka varNanam 81-83 arimarda namunyAdInAM vasantapurAgamanaM tato viharaNa ca 83-84 arimardana-jIvadevAdimunidehAvasAnazravaNAnantara dIkSAgrahaNanizcitamanaso jinadattanRpasya dIkSAgrahaNaniSedhaprarUpakasya tadamAtyasya ca vistarato saMvAdaH 84-89 pravajitukAmasya jinabhavanasthitasya jinadattAnRpasya kevalajJAnAvAptiH, jinadattakevalino dharmadezanA ca 89-91 jinadatta kevalikathitA nijapUrvabhavakathA 91-94 vimalamatyAdInAM jinadattAtnInAM jAtismaraNam, dIkSAgrahaNam , jinadattakevalimokSagamanaM ca jinada-vimalapratiputrasya vimalavuddhikumArasya rAjyAbhiSeka: zreyaHsukhopabhogazca granthakAraprazasti:
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIguNasamudrasUrivaraviracitaM jina dattaka thAna kama
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ bamo'stu amAya bhagavate mahAvIrAya zrIguNAsamudraziviracitaM jinadattakathAnakam // OM namaH siddham // [maGgalam ] zrIzAradAbAsavasevyamAna AbAlakAlAd dalitAbhimAnaH / guNairasaGkhyaiH parirddhamAnaH satAM zriye zrIjinavardhamAnaH // 1 // dharmo jayati, dharmaphalAni kiJciducyante, yata : dharmAdavApyate rAjya, dharmAt, sukhaphalodayaH / dharmAdavApyate siddhistasmAd dharma samAcara // 1 // tathA amUrto'mi, dharmA, bAhyalakSaNairmIyate, yataH - dharAntaHsthaM tahomasamucchrayeNAnumIyate / tathA pUrvakRto dharmo'pyanumIyeta. sampadA // 2 // atha bho bho bhavyAH ! zruNuta jinadattakathAnakAt puNyaphalAni, yathA [vasantamuravarNanam] / bharatakhaNDamaNDanaM vasantapuraM nAma nagaram / kiM viziSTam ? yasmin devagRheSu daNTpaTanA,snehakSayo dIpake, 'antarjAGgulikAlaya dvirasanAH; khaDgeSu muditA / bAdastarkavicAraNAsu, vipaNIzreNISu mAnasthiti---- bandhaH kuntalavallarISu, satataM, lokeSu no dRzyate // 3 // ____ 1. gAruDikagRhamadhye //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam [vasantapurarAzo'rimardanasya varNanam] tatrA'rimardano nAma rAjA, yaH saumyo dAtA vizeSajJaH kRtajJazcAsti, yataH tyajet svAminamatyugramatyugrAt kRpaNaM tyajet / kRpaNAdavizeSajJa, tasmAcca kRtanAzanam' // 4 // anyacca yo gambhIraprakRtiH pizunavacanaprerito'pi karNadurbalo na jAyate, yataH ghaTavat paripUrNo'pi vidagdho rAgavAnapi / grahItuM zakyate naiva pArthivaH karNadurbalaH // 5 // [jIvadevazreSThivarNanam ] tasya purasya madhye nagaramukhyaH prasiddho jaino bahudhanakoTIzvaro jIvadevazreSThI / satve'pi ra-nakoTInAM tasya ratnatrayI param / AsIdadUSaNa sAdhukoTIrasya' vibhUSaNam // 6 // mano-vAk-kAyaceSTAsu dharmastasyAvatiSThate / artho vacasi kAye'pi kAmaH kAye kadAcana // 7 // __[jinazrIzreSThinIvarNanam] tatpriyA jinazrI nAma patimArgAnugAminI gRhasvAminI gajagAminI tathA satItvAdiguNaiH sA nijavaMzatilakabhUtA, yataH - satItvena mahattvena vRttena vinayena ca / vivekena striyaH kAzcid bhUSayanti dharAtalam // 8 // [jIvadevazreSThiputrajinadattavarNanam] tatputro bhAgyasaubhAgyanidhiH sadA sadAcAro jitendriyaH suzIlo jinadatto nAma kumaarH| tadIyamaudAryAdiguNavRndamekayA jihvayA varNayituM na kenApi zakyate, tathApi ke'pi dvitrAH pavitrAstadguNA varNikAmAtrA atrAbhidhIyante, yathA paraparivAde mUkaH paranArIvaktravIkSaNeSvandhaH / paGguH paradhanaharaNe, sa jayati loke mahApuruSaH // 9 // 1. kRtaghnam // 2. zreSThimukhyasya //
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathAnakaprArambha: jinadatta-vimalamatyoH pANigrahaNa ca tathA garva nodvahate, na nindati paraM, no bhASate niSThuramuktaH kenacidapriyANi sahate, krodhaM na cAlambate / svazlAghAM na karotyaNu paraguNaM merUpamaM yaH sRjed, doSAMzchAdayate, svayaM na kurute hyetat satAM ceSTitam // 10 // manasi vacasi kAye puNyapIyUSapUrNAH, tribhuvanamupakArazreNibhiH prINayantaH / paraguNaparamANUn parvatIkRtya nityaM, . nijahRdi vikasantaH santi santaH kiyantaH // 11 // [jinadatta-vimalamatyoH pANigrahaNaM jinadattasya viSayavirAgazca ] anyadA sa kumAro yauvanodaye campApuryAM vimalazreSThiputrIM vimalavatI kanyAM mahAmahotsavena pariNAyitaH / tathApi sa pituH prasAdena nizcintaH sAdhusevAM vidhatte, svAdhyAyaM paThati ca zanaiH zanaiH zramaNaparicayena viSayaparAGmukho jAtaH, yadAha santaptAyasi saMsthitasya payaso nAmApi na jJAyate, muktA''kAratayA tadeva nalinIpatrasthitaM rAjate / svAtau sAgarazuktisampuTagata tajjAyate mauktikaM, prAyeNAdhamamadhyamottamaguNaH saMvAsato jAyate // 12 // tathA ca uttamajaNasaMsaggI' sIladarida pi kuNai sIlaDDhaM / jaha merugirivilaggaM taNaM pi kaNagattaNamuvei // 13 // anyadA tajjananyA zreSThino'yaM proktam- 'putro'yaM gRhacintAM na vidhte'| tenoktam 'AvayoH prasAdena samprati karotu dharmam' / tayA proktam - 'eka evAvayoH putraH pariNItazca tathApi nizcintaH, tat kathamityamAtmIyaM gRhaM nirvahiNyati ?' / zreSThinoktam-'sampratyeva tiSThatu punaragre jJAsyate' / kiyatsvapi. dineSu gateSu punaH zreSThinyA kathitam- 'yUyaM na jAnItha, putro'sau saMsArasukhaparAGmukho'sti, kastu svakIyA drvykottiibhokssyte ? ' / tayetthaM preritaH zreSTho cintayati-'satyamevedam, karomi kamapyupAyauM yathA'sau gRhAdicintAM karoti' / 1. uttamajanasaMsargaH zIladaridramapi karoti zIlADhayam / yathA merugirivilagnaM tRNamapi kanakatvamupaiti //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam anyadA zreSThinA samAya putro bhASitaH - "vatsa ! yadyapi kazcidanirvAhI devaguruprasAdenAtmIye na vidyate, yataH karma karA vaNikputrA bahavaH santi ta eva sarva kurvantaH santi, tathApi tvaducitAni kAryANi tvayaiva vidheyAni, yataH - dAne tapasi mRtyau ca bhojane nityakarmaNi / vidyAbhyAse sutotpattau parahasto na vidyate // 14 // tathA tava sthAne tvamevAsi, nAnyaH, tvaM caikamatiH, gRhasthasya tu trivo'pi tulyaH syAt, zAstre'pyevamasti - ajIrNe bhojanatyAgI, kAle bhoktA ca sAtmyataH / anyonyApratibandhena trivargamapi sAdhayet // 15 // anyacca yasya trivargazUnyasya dinAnyAyAnti yAnti ca / sa * lohakArabhastreva zvasannapi na jIvati // 16 // " sa kumAra evamAkarNya stramanasi cintitavAniti -- "tAta iyadeva vetti. na punaH zAstrAntararahasyam, taccedam - 'dahai gosIsa sirikhaMDa chArakkae, chagalagahaNaTU erAvaNaM vikkae / kappataru toDi so kayara vaddhArae, jujivisaehiM maNuyattaNaM hArae / // 17 // tathA apAre saMsAre kathamapi samAsAdya nRbhavaM, na dharma yaH kuryAd viSayasukhatRSNAtaralitaH / buDan pArAvAre pravaramaH hAya pravahaNaM, sa mukhyo mUrkhANAmupalamupalabdhu prayatate // 18 // tAtena yaduktaM 'trivargaH sAdhyaH' tatrApi dharma eva sAraH, yataH trivargasaMsAdhanamantareNa pazorivAyurviphalaM narasya / tatrApi dharma pravaraM vadanti, na taM vinA yad bhavato'rthakAmau / 19 // " ___ 1. dahati gozIrSa zrIkhaNDaM kSArakRte, chagalagrahaNArtha aurAvaNaM vikrINAti / kalpatarUM troTayitvA sa bakara paddhaM pati, pRthagviSayaiH manuSyatvaM hArayati /
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattasya saMsArasukhavirAgaH [ pitrAderupadezAnantaramapi jinadattasya dharmapravRttisthairyam ] punaH pitRvanmohavazAnmAtrA sarvakuTumbena miauranyairapi svajanaparijanairyathAI zikSito'pi sa virakto nirvikAraH kumAraH saMsArasukhapravRttiM na cakAra kadApi / punarlokAH ke'pi caivaM zikSayanti yathA - "bhoH kumAra ! kadAgraho na kriyate yAvatI bhUmirgRhyate tAvatI mucyate tathA dvihastAbhyAM kArya kAryamiti, zikSAdAyinAyikAjaDaputravat tavApi dantapAtaH kadAgraheNa bhAvI, tathA dharmajJenApi pitarau mAnyau, yataH - AstanyapAnAjananI pazUnAmAdAralAbhAcca narAdhamAnAm / AgeDa kamaga tu madhyamAnAmAjIvitAt tIrthamivottamAnAm // 20 // " ityAdikA yA zikSA tairdattA sA sarvA'pi tasya bhRtavaTopari vyUDhA, paraM tayA saMsArazikSayA tasya kumArasya manasi pratyuta hAsya jAtam - "aho ! vRthaiva lokaiH svAtmA svazarIrAdi kA vi / daNDyate, ato'narthadaNDo'yam, ato dharmatyaiva zikSA dAtavyA yataH ubaesamaMtareNa' vi kAmatthesu kusalo saya loo / dhammovagahaNa sikkhaM viNA na, tA tIi jaiyavvaM // 21 // tathA zroturarucisambhave'pi hitazikSAdAnaM ghaTate, yaduktam - paro ruSyatu vA mA vA viSavat pratibhAtu vA / bhASitavyA hitA bhASA, svapakSaguNakAriNI // 22 // evaM vicintya sa puNyAtmA vizeSato dharmakarma karoti / [pitRsaGketitadyUtakAraiH saha yutaramaNe jinadattasyaikAdazakoTidravyahAniH] anyadA anutpannAparopAyena pitrA dyUtakAravargaH saGketitaH yathA - ayaM matputro nijasamudAyAntargRhyatAm / tairdRSTaiH 'bhavatvevam' itiSThavaco'GgIkRtam / ekasmin dine sa jinadatta: sauvarNasukhAsanArUDho jinAlaya gacchaMzcatuSpayamadhye dyUtakAravilagyottArito bhASitazcasvamadya dyUte ramatva / iti zrutvA dravyeNa hoDavAhabUtaniyama parigrahapramANamadhye smRtvA ca tadvacaH karNe citte'pi na dhatte sma kumAraH / tathApi prasahya manasA binApi taiyU~takAraistatpravRtti kAritaH / tato dhUtastaiH pUrva kanyapi lakSAH sa jApitaH , pazcAdekAdaza dravyakoTIAritaH / evaM sa ramamANo'parAhne sukumAratayA klAnta uttiSThan hAritadravyaM tairyAcitaH / tatastena dravyArpaNArthaM 1. upadezamantareNApi kAmArthayoH vuzalaH svayaM lokaH / dharmopagrahaNaM zikSA vinA na, tasmAt tasyAMzikSAyAM patitavyam // 2. jApitaH = jayaM praapit.||
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam dhUrtakareNa patryAM preSitAyAM bhANDAgAriko jJAtavRttAnto'sadvayayatvAt tannAyacchat, paraM te dhUrtA nirdhATitAH / tataH kenApi vimalamatyai tadvanyatikare prokte sA lajjamAnA zvazrU-zvazurayorakathayantI bharturbhaktyA svagavAlayAt' kRSTvA paJcadazakoTIpramANaM kaJcuka dhUrtAnAM kRte preSIt / taistamaDDANakaM' kApi haTTe muktvA labhyadravya gRhItvA sa muktaH / tataH kumAraH svagRhaM gato lajjamAno dathyau-"hA ! mayA kiM kRtam ? yataH muhUrtamapi jIveta naraH zuklena karmaNA / na kalpamapi kRSNena lokadvayavirodhinA // 23 // tathA... rUva patiTThA mANo lajjA dhammo kulakkamo mahimA / attho mAyA mahilA, hArijjai jUyaramaNeNa // 24 // atha saGghalokasya kathaM svamukha darzayiSyAmi?" iti / abhujAno janakenAzvAsitaHvatsa ! kA lakSmIH ? yadi hAritA tadA hAritA'bhUt, AtmIye gRhe purA'pi dravyasyeyattA, punarbahavI bhaviSyati, tato mA khedaM kuru, zIghramuttiSTha, bhuGkva / ityuktvA bhojayitvA janako gataH [hAritadravyalajjayA chalena vimalamati pitRgRhe muktvA jinadattasya pracchannaM videzagamanam] atha jinadattena cintitam- ' asya nagarasya madhye mayA na stheyam, kamapyupAya kRtvA videzaM yAmi, mameha mAne gate sthitiranucitA, yataH-- mANu* paiTThai jai na taNu, to desaDA caijja / mA dujjaNakarapallavihiM daMsijjaMtu bhamijja // 25 / / vasenmAnAdhikaM sthAnaM, mAnahIna vivarjayet / bhagnamAnaM suraiH sArdha vimAnamapi santyajet // 26 // . tathA-- varaM prANaparityAgo, mA mAnaparikhaNDanA / mRtyuzca kSaNika duHkha mAnabhaGgo dine dine // 27 // 1. svasaGgrahAt / gavAlaya= gavALo' iti bhASAyAm // 2. 'aDANu =giro' iti bhASAyAm // 3. rUpaM pratiSThA mAnaH lajjA dharmaH kulakramaH mahimA artho mAyA mahilA hAryate dyUtaramaNena // 4, mAnaH pratiSThati yadi na tanuH = alpaH, tato dezaM tyajet; mA durjanakarapallavaiH darzayan bhrameva //
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ sapatnikasya jinadattasya zvasuragRhagamanam janamAlinya- dAridrayApamAna - vyasanAgame / paradezaM vinA nAnyadiha zreyo manasvinaH // 28 // paraM snehalAM sukumAlAM bAlAM madviyoge sambhAvyamAnaduHkhamAlAM pitRgRhe mucAmi yathA tatra sukhena tiSThati " / 1 anyadA zvazurAlApena kUTalekhamAnIya janapArzvAt pituH kare'rpayAmAsa / taM vAcayitvA kamapi mahamuddizya jAmAtR-putryorAkAraNaM jJAtvA pitA tatpreSaNamakarot / tataH sa jinadatto'khaNDaprayANaiH zvasurAlaye gataH / zvasurAdisvajanAnAM militaH / parasparaM harSotkarSeNa kenApyAgamanakAraNa N na pRSTam / tatastatra kumAro mahAsukhena dinAni katyapi sthitaH zvazrUgauravitazca, yataH - tathA tathA ca thIyahaM tinni piyAraDAM, kali kajjala siMdUra / anna vi tinni piyAraDAM, duddha jamAI tUra // 29 // 64 'sAsU dii jamAihaM puttaha saMcai hattha / ekka chorikAraNihiM, vacai saghalau sattha // 30 // anyadA tenAcinti yathA iha mama sthAtumayuktam yataH :pIhara (ri) naru sAsarau (i), saMjamiyAM sahavAsa / e triNi i. alakhAmaNAM, jau joIi tapAsa // 31 // anyadA sa caikAkI dezAntaraM prati calitaH yataH - dIsai * viviha'cchariyaM, jANijjai suyaNa-dujjaNaMvi appA ca kalijjai, hiMDijjai teNa puDhavI ||32|| tathA - sthAnabhraSTA na zobhante dantAH kezA nakhA narAH / sthAnabhraSTA suzobhante siMhAH satpuruSA gajAH // 3.3 // 1. strINAM trINi priyANi kaliH 1 kajjalaM 2 sindUram 3 manyAnyapi zroNi priyANi duSaM 1 jAmAtA 2 tUram 3 // 2. zvazrUH dadAti jAmAtre putrAt khacayati=saMkocayati hastam, ekasmAta, putrI kAraNAd vaJcayati sarva sArtham 3. strI pitRgRhe, naraH zvasura gRhe, saMyaminaH sahavAse, etAni trINyapi apriyANi; yadi darzyate tatpArzvam // 4. dRzyate vividhAzcaryam, jJAyate sujana- durjanavizeSaH, AtmA ca kalyate; hiNDayate tena = tasmAt pRthivyAm //
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam [dazapuravAstavyaaudattazreSTigRhe jinadattasya pratipannaputratvenAvasthAnama] tato jinadatto videzaM gacchan kiyadbhirdivasaH dazapuranagaraparisare gataH / tatra dazapura nagarodyAnavATikAmadhye'zokatarutale niSaNNaH, khedAnnidrAyitazca / tadbhAgyena zuSkA'pi vATikA punarnavA jAtA / tathA dRSTvA kazcinmAliko'zItikoTayadhipasyApyaputrasya vATikAdhanikasya audattavyavahAriNogre'vocat / zreSThI puSpitAM vATikAM zrutvA tatra gatvA bhraman vRkSatale jinadattaM vIkSya hRSTo babhASe-kIdRzastvam ? tenoktam - vaideziko'ham / zreSThinA sabhAgyaM taM vijJAya gRhamAnIya bADhaM gaurayitvA bhASitaH-vatsa ! tvaM videzaM mA yAsIH, vaM mama dharmaputraH savazvarazca / tatastatra mahA''graheNa sthitasya tasya sukhena kAlo yAti dharmeNa kiM kiM na vAJchitaM syAt yataH - ArogyaM saubhAgyaM dhanADhayatA nAyakatvamAnandaH / kRtapuNyasya syAdiha sadA jayo vAJchitAvAptiH // 34 // tathA yadyapi kRtasukRtabharaH prayAti girikandarAntareSu naraH / karakalitadIpakalikA tathApi lakSmIstamanusarati // 35 // tathA "puNyahINa SaNa dINa, pAmai paribhava hAsA / puNyaI sukha anaMta, punni pUrI dasa disA // 36 // tasya sarvadA pRthak pRthag 'mandireSu caturazItipravahaNAni vahanti, caturazItivaNi kputrAzca tanniyuktAH santiH / [audattazreSThisahagatasya jinadattasya siMhaladvIparAjaputryA zrImanyA saha pANigrahaNam] ekadA sarvayAnapAtrANyekatra mandire yAnti santi / tadA putrAgre audattena proktamvatsa ! yadi kathayasi tadA'hameSAM sArthe calAmi, yathA dravyanAzo na syAt , tvaM gRhe tiSTha / tenoktam-ahamapi sameSyAmi, tvatprasAdAd mamApi videzadarzanecchA pUryatAm / 1. bATikAsvAminaH / dhanika="dhaNI' iti bhASAyAm // 2. puNyahInA bahavo dInAH prApnuvanti paribhavaM hAstham / puNyena sukha anantam, puNyena pUritA daza dizAH // 3. tasya audattavyavahAriNaH // 4. atra 'mandira' zabdaprayogo belAkUlArthe jJeyaH / mandira 'baMdara baMdira' iti bhASAyAm // 5. atrApi mandira' zabdo velAkUlArthe jJeyaH //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattasya zrImatInAmarAjaputrIprAharikatvapratipattiH ___ tataH sumuhUrte dvAvapi pitAputrau yAnapAtramAruhya calitau 'bahumandirANyullaGghaya siMhaladvIpaM praaptau| tatra rAjA ghnvaahnH| tasya rUpeNa lakSmIrikha, vidyayA bhAratIva, zIlena sIteva navayauvanA putrI zrImatI naamaasti| sA karmadoSeNa svyaadhirjaataa| tasyAH prAhariko yaH ko'pi rAtrau tiSThati sa mriyate, tadabhAve zrImatIputrI-puraloka-rAjya-dezaviplavo jAyate / tato rAjAdezAt kRtAyAH patrikAyAH krameNa sarvaloko dina prati ekaiko vArake tadyAmiko bhavati / evaM kAlo gacchati / tadA jinadatto vAhanAduttIrya parakAryANi muktvA jinabhavanaM dRSTvA puSpAnayanAya mAlikagRhaM gtH| tatraikA vRddhA muktakaNThaM roditi / tenoktam -- mAtaH ! kathaM rodiSi ? nijaM duHkha vada / tayoktam -- jo na hu dukkhaM patto, jo na hu dukkhassa niggahasamattho / jo na hu duhie duhio, kaha tassa kahijjae dukkhaM ? // 37 // sa Uce - ahayaM dukkhaM patto, ahayaM dukkhassa niggahasamattho / ahayaM duhie duhio, maha teNa kahijjae dukkhaM // 38 // tatastayA sakhedaM svaduHkhakAraNamUce -- he vatsa ! zrRNu, mamaika eva putro rAjaputrIzrImatIyAmikatve sthito'dya mariSyati tena rodimi, adya mamAbhAgyAd mama putravArako jAtaH, andhayaSTinyAyena sa mamAdhArarUpo'bhUt, hatadaivena so'pi na saMsoDhaH, yaduktam - vyAghro naiva, gajo naiva, siMho naiva ca naiva ca / ajAputra baliM dadyAda, devo durbalaghAtakaH // 39 // tathA dupayaM cauppayaM bahupayaM va apayaM samiddhamahaNaM vA / aNuvakae va kayaMto harai hayAso aparitaMto // 40 // " 1. atrApi 'mandira' zabdo velAkUlArthe jJeyaH // 2. yo na khalu duHkhaM prAptaH, yo na khalu duHkhasya nigrahasamarthaH, yo na khalu du.khite duHkhitaH, kathaM tasya kathyate duHkham // 3. ahaM duHkhaM prAptaH, ahaM duHkhasya nigrahasamarthaH, ahaM duHkhite duHkhitaH, mama tena kathyate duHkham // 4. dvipadaM catuSpadaM bahupadaM vA apadaM samRddhamadhana vA anupakRta iva kRtAnto harati hatAzaH aparitAntaH = akhinnaH // J-2
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam ityAdi dInavAkyAni zrutvA tasya karuNApariNAmena taduHkhaM pratibimbitam, yataH viralA jANaMti guNe, viralA pAlaMti niddhaNe nehaM / viralA parakajjakarA, paradukkhe dukkhiyA viralA // 41 // tathA ca - ' sajjanasya hRdayaM navanItaM ' gItamatra kavibhina tathA tat / anyadehavilasatparitApAt sajjano dravati, no navanItam // 42 // tatastena cintitam - -- asthireNa zarIreNa sthiraM dharma samAcaret / avazyameva yAsyanti prANA prApUrNakA iva / / 43 // ' paropakRtiniratena tena proktam - tvaM svasthA bhava, tava putrasya sthAne'haM yAsyAmi / tayoktam - vatsa ! naivaM syAt , tvamapi kasyA api mAtuH putraH, tasyA api duHkhaM mama tulyam, AtmaniSThayA paraniSThA jJAyate, yataH - sukhI na jAnAti parasya duHkhaM, na yauvanasthA gaNayanti dharmam / ApadgatA niSkaruNA bhavanti, ArtA narA dharmaparA bhavanti / 44 / / evaM zrutvA'pi svapratipannavacanabhaGgabhayAt sAhasAt paropakArakaraNAt svakAyanirapekSatvAcca jinadatto mahA''graheNa tAM mAlika striyaM mAnayitvA puSpANyAdAya jinamarcayitvA sajjo bhUtvA sthitaH / tAvadArakSakA 're gRhAnnissara nissara' iti hakkayantaH sametAH / tadA sa salIlamutthAya khaDgaM gRhItvA'gre'bhUt / evaM dhIrANAmucitam , yataH - jIyaM kassa na iTTa ? , kassa na lacchI ya vallahA hoi ! / avasaravaDiyANa puNo dunni vi dhIrANa na hu kiMci // 45 // tRNaM brahmavidaH svargastRNaM zUrasya jIvitam / viraktasya tRNaM nArI, nirIhasya tRNaM nRpaH // 46 // 1. viralA jAnante guNAn , viralAH pAlayanti nirdhane sneham , viralAH parakAryakarAH, paraduHkhe duHkhitA viralAH / / 2. jIvitavyaM kasya na iSTam ?, kasya na lakSmIzca vallabhA bhavati ?; avasarapatitAnAM punaH dve api dhIrANAM na khalu kiJcit / /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImatIzayanagRhe jinadattasyAtmasaGgopanam 19 tato'sau rAjadvAre pravizan gavAkSasthena rAjJA dRSTaH / tataH 'ko'sau ? kva yAti ? ' iti rAjJA pRSTe kenApi proktam - putrIyAmiko'dyaiSa bhAvI / rAjJoktam- dhig dhig mama nagara kSayakAriNIyaM putrI yadarthe pratyahamIdRzAni nararatnAni kSayaM yAnti paraM putrImohAt tadapi saMsoDham, yataH tathA - 'akkhANassaNI, kammANa mohaNI, taha vayANa baMbhavayaM / guttINa ya maNaguttI, cauro dukkheNa jippaMti // 47 // aho mohapizAco'yaM, kathaM bhavacatuSpathe / manAgapi chalaM prApya bhavinazchalayatyalam // 48 // atha kumArIgRhamadhye'yaM gataH / tato dolAkhaTvArUDhayA zrImatyA jinadattaM dRSTrotthAya pratipattiH kRtA, cintitaM ca- aho asya kIdRzaM rUpalAvaNyasaubhAgyam, aho ! sattvaprakRtiH, aho ! sundarAkAraH, aho ! guNanidhitvam / punastayA cintitam - atisiMhamaho ! dhairyamatisUryamaho ! mahaH / atismaramaho ! rUpaM, nRratnasyAsya dRzyate // 49 // nararatnamidaM dhanyamadhanyAyAH kRte mama / kSayameSyati kalpadruH, kapikacchUkRte yathA / / 50 / / ahamekaiva tAtasya, kulakalpadrukAnane / vizvodvegakarI jajJe, viSavallIva jaGgamA // 51 // tataH pRSTam - kastvam ? kutaH samAyAtaH ? tenoktam - vANijyArthaM videzAdAyAto'ham, adya tava samIpe rakSArthaM sthAsyAmi / zrImatyoktam - atra mama pArzve na stheyaM tvayA yato rAtrau virUpaM bhAvi adya mama yat kizcid bhavati tad bhavatu paraM tvayA na stheyam / itthaM mithaHsaMlApairyAminyAH prathamaprahare gate dolAkhaTvArUDhAyAH zrImatyA ISannidrA sametA / - " atha jinadattenopAyo vicintya racitaH yat- - pAzcAtyadinojjhitamekaM mRtakaM gavAkSamArgeNAnIya svazayyAyAM tadA''cchAdya muktavAn, jAgradasthAcca, yataH svayaM ca khaDgamAdAya dIpopacchAyAmA zrayad 1. asyAM gAthAyAM sarvatra saptamyarthe SaSThI jJeyA / akSeSu = indriyeSu azanI - rasanA, karmasu mohanIyam tathA vrateSu brahmavratam, guptiSu ca manogupti; [ etAni ] catvAri duHkhena jIyante //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam udyame nAsti dAridrayaM, japato nAsti pAtakam / maunena kalaho nAsti, nAsti jAgarato bhayam // 52 // loke'pyevamasti - 'yaH suptaH sa bhUta iva, yo jAgarti sa mArgayati' / 'atra kiM kiM bhaviSyati ?' iti cintayatA tena dRSTam - pUrva kumArImukhAd dhUmrakalikA, pazcAt kAladAruNo mahAkAyo raktAkSa utphaNaH phaNI nirgtH| tataH phUtkArAn muJcan zayyopari gatvA roSeNa mRtakaM dRSTvA yAvat pazcAdAgatya nAgaH kanyAmukhaM pravizati tAvad jinadattena hakkitaH - re duSTa ! cauryavRttyA manuSyaM daSTvA kva yAsyasi ? tataH sarpaH sadarpastaM prati dhAvitaH / jinadattena tu pucche dhRtvorvIkRtya punaH punarandolitaH / tataH so'dhomukhatvena galagatAntratvAdabalo'bhavat / aho ! sAhasavatAM ko na hi vazyaH syAt , yaduktam - udyamaH sAhasaM dhairya, balaM buddhiH parAkramaH / SaDete yasya vidyante, tasya devo'pi zaGkate // 53 / / sAhaNa' sauNa na caMdabala na vi joyai dhaNa Rddhi / ikkalauM lakkhahaM bhiDai, jihAM sAhasa tihAM siddhi / / 54 / / tato jinadattena sadayahRdayena cintitam - "hahA ! kathamenaM jIvaM kadarthayAmi ? yadyasya pAdau syAtAM tadA'yaM palAyate, athAsya vAcA syAt tadA 'mAM muJca' ityevaM vaktuM zaknoti, atha hastau syAtAM tadA tau svasyAntare dhriyate / " iti vicintya sa sarpaH kehalImadhye kSiptaH / kumAreNa dvayaM kRtam - susthamamArizca / tathA lokasyAbhANako satyApito yathA - 'na sapoM mriyate, na yaSTirbhajyate' iti / aho ! sajjanAnAmIdRzameva lakSaNaM syAt, yataH - yeSAM manAMsi karuNArasaraJjitAni, yeSAM vAMsi paradoSavivarjitAni / yeSAM dhanAni sakalArthijanAzritAni, teSAM kRte vahati kUrmapatirdharitrIm // 55 // atha sa kumAraH sustho jAtazcauranigrahAt / tataH kumArI prabuddhA kumAraM prati vaktihe subhaga ! mahaccitrakaramidaM dvayam - mamodare mahatI nivRtirgatazalyasUcinI, tava jIvitaM madIyabhAgyasUcakaM ceti, tvaM kimapi kAraNaM vetsi / tataH so'pi sarva rAtrivRttAntamUce / hRSTA rAjaputrI dadhyau - jayanti mama puNyAni yenedaM nararatnaM na vinaSTam / tataH pratijJAtaM ___ 1. sAdhanAni zakunAni na candrabalam , nApi pazyati dhanaM Rddhim, eko lakSaiH [ saha ] yudhyate, yatra sAhasaM tatra siddhiH // 2. kehalI= (1) laghukUpa, 'kiyALI' iti bhASAyAm // 3. aabhaannk-kiNvdntii||
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadatta - zrImatyoH pANigrahaNam tayA mama bhave'sminnayameva varaH / tataH rAjaputryoktam - mAM vRNu / tenoktam tpiturAdezaM vinA naiva ghaTate / sA cAha - nItizAstranyAyAdevaM ghaTate, yataH so'pyAha cetthaM dRzyate, yathA - - svayaM varayate kanyA, mAtA vittaM, pitA kulam / bAndhavA dhanamicchanti miSTAnnamapare janAH // 56 // satyamidam, paramanUDhAlakSaNaM cedam, alaGkArazAstre svakIyanAyikAlakSaNaM - devatA - gurusAkSyeNa, svIkRtA svIyanAyikA / kSamAvatyatigambhIraprakRtiH saccaritrabhRt // 57 // tayoritthaM mithaH saMlApe jAyamAne mAtaGgaH zagrahaNAya prAtarAyAtaH / tau zAripArI ramamANau ca dRSTvA tena rAjJe kathitam - deva ! vardhyase, yadadya sayAmikA putrI vijayate / ityAkarNya nRpatirudhuSitAbhyuSTikoTiromo tasya pAritoSike suvarNasya jihvAM dadau / - tva - tataH sapatnIkaH saparicchadaH pArthivaH kumArIgRhe gataH / tasya yathocitaM pratipatizca jAtA / tataH siMhAsanamAsIno nRpaH kumArImutsaGge kRtvA gADhamAliGgaya kumArAnnizAvRttAntaM zrutvA sarpa pUrvabhavadveSeNa vairAyamANaM kamapi vyantaraM nizcitya pradhAnAn proce * asya mahopakAriNaH kumArasya kimucitaM kriyate ? tairgaditam - * asya yat kriyate tat stokam, paraM putrI diyatAm / tato rAjJA sulagne mahAmahena sa zrImatyA saha pariNAyitaH / tato hastamokSaNAvasare gajAzva - dukUlAdi bhUri dAnaM dattam / puMsAM sarvatra puNyAnyacintyasukhakArINi syuH, yaduktam yadAzAyA na viSayaM durghaTaM ca jane'pi yat / tadapyAropayatyAzu, prAkpuNyaM prANinAM kare // 58 // tataH zrImatyA rAjJA ca saha jinadatto vidvadgoSThyA sasnehaM sukhena kiyantaM kAlaM gamayati / -- [ zrImatIsahitasya jinadattasya audattazreSThinA saha svadezAgamana prasthAnam ] atrAntare audattazreSThI sarva kraya-vikrayAdi kRtvA kumArAntikamAyAtaH vatsa ! tvaM kiM kartA'si ? ahaM svapuraM prati yAmi / sa prAha - Ama tAta ! ahamapyAyAsyAmi, kSaNaM pratIkSasva yathA rAjAnaM mutkalayAmi / tatastadAdezAd nRpAntikaM gatvoce - rAjan ! ahaM svedeze yAmi, mAmanumanyasva / rAjA brUte - vatsa ! tvAdRzAM ko videzaH ?, yataH --
