Book Title: Guruvar Vijay Vallabh ek Parichay
Author(s): Rashmikant H Joshi
Publisher: Guru Samudra Anekant Adarsh Trust Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004645/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BF guruvara praF vijaya vallabha eka paricaya pAjasevaka - mahAna zikSaNa . zikSaNa pracAraka. patabhA - sudhArAvAdI samAja, bahumukhI prati, netara bhaktonA tAra ananya upA hari - lokapriya hadaya samrATa - ITa - ekatAnA ananya lekhaka razmikAMta harizaMkarabhAI joSI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruvara vijayavallabha eka paricaya preraka ane saMpAdaka : zrutabhAskara AcArya zrImad vijaya dharmadhuraMdhara sUrijI mahArAja sAheba : lekhaka : razmikAMta harizaMkarabhAI joSI * prakAzaka : guru samudra anekAMta Adarza TrasTa - amadAvAda jaina vidyA zodha saMsthAna sarvatobhadra tIrtham - grAma : otarA tA. bhopAlagaDha, ji. jodhapura (rAja.). Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GURUVAR VIJAY VALLABH - EK PARICHAY BY RASHMIKANT JOSHI prathama AvRtti : 22-09-2003 guruvara svargArohaNa suvarNa jayaMti varSa Asoja vadI agIyAra vira saMvata 2pa29 vikrama saMvata 2059 prata saMkhyA : 1000 mulyA : rUA. 20/ TAITala dhannA komyuTarsa pAlaDI, amadAvAda-380007 pho. 6609692 prakAzaka guru samudra anekAMta Adarza TrasTa pAlaDI, amadAvAda-380 007 jaina vidyA zodha saMsthAna sarvatobhadra tIrtham - grAma: ostarA tA. bhopAlagaDha, ji. jodhapura (rAja.) mudraka bhagavatI ophaseTa 15/sI, baMsIdhara esTeTa, bAraDolapurA, amadAvAda-380004 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNa tvadIyaM vastu bho yatindra ! tubhyameva samarpaye / zruta bhAskara AcArya zrImad vijayadharmadhuraMdhara sUrIjI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prichAya) paMjAba kesarI pUjyAcArya zrImad vijayavallabha sUrijI ma.sA.nI. svargAroraNa suvarNajayaMti prasaMge guru samudra anekAMta Adarza TrasTa tathA jaina vidyA zodha saMsthAna sarvatobhadra tIrtham e mahApuruSanI preraNAdAyI bahumukhI pratibhAne ujAgara karatuM A pustaka prakAzita karatA AnaMda tathA gauravanI lAgaNI anubhave che. guNAnIrAgI amArA preraNAstotra mUtabhAskara pUjyAcArya zrImad vijaya dharmadhuraMdhara sUrijI mahArAja sAheba sthavira vaDIla sAdhu bhagavaMto tathA dAdA gurudevo pratye ananya ahobhAva tathA sanmAnanI bhAvanA dharAve che. yugavIra AcArya zrImad vijayavallabha sUrijI ma.sA. nA bahumukhI vyaktitvano paricaya AjanI yuvAna peDhIne maLI rahe tathA temanA Adarza jIvanamAMthI bhAviko preraNA prApta karI potAnA jIvanane dharma, artha kAma tathA mokSanA puruSArtha dvArA sArthaka karI zake evI zubha bhAvanAthI prerAI pUjya gurudeve A pustaka prakAzita karAvavAno nirNaya karyo ane A kAma zrI razmikAMta eca. joSIne soMpyuM. temaNe yathAsaMbhava prayAsa karI A pustaka lakhI ApyuM te badala temano khuba khuba AbhAra. A