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam ko videzaH savidyAnAM ? kaH paraH priyavAdinAm ? | ko'tibhAraH samarthAnAM ?, kiM dUraM vyavasAyinAm ? // 59 // tathA yuSmAdRzAM dhImatAM bhAgyavatAM videzo'pi svedazAdhikaH, yataH paraH prAha mAnamullasati yat pade pade, sampade bhavati vAkyaDambaraH / dhImatAmabhimatArthasiddhaye yad videzagamanaM sa utsavaH // 60 // - deva ! yadyevaM tathApi janmabhUmirdustyAjyA, yataH - tato rAjA jagAda mayA na jJAtaH, 1 acchaMtu niraMtara gurusiNeha sambhAvanibbharA maNuyA / sahavAsavaDhiyA taruvarA vi dukkhehiM muccati // 61 // ityAdyuktvA kumAraH punarUce deva ! tvayA dUratvAnnAhaM vismAryaH ; yataH "suyaNA na diti hiyayaM, dinnaM na haraMti jIviyaM jAva / irANa ya neho, iyaraha so, dunni hiyayAI // 62 // samprati - - "" vatsa ! iyacciraM tvayA sArdhaM lIlAgoSThyA kAlo gacchannapi yiyAsasi nijaM sthAnaM, yadi tvaM tarhi kiM bruve ? | yiyAsuzca mumurSuzca vAritau na hi tiSThataH // 63 // he kumAra ! tvAdRzAH satpuruSAH saMsAre viralA eva, yataH paraM mama mano bhavatA sArdhaM sameSyati / yatra pure'vasthAtA, tato'bhISTasaGgatiM yaH karoti sa mUDha eva yaduktam - -- yoge sati sukhaM svalpaM, viyoge duHkhamulbaNam / vidannapIti hA mUDho, janaH saMsajati priye // 64 // ---- nahiM ko na dIsai ?, keNa samANaM na huMti ullAvA ! | hiyayANaMda puNa jaM jaNei taM mANusaM viralaM // 65 // " 1. tiSThantu nirantaragurusnehasadbhAvanirbharA manujAH, sahavAsavardhitA taruvarA api duHkhaiH mucyante // 2. sujanA na dadati hRdayam dattaM na haranti jIvitaM yAvat / itarajanAnAM ca snehaH, itarathA saH dve hRdaye // 3. nayanAbhyAM ko na dRzyate ?, kena samaM saha na bhavanti ullApAH ? hRdayAnandaM punaryo janayati sa manuSyo vilaH //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ audattazreSThikRto jinadattasya samudraprakSepaH iti saduHkhaM calanamanumatya suvarNa-ratnAdisArabahuvastubhirbhUtaM pravahaNaM dattvA zrImatyA saha rAjJA jinadattaH prasthApitaH / [zrImatIrUpamugdhaudattazreSThikRtaH samudre jinadattaprakSepaH, zrImatIvilApazca] yAvatA pravahaNAnyardhamArge gatAni tAvatA zrImatIrUpaM bahudravyaM ca dRSTvA rAgAndhasya lobhAndhasya ca zreSThino dRSTizcalitA, yataH - rAgaMdho' mohaMdho kajjAkajaM na jANaI jIvo / dhattarabhAmio iva savvaM picchai suvannamaho! // 66 // tataH krUrakarmaNA pApinA zreSThinA kenApi cchalena vizvAsya madhyarAtrau samudramadhye kumAraH kSiptaH / tato nirghAtaM zrutvA 'kimapi patitaM patitam ' iti janakalakalo jAtaH / tasminnavasare zrImatI pRcchantI svapati samudramadhye patitaM janamukhAt zrutvA 'hA nAtha ! hA nAtha !' iti tAraM rurod| itthaM bahu vilapya ' hA zvazura ! hA tAta ! putraM samudramadhye muktvA kva yAsi ?' iti zreSThina sA babhASe / tataH zreSThI jagau - evaM mA brUhi, mama dAso'yam , mayA saha bhogAn bhujhva, tvaM mama gRhasarvasvasvAminI bhveti| tataH sA dadhyau - "hahA ! asyaiva duSTasya ceSTitamidaM sambhAvyate, kimanyathA'muSya mukhAdIdRzI vAkyapaddhatinirgacchati ? tathA satyamidaM jAtaM yad manuSyakUTasya lakuTazuSiratvasya ca pAro nAsti, anyaccoktam - mAyAvaMtaha mANusaha, kimai patIja Na jAi / nIlakaMTha mahuraM lavai, savisa bhuyaMgama khAi // 67 // tathA'sya parastrIratasya zreSThino jIvitaM dhigastu, yaduktam - varaM praveSTuM jvalitaM hutAzanaM, na cApi bhagnaM cirasaJcitaM vratam / varaM hi mRtyuH suvizuddhakarmaNo, na cApi zIlaskhalitasya jIvitam // 68 // tathA appu dhUlihiM meliyaM, sayaNahaM dIdhI chAra / pagi pagi mAthADhAMkaguM, jiNi joI paranAra // 69 // ____ 1. rAgAndho mohAndhaH kAryAkArya na jAnate jIvaH, dhattarabhrAmita iva sarva pazyati suvarNamaho !2. mAyAvato manuSyasya kathamapi vizvAso na yAti, nIlakaNTho madhuraM lapati saviSaM bhujaGgamaM khAdati // 3. AtmA dhUlo melitaH, svajaneSu = svajanopari dattaM = kSiptaM bhasma, pade pade ziraHpracchAdanam , yena dRSya paranArI //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam vikramAkrAntavizvo'pi, parastrISu siyA / kRtvA kulakSayaM prApa narakaM dazakandharaH // 70 // sIlabbhaTThANaM puNa nAmaggahaNaM pi pAvatarubIaM / jA puNa tesiM tu gaI ko jANai ? kevalI bhayavaM // 71 // " ityAdi manasyeva vicintya zrImatI ko pidhAya proce - " hA pApa! vacanamidamazrotavyam, punarIdRzaM vaco mA vAdIH, na jAne kva narake tvaM yAsyasi ? yataH - "bhakkhaNe devadavvassa, paratthINa ya saMgame / sattamaM naragaM jaMti, sattavArA ya goyamA ! // 72 // tathA 'mama zIladharmaprabhAvo yadi syAt tadA pravahaNaM braDatu' iti tasyAH satyAH zApena yAnapAtraM dolAyamAnaM dRSTvA jano jagau -- re durAtman ! tvaM sarvamapi samudre majjayiSyasi / sarvajanAkrozaM nizamya bhItaH zreSThI zrImatIpAdayoH patitvA 'mama duSTasya duSkRtaM kSamasva ' iti jgau| 'hA pApiSTha hA adraSTavyamukha ! mAM mA spRza, dUre bhava' iti tayA dhikkRtaH sH| tato jano babhASe-- mAtaH ! asmAn niraparAdhAn rakSa rakSa / iti zrutvA sA tatkRpayA svakarasparzana pravahaNaM sthirIcakAra / aho ! zIlaprabhAvaH / yataH - harati kulakalakkaM lumpate pApapakaM, sukRtamupacinoti zlAdhyatAmAtanoti / namayati suravarga hanti durgopasarga, racayati zuci zIlaM svargamokSau salIlam / / 73 // atha sA manasyevaM khidyate, yathA - " hA tAta ! daivena tat kimapi mama pAtitaM yad vaktumapi na zakyate / yataH - vihiNo vaseNa kajja jayammi taM kiMpi dAruNaM paDai / jaM na kahiuM, na sahiuM, na ceva pacchAiuM tarai // 74 // tathA -- anna* citavIi anna hui, anna kIjai anna thAi / sUi anna manorahe, anneraDe vihAi // 75 // 1. zIlabhraSTAnAM punarnAmagrahaNamapi pApatarubIjam , yA punasteSAM gatiH [tAM ] ko jAnAti ? kevalI bhagavAn // 2. bhakSaNe devadravyasya, parastrINAM ca saGgame saptamaM narakaM yAnti saptavArAn ca gautama ! // 3. vidhervazAt kArya jagati tat kimapi dAruNaM patati yad na kathayituM na soDhuM na caiva pracchAdayituM zakyate // 4. anyat cintyate, anyad bhavati; anyat kriyate, anyad bhavati; supte anye manorathAH, anyatarAH prabhAte //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImatyAH paridevanam hA ! hata daivena mamA''zAtarUnmUlanaM zIghrameva kRtam / yathA - - AsAtaruyara' mauriu jAba phalevA lagga / unmUliu vihikuMjariiM, hai asaMdhi ( ? ) bhagga // 76 // ataH karmavipAkAnna ko'pi chaTati, yataH deva' Agali na rAya na rANau, karma Agali na ko sa-parANau / DuMbanau jala vahiuM haricaMdiI, bhAlaDI maraNa lAdhu mukuMdii // 77 // jaM jeNa kathaM kamma annabhave ihabhave vi suhamasuhaM / taM teNa pAviyavvaM, nimittamittaM paro hoi // 78 // 17 tAvad daivena mahAduHkhasAgare'haM kSiptA, samprati kiM karomi ? tAtasya gRhe vrajAmi ? athAprabhuvaM yAmi ? athAtmAnamapi samudre kSipAmi tAvat pitRgRhagamanamanucitam, yataH pativarjitA tatra gatA kathamahamabhAgyA svakuTumbasya mukhaM darzayiSyAmi ? yato yathA candraM vinA zarvarI, indraM vinA svargabhUmiH, sUrya vinA dyauH, meghaM vinA vidyada, zAkhAM vinA vRkSam, nAzAM vinA mukhaM na zobhate, tathA pati vinA strIti / athA'grato gatvA kiM karomi ? svajanAbhISTAdyabhAvAt / tathA samudrapAta zastraghAtAdinA svAtmahatyA jinairniSiddhA / yaduktam * rajjuggaha - visabhakkhaNa-jalajalaNapavesa- tinha chuhaduhao / girisirapaDaNAo mayA, suhabhAvA huMti vaMtarayA // 79 // -- maraNe prAyaH zubhadhyAnaM na syAt, tato durgatihetutvAt kumaraNamidaM na ghaTate / tathA cAsya pApinaH sArthaH sarvathA moktavya eva 1 1. AzA taruvaro mukurito yAvat phalituM lagnaH [ tAvad ] unmUlito vidhikuJjareNa hRdayasandhau bhagnaH // 2. daivAgre na rAjA na rANakaH, karmAgre na kaH [ api ] sva-parakIyaH, cANDAlasya jalaM U harizcandreNa bhallayA maraNaM labdhaM mukundena // 3. yad yena kRtaM karma anyabhave ihabhave'pi zubhamazubhaM tat tena prAptavyaM = bhoktavyam, nimittamAtra paro bhavati // 4 rajjugraha-viSa bhakSaNa - jalajvalanapraveza- tRSNA kSudhAduHkhatoM girizikharapatanAd mRtAH zubhabhAvAd bhavanti vyantarAH // J-3
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam [audattazreSThisArthapRthagbhUtAyAzcampAnagaryAgatAyA: zrImatyA vimalamatyA sahAvasthAnam ] itthaM cintayantyAM tasyAM pravahaNaM vAyuvegena calat kasminnapi dvIpe lagnam / tatra pRthagU bhUtvA svavAhanAnvitA zrImatI sthitA / tataH zreSThI svapuraM prati gacchanniti dadhyau, yathA- " mama zrImatI kAntA'pi na jAtA, jinadattaH putro'pi nA''sIt , tato mama dvayamapi gatam / yaduktam - nidAghe dAghArtastaralataratRSNAtaralitaH, saraH pUrNa dRSTvA tvaritamupayAtaH karivaraH / tathA pakke magnastaTanikaTavartinyapi yathA, na nIraM no tIraM dvayamapi' gataM daivavazataH // 8 // tathA 'hasto dagdhaH, pRthuko'pi gataH' iti satyApitam , tathA mamehaloka-paralokayorapi dvayaM gatam / yaduktam - janApavAdaM kulazIlalAJchanaM dhanApahAraM nijabandhunAzanam / ihaiva vindanti hatAtmapauruSA narAH parastrIniratA nirantaram " // 81 // ityAdi cintayan dazapu gataH zreSThI / napuMsakatvaM tiryaktvaM daurbhAgyaM ca bhave bhave / bhavennarANAM strINAM cAnyakAntAsaktacetasAm // 82 // - tataH zrImatI cintayati - kimahaM karomi ? patyau lokAntarite jIvantI kimahaM kariSyAmi ? tasmAdihaivAnazanaM gRhItvA paralokaM sAdhayAmi / evamanalpAn vikalpAn kalpayantyAstasyAH . pUrva svapatinA vArtAntaraproktaM campAsthasvabhaginIsvarUpaM smRtimAyAtam / tataH sA'cintayat - campApurIsthitAyA nijapatibhAryAyA vimalamatyAH samIpe gacchAmi, kadAcid daivayogena tatrasthAyA mama patiyogo'pi bhavati / aho ! asambhAvye'pi vastuni manaH kalpanAM karoti / yaduktam - - hIyA ! manoraha mA karau jaM kajjaha asamattha / saggi ji taruvara mauriyA, tihAM ki vAhI hattha ? // 83 // ... 1. degmapi vinaSTaM vidhivazAt // 80 // pratyantare // 2. subhASitatvenAtra mUle svIkRtaH kevalaM pu.pratAvupalabhyamAnaH zloko'yaM prakSipta AbhAti // 3. hRdaya ! manorathaM mA kuru yaH kAryasya asamarthaH / svarge ye taruvarA mukaritAH tatra kiM vAhyate hstH1|| 4. tihAM pasArai hattha // 83 / / pratyantare / /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImatI vimalamatyo: sahAvasthAnam na cet tatra patisaGgamastadA sarvadhanamidaM dharme vyayitvA dIkSA grahISyAmi / " iti cintayitvA nijavAhanamAruhya campApurIM gtaa| tatra prathamaM devAlayaM gatA vidhinA devAn namaskRtya prAnte jinadattAbhidhAnaM gRhItvA punaH praNAmaM cakAra / itazca pUrvamAgatayA devabhavanamadhyasthayA vimalamatyA svapatinAmoccAraM zrutvA hRSTayA pRSTam-bhadre ! tvayA kasyAbhidhAnaM gRhItam ? atha tayA patitulyarUpalAvaNyadehoccatvAdiguNAnumAnena tAM svabhaginI sambhAvya tadane sarvo'pi nijapativRttAnto jagade / punaH zrImatyA 'tvaM svasambandhaM vada' iti bhASitA vimalamatI svavRttAntaM procya ' yadarthaM tvamihAgatA saivAha tava bhaginI' iti gaditvA zrImatI hRSTAM cakAra / tataH sA vimalamatI piturvacanena svagRhe tAM nItvA''gatA / tato dve api te samaduHkhe sAdhvIsamIpe dharma zrRNvantyau dIkSArthintyau jaate| tataH pitA proce-'he vatse ! yuvAM dvAdaza varSANi pratIkSethAm , kadApi yuSmatpuNyayogena patirAyAti / yataH - bhUmItali' bhamaMtehiM milIi ju marIi nahIM / bAravarasachehiM jima davadaMtI nala miliu // 84 // ' iti procya te dve api mahA''graheNa dIkSAM yAcamAne api tAtena dvAdaza varSANi sthApite / tadanu sarva zRgAraM muktvA pativiyogaduHkhAture sukhaparAGmukhe tiSThataH / itazca mUlasambandhaH kathyate - [ uttIrNasamudrasya jinadattasya vidyAdhararAjaputryA vijjAharInAmnyA saha pANigrahaNaM vividhavidyAgrahaNaM ca ] yadA jinadattaH samudramadhye pAtitastadA samudradevatayA satpuruSaratnahatyAbhayena trirullAlitaH, tadA pUrvapuNyAnubhAvenaikaM phalakaM sa prApa / aho ! bhAgyavatAM kiM vAJchitaM na syAt ? / yataH tRSyambu, kSudhi bhojanaM, pathi rathaH, zayyA zrame, nau jale, vyAdhau satparicArakauSadhabhiSaksampad, videze suhRt / chAyoSNe, zizire zikhI, pratibhaye trANaM, tamisra prabhA, dharmaH saMsaratAM bhaved bahubhave cintAmaNirdehinAm // 85 // 1. bhUmitale bhramabhirmilyate, yato mriyate na hi, dvAdazavarSAnte davadantyA nalo militaH //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 tathA - jinadattakathAnakam tathA raNe vane zatrujalAgnimadhye mahArNave parvatamastake vA / suptaM pramattaM viSamasthitaM vA rakSanti puNyAni purAkRtAni // 86 // phalakAdhAreNa sa jinadatto jaladhi tarannasti / itazca ratnapurInagaryA vijjAharo nAma rAjA / tasya caturazItipatnyaH / tanmadhye azokazrIH paTTarAjJI / tatputrI vijjAharI nAma kumArI / piturekaiva sA putrI, ato'tIvavallabhA / aparaM saubhAgyoparimaJjarI yat zIlAlaGkAriNI sarvastrIlakSaNadhAriNI ca tadrUpAgre sarvadevAGganAH padadhAvane yAnti / tadudvahanAya bhUrizo rAjakumArAH samAyAnti paraM sAdhvIsaGgena saMsArasukhavimukhA sA buddhayA rAjAnamuttarayAmAsa - tAta ! mama sa eva varaH yo dvAbhyAM bhujAbhyAM mahAsamudra - muttIrya samAyAti nAnyaH, tadabhAve dIkSaiveti me pratijJA / tato janako'tIvaduHkhI jAto dadhyau - " idaM kAryamasambhAvyamastyeva tathApyupakramaM karomi, kadAcidaghaTamAnamapi vidhivazAjjAyate / yataH aghaTitaghaTitAni ghaTayati, sughaTitaghaTatAni jarjarIkurute / vidhireva tAni ghaTayati, yAni pumAn naiva cintayati // 87 // vihi vihaDAvara, vihi ghaDai, vihi ghaDiuM bhaMjei / imai loya taDaphaDaI, jaM vihi karai su hoi " // 88 // iti vicArya pitrA samudropakaNThe tadvIkSaNAya janA muktAH / kiyatyapi kAle gate taTAsannaM jinadattamAgacchantaM vIkSya te sarve hRSTA bhaNanti aho ! pUrvaM kumAryAH, tato rAjJaH, tato'smAkamapi ca bhAgyaM vartate, yatheSTanararatnaprAptimanorathasiddheH / jinadattazca tAn vIkSya na vizvasiti / yataH - mutAhalaM " na giNhai tArApaDibibabholio haMso / dujjaNajaNeNa ghaTTho na vIsasai sajjaNajaNassa // 89 // 1. vidhirvighaTApayati, vidhirghaTayati, vidhirghaTitaM bhanakti, nirarthakaM loko vyAkulI bhavati yad vidhiH karoti tad bhavati // 2. muktAphalaM na gRhNAti tArApratibimbavaJcito haMsaH / durjanajanena ghRSTaH = pIDito na vizvasiti sajjana / atra saptamyarthe SaSThI jJeyA //
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttIrNasamudrasya jinadattasya vidyAdharanRpAntikagamanAdi 21 'sarpajagdhAnAM rajjubhayaM bhavati' iti sa kSaNaM vilambate / tairuktam - mA bhaiSIH / tava dhIrA'stItyAdivacanaivizvastaH phalakAduttIrya jinadattastaTamAyAtaH / tato'nantaraM te rAjAntike gatvA vardhApanikA gRhiitaa| tato rAjJA mudA sukhAsanaM preSayitvA sa mahAmahenA''nAyitaH / rAjJA tasya vinayAdiguNaH kulInatvaM jJAtam / yataH - AcAraH kulamAkhyAti, dezamAkhyAti bhASitam / sambhramaH snehamAkhyAti, vapurAkhyAti bhojanam // 90 // tathA haMsA gati, pikayuvA kila kUjitAni, nRtyaM zikhI, paramazauryaguNaM mRgendrAH / saurabhya-zaityalalitaM malayAdivRkSAH, kaiH zikSitA ?vinayakarma tathA kulInAH // 91 // tato rAjJA putryai kathApitam tvatpuNyAkRSTaH samucito varaH prAptaH, tava pratijJA pUrNA'sti / atha 'mama manorathAH setsyanti ' iti zrute tasyA rAjasutAyAH vAmanayanAGgasphuraNena harSotkarSo'jani / punaritthaM tasyA vivekinyA manasi vicAro jAtaH - "yanmayA pUrvamanya. ccintim , devena cAnyat kRtam , ataH karmagatirdurladhyA / yataH-- udayati yadi bhAnuH pazcimAyAM dizAyAM, pracalati yadi meruH, zItatAM yAti vahniH / vikasati yadi padmaM parvatAro zilAyAM, tadapi na calatIyaM bhAvinI karmarekhA // 92 // aho ! mahAsamudrollaGghanakaro naro'tra sameSyatIti svapne'pi cintitaM nAsIt , tadapi vidhivilasitAd jAtam / yaduktam - yanmanorathazatairagocaraM, na spRzanti kavayo girA'pi yat / svapnavRttirapi yatra durlabhA, helayaiva vidadhAti tad vidhiH // 93 // " tatastayA bhogaphalaM karma vicArya pariNayananiSedho na kRtaH / anicchantyA'pi tayA svavAcAGgabhayAt pariNayanamanumatam / atha rAjJA jyotiSikA AhUtAH, tai DhaM vilokya lagnanirNayaH kRtaH / tato varaH zRGgAritaH pariNayanAya caTitaH / tadA lokAstasya bhAgyasaubhAgyaprakarSa vilokya parasparaM jalpanti" tat satyaM yacchAstra proktam , yathA
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam ja' jassa puvvalihiyaM dhaNa dhannaM kaMcaNaM kalattaM ca / taM tassa maggalaggaM pucchaMtaM gharagharaMgaNae // 9 // anyathA devadurlabhedRzastrIratnayogaH kathaM syAt ?, yataH sUktam - 'saMyogA dullahA huti' / bhAgyenaiva sadRzayogo bhavati, yataH - 'pUnima viNa sasi khaMDiu thAi, zazi viNa pUnima lAjai bAi ! / sukula puruSa sukuliNI nAri, bihUM joDa thoDI saMsAri // 95 // bahu kiM kathyate ? jaM jaM dulahaM, jaM jaM ca suMdaraM, jaM ca tihuyaNe sAraM / taM taM dhammaphaleNa ya, sAhINaM tihuyaNe tassa // 96 // " ___ evaM nijakarNamadhurANi janavacAMsi zaNvan jinadatto vivAhamaNDapadvAramAgataH / tato varaH 'puhuMkito, mAtRgRhe nivesitaH / tatazcaturikAyAM maGgaleSu jAyamAneSu kanyayA'sau guptaM saGketitaHsvAmin ! yadA mama pitA tava dAnaM datte tadA tvayA gajAzvAdi kimapi na grAhyam , paraM matpituH koze anivandhanI-jalazoSaNI-agnistambhinI nagarapurakSobhiNI-bahurUpiNI-aJjanItAraNIprabhRtiSoDazavidyA manazcintitaM vimAnaM cAsti, tatprabhAvo mahAn , nAdhunA ca vaktuM zakyate, ata eva tadeva yAcyam / tato jinadattena tadanumene / etad yuktaM yat tayA vicakSaNayA bharturagre gRhasAragrahaNopAyaH proktaH, yataH - mitaM dadAti hi pitA, mitaM bhrAtA, mitaM sutaH / amitasya hi dAtAraM bhartAraM kA na pUjayet ? // 97 // etAvatA saMsAre svArtha eva sarvatra dRzyate, na tu mAtR-pitR-svajanAdisambandha ko'pi gaNayati, yaduktam - ___ 1. yad yasya pUrvalikhitaM dhanaM dhAnyaM kAJcanaM kalatraM ca tat tasya pazcAllagnaM pRcchad gRhagRhAGganake / atra bhavatIti adhyAhAryam // 2. pUrNimAM vinA zazI khaNDito bhavati, zazinaM vinA pUrNimA lajjate bhagini ! / sukula: puruSaH sukulinI nArI [ ca], dvayoryugalaM stokaM saMsAre // 3. yad yad durlabham , yad yat ca sundaram , yat ca tribhuvane sAram , tat tad dharmaphalena ca svAdhIna tribhuvane tasya // 4. 'pokhyo' iti gUrjarabhASAyAm / pahuMkita = prokSita ||
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattasya vidyAdharyA pANigrahaNaM vidyAvAptizca vRkSa kSINaphalaM tyajanti vihagAH, zuSkaM saraH sArasAH, puSpaM paryuSitaM tyajanti madhupA dagdhaM vanAntaM mRgAH / nirdravyaM puru tyajanti gaNikA bhraSTaM nRpaM sevakAH, sarvaH kAryavazAjjano'bhiramate, kaH kasya ko vallabhaH ? // 98 // atrAntare kanyAjanakaH saMprAptaH, proktavAMzca - he vararAja ! svakIyaM vAJchitaM yAcasva / tenoktam -- yadi yAcitaM dadAsi tadA SoDazavidyA vimAnaM ca dehi, nAnyat kimapi prArthaye / ____ atha rAjJA cintitam - "aho ! kathamanena sampratyAgatena mama gRhamarma jJAtam ? mahaccitramidam , paramevaM jAne 'putryaiva proktam, nAnyaH ko'pi kathayitA ghaTate,' tad dadAmi, yadekasya kasyApi vidyA deyA eva syuH, anyathA gurokraNitvaM bhavati; anyaccedRzaH puruSaH saMsAre durlabho'sti, aparaM jAmAtA, tadete evA''bhANakAH satyA jAtAH, yat 'suvarNa' punaH surabhi ' 'iSTaM punarvaidyopadiSTam ' 'ghatapUraM punastanmadhye ghRtaM kSiptam ,' tathA vidyA pAtre dAtavyA, yadAha - vijjA' vi hoi baliyA, gahiyA puriseNa bhAgadhijjeNa / sukulakulabAliyA viva asarisapurisaM paI pattA // 99 // anyacca vijjA' aNusariyavvA, na duvviNIyassa hoi dAyavvA / paribhavai duviNIo taM vijja taM ca AyariyaM // 10 // . punarevamasti - vidyayA saha martavyaM, na dAtavyA kuziSyake / vidyayA lAlito mUrkhaH, pazcAt sampadyate ripuH // 101 // mahApAtrazcAyaM jaamaataa"| iti dhyAtvA rAjJA tat sarvamanyadapi vastujAtaM tasmai dattam / itthaM tAM kanyAM parINIya mahatA mahena bhUpatipradattasaudhamAgatya jinadattaH sthitaH / tatra ca puNyAnubhAvena sukhena kAlaM gamayati, yataH - dharmo'yaM dhanavallabheSu dhanadaH, kAmArthinAM kAmadaH, saubhAgyArthiSu tatpradaH, kimaparaM putrArthinAM putradaH / rAjyArthiSvapi rAjyadaH, kimathavA nAnAvikalpairnRNAM, tat kiM yanna dadAti vAJchitaphalaM svargApavargapradaH ? // 102 // 1. vidyA'pi bhavati balavatI gRhItA puruSeNa bhAgadheyena, sukulakulavAliketra asadRzapuruSaM pati prAptA // 2. vidyA anusartavyA, na duvinItasya bhavati dAtavyA; paribhavati durvinItaH tAM vidyAM taM ca AcAryam // .
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam [jinadattakRtaM campAnagaryA vijjAharIpatnIpariharaNaM vAmanarUpavikurvaNaM ca ] atha kasminnapyavasare vijjAharIpriyayA samaM sAripAzai ramamANasya mithaH prItisaMlApaM kurvataH kumArasya snehAdiguNatulyatvena pUrva campApurI muktA vimalamatI smRtimAgatA / tatastena saduHkhena cintitam - "sA madviyogena kathaM jIvitaM dhArayiSyati ? re daiva ! tvayA kasyApi vallabhajanasya bhave viyogaduHkhaM na dAtavyam , yataH - kAntAviyogaH svajanApamAnaM, RNasya zeSaM kunRpasya sevA / daridrabhAve vimukhaM ca mitraM, vinA'gninA paJca dahanti sadyaH // 103 // - tathA kenApyevamuktam , yathA - 'jaha hujja majjha jammo, asArasaMsArasAyarucchaMge / tA sarasakavva-piyamANusassa mA hujja vicchoho // 104 // " tadA kanyayA proktam - nAtha ! kathamadya khidyase ? kiM kvApi mamApi vinayacyutidRSTA ? tataH kumAreNa 'nahi nahi' ityukte kanyA prAha - tat kiM khedakAraNam ? so'pyAha - zRNu priye ! ekasyA kAntAyAstaveva vallabhAyA vinayAdiguNAH smRtAH, tataH khedo'sti / 'svAmin ! mamApi tulyA yA strI sA kiM nAmnI ? kva cAsti ? iti nirbandhena pRSTe campAsthitavimalamatyAH saMbandhaH proktaH / ""vari te paMkhIyA bhalA, mANusapAhiM bappaDA / UDI jAI tihAM, jihAM mana hoi ApaNuM // 105 // yadyevaM tanmanazcintitavimAne sati kathaM khedaH ?" iti cintitaM jinadattena / _ tatazcampApurI gantukAmena tena prabhAte rAjA mutkalApitaH / rAjA vadati - kva gAmI ? tenoktam - svadezasvajanamilanAya yAsyAmi / tato bhazaM rAjJA sasnehatayA'sau sthApito'pi na sthitaH, tadA rAjJA kathamapyatiSThate tasmai bahudhanaM dApitaM paraM na gRhItam , yatra tatra sarvasamRddhiprApteH / tato vijjAharI sarva kuTumba mutkalApya tadAdezAt svakIya sarva bhUSaNaM gRhItvA manazcintitaM ca vimAnamArUDhA / 1. 1. yadi bhaved mama janma asArasaMsArasAgarotsale tarhi sarasakAvya-priyamanuSyayoH mA bhavatu virahaH // 2. vara te pakSiNaH zobhanAH manuSyapakSe manuSyApekSayA dInAH [ye] uDuyitvA yAnti tatra yatra mano bhavati aatmnH||
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakRtaM campApuryA' svapatnIvidyAdharIpariharaNam atha nirdhvaninizAyAM jinadattAdezAd vimAnaM campodyAnaM jagAma / tatra rAtrizeSe pUrva kSaNaM kumAraH suSvApa / tato jinadattAdezAd rAjaputrI suptA / tadA'janIvidyayA svayamadRzyIbhUya prabhAtaM yAvat sa sthitaH zvApadAdirakSArtham / tataH kautukena rUpaparAvartavidyayA vAmanarUpaM vidhAya nagaramadhye gatvA'nekagIta-nRtyavinodairlokAn raJjayati / lokAllabdhaM suvarNa-dukUlAdi tadaiva yAcakebhyo dadAti / lokamukhena jJAtvA rAjJA sa vAmana AkAritaH / tatrApi rAjasabhAyAM svakalAprakaTanena sarva raJjitamasti / [vijjAharyAH paridevanam ] itazca sA vijjAharI prAtarjAgaritA patiM na pazyati tataH pUtkArAn karoti - " AH ! kathamahaM pApinI nidrAM kRtavatI ? eSA nidrA sarvaduHkhabhAjanam , yataH - . nidrA mUlamanarthAnAM, nidrA zreyovighAtinI / acaitanyakarI nidrA, nidrA saMyogaghAtinI // 106 // " ityAdi vadantI muhurmuhurmUrcchati, punarvanavAtena svasthIbhavati, bhaNati ca - "hA nAtha ! mAmekAkinI muktvA kva gato'si ? re vidhe! tvayA vallabhaviyogaH kathaM vihitaH ?, yadAhuH - 1re vihi! mA mA sajjasi, sajjasi mA dehi mANusa jammaM / aha jammaM mA pimmaM, aha pimmaM mA viyogaM ca // 107 // tathA - hIyaDA' jhari ma jhari. jharaMtaha nayaNaha hANi / kavaNa kahesi sajjaNahaM, royaMtaha kaMThaha prANi // 108 // aho ! yAvad jIvAnAM stoko'pi sneho bhavati tAvannivRtiH kutaH syAt ? yaduktam - "tAva cciya hoi suhaM jAva na kI rei piyajaNo ko vi / piyasaMgo jeNa kao dukkhANa samappio appA // 109 // 1. re vidhe! mA mA sRja, [ yadi] sRjasi mA dehi mAnuSyaM janma, atha janma [ dadAsi ] mA prema, atha prema [ dadAsi ] mA viyogaM ca // 2. hRdaya ! viSIda, mA [vA ] viSIda, viSIdato nayanayoH hAniH [bhavati ], kaH kathayiSyati sajjanaM 'rudataH kaNThe prANAn ' / 3. tAvat khalu bhavati sukha yAvad na kriyate priyajanaH ko'pi / priyasaGgo yena kRtaH [ tena ] duHkhebhyaH samarpita AtmA / ..J4 ...
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam tathA 'jaha jaha baMdhai neho piya-putta-kalatta-mitta-baMdhUhiM / taha taha khippai bahule saMsAre ghorakaMtAre // 110 // " ... [vimalamatI-zrImatI vijjAharINAM sahAvasthAnaM tapazcaryAdidharmakaraNaM ca] evaM mahAzokaM kurvANA vijjAharI svanAthavilokanArthamAsannadevAlayaM gatA, tatrApi tadviraheNa rudatI sA lokaiH kAraNa pRSTA jinadattavRttAntaM proce / 'na jAne mAM muktvA'dya rAtrau kvApi gataH' ityuktvA sA sthitA / - tato vimalazreSThinA nijajAmAtRnAma zrutvA dhyAtam jinadattastAvad vidyamAno jAtaH, tadenAM tadvallabhAM gRhe nayAmi yathA kasyA api bhAgyena sa kadAcidAyAti / tataH zreSThinA tAM sandhIrya svagRhaM nItvA 'vatse ! atra sukhena tiSTha, agre putrIdvayaM mamAsti, tRtIyA tvamapi putrI' ityAdyaktvA sabahumAnaM sthaapitaa| tataH sukhena tAstisro'pi nAyikA mithobaddhasnehA maunAvalambinyastIvaviyogAturA vizeSato dharmadhyAnaM kurvANAH santi / yaduktam - omiti paNDitAH kuryurazrupAtaM ca madhyamAH / adhamAzca ziroghAtaM, zoke dharma vivekinaH // 111 / / [vAmanarUpadhArijinadattakRto maunAvalambinijapatnItrayavArtAlApena sarvajanacamatkAraH] athA'nyadA vAmanena raJjito rAjA nityaM bahu prasAdadAnaM datte / sa ca tatkAlamevA'rthibhyo yacchati / pradhAnairacinti - vAmano'sau sarva' kozaM riktIkariSyati, tataH kenApyupAyena rAjA dAnaM dadAno vAryate / iti dhyAtvA tai rAjJo vijJaptam ,yat - "svAmin ! vAmanasyedaM kathanIyam , yat tvayA sarvo nagaraloko raJjitaH, tvaM mahAn kalAvAn , paraM yadi nagare'tra vAstavyavimalazreSThidharmazAlAsthAH pativiyoginIH kenApi sahA'jalpantIstisraH strIrAlApayiSyasi tadA tava kalA buddhibalaM ca jJAsyate, nA'nyathA" iti / ekadA tathaiva rAjJokte vAmano jagau - bhUpate ! tAH striyaH kIdRzyaH santi ? pASANaghaTitAH, uta citralepakASThanirmitA vA, devyo vidyAdharyo vA ? iti zrutvA rAjJoce - tA mAnuSya eva santi / vAmanaH prAha - "aho ! tAsAmAlApane kA kathA ! deva ! yadi tava kautukaM syAt tadA tvatsabhAgre dvipaJcAzatkarapramitA zRGgArazilA nAma zilA'sti tAmaTTahAsena hAsayAmi " / tathaiva rAjAdezAd vAmanena sarvAM' zilAM paTTadukUlAdibhirAcchAditAM 1. yathA yathA badhyate snehaH priya-putra-kalatra-mitra-bandhubhiH tathA tathA kSipyate bahule saMsAre ghorakAntAre //
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAmanarUpadhAriNA jinadattena nRpAdiraJjanam 27 kRtvA tanmastake svahastaM nyasya tAraNI vidyA japtA / tataH sA zilA vidyAbalena Urdhva - mutpatitA satI nabhomaNDale itastato bhramati cATTahAsaM muJcati ca / iti dRSTvA sarvaiH sabhAlokaibhayabhrAntaiH palAyitam / rAjJoktam- - vayaM tvatkautukAnAM ghrANAH, paraM bhramantIM zilAmAkazAduttAraya / vAmanenoktam - rAjan ! mA bhaiSIH, macchikSitA zilA tava kimapi na kariSyati / ityuktvA rAjAdezAt zilA svasthAne nivezitA / tuSTena ca rAjJoktamaho ! vAJchitaM varaM yAcasva / vAmanaH prAha - he deva ! tisraH strIryAvannAlApayAmi tAvat tava prasAdaM na gRhNAmi / itazca sarvasabhAsahito rAjAnvito vAmano dharmazAlAM gataH / tatra dharmadhyAnasthitA rAjAdyAgamanajJAnAt savizeSaM saMvRtAGgIraghodRSTIH zAntacittA apavarakamadhyasthAH strIvalokya, bahirAgatya sthitAnAM ' kathamayaM vAmana etA IdRzIrjalpayiSyati : ' iti rAjAdInAM kautukaM jAtam / -- itazca vAmaneva madhye gatvA jyeSThA vimalamatIH sambhASitA - he bhadre ! mayA sAkaM kathaM na jalpasi ? kiM tadapi tava vismRtaM yat yasminnavasare mayaikAdaza dravyakoTayo hAritAstadA tvayA paJcadazakoTipramANaH kaJcuko dyUtakArebhyo dattaH, ahaM tebhyastamaDDANakamarpayitvA gRhamAgataH ' iti zrutvA sA vimalamatIrutphullalocanA mukhamUrdhvakRtya sammukhaM vilokayati sma 'aho vAmana ! tvaM kathamenaM vRttAntaM jAnAsi sa kvAsti jinadattaH ? ' iti tayokte 'adhunA'haM vyagreo'smi, kalye kathayiSyAmi iti bhaNitvA nirgataH saH / rAjAdayo dhUnitAH, paraM kenApi na jJAtam yad * iyaM kathaM jalpitA ? iti / tataH sarve'pi svasva , - sthAnaM gatAH / atha dvitIyadine prAgvad rAjAdibhiH sahA''gatya vAmanena dvitIyA zrImatI adhobhravaM vIkSamANA jalpitA - he sundari ! tvaM mayA saha kathaM nA''lapasi ? tvayA sarvaM pUrvAnubhUtamekasmin bhave'pi kathaM vismAritam, yadA dhavalagRhamadhye'hamAgataH tadA dolAkhATvAyA uttIrya matsammukhamAgatya prItyA''lApaM kRtvA tvaM nidrAyitA, atha mayA sarpa nigRhya tava saukhyamutpAditamiti tvamapi smara / atha sA samutthAya taM vikasvaranayanAbhyAM nirIkSate sma, 'aho vAmana ! samudramadhye kSipto jinadattaH kvAsti ?, kathaM tadvRttAntazca tvadgocaro jAtaH ?, tvaM ca kaH ? itIdaM sarvamasambhAvyaM mAM jJApaya ' iti tayokte ' adyAhaM kAryAturo'smi, kalye kathayiSyAmi ' ityuktvA dharmazAlAyA bahirAgatya rAjAdInAmagre tenoktam- * bho ! dvitIyA'dya jalpitA'sti / iti zrutvA citte camatkRtAste sarve svasthAnaM gatAH / punaH
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam kanyAnAM tatpitRRNAM lokAnAM ca hRdi 'ko'yaM ?, kiM vadati ? ' ityAdayo bhUyAMso vikalpA jAyamAnAH santi / 28 ,, atha tRtIyadine pUrvarItyA samAgatya vijjAharI yatra pradeze'sti tatra gatvA vAmano babhASe - "he bhadre ! he sundari ! he vijjAharI ! tvaM mAM nopalakSayasi ?, caturikAmadhye tvayA mama saGketaH kathitaH, yat 'pitRpArzvAt SoDazavidyA vimAnaM ca yAcanIyam ' tathaiva rAjJo'gre mayokte tat sarvaM labdham, tato vidyAbalenAhamIdRzo jAtaH " / ityukte sambhrAntatayA mukhaM vilokya sA cintayati - satyamevedam, vidyAvAneSa cintitarUpANi karoti / tato vimalamatyagre tayA kathitam - - he bhagini ! jinadatto'yaM bhavatyeva, vidyAbalenedRzo jAtaH / atha zrImatyA bhaNitaM -- he sakhi ! satyaprAyamidaM sambhAvyate vijjAharIpUrva proktavRttAntena / atha rAjAdiSu zrRNvatsu vimalamatI roSaM kRtvA jagau - re mugdhe ! mAM na ko'pi vipratArayituM zaknoti vacanADambareNa yato na jJAyate vidyAsiddho naro devatAdiprAptavaro vA dhUrtI vA ko'pyeSa bhAvI, tadenaM tadaiva mAnayAmi yadA kevalI svamukhena vadati, nAnyathA / itthaM sarvasamakSaM sakhIdvayaM nirbhartsya pazcAdvimalamatyA vAmano hakkitaH - re kitava ! tvayAsbalA-bAla-gopAlAdayaH sarve vacanaprapaJcavaicitryAt vipratAritAH, punarnAhaM kenA'pi vipratAyeM, eSa sa kapittho na hi yo vAtena patati, re vAmana ! hApAzreSThibhAryAvad viSayalaulyena lokApavAdapApA'pakIrtibhAjanaM nAhaM bhaviSyAmi / zrImatyA pRSTaM - he bhagini ! ko'sau hApA - zreSThivadhUsambandhaH ? sA bhaNati yadi kautukaM tadA zrUyatAm - - pratiSThAnapure jitazatrurnAma rAjA / tannagaramadhye zreSThI hApAkhyo vasati, sa bahudravyakoTipatirapi kRpaNapitAmaha iva zobhanaM na khAdati, na pibati, satyapi dhane mahAdaridravad ruti, na kasyApi kiJciddatte ca / yataH nibaphalaM ' kivaNaghaNaM sAyarasalilaM ca dUhavArUvaM / kAyarakari karavAlaM vihalaM vihiNA viNimmaviyaM // 112 // "kAM kijjai kRpaNaha taNa, dhoi dhavalahare hiM / vara pannADAM jhupaDAM, pahiya avalaMbai jehiM // 113 // 1. nimbaphalaM kRpaNadhanaM sAgarasalilaM ca durbhagArUpaM kAtarakare karavAla viphalaM vidhinA vinirmitam // 2. kiM kriyate kRpaNAnAM dhavalaiH dhavalagRhaiH 1 varaM parNayuktAH kuTayaH pAnthA avalambante yatra ||
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimalamatIvaktavye hApAkazreSThyadAharaNam dhammi na vecai rUyaDau, mIThau grAsa na khAi / rAuli cora palevaNai, dhana pekhaMtAM jAiM // 114 // dAnaM dUre'stu, kRpaNasya dhanaM bhojane vapubhoge'pi nAyAti / yataH - dhane'pi sati bhojana prakRtizobhanaM nAtti yo, na cArutaramambaraM paridadhAti bhIto vyayAt / karoti kusumAdibhirna tanubhogamapyuttama, parasya vitaratyaho! kathamasau dhana tRSNakaH ? // 115 // deze deze dhanArthaM sa bhrAmyati, na gaNayati rAtri dinaM ca / ____tasya dve bhArye ratiprItitulye mahArUpavatyau staH, paramAjanmaguptigRhakSipte iva, bandipatite iva, mahAvasthAprApte te dve staH / tayordvayorna ramyaM khAdanam , na pAnam , na paridhAnam , nAcchAdanam , nAnyadapi kiJcit saMsArasukhaM vidyate / punarapi zreSThigRhaM kiJcid varNyate, yathA - yadgehe muzalIva mUSakavadhUmUSIva mArjArikA, mArjArIva zunI, zunIva gRhiNI, vAcyaH kimanyo janaH / kSutkSAmaklamapUrNamAnanayanaiH svonnidramurvIgataiH, kartuM vAgvyayamakSamApi jananI DimbhaiH samAlokyate // 116 // ekadA zreSThI hApAko vittopArjanAya balIvardAvalI gRhItvA videzaM gataH / atrAntare ko'pi dhUrttavataMso bhraman tasya gRhAntike sametaH / sa UrdhvamUkhIbhUya sarva sadanaM vilokya kamapi puruSaM papraccha - kasyedaM sarvajanakRtaspRhaM dhavalagRham ? so'pyAha - " tasyedaM gRhaM yasya kRpaNasya prAtarnAmApi na gRhyate, 'tarhi kimIdRzaM sundarataraM gRhaM bahudravyavyayena kArayituM zreSThI zazAka' iti citte tvayA zaGkA na kAryA, yataH pUrvajakArita caitat , asmin vaMzavajrAkare'sAveva karkaro'jani, atra satkuleJjavATake'yameva nIraso nalatRNavizeSo'bhavat " / ___ 1. [ yaH ] dharme na vyayati rUpyakam , miSTaM grAsa na khAdati, [ tasya ] rAjakule caure pradIpane = agnau dhana pazyato yAti //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam tato gRhadvAre gatvA dhUrtena gRhamadhye dRSTiH saJcAritA / tato jIrNazIrNavastrAvRtaM gRhINIdvayaM dRSTaM paraM ratirUpagarvasarvaGkaSam / tadgRhadvAri dvAH sthAdayo dehadaurbalyAnnirgatasnAyujAlA vetAlA iva dRSTAH / tatastenA'cinti hI ! gRhasarvasvamidaM nirarthakam, bhogarahitatvAt / tatastasya daMSTrA galitA - yadahaM gRhasya svAmI bhavAmi devatAdisAnnidhyAt, sampratyavasaro'sti gRhadhanikAsbhAvAt ' / - - -- tatastena dhUrtena purabahirvarttI sakalasapratyayo yakSastribhirlaGghanaiH pratyakSIkRtaH smAha kimiti laGghayasi ? dhUrtaH smAha mama hApAka zreSThirUpaM dehi / yakSaH smAha- - naivAhamIdRzamanucitaM karomi, reviTa ! mama mandirAduttiSTa / ityuktvA yakSo gataH / punarapi dhUrtena catvAri laGghanAni kRtAni / tataH 'khalvasau madupekSito mariSyati, mama sthAnaM ca niSphalaM bhAvI iti vicintya yakSo'pi bhagnaH proce - bhavaduktaM rUpaM bhavatu, paraM nirgaccha mama bhavanAt / - tathA -- tato yatheSTe rUpe jAte kRtapAraNo hApAkazreSThigRhaM gataH SiGgaH / sarvairdvAsthaiH karmakaraiH priyAdvayAdibhiryathocitaM sammukhotthAnAdipratipattistasya kRtA nirvighnamaskhalito gatvA sa gRhasvAmI bhUtvA niSaNNaH / tato vANiputrAH kozAdhyakSAdayastena jalpitAH - aho ! zrUyatAM mayA dezAntaraM gatena munimukhAt zrutamidam, yathA 66 -- * bhoH ! dAnaM bhogastathA nAzaH syAd dravyasya gatitrayam / yo na datte na bhuGkte ca, tasya tRtIyA gatirbhavati // 117 // dhana' rAuli, jIvIya jamaha, rAdhauM pAkhelAhaM / huMtau jehiM na mANiuM, chArabacakkau teha // 118 // - anyacca zrImantamekaM mRtaM ca dRSTvA tathA samudramadhye yAnapAtra bruDane prANAntasaGkaTaM sarvakSayaM ca jJAtvA'haM paramaM nirvedaM gato dadhyau - yadyasmin vAre kuzalena gRhaM gamiSyAmi tadA svasya parasyApi vAJchitaM pUrayiSyAmi " / iti kapolakaltiM bhASitvA tena sarvajanAH pratyAyitAH / 1. gRhasvAmerabhAvAdityarthaH, dhanika = ' dhaNI' iti bhASAyAm // 2. dhanaM rAjakule, jIvitaM yamasya, randhita pArzvasthAnAM [dattaM ] vidyamAnaM yairna mAnitaM = bhuktaM bhasmamuSTiH teSAm //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimalamatIvaktavye hApAkazreSThayudAharaNama tataH priyayordvayoH suvarNabhUSaNAni dukUlAni bahUni dattAni svayaM parihitAni ca / tato vANiputrAH dvArapAlAdyAH karmakarAzca videzavikretavyasUkSmacIvarapuTTalikAzchoTayitvA paridhApitAH / tato godhUma-tandula-ghatAdi janairAnAyya pakvAnna-khaNDakhAdyAdi saMskRtya saMskRtya svayaM bhuGkte, sarva kuTumbAdi bhojayate ca / tato gRhasamIpe sa zreSThI dAnazAlAM maNDayitvA dInAnAthebhyo bhojanaM yacchati, sAdhamikavAtsalyaM vidhatte, sarvacaityAlayeSu dhanavyayaM kurvANo'sti, bhUribhaTTa-bandijanAdInAM ca vAJchitaM pUrayannasti / dolAkhaTvArUDhaH sarvakAlaM gItagAnaM kArayati, bhAryAdvayena ca sAripAzakabUte ramate / itthaM taM vilasantaM dRSTvA jano vakti - aho ! asambhAvyaM dRzyatAm , zreSThino'pi prakRtiparAvartoM jAta iti / tena dhUrtena satyo'yamarthaH kRtaH, yathA dhaNu' saMcaI keI kRpaNa, vilasIjaI chayala / raMgi turaMgama java caraI, hala vahiya maraI bailla // 119 // tathA - kadaryopAjitA lakSmI go bhAgyavatAM bhavet / dantA dalanti kaSTena, jihvA gilati lIlayA // 120 // itazca kiyatyapi gate kAle sa kRpaNazreSThI videzAdAyayau, sarvakrayANakaM dAnamaNDapikAyAmuttArya svagRhaM rAtrau samAgato bhaNati -- bho bho dvArapAlAH ! dvAramudghATayata / tairuktam - kastvam ? / so'bravIt -- ahaM hApAkazreSThinAmA gRhsvaamii| tairuktam - re ! ko hApAkaH ?, eko'smAkamagre'pi zreSThi hApAko'sti, tvaM navInaH ko'pi dhUrtaH / sa dadhyau - samprati nete mAM lakSayanti, prAtarvArtA / iti dhyAtvA tatra zreSThI sthito'cintayat - nanu dvitIyaH ko'sau hApAka ? / iti manasi khidyamAno mahAA nizAM bahinirgamya prAtamadhye pravizan sa dvAH sthairgalahastitaH / tadA sa kRpaNazreSThI kathaJcinmadhye nirIkSamANo dolAkhaTvArUDhaM kRtrima hApAkazreSThinaM dRSTvodare dAhe patite'cintayat - aho ! kenApi dhUrtena mama gRhasarvasvaM bhakSitam, ahaM pravezamapi na labhe, dhaniko'pyahaM cauro jAtaH, kasyAgre svaduHkhamidaM vacmi ? paraM 'durbalasya balaM rAjA' iti dhyAtvA pUgIphala-madanaphala-nimba-bilva-badarIphalAdi DhaukanikAM lAtvA rAjasabhAM gatvA tAM puro muktvA praNAmaM kRtvA hApAkaH sthitaH / -- 1. dhana saJcayanti ke'pi kRpaNAH, vilasanti chekAH / raGgena turaGgamA yavAn caranti, halaM uddhvA mriyante balIvaH //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam ___ rAjovAca - bho zreSThin ! Agacchata niSIdata vadata keSu keSu dezeSu yUyaM bhrAntA !, kiM kiM vastupaTalamAnItam ?, punaH kvApi kimapyapUrvamAzcarya dRSTam ? tataH spaSTaM sakaSTaM zreSThayAcaSTa - rAjan ! ekatra kacche mayA vRtizcirbhaTakAni khAdantI dRSTA / rAjA''ha - aghaTamAnamidam, itthaM kathaM syAt ? zreSThyAha -kathamidaM na syAt ?, yanmadIyAM zriyaM rAjA'nyasmai viTAya dadyAt , 'yato rakSA tato bhayam ' iti tvayA prajApAlenApi satyApitam / 'aho! idaM svarUpamasmAkamajJAtam' iti vadati rAjJi sa dhUrtasvarUpamuktvA jagau - deva ! tavA''zvAsaM vinA ko'pi kasyApi kimapi grahItuM zaknoti ? yamaM vinA kiM zizavo mriyante ? tato nyAyadharmaniSTho rAjA dhUrtAvAnAya tadgRhe purArakSAn prAhiNot / tataste zreSThigRhe gatvA dvAHsthAnAM rAjAdezaM jaguH / te madhye gatvA 'deva ! dvitIyanavInAgatahApAkaSThikRtarAvIvyatikare tvAM bhUpatirAhvayati' iti bhASante sma / tatastena purArakSAH kSaNaM sthApayitvA gauravitAH / tataH sakalakozasArai ratnabhAraivizAlaM suvarNasthAlaM bhUtvA jAtyaturaMgamamAruhya sarvamUSaNabhUSitAGgaH kRtrimazreSThI sabhAM gataH / tato'pUrvairapUrvastubhirupadA rAjJaH kRtA, yatastasya pituH kimapi yAti ? yadi yAti tadA tasya kRpaNazreSThinaH sarva yAti / punastasya hApAkasya kSemakSitirna hyAsIt / tathA taM kRtakaM satyaM ca zreSThinamAlokya sarve rAjAdayo vismitamukhAH ziro dhUnayantazcintayanti - aho ! AkRtyA sadazatvaM nedRzaM bhUtaM na bhAvi, tadetayormadhye kaH kUTaH ? / tato rAjJA pRSTe zreSThibhyAM svasvasambandhe prokte rAjJA kAraNikA AhUyAssdiSTAH - nirNayaH kriyatAmiti / kimanena durdazAlayena ?, aho ! lobhastribhuvanaM parAvarttayati yadIdRzA nyAyakAriNaH pradhAnapuruSA api yena lobhena muhyanti / ataH kAntIpuryA makaradhvajarAjarAjye saromadhyasthena mastakena satyamuktaM yad 'ekena buDati' iti / lobho' savvaviNAsI, lobho parivAracittabheyakaro / savvAvai-kugaINa lobho saMcArarAyapaho // 121 // tataH sarvairmantribhivimRzya proktam - rAjan ! upadAkArI pramANIkriyatAm , samyagjJAnAbhAvAt / tato rAjJoce - naivam, kiM kAryamupadayA ?, satyaM nyAyaM kuruta / tatastairUce-yadyevaM tarhi na vayaM paramArtha vi : / tataH svabuddhayA rAjJoce - bhoH pradhAnAH ! ___ 1. lobhaH sarvavinAzI, lobhaH parivAracittabhedakaraH, sarvApat-kugatInAM lobhaH saJcArarAjapathaH // . . .
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimalamatIvaktavye hApAkazreSThayudAharaNama asya zreSThino gRhAt priyAdvayamAkArya yUyaM kathayata 'etayordvayorekaH satyo bhartA yuvAbhyAmaGgIkriyatAm' iti / ____ atha mantriprahitai rAjapuruSaipiAkasya gRhaM gatvA rAjAdeze prokte tAbhyAM dvAbhyAM strIbhyAM sarvazRGgAraM kRtvA yApyayAnamAruhya rAjasabhAM gacchantIbhyAM mArge mithaH proktam - " rAjAdeze sati kaH svIkariSyate ? yaH samprati navIno videzAgato'sti sa eva svIyapatiH sambhAvyate, yataH kadaryaprakRtirayam , prakRtizca dustyAjyA yaduktam - 'yA yasya prakRtiH svabhAvajanitA duHkhena sA tyajyate / tato'yaM svapatiH kadaryadhuryaH svakIye zirasyA''janmabhagno'stri, anenAtmIyamudaraM sadA jvAlitam , asau ca dvitIyazreSThI nijodaraM nirvApayati, tadetayormadhye ko'GgIkaraNIyaH ?" iti paraspareNokte vimRzya vRddhayA bhaNitam - 'yo datte sa devatA' amumeva nyAyamAdRtyAyamudAra eva svIkAryaH, punastasya pApinaH kRpaNamukhyasya nAmApi na grAhyam / tato dvitIyayoktam - idameva sundaraM proktam , mamApi rucitam / itthaM mithaH sAmmatye kRte sabhAyAM te dve samete / rAjoce - bhoH sundayauM ! yo dvayormadhye satyaH zreSThI sa bAhau dhriyatAm , puNyaM pApaM ca yuvayormastake, atrArthe vayaM niSkalaGkAH kimapi na vidmaH / iti rAjJokte tAbhyAM ekabhavinIbhyAM viSayalolAbhyAM kRtrimazreSThI svIkRtaH / tataH satyazreSThI rAjAdezAd galahastitaH / tato'yaM glAniM gataH nirAdhAro jAtaH kASThavadacetano'bhUt / _____ atrAntare rAjajanairAndolyamAnaM tADyamAnaM ca taM dRSTvA sadayahRdayo dhUrtahApAko dadhyau - hahA! asya hRdayaM sphuTiSyati, ahaM hatyA'pavAdI bhaviSyAmi, mayA tu svavAJchitaM pUritam , kasyA api vartAyA avasAnaM na gRhyate, asya sarvasvamasyaivAryate / iti dhyAtvA kRtrimazreSThI viDambanAkarAn' janAn nivArya rAjAnamUce- he kRpAlubhUpAla / yadi mayi chalaM na syAt tadA dharmArtha yuktaM kiJcid vadAmi / tato rAjoce- he zreSThin ! bhavato mahAparAdhasyApi samprati daNDaM na karomi, yathecchaM vadeti / tato dhUtoM'vadat - deva ! ayameva zreSThI satyaH, ahaM tu kUTaH / iti prokte rAjJA ca sAzcaryeNa 'katham ?' iti pRSTe tena sarvo mUlavRttAntaH kathitaH / tato dhUrtaH sarva zreSThino'rpayitvA brUte - dAtavyaM bhoktavyaM, sati vibhave saJcayo na kartavyaH / yadi saJcayaM kariSyasi, hApA ! punarAgamiSyAmi // 122 // J-5
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam iti pratibodhadAnena sarveSAM camatkAramutpAdya dhUrtaH zIghra svasthAnaM gataH / tataH zreSThI lajjitaH priyAdvayayutaH svagRhaM gata iti / tadA sarvai rAjAdibhiH bhAryAdvayaM ninditam - AH ! etAbhyAM kimakRtyaM kRtam ?, tanmahApApinyAvete iti / vimalamatiH sarva' kathAnakaM procya vadati sma - aho ! vAmana ! he zrImati ! viSayasukhalaulyena tAbhyAM lokadvayaM yathA hAritam , ihAvarNavAdo jAtaH paratra durgatizceti tathA nAhaM bhavAmi, na punarahaM tadvad ihalokasukhagA na kenApi parAvatyai / atrAntare sarvapauralokaizcintitam - aho ! asyA vacanacAturyam , aho ! zIlanizcalatA ca / zrImatI vijjAharI ca dve api kikartavyatAmUDhe jAte / 'kathameSA pratyAyayiSyate ?' iti / vAmanastu svakAntAM zIlaikAntadRDhAM jJAtvA manasi mudito jAto'sti / [ jinadattakRtaM madonmattahastivazIkaraNam ] itazca rAjakuJjara AlAnastambhaM moTayitvA bhArasahasrazaGkhalAM troTayitvA, pratolI pAtayitvA, zuNDayA bahujanAn pIDayitvA sarvanagaraM hataprAyaM karoti sma / sa vyAlaH sAkSAtkAla iva sarvajanasya jAtaH / tato bumbAkareNa nareNa kenApi rAjJe proce - deva ! tava paTTahastI madonmatto jAtaH, tadbhayena sarva' puraM dizi dizi naSTam / tacchrutvA sarvamutthitam / tato'raNyamiva zUnya raNamukhaM puraM dRSTvA lokaM nijaprANarakSArtha vRkSa-giri-caityAdizikharArUDhaM ca jJAtvA svayamapi rAjA bahirvane gato mUDhabuddhirdadhyau - saMsAre sa eva zlAghyAvatAro yo'dhunA kikartavyatAmUDhasya mama buddhi dadAti, kimaparainaraiH / yaduktam - Asanne raNaraMge, mUDhe maMte taheva dubbhikkhe / jassa muhaM joijjai, su cciya jAo kimanneNaM ? // 123 // tato nRpo babhASe - bho bho vIrAH ! bhavatAM madhye sa ko'pyasti ya enaM paTTahastinaM vazavartinaM karoti ? paraM kenApi kRtAntadurdAntaH kopAkrAntaH sa gajo na nAmitaH / tato rAjJA paTahavAdanapUrvamityAghoSayAmAse - yaH ko'pi gajamenaM vazamAnayati tasya rAjA rAjyArddha madanamaJjarI ca kanyAM datte / iti paTahodghoSaNA sarvatra kAritA, paraM kenApi bhayabhItena janena na tat ka mazakyata / paraM 'kimatra bhAvi ? sampratyeva kiM kalpAnto bhaviSyati ?' iti sarvairvyAkulIbhUtam / 1. Asanne raNaraGge mUDhe mantre tathaiva durbhikSe yasya mukhaM dayate sa khalu jAtaH, kimanyena 1 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakRtaM madonmattahastivazIkaraNam atrAntare vAmanena paTahaH spRSTaH / tato rAjJo'gre pATahikastatra vyatikare vijJapte rAjAdezAt pradhAnaiH sa vAmano rAjJo'gre samAnItaH / 'bho vAmana ! tvaM hasvarUpo'pi mahAsubhaTadurAkalanIyaM gajaM vazaM kathaM neSyasi ?, svAtmazakti vicAraya' iti rAjJokte vAmana Aha - "kAM' kijjai lahuDaI vaDaI ? purisaha phuraNa pramANa / lahuDa kesari samarabhari malai gaiMdaha mANa // 124 // athavA bahuvAgjAlena kim ? phale vyaktirbhaviSyati, yato mahAntaH kartavyazUrAH, na tu vAkchUrAH; tato mahArAja ! kadAcididamapi syAt tadA kiM dtse"| tato bhUpatiH sarvajanasamakSamUce-yadyevaM syAt tadA 'arddharAjyaM kanyAM ca dadAmi' iti mama pratijJA / tato vAmano vinodena gajavazIkaraNI vidyAM smRtvA cacAla / rAjAdayastu lokAH pRSThasthitAH kautukaM vilokayanti / tadA gajAntikaM gatvA vAmanastamAhavayate - re pazo! kiM vRthA varAkaM loka naTayasi ?, yadi tava kA'pi zaktirasti tadA matsammukhamAgaccha / iti zrute zuNDAmutpATya roSAruNaH sa gajo dhAvitaH / tato vAmanastanulAghavena puraHsthito yathA cakravad bhrAmyati tathA sa gajo'pi pRSThalagno bhramati / itthaM bahuvelaM bhramarakavat tena sa gajo bhrAmitaH / tataH zrameNa sarvamado'sya galitaH, nirvIryatvaM ca jAtam / tataH karaNaM datvA vAmano gajaziro vegAdArUDhaH, kumbhasthale muSTiprahAreNa hatvA gajo vazIkRtazca / tato jano dadhyau-nAyaM vAmanamAtraH, kintu suro vidyAdharo vidyAsiddho naro vA ko'pyasti / ___atha sarvalokeSu kautukaM pazyatsu rAjAnaM tatrA''gatamAlokya svayaM sa vAmano vinItatvAd gajAduttIrNaH / aho ! kulInAnAM svabhAva IdRza eva syAt / yataH - 'ko cittei mayUre ?, gaI ca ko kuNai rAyahaMsANaM ? / ko kuvalayANa gaMdhaM, viNayaM ca kulappasUyANaM ? // 125 // tato vAmano vadati - he rAjarAja ! tvamenaM gajarAjamAroha, mA bhaiSIH / ityukto'pi nRpo vibhyat taM nA''ruroha, 'bRhaspatiravizvasyaH' iti nItivAkyaprAmANyAt / tataH svayaM vAmanena vidyAbalena karNe dhRtvA kSaNena hastI hastizAlAyAM baddhaH / ___1. kiM kriyate laghunA guruNA ?, puruSasya sphuraNaM pramANam / laghuH kezarI samarabhare mardayati gajendrasya mAnam // 2. vaDaI? sattaha phurai pradeg pratyantare // 3. dalaDa pratyantare / / 4. kaH citrayati mayUrAn ? gatiM ca ka: karoti rAjahaMsAnAm ? kaH kuvalayAnAM gandhaM vinayaM ca kulaprasUtAnAM [karoti ] 1 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 jinadattakathAnakam [ vAmanarUpadhAriNe jinadattAya nijakanyAdAne pratijJAbaddhacampAnagarInRpasya cintA ] tataH sabhA''sInasya nRpasya puro gatvA vAmano bhASate - rAjan ! nijapratijJAM pUraya, svavANI pramANIkriyatAm / iti zrutvA nRpatiritthaM khidyate sma " yadayaM cArvAkaH kurUpo vAmanaH kva ? kva cAsau matputrI madanamaJjarI surasundarIsamA ?, tataH sambandho'yamatyarthamanucitaH, yathA kAkasya grIvAyAM muktAvalI na zobhate, itthaM yojitaH sambandho lokApavAdAya syAt / yaduktam - tathA ca - - kanakabhUSaNasaGgrahaNocito yadi maNistrapuNi pratibadhyate / na sa virauti na cApi na zobhate, bhatrati yojayiturvacanIyatA // 126 // tathA - ajJAtapratibhUkartA, ajJAtasthAnado gRhe / ajJAtakulasambandhaH, ajJAtaphalabhakSakaH // 127 // tataH samprati kathamahaM karomi ?, ekataH pratijJA, anyataH kuyogaH ; ' ito vyAghraH, itastaTI ' iti nyAyo jAtaH " / iti vicintya rAjoce - bho vAmana ! kanyAM vinA dezaM gajaM turaGgamaM paramapi prakRSTaM vastu yAcasva / C3 atha vAmano vadati ." rAjan ! zrRNu samudrAH sthitimujjhanti calanti kulaparvatAH / pralaye'pi na muJcanti mahAnto'GgIkRtaM vratam // 128 // alasaMtehiM' vihu sajjaNehiM je akkharA samullaviyA / te pattharaTaMkukkIriya vva nahu anhA huMti // 129 // iti jAnannapi tvaM yadi pratipannaM na pAlayasi tadA mama dezAdibhirapyalam " / tato bhUpati"aho saGkaTaM jAtam, kimahaM karomi ? anenApi yuktamuktam / yaduktam - dadhyau rAjyaM yAtu, zriyo yAntu zarIraM yAtu me dhruvam / yA mayA svayamevoktA vAcA mA yAtu zAzvatI // 130 // 1. alasAyamAnairapi khalu sajjanaiH ye akSarAH samullapitAH te prastaraGkotkIrNA iva na khalu anyathA bhavanti // 2. * TaMkakkoriya vva' pratyantare // 3. ' yAntu yAntu prANA vinazvarAH / yA' pratyantare // 0