pustaka vadhu lokabhogya bane tathA dAdA gurudevanI suvarNa jayaMtinA prasaMge e mahAna vibhUtino suMdara guNAnuvAda thAya e mATe temaNe lekhakane yogya salAha sUcano ApI protsAhita karyA tathA pustakanuM saMpAdana kArya pUrNa karI ApyuM te badala huM temano hArdika AbhArI chuM. avirata dhyAna sAdhanAmAM rahetA hovA chatAM A pustakanI prastAvanA lakhI ApI te badala sarva dharma samanvayI AcArya zrImad janacaMdra sUrijIno khuba khuba AbhAra. A suMdara pustaka mATe saujanya dAkhavanAra zrI zAMtinAtha saMgha dAdAI (rAja.) nuM traNa paNa ame bhulI zakIe tema nathI. A pustakanA prakAzanamAM pratyakSa ke parokSa rIte sahAyaka thanAra sau sahayogIono huM AbhAra mAnuM chuM. AzA che AcArya zrImad vijaya vallabha sUrijInA bahumukhI vyaktitvane ujAgara karatuM A pustaka saune gamaze tathA vAcako temanA jIvanamAMthI suMdara preraNA prApta karaze. aMtamAM A pustakamAM kyAMya paNa jaina dharma viparIta Alekhana thayuM hoya athavA kSatio rahevA pAmI hoya to vizALa hRdaya rAkhI pAThako kSamA kare evI abhyarthanA. - guru samudra anekAMta Adarza TrasTa - jaina vidyA zodha saMsthAna (ostA) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( prastAvanA suvAsita puSpothI maheMkatA udyAna pAsethI pasAra thatA ApaNe prasannatA anubhavIe chIe. suMdara saritA pAsethI pasAra thatAM zItaLa vAyunA kAraNe ApaNe tAjagIno anubhava karIe chIe. hariyALI para dRSTi paDatAM AMkha Thare che. haiyuM nAcI uThe che. TUMkamAM zAMti ane AnaMda ApatI vastuo ApaNane game che. zAMti, AnaMda ane saMtoSa AtmAno svabhAva che. dharma jIvananuM amRta che. pUjaya gurubhagavaMto e amRtanuM ApaNA jIvanamAM siMcana karI ApaNA aihika tathA pAralaukika kalyANa sAruM mArgadarzana Ape che. sapuruSonAM jIvana ApaNane AtmakalyANanI preraNA ApatAM hoya che. - 19mI sadInA yuganirmAtA, nyAyAbhAnidhi zrI vijayAnaMda sUrIzvarajI ma.sA.nA paTTaghara paMjAbakezarI AcArya zrImad vijayavallabha sUrIzvarajI ma.sA. | evA ja mahAna sapuruSa hatA, jemaNe rASTra, samAja, parivAra tathA dharmanA utthAna sAru AjIvana prayAsa karyA hatA. e mahApuruSanA anekAneka upakAronA pariNAme Aje jaina dharma vizvakakSAe AdaraNIya banavA pAmyo che. samagra jaina samAjanI dhArmika, Arthika, zaikSaNika tathA sAmAjika kSetre noMdhapAtra pragati thaI zakI che. mahAna karmavIra Adarza gurudeva paMjAbakezarI zrI vijayavallabha sUrIzvarajI ma.sA.nA svargArohaNane pacAsa varSa pUrNa thaI rahyA che. teozrInI suvarNajayaMtinA avasara para AcAryazrIno guNAnuvAda karI ApaNe temanA jIvanamAMthI preraNA levI joIe. AcArya zrImad vijayavallabha sUrIjInI sAdhutA, nIDaratA, rASTrabhAvanA, samAjasevA, ahiMsAvAda, zikSaNapracAra, tyAgavRtti, nirlepatA tathA lokapriyatA jevA vividha pAsAMono Acho citAra pragaTa karavAnA zubhAzayathI temanA jIvananA viziSTa AyAmone pustaka rUpe prastuta karavAno vinamra prayAsa thayo che. AzA che