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratijJAbaddhasya nRpasya vAmanAya nijaputrIdAne cintA paraM putrI rAjJI pradhAnAdyA apImaM sambandhaM necchanti, kimahamekaH karomi vimRzya rAjA taddine vAmanaM kAryAntaravyapadezena visasarja / bhUpatiryathAtathAkalpitairevottarairdinAni gAlayati / yaduktam tathA azubhasya kAlaharaNaM, kAlena kSIyate'zubham / cintAM mA kuru he tAta ! kAlaH kAlo bhaviSyati // 131 // " / ityAdi tathA pratyahaM vAmanayAcJAyAM kAlaH sRjati bhUtAni kAlaH saMharate prajAH / kAlaH supteSu jAgarti, kAlo hi duratikramaH // 132 // kSaNena labhyate yAmo, yAmena labhyate dinam / dinena labhyate kAlaH, kAlaH kAlo bhaviSyati // 133 // divArAtraM tayA cintayA duHkhAturo durbalo'pi rAjA jAtaH / yataH citA' DAiNijihAM vasai tIha aMga dRDha kimu thAi ? | jau dhIrau dhIrima karai tau abhitari khAi // 134 // [ kevalikathitaM jinadattasya vAmanasvarUpam ] itthaM kiyatsvapi dineSu gateSu kevalI tatra pure samavAsArSIt / tadA vanapAlo mahipAlaM varddhApayAmAsa deva ! tavodyAnamadya kevalI svacaraNanyA sairalaGkaroti / iti zrutvA rAjA pAritoSikaM dattvA nagara lokasahito vanaM gatvA vidhivad guruM natvA yathocitapradeze / niSaNNo dezanAM zRNoti, yathA "bho bhavyAH ! bhave jIvAnAM jJAnameva durlabham vijJAnaM " pazuSvapi dRzyate, yathA _ - vijJAnaM kimu norNanAbha - sugRhI - ko kAsi-haMsAdiSu, yuddhaM kiM na lulApa-lAvakakule meSe tathA kurkuTe | nRttaM gItakalA ca keki - pikayorvAk sArikA - kIrayoH, zrIdharmAcaraNe ciraM caturatA yadyasti mAnuSyake // 135 // AhAra-nidrA-bhaya-maithunAni tulyAni sArddhaM pazubhinarANAm / jJAnaM narANAmadhiko vizeSo, jJAnena hInAH pazavo manuSyAH // 136 // 1. cintA DAkinI yatra vasati tatra aGga dRDhaM kathaM syAt / yadi dhIro dhIratvaM karoti tarhi abhyantare khAdati //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUMTa jinadattakathAnakam tulle vi uyarabharaNe mUDha - amUDhANa picchasu vivAgaM / gANa narayadukkhaM, annesiM sAsayaM sukkhaM // 137 // " "C iti zrutvA dezanAnte rAjA pRcchati - prabho ! matputryA ko varo bhAvI ? tato jJAnI kathayati - vAmana evAyamiti / rAjoce bhagavan ! kathamanucito'yaM sambandho ghaTate ? kevalyA ha 'rAjan ! ucita evAyaM yogo'sti / tvamenaM vAmanamAtratvena mA'vajJAsI:, yato mahAsatpuruSo'yam, vasantapuravAstavya koTIdhvajavyavahArijIvadevazreSThiputro jinadattanAmA'yam, tathA vidyAbalavAnayaM vAmano yadi cintayati tarhi tvAM sarAjyaM sarASTramunmUlayati, kintveSa vidyA - vinodamAtraM karoti " / iti jJAnimukhAnnizamya bhUpaH pramodabharanirbharo jAtaH / - - tataH kevalinaM natvA svasthAnaM gatvA karau yojayitvA bhUpatirvAmanaM prati jalpati yathA - bho vidyAsiddha ! bho guNavRddha ! bho jagatprasiddha ! bho bhAgyasamRddha ! tvaM sarva kautukaM muktvA'smadAdiprItyarthaM svarUpaM prakaTIkuru, matputrIM ca svIkuru, vimalazreSThiputrIrapi nijapatnItve'GgIkuru, mAyArUpaM ca saMhara tathA'smAkamupari prasAdaM kuru / iti zrutvA'vasaraM matvA nijaM rUpaM kiJcit kRSNavarNAcchAditaM kRtvA rAjAdipreritaH prathamaM bhAryAyAntikaM sa vAmano gataH / [ kRtasvAbhAvikasvarUpasya jinadattasya nijabhAryAtrayeNa saha melApakaH ] - 88 tato rAjA babhASe - he sundaryaH ! sarve yuSmanmanorathAH siddhAH yadayaM yuSmadIyo jinadatto nAma patiH samAgataH, tadayaM svasvAmI svIkriyatAm / tatastA utphullalocanAstamavalokya sapramodA vadanti sma vAkyaprAmANyataH paraM prasIda, nijaM svAbhAvikaM rUpaM prakaTaya, mA'smAn sattvAt pAtaya, sattvamadhye sarvamasti yataH - pUrva zrIvikrameNa praharacatuSTayakrameNa sarvalakSmI - gajA'zva-sattvagamane jJAte sattvamekaM sthApitam / tadvAkyaM yathA " svAmin! tvaM jinadatta eva, janaparamparA zrutakevali " ---- jAu lacchi dhaNakaNasahiya, anaI mayagala mayamatta / tarala turaMgama jAu savi, tuM ma ma jAisi satta ! // 138 // tato vayamapi sattvaM prANAtyaye'pi na mokSyAmaH, tadadyApi nAtha ! tvaM kiyat khedayiSyasi ? " / iti karau yojayitvA tAbhirvijJapte vAmanena suvarNavarNe smaratulye nije rUpe'dabhrAzranirgata 1. tulye'pi udarabharaNe mUDha amUDhAnAM pazya vipAkam / ekeSAM narakaduHkham, anyeSAM zAzvataM sukham // 2. yAtu lakSmIH dhanakaNasahitA, anyacca madgalAH madamattAH, taralAH turaMgamA yAntu sarve; tvaM mA mA yAhi sattva ! |
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadatta-madanamaJjaryo: pANigrahaNam zazimaNDale iva prakaTite sarvalokAnAM pramodo jAtaH / rAjAdayastu vadanti - "aho! kiM kumArasya jitadeva-bhUpaM rUpam , jitendrasaubhAgyaM bhAgyaM vA varNyate ? atha sadRzayoga- . dhanyAnAM kanyAnAM vA'gaNyaM puNyaM varNyate ?, yaduktam - sukulajanma vibhUtiranekadhA, priyasamAgamasaukhyaparamparA / nRpakule gurutA vimalaM yazo, bhavati puNyataroH phalamIpsitam // 139 // tathA puraloko'pyayaM dhanyaH, yena sakalapuruSakulInastrIyogo'yamadya diSTyA dRSTaH, 'bahujIvitapArthAddarzanaM varam' iti janazrutirapyasti / " tadA sarvairapi nijadRSTisRSTiH saphalA mene / [nijaputrImadanamaJjarI-jinadattapariNayanapUrvakaM campAnagarInRpasya jinadattAya nijarAjyasamarpaNa dIkSAgrahaNaM ca] atha rAjA tadaiva paTTahastinamAnAyya jinadattamAropya paJcazabdeSu vAdyamAneSu, gAndhavikargIteSu gAyamAneSu, sadhavAGganAbhirdhavalamaGgaleSu dIyamAneSa, bandijanaizchandaHsu paThatsu, mahAmahena rAjabhavanaM nItvA tadAnImAhUtaiH pRSTaizca jyotiSikaistatkAlalagne prokte madanamaJjaryA samaM tataH sametaH, sAmantakRtanavanavAtucchamahotsavapUrva taM kumAraM paryaNAyayat / karamokSAvasare tu dAnodyato rAjA cintayati - "asau nararatnaM, ahaM tu vRddho jAtaH vRddhatve dharma evocitaH, yataH - jau' pUgI paMcAsa, pAli parataha baMdhIi / dhana naI bhogavilAsa, Asa na kIjai AsanI // 140 // mamAyamAzramo'pi dharmocito jAtaH, yaduktam - prathame nArjitaM vidyA, dvitIye nArjitaM dhanam / tRtIye nArjito dharmazcaturthe kiM kariSyati ? // 141 / / atha ca gatodake kaH khalu setubandhaH ?, athavA janturnahi kadApi bhogaistRpyati, yataH - ambara pavaNi na pUrIi, navi sAyara salileNa / aggi na tippai iMdhaNihiM, tima jIya visayasuheNa // 142 // 1. yataH paritAni paJcAzada [varSANi ] [tataH ] pAliH paralokasya banIyAt / dhanasya ca bhogavilAsAnAM AzAM na kriyAt AsannAm // 2. [ yathA ] ambaraM pavanena na pUryate, nApi sAgaraH salilena; agniH na tRpyate indhanaH, tathA jIvaH viSayasukhena //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam anyacca dhaneSu jIvitavyeSu, strISu cA''hArakarmasu / ___ atRptAH prANinaH sarve, yAtA yAsyanti yAnti ca // 14 // tathA - 'bhuttA divvA bhogA suresu asuresu taha ya maNuesu / na hu jIva ! tujjha tittI jalaNassa va kaTThaniyarehiM / / 144 // aparaM ca - prAptAH zriyaH sakalakAmadudhAstataH kiM !, dattaM padaM zirasi vidviSatAM tataH kiM ? / samprINitAH praNayino vibhavaistataH kiM ? kalpaM sthitaM tanubhatAM tanubhistataH kim ? // 145 // itthaM na kiJcidapi sAdhanasAdhyajAtaM svapnendrajAlasadRzaM paramArthazUnyam / / atyantanivRtikaraM yadapetabAdhaM tad brahma vAJchata janA yadi cetanA'sti // 146 // tathA mUDhA eva viSayairmuhyanti, na tu tattvajJAH / yataH - dadhata tAvadamI viSayAH sukhaM sphurati yAvadiyaM hRdi mUDhatA / manasi tattvavidAM tu vicArake kva viSayAH kva sukhaM kva parigrahaH ? // 147 // anyacca mama putro'pi rAjyadharo nAsti, tato'muSmai puruSottamAya mayA'rddharAjyamapre'pi dattamasti, tasmAdasyaiva jAmAtuH sakalaM rAjyaM dadAmi, ahaM tu kRtakRtyastapovanaM vrjaami"| iti vicintya tasmai jinadattAya tasminneva muhatta paTTAbhiSekapUrva sarva rAjyaM dadau / sa rAjA saptakSetrANi samArAdhya sarvajanAn mutkalApya kRtakRtyIbhUya sadguruzrIguNAkarasUripAzva pravavrAja / [jinadattarAjyarddhimuddizya lokAnAM varNavAdaH] ____ atha jinadatto rAjA rAjeva sadvattaH saumyaH kalAvAn sadAcAro'pi citraM na doSAkaro na kSayabhAk ca rAjyaM karoti tadA sarve'pi paurA vardhApanamuddizya muktAbhRtasthAlesta saMbhAsIna varddhayanti / sImAlA mahIpAlA api DhaukanikAM puro muktvA pratyahaM sevamAnAH santi / tasyopari zvetAtapatraM dhriyate, tasyobhayatazcAmaradhAriNIbhizcandrarucicAmarANi cAlyante / SaTatriMzadrAjakulairahorAtraM yaH sevyate / pratyahaM paJcavidhapAtrANi purato nRtyanti / evaM rAjyaM kurvantaM __ 1. bhuktA divyA bhogAH sureSu asureSu tathA ca manuSyeSu, na khalu jIva ! tava tRptiH jvalanasya iva kASThanikaraH //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattarAjyarddhavarNavAdaH taM dRSTvA lokA iti vadanti - " aho dRzyatAM dharmalIlAyitam, yadi rAjyaM kriyate tadA'munA rAjJeva kriyate, anyathA sarvasaGgatyAga evocitaH / yaduktam - - tathA agre gItaM sarasakavayaH pArzvato dAkSiNAtyAH, pRSThe lIlAvalayaraNitaM cAmaragrAhiNInAm / yadyapyevaM kuru bhava rasAsvAdane lampaTatvaM, no ceccetaH ! praviza sahasA nirvikalpe samAdhau // 148 // du cciya' huMti gaIo sAhasavatANa dhIrapurisANaM / villahalakamalahatthA rAyasirI ahava pavvajjA // 149 // tathA kecit tattvajJA vadanti aho dharma eva kriyatAM yatprabhAveNa nirupamaM niSkaNTakaM niSkalaGkaM nirAtaGkaM rAjyametasya jAtam / athavA # ki jaMpieNa bahuNA ? jaM jaM dIsaha samaggajiyaloe / iMdiya-maNAbhirAmaM taM taM dhammapphalaM savvaM // 150 // dharmAd dhanaM dhanata eva samastakAmAH kAmebhya eva sukhamindriyajaM samagram / kAryArthinA hi khalu kAraNameSaNIyaM, dharmoM vidheya iti tattvavido vadanti // 151 // " [ nijapatnIbhiH saha virahaduHkhAnubhavavArtAyAM jinadattasya karmodayaphalanivedakaM vaktavyam ] ekadA sarvapriyAbhiH saha ramamANasya rAjJaH samIpe vimalamatI - zrImatI - vijjAharIbhiH prAktano virahAvasarasatkaH sambandhaH papracche yasyA yAvAn yAvAnajJAtaH sambandho'bhUt / tenApi rAjJA svayamajJAto nijapriyApUrvavRttAnto'pracchi / tataH parasparaM nijasvarUpakathanena kiJciccittasamAdhiH kRtaH / punastAbhiH priyAbhiruktam- svAmin! etAvanti dinAni bADhamasmadIyaM hRdayaM duHkhabharaprapUrNamevAsIt, yalloke tAdRzaH ko'pi sajjano na dRzyate yadagre tAni duHkhAnyuktvA stokAni kriyante / yaduktam - 88 - - 1. dvau khalu bhavataH gatI sAhasavatAM dhIrapuruSANAm - komalakamalahastA rAjyazrIH athavA pravrajyA // 2. kiM jalpitena bahunA ? yad yad dRzyate samagrajIvaloke indriya-mano'bhirAmaM tat tad dharmaphalaM sarvam // J-6
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam 'so ko vi natthi suyaNo jassa kahijjaMti hiyayadukkhAI / hiyayAo iMti kaMThe, kaMThAo puNo vilijjati / / 152 / / tat punarhRdayaM duHkhanirbharamapi yanna sphuTitaM tanniHzvAsasya pramANam / yaduktam - "savvaha dukkhaha ullIcaj, jau nIsAsa na hu~tu / hIuM rannatalAva jima, phuTTI dahadisi jaMtu // 153 // tathA bahu kimucyate ? nAtha ! asmAbhiryuSmadvirahe bahukAlaM vacanagocarAtItaM duHkhamanubhUtam " / iti punaH punastAbhirukte zokAzrujalArdranayano rAjovAca - he priyAH ! karmaNAmiyaM vaicitrI, yaduktam - rAma kiM matthai jaDa vahai pahirI vakkalavattha ? / vihi lihAvai vihi lihaI, ko bhaMjivA samattha ? / / 154 // punaH zrayatAm - "he bAlAH ! yuSmAbhirapi kvApi janmani pazu-pakSi-manuSyAdInAM matsareNa bhogAntarAyakarma kRtaM bhAvi, athavA ko'pi munisantApAdikarmavizeSaH kRto bhaviSyati tenedaM duHkhaM samupasthitam / yataH - "savvo puvakayANaM kammANaM pAvae phalavivAgaM / avarAhesu guNesu ya nimittamittaM paro hoi // 155 // punarpUyaM pUrvasatIkarmavipAkaM zRNuta, yathA - "jiNi muNivai saMtAvIyA bAra ghaDI iNi logi / davadaMtI dukkhaiM sahiyA varasahaM bAra viyogi // 156 // : tathA - jou jagavikhyAta, sIta satI jagi jANIi / mukI vani vilavaMta, karma kariuM ima mANIi // 157|| : 1. sa ko'pi nAsti sujanaH yasya kathyante hRdayaduHkhAni, hRdayAd yAnti kaNDe, kaNThAt punarvilIyante / / 2. sarveSAM duHkhAnA udrecanaM yadi nizvAsAH nAbhUvan [tarhi ] hRdaya raNyataDAka iva sphuTitvA dazadikSu agamiSyat // 3. rAmaH kiM mastake jaTAM vahati paridhAya valkalavastram ? / vidhiH likhApayati, vidhiH likhati, kaH bhaktuM samarthaH 1 / / 4 sarvaH pUrvakRtAnAM karmaNAM prapnoti phalavipAkam , aparAdheSu guNeSu ca nimittamAtra paro bhavati // 5. yayA munipatiH santApitaH dvAdaza ghaTayaH asmin loke [tayA ] davadantyA dukhAni sahitAni varSANAM dvAdaza viyogena // 6. pazyatha, jagadvikhyAtA sItA satI jagati = loke jJAyate, muktA vane vilapankI karma kRtaM evaM bhujyate //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmavipAkanirUpaNam tathA - -karmaprAdhAnyenaiva maharSINAmapi mahaduHkhaM jAtam , yathA - 'saNaMkumArapAmukkhA, cakkiNo vi susAhuNo / veyaNAo kahaM pattA ? na hutaM jai kammayaM // 158 / / gayasukumAlassa sIsammi khAyaraMgArasaMcayaM / / pakkhivaMto kahaM bhaTTo ? na hutaM jai kammayaM // 159 // "susIsA khaMdagassAvi pIlijjatA tahA kahaM / jateNa pAlaeNaM? na hutaM jai kammayaM // 16 // *aMdhattaM baMbhadattassa sadevassAvi dussahaM / cakkissAvi kahaM bhUtaM ? na hu~taM jai kammayaM // 161 // miyAputtAijIvANaM kulINANa vi tArisaM / mahAdukkhaM kahaM bhUtaM ? na hu~taM jai kammayaM // 162 // iti jJAtvA'pi he bhadrAH ! yUyaM zAstrajJAH kathaM muhyatha ?, yaduktaM zAstre - sukhasyAnantaraM duHkhaM, duHkhasyAnantaraM sukham / sukhaduHkhaM hi jIvAnAM cakravat parivarttate // 163 // duHkhe duHkhAdhikaM pazyet , sukhe pazyet sukhAdhikam / AtmAnaM sukha-duHkhAbhyAM zatrubhyAmiva nArpayet // 164 // iti vicintya yuSmAbhiH zoka-harSaryormano nArpaNIyam" / ityuktvA tAsAM sukhamutpAdya bhUpatistAbhiH samaM sadA hRdAnandena samayaM gamayati / kadApi rUpAbhirAbhA rAmA ramayati, kadApi rAjapATyAM vinodena sainyaM bhramayati, kadApi ripuvarga namayati, kadApi dharmamAzritya nijaM manaH zamayati, kadApi sa vazI paJcendriyAzvAn damIva damayati, evaM sa rAjA niSkaNTakaM rAjyaM racayati / 1. sanatkumArapramukhAH cakriNo'pi susAdhavaH vedanAH kathaM prAptAH1 nAbhavad yadi karma // 2 gajasukumAlasya zIrSe khAdirAGgArasaJcayaM prakSipan kayaM bhaTTaH ? nAbhavad yadi karma / / 3. suziSyAH skandakasyApi pIlyamAnAH tathA kathaM yantreNa pAlakena ? nAbhavad yadi karma / 4. andhatvaM brahmadattasya sadevasyApi duHsahaM cakriNo'pi kathaM bhUtam ? nAbhavad yadi karma // 5. mRgAputrAdijIvAnAM kulInAnAmapi tAdRzaM mahAduHkhaM kathaM bhUtam ? nAmavad yadi karma //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam [jananI-janakasmaraNAd jinadattasya vasantapuraM prati prasthAnam ] anyadA gavAkSasthaH svasthaH pRthvIzo nijAM rAjyasthitiM vilokya cintayati-- yad mama gajA-'zva-koza-koSThAgAra-parivAra-janapada-dAsa-karmakarAdInAM pAro nAsti, yadanyadapyazvavArahastyArohapAro nAsti, mantrisAmantAdipAro nAsti; ratha-pattInAmapi pAro nAsti, sukhasyApi pAro nAsti, yadanyadapi kimapi saMsAre sAraM syAt tanmama sarvamapAraM vidyate, saMsAre yannAsti tanmamApi nAsti / punaH rAjA vimRzati - nanu kiJcidadyApi mamApi nyUnamasti / iti punaHpunarUhApohaM kurvato rAjJo mAtA-pitarau smRtimAgatau / tadA zokasAgaramagno rAjA cintayati -- " hahA ! hatadaivena muSito'smi yadanena mama mAtA-pitroviyogaH kRtaH, tadaho mama yadi pitarau na stastarhi kimasti ?, na kiJcidapItyarthaH, aho yadyadya tau pitarau bhavatastadA tayoH kiyat sukhamutpadyate ?, tathA mamedaM prAjya rAjyaM dhigastu yadidaM mAtA-pitrAdisvajanA na pazyanti na bhuJjanti ca / yaduktam - prabhUtenApi kiM tenopAjitena dhanena bho! / yenAtmIyamanuSyANAM saMvibhAgo na vidyate // 165 // tathA pAtre tyAgI, guNe rAgI, bhogI parijanaiH saha / zAstre boddhA, raNe yoddhA, puruSaH paJcalakSaNaH // 166 // tathA dhamma' na saMcIya tava na tavIya, sayaNa na pUrI Asa / Imai jaNaNikilesa kiya ganbhaTThiya navamAsa // 167 // tathA pUrva yA mama mAteti vimRzati sma 'yadahaM matputraM saMsArasukhena vilasantaM kadA vilokayiSyAmi ?' iti sA madviyoge kathaM kurvantI bhaviSyati !, tathA mAturupakArANAM saMsAre na ko'pyanRNaH syAt , yA garbhavAsAdArabhya klezasahasraM sahe / yaduktam - AstAM tAvadiyaM prasUtisamaye durvArazUlavyathA, nairujye'pi ca laGghanaM, malamayI zayyA ca saMvatsaram / ekasyApi na garbhavAsa divasaklezasya yasyAH kSamo dAtuM niSkrayamudyato'pi tanayastasyai jananyai namaH // 168 // - 1. [ yena ] dho na saJcitaH, tapo na taptam , svajanAnAM na pUritA AzAH, [ tena ] nirarthakaM jananIklezaH kRto garbhasthitena navamAsAn //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattasya jananI-janakaviyogasmaraNaduHkham asmin jagati mahatyapi na kimapi tadvastu vedhasA vihitam / animittavatsalAyA bhavati yato mAturupakAraH // 169 // " iti vicintya mAtApitrAdisvajanavargamilanotkaNThito nRpo vasantapuragamanecchayA senAnImAkArya satvaramAdizati sma, yathA- bho daNDAdhipa ! sarvadezavijayAya sainyaM sajjayeti / .. atha dalapatinA zastrA-'mbArI-prakSarabandhurAH sindhurAH kRtAH, vegajitakuraGgA api dRSTidattaraGgAsturaGgA hemaparyANavalgAdibhUSitAGgAH kRtAH, rathA dhvajapatAkAlaGkRtAH kRtAH, mukhamAgitaM prAsamarpayitvA daNDAyudhajarada-Topa-raMgAuli-jINasAlapramukhaM ca dattvA padAtayaH saMvAhitAH, nisvAne ca ghAtaH cAlitaH tadA tadAkAritAH samastasAmantA melApake militAH / atha kaTakavandhaM vidhAya digvijayAya paTTahastinamAruhya paurastrIkRtamaGgalo bhUpAlazcacAla / 'asmin pure rAjJi sati kimihAnena' iti khe tadA rajasA''cchAditaH sUraH, tathA caturaGgasainyasya kila brahmANDaM sphuTatIti zakkAkArI nirghoSo jAyamAno'sti, tatsainyabharAkrAntA pRthvI cakampe, girayaH khaDahaDitAH, jaladhayazchalachalitAH, 'ko'yaM sAdhanasamudro yAti ?' iti zeSo'pi zazake / tathA - hAstikA-'zvIya-mAhiSya-kaukSakoSTakasaGkulam / janastaccakramAlokya mene militavajjagat // 170 / / yuddhazrAddhatayA yodhAH, pAravazyena sevakAH / rasikAH prekSakatvena, luNTAkA luNTanecchayA // 171 // nirdhanAH karmakatvena, bhaTTA dravyAdilipsayA / vANijA vyavahAreNa, bhUpasainye samaiyaruH // 172 / / atha rAjA mArge sarvalokAnAM dhIrAM dadAno'sti, vadati ca - "yUyaM nizcintAH sukhena tiSThata, laghulokAnAM kimapyahaM na kathayAmi, yo madonmatto mamAjJAM na manyate tadupari khaDgaM vahAmi / yaduktam - AjJAbhaGgo narendrANAM, gurUNAM mAnamardanam / vRtticchedo manuSyANAM, azastro vadha ucyate // 173 // yadahaM rakkaprAyaH pAdrikaiH sAmAnyaThakkuraizca kiJcinmadAndhairapi samaM na yudhye, yato vairaM snehazca samazISikayA bhavati / yaduktam - 1. dhairymityrthH|| Aja
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 tathA tathA - jinadattakathAnakam yadyapi raTati saroSaM mRgapatipurato'pi mattagomAyuH / tadapi na kupyati siMho, visadRzapuruSeSu kaH kopaH ? / / 174 // siMhaH karoti vikramamalikulajhaGkArasUcite kariNi / na punarnakhamukhavilikhitabhUtalavivarasthite nakule // 175 // tathA grAmagrAmANAmupadAH samAyAnti, sthAne sthAne yamunApUra iva tasya sainyaM vardhate, deze deze rAjAno rANakA maNDalikAzca sammukhamAgatya tasya milanti / kiM bahunA ? tatpUrvapuNyAkRSTAH sarvamahImahIpAlAstaccaraNAmbujaM paryupAsamAnA nirabhimAnA rAjyazrIrAjamAnAH zauryA - samAnA api tadAjJAM nityaM manyante sma / aho ! puNyena sarvatra jayo vAcchitasiddhizca syAt / yaduktam - tathA sarvatrA''jJA bhavati jagati, bhrAjamAnA gajAlI, tuGgA bhogAH, pavanajayino vAjinaH syandanAzca / darpAdhmAtAH subhaTanikarAH, kozalakSmIH samagrA, sarva' caitadbhayati niyataM dehinAM dharmayogAt // 176 // dharmanaresara' bheTIi, ciMtA nAvai aMgi / jaM joii taM saMpajai lIlAmAhi ji raMgi / / 177 // " [ jinadattasainyabhItavasantapuranRpArimardana preSitaDhaukanAderjinadattakRto niSedhaH jinadattakRtAyA sapatnikajIvadevazreSThisamarpaNAjJAyA arimardananRpasyAnanupAlanaM ca ] itthaM sarvadezAn sAdhayitvA vasantapurasya sIni rAjJaH kaTakaM samAyAtaM tadA arimardanarAjasya kenApi proktam - deva ! pararASTrIyarAjJaH sainyamasaGkhyaM sarvadezasAdhanaparamihAyAtam / tato rAjJA vimRSTam - "yodhanAd bodhanaM varam / yataH puSpairapi na yoddhavyaM, kiM punarnizitaiH zaraiH / yuddhe vijayasandehaH, pudhAnapuruSakSayaH // 178 // "viNa avasari je mAMDii jhUjha, rAjauluM troDai ti abUjha / mAla paDiyA ghAU TIpaNai, dhUMbaDa nAma saha koi bhai // 179 // " 1. dharmanarezvare milite cintA nA''yAti aGga, yad apekSyate tat saMpatsyate lIlayA eka raGgena / 2. vinA avasaraM yaH Arabhate yuddhaM rAjakulaM troTayati sa abudhaH / (1)
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ arimardananRpasya jinadattanRpAnucitA''dezAnanupAlanam iti vimRzya rAjJA pradhAnA AdiSTAH - "bho mahattamA ! yUyaM gatvA rAjJaH puro DhaukanikAM muktvA yathAkathaJcit sandhi kurudhvam , anena balavatA rAjJA saha virodho na kAryaH, yataH - anucitakarmArambhaH, svajanavirodho balIyasA sparddhA / pramadAjanavizvAso, mRtyorANi catvAri // 180 // tathA bho pradhAnAH ! ete bahavo vayaM tu stokAH, melApakAbhAvAt ; bahubhistu vairaM zAstraviruddham , yataH - bahavo na viroddhavyAH, samavAyo hi durjayaH / sphurantamapi nAgendra, bhakSayanti pipIlikAH // 181 // " tataste pradhAnA dUtatve gatA maNi-suvarNAdi DhaukayitvA rAjAnaM vijJapayanti - he mahArAja ! tvaM daNDaM gRhANa, tataH pazcAd vraja, asmAkaM rAjJA tavA''jJA zirasi zeSAvad dhRtA'sti / iti prokte jinadatto bhUpatirvadati - bho pradhAnAH ! nAsmAkaM DhaukanikayA sAkaM daNDena kAryam , kintu nagaramukhyaM jIvadevazreSThinaM sakalatraM baddhvA'rpayata yadi jIvitumicchA'sti; anyathA yuddhAya praguNIbhavata, iti svarUpaM yUyaM bhavatsvAminaM vijJapayata / tatastaiH pradhAnaH pazcAdAgatya DhaukanikAM puro muktvA tathA vijJapte, rAjA brUte - bho pradhAnAH ! zreSThI kathamarpyate ? yato bhUbhujAM kozo dvidhA - sthAvaro jaGgamazca, tatra sthAvaro hemAdi, jaGgamo mahAjanaH; tato vyavahAriNo'mI zAzvatamukhyakozasamAnAH, yataH - pitrA svaputrA iva pAlanIyAH, prajA narendreNa kRpApareNa / kiJcitkSayaH svarNamayaH sakozaH, prajAmayastvakSaya eva yasmAt // 182 / / ato bho pradhAnAH ! yUyaM gatvA rAjAna vijJapayata - rAjan ! aparaM yathAruci sarva yAcasva, paraM zreSThinaM prANAnte'pi nAsmannAtho'rpayati, evaM sati yaducitaM tat kuru" / ityAdi zikSayitvA pradhAnAH punaH preSitAH / tai rAjAntike gatvA nijasvAmiproktasarvavRttAnte vijJapte kiJcitsaroSo bhUpatiH pradhAnAnavagaNayya puraH prayANa kRtvA durga rurodha, tadA sarvA nagarapratolyo dattAH / samudraveSTitadvIpopamaparacakravyApta svapuraM dRSTvA sarvo loko vyAkulo jAtaH, vizeSato jIvadevazreSThI jJAtavRttAntaH stokajalapUtarakhat TalavalAyate / / tasminnavasare pradhAnA AhUya rAjJA pRSTAH - bho mantriNaH ! nagaraM tAvad veSTitam , tataH kathayata samprati kiM kartumucitam ? tadA kenApi proktam , yathA -
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam " tyajedekaM kulasyAthai, grAmasyArthe kulaM tyajet / grAmaM janapadasyArthe, AtmArthe pRthivIM tyajet // 183 // iti nItizAstraprAmANyAd deva ! zreSThI dIyate, yathA sarva kula-grAma-janapadAdi susthaM syAd " / iti zrute rAjA'vocat - "bho pradhAna ! naitad vaco mahyaM rocate, yataH pRthivyAsta evAlakkArabhUtA ye zaraNAgataM rakSanti / yaduktam - vihalaM' jo avalaMbai, AvaipaDiyaM ca jo samuddharai / saraNAgayaM ca rakkhai, tisu tesu alaMkiyA puhavI // 184 // tathA bho pradhAna ! te prajApAlA api nRpAstuNatulyA bhavanti, ye nijAzritaM na pAlayanti, yataH - * avalaMbiyA tiNA na hu tuTuMti samuddharejja tA vihalaM / vihaluddharaNe je na hu ya tiNasamA te u kiM bhaNimo // 185 / / punardharmazAstrokto dRSTAnto zrUyatAm - : yathA SoDazajinendreNa dazame megharathabhave pakSimAtrakapotArthe svajIvitaM kalpitaM sa dakSamukhyo'pi svAtmanAze'pi dharmamArga na lulopa / ata evoktam - zrIzAntinAthAdaparo na dAnI, dazArNabhadrAdaparo na mAnI / zrIsthUlabhadrAdaparo na yogI, zrIzAlibhadrAdaparo na bhogI // 186 // ato vaNigmAtratvAdekajIvamAtratvAdapyayaM zreSThI mayA nopekSitu zakyate ! bho sakarNa ! punarAkarNaya - rAjacihnavicAreNApi sattamo'yaM pAlyo bhavati, yaduktam - sadavanamasadanuzAsanamAzritabharaNaM ca rAjacihnAni / abhiSekapaTTabandhau vAlavyajanaM vraNasyApi // 187 // bho prAjJa ! punaH zrayatAm 'he vatsa ! tvayA nijAH prajAH prajA iva pratyahaM pAlanIyAH / iti piturvacanaM paTTAbhiSekAvasare zrutvA 'sarva' yuSmaduktaM kariSyAmi' iti mayA yat pratijJAtamAsIt tasya pratipannasya nAze sati bhoH pradhAna ! vada mamakimapyavatiSThate ?, yaduktam - 1. vyAkulaM yaH avalambate, ApatpatitaM ca yaH samuddharati, zaraNAgataM ca rakSati, tribhiH taiH alaGkRtA pRthivI / atra tRtIyArthe saptamI jJeyA // 2. avalambitAni tRNAni na khalu Tyante, samuddharet tasmAda vyAkulam / vyAkuloddharaNe ye na khalu ca tRNasamAH te tu, kiM bhaNAmaH //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ arimardananRpasya prajApAlanadharmAvalambanam etat karomIti kRtapratijJo, yaH svIkRtaM naiva karoti sattvaH / yAtyasya saMsparzajakazmalAnAM, prakSAlanAyeva raviH payodhim // 188 // tathA bhasmanA'pi tRNenApi kA'pi saJjAyate kriyA / pratijJAtArthanirvAhacyutena na tu jantunA // 189 // tathA - kimiha kapAla-kamaNDalu-valkala-sita-raktapaTa-jaTApaTalaiH / vratamidamujjvalamunnatamanasAM pratipannanirvahaNam // 19 // anyacca - __kRzAnusevA phala-kandavartanaM, jaTAdharatvaM vanavAsinAM vratam / mahIpatinAmidameva tu vrataM yadAtmasatyAt pralaye'pi na cyutiH // 191 // atha kazcid vRddho mantrI brUte - "he rAjan ! evamekAntatvavidhAnena jaDanAma labhyate, svAmin ! sarvatra sundarabhAva eva zobhate, tathA kvApi skandhe baddhvA nA''kRSyate, atimathite kAlakUTamutpadyate / ata evoktam - atirUpeNa vai sItA, atidarpaNa rAvaNaH / / atidAnAd balirbaddho, ati sarvatra varjayet // 192 // he deva ! yadyevaM svAgrahaM na mokSyase tadA tava maraNaM rAjyanAzazca sambhAvyate, tato he dIrghabuddhe ! tvaM zreSThinamarpaya" / atha rAjA prAha - " yadItthaM maraNaM syAt tadA kiM vilokyate ?, maraNAt kiM bhayam ?, paraM mahAjanaparibhavo duHsahaH, asmAbhistu vyApRtaM jagdhaM pItaM dattaM vilasitam , atha yadA tadA yathA tathA martavyameva / yaduktam - dhIreNa kAtareNApi martavyaM khalu dehinA / tanniyeta tathA dhImAn na mriyeta yathA punaH // 193 // he mantrin ! rAjyatRSNA'pi sAmprataM nAsmAkaM vidyate, ciramapi rAjyaM yataH kRtam, tato'smAkaM kIrtireva samprati susthirA vilokyate / ..J-7. .
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam yaduktam - yAtA yAnti mahIbhujaH kSitimimAM yAsyanti bhuktvA'khilAM, no yAtA na ca yAti yAsyati na vA kenApi sArddha dharA / yat kiJcid bhuvi tad vinAzi sakalaM kIrtiH paraM sthAyinI, mattvavaM vasudhAdhipaiH sukRtino rakSyAH kSitau kIrtaye // 194 // " punaH ko'pi pradhAnaH prAha - he asamasAhasanidhAna ! tvaM vicAraya, tava paralokagamanAt pazcAdapi zreSThI vairiNA'nena gRhISyate, tadubhayathA'pi zreSThino maraNaM samAyataM tadA'syArthe tvaM vRthava kathaM mriyase ? / tato rAjA prAha - "bho hitabuddhe mantrin ! dRSTyA kathamevaM draSTuM zakyate ? lokoktirapyevamasti yad mRtasyopari yAntu zakaTAni paraM jIvanto dhIrapuruSAH prANAnte nyAyamArgAnna calanti / yaduktam -- nindantu nItinipuNA yadi vA stuvantu, lakSmIH samAvizatu gacchatu vA yatheSTam / adyaiva vA maraNamastu yugAntare vA, nyAyyAt pathaH pravicalanti padaM na dhIrAH // 195 // bho mantrin ! ataH sarvathA zreSThinaM nArpayAmi, yad bhAvyaM tad bhavatu, sarvo'pi dharmadhyAnaM karotu, kenApi mama cintA na kAryA / yataH - kAkAH kRSNAH zukA nIlA haMsAzca dhavalIkRtAH / mayUrAzcitritA yena, sa me cintAM kariSyati // 196 // tathA 'mA vahau ko vi citaM, ciMtayaro ko vi asthi annayaro / citArahieNaM patthareNa devattaNaM pattaM // 197 // " ityAdyuktvA sarva pradhAnAdya vibodhya nivArya ca svayaM karmaprAmANyaM kRtvA rAjA dharmaikazaraNastasthau / evaM sapta dinAni saJjitAni / [nijanRpa-nagarAdisaMrakSaNArtha sapatnIkasya jIvadevazreSThino jinadattasamakSamAtmasamarpaNam ] tataH kaizcinmahAtaiH purarodhamagnalokaH zreSThI bhaNitaH - "bho zreSThin ! tavaikasya kRte samprati sarva nagaraM bhajyate, pazcAddezabhaGgo'pi sambhAvyate, rAjA tu puNyAtmA tvAM nArpayati, 1. mA vahatu ko'pi cintAm , cintAkaraH ko'pi asti anytrH| cintArahitena prastareNa devatvaM prAptam //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvadevazreSThino jinadattanRpasyAgre AtmasamarpaNam tvaM svayameva niHsRtya gaccha, anyathA bahujIvakSaye tava kiM jIvitaM zAzvataM bhAvi ?, yaduktam - 'ekassa kae niyajIviyassa bahuyAo jIvakoDIo / dukkhe ThavaMti je ke, tesiM kiM sAsayaM jIyaM ? // 198 // " ityAdi zrutvA zreSThinA'cinti - " yadi mama zarIreNa bahUnAM jIvitarakSA syAt tadA kiM na labdham ? yaduktam - asminnasAre saMsAre vinAze'vazyabhAvini / puNyabhAjAM bhavatyeva parArthe jIvitavyayaH / tathA - paropakArAya kRtaghnametaccalaM zarIraM yadi yAti yAtu / ' kAce na ced vajramaNi labheta, mUkho'pi kiM neti punarbravIti ? // 20 // tathA lokAkrozA api karNAbhyAM zrotuM na zakyante, madarthe yadi purabhaGgApayazo jane jAtaM tadahaM jIvannapi mRto'smi / yaduktam - jIvitavyaM yazaH puMsAM, jIvitavyaM na jIvitam / tadeva hi gataM yasya, jIvannapi na jIvati // 201 // " iti vicintya zreSThinyA sahitaH zreSThI sarvajanAn kSamayitvA pAzcAtyarAtrau durgamulaya bahinirgataH / sa zreSThI kaTakamukhaM gacchannapi dhIratvocitamiti cintayati, yathA - " mAtA yadi viSaM dadyAt , pitA vikrayate sutam / rAjA harAMta sarvasvaM, kA tatra prativedanA ? // 202 // tAvad bhayasya bhetavyaM yAvad bhayamanAgatam / Agate tu bhayaM dRSTvA, prasoDhavyamazakitaiH // 203 // " ___ tataH kaTakamadhye yatra gurUdare jinadattarAjo'sti tasya dvAre gatvA 'rAjJo mamA''gamaM vijJapaya' iti zreSThI dauvArikamabhihitavAn / tadA dvAHstho dadhyo - "kimasya jinadattarAjasya sarva rAjAno rANakA niSThitAH yadanena durdazAlayena zreSThinA sahAsya rAjJaH kAryamasti, kimasya pArthAd rAjA gRhISyati ? mayaivaM jJAtamabhUt - yadarthena narapatirdIyamAnaM daNDamapi na jagrAha -- 1. ekasya kRte nijajIvitasya bahvayaH jIvakoTayaH duHkhe sthApayanti ye kecit teSAM kiM zAzvataM jIvitavyam //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 jinadattakathAnaka sa zreSThI bahusuvarNaratnakoTipatirbhAvI, asau tu yUkAkoTIzvara eva, paramekena lakSaNena SaTkhaNDAdhipacakravartito'pyadhiko'yaM dRzyate - yadayaM jIrNavastramAzritya zatakhaNDAdhipatirasti; aho ! vicakSaNenApi rAjJA kimarthamasau prArthitaH, bhUpatiH kimasya pArzve pazyannasti ?, yadi vAlukA - madhye tailam, yadi jalamadhye dhRtam, yadi zuSkakASThamadhye sarasatvaM syAt, tadA'sya pArzve dravyamasti; yasmAddhanavAn pumAn pRthageva vilokyate / yaduktam - -- 1 aguNamavi guNaDDhaM rUvahINaM pi rammaM, jaDamavi maimaMtaM maMdasataM pi sUraM / akulamava kulINaM taM paryapati loyA, varakamaladalacchI jaM paloei lacchI // 204 // tathApi svadoSApanodAya rAjAnaM vijJapayAmi / " iti vicintya rAjAntike gatvA dvAHsthaH zreSThayA - gamamuvAca / tato rAjA kiJcid vimRzya babhASe bho dvAHstha ! tvaM gatvA pRccheti 'aho zreSThin ! tvaM sapatnIkaH svayamAgataH : rAjJA vA prahitaH ? ' / iti zrutvA dvAHstho'pi dvAre gatvA zreSThinaM samyak pRSTvA tatsvarUpaM ca jJAtvA punaH pazcAdAgatyA'bhidaghe - * rAjan ! zreSThI svayamevAgataH, na tu rAjJA prahitaH / iti zrutvA hRSTo rAjA'cintayat - ." aho sajjanA IdRzA bhavanti / yaduktam - - - tathA - -- ajAtazatrurjagadekamitraM, kuTumbabuddhirnagare samaye / svabhAvato'tyujjvalacittavRttiH paraM ca dharme vihitapravRttiH // 205 // sahasiddhamidaM mahatAM dhaneSvanAsthA guNeSu bahumAnaH / paraduHkhe kAtaratA, mahacca dhairyaM svaduHkheSu // 206 // - bhArA digbhUdharasindhurAste, ghAtA kva vAtAzana eSa zeSaH / vizvambharAM bhUribharAM bibharti, paropakArI punareka eva // 207 // " iti vicintya rAjJA dUtA bhASitAH - yUyaM gatvA zreSThinamAnayata / iti rAjAdezenA''gatya lairuktam - re zreSThin ! bhavantaM bhUpatirAkArayatIti / rekArazabdaM zrutvA zreSThI citte cakampe cintitavAMzca " are ! kimatra bhAvi ?, rAjA tu raudra eva syAt, na jJAyate kimapi kariSyati, ruSTo hi rAjA kimapi na tyajati yaduktam - 1. aguNamapi guNADhyam, rUpahInamapi ramyam, jaDamapi matimantam, mandasattvamapi zUram, akulamapi kulInam taM prajalpanti lokAH varakamaladalAkSI yaM pralokayati lakSmIH //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadatta-tajjananIjanakamilanasya vistRtavarNanam na dazati mantrajJamahihInakalaM tyajati rAhurapi candram / sarasaM na dahati dahano, nRpastu kupito'khilaM hanti // 208 // " tataH kampamAnAGgo dInAsyaH zUnyacittastatkAlagatasarvavitta iva gatajIvitAzaH sapatnIkaH zreSThI dUtairjalamayIbhUtakara-caraNo'gre gRhyamAno'pi pazcAdgacchanniva zanaiHzanairgatirbalAdAkRSya pArthivAgre dUrasthita evorvIkRtaH / tataH zreSThI cakrAdhipasamAM tatsabhAM nirIkSya cintayati - " kimiyamAmarI sabhA ?, yo'yaM rAjA dRzyate sa kiM devaH ?, kiM vA dharmarAjo'yam ? yadasau rAjA tuSTastadA rAjyaM datte, yadi ruSTastadA sarvasvaM jIvitaM ca niyamena gRhNAti, yadete rANakA dRzyante te dikpAlA lokapAlA vA ghaTante, yAvadamI pazcAsthitasya mamAntare vartante tAvanmayA'pi kiJcijjIvitAzA kAryA, yato ye madhyasthAste pAlayantyeva, athavA kimanayA cintayA !, yad bhAvyaM tad bhaviSyati" / iti cintayannayaM sthito'sti / __ [jinadatta-tajjananI-janakamelApakasya vistarato varNanam ] tadA purandarasabhAtulyAM nijasabhAmadhyAsInazchatra-cAmarAdivibhUtimAn bhUpatirduHsthAvasthApatitau jarAjII jIrNazIrNavastrau galitAGgau galannayanau ni thAviva gatazaraNau nijamAtA-pitarau dRSTvA khedaM gatazcintayati - "hI ! dhig dhig mama rAjyam , mAmapi dhigastu, kiM tena putreNa ? yatpitarAvevaM rulataH / yataH - kiM tena jAtu jAtena, pRthivIbhArakAriNA ! / AstAmanyasya pitrorapyAA pUrayate na yaH // 209 // sa putro yaH piturmAtubhUribhaktisudhArasaiH / nirvApayati santApaM, zeSastu kRmikITakaH // 210 // varaM vRkSo'pi sikto'sau, yasya vizramyate tale / sacetano'pi no putro yaH pitroH klezakArakaH // 211 // " tayordurdazAM dRSTvA'ntarmahAzokAturo bhUtvA punarbahirAtmAnaM sandhIrya pRthvIpatiraprataH pitarau punarAkArya pRcchati - bho zreSThin ! yUyaM mahAnto vyavahAriNaH pUrva zrutAH, samprati bhavatAM mahAvasthA dRzyate, tat kiM rAjJA yUyaM daNDitAH ?, taskarairmuSitA vA ?, vahninA dagdhasarvasvA vA ?, samprati yUyaM kimIdRzAH ? kAraNaM vdt| atha zreSThI vepamAnaH sagadgadamidaM vadati - he deva ! mama pArthivAdibhiH kiJcinna kRtam , kintu pratikUladevena daNDito'ham / rAjJoktam - devena kena dvAreNa prAtikUlyaM
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam kRtam ? zreSThyAha - "zrRNu svAmin ! mama putra ekaH savivekaH sadbhAgyAtirekaH satkRtyaccheko'bhUt , sa durdaivena hRtaH, yasmAt sa putraH kenA'pi kAraNena nirgatya videzaM gataH, sarvatra vilokito'pi na labdhaH, tato na jAne samprati jIvati mRto'sti vA, tasmin gate sarvA lakSmIrgatA, dAridrayaM samupasthitam , tasyaikasya bhAgyena sarva sukhabhAgabhUt , paraM rakasya gRhe ratnaM na tiSThati / tato deva ! taduHkhenAhamatIvaduHkhI jaato'smi"| tato rAjJoktam - bho sattama ! yadyevamasti putraH kvApi gatastarhi mama sainyaM videzAyAtaM mahattaraM ca vidyate tato bhrAntvA tvaM sarva sainyaM vilokaya, kadAcidihaiva kAkatAlIya-nyAyena putraH syAt / tato hRpTena zreSThinA -- svAmyAdezaH pramANam ' ityukte rAjJA sAthai nijajanAH samarpitAH / tato bahinirgatasya zreSThino jIvitAzA kiJcit saJjAtA / yaduktam - kSaNena labhyate yAmo, yAmena labhyate dinam / dinena labhyate kAlaH, kAlaH kAlo bhaviSyati / / 212 / / tathaivamasti, "ghAMcaTalitaM yojanazataM yaati"| iti tena svasthIbhUya saptabhirdinairmahApramANaM sarva kaTakaM vilokya punarbhUpaterane sametya sapatnIkaH zreSThI sthitaH / tataH 'bho zreSThin ! agrataH samAgaccha, agrataH samAgaccha' iti rAjJo bahubhirAdezaiH puraH puro dvitrANi dvitrANi padAni vrajannAtmabhayena pazcAdgantukAmo'pi zreSThI bhUpateradUrAsannAM bhUmimAyayau / bahavaH sabhAsthA rAjarANakA agragamanena tenollaJcitAH / tathApi punaH purassamAgamArtha rAjAdeze sati zreSThimanaH zakate - " yadrAjJo bahutaraM bahumAnaM tadapamAnatulyam / yaduktam - hasannapi nRpo hanti, jighrannapi bhujaGgamaH / durbalasya gRhaM hastI, gharSayannapi pAtayet // 216 // " tathApi kiJcidane gatasya zreSThinaH puro rAjA vakti - bho zreSThin ! bhavatA kaTakamadhye bambhramatA satA sutaH kvApi prApi, na vA ? iti pRSTe zreSThinA 'na' iti prokte punarnarapatirgadati - bho sundaramate ! nijaM putraM dRSTaM lakSayasi, na vA ? iti sAbhiprAyaM bhASamANe nRpe kiJcidakSobhatayA zreSThI spaSTamAcapTa - " mahArAja ! tvayA kimucyate ?, saMsAre ko'pi mUDho'pi svakIyamaGgajaM nopalakSayati ?, paraM vRddhatvAnmAM kiM dRSTibalahInaM sambhAvayasi ? na tathA tvayA sambhAvyam , yasmAdahaM putravadananirIkSaNe sahasrAkSo'smi, taM dRSTamAtra lakSayAmyeva, paraM tasya kadApi kApi padapratiSThA syAd athavA rUpaparAvarto veSaparAvattau vA jAtaH syAt tadA sa tanayo na lakSyate / "
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadatta-tajjananIjanakamilanasya vistRtavarNanam atrAntare zreSThinyA hRdayamullasitam , kapoladvayaM vikasitam , nayanayugalaM vimalaM jAtam , stanayoH prasravo jAtaH / tathA sA zreSThinI mahAnandamannA vikalpAnevaM vidhatte yathA - "kimahaM sudhAkuNDe snAmi ?, sudhAM vA pibAmi ?, kalyANakoTiM ratnakoTi vA prAptA'smi ? svarga' vA gatA'smi ?, rAjya vA bhujAnA'smi ?, nAtmAnaM jAnAmi, paramevaM jAne ' adya aho ! kimapi mama mahAbhAgyaM jAgati, adya mama ko'pi mahotsavaH parvadivaso vA vartate' samprati yAdRzaM mama sukhaM varttate tAdRzaM nAtrabhave mayA'nubhUtam , ato'yaM rAjA'sya parasya vA bhavasya bandhuro bandhurvA sundaraH sodaro vA sadAzAnivAsadiggajo mamAGgajo vA bhavatyeva, kimanyathA nayanAdivikAzaH syAt ! / yaduktam - 'Ayaha loyaha loyaNaiM jAIsaraI, na bhaMti / appiya diDhe maulIiM, piya diThe vihasati // 214 // " . evaM suciraM vicintya zreSThinyA karAGgalIsaketaM kRtvA zreSThI babhaNe - he kAnta ! eSa kila svakIyaH putro'sti / iti kathite mandaM mandaM zreSThyAcapTa - " hA vairiNi ! nyammukhA tiSTha, mA brUhi, re acetane ! kiM bhASamANA'si ? tvaM mAnuSamasi kiM vA pazurasi ? vacanaM vicArya vaktavyam / yataH - 'kAja parIchI je karaI, bolaI vayaNa vimAsi / teha nara Rddhi gharaaMgaNaI, saMkaTa nAvaI pAsi // 215 // tathA kvacijjalpitAdajalpitaM varam / yaduktam - jihAdoSeNa badhyante, zuka-tittiri-zArikAH / bakAste na hi badhyante, maunaM sarvArthasAdhakam // 216 // tathA - jihavAgre varttate lakSmIjihvAgre ca sarasvatI / jihvAgre bandhanaM mRtyujihvAgre paramaM padam // 217 // tathA - asambhAvyaM na vaktavyaM, dazahastA harItakI / 1. AtmanaH lokAnAM locanAni jAtismaraNAni, [atra viSaye ] na bhrAntiH, apriye dRSTe mukulayanti, priye dRSTe vikasanti // 2. kArya parIkSya ye kurvanti, vadanti vacanaM vimRzya teSAM narANAM RddhiH gRhAGgane, saGkaTaM nAyAti pAve //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 jinadattakathAnakam , tathA nyAyeneti lokoktiH yat 'strINAM pArSNibuddhi: / ata eva satyaM zAstre'pyuktam - ' dhittesi gAma-nayarANaM jesi itthI paNAyagA / te yAvi dhikkayA purisA je itthINa vasaMgayA // 218 // - remugdhe ! mama kiJcijjAtAM jIvitAzAM mA spheTaya, yat tvayA'nucitamuktaM taduktam, punarataH paraM mA sma bhASiSThA:, mA'smAn zirasi karaM datvA majjaya, yatastvaM strI bhUtvA gamipyasi, sarva virUpamasmAkaM mastake patiSyati " / iti zrutvA zreSThinI prAha - he AryaputrAH ! yUyaM yathAruci bhASadhvam, paraM svaputro'yaM bhavati - iti mama matiritthaM sambhAvayati, prANanAtha ! yadA yadA bhUminAthamenaM pazyAmi tadA tadA nijeGgitAkAralakSaNairmaccitte putro'yamiti kalpanA jAyate, svAmin ! kathaya kimahaM karomi ? / iti zrutvA zreSThI niruttarastUSNIM sthitaH / asminnantare mAtA- pitromitho vAkyaM kiJcit karNAbhyAM sannihito bhUtvA zrutvA bhUnAthazcintayati ' yanmama mAtA mAM putraM sthApayati, bhayAturaH pitA tu na manyate, aho ! 66 mAturmana IdRzameva snehArdra syAt yaduktam , - - sudhA-madhu-vidhujyotsnA - mRdvIkA - zarkarAditaH / vedhasA sAramuddhRtya janitaM jananImanaH // 219 // tathA dhigastu mAM yadadyApi snehalAM mAtaramevaM khedayannasmi paraM sarvatra krama evaucitImaJcati, na tu sahasAkAraH, yaduktam krameNa bhUmiH salilena bhidyate, krameNa kArya vinayena sidhyati / krameNa zatruH kapaTena hanyate krameNa mokSaH sukRtena labhyate // 220 // tataH krameNaiva svaM prakaTaM kariSyAmi " / iti vicintya janakaM pRcchati - he zreSThin ! samyak kathaya, kathaM cirasaGgataM svasutaM tvaM jJAsyasi ? zreSThI sAbhiprAyamiti zrutvA brUte - yadi suto yathAvasthito bhavati tadA dRSTamAtraM taM vedmi, anyathA saGketavacobhirlakSayAmi / ityukte rAjA brUte - bho zreSThin ! sa tava putro na bhavati yaH pUrvaM pariNIto'pi sAdhusevAM na mumoca yaH sarvakuTumbAdizikSayA saMsArasukhapravRtti na cakAra tathA yenaikadA dyUtakrIDAyAM ramityaikAdaza koTyo hAritAH sa tava putro na bhavati ? iti zrutvA zreSThI cintayati - " kathamayaM rAjarAjezvaro mama putrasatkAni saGketavacanAni vetti ?, tasya tu gRhAnnirgatasya dinAnyapi vismRtAni, tathA'mIbhiH vacobhirayaM putro bhavati, zreSThinyapi sveGgitaireva putramenaM 1. dhik tebhyo grAma-nagarebhyo yeSAM strI praNAyikA, te cApi dhikkRtAH puruSAH ye strINAM vazaGgatAH //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadatta-tajjananIjanakamilanasya vistRtavarNanam manyate, mayApi svacittaM 'sadRzamAnuSANi bahUnyapi bhavanti ' iti vicintya putrAzakAM kurvANAM sanninivAritam , tadayaM putro bhavati iti mamApi mativartate, paramAsamudrAntapRthvIpatiM prati : samprati * tvaM mama putraH' iti kena sahasA vaktuM zakyate ?, avimRzyakAritve duHkhameva syAt / yataH sahasa cciya sammamacitiUNa kIrati jAI kajjAiM / appatthabhoyaNaM piva tAI virAme duhAvaMti // 221 // tathA aparikkhiUNa kajjaM siddhaM pi na sajjaNA pasaMsaMti / suparikkhiyaM puNo vihaDiyaM pi na jaNei vayaNijjaM // 222 // tato'hamapi sahasA vadan pazcAttApabhAjanaM bhvissyaami"| iti vicintya zreSThI muniriva maunAvalambI tiSThati / tataH 'nanvaho zreSThin ! asyA matsabhAyA madhye ko'pi tava putrAkRtirasti ?' iti bhUpatipRSTaH zreSThI kaSTanirgacchajjihvAkSaraM truTitAkSaraM sagaddaM jagAda - rAjendra ! vaktuM na zakyate, paraM sa matputrastvadAkRtirevA''sIt, tvaM na dRSTaH, kila sa eva dRSTaH, yattava tasya cA''kRtyA prakRtyA ca nAntaraM dRzyate / iti zreSThini vadati - he tAta ! he mAtaH ! yuSmatputro'ham , yuSmAbhiH satyameva jJAtam - iti zrute tayoryatsukhamabhUt tat tau pitarau jAnItaH, kevalI vA, nAnyaH ko'pi / - [jananI-janaka-jinadattAnAM parasparavRttAntanivedako vArtAlApaH] .. .atha bhUpaH sAnandaM sabhaktikaM pitarau vijJapayati - "he pUjyAH ! zAstre - suputrAH kuladIpakAH kathyante, mayA tu pitrorduHkhAndhakArameva kRtam ; tathA svavaMze muktAsamA eke putrAH syuH, ahaM punarguNa ivA'bhavam ; kiMbahunA ? adya yAvadahaM pitroH klezakAryeva jAtaH tatsarva pUjyaiH kSamyatAm ; idaM campArAjyamiyaM lakSmIrayaM paricchadAdipadArthazca sarvamapi pUjyasatkameva, na me kiJcana, yuSmatpadaprasAdaprAptatvAt ; tathaitAzcatasro'pi kulavadhva itaH pakSe pUjyapAdAn namasyanti, athA''sAM yathocitamAdezo dIyatAm " / iti vadantaM putraM samyagupalakSya pitRbhyAM gADhamAliGgayoce- "he vatsa ! yat tvamasmAn svadoSagrahaNapUrvakaM kSamayasi tattava vinItasya 1. sahasA khalu samyag acintya = avicArya kriyante yAni kAryANi apathyabhojanamiva tAni virAme duHkhAyante / 2. aparIkSya [kRtaM] kArya siddhaM api na sajjanAH prazaMsanti, suparIkSitaM punarvighaTitaM api na janayati vacanIyatAm / / ..J-8
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadalakathAnakam yuktam paraM tvayi na ko'pi doSo'sti, yathA suvarNe zyAmatA na syAt; paramasmAkameva " doSo'yam, yat tvaM puNyaM kurvan nivAritaH, he batsa ! yadyasmAkaM vRddhabhAvena mativiparyAso jAto ghRtakAraiH saha tava saGgatividhApanAt tarhi sahasaikadoSeNa kimasmAn tvaM muJcakhi paraM dyatakAra buddhayA tavA''yatisukhaM vAJchadbhirasmAbhistat kRtaM loke yaducyate " sma ? yathA - 68 pitRbhistADitaH putraH ziSyastu guruzikSitaH / ghanAhataM suvarNa ca jAyate janamaNDanam // 223 // , tathA he vatsa ! mahate rAjyalAbhAya tava dezAntaro'pyabhUt tvadviyogenAsmAkamevamavasthA jAtA / athavA'lamupAlambhaiH, zubhAyAkhilamapyabhUt / IdRk svaputramAhAtmyaM pazyAmaH kathamanyathA // 224 // he jinadattarAja ! tadadyApi mama bhAgyAni jAprati yadadyAnabhravRSTivadakusumaphalavat tvaM dRpTo'si / atha vatsa ! tvaM vidhinA ciraM rAjyaM pAlaya, tvaM rAjalakSmyA yuto varSakoTimasmadAzIrbhirjIva, ciraM nanda, ajAtazatrurbhava, sukhI bhava 'z 1 tato bhUpatiH sarveSAM zuddhi pRcchati - " he tAta! pure'tra svajanaiH saha sarvo'pi zrIsaGghaH kuzalI varttate ?, tathA sarvANi caityAni pUjyamAnAni santi ? ajJAnatimirAndhasva mama jJAnAJjanazalAkayA yairnetramunmIlitaM te zrIgukho'tra vijayinaH santi ?, tathA mama dharmasuhRdaH sarve'pi sukhinaH santi, tathA yAni pustakAni nityamahaM vAcayAmAsa tAni sarvANi nirupadravANi santi ? " iti pRSTe zreSThinA ' sarva nirAbAdhamasti ' ityukte hRSTo rAjA dadhyau mama mahad bhAgyaM yadahaM jinendrAnacitvA, bandhu mitrANAM saGgamaM kRtvA svagurUn vanditvA, pustakAn gRhItvA pazcAccampAM gamiSyAmi / punA rAjoce - he pitarau ! yuvAbhyAM mama virahe kathaM kAlaH kSapitaH ? tAbhyAM bhaNitam - " zRNu vatsa ! tvayi zvazurAlayAt paricchadamukhena gate jJAte sati pUrva gaNakA : sarve'lIkavAdinaH kRtAH, naimittikA api mugdhalokavaJcanabuddhayaH kRtAH, nirNItadine tavAnA - gamanAd gauDadezIyA api svodarapUraNavRttayo vihitAH, devatAdInAmupayAcitapUjAdimAnanarUpeNa vAGmAtreNa cintAmaNitulyaM samyaktvamapi malinIkRtam, tataH sarvatra pratipuraM pratigrAmaM prativanaM pratiparvataM svacchodhanAya janAH preSitAH, campApurIpuramidaM ca sarvamAmUlaM zodhitam paraM kvApi kadApi tava zuddhirapi nA''ptA, tato bADhazokAturAbhyAmAvAbhyAM muktaNThaM tathA ruditaM
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ jananI - janaka- jimadattAnAM parasparaM vRttAntakathanam " boddhatataru zikharavartinaH pakSiprakarA api ruruduH kiM punarmAnavAH 1, vatsa ! tvadvirahe yadi dinaM gataM tathA rAtrirna yAtA, kSaNena dinAmitam, dinena varSAyitam varSeNa yugAntAyitam, basa ! taba viyoge yadAvayorduH khamabhUt, tad vairiNo'pi mA bhUt, bahu kimucyate adya ! mAvada mab duHkhaM jAtaM tannaikayA jihvayA vaktuM zakyate " / iti zrutvA narapatirAha " he tAta! he mAtaH ! nahi bhaktivyatA kenApi laGghayituM zakyate, yataH sAsA sampadyate buddhiH sA matiH sA ca bhAvanA | sahAyAstAdRzA jJeyA yAdRzI bhavitavyatA // 225 // misa biNa mAthA mAMhi akSaraDA je vihi likhiyA / tehaha bhAMjaNahAra koi na dekhauM sAcilA // 226 // majjatvambhasi yAtu meruzikharaM zatruM jayatvAhave, vANijyaM kRSisevanAdi sakalA vidyAH kalAH zikSatu / - AkAzaM vipulaM prayAtu khagavat kRtvA prayatnaM paraM, nAbhAvyaM bhavatIha karmavazato, bhAvyasya nAzaH kutaH ? // 227 // na sa prakAra H ko'pyasti yena sA bhavitavyatA | chAyeva nijadehasya ladhyate jAtu jantubhiH // 228 // avazyambhAvibhAvAnAM pratIkAro bhaved yadi / na te duHkhena bAdhyate nala - rAma - yudhiSThirAH // 229 // dAtA baliryAcayitA ca viSNurdAnaM mahI vAjimakhasya kAlaH / dAtuH phalaM bandhanameva jAtaM, namo'stu tasyai bhavitavyatAyai // 230 // gaganaM vipulaM turaGgamAH satataM gandhavahAtizAyinaH / ravireti tathApyarermukhaM, nahi nAzo'sti kRtasya karmaNaH // 231 // iti jJAtvA he pitarau yuvAbhyAM pUrvAnubhUtasya duHkhasya jalAnjalirdemA --- " I tato mAtApitRbhyAM punaH proktam - " he ktsa ! asmAkaM duHkhaM tadaiva gataM yadA tava darzanaM jAtam, paraM ' sakRdiSTasaGgamaH pUrvaduHkhatAlako dghATana kuJcikA' iti tAni duHkhAni samprati smRtimAyAnti tathA he vatsa ! tvametAvantaM kAlaM kva sthitaH ?, kemu keSu dezeSu bhrAntaH, kathaM ca tvayA rAjyaM labdham ?, ityAdi sarva vRttAntaM kathaya 1 1. maSa vinA mastake akSarA ye vidhinA likhitAH teSAM bhaJjayitAraM kamapi na pazyAmi satyakam //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam tato yathA dyatarUpakukarmAcaraNena trapA jAtA, yathA zvasurakulaM gataH, yathA tatra priyAM hitvA dazapuraM gataH, tatra yathA'zItikoTyadhipo bhUtaH, yathA siMhaladvIpaM gataH, tatra yathA sa nigRhya zrImatI pariNItA, yathA odattavyavahAriNA samudramadhye kSiptaH, yathA ratnapuryAM vijjAharI pariNItA, yathA SoDazavidyAdilAbho jAtaH, yathA campAyAmAgatya vAmanatvaM kRtam, yathA zilA hAsitA, yathA tisraH priyA AlApitAH, yathA hastI vazIkRtaH, yathA madanamaJjarI labdhA, yathA campArAjyaM prAptam, yathA mAtR-pitRmilanotkaNThayA vasantapurAgamanaM jAtam, tathA jinadattarAjaH sarvaM pitroH puro'cIkathat / punaH pitarAvucatuH " aho ! lokoktireSA na mRSA kadAcit yat puruSasya bhAgyAnAmanto nAsti, tathA kenA'pyevaM satyamuktam yathA - gantavyaM nagarazataM vijJAnazatAni zikSitavyAni / bhUpatizataM ca sevyaM, sthAnAntaritAni bhAgyAni // 232 // " atha zreSThI zreSThinIM prati jalpati "he bhadre ! tvaM pUrvamakathayeH yadAvayorekaH putro vidyamAno'pyavidyamAna eva yathaikaM locanamiti tadayuktam, yat tavaikasyApi putrasya jagajjanacittaharaM sarvalokacitrakaraM bhAgyaM vilokaya, bhAgyavAneko'pi bhavatu, puNyahInairbahubhiH kim ?, yataH - eko'pi yaH sakalakAryavidhau samarthaH puNyAdhiko bhavati kiM bahubhiH prahINaiH ? / candraH prakAzayati diGmukhamaNDalAni, tArAgaNaH samudito'pyasamartha eva // 233 // ekenA'pi suputreNa siMhI svapiti nirbhayam / sahaiva dazabhiH putrairbhAraM vahati gardabhI || 234 // dd 88 tadA lokAH sarve vismitA evaM vadanti - aho ! apUrvamidamAzcaryam, yadetau dusthAvapyasya rAjarAjasya pitarau jAtau, aho ! vidhivilasitena yanna cintyate tad bhavati, aho ! dhanyo'yaM zreSThI yasya putro'yaM nabhasIva ravirmahItale tapati, aho ! putra eva sakalaM kulaM dIpayati, yaduktam - -- zarvarIdIpakazcandraH prabhAte ravidIpakaH / trailokye dIpakA dharmaH, suputraH kuladIpakaH // 235 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadatta-jananIjanakAnAM parasparaM vRttAntakathanam tathA'ho! adyAsya zreSThino vaMzo garjatIva, kulaM kalAM kalayatIva, puNyazrInRtyatIva, pUrvajAH sarve'pi jIvantIva amunA suputrenn"| tathA caike strIjanA svajAtyabhimAnAt zreSThinI varNayanti, yathA - " aho! asyAH striyAH kukSirdhanyA yayA nirmalamIdRzaM putraratnaM janitam , yaduktam - yena kenacana dharmakarmaNA, bhUtale'tra sulabhA vibhUtayaH / durlabhAni sukRtAni tAni yaiH prApyate puruSaratnamIdRzam // 236 // tathA jagatyeSaiva strI dhanyA mAnyA, na cAnyA, yaduktam - dhanyaiva sA jagati sajjananI prakRSTA dRSTA yayA savinayaM tanayasya bhaktiH / zlAghyaH sa sUnurapi mAtRpade praNamya yaH sarvatIrthaphalamekapade prapede // 237 // . asyA api tIrthasyeva sevA svaputreNa kriyate, anyA mAtaraH putrasya durvacanAkrozaM sahamAnA dRzyante, tataH svajAtAvutkRSTA zreSThinI varNyate " / athApAdamastakaM nara-nArIyogyAni yAnyAbharaNAni syuH tAni sarvANyapi janAn preSya kozAdhikAripArthAt samAnAyya tairalakArai rAjJA mAtA-pitarAvalaGkRtau, dukUlAni paridhApitau ca / tato nRpa uvAca - " he pUjyAH ! rAjyamidamaGgIkriyatAM yadidaM yuSmAkaM DhaukanIye karomi, yat putrArjitA lakSmIH pitroryujyate, viparItamidaM tu na ghaTate, yad vRddhatve dhanamupAyaM pitarau putra eva pAlayati nAnyaH, ata evoktam - bAlassa mAyamaraNaM, bhajjAmaraNaM ca juvvaNatthassa / vuDDhassa puttamaraNaM, tinni vi guruyAI dukkhAiM // 238 // suputrAH sarvamupAjitaM tAtasyaiva kare'rpayanti, ato yuktamidam, rAjyaM tAtapAdA gRhntu"| tataH pitarAvUcatuH - vatsa ! AvAM vRddhau jAto, vRddhatve dharma evocitaH dharmazca sarvasanaparityAgAdevotkRSTaH, tato vayaM saMyamaM grahISyAmaH, nAsmAkaM rAjyamucitam , yato 'gaurI mariSyati kiM vA dugdhaM kariSyati ? ' tato'smAkaM samprati saMyamAvasaro'sti, he vatsa ! tvaM vidhisRSTAnusAreNa nijAH prajAH pAlaya / tataH zrIjinadattarAjo'pi pitrovirahasUcakaM vacaH zrutvA sadainyaM jagAda - " he tAta ! mayA gatabhave kiM duSkRtam kRtam , __ 1. bAlasya mAtRmaraNam , bhAryAmaraNaM ca yauvanasthasya, vRddhasya putramaraNam , trIkyapi gurukANi duHkhAni //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam yadetAvanti me tAvad dinAni viphalAnyaguH / dUreNa gurupAdAnAM tadadya yadi karmaNA // 239 // datte'ntare mayA tAto dRSTastat tena kiM punaH / varSAravirivA'bhreNa mamAdRSTIkariSyati ? // 24 // punarnaiva samAdezyamazrotavyamidaM vacaH / kasyApi divaso mA gAt sataH pUjyAnapazyataH // 241 // tAta ! kiM tena rAjyena ? jIvitena dinodaye / prasanna nekSyate yatra pituH pAdAmbujadvayam // 242 // pituH puro niSaNNasya yA zobhA jAyate bhuvi / uccaiH siMhAsanasthasya, tacchatAMze'pi sA kutaH ? // 243 / / yaH ko'pi paramAsvAdo gurubhaktyutthite bhavet / / divyapAke'pi miSTAnnarasavatyA na taM labhe // 244 // yA prItirlabhamAnasya gurorAdezamujjvalam / bhuvanatrayalAbhe'pi na sA bhavati nizcitam // 245 / / tAtA''dezaya yat kRtyaM sevAhevAkino mama / cirAnnetrapathAyAtaH sampUraya manorathAn // 246 // iti putravaconIrasiktamoha taruH kSaNam / zreSThI sazraSThinIko'pyamAnayat tadvacastadA // 247 // [jJAtavRttAntasyArimardananRpasya jinadattena saha milanaM parasparaM vArtAlayaca ] atrAntare varddhApakA arimardanabhUpatiM prati calitAH santi, tadA sa rAjA manasIti zocannasti, yathA - hahA ! sapatnIkaH zreSThI svayaM nirgatya vairikaTake kathaM prayAtaH !, mahadapayazo'smAkaM kule'dya navInamutpannam , lAcchanarUpA avazyamanena kRSNakambalI mama zirasi samArUDhA, na jJAyate tatra kaTake kiM jAyate ?, adya tatragatasya zreSThino'STau divasAH saJjAtAH, itaH ko'pi tatra na yAti, tataH ko'pi na pratyAyAti, mitho vairitvAt kiJcidapi zreSThAsamAcAro na jJAyate, kiM karomi ?, kasyedaM duHkhaM kathayAmi ?, mRtasyopari yAntu zakaTAni, paraM paramezvara ! tvaM kasyApi jIvataH puMsaH svakIyamanuSyAntaM mA sma darzaya, hA pApiSTha !