ke guruvara AcArya zrImad vijaya vallabhasUrIjI ma.sA. nA anurAgI bhAviko e virATa vyaktitvano thoDo rasAsvAda A pustaka thakI pAmI zakaze ane potAnA jIvanane urdhvagAmI banAvI sArthakatA pradAna karakavAnI preraNA prApta karaze. - AcArya zrImad vijaya janakacaMdra sUri Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ksaujanya) nI zrI zAMtinAtha jaina saMgha mu. dAdAI (rAja' ) - po. rAnI sTezana , ji. pAlI pIna : 306606 (rAjasthAna) - koI ja Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApti sthAna H (1) guru samudra anekAMta Adarza TrasTa 19, rAjapatha sosAyaTI, pI.TI. koleja roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007 phona naM. : 6638374 (2) jaina vidhA zodha saMsthAna sarvatobhadra tIrtham mu.po. ostarA, tA. bhopAlagaDha ji. jodhapura (rAja.) phona naM. 02920-223223 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (anukramaNikA) . (1) bahumukhI pratibhA che (2) sAdhutAnI suvAsa (3) ahiMsAnA parama upAsaka (4) lokapriya hRdaya samrATa che (5) dharmaprabhAvanA - jIvanamaMtrA (6) sarvadharma samabhAvI mAnavatAnA mahAmAnavI 58 (9) alaukika AdhyAtmika vibhUti (8) sudhArAvAdI samAjasevaka - (9) mahAna zikSaNa pracAraka - (10) jenetara bhaktonA tAraNahAra 107 - - (11) ekatAnA ananya upAsaka 118 . -- nAnA (12) rASTrIya cetanAnA praNetA 130 nAnA nAnA nAnA ta ne ya - - - - - - - - - - Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | bahumukhI pratibhA koI suMdara zAMtidAyaka jinAlayanI racanA viSe kadI vicAra karyo che? eka suMdara caitya banAvavA sAru jAgRta zuddhabhUmi hovI joIe. vAstu zAstrInuM mArgadarzana joIe. ArkiTekTanI sarasa DijhAIna joIe. sArI khANamAMthI nIkaLelI ArasapahANanI zilAne mApasara toDI temAMthI nAnA nAnA corasa, laMbacorasa TukaDA banAvI temane polIza karavA paDe. tyArabAda DijhAIna pramArga khAtamuhUrta karI pAyAnuM caNatara karavuM paDe ane pachI kramazaH maMdiranuM bAMdhakAma karI zakAya. sArA niSNAta zilpIo rAta divasakotarakAma karI maMdirane suMdaratA bakSe che. pachI paramAtmAnI pratimAnI padharAmaNI karAya che. TUMkamAM eka maMdira banAvavA sArI bhUmi, sArI ArasapahANa tene ghaDanArA niSaNAta kArIgaro tathA aneka nAnA moTA padArthonuM sucAru DhaMga Ayojana karavuM paDe che. eka vaibhavazALI, sukhadAyI makAna banAvavAmAM paNa sArI jamIna, DijhAInara, iTa, retI, kapacI, simenTa, lokhaMDa, khIlAsarI, lAkaDuM, ArasapahANa, raMga, kArIgara tathA suparavAIjharanA mArgadarzananI jarUra paDe che. A badhA padArthono jyAre AyojanapUrvaka cokakasa mAtrAmAM upayoga thAya che, tyAre eka suMdara bhavananuM nirmANa thAya che. IMTa, gArA, mATI, cuno, paththara ItyAdi padArthothI para jyAre koI alagArI AtmA nijadarzananI khojamAM nIkaLe che ane paramAtmAnuM nivAsasthAna potAnA hRdayamAM nirmANa karavA prayAsa kare che, tyAre paNa tene sakhata puruSArtha karavo paDe che. potAnA AtmA