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ arimardananRpa-jinadattabodhArtAlApa nikRSTa ! nirlajja ! nirlakSaNa ! re duSTAtman ! tvaM zatazaH khaNDAni dvattaM bhava, yadecaM nijAmitajanAntaM pazyannapi tvaM rAjyAdivAJchA vidhatse ? / ityAdidhyAyantaM nRpaM prati bardApanikAgrAhakA narAstvaritamAgatya jagaduH - he deva ! mahatkalyANamadya vartate, mA vipIda, sarveSA kuzalaM jAtam / rAjApyUce - katham ? iti / te'pyUcuH -- yaH zreSThI parakaTake gataH sa pitA, zreSThinI mAtA sajAtA, yo rAjA jinadattaH sa putraH, itthaM kuTumbaM militam / rAjA vakti - asambhAvyam , naiva ghaTate, yupmAkaM kazcidiha viparyAso jAto bhAvI / te'pyAhuH - "deva ! viparyAsasteSAM bhavati, ye'tra netra-zrotravikalAH syuH sarvathA hRdayazUnyA vA bhavanti / atha paramukhazrutagrAhiNo bhavanti, te viparyasyanti / he deva ! na tu vayaM tAdRzAH sma yadasmAbhiH pratyakSameva dRSTam , dRSTeH ko'pi sAkSI na bhavati, etAvadalIkaM sAmAnyajanAgrato'pi vaktuM na zakyate, kiM punardevasya purataH ? tathA rAjan ! asmAbhiyuddhavacanaM zrutamasti, yathA - 1mA hoha suyaggAhI, mA jaMpaha jaM na diTTha paccakkhaM / paccakkhe vi ya diThe juttAjuttaM viyANAha // 248 // " punaH punaH kaTakAyAtairvarddhApakaistathaiva svarUpaM jgde| tato hRSTena rAjJA tat satyaM mAnitam / tato rAjA dadhyau - "aho ! te pAtakino mUrkhA eva ye nyAyamArga' tyajanti, ye ca nyAyaM puraskRtya vyavaharanti te dhanyA eva, yaduktam - yAnti nyAyapravRttasya tiryaJco'pi sahAyatAm / apanthAnaM tu gacchantaM sodaro'pi vimuJcati // 249 // zriyo nAzaM yAntu vrajatu nidhanaM gotramakhilaM, zirazchedo vA'stu prabhavatu samantAd vipadapi / vivekArkajyotivighaTitamahAmoha tamasaH, pratijJAtAdarthAt tadapi na calantyeva sudhiyaH // 250 // yadi ca nAhaM dharmAcAraM lulopa tadA mamApayazo'pi nA'bhUt , zreSThayapi jijiiv"| atha rAjA sarvAH pratolIrudghATayAmAsa / pure utsavA utsavopari jAyante / tato bhUpatirjinadattamilanotkaNThApreritazcacAla sainyavizAlaH / athA''bAlagopAlaM sarva lokA .. 1. mA bhavatha zrutagrAhiNaH = AkarNitagrAhiNaH, mA jalpatha yad na dRSTaM pratyakSam , pratyakSe'pi ca dRSTe yuktAyuktaM vidAnIta
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 jinadattakathAnakam - apyanujammuH / tato jinadatto'pi samAgacchantaM bhUpatiM pUrva' zrutvA pazcAt sannihitaM dRSTvA svayamapi sammukho gataH / haSotkarSeNa dvAvapi milito, parasparaM caraNAmbhojau yAvad vinayanamrau ca tau dvAvapi bhUpau dRSTvA kecijjanA evaM vadanti, yathA - namanti phalitA vRkSA, namanti vibudhA janAH / zuSkakASThAni mUrkhAzca, bhajyante na namanti ca // 251 // kenAjitAni nayanAni mRgAGganAnAM ?, ko vA karoti rucirAgaruhAn mayUrAn ? / kazcotpaleSu dalasannicayaM karoti ?, ko vA karoti vinayaM kulajeSu puMsu ? // 252 // ___tadA kenApi karmakareNa siMhAsanaM samAnItam , tato dvAvapi nRpau tatraivaikAsanamAsInau / tato'rimardano jinadattarAjasamIpe prAktanaM videzagamanAdirAjyaprAptyantaM sarva' svarUpaM pRSTvA samyak zrutvA ca vadati - "aho ! jinadattarAja ! tava bhAgyavato videze'pi gatasya rAjyAdiprAptirjAtA, zreSThinaH punariha dausthyaM samajani, tadidaM satyam - 'haMsA jihiM gaya tihiM gayA mahimaMDaNA havaMti / cheha u tAhaM sarovarahaM je haMse muccaMti // 253 // kiM bahunA ?, he dhanyamUrddhanya ! tava bhAgya-saubhAgyapramukhA guNAH sahasrajihavenA'pi vaktuM na shkynte"| itthaM nijaguNasahasravarNanAM nizamyottamatvAt kSaNaM nIcaivilokya jinadatto jarapati - "he paraguNagrahaNatatpara ! mama madhye guNavattvaM kvAsti ? yadarthe mayA sarvadharmakarma muktaM tad rAjyAdi sarvamihaiva sthAsyati, sArthe kimapi nA''yAsyati / tadAntaraNavairAgyarajasato narapatirAtmanindA kAvyAni paThati, yathA --- udapadyanta hRdyeva, hRdyeva ca vililiyare / aho ! me mandabhAgyasya rorasyeva manorathAH // 254 // asmAbhiH kiM na jane ? kimiha na bubhuje ? paspRze naiva kiM vA ?, saMsAre bambhramadbhiH kimiha na dadRze ? zuzrUve naiva kiM vA ? / ki noce? kiM na cakre ? kimu na paridadhe? kiM na ceSe na cApe ?, hA hA ! tAdRg na lebhe kimapi hi sukRtaM prApyate yena mokSaH // 255 // " 1. haMsA yatra gatAH tatra gatA mahImaNDanA bhavanti, hAniH teSAM sarovarANAM yAni haMsaH mucyante / /
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ arimardananRpa - jinadattayorvArtAlApaH tato'rimardano dadhyau " aho'sya svadoSadarzitvam, yat sarvo'pi prANI prAyaH parvatopari prajvalat pazyati, na punaH svapadoradhaH, yataH - rAI - sarisavamittANi paracchiddANi pAsae / apaNo balamicANi pAsaMto vi na pAsae // 257 // 'ikkaM pinatthi loyassa loyaNaM jeNa niyai niyadose / paradosapicchaNe puNa loyaNalakkhA iM jAyaMti // 258 // tadayaM lokottarasvabhAvo mahAbhAgyavAn, kimapyasmai saMsArasArabhUtaM dadAmi yasmai dIyate " / iti narapatizcintayannasti / 9 Pin paraM mama tannAsti -- atrAntare kamapi pUrvasambandhaM smRtvA arimardananRpaH punaruvAca ." he saumyamUrte ! mamaikaH sandeho davadahana iva dehaM dahati taM ca zamayituM tvameva samarthaH yataste mukhe sarasvatI - pravAho'sti tava dakSiNabhujaH samudraH tava hRdaye dhanAgamaH, tavAdharaH zoNaH, tava pArzvato vAhinyastiSThanti tava mAnasaM svacchatve mAnasamevAsti tvaM nanu sarvarasamaya iva vedhasrA vihito'si tatastvattaH zItIbhavitumicchAmi " 1 - atha 'yathotpannaM saMzayaM zIghraM pRccha ' iti jinadattenokte'rimardanarAjo brUte - bho citracaritra ! mayA dIyamAnaM grAmadezAdidaNDaM muktvA tvayA nijau mAtA - pitarau yanmahAkopATopena yAcitau tat kiM kAraNam ? tato jinadatta uvAca " he rAjendra ! yadA tavopadA mahattarA matsammukhAH samAyAtAH tadA tava prajApAlanaparIkSAkaraNe mama kautukaM jAtam - ' yadayaM zaraNAgatAM nijAM prajAM kathaM rakSati ? kIdRzaM cAsya madhye sattvamasti ? ' anyacca tadA sarvathA'pyacintyo mamedRzaH kuvikalpo'pyajani ' yadyeSa rAjA madIyau mAtA- pitarau baddhvA samarpayiSyati tadA'hamenaM sabalaM sakozaM sadezaM rAjyAdunmUlayiSyAmi ' iti, punastvayA * zreSThinaM mattAtamajAnatA kintu lokamAtraM jAnatA'pi svasAhasaM na muktaM tat tvaM nizcitaM sAttvikaziromaNiH, yaduktam - calati kulAcalacakraM, maryAdAmatipatanti jalanidhayaH / ucitAdudArasattvAt santaH pralaye'pi na calanti // 259 // 1. rAjikA - sarSapamAtrANi parachidrANi pazyati, Atmano vilvamAtrANi pazyannapi na pazyati // 2. ekamapi nAsti lokasya locanaM yena pazyati nijadoSAn, paradoSaprekSaNe punale canalakSANi jAyante || J-9
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... jinadattakathAnakam ............ prArabhyate na khalu vighnabhayena nIcaiH, prArabhya vighnavihatA viramanti madhyAH / vighnaH punaH punarapi pratihanyamAnAH, prArabdhamuttamajanA na parityajanti // 26 // tathA he naranAtha ! madArabdhe'tra sakaTe tava samyaka sattvaparIkSA jAtA, yaduktam - upAyA bahavaH prAjJaiH, kRtAH svarNaparIkSaNe / sattvatattvaparIkSAyAM vipadeva kaSopalaH // 261 // tathA he dhIradhurandhara ! tvayA prANasandehe'pi matpitarAvadadAnena satyaM subhaTatvaM darzitam , yaduktam - zaraNAgatA bhaTAnAM, siMhAnAM kesarA uraH satyAH / / cUDAmaNayaH phaNinAM, gRhyante jIvatAM naiva // 262 // " itthaM bahudhA prazasya jinadatto virarAma / .... atha gatasandehazalyo'rimardano dadhyau - aho ! asya guNalubdhatA yadayaM bahuguNanilayo'pi mamaiva sato'pyasato'pi guNAn gRhNAti / atrApi rAjJo vairAgyavRddhirjAtA / tadA ko'pyAha - pitroniviDabhaktiviSaye saMsAre jinadatta eva varNyatAm / paraH prAha - kimasau varNyate ?, kintvarimardana eva prajAvAtsalye varNyatAm / kazcidAha - neSo'pi varNyaH, kintu jinadattapitarAveva cirAgatasuputrasaGgamAt puNyavantau bhaNitvA vaya'tAm / ke'pi vadanti - vayameva dhanyAH yadIdRzo melApako dRSTaH svadRSTayeti / [jinadattakRtaGtakArarakSAdivarNanam ] - atha bahuparicitadharmamitrAdidarzanotkaNThayA sarvato jinadattena sabhAM nibhAlayatA te dyatakArA dRSTA upalakSitAH, vaNThairAkAritA jalpitAzca - bho bho satpuruSAH ! mAmupalakSayatha ! tato bahumAnahRSTAste'pyUcuH -- deva ! tvAM ko nopalakSayati ?, tvaM rAjarAjezvaraH paJcamalokapAlaH / rAjA prAha - evaM sarvaH ko'pi mAM jAnAti, punaryuSmAbhirvizeSataH kA'pi vyaktiAyate ? tataste cakitAH svayakRtarAjApamAnaM smaranto gataraGgAH kampamAnAGgA maunavratamivA''lambya sthitAH / tato rAjJA te dInA dRSTvAcire - bho bho bhadrAH ! mA bhaiSTa, bhavatAM nyAyaniSTho'haM kimapi na kathayAmi, punareko vArtA yathAtathA vadata - sa kaJcukaH kvAste yo mayA dyUte hAritaH ? tatastaiH kiJcinnirbhayairuktam - he deva ! sa kaJcukastatraiva haTTe'sti yatra tadA'smAbhiraDDANako muktaH / tato rAjJA tAvanmAnaM dravyaM preSya tadApaNAdAnAyya sa kaJcakaH priyAyai vimalamatyai dattaH /
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakRtadyUtakArarakSAdivarNanam tato jinadattato jJAtavRttAntena rAjJA te catakArA bADhaM hakitAH -re re dhUrtAH ! yuSmAbhiritthameva sarva nagaraM muSyate, yadyeSo'pi puNyAtmA vaJcitaH tarhi yuSmadagre na ko'pi chuTiSyati, tato yUyaM daNDayogyAH stha / tato nRpo yAvatA teSAM guptyAdiviDambanAmAdizati tAvatA zreSThinA 'ha hA ! kharakSaye rajako mriyate' iti vimRzyoce - he rAjan ! dhruvamete niraparAdhA eva, kintvamI 'matputro dyatavyasanI kAryaH' iti mayaiva preritAH, tadasmin vyatikare yAvadamI pIDayiSyante tAvanmamaiva pApaM bhAvIti mamopari prasAdaM vidhAyA'mUn muJca / ityukto'pi nRpo jinadattaroSajJAnArtha kiJcid vilambate / atrAntare sammukhanirIkSaNAdyAkAreNa bhUpabhAvaM vijJAya jinadato'pi tadguNAneva jagrAha - rAjan ! yadyamI dravyaM nAhArayiSyan tarhi mamaitAvanmAnaM rAjyapadaM kathaM syAt !, tadamI mahopakAriNaH paridhApyAH / iti jinadatavacanAt sammAnya te muktAzcintayanti sma - "aho ! santo drohakAriSvapi sundaravidhAyina eva / yaduktam - dagdhaM dagdhaM punarapi punaH kAJcanaM kAntavarNa', ghRSTaM ghaSTaM punarapi punazcandanaM cArugandham / chinnaM chinnaM punarapi punaH svAdadaM cekSudaNDaM, prANAnte'pi prakRtivikRtirjAyate nottamAnAm // 263 / / " tato rAjJoce - he zreSThin ! tvayA svaputrasyApi kathamitthaM tiraskAraH kAritaH ? zreSThI proce - " rAjan ! Ayatau vihalokasukhamicchatA mayA satyamapamAnAnukAraH satkAraH kRtaH, punaranena bhAgyavatA tadapi na saMsoDham, dezAntaragamanAdasya rAjahaMsavadujjvalobhayapakSasyedamapi yuktam , yaduktam - 'baga UDADyA bApaDA ke pAli ke tIri / haMsa parAbhava kima sahai ? amarasa jAhaM sarIri // 264 // " -[nijaputrIsaubhAgyalatA-jinadattayoH pANigrahaNAnantaramarimardananRpasya .... jinadattAya nijarAjyadAnam ] tadA kazcidavasarajJo vijJo brUte - " he zreSThivataMsa ! bahudezeSu jaDanivezeSu prAntvA tvAM nirmalamAnasaM smRtvA yadasau samAgatastadasau satyaM rAjahaMsa eva / yaduktam - 1. bakAH uDDAyitAH varAkAH kadAcit pAlau kadAcit tIre [ tiSThanti ] / haMsAH parAbhavaM kathaM sahante amarSaH = asahiSNutA yeSAM zarIre //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam nadyo nIcatarA durApapayasaH kUpAH payorAzayaH kSArA duSTabakoTasaGkaTataToddezAstaTAkAdayaH / / bhrAntvA bhUtalamAkalayya sakalAnambhonivezAniti, tvAM bho mAnasa ! saMsmaran punarasau hasaH samabhyAgataH / / 265 // // " tadA sarve'pi lokAstaM svasvabuddhayA 'ciraM jaya, jIva nanda ' ityAzAsamAnAH santi / tadA taddAnaprItaH kazcid bhaTo rasAlopamayA jinadattamAzIrvAdayati sma, yathA - 'kande sundaratA dale saralatA varNe'pi sampUrNatA, gandhe bandhuratA phale sarasatA kasyA'parasyedRzI ! / ekastvaM sahakAra ! vizvajanatAdhAraH samAnaH satAM, dIrghAyubhava sAdhu sAdhu vidhinA medhAvinA nirmitaH // 266 // ' ityAdi sarvalokaprazaMsAyAM satyAM lajjayA nIcaivilokamAnaM mahAbhAgyAdhIzasImAnaM vizvavikhyAtamahimAnaM zrIjinadattanAmAnaM rAjAnaM dRSTvA zrIarimardano dadhyau - aho ! pare nijazlAghayA'kharvagarvaparvatA iva jAyante, asya nirabhimAnacUDAmaNestu mahArAjye'pi nirmalacittamalagnameva dRzyate, asau laghurapi niHspRho niHsaGga iva dRzyate, ahaM tu vayovRddho'pi rAjyAtRpto'smi sArambhacakravartIva vatta / iti bhAvayan karmavivareNa tadA punaH paramavairAgyaM prAptaH zrIarimardano vimRzati, yathA - " tapo na taptaM vayameva taptA bhogA na bhuktA vayameva bhuktAH / kAlo na yAto vayameva yAtAH, tRSNA na jIrNA vayameva jIrNAH // 267 / / aho ! mAdRzAzcikkaNakarmANo jIvAH kiyatA'pi kAlena saMsArabhogairna tRpyanti, yaduktam - 1 pattA ya kAmabhogA kAlamaNaMtaM ihaM sauvabhogA / appuvvaM piva mannai tahavi ya jIvo maNe sukkha // 268 / / atastasya mUDhajIvasya bahubhirapi mAnavabhogaiH kIdRzI tRptirbhaviSyati, yaduktam - asura-surapatInAM yo na bhogeSu tRptaH, kathamiha manujAnAM tasya bhogeSu tRptiH ? / jalanidhijalapAnAd yo na jAto vitRSNa stRNazikharakaNAmbhaHpAnataH kiM sa tRpyet ? // 269 // 1. prAptAzca kAmabhogAH kAlamanantaM iha sopabhogAH apUrva iva manyate tathApi ca jIvo manasi sukham /
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ arimardananRpasya vairAgyabhAvanAdi tathA svayaM muktaM rAjyamidaM muktirAjyaM datte, punaratyaktaM gacchacca durgatimeva dadAti / yato rAjyaM narakAntaM bhaNyate, tato mayA rAjyaM sarvathA parityAjyam / tathA bahubhiH kAraNajinadatta eva mama rAjyocito'sti, yathA - ekaM tAvadetasmAdutkRSTo bhAgyavAn pumAn saMsAre nAsti, dvitIyaM cAhaM jarAjIrNAGgo'pyanapatyo'smi, tRtIyamidamapi rAjyapradAnakAraNam yathA - yadyahaM tadA baddhvA zreSThinamArpayiSyaM tadA'pIdaM rAjyaM yazasA sahAnena gRhItamabhaviSyat , caturtha punarapariNItAyAH svasutAyAH saubhAgyalatAyAH pRthivyAM jinadattAt paro varo nAsti tathApi putrAbhAve jAmAtaiva rAjyamarhati, ityAdi jinadattasya rAjyadAnakAraNAni santi, paraM muniriva nirmamo'sau dRzyate tataH kadAcidayaM rAjyaM putrI ca na svIkariSyati tadA mama manaso manorathA manasyeva vilayaM yAsyanti, tasmAt kamapi buddhiprapaJcaM kRtvA'nena srvmnggiikaaryaami"| iti vicintya zrIarimardana uvAca - "he puNyazloka ! he mAnitasarvaloka ! yadi madIyamadvitIyamekaM savivekaM vAkyaM mAnasi, 'nahi' iti na jalpasi, tadA hRdayamudA tad vadAmi; yadi madvaco'pi bhUmau patati tarhi kiM vRthA prayAsena ? loke'pi rAjavacanamekavAroktaM rAjate / yaduktam - sakRjjalpanti rAjAnaH, sakRjjalpanti paNDitAH / sakRt kanyAH pradIyante, trINyetAni sakRt sakRt // 270 // ekato yAcyA'pi kriyate, punaranyato mArgitaM na labhyate tadA yAcako'tIvalaghurbhavati / yaduktam - tRNaM laghu tRNAt tUlaM, tUlAdapi hi yAcakaH / vAyunA kiM na nIto'sau ? mAmapi prArthayiSyati / / 271 // tato jinadatto dadhyau - ahamevaM sambhAvayAmi 'eSa narapatirevaM vakSyati, yat - tvaM svakuTumbamAdAya svapurI gaccha, maddezAya kuzalaM yaccha, atha mamopari prasAdaM vidhehi, dezaM grAmaM ca dehi ' ityAdi yat kiJcidasau vRddho rAjA vakSyati tanmayA nizcayena karttavyam / iti vicintyAyamuvAca -- " he sAdharmikaziroratna ! kimetadayuktaM tvayoktam ?, tvamevaM mA sma jAnIyAH 'yadasau mahArAjo maduktaM na kariSyati,' satyamahamanyatra mahAnevA'smi na punastavAgre, yadahaM tava pure prajArUpo vasAmi sma, tathA yadyahaM pitroradAnena parIkSitasattvasya jJAtatattvasya tavA'pi vacanaM na karomi tadA kiM kRtaghno'smi ?, tato nirvikalpamanalpaM nijasaGkalpaM jalpa, na punaH stokam / ityukte'pi tasmin maunamudrAmabhindAne
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam sati tadapratIti jJAtvA punaH zrIjinadatto vadati - " he avizvAsanItijJa ! yadadyA'pi tava citte pratyayo nAsti tadA'haM sarvathA'pyakRtyAn zapathAnapi kurve, yathA - rAjan ! yadyahaM tava vacanaM na mAnayAmi tarhi nizibhojanakAriNAM madya-mAMsAdyabhakSyAhAriNAM vA pApena gRhye, tathA zrIsaMghAdyavarNavAdinAM kanyAlIkAdipaJcamahAkUTavAdinAM vA pApena gRhye, tathA'pUtajalapAyinAM subuddhipracchakeSu kubuddhidAyinAM vA pApena gRhye, tathA ziSyatA-sevakatAmiSeNa guru-svAmidrohakAriNAM paJcendriyajantumAriNAM vA pApapaGkena lipye, tathA devadravya-jJAnadravyabhakSiNAM sAdhvIzIlabhaGgakAriNAM vA pApena lipye, guNapazcAddoSapoSiNAM dIrgharoSiNAM vA pApena lipye"| ityevaMvidhAn vividhAn zapathAn kurvantaM nivArya prItaH zrIarimardana uvAca -- "he dharAdharaNadhaureya ! yadyevaM tarhi kanyAkaragrahaNapUrvakaM mama skandhato rAjyavyApArabhAramuttAraya, yadahaM jaradva iva ciroddhataM bhUbhAra voDhuM sAmpratamasamartho'smi, tatastatra tvAM dhavalaguNaM moktumicchAmi, etAvatA tvaM jAmAtA lokatrAtA ca bhava, yathA'haM tava sAnnidhyena gaganAduccatare trailokyasundare tattvazraddhAnapIThabandhavare bAlya-yauvana-vRddhatvabhUmitrayAdhAre pratibhUmisaJjAtadvAdazavratasopAnanikare dAna-zIla-tayo-bhAvacatuHzAlarucire manuSyajanmamandire saMyamasuvarNakalazamAropayAmi, etAvatA tava sAhayyAnmama bhAgavatI bhavabhayabhaGgadakSA dIkSA bhavatu' / iti zrutibhyAM zrutvA hRdayodayAcalasamuditavivekAdityajyotirvighaTitamahAmohAndhakAraH prAstasamastacittavikAraH punardIptamahAvairAgyeNa vismRtazapathoccAraH zrIjinadatto vyAjahAra - he vicAracatura ! tvayA kimidamanucitamUce ?, khalu ahaM taptAyogolakalpaM sajAtAzubhabahusaGkalpavikalpaM kRtadurgatiduHkhajalpa svalpamanalpaM vA tava rAjyaM na gRhNAmyeva, yadahaM nijabhujAjitaM svarAjyamapi tyaktukAmo'smi tat tvadIyaM kathamAdade ? / tato hasitvA arimardana uvAca - " he smRtijJAnanidhAna ! he satyavAdipradhAna ! tvaM nijAM vAcaM saMsmara, kathaM viparyasyasi ?, yadi manuSyasya vAcA gatA tadA kiM sthitam , alIkaM tu niHzeSadoSamUlaM zrUyate, yaduktam - asatyamapratyayamUlakAraNaM kuvAsanAsadma samRddhivAraNam / vipannidAnaM paravaJcanorjitaM kRtAparAdhaM kRtibhirvivarjitam // 272 // " tato jinadatto'dhobhuvaM vilokamAno dadhyau - "hahA ! yadyahaM vacanachalasaGkaTe svayameva patitaH tarhi kasya kathayAmi ?, svavAcaiva baddho'smi, yathA koliko nijalAlayaiva veSTayate, yathA kazcinnijatailena kharaNTyate, yathA kazcinnijazastreNa chidyate, atha anena buddhimatA rAjJA pUrvamevAhaM vacanasthairya tathA jaTitaH yathA'dhunA tyajannapi na chuTAmi, atha vimRzya niSedha-svIkArayorekaH kazcinnivilambaM kathito vilokyate tAvanniSedhe kRte mama dharmamUlaM vAga yAti, svIkAre tu mUrchAparigraho bhavati, sa tu zAstre mahArambhAdidoSaistyAjya evokto'sti, yaduktam -
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ ...... ... asanto jinadattaM pratyarimardanasya nijaputrI-rAjyasvIkAraprArthanA - 5 saMsAramUlamArambhAsteSAM hetuH parigrahaH / tasmAdupAsakaH kuryAdalapamalpaM parigraham / / 273 // trasareNusamo'pyatra na guNaH ko'pi vidyate / doSAstu parvatasthUlAH, prAdupSanti parigrahe // 274 // parigrahamahattvAddhi majjatyeva bhavAmbudhau / mahApota iva prANI, tyajet tasmAt parigraham // 275 // asantoSavataH saukhyaM na zakrasya na cakriNaH / jantoH santoSabhAjo yadabhayasyeva jAyate // 276 / / svAdhIna rAjyamutsRjya, santoSAmRtatRpNayA / niHsaGgatvaM prapadyante, tatkSaNAccakravartinaH // 277 // jIvanto'pi vimuktAste ye muktisukhazAlinaH / kiM vA vimukteH zirasi, zRGga kimapi vartate ? // 278 // asantoSe hi lobhapizAco hRdaye saGkramya vividhAM vyathAM vidadhAti, yaduktam - sarvavinAzAzrayiNaH sarvavyasanaikarAjamArgasya / lobhasya ko mukhagataH kSaNamapi duHkhAntaramupeyAt ? // 279 / / mahatA'pyarthalAbhena, na lobhaH paribhUyate / mAtrAdhiko hi kiM kvApi, mAtrAhInena jIyate // 280 // 'suvannarupassa ya pavvayA bhave, siyA hu kelAsasamA asaMkhayA / narassa luddhassa na tehiM kiMci, icchA hu AgAsasamA aNaMtayA // 281 // (uttarAdhyayanasUtra, adhyayana 9, gAthA 48) evam 'asaMtoSamukhyadoSalakSapoSakaro'yaM parigrahaH' iti jAnan punastamahaM kathaM karomi ?" / iti dhyAyan zrI jinadattazcaTikAgRhItabadaranyAyagatastadA nIcereva vilokya sthitaH / .. tato nirIhatayA satyasImatayA cAGgIkAra-nakAravAkyayorekataramapi vaktumakSama kSamApati 'vIkSya zrIarimardanena bhUsaMjJayA prerito jIvadevazreSThI hRSTaH spaSTamevAcaSTa - "he ziSTamate! sAmAnyasyApi vaco mAnyam , kiM punarasya muktikAmanRpasya ? tathA he vatsa ! satpuruSAH ____ 1. suvarNa-rUpyasya ca parvatAH bhaveyuH, syAt - kadAcit , hu - avadhAraNe, kailAsasamAH asaMkhyakAH, narasya lubdhasya na taiH kiJcit , icchA hu- yasmAd AkAzasamA anntikaa|
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam parAzAbhaGgaparAGmukhA bhavanti, asau nRpastu niSkAmaH pravrajitukAmo'sti, sa ca pravajyA manoratho yadi tava sAnnidhyena sidhyati, tadA tavApi puNyaM bhavati, yaduktam 72 kartuH svayaM kArayituH pareNa, zuddhena cittena tathA'numantuH / sAhAyyakartuzca zubhAzubheSu, tulyaM phalaM tattvavido vadanti // 282 // tathA tattvajJa ! tava purApi rAjyaM prauDhamasti tanmadhye stokamidamapi milatu, yathA ' maNazataM tathA zuNThIgranthiko'pi ' iti nyAyo'pyasti, he vatsa ! yathA tvaM nijamahArAjyasya cintAM karoSi tathA'syApi cintA kAryA, stokakRte tvaM mA bhajyasva; ' yadi zakaTe bhUte bhAro na bhAvI tat kiM piJjanyA bhaviSyati ?' iti vimRzya sarvamidaM gRhANa, uccanIcaghanaM mA pazya, rAjAdezo'nyathA na bhavati" / tato jinadatto'pi svasya bhogaphalaM karma matvA bhavitavyatAmiva piturvAcaM ca duratikramAM jJAtvA saMyama sAhAyyasya sAraM sukRtaM citte cintayitvA nijajihvoktAM zapathavANIM pramANIkartuM rAjyAdisvIkAraM mene / - tataH supAtrapradattarAjyatvAt pramuditaH zrIarimardanastadaiva preSitapradhAnapuruSapArzvAdAkArya jyotiSikAnavAdIt - bho vizAradAH ! bhavatAM zAradA prasannA'sti taducyatAM kimapyAsannaM lagnaM vidyte| tataste sarve sambhUya caikamatIbhUya procuH - he rAjan ! adyatane dine yAdRzaM sundaraM lagnadvayaM vidyate tAdazaM varSamadhye'pi nAsti, tacca sarvagrahabalopetaM sarvadoSavivajitaM aho ! diSTyAdya vivAhalagnaM paTTAbhiSekalagnaM ceti dvayaM jJeyam / tadA rAjJA cintitam - sadyaH sarvabhAgyairjAgaritam, yadekato'munA puruSottamena vAkyaM mAnitam, anyato'dyaiva vAJchitaM lagnadvayaM svayaM samAyAtam / -- tataH zrIarimardanastAn jyotirvidaH pAritoSikadAnapUrva visRjya sarvasainyabhAjaM zrIjinadattarAjaM nagaramadhye svasaudhe samAnIya nijaizvaryAnumAnena mahotsavavidhAnapUrva svaputryA samaM paryaNAyayat / tatazcaturikAyA evA''nIya sadasi siMhAsane nivezitasya tasya bhRzamanicchato'pi dvitIya lagne paTTAbhiSeko'kAri / tadA sarve rAjapramukhaiH paJcAGgaspRSTabhUpIThaM sa namo'kAri, . tadA tadAjJA sevakairvizve vyastAri, vairibhirdUraM vyacAri, muktAphalabhRtasthAlaiH so'vardhi tadbhAgyena samaM kenApi nAsparddhi, tadA niHsvAnaprabhRtivAditrANi gambhIrasvareNa vAditAni, girikandarANi tannAdena pratinAditAni / evamutsavaM vidadhato'rimardanasya divaso gataH tataH kiJcidyoganidrayA rAjJA rAtrinatA, brAhme muhUrtte cotthAya tena cintitam, yathA --
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 arimardananRpasya vairAgyabhAvanAdi " 1nisAvirAme paribhAvayAmi - gehe palitte kimahaM suyAmi ? / DajhaMtamappANamuvikkhayAmi jaM dhammarahi o diyahe gamAmi // 283 / / mANussajamme taDiladdhaeNaM0 // 284 / / "kaha AyaM ? kaha caliya ?, tuma pi kaha Agao ? kahaM gamihi / annannaM pi na yANaha, jIva ! kuDuMba kao tujjha ? / / 285 / / zvaH kAryamadya kurvIta, pUrvAhna cAparAlikam / mRtyunahi pratIkSeta, kRtaM cAsya kRtAkRtam / / 286 // Ayuyauvana-vitteSu smRtizeSeSu yA matiH / saiva cejjAyate pUrva' na dUre paramaM padam / / 287 / / vilambo naiva kartavyaH AyuryAti dine dine / na karoti yamaH kSAnti, dharmasya tvaritA gatiH // 288 / / " iti cintayato rAjJo dvidhA'pi prabhAtaM jAtam / yathA - nidrA mohamayI jagAma vilayaM saccakSurunmIlitaM, napTA duSTakaSAyakauzikagaNA mAyA yayau yAminI / pUrvAdripratime narendrahRdaye sajjJAnasUryodayAt , kalyANAmbujakoTayo vikasitA jAtaM prabhAtaM tataH // 289 / / [dharmaghoSamunidezanAzravaNAnantaramarimardananRpa jIvadevazreSThi jinazrIzreSThinInAM dIkSAgrahaNam ] . tataH prAtarmaGgalatUryANi nadanti / atha 'guruvo yadi mama bhAgyenAtra samAyAnti tadA'haM paralokaM sAdhayAmi' iti cintA yAvatA rAjJaH sajAtA tAvadArAmikeNA''gatya nijArAme gurvAgamena rAjA vaddhitaH / ghanagarjitamiva kekI gurvAgamana zrutvA harSanRtyaM tanvAno rAjA dadhyau - "aho ! bhAgyamaho bhAgya, aho ! me'dya mahotsavaH / ari re dharmasAmagrI, kaTare karmalAghavam // 290 // ___-1. nizAvirAme paribhAvayAmi - gRhe pradIpte kimahaM svapImi ? dahyamAnamAtmAnaM upekSye yad dharmarahito divasAn gamayAmi || 2. kathamAyAtam ? kathaM calitam ? tvamapi kathaM AgataH ? kathaM gamiSyasi ? anyAnyamapi na jAnISe jIva ! kuTumbaM kutastava ? / / J-10
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam aho ! bhAgyavatAM spRhA prAptI yugmajAte iva syAtAm, yathA bhavanti bhUribhirbhAgyairdharmakarmamanorathAH / phalanti yat punaste'pi, tat suvarNasya saurabham // 291 // " 74 tataH zrI arimardanastasmai vanapAlAyA''janmanirvAhayogyaM prItidAnaM dattvA pracurapauraparivRto navInanRpatisahito gurupAdapadmapavitritaM puraparisaraM prApa / tatra chatracAmarAdi muktvA paJcAbhigamapUrva pradakSiNAM dattvA gurustutimakarot yathA " - ( 1 ajjaM ciya supabhAyaM, ajjaM ciya savvamicchiyaM jAyaM / mukkha purasatthavAho jaM suguru ! tumaM mae diTTho // 292 // 2 " dhanna te gAmAssgara-nagara jahiM sahaguru viharati / desaNa kiraNihiM bhaviyaNaha micchAtimira haraMti // 293 // ajja kayattho jammo, ajja kayatthaM ca jIviyaM majjha / jeNa tuha daMsaNAmayaraseNa sittAI gattAI // 294 // ityAdi bhaNitvA rAjA prajAyukto mati zrutajJAnabhUrINAM zrIdharmaghoSasUrINAM caraNAravindaM vanditvA yathocitapradeze niSIdati sma / 664 atha zrIguravastatkRpayA dharmadezanAM dadate sma, yathA - - aho ! prabalapramAdapUrapatitaH prAyaH prANI sarvo'pyevaM kalpanAM karoti yad ahaM kenApyasAdhyaM sAdhayidhye, kenApyakRtaM kariSye, varSAntare prauDhaM gRhaM bhavyahaTTaM vA maNDayiSye, dIpAlI prabhAte sutasya sutAyA vA vivAhaM vidhAsye, amukAmuka kAryANyadya kalye pakSAdyantare vA niSpAdayiSye ityAdyaneka saGkalpavikalpAn vivekavikalaH kalpayati, deha - geha - kuTumbAdi sukha-duHkhatapti ca racayati / punarevaM varAko jIvaH kadApi bhAvanAM na bhAvayati, yathA 22 saMjjha bharAgasuracAvavibbhame ghaDaNa - vihaDaNasarUve / vivAivatthunivahe ki mujjhasi jIva ! jANato // 295 // 1. adya khalu suprabhAtam adya khalu sarvamiSTaM jAtam, mokSapurasArthatrAho yad suguro ! khaM mayA dRSTaH // 2. dhanyAni tAni grAmAss kara - nagarANi yatra sadguravaH viharanti, dezanAkiraNaiH bhavyajanAnAM mithyAtimiraM haranti // 3. adya kRtArthaM janma, adya kRtArthaM ca jIvitaM mama yena tatra darzanAmRtarasena siktAni gAtrANi // 4. sandhyAbhrarAga - suracApavibhrame ghaTana vighaTanasvarUpe vibhavAdivastunivahe kiM muhyasi jIva ! jAnan //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmaghoSasaredharmadezanA dhaNa-sayaNa-bajummatto niratthayaM appagavvio bhamasi / jaM paMcadiNANuvariM na tumaM na dhaNaM na te sayaNA // 296 // "kAleNa aNaMteNaM aNaMta bala-cakki-vAsudevA vi / puhaIe aikkatA, ko si tumaM ? ko ya tuha vihavo ? // 297 // // anityatA 1 // "roga-jarA-maccumuhA''gayANa bala-cakki-kesavANaM pi / bhuvaNe vi natthi saraNaM ikkaM jiNasAsaNaM muttuM // 298 // *sayalatiyaloyapahuNo uvAyavihijANagA aNaMtabalA / titthayarA vi hu kIrati kittisesA kayaMteNa // 299 / / bahusattijuo surakoDiparivuDo pavipayaMDabhuyadaMDo / hariNo vva hIrai harI kayaMtahariNA hariyasatto // 30 // "chakkhaMDavasuhasAmI nIsesanariMdapaNayapayakamalo / cakkaharo vi gasijjai sasi vva jamarAimA vivaso // 301 / / 'je koDisilaM vAmikkarayaleNukkhivaMti tUlaM va / vijjhavai jamasamIro, te vi paivu ba'surariuNo // 302 / / "jai maccumuhagayANa eANa vi hoi kiM pi na hu saraNaM / tA kIDayamittesuM kA gaNaNA iyaraloesu ? / / 303 // // azaram 2 // ikko kammAiM samajjiNei, bhuMjai phalaM pi tassikko / ikkassa jamma-maraNe, parabhavagamaNaM ca ikkassa // 304 // 1. dhana-svajana-balonmatto nirarthaka Atmagarvito bhramasi yat paJcadinAnAmupari na tvam , na dhanam , na te svajanAH // 2. kAle anante anantAH bala cakri-vAsudevA api pRthivyAM atikrAntAH, ko'si tvam ? kazca tava vibhavaH // 3. roga-jarA-mRtyumukhA''gatAnAM bala-cakri-kezavAnAmapi bhuvane'pi nAsti zaraNaM ekaM jinazAsanaM muktvA // 4. sakalatrilokaprabhavaH upAyavidhijJAyakA anantabalAH tIrthakarA api kriyante kIrtizeSAH kRtAntena / 5. bahuzaktiyutaH surakoTiparivRtaH pavipracaNDabhujAdaNDaH hariNa iva haryate hariH kRtAntahariNA hRtasattvaH / / 6. SaTkhaNDavasudhAsvAmI niHzeSanarendrapraNatapadakamala: cakradharo'pi grasyate zazI iva yamarAhuNA vivazaH / / 7. ye koTizilAM vAmaikakaratalena utkSipanti tUlamitra vidhmApayati yamasamIraH tAnapi pradIpa iva asuraripUn / 8. yadi mRtyumukhagatAnAM eteSAmapi bhavati kimapi na khalu zaraNaM tarhi kITakamAtreSu kA gaNanA itaralokeSu / / 9. ekaH karmANi samarjayati, bhunakti phalamapi tasya ekaH, ekasya janma-maraNe, parabhavagamanaM ca ekasya / /
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam 'sayaNAIvicchaDDo maha iyamitto ti harisiyamaNeNa / tassa nimittaM pAvAI jeNa vihiyAI vivihAI // 305 / / "naraya-tiriyAiesu tassa ya dukkhAiM aNuhavaMtassa / dIsai na koi bIo jo aMsa giNhai duhassa / / 306 // bhuttaNa cakkiriddhiM, vasiuM chakkhaMDavasuhamajjhammi / ikko vaccai jIvo muttu vihavaM ca deha ca / / 307 / / // ekatvam 3 // *anna kuTuMbameyaM, annA lacchI, sarIramavi annaM / muttuM jiNiMdadhamma na bhavaMtaragAmio anno / / 308 / / vaidezakuTayAM puruSA drume chadA gAvo vane zAkhini pakSiNo yathA / tathaiva saMyogaviyogabhAjinaH svakarmabhAjaH svajanA janA iha // 309 / / iya kammapAsabaddhA vivihaTThANesu AgayA jIvA / vasiuM egakuTuMbe annannagaIsu vaccaMti // 310 // // anyatvam 4 // zvabhre zUla-kuThAra-yantra-dahana-kSAra-kSuravyAhataistiryakSu zramaduHkha-pAvakazikhAsambhArabhasmIkRtaiH / mAnuSye'pyatulaprayAsavazagairdeveSu rAgoddhataiH, saMsAre'tra durantadurgatimaye bambhramyate prANibhiH / / 311 / / "naraesu jAi aikakkhaDAI dukkhAI paramatikkhAI / ko vannehI tAI jIvaMto vAsakoDI vi ? // 312 // 'jai amaragirisamANe himapiMDa koi usiNanaraesu / khivai suro to khippaM vaccai vilayaM, apatto vi // 313 / / 1. svajanAdiviccharda: mama iyanmAtra iti hRSTamanasA tasya nimittaM pApAni yena vihitAni vividhAni // 2. naraka tiryaJcAdikeSu tasya ca duHkhAni anubhavataH dRzyate na ko'pi dvitIyo yaH aMzaM gRhaNAti duHkhasya / / 3. bhuktvA cakriyarddhim , uSitvA SaTakhaNDavasudhAmadhye ekaH gacchati jIvaH muktvA vibhavaM ca dehaM ca / / 4. anyat kuTumbametat , anyA lakSmIH, zarIramapi anyat, muktyA jinendradharma na bhavAntaragAmI anyaH / / 5. evaM karmapAzabaddhAH vividhasthAnebhyaH AgatAH jIvAH uSitvA ekakuTumbe anyAnyagatiSu gacchanti / / 6. narakeSu yAni atikarkazAni duHkhAni paramatIkSNAnika varNayiSyati tAni jIvan varSakoTimapi // 7. yadi amaragirisamAna himapiNDa kazcid upNanarakeSu kSipati suraH tarhi kSipraM gacchati vilayam , aprApto'pi / /
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmaghoSasa rerdharmadezanA dhamiyakaya aggivanno merusamo jai paDijja ayagolo / pariNAmijjai sIesa so vi himapiMDarUveNa // 314 // kiMbahunA ? 1 " taha phAliyA vi UkkattiyA vi taliyA vichannibhinnA vi / daDDhA bhujjA muDiyA ya toDiyA taha vilINA ya // 315 // " pAvodaeNa puNaravi milati taha ceva pArayarasu vva / icchaMtA vihu na maraMti kahavi te nArayA varayA / / 316 / / 'pabhaNati tao dINA ' mA mA mAreha sAmi ! pahu ! nAha ! | aidusahaM dukkhamiNaM, pasiyaha, mA kuvaha ittA he ' evaM paramAhammiyapAsu puNo puNo vilaggati / daMtehiM agulIo givhaMti, bhaNati dINAI ||318 // // 317 // tataH paramAdhArmikA madyamAMsakandamUlAdibhakSaNa-mRgayAdihiMsA - kUTa- krayAdivaJcana- paizunya-vizvAsaghAtakhAtrapAta-dezagrAmabhajJjana-luNTanapramukhaM pUrvakRtaM duSkRtaM smArayanti, vadanti ca " bhariu pivIliyAIhi sIviyaM jai muhaM tuha' mhehiM / to hosi parAhuto, bhuMjisi rayaNIi puNa miTTha // 319 // "AraMbha - pariggahavajjiyANa nivvahai amha na kuDuMba ' / iya bhaNiya jassa kae taM ANasu duhavibhAgatthaM // 320 // 8 acchinimIlaNamittaM natthi suhaM, dukkhameva aNubaddhaM / nae neraiyANaM ahonisaM paccamANANaM // 321 // 77 - // narakagatiH 4 // 1. dhmAtakRtAdmivarNo merusamo yadi patet ayogola: pariNamyate zIteSu | narekeSu ] so'pi himapiNDarUpeNa || 2. tathA sphATitAH api utkartitAH api talitAH api chinnabhinnAH api dagdhAH bhUrjitAH moTitAzca coTitAH tathA vilInAzca // 3. pApodayena punarrApa milanti tathaiva pAradarasa iva, icchantaH api khalu na mriyante kathamapi te nArakAH varAkAH // 4 prabhaNanti tataH dInA: ' mA mA mArayata svAmin! prabho ! nAtha !, atiduHsahaM dukhametat prasIdadhvam mA kupyatha idAnIm // 5 evaM paramadhArmikapAdeSu punaH punaH vilaganti dantaiH aGgulyaH gRhNanti bhaNanti dInAni / / 6. bhRtvA pipolikAdibhiH sIvitaM yadi mukhaM tava asmAbhiH tataH bhavasi parAbhUtaH, bhujiSyasi rajanyAM punaH miSTam // 7. ' Arambha parigrahavarjitAnAM nirvahati asmAkaM na kuTumbam ' evaM bhaNitaM yasya kRte taM Anaya duHkhavibhAgArtham // 8. akSinimIlanamAtraM nAsti sukham, duHkhameva anubaddhaM narake nArakANAM aharnizaM pacyamAnAnAm //
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam 78 atha zeSaM gatitrayaM duHkhamayaM vAcyam / || bhavabhAvanA 5 // azaucA-''zrava-saMvara-karmanirjarA - dharmasvAkhyAtatA etA paJcApi bhAvanAH kadApi bhavya - janturbhAvayati 10 // kaTisthakaravaizAkhasthAnakasthanarAkRtim / dravyaiH pUrNaM smarellokaM sthityutpatti-vyayAtmakaiH // 322 // ahavA loga sahAvaM bhAvijja " bhavaMtarammi mariUNaM / jaNI va havai dhUyA, dhUyA vi hu gehiNI hoi // 322 // to jaNao, jaNao viniyasuo, baMdhuNo vi huMti riU ariNo va baMdhubhAvaM pAvaMti anaMtaso loe // 324 // piyaputtassa vi jaNaNI khAyai maMsAI parabhavAvate / jaha tassa sukosalamuNivarassa loyammi kaTThamaho ! " // 325 // / / lokaH 11 // akAmanirjarArUpAtpuNyAjjantoH prajAyate / sthAvaratvAt satvaM vA tiryaktvaM vA kathaJcana // 326 // mAnuSyamAryadezazca jAtiH sarvAkSapATavam / Ayuzca prApyate tatra kathaJcit karmalAghavam // 327 // prApteSu puNyataH zraddhA kathakazravaNeSvapi / tattvanizcayarUpaM tad bodhiratnaM sudurlabham // 328 // 2 'annanna suhasamAgamacitAsayadutthio sayaM kIsa ? | kuNa dhammaM jeNa suhaM, so cciya citei tuha savvaM // 329 // 8 'jaha kAgiNIe heuM sahassaM hArae naro / apatthaM aMbagaM rAyA rajjaM tu hArae ||330 // 1. athavA lokasvabhAvaM bhAvayet - " bhavAntare mRtvA jananyapi bhavati putrI, putryapi gehinI bhavati, putro janakaH, janako'pi nijasutaH, bAndhavA api bhavanti ripavaH, ariNo'pi bandhubhAvaM prApnuvanti anantazo loke, priyaputrasyApi jananI khAdati mAMsAni parabhavAvarte, yathA tasya sukozalamunivarasya, loke kaSTamaho 1 / / 2. anyAnyasukhasamAgamacintAzataduH sthitaH svayaM kasmAt ? kuru dharmaM yena sukham sa khalu cintayati tava sarvam // 3. yathA kAkinyAH hetuM sahasraM hArayate naraH, apathyaM AmrakaM prAya rAjA rAjyaM tu hArayet //
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ arimardananRpa-jinadeva zreSThyAdInAM dIkSAgrahaNam gahiyaM jehiM carittaM jalaM va tisiehi gimhapahiehiM / kayasugaIpatthayaNA te maraNaMte na soyati / / 331 // 'ko jANai 'puNaruttaM hohI kaiyA vi dhmmsaamggii?'| raMkadhavaM kuNasu mahavvayANa iNhi pi pattANaM // 332 / / egadivasaM pi jIvo pavvajjamuvAgao aNannamaNo / jai vi na pAvai mukkhaM, avassa vemANio hoi / / 333 // // bodhiH 12 // iti dezanAM zrutvA saJjAtaparamavairAgyaH zrIarimardanaH karau yojayitvA bhaNati - bhagavan ! bhavasamudrAt saMyamayAnapAtreNa mAM tArayati / atrAntare sapriyo jivadevazreSThI jinadattamuvAca - " he vatsa ! saMyamArthamasmAnanumanyasva, suputro bhUtvA'smAMstAraya, punarevaMvidhA sAmagrI kva bhave milipyati ?, yaduktam - laddhilliyaM ca bohiM0 // 334 // tato vatsa ! vRthA dharmAntarAyaM mA kRthAH, tvAdRze putre sati vayaM yadi durgatiM patiSyAmaH tat kasya pitaraH svarga gantAraH !, tanmohaM vimucyAnumati dehi " / tato jinadatto dadhyau - " ekamagre'pi pitarau saMyamAthinAvabhUtAm , dvitIyaM gRhosthito'yaM sArthoM jAtaH, yadyavAdite nRtyati tarhi vAdeite kimucyate ?, atha vAritAvapi pitarau na sthAsyataH, kevalaM khedaM dhariSyataH, yadyahamevaM vakSyAmi 'tAtapAdA rAjyaM kurvantu, aha tu pravrajiSyAmi' tadapyanucitaM pratibhAsate, yataH pituzcaturthAzramo vartate, tataH zaizave yathA pitroH prasAdAnnizcitena mayA dharmadhyAnameva kRtaM tathA samprati matsAnnidhyena paralokamArAdhayatAm" / iti vicintya dIkSAnumatiM dattvA sarveSAM pravrajyAmahotsavaM jinadattazcakre / tadA vairAgyasanatAstadanugatAH paJcazatAH vyavahAri yutA rAjarAjasutAH pravrajitAH / atha gururanuzAsti dadAti, yathA - aho ! pavitrIkRtamadya gAtraM, kulaM ca cakre sakalaM samujjvalam / nAma svakIyaM likhitaM ca candre, pravrajyayA svIkRtayA tvayA ca / / 335 / / 1. gRhItaM yaH cAritraM jalaM iva tRSitai grISmapAnthaiH kRtasugatipAtheyAH te maraNAnte na zocante / / 2. ko jAnAti ' vAraM vAraM bhaviSyati kadApi dharmasAmagrI ? ' raGkatRptiM kuru mahAvratAnAM idAnImapi prAptAnAm // 3. ekadivasamapi jIvaH pravrajyAmupAgataH ananyamanA: yadyapi na prApnoti mokSam , avazyaM vaimAniko bhavati //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam 1 dhannANa nivesijjai, dhannA gacchaMti pArameIe / pAraM imIi gaMtuM pAraM dukkhANa vaccaMti // 336 / / tato jinadatto rAjA samyaktvamUlaM gRhidharma pratipadya dhanyammanyo nagaraM gataH / guravo'nyatra saparicchadA vijahaH / [jinamandiranirmApaNAnantaraM jinadattasya dharmapravRttivarNanam ] anyadA rAjA jinarAjabhaktiprerito vasantapure uttuGgatoraNaM himagirizikharANukAriNaM jananayanamanohAriNaM parito dvAsaptatidevakulikAvirAjamAnaM svargavimAnasamAna mahImahilAlaGkArahAraM mahAntameka rAjavihAraM kArayAmAsa, prAsAdaphalaM mahadasti / yaduktam - jaina mandiramAdareNa kurute dravyAnusAreNa yastArNa dAravamiSTakAdiracitaM harSollasanmAnasaH / caJcatkAJcanabhittisanmaNimayastambhAbhirAma maha divyazrIkulasaGkulaM sa labhate kalpe vimAnottamam // 337 // tatra caitye trisandhyavAdyamAnapaTupaTahadhvanidhaukAro jhallarIjhAtkAro bahutaraprauDhataraghaNTAraNatkAro'pi nitya jAyate, tathA pratyahaM rAjAdezAnnaTInATyavidhAnaM gAndharvagItagAna ca pravarttate, "sayaM pamajjaNe puNNaM, sahassaM ca vilevaNe / sayasAhassiA mAlA, aNaMtaM gIavAie / / 338 / / tathA suvarNAdimayAni vizAlasthAla-sArabhRGgArakalaza-maGgalapradIpA-''rAtrika-candanakaccolikAvAsakumpikA-snAtrajalakuNDikA-dhUpadhAnA-'vadharSAdIni pUjopakaraNAni naranArIyogyadhautikAzataM ca dukUlacandrodyotazataM cAkSatapaTTamaSTamaGgalapaTTamanyadapi caityopakaraNa kozApavarikAM bhUSaNamaJjUSAM ca vasudhApatividhijJo vidhApayati sma / tathA ratnajaTitasuvarNajAtimukuTa-kuNDala-dhikRtArkamaNDalamAmaNDala-hAra-paryastikA-bAhurakSaka-tilaka-cakSuH-zrIvatsapramukhAnArhatAnalaGkarAn kAritavAnAtmAlaGkArakRte kRtI kSitIzvaraH / tathA bhUpatistribhuvanapatijinapaticaitye caturdA re vicitraracanAyutaM maNDapAnAmaSTottarazataM sUryakAnta-sphaTikAdimaNiprabhAkRtadinArambhAn sahasrastambhAn , maNisuvarNamayAni sopAnAni, suvarNamayaM bhUpITha, suvarNamayAn kalazA''malasArakAn, lahalahAyamAnapaJcavarNamayIdhvajapatAkAzca nirmApayAmAsa, nirmAyamanAH / tathA maNi-ratna-svarNa-rUpya-pittala-pravAlA . 1. dhanyeSu [ pravrajyA ] nivezyate, dhanyAH gacchanti pArametalyAH, pArametasyA gatvA pAraM duHkhAnAM gacchanti 2 zata pramArjane puNyam , sahasraM ca vilepane, zatasAhasikA mAlA, anantaM gItavAdye // -
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra jinadattanRpasya dharmapravRttiH ''rAsapASANa-jyotIrasa-candanalepa-prabhRtisArapadArthamayI - jyotirmayIdvaryAdidhAtumizrAH parAH sahasrA apratimAzcaturviMzatijinapratimA nirmApya sotsavaM pratiSThApya ca svacaityamadhye sarvatra maNDayati sma mahImaNDalAkhaNDalaH / evama pratibimbajinabimbakadambaM kArayatAM mahatphalaM bhavati, yaduktam pratyAsIdati tasya nirvRtipadaM svargasya kiM brUmahe, sAmrAjyaM svakarasthameva viSayAbhikhyaM tu saukhyaM dhruvam / yenAnanyasamAna puNyavibhunA nirmApitA dhImatA, ramyAGgI trijagatpateH pratikRtiH sarvArthasaMsAdhinI // 339 // atha rAjA tallInacittazca tyAlaye niyamapUrva trisandhyamavandhyasamagra sAmagryA jinapatipUjAM nirmAti, yaduktam - citraM jagattrayInAthe saMlagnA kusumAvalI / svargApavargasamprAptiphalaM bhavyeSu sambhavi // 340 // cAndanI carcanA yena tanau tene jinezituH / citraM tasya bhavagrISmAbhISmatApaH kSayaM yayau || 341 // -- tathA rAjA svayaM sevakIbhUya bhUyasIbhaktirbhagavadaGge vividhAmaGgikAM racayati, yaduktam - paJcabhirvarNakairyo'rhadaGgake kurute'GgikAM / sa paJcaviSayAn bhuktvA paJcamIM gatimaznate // 342 // tathA zeSAmiva jinAjJAM zirasi rasAnAtho vahannasti, yaduktam - jo na kuNai tuha ANaM so ANaM kuNai tihuyaNassAvi / jo puNa kuNai jiNANaM, tassA''NA tihuyaNe deva ! / / 343 / / - tathA jJAnabhaktibhAg bhUpatiH sarva sarasvatIkozaM lekhayAmAsa, yaduktam - tIrthanAthAgamapustakAni, nyAyArjitArthairiha lekhayante / te tattvato mukti purInivAsasvIkArapatraM kila lekhayanti // 344 // zAstraM hi tRtIyaM locanam, yaduktam - - ye bAhye locane tAbhyAM bAhya vastu nirIkSyate / antastattvekSaNe kintu zAstramAntaranetrati // 345 // 1. yo na karoti tavAjJAM sa AjJAM karoti vahati tribhuvanasyApi yaH punaH karoti jinAjJAM tasyAjJA tribhuvane deva ! // J-11
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam - uDDhamaho tiriesuM0 // 345 // tatazcaturvidhazrIsaGghasya caturvidhAhAra-vandanAdiprakArato bhakti cakAra savicAraH pRthvIpatiH, yaduktam - yadbhakteH phalamarhadAdipadavI mukhyaM kRSaH sasyavat , cakritva-tridazendratAdipadavI prAsaGgika gIyate / zakti yanmahimastutau na dadhate vAco'pi vAcaspateH, saGghaH so'ghaharaH punAti caraNanyAsaiH satAM mandiram / / 346 // ya evaM saptakSetryAM dhanaM vyayati sa dhanyo mahAzrAvako bhaNyate, yaduktam - ADhyAH santi bhuvastale pratipuragrAma kiyanto'pi te, yeSAM cittamalaGkaroti dharaNI vRddhayA ca nAzena ca / bimbe bimbaniketane jinapateH saGgha ca bhaTTArake, jJAne tyAgamupaiti yasya satataM, dhanyastato nAparaH // 347 / / evaM vratasthito bhaktyA saptakSevyAM dhanaM vapan / dayayA cAtidIneSu mahAzrAvaka ucyate / / 348 / / yaH sad bAhyamanityaM ca kSetreSu na dhanaM vapet / kathaM varAkazcAritraM duzcaraM sa samAcaret ? / / 349 // punarayaM bhUpatiravazyamAvazyakamubhayakAlaM karmakSayakRte karoti sma, yaduktam - praNihanti kSaNArddhana sAmyamAlambya karma tat / yanna hanyAnnarastIvratapasA janmakoTibhiH // 350 // AraMbhassa nivAraNa suhamaNovittIi jaM kAraNaM, akkhArINa nirohaNaM diNa-nisApacchittasaMsohaNaM / kammANaM musumUraNaM tavasirIbhaMDArasaMpUraNaM, taM dhannA bhavanAsaNaM aNudiNaM sevaMti AvassayaM // 351 // tathaitat pratikramaNaM vaidyasya tRtIyauSadhavat sakaladoSavyAdhimapanIya puNyAGgapuSTi karoti, yaduktam - 11. bhArambhasya nivAraNam , zubhamanovRttaH yat kAraNam , akSArINAM nirodhanam , dina-nizAprAyazcittasaMzodhanam , karmaNAM bhaJjanam , tapaHzrIbhANDAgArasampUraNam , tad dhanyAH bhavanAzanaM anudinaM sevante Avazyakam //
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattanRpasya dharmapravRttiH vAhimavaNe bhAve kuNai abhAve tayaM tu paDhamammi / mavaNe na kuNai taiyaM tu rasAyaNaM hoI || 352 / / bhAgyena vidadhe tasya lakSmIrakSINakozatAm / ato'sau sarvalokAnAM mumuce sakalAn karAn // 353 // prajAstasmin nRpe'bhUvan nirAtaGkA nirAmayAH / cirAyuSo mahAsaukhyAH zuddhasantatizAlinaH // 354 // lakSmIH sarasvatI cApi virodhaM svasvabhAvajam / vimucya bhUpaM bhejAte rejAte te tato'dhikam // 355 // ye bhUpA bharatArddhe'smin vikramAkrAntazatravaH / tairapyasevi tatpAdadvayI puNyAnubhAvataH / / 356 // tasya vidyAbalenAtha nAthA vidyAbhUtAmapi / vazIbhUtAH padAmbhojasevA hevA kino'bhavan // 357 // vimalamatI - zrImatI mukhyapraNayinIbhavAH / kumArA bhUrayo'bhUvaMstasya zasyaguNAlayAH // 358 // pratidezaM pratidraGgaM pratigrAmaM pratinajam / bhUpatiH kArayAmAsa jinacaityadharAM dharAm || 359 // vimAnaM nityamAruhya, manazcintitasaMjJakam / zatruJjayAditIrtheSu yo devAn sapriyo'namat // 360 // akSudrarUpa-saumyAdiguNA ye ekaviMzatiH / zrAvakatvocitAH santi bhUpatistAnazizriyat // 361 // samyaktvamUladvAdazavratAni ca nirantaram / sapriyaH sasuto bhUpaH svaprajAvadapAlayat // 362 // " [ arimardanamunyAdInAM vasantapurAgamanaM tato viharaNaM ca ] ekadA viharanto'tra zrI arimardanAdayaH / maharSayo mahApUjyA vasantapuramAgaman // 363 // 1. vyAdhiM apanayati, bhAvAn karoti abhAvAn tat tu prathame / dvitIyaM apanayati, na karoti tRtIyaM tu rasAyanaM bhavati // dare
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam tato rAjavihArAdicaityadevAn namasyataH / tAn jJAtvA jinadatto'pi tatra satvaramAgataH // 364 // rAjarSi-janakAdIn yatIn sarvAnavandata / dharma zrutvA ca tadvaktrAt svaM kRtArthamamanyata // 365 // yugmam // tato munivataMsAste vyaharannavanItale / naikatra sthAyino yena zramaNAH syuH samIravat // 366 // kadAcit tIrthayAtrAyAM tAnacintitasaGgatAn / zrIsaGghasahito rAjA hRSTacitto nanAma ca // 367 / / kadAcid vAyuvegena vimAnena nabhastale / gacchatA naranAthena te nIrIkSya namaskRtAH // 368 / / tathA sarvatra kAritAbhiH pauSadhazAlAbhiravAritadAnazAlAbhizca jINoddhAraizca prativarSa' sammetAditIrtheSu saGghapatIbhUya yAtrayA rathayAtrayA ca parairapyAyurdharmakAryaiH pratyahaM prAjJaH pArthivo'gaNyapuNyalAbhAya bahudhanavyayaM vyadhAt / yaduktam - koTi kANavarATakena duSadaH khaNDena cintAmaNi, snuhyA kalpamahIruhaM viSamatA muktAphalAnAM srajam / sa krINAtyamRtaM viSeNa jaratA meSeNa cairAvaNaM, dharma karmanibandhanairapi dhanagRhNAti yo buddhimAn // 369 // [arimardana-jIvadevAdimunidehAvasAnazravaNAnantaraM vistareNa jinadattasya dIkSAgrahaNanirUpaNam ] anyadA dehakAryANi kRtvA sarvAlaGkArabhUSito bhUpatirbhadrAsanaM bheje / itazca rAjayuvarAja-mantri-mahAmantri-zraSThi-sArthavAha-senApatiprabhati-sevakazatasahasrasampUrNAyAM sabhAyAM jAyamAne cAmare nATyAdirane, pravRttAsu paurANikAnAM pUrvapuruSasaGkathAsu, niSpadyamAne viduSAM zAstrasaMvAde, vidhIyamAneSu kAraNikai rAjyasAreSu vyavahAre , satyApyamAnAsu niyogibhirlekhyakAdicintAsu, kenA'pi vaidezikapuruSeNa sahasA rAjJo'gre proktam - he deva ! zrIarimardanarAjarSijIvadevarSipramatayo yatayo mahAtIrthe'nazanena divaM gatA iti / tato'zruvimizralocano rAjaivaM zocati sma - " hahA ! pApinA devena bhagavanto maharSayo'pyamI saMhRtAH, aho ! vidheviparItaceSTAM pazyata, yaduktam -
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ dikSAgrahaNaviSaye jinadatta-tadamAtyayoH saMvAdaH sRjati tAvadazeSaguNAlayaM puruSaratnamalaGkaraNaM bhuvaH / tadanu tat kSaNabhani karoti cedahaha ! kaSTamapaNDitatA vidheH // 370 // " tato gItArthaH kazcinmantrI jagAda -- " zocanIyaH sa evAyaM yaH syAt satkRtyavarjitaH / dharmapAtheyahInatvAt saMsArAdhvani duHsthitaH // 371 // tava - niyamasuTThiyANaM kallANaM jIviyaM pi maraNaM pi / jIvaMta'jjati guNe, muA vi puNa suggaI jaMti // 372 // tyaktvA jIrNamidaM dehaM labhate ca punarnavam / kRtapuNyasya jIvasya mRtyureva rasAyanam ||373 // ata eva zrIvIrasya dardurAGkadevena bhaktyA ' mriyasva ' ityuktam tato rAjA savairAgyamiti dadhyau -- " 1 da "dhanyAnAM girikandare nivasatAM jyotiH paraM dhyAyatAM, AnandAzrujalaM pibanti zakunA niHzaGkamakGkezayAH / asmAkaM tu manorathoparacitaprAsAdavApItaTakrIDAkAnanakelikautukajuSAmAyuH parikSIyate // 374 // tyaktvA saGgamapAraparvataguhAgarbhe rahaH sthIyatAM, re re citta ! kuTumbapAlanavidhau ko'vAdhikArastava ? | yasyaite purataH prasAritadRzaH prANapriyAH pazyato, nIyante yamakiGkaraiH karatalAdAkRSya putrAdayaH // 375 // yaistyaktA kila zAkinIvadasamapramAJcitA preyasI, lakSmIH prANasamA'pi pannagavadhUvat projjhitA dUrataH / muktaM citragavAkSarAjiruciraM valmIkavanmandiraM, niHsaGgatvavirAjitAH kSititale nandantu te sAdhavaH ||376 // tathA priyasvajanamaraNaM zrutvA svasyApi tadvavadavazyambhAvi tad jJAtvA'pi varAko mUDhajIvaH svahitaM na karoti, yaduktam - 1. tapo-niyamasusthitAnAM kalyANaM jIvitamapi maraNamapi, jIvantaH arjayanti guNAn mRtA api punaH sugatiM yAnti //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 evamuttarottara vizuddha pariNAmena rAjJaH saMyamecchA'jani / tataH sakalamantrimukhyaM vimalabodhAkhyaM mahAmAtyamiti bhUpatirbabhASe - he mantrirAja ! te munirAjahaMsA dhanyAH ye tapazvaNi cUNayitvA zama-saMvegapakSau kRtvA samuDraDIya sugatiM gatAH, ahaM punaradhanyo'smi pApapaGkalipto'smi ca, yanmamA''tmA mahImamatAsambandhena karmamalamalImasobha vannasti, ' rAjJi rASTrakRtaM pApam' iti vacanAt / tataH pakvabuddhirmantrI rAjAzayaM jJAtvA tanniSedhArthaM jagAda he nAtha ! pRthvI sambandhena tava sadAcArasya puNyaM ghaTate, na tu pAtham, yaduktam 66 etat katham ?, yataH jinadattakathAnakam na ya nijjai so diyaho 0 / / 377 / / mariyavvaM ciya0 / / 378 // jANijja citijjai // / 379 / / " yathaiva pApasya kukarmabhAjAM SaSThAMzabhAgI nRpatiH kuvRttaH / tathaiva puNyasya sukarmabhAjAM SaSThAMzabhAgI nRpatiH suvRttaH // 380 // rAjJi dharmiNi dharmiSThAH pApe pApAH same samAH / rAjAnamanuvarttante yathA rAjA tathA prajAH // 389 // 66 tato rAjA prAha " mAdRzAM sadAcAratvaM kvA'sti yajjinavacanAditye samudite'pyahaM mohanidrAghUrNito'smi, yataH -- etannidrAlakSaNaM yadamRtopari viSaM pItam " / ! 1. 2. * dharmiNAM jAgarvA, [ vIraH ] jayantyAH // 'dhiddhI ! aladdhapuvvaM jiNavayaNarasAyaNaM pi ghaMTeuM / visayamahAhAlAhalahallohaliehiM uggaliyaM // 382 // tato mandhyAha jAgaro ? vivekI 0 // 383 // tathA - dr " tava vivekaziromaNe mohanidrA'pi na ghaTate, yaduktam - ko - 2 " dhammINa jAgariyA, AhammINaM tu sutayA hoI | vacchAhiva bhaiNIe akahaMsu jiNo jayaMtIe // 384 // " labdhapUrva jinavacanarasAyanaM api pibitvA viSayamahAhAlAhalA''kulaiH udgIritam // adharmiNAM tu suptatA bhavati ' [ iti ] vacchAdhipabhaginyAH [ praznottare ] akathayad jinaH
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAgrahaNaviSaye jinadatta-tadamAtyayo saMvAdaH 80 tato rAjA''ha - mAdazAM viveko dharmazca kvAsti ?, yadahaM mahArambha-parigrahajambAle ga zUkara iva magno'smi, saMsAravyApAralagno'smi, tathA yadi deza-rAjyAdikAryANi svayaM kurvannasmi parairapi kArayannasmi taditthaM karmabandhe mama mokSaH kvA'pi nAsti / atha mantryavocat - "he bhUpa ! tava citaM tAvadatIva zuddhamasti, nimalacittasya tu vAkkAyAbhyAM karma kurvato'pi padminIpatrasyeva lepo na syAt , atha stoka eva karmabandho bhavati, yaduktam - ullo sukko ya do chUDhA golayA maTTiyAmayA / do vi AvaDiyA kuDDe, jo ullo so'ttha laggaI // 385 // .. evaM laggati dummehA, je narA kAmalAlasA / virattA u na laggati, jahA se sukkagolae // 386 // tathA - vAvArANaM guruo maNavAvAro jiNehiM pannatto / jo Nei sattamIe, ahavA mukkhaM pi jo Nei // 387 // atra prasannacandrarAjarSidRSTAnto yathAvasaraM vAcyaH / tathA ' mama nagare sarvaloko dhArmikaH' iti vadataH zreNikasyA'gre'bhayakumAreNa navInakAritazveta-kRSNaprAsAdabuddhayA paJcazatahalazakaTAdyArambhaM kurvatAmapyAnanda-kAmadevAdInAmeva puNyavattvaM sthApitam , ato manaHzuddhireva sarvatra vilokyate, yataH manaHzuddhimavibhrANA ye tapasyanti muktaye / tyaktvA nAvaM bhujAbhyAM te titIrSanti mahArNavam // 388 // kiM bahunA ?, 'mana eva manuSyANAM, kAraNaM bandhamokSayoH' / ___atha rAjA brate - "asmAdRzAM kaSAya-viSayAkrAntAnAM manaHzuddhiH kvA'sti ! sA'pi kevalAM kriyAM vinA mokSaphaladA na bhavati, yaduktam - kriyaiva phaladA pusAM, na jJAnaM phaladaM matam / yathA strI-bhakSyabhogajJo na jJAnAt sukhito bhavet // 389 / / 1. ArdraH zuSkazca dvau kSiptau golako mRttikAmayau dvAvapi Apatitau kuDye, yaH ArdraH so'tra lagati // 2. evaM laganti durmedhasaH ye narAH kAmalAlasAH, viraktAstu na laganti, yathA sa zuSkagolakaH // 3. vyApArANAM gurukaH manovyApAraH jinaH prajJaptaH; yaH nayati saptamyAm , athavA mokSamapi yo nayati //
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 tathA jinadattakathAnakam 1 Aujja - naTTakusalA vi naTTiyA taM jaNaM na tosei / jogaM ajuMjANI niMda khisaM ca pAvei || 390 // tathA kSAyikasamyaktvamapi manaH zuddhereva, tenApi cAritraM vinA mokSo na bhavati, yaduktam - dasArasIhassa ya seNiyassa, peDhAlaputtassa ya saccaissa / aNuttarA daMsaNa saMpayA tayA, viNA caritreNa ahogaiM gayA // 392 // ityahaM jAnannapi saMsAraM duHkhabhANDAgAraM pazyannapi putra- kalatrAdiparihAraM kRtvA saMyamAGgIkAra - madyApi bhuktabhogo'pi jAtajarAyogo'pi yanna karomi tenA''tmAnaM zocAmi " / tato mantryUce -- " prabho ! gArhasthye'pi saMyamaphalaM labhyate, yaduktam - " jANaMto vi ya tariuM kAiyajogaM na juMjai naIe / so vujjhai soeNaM, evaM nANI caraNahINo / / 391 // " vane'pi doSAH prabhavanti rAgiNAM gRhe'pi paJcendriyanigrahastapaH / akutsite karmaNi yaH pravarttate, nivRttarAgasya gRhaM tapovanaM // 393 // ityAhorAtrikIM caryAmapramattaH samAcaran / yathAvaduktavRttastho gRhastho'pi vizudhyati // 394 // sAmAyikavratasthasya gRhiNo'pi sthirAtmanaH / candrAvataMsakasyeva kSIyate karmasaJcitam || 395 | punarantaH purasthasyApi bharatacakradharasya kevalajJAnaM jajJe, tathA vaMzAgre nRtyannilAputraH kevalI jAtaH, tathA prANigrahaNaM kurvato'pTabhiH priyAbhiH saha guNasAgaranAmno vyavahArisutasya caturikAmadhye kevalajJAnamudapadyata, tathA kiMbahunA ?, - zrAvako bahukarmApi, pUjAdyaH zubhabhAvataH / dalayitvA'khilaM karma, zivamApnoti satvaram // 396 // * gihAsamasamo dhammo ko aNNo ettha vijjai ? | dijjati jattha dANAI dINA'NAhAipANiNaM // 397 // 1. Atoya - nATyakuzalAspi nartikA yad janaM na toSayati yogaM ayuJjAnA, niMdAM khisAM ca prApnoti // 2. janannapi tarituM kAyayogaM na yojayati nadyAM sa udyate zrotasA, evaM jJAnI caraNahInaH // 3. dazArasiMhasya ca zreNikasya peDhAlaputrasya ca satyakinaH anuttarA darzanasampadA tadA, vinA caritreNa adhogatiM gatAH // 4. gRhAzramasamaH dharmaH kaH anyaH atra vidyate ?, dIyante yatra dAnAni dInAnAthAdiprANibhyaH ||