maMdiranA nirmANa sAru divya sAdhana sAmagrInI AvazyakatA ubhI thAya che. A alaukika apArthiva kAryamAM bhAvanAtmaka guNonI jarUra paDe che. tyAga, svAzraya, draDha saMkalpa, abhIpsA, sahanazIlatA, tapa, sAdagI, saMyama, atUTa zraddhA, abhayatA, sthitaprajJatA, samatAbhAva, upAsanA, dayA, prema tathA samarpaNa bhAva ane AjJApAlana jevA sadgArgI jyAre vyakti keLavI le che ane tenA AdhAre upAsanA, sAdhanA, ArAdhanA zarU kare che, tyAre samayAMtare saddaguru tathA paramAtmAnI kRpA meLavI eka sAdhu,eka saMta, eka saMnyAsI ke AtmajJAnI munirAjano mAnavadehamAM bIjo janma thAya che. AvA sAdhu saMta jIvahitakArI tathA parahitakArI pravRttio karIyaM to bhavasAgara tarI jAya che, to sAthe sAthe bIjA aneka bhAvika AtmAonInaiyA pAra lagAvavAmAM paNa sahAyabhUta thatA hoya che. eTale sAdhu banavuM, sAdhujIvana vyatIta karavuM ane svatathA paranA kalyANanuM kAma karavuM atyaMta vikaTa che. patu bahuratnA AvasuMdharA paradevAdhideva paramAtmA zrI mahAvIra svAmI, zrI pArzvanAtha dAdA, zrI AdInAtha paramAtmA, rAma, zrIkRSaga, gautama buddha, mahaMmada payagaMbara sAheba, Iza prita jevA parama jJAnIo, bAnI pedA thayA che. gurunAnaka, kabIra, narasiMha, bhIkhA, pala, dAdu jevA saMtA pedA thayA che. kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajI, zrI AtmArAmajI jevA zreSTha guruvarI janmyA che. AvA divya mahAtmAonI zRMkhalAmAM kalikAla kalpataru paMjAba kesarI AcArya zrImad Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijyavallabha sUrIzvarajI ma.sA.nuM nAma paNa sadAya avismaraNIya banI raheze. sUryano prakAza sAmAnya rIte zveta dekhAya che, paraMtu tenA kiraNanuM jo vakrIbhavana karavAmAM Ave to temAM sAta raMgonuM saMmizraNa draSTigocara thAya che. pUjya gurudevanAdedipyamAna vyaktitvanuM jo bArIkAIthI avalokana karavAmAM Ave to temanI sAdhutAnA ghaDataranA AdhArasthaMbha samAna temanAmAM nihita karmayoga, jJAna-upAsanA, daDha saMkalpa, tapobaLa, samatAbhAva, kartavyapAlana, sahanazIlatA, vinaya viveka tathA abhayatA jevA vividha sadgaNo draSTigocara thayA sivAya raheze nahIM. emanI e sAdhutAnA AvA viziSTa AbhUSaNono AchopAtaLo khyAla emanA jIvanamAM banelI keTalIka ghaTanAothI meLavavA prayAsa karIe.. eka ajoDasaMkalpazakti sAgaramAM uThelA jhaMjhAvAtane khALI zakAto nathI, pUrNimAnI bharatIne nAthI zakAtI nathI. jaMgalanA dAvAnaLane rokI zakAto nathI, gaganamAMthI thatIvaryAnIdhArAne aTakAvI zakAtI nathI. te ja pramANe mumukSu chaganabhAInA aMtaramAM dIkSaprAptinI prajavalita thaI cUklI jyotane moTAbhAInA lAkha prayAso bujhAvI zakyA nahIM. aMtamAM vijayachaganabhAInADha saMkalpano ja thayo. vi.saM. 1943nA vaizAkha vada 13nA zubha divase pUjya AtmArAmajI ma.sA.nI pAvana nizrAmAM rAdhanapura mukAme chaganabhAInI dIkSA thaI. chaganabhAI zrIharSavijayajI ma.sA.nA ziSya ghoSita thayA. temane vijayavallabhanAma ApavAmAM AvyuM. parivAra sAthenA lAMbA saMgharSa bAdatyAganI utkRSTa baLavattara bhAvanAno, draDha nirdhAra, himAlaya samAna aDola manobaLano e vijaya hato. > jJAna upAsanA dIkSA pUrve alagArI chaganabhAInA jIvanamAM dunyavI padArtho, jagatanA vyavahAro sAthe koI tAlamela kheMcANa ke lagAvana hotAM. ciMtanazIla aMtarmukhI svabhAva hato. vijya viveka temanA vANIvartana vyavahAramAM draSTigocara thatAM. sAdagIpUrNa jIvanazailI hatI. aparigrahatAnA pUjArI hatA. devadarzana, vyAkhyAna zravaNa, gurubhakti, pratikramaNa, sAmAyika temanA jIvananA AbhUSaNo hatAM. mA zAradAnI kRpA paNa AvA ja vinayI vivekI sAdhujana purajhaDapathI utaratI hoya che. vi.saM. 1943no prathama cAturmAsa rAdhanapuramAM ja thayo. A comAsA daramyAna pUjya AtmArAmajI tathA gurujInI sevA temano jIvana Adarza banI gayo. caMdrikA vyAkaraNano abhyAsa zarU thayo. pUjya AtmArAmajInA patra vyavahAra tathA lekhana kAryanI javAbadArI saharSa pUjyazrIe upADI lIdhI. vi.saM. 1944nA mahesANAnA comAsA daramyAna temanI javAbadArI vadhI. royala eziyATIka sosAyaTInA jijJAsu tathA utsAhI DaoN. e. epha. rUDolpha hArnala jaina dharmanI philasUphImAM UMDo rasa letA hatA. jaina dharmanA abhyAsa daramyAna uddabhavatA praznonuM samAdhAna teo pUjya AtmArAmajI ma.sA. pAse mAMgatA. temanA praznonA uttara tathA te saMbaMdhI sUtronA pATha tathA gALAnA saMdarbha teo pensilathI taiyAra karI ApANA cAritranAyakane ApI detA. ( 2 ) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyazrIjI te sAmagrIne suMdara rIte sajAvI taiyAra karI ApavAnI javAbadArI nibhAvatA hatA. dIkSA prApta karyo haju be varSa paNa pUjyazrIjIne thayA nahotA, tyAM ja temane mahesANAnA ja cAturmAsa daramyAna pUjya AtmArAmajI ma.sA. dvArAdIkSA prAptinI bhAvanAthI AvelA jhiMjhuvADAnA dIpacaMdabhAI, dasADAnA vardhamAnabhAI, pATAganA vADIlAlabhAI tathA amadAvAdanA maganabhAI A cAra jaNAne bhAgAvavAnI javAbadArI soMpavAmAM AvI hatI. pUjyazrIjI AdIkSAvAMcchuone jIva vicAra" "navatattvAdiprakaraNa' tathA vyAkaraNa bhaNAvatA hatA. eTale ApaNA cAritranAyake khUba ja TUMkAgALAmAM svayaM vidyArthI rahevAnI sAthe sAthe eka zikSakanI paNa kSamatA keLavI lIdhI hatI ema mAnavuM paDe. samayAMtare sau gurubhagavaMto sAthe vihAra karatA pUjyazrIjI bAlI (rAjasthAna) pahoMcyA. bAlInA bhAvikoe pUjya AtmArAmajI ma.sA.ne dharma saMbaMdhI jJAnanI bevAto kahevA vinaMtI karI. pUjaya AtmArAmajI ma.sA. to pArakhu jhaverI hatA. ApaNA tyAgI cAritranAyakamAM temane paMjAbanA udhdhAraka anugAmInA lakSaNa jaNAtAM hatAM. eTale temane dharmapracAra mATe jhaDapathI sarasa rIte taiyAra karavA IcchatA hatA. temaNe ApANA cAritranAyakane upasthita bhaktajanone nAnakaDuM vyAkhyAna ApavA Adeza karyo. pUjyazrIjIe bAlImAM sau prathamavAra nAnakaDuM prabhAvI pravacana ApyuM. temanI vastRtvakalAthI upasthita bhAviko tathA pUjya AtmArAmajI ma.sA. khuza thayA. saMjogovazAt ApaNA cAritranAyakanuM