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAgrahaNaviSaye jinadatta - tadamAtyayoH saMvAdaH "" tato deva ! tvamapi gRhastha eva dharmadhyAnaM mokSahetave kuru / viziSTaH zrAvakastaptAyogolakalpa eva yaduktam - --- tato rAjA prAha " bho mantrin ! etAn bharatAdIn gRhikevalinaH pratyekaM pazya, yadeSAM sarveSAM bhAvacAritreNaiva kevalajJAnamajani, eSAM bhavitavyatA'pi tAdRzI babhUva, punarIdRzA gRhikevalino gaNitA eva jAtAH, tat tadAlambanaM na grAhyam, yaduktamjANijja micchadiTThI je paDaNAlaMbaNAI dhippaMti / puNa sammaTThI jesi maNo caDaNapayaDIe // 398 // - " jIvadhAyarao dhammaM jaM katthai kuNaI gihI / sAdhudhammagiriMdassa rAibhitto vi no imo || 399 // 89 tathA garbhayogino jitendriyA api tIrthakarA yadi saMyamaM gRhItvA tapaH kurvanti tataH pareSAM kimucyate ? yataH " titthayaro caunANI suramahio sijjhiyavvayadhuvama | aNimUhiyabalavirao savvatthAmeNa ujjamai // 400 // * kiM puNa avasesehi dukkhakkhayakAraNA suvihiehiM / hoi na ujjamiyavvaM sapaccavAyammi mANusse : // 401 // " [ pravrajitukAmasya jinabhavanasthitasya jinadattasya kevalajJAnAvAptiH, jinadattakevalino dezanA ca ] ityuktvA vairAgyaraGgito rAjA saMyamagrahaNAyeodatiSThat / tena pradhAnena bahUktiyuktivArito'pi na tasthau, yad gajaH karNagRhItaH siMhaH zRGkhalAbaddhazca na tiSThiti / tathA - viSayagaNaH kApuruSaM karoti vazavartinaM, na satpuruSam / badhnAti mazakameva hi lUtAtanturna mAtaGgam // 402 // tato rAjA zrIjinadatto dIkSAgrahaNArthaM gurupArzve gantukAmazcacAla / tataH pRSThalagnAnAM karau yojayitvA saMyamAd vArayatAM putra- priyAdisarvasvajanAnAM paurajanAnAM ca mohavacanAnavagaNayya 1. jAnIyAt [ tAn ] ' mithyAdRSTIn ' ye patanAlambanAni gRhNanti / te punaH samyagdRSTayaH yeSAM manaH ArohaNaprakRtau // 2. jIvaghAtarataH dharme yaM kutracit karoti gRhI, sAdhudharmagirIndrasya rAjikAmAtro'pi na ayam = gRhidharmaH // 3. tIrthakaraH caturjJAnI suramahitaH dhruvasedhitavye anigUhitabalavIryaH sarvasthAmnA udyacchati // 4. kiM punaH azeSaiH duHkhakSayakAraNAya suvihitaiH bhavati na uyamitavyaM sapratyapAye mAnuSye // J-12
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam nagarAnnirgacchan narapatinijaM jinabhavanaM nirIkSya devavandanArtha paramabhaktyA tatra jgaam| tataH pRthvIzasya niraJjanajinapratimAM vanditvA nibhAlayatastanmayatayA vItarAgatvaM dhyAyatazca pratikSaNa pravarddhamAnavizuddhatarapariNAmena kSapakazreNimArUDhasya jJAnAvaraNIyAdighAtikarmacatuSTaye kSINe tatkSaNaM kevalajJAnamutpede / yataH - re! mana eka jhabukkaDau jai kimai thiru thAi / caMdi lihAvauM lIhaDI, jagi UbhAvauM bAhi // 403 / / tato 'jayatu samutpannajJAnaH zrIjinadattarAjarSiH' ityAdyAkAzavANImuccarantyA zAsanadevatayA dattaveSastatkAlasamAyAtasura-naranikarakRtakevalamahotsavaH surakRtasahasradalakamalamala kurvANaH zrIjinadattakevalI dharmadezanAM dadAti / yathA - __ "bho bho bhavyAH ! bhavakoTiduppApAM manuSyabhavAdisamagrasAmagrI prApya puNyameva kurudhvam , yanmayA'pi pUrvabhavakRtaiH dAnAdibhiH sukRtaiH satkula-sallakSmI-surAjya-sadbhogAdikaM prAptam / ihApi bhave dharmakalpadruma eva nirmamatAdibhAvanAbhUrinIrasikto mahyaM kevalajJAnaphalaM dadau / tato yUyamapi puNyameva kuruta / yataH - dharmAjjanma kule kalaGkavikale jAtiH sudharmAt parA, dharmAdAyurakhaNDitaM guru balaM dharmAcca nIrogatA / dharmAd vilamaninditaM nirupamA bhogAH sukIrtiH sudhIH, dharmAdeva ca dehinAM prabhavataH svargA'pavargAvapi // 404 // yAvaccittaM ca, vittaM ca, yAvadutsahate manaH / tAvadAtmahitaM kuryAda, dharmasya tvaritA gatiH // 405 // yAvanna prasate rogairyAvannAbhyeti te jarA / yAvanna kSIyate cAyustAvat kalyANamAcara / / 406 // yAtriloke'pi dRzyante sampadaH sukha-duHkhayoH / jAnIhi tAH phalaM bhadra ! prakaTaM puNya-pApayoH // 407 / / kiM cintAmaNi-kalpad-kAmadhukpramukhaiH stutaiH ? / puNyameva satAM stutyaM yasyaite kikkarA iva // 408 / / 1. re ! manasaH eka udyotaH yadi kimapi sthiraH syAt [ tarhi ] candramasi likhApayAmi rekhAm , jagati [ca ] udbhAvayAmi vAhU //
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattanRpasya kevalajJAnAvAptirnija pUrvabhavakathanaM ca sthairyaM sarveSu kAryeSu zaMsanti nayapaNDitAH / bahvantarAyavighnasya dharmasya tvaritAH gatiH // 409 // " tataH sabhyalokaiH pRSTam - bhagavan ! nijaM bhavasvarUpaM zrAvaya / tataH kevalinA proktam[ jinadattakevalikathitA nijapUrvabhavakathA ] jambUdvIpe'tra dakSiNabharatArddhe madhyamakhaNDe bahunagara- prAmA''kara- pattanAdibhUSito'vantinAmA dezaH / tatra caNDapradyotaM gRhItvA svadezaM gacchatA udAyananRpeNa nivezitaM dazapuraM nAma nagaraM sarvaddhipravaraM vApI-kUpa-taTAkAdizobhitamasti / tat puraM punazvantinAtho haptArivAranivAraNo vikramavarmanAmA rAjA pratipAlayati / tatra pure zivadhananAmA vaNig vasati / tasya bhAryA yazo - matI samayauvana-rUpa- zIlasampannA'sti / tayoH pUrvArjitapuNyaphalamanubhavatoH kAlakrameNa zivadevanAmA putro jAtaH / yAvatA so'pTavarSo jAtaH tAvatA pitA zivadhanaH zirovedanayA paJcatvaM prAptaH / tato yazomatI pativirahAgnijvalitahRdayA vividhakaruNapralApaparAyaNA tasya mRtakRtyA ni kRtvA cintayati, yathA - 66 1 avvo ! kiM nAma mae vicchoho kassaI purA rahao ? | paDiA jeNA'yaMDe dukkhacaDakA maha sirammi // 410 // "vayabhaMgo kiMva kao ?, 'raMDA hosu 'tti kA parisaviA / // 411 // hA hA ! kerisapAvassa erisaM ghoramAhappaM 91 kiMvA kayaMta ! nigviNa ! avaraddhaM kiM pi tujjha me puvvaM ? | ia dussahAI jeNaM kovaphalAI payaMsesi // 412 // " evaM sA vilapantI purapurandhrIbhiH karuNayA saMsthApitA taM bAlaM pAlayati / atrAntare stokadinamadhye na jJAyate vibhavaH kutrA'pi gataH / tatastayA cintitam - " dhanikena saha dhanaM gatam, drAridryaM prasRtam, puNyairathoM bhavati, tAni puNyAni bhartrA saha gatAni, atha mama nirbhAgyAyAH ko jIvanopAyaH paragRhakarmakaraNaM vinA'nyopAyo nAsti, aho ! vidhivilasitaM madgRhe ye yojitahastAH karma kurvanti sma tadgRheSu mayA kathaM kArya 1. aho ! kiM nAma mayA viyogaH kasyacit purA racitaH ? patitA yena akANDe duHkhavidyud mama zirasi // 2. vratabhaGgaH kiM vA kRtaH ?, ' raNDA bhava' iti kA'pi parizaptA, hA hA ! kIdRzapApasya IdRzaM ghoramAhAtmyam // 3. kiMvA kRtAnta ! nirghuNa ! aparAddhaM kimapi tatra mayA pUrvam ?, evaM duHsahAni yena kopaphalAni pradarzayasi /
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 jinadattakathAnakam kartavyam ?, athavA daivabhagnadantAyA me ko'bhimAnaH ?, yAdRzaM vAdyate tAdRzaM nRtyate, yAdRg vAyuvati tAdRgAzrayo gRhyate, ekadazayA kasyA'pi kAlo na yAti yataH kasya syAnna skhalitaM ?, pUrNAH sarve manorathAH kasya ? | kasyeha sukhaM nityaM ? daivena na khaNDitaH ko vA ? // 413 // tathApi nAtra sthAtuM yujyate, yat pUrvAvasthA zalyati, yaduktam - - iha bhamiA iha ramiA, iha kuviyA iha pasAiA ittha / dIsaMti te parasA, te purisA neva dIsaMti || 414 / / tatastatra kutrApi najAmi yatra nijalokaM na pazyAmi " / evaM vicArya sA zivadevena saha dazapurAnnirgatya kiyatA kAlena ujjayinI mAgatya ekaM savivekaM zreSThinaM samAzritA / tenApi bhaginIpratipattipUrva dattAzrayA sukhena khaNDana - peSaNAdi tadgRhe karoti zivadevo'pi vatsapAlatvaM vidhatte / evamatikrAntaH ko'pi kAlaH / anyadA vane vatsarUpANi cArayatA zivadevena dharmadhyAnasthita eko mahAtapasvI munidRSTaH / laghukarmatayA sabahumAnaM vanditvA tena padovizrAmaNA kRtA, harSanirbhareNa kiJcit kAlaM tatsamIpe sthitam / gRhamAgatya ca mAtustat proktam / mAtrA'pi sa bahumene, bhaNitaM ca - 'vatsa ! dhanyo mahAtmA yaH paralokArthe tapastapyate, sa punardhanyAtidhanyo yastasmai annapAnAdikaM datte, asmAkaM punaH puNyarahitAnAM na tapo na dAnaM, narapazutayA moghajanma yAti, yataH yeSAM na vidyA na tapo na dAnaM na cApi zIlaM na guNo na dharmaH / 66 te martyaloke bhuvi bhArabhUtAH, manuSyarUpeNa mRgAzcaranti // 415 // tato vatsa ! tvayA'pi pratyahaM tadvandanena svAtmA kRtArthanIyaH 1 tataH zivadevo viziSTabhaktibharanirbharo nityaM vatsarUpacAraNamiSeNa taM vandate, paryupAste, evaM ca cintayati " yadyasau munirmama gRhe pAraNaM karoti tadA sundaraM syAt, athavA kuto raGkasya ratnaM sampadyate ?, athavA mAtaGgasya kuto'rddhAsanam ?, anyacca -- vanakusumaM kRpaNazrIH kUpacchAyA suranadhUlI ca / tatraiva yAnti nAzaM manorathA bhAgyahInAnAm // 416 // tathA - 1. iha bhramitA, iha ramitA, iha kupitA, iha prasAditA, atra dRzyante te pradezAH, te puruSAH naiva dRshynte||
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakevalidezanAyAM nijapUrvabhavakathA patte vi a pAhuNae kiM kAhI duggao turaMto vi ? / aMdho miliehiM vi loyaNehiM aMdho cciya varAo / / 417 // sarvathA nAsti me bhAgyam" / evaM cintayatastasya mAghI pUrNimA samAgatA / tasmin dine lokamadhye mitho lAhanAni bhramanti / bhojanasamaye zivadevo gRhamAgataH tAvatA ' susahajeyam ' iti yazomatyA gRhe lAhanAni sametAni / tataH zivadevo bhoktuM niviSTaH / atrAntare tadvAsanAprerita iva gocaracaryAkrameNa ko'pi RSiH zivadevabhavane samAgataH / taM dRSTvA romAJcitena tena cintitam - " "marutthalIe jaha kapparukkho, mAyaMgagehe jaha hasthirAyA / daridagehe jaha hemavuTThI, muNI mahappA taha amhagehe // 418 / / / 'eAI tAI ciracitiAI tinni vi kameNa pattAI / sAhUNa ya AgamaNaM vittaM ca maNappasAo a // 419 / / sarvathA puNyavAnaham , etallAbhArtha kSINA me dhanaRddhiH" iti bhAvayatA tena sammukhaM gatvA RSirvanditaH / tato'nena kUrabhAjanaM gRhItvA tadarddha dattam , 'jananI khedaM mA kArSIH ' iti zakkayA sarva na dattam , punargRhItaM pAyasabhAjanaM tasyApi tathaivArddha dattam , punardattau khaNDazarkarAgI dvau maNDako / atrAntare sarvarasasampUrNasthAlI samAgatA, tato jananyA bhaNitaHvatsa ! etadapi mahAbhAgAya RSaye dehi / tato varddhamAnazubhAdhyavasAyena RSoMkitA sthAlI / RSiNA'pi zraddhAvRddhiM dRSTvA kavalamAtraM gRhItam , bhaNitaM ca - dharmazIla ! sampUrNa jAtam , idAnImAgrahaM mA kuru / tato bhakti-bahumAnapUrva hRSTamukhapaGkajena kRtakRtyamAtmAnaM manyamAnena zivadevena kRtavandanAnuvrajano muninirgataH / atrAntare lAhanakahastAbhiH paJcabhiH kanyAbhiH zivadevaH prazaMsitaH - "he guNavajjanasajjanaziromaNe ! tvaM dhanyo'si yenedaze supAtre vitIrNamiti, api ca - 1. prApte'pi ca prAghUrNake ki kariSyati durgataH tvarannapi ?, andhaH milataH api laucanaiH andhaH eva varAkaH // 2. marusthalyAM yathA kalpavRkSaH, mAtaGgagRhe yathA hastirAjaH, daridragehe yathA hemavRSTiH, muniH mahAtmA tathA asmadgehe // 3. etAni tAni cirasaJcitAni trINi api krameNa prAptAni sAdhUnAM ca Agamanam , vittaM ca, manaHprasAdazca //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadattakathAnakam dinnaM tassa gaNijjai, apahuppaMto vi dhaNasamiddhIe / jo dei iTThamiLaM cirapattaM sattisaMjuto // 420 // dANovabhogaparivajjieNa davveNa kiM va kivaNassa ? // laddheNa vi nasthi guNo pakkakaviTheNa kAyassa / / 421 // tathA - je pUati kayatthA sAhujaNaM niaviDhattadavveNa / tANa suladdho jammo, saphalA tANe ca dhaNariddhI // 422 // 'deviNd-ckki-kesv-hldhr-mNddliypmuhriddhiio| je viaraMti supatte tesiM karapallavatthAo // 423 // " evamanumodya paJcApi kanyAH svasvagRhaM gatAH / zivadevo'pi tuSTacitto bhojanamakArSIt / tataH prabhRti ca zubhajIvitatvena jIvitvA AyuHkSaye mRtaH san vasantapure jIvadevazrISThagRhe jinadattanAmA'hamutpannaH / pAtradAnaphalenedRzI rAjyaddhirme jAtA, jananIzaGkAviratyA ca stokastokamantare duHkhaM jAtam / pUrvabhave yAbhirdAnAnumodanA kRtA tAH paJcApi mama patnyo rUpasaubhAgyAdibhAjanaM jAtAH / iti kevalipUrvabhavaM zrutvA camatkRtA janA UcuH -- " aho ! dAnadharmaphalaM pazyata, yaduktam - dharmANAM tena dAnena samaM kA samazIrSikA ? / karaM devAdhidevo'pi yasyArpayati saGgame // 424 // tathA - dAnena bharatazcakrI, dAnena RSabho jinaH / dAnena zAntinAthastu, dAnena caramo jinaH // 425 // prastAve bhASitaM vAkyaM, prastAve dAnamaGginAm / prastAve vRSTiralpA'pi, bhavet koTiphalapradA // 426 // 1. dattaM tasya gaNyate, aprabhavannapi dhanasamRddhayA yaH dadAti iSTamiSTa ciraprAptaM zaktisaMyuktaH / 2. dAnopabhogaparivarjitena dravyeNa kiM vA kRpaNasya ?, labdhena api nAsti guNaH pakvakapitthena kAkara ya 3. ye pUjayanti kRtArthAH sAdhujanaM nijopArjitadravyeNa teSAM sulabdhaM janma, saphalA teSAM ca dhanardviH / / 4. devendra-cakri-kezava-haladhara-mANDalikapramukharddhayaH ye vitaranti supAtrAya teSAM karapallavasthAH //
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadatta patnInAM dIkSAgrahaNaM granthasamAptizca [vimalamatyAdInAM paJcAnAM jinadattapatnInAM jAtismaraNaM dIkSAgrahaNaM jinadattakevalimokSagamanaM ca ] atrAntare vimalamatyAdInAM paJcAnAmapi jAtismaraNaM jAtam, tato bhavaviraktAH patimArgAnuraktA bahulokayuktA vimalamatyAdyAH paJcApi priyAH karayojanapUrvaM pravrajyAM prArthayantIH pravrAjya kevalI ' kimetat ? ' iti sAzcarye rAjasaha sairanugamyamAno mahImaNDale ciraM vihRtyAnekalokAn pratibodhya ghanaghAtikarmakSaye muktipadaM prApa / [ jinadatta-vimalamatIputrasya vimalabuddhikumArasya rAjyapAlana nirUpaNapUrvakaM granthopasaMhAraH ] tatastasya paTTe sarvarAjapradhAnapuruSairvimalamatI kukSibhUrvimalabuddhikumAraH pratiSThitaH san prAjyaM rAjyaM pAlayan sakala zreyaH sukhAni bhuGkte / tadevaM dharmataH zrutvA phalaM yAvanmahodayam / uttarottara saukhyAya kAryoM dharmodyamo budhaiH // 1 // [ granthakAraprazasti: ] etAM zrIjinadattabhUpatikathAM zrIpUrNimApakSasamukhyaH zrIguNasAgarAkhyasuguroH ziSyeNa saMkSepataH / vedorvIdharavizvavarSa ( 1474 ) vihitAM puNyaprabhAvAdbhutAM zruvantu zravaNAmRtAM zivakRte bhavyAH ! bhavantazciram // 1 // saMyama siMhagaNezA grahataH zrIguNasamudrasUrivaraiH / mugdhAnugrahabuddhayA kRtA katheyaM ciraM jIyAt // 2 // // iti jinadattakathA sampUrNA // 95 // granthAgram 2637 akSara 26 // // zubhaM bhavatu // [saM0 1667 varSe // 1. pratilekhana varSamidam //
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaM pariziSTam granthagatavizeSanAmnAmanukramaH kim ? vidyA vizeSanAma agnistambhinI aJjanI anibandhanI arimardana pRSThAMkaH 22 22, 25 22 rAjA nimranthazca 2, 46. 62, 64ta: 72, 71, 79, 83, 84, 89, 90 91 rAjJo nagarI deza: avantI azokazrI ujjayinI udAyana audatta rAjA zreSThI 8, 13, 18, 19,60 32 vizeSanAma kim ? pRSThAkaH jinadatta choSThiputraH, zroSThI, 1,6-13, 15, rAjA, nirgranthazca 19-28, 38, 40, 47. 51, 58, 60, 61, 63-66, 65-72, 79, 80, 84, 89, 90, 94 jinadattakathA prastutagraMthaH (graMthakAra- 95 / / prazastau) jinadattakathAnaka jinazrI ghoSThinI jIvadeva bhoSThI nirgranthazca 2, 38,47, / 71, 79, 81, 94 tAraNI vidyA 22, 27 dazapura nagaram 8,18, 60, 91, 92 dharmaghoSasUri jainAcAryaH 74 nagarapurakSobhiNI 22 pUrNimApakSa nirgranthagacchaH (granthakAra prazasto) 95 pratiSThAnapura nagaram 28 bahurUpiNI 22 bharatakhaNDa bhUkhaNDaH . 1 makaradhvaja rAjA madanamaJjarI rAjaputrI zrechinI 34, 36, rAjJI ca yazomatI vaNikyatnI 1, 93 ratnapurI nagarI 20, 60 nagarI kAntipurI gajavazIkaraNI guNasamudrasUri vidyA vidyA guNasAgara vidyA guNAkarasUri ghanavAhana caNDapradyota campApurI jainAcArya:-prastugraMthakAra: (graMthakAraprazastau) jainAcAryaH (graMthakAra. prazastau ) jainAcAryaH rAjA 91 nagarI 3, 18, 19, 4, 25, 28, 58, 60 dvIpa: vidyA 22 jambUdvIpa jalazoSaNI J-13
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 vizeSanAma vardhamAna vasantapura kim ? pRSThAMka 1 nagaram 1 45, 46, 60, 80, 83, 93 91 20 20, 24-26, 28, 41, 60 3, 26 95 86 tIrthakara : vikrama "" vijjAhara vijjAharI rAjaputrI, zreSThinI, rAjJI ca rAjA zreSThI rAjaputro rAjA ca prathamaM pariziSTam vimala vimabuddhi amAtyaH vimalabodha vimalamatI zreSThiputrI, zreSThinI, rAjJI, nigranthinI 3, 18, 19, 24, 27, 28, 14, 41, 66, 83, 15 * vizeSanAm zatru aya zivadeva zivadhana zrImatI sammeta saMyamasiMhagaNi siMhaladvIpa saubhAgyalatA hApA, hApAka pRSThAMkaH 83 vaNikaputraH 99 - 93, 95 vaNik 91 kim ? parvata: rAjaputrI zreSThinI, rAjJI ca 9, 11, 13, 15, 16, 18, 19, 27, 28, 41, 60, 83 84 parvata: nirgrathaH (granyakAra prazastau) dvIpa: rAjaputrI rAjJI ca zreSThI 95 9, 60 69 28, 29, 30, 31, 33
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaM pariziSTam jinadatta kathAnakAntargata saMskRta-prAkRta apabhraMza - prAcIna gurjara bhASAnibaddhasubhASitAnAmanukramaH saMskRta subhASitAni pRSThAMka subhASitapadyAdiH apre gItaM sarasakavayaH aghaTitaghaTitAni ghaTayati ajIrNe bhojanatyAgI atirUpeNa vai sItA anucitakarmArambhaH avazyambhAvibhAvAnAM azubhasya kAlaharaNaM asatyamAtyayamUlakAraNa asantoSavataH saukhyaM asambhAvyaM na vaktavyaM asAre saMsAre kathamapi asurasurapatInAM yo na asthireNa zarIreNa asmAbhiH kiM ja asmin jagati mahatyapi asminnasAre saMsAre aho mohapizAco'yaM AcAra: kulamAkhyAti AjJAbhaGgo narendrANAM ADhayAH santi bhuvastale Ayu ArogyaM saubhAgyaM AstanyapAnAjjananI pazUnA bhAstAM tAvadiyaM prasUtisamaye AhAra nidrAbhaya maithunAni udayati yadi bhAnuH udyamaH sAhasaM dhairya udyame nAsti dAridrayaM 41 20 4 49 47 59 37 70 71 55 4 68 10 64 45 5.1 11 21 45 82 73 8 5 44 37 21 12 12 subhASitapadyAdiH upAyA bahavaH prAjJe: ekenApi suputreNa eko'pi yaH sakalakAryavidhau etat karomIti kRtapratijJo omiti paNDitAH kuryuH kadaryopArjitA lakSmIkanakabhUSaNasamahaNocito kande sundaratA dale saralatA kartuH svayaM kArayituH pareNa kasya syAnna skhalitaM kAkA: kRSNAH zukA nIlA kAntAviyoga: svajanApamAnaM kAla: sRjati bhUtAni kimiha kapAlakamaNDalu - kiM cintAmaNikalpadru kiM tena jAtu jAtena kRzAnusevA phalakandavartanaM kenAjitAni nayanAni mRgAGganAnAM ko videzaH savidyAnAM krameNa bhUmiH salilena bhidyate kriyaiva phaladA puMsAM kSaNena labhyate yAmo gaganaM vipulaM turaGgamAH gantavyaM nagarazataM garva nodvahate na nindati paraM ghaTavat paripUrNA'pi calati kulAcalacakra cAndanI carcanA yena pRSThAMka 66 60 60 49. 26 31 36 68 72 92 50 24 37 49 90 53 49 64 14 56 87 37, 54 59 60 3 2 65 81
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ waw% dvitIyaM pariziSTam 8. 7 85 citraM jagattrayInAthe janamAlinyadAridrathA janApavAdaM kulazIlalAJchanaM jihvAgre vartate lakSmIjihvAdoSeNa badhyante jIvanto'pi vimuktAste jIvitavyaM yazaH puMsAM jaina maMdiramAdareNa kurute to na taptaM vayameva taptA tAvad bhayasya bhetavyaM tRNaM brahmavidaH svargaH tRNaM laghu tRNAt tUlaM tRSyambu kSudhi bhojanaM tyaktvA jIrNamidaM deha tyaktvA saGgamapAraparvataguhA tyajet svAminamatyugratvajedekaM kulasyArthe trasareNusamo'dhyatra trivargasaMsAdhanamantareNa dagdhaM dagdhaM punarapi puna: dadhata tAvadamI viSayA: sukhaM dAtA baliyaryAcayitA ca viSNudAnaM bhogo nAza: dAne tapasi mRtyau ca du:khe duHkhAdhika pazyet dhane'pi satibhojana dhaneSu jIvitavyeSu dhanyAnAM girikandare nivasatAM dhanyaiva sA jagati sajjananI dharmANAM tena dAnena dharmAda dhanaM dhanata eva dho'yaM dhanavallabheSu dhIreNa kAtareNApi na dazati mantrajJamahinayo nIcatarA durApapayasaH napuMsakatva tiryaktvaM namanti phalitA vRkSA na sa prakAra: ko'pyasti nidAghe dAghAtanidrA mUlamanarthAnAM nindantu nItinipuNA paJcabhirvarNako'rhaparaparivAde mUkaH parigrahamahattvAddhi paropakArAya kRtaghnametaparo ruSyatu vA mA vA pAtre tyAgI guNe rAgI pitRbhistADita: putraH pitrA svaputrA iva pAlanIyAH puSpairapi na yoddhavya / praNihanti kSaNArddhana pratyAsIdati tasya nirvRtipadaM prathame nArjitA vidyA prabhUtenApi ki teno-- prastAve bhASitaM vAkyaM bahavo na viroddhavyAH bhavanti bhUribhirbhAgyaibhasmanApi tRNenApi bhArAya digbhUdharasindhurAste majjatvambhasi yAtu meramanasi vacasi kAye manaHzuddhimabibhrANA mahatApyarthalAbhena mAtA yadi viSaM dadyAt mAnamullasati yat pade pade mitaM dadAti hi pitA muhUrtamapi jIveta yathaiva pApasya kukarmabhAjAM yadAzAyA na viSaya yadbhakteH phalamarhadAdipadavIyadyapi kRtasukRtabhara: yadyapi raTati saroSaM
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya pariziSTam 82 ... 10 yanmanorathazatairagocaraM yasya trivargazUnyasya yaH sadU bAhyamanityaM ca yAtA yAnti mahIbhujaH yAnti nyAyapravRttasya yAvaccittaM ca vittaM ca yAvanna grasyate rogayAstriloke'pi dRzyante ye tIrthanAthAgamapustakAni ye bAhye locane tAbhyAM yeSAM na vidyA na tapo yeSAM manAMsi karuNArasayaistyakA kila zAkinIyoge sati sukha svalpaM raNe vane zatrujalAgnimadhye rAjyaM yAtu zriyo yAntu rAjJi dharmiNi dharmiSThAH vanakusuma kRpaNazrIH varaM praveSTuM jvalitaM hutAzanaM varaM prANaparityAgo varaM vRkSo'pi sikto'sau vasenmAsAdhikaM sthAna vikramAkrAntavizvo'pi vijJAnaM kimu norNanAbhavidyayA saha martavyaM vilambo naiva kartavyaH viSayagaNaH kApuruSaM vRkSaM kSINaphalaM tyajanti vaidezakuTayAM puruSA drume chadA vyAghro naiva gajo naiva zaraNAgatA bhaTAnAM zarvarItIpakazcandraH zocanIyaH sa evAyaM zrAvako bahukarmApi zriyo nAzaM yAntu zrIzAMtinAthAdaparo na dAnI zvabhre zUlakuThArayantradahanazva:kAryamadya kurvIta sakRnjalpanti rAjAnaH sajjanasya hRdaya navanIta satItvena mahattvena santaptAyasi saMsthatasya payaso sa putro yaH piturmAtusamudrA: sthitimujjhanti sarvatrAjJA bhavati jagati sarvavinAzAzrayiNaH saha siddhamida mahatAM saMsAramUlamArambhAsAmAyikavatasthasya sA sA sampadyate buddhi: 59 siMhaH karoti vikramasukulajanma vibhUtiranekadhA / sukhasyAnantara dukhaM sukhI na jAnAti parasya duHkhaM sudhAmadhuvidhujyotsnA sRjati tAvadazeSaguNAlaya sthAnabhraSTA na zobhante sthairya sarkeSu kAryeSu svaya varayate kanyA svAdhIna rAjyamutsRjya harati kulakalaGka hasannapi nRpo hanti hasA gati pikayuvA kila 15
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 pRSThAMkaH subhASitam akkhANa'saNI kammANa aguNamavi guNaDDha acchatu niraMtaraguruannannasuhasamAgama annaM kuryuvameyaM aparikikhaUNa kajja alasaMtehiM vihu sajjaNehi avalaMbiyA tiNA na hu aMdhattaM babhadattassa AThajjanadRkusalA AraMbhassa nivAraNaM suhamaNoAsanne raNaraMge ika pi natthi loyassa ikko kammAI samajjiNei iya kammapAsabaddhA uttamajaNasaMsaggI uvaesamaMtareNa vi ekassa kae niyajIviyassa egadivasaM pi jIvo kaha AyaM ? kaha caliya! kAleNa aNaMteNaM ki jarieNa bahuNA ko cittei mayUre ko jANai puNarutaM gayasukumAlassa sIsammi gahiya jehiM carita gihAsamasamo dhammo / chakkhaMDavasuhasAmI jai hujja majjha jammo , jaha jaha baMdhai neho jaM jassa punalihiyaM jaja dulahaM jaja ja jeNa kaya kajja jANato vi ya tari dvitIya pariziSTam prAkRtabhASAsubhASitAni pRSThAMkaH subhASitam 11 jANijja micchadilI jIya kassa na i8 jIvadhAyarao dhamma je koDisila vAmika je pUaMti kayatthA jo na kuNai tuha ANa jo na hu dukkha patto tavaniyamasuTiyANaM tAva cciya hoi muhaM titthayaro caunANI tulle vi uyarabharaNe dANovabhogaparivajjieNa dinnaM tassa gaNijjai. dIsaha viviha'cchariya du cciya huti gaIo dupaya' cauSaya vA devidacakkikesavadhaNasayaNabalummatto dhammINaM jAgariyA dhittesiM gAmanagarANa dhiddhI aladdhapuvaM nayahi ko na dIsai nisAvirAme paribhAvayAmi nibaphala kivaNadhaNa pattA ya kAmabhogA patte vi ya pAhuNae bahusattijuo surakoDibAlasya mAyamaraNa bhakkhaNe devadavvassa bhuttA divA bhogA bhuttaNa cakkiridvi mA vahau koi ciMta mA hoha suyaggAhI miyAputtAijIvANa
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyaM pariziSTam 7 muttAhala na giNhai rajjuggahavisabhakkhaNarAIsarisavamittANi rAgaMdho mohaMdho rUva patiTThA mANa re vihi ! mA mA sajjasi rogajarAmaccumuhAlobho savvaviNAsI vAvArANa guruo vijjA aNusariyavvA vijjA vi hoi baliyA viralA jANaMti guNe vihala jo avalaMbaI vihiNo vaseNa kajja sarNakumArapAmukkhA sayalatiyaloyapahuNo savvo puvakayANa sahasa cciya sammamacitiLaga saMjhabbharAgasuracAvasIlabhaTThANa puNa suyaNA na diti hiyaya suvannarUppassa ya pabvayA bhave musIsA khaMdA ssAvi so ko vi naritha suyaNo apabhraMza-prAcInagUrjarabhASAsubhASitAni 15 anna citavIi anna hu3 appu dhUlihiM meliya aMbara pavaNi na pUrIi Ayaha loyaha loyaNaI AsAtaruyara mariu vAja parIchI je karai kAM kijai kRpaNaha taNai kAM kijai lahuDai vaDai ciMtA DAiNi jihAM vasai jau pUgI paMcAsa jAu lacchi dhaNakaNasahiya jou jagavikhyAta thI pIhara naru sAsarA thIyahaM tinni piyAraDAM dahai gosIsa sirikhaM: charachae deva Agali na rAya na rANau dhaNu saMcai keI kRpaNa dhana rAuli jIviya jamaha dhamma na saMciya tava na tavIya dhammi na vecai rUyaDau dharmamaresara bheTIi puNyahINa ghaNa doNa pUnima viNa sasi khaMDiu thAi baga UDADyA bApaDA bhUmItali bhamaMtehiM mANu paTTaI jaI na taNu mAyAvataha mANusaha misi viNa mAthAmAMhi rAma ki matthaI jaDa vahai re mana eka jhabukkaDau vari te paMkhIyA bhalA vihi vihaDAvaI vihi ghaDai savvaha dukkhaha ullIcaNu' sAsU dii jamAihaM sAhaNa sauNa na caMdabala haMsA jihiM gaya tihiM gaya hIyA jhUri bha jhUri hIyA maNoraha mA kara 17 .. 44
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhapAThaH azuddha eka 0 koTImoM 0 parAhUne zuddhipatrakam patrapaGktau azuddhaM 3-22 dyata 3-25 5-25 6-10 zuddhapAThaH 'eka * koTI * * parAhaNe mANo dhammo 0katra ma deg'yo. gRta . patrapaGkto 58-3 58-1 60-1 66-18 67-1 mANaM dhamma 0 katrama 0'gra chaTati dazapu patyo 0vAcA. chuTati dazapuraM pato vAcAbha puruSa 8-21 10-19 17-4 18-14 18-17 21-20 23-3 25-18 26-11 27-11 mokSaH jhara0 0 dyaktvA zuktvA 0 neva * matI: 0 *nena 0 matI dRSTvA gRhINi . 30-2 ttiSTa kalti zroSThi hApAka gRhiNI. * tiSTha kalpitaM zroSThI hApAka: dvA:stha bhrAntAH vidmaH goSThi. * bhUSaNa dvA: stha. asaM bhrAntA vi:* zraSThi 0 mUSaNa ka ma. 0'gra sRjAta nArjita strISa bhatAM * pAzva kartuma odatta audatta 60-3 . dIpakA dIpako 60-26 zrIkyapi trINyapi 61-26mo . bhoSThi 62-24 ki 64-25 74-22 mAkSaH 64-26 samyaka samyaka dRSTvo yathA-'ma. 'yathA ma 72-5 bhAya *bhAyaM 74-7 rANA 'rAhuNA 75-13 degkkaraya 0 kakkaraya 75-14 azaram azaraNam 75-18 balaca0 bala-ca0 75-22 aMsa cakriya cakraya nikaH *ni kaH 76-28 varji 0 varji 77-27 zraddhA kadeg zraddhAka 78-18 * gaM rAyA 0gaM patthA rAyA 78-23 0jinadeva zre. jIvadevoM 79 zIrSaka jiva jIva 79-10 ahaM 79-17 degri yutA * riyutA 79-20 deg rANukA * rAnukA 80-6 dhanyAH dhanyAH 82-26 * zraSTi * zreSTha 84-21 * pramA * premA 85-20 0 soma va deg so bhava 86-7 0 hallo 86-18 dhiga dhi dhig dhiga 86-25 * tyayo * tyayoH 87 zIrSake nimala 87-4 pUjAdyaH pUjAdyaiH 88-21 tiSThiti tiSThati 89-17 grasyate 90-20 0 nInAM .tnInAM 95 zIrSake .'gre sRjati nArjitA strISu bhRtAM * pAve 30-23 31-18 31-20 31-21 32-1 32-26 32-11 32-13 34-24 35-2 37-7 39-19 40-2 10-9 10-19 40-24 45-14 46-28 47-14 47-19 48-21 49-11 50-5 51-15 52-4 55-11 aha SaTa . *STaka *STraka aGage rAjAnaM brate rAjAna zraya 0 pati mattva zraya patI. nirmala . mattvaivaM deg mula dhRta ghRta 0 asate *Ggali. 0 gati
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
_