temanA gurudevazrI harSavijyajI sAthe pAlImAM comAsuM thayuM. ahIMyA temaNe ghaNIvAra vyAkhyAna ApavAnI javAbadArI vahana karI. dhIre dhIre temanI pravacana zailImAM nikhAra AvavA lAgyo. paryuSAganA parvamAM kalpasUtranuM vAMcana pAga temaNe suMdara rIte karyuM. AcAturmAsaramyAna jJAnI, bAnI, puruSArtha premI gurujI zrIharSavijyajI ma.sA. pAsethI ApANA cAritranAyake "Atmaprabodha' tathA 'kalpasUtra'nIsubodhikATIkAno abhyAsa paNa karI lIdho. 'caMdrikA'no adhUro abhyAsa paNa ahIM pUrNa karyo. pUjyazrIjIe 'amarakoza' paNa kaMThastha karI lIdho. ahIMyA ja amaradatta nAmanA jyotiSI pAsethI jyotiSa zAstranI sArI jANakArI paNa prApta karI lIdhI. Ama pUjya gurudeve jJAna-upAsanAnI draSTie cAra pAMca varSamAM ja majabUta pAyo nAkhI dIdho. tyArabAda paNa potAnI dinacaryAmAM pUjayazrIjIe dhArmika abhyAsa mATe samayanuM Ayojana karI, dhIre dhIre jaina dharmanA pAyAnA saghaLA siddhAMto uparAMta sanAtanadharma, islAma dharma, AryasamAja vize tathA anya darzanonI talasparzI abhyAsa karI lIdho. pUjyazrIjInI AjJAna upAsanAne jyAre ciMtana,manananA jaLa siMcAyAM, tyAre pUjyazrIjInA vyaktitvamAM anokho nikhAra Avyo. talasparzI jJAna e jamAnAmAM dhArmika bAbato para vAda-vivAda khUba thatA. AvA vivAdothI loko geramArge na dorAya tathA dharmanA satya siddhAMtonI hAni na thAya e mATe anicchAe paNa ghaNIvAra pUjyazrIjIne vAda-vivAdamAM utaravuM paDatuM. paMjAbamAM te samaye sthAnakavAsI sAdhuono prabhAva vadhu hato. ekavAra tyAM sthAnakavAsI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMparAnA janasAdhvIjIe jJAna dIpikA' nAmanI pustikAchapAvI. A paristikAmAM keTalIka vAto lokone geramArge dore tevI hatI. pUjyazrIe tyAre e hAnikartA vAtonuM zAstronA AdhAraparakhaMDanapharatI, hakIkatono ullekhatI eka gappadIpikA' nAmanI pustikAchapAvI ane lokone bhrAMtinA zikAra thatA bacAvyA hatA. - zrI sohanalAlajI pAga sthAnakavAsI paraMparAnA gAgamAnya sAdhu bhagavaMta hatA. temAge pAgamUrtipUjaka paraMparAnA vadhatA prabhAvathI aLAIpUjyazrIjI sAthe jAheramAM vAda-vivAdanI vAto karI. nAmAnarezanI sabhAmAM paNa vAda-vivAdanI vAto karI. nAbhAnarezanI sabhAmAM thayelAzAstrArthamAM zrI sohanalAlajInA pakSanI hAra thaI. tyArabAda pAgarasthAnakavAsI paraMparAnI pajavANI thoDo samaya cAlu rahI, paraMtu chevaTe pUjyazrIjIe temane parAjita karI paramAtmA dvArA prarUpita satyapUrNa siddhAMtonI rakSA karI, dharmaprabhAvanA karI ane AvuM kArya koIpaNa vyakti dharmanA talasparzI abhyAsa vinA na karI zake. eka anya ghaTanA joIe. tAjapuranAmanA gAmamAM jijJAsusaradAra maherasiMha hiMdudharmanI khUba sArI jANakArI dharAvatA vidvAna hatA. teo jaina dharmane nAstika dharma tarIke pIchAgatA hatA. temanI mulAkAta pUjyazrIjI sAthe goThavavAmAM AvI. pUjyazrIjI tathA maherasiMha vacce thayelI vArtAlApa para eka draSTipAta karIe, - pUjyazrIjIe temane AvakAratA kahyuM, 'ApanI vidvatA tathA jijJAsAvRtti vize jANI AnaMda thayo. jaina dharma viSe Apane zuM zaMkA che? ApanI zaMkAnuM samAdhAna karavAno huM prayAsa karIza." mahArAjasAheba!' maherasiMha bolyA, "jaina dharmanA ahiMsA, aparigraha, dayA, tapazcaryA ane sAdhuonI dinacaryAmATemane mAna che, paraMtu A dharmaizvarane mAnato nathI, eTale huM tene nAstika mAnuM chuM.' "saradArajI! jaina dharma Izvarane mAne che, paraMtu jarA alaga svarUpamAM. jaina dharma Itharane jagatano kartA mAnato nathI, kAraNa ke karmathI nirlepa vItarAga IzvaranokatRtva sAthe saMbaMdha zI rIte thaIzake? pratyeka jIvane tenA karma pramANe sukhaduHkha prApta thAya che. vItarAga paramAtmAnato koI para nArAja chena khuza!' "to pachI IzvaranI pUjA kema karavAmAM Ave che, mahArAja?' IzvaranI upAsanA tene khuza karavA mATe ja karavAmAM nathI AvatI, paraMtu upAsanA potAnA AtmAnI zuddhi mATeravAmAM Ave che. TikasamAna svacchanirmaLa IzvaranI upAsanA karavAthI pUjakano AtmA pAga nirmaLa thaI jAya che. IzvaranA AlaMbanathI pUjakanuM mana ekAgra thaI jAya che. e rIte jaina dharma IzvaravAdIto che ja, paraMtu te Izvarane jagatano kartAnathI mAnato. saghaLA AtmAo bhinna bhinna che ane pratyeka AtmA tyAga tathA tapasyA dvArA mukti pAmI zake che...' 'mahAtmAjI! ApanIvAta huM samajyo. ApanI vAtathI mArI mAnyatA badalAi che. ApanI vAta sAcI che. jaina dharma nAstikavAdI nathI, karmavAdI che ApajevA guru bhagavaMtanI ( 4 ) Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRpAthI mane parama AtmasaMtoSa thayo" vi.saM. 1953mAM pUjyazrIjIno meLApa ekatavAdI, vAda-vivAdamAM nipAga gAgAtA 55khAnA nAmanA gAmanA zikSaka sAthe thayo. AzikSaka baMdhue ghAgA sAdhuone vAda-vivAdamAM parAjita karyA hatA, paraMtu pUjyazrIjI kaMIadhUrA jJAnathI chalakAtA kAcA gaDhA nahotA. zikSaka mahodayanA jAta bhAtanA praznonA uttara temaNe pramANa sAthe ApyA. temanI zaMkAonuM nirAkarAga karyuM ane zikSakabaMdhutemanA talasparzI jJAna samakSa mUkI gayA. - paMjAbanA eka gAmanA vatanI bAbu gaurIzaMkara nAstikatAnA raMge raMgAI cUkyA hatA. temane jyAre pUjya gurudeva sAthe satsaMganI taka sAMpaDI, tyAre temanI nAstikatA dUra thaI gai. pAlanapuramAM paNa eka evA jaina bhAI hatA, je kadIpaNa devadarzana jatA. vyAkhyAnamAM na jatAke nato emane dharmamAM zraddhA hatI. e bhAIpaNa pUjyazrIjInA paricayamAM AvatA parama Astika thaI gayA hatA. pUjyazrIjInA jIvanamAM AvA ghaNA prasaMgo che. pUjyazrIjI jaina darzana uparAMta hiMdu dharma, islAma tathA anya dharmonuM talasparzI jJAna dharAvatA hatA. vi.saM. 1997nA siyAlakoTanA cAturmAsa daramyAna temanA bhaktone mAna ApI, janmASTamInA tahevAra para pUjyazrIjIe hiMdu maMdiramAM jaIyogezvara zrIkRSNa viSe mananIya pravacana ApyuM hatuM. ekavAra gurudvArAnA rokANa daramyAna zIkha bhaktone temAge gurunAnakanA siddhAMto samajAvyA hatA. ghaNIvAra temaNe mAnavadharma, ahiMsA, vyasanamukti tathA rASTrabhAvanA paracoTadAra hRdayasparzI vyAkhyAno ApyAhatA. kevaLa prabhAvI vakatRtvakalA jJAnanA UMDANa vinA, talasparzI abhyAsa, manana ciMtana vinA pAMgaLIne alpajIvI nIvaDe che. pUjya gurudeva agAdha talasparzI jJAnanA svAmI hatA. maulika ciMtanamanana dvArA jJAnamAM tejasvitA pragaTI hatI. temanI vAtamAM saMvedanAne prabhAva rahetA. ane eTale ja emanAM pravacano hRdayasparzI prabhAvazALI pariNAmajanaka siddha thatAM hatAM. karmavAdanA siddhAMtane prAdhAnya ApatA jaina dharmanA sAdhu bhagavaMtonI jIvanazailI tathA dinacaryA atyaMta kaThina duSkara hoya che. sAmAnyataH paDhane prAtaHkALanA samaye moTAbhAganA lokomIDI nidrAmAM poDhImastImANatA hoya che, jyAre jaina sAdhu bhagavaMtokaDakaDatI ziyALAnI ThaMDImAM paNa evA samaye vahelA UThI khullA page pAdavihAra karatA hoya che. A to temanI titikSAnuM eka udAharAga che. devAdhideva paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjInI sahanazIlatAnI kalpanA Ave che, ke jemaNe lagAtAra bAra varSa sudhI satata TADha taDako tathA varasAdanuM kaSTa veThIne dhyAna avasthAmAM tapa karyuM hatuM? sAdhu bhagavaMtonI locanI kriyA paNa dhIrajanI AkarI kasoTI lenArI hoya che. bahumukhI pratibhAnA svAmI pUjyazrIjInAsAgonA utkRSTa vikAsa pAchaLa temanI atyaMta vyasta tathA kaThina dinacaryA javAbadAra hatI. eka Adarza zramaNanuM jIvana kevuM hovuM joIe, teNe samayanI kSaNa kSaNano upayoga zI rIte karavo joIe tenI preraNA pUjya gurudevanI dinacaryAmAMthI prApta thAya che. zAsana ziromaNi sarvajJa, sarvavyApI paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjIe gaNadhara gautama ( 5 ) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmIjIne ekavAra jIvana saMdeza ApatA kahyuM hatuM, 'eka kSaNa mATe paNa pramAdana sevazo. A pAvana saMdezanuM pAlana pUjyazrIjIe potAnA jIvanamAM sAMgopAMga karI batAvyuM hatuM. jIvananI pratyeka paLa koIracanAtmaka kAryamAM athavA ArAdhanAmAM vyatIta karanAra pUjyazrIjIno jIvanakrama kevo hato? raka urahinacaya pUjya gurudeva prAtaH kALe cAra vAge UThI jatA. jAgIne teo navakAramaMtranA jApa, tIrthakara devonuM smaraNa, pratikramaNa, lekhana, vardhamAna vidhA, sUrimaMtranA jApa, navasmaraNa pATha tathAdevadarzana karatA hatA. pacakhANa pAra karIalpAhAra karatA, tyAra pachI ziSyo sAthe Avazyaka vAtacIta karatA. vaMdanArthe AvatA bhakto sAthe parivAra, samAja, deza tathA dharmasaMbaMdhI vArtAlApa karIne vyAkhyAna ApatA. tyArapachI AhArapAgI karI thoDo ArAma karatA pachI sAdhuone vAcanA ApatA. praznonA uttara ApatA, AvelA patronI vigato jANI tenA pratyuttara lakhAvatA. dhArmika tathA sAmAjika kAryo viSe carcA-vicAraNA karatA. saMdhyATANe AhArapANI grahaNa karatA.devasI pratikramaNa karatA ane AgaMtukone upadeza ApatA athavA temanA praznonA uttara ApatA. rAtrino eka prahara vItyA pachI saMthArA porasI karatA. AhAramAM pUjyazrIjI davA sahita mAtra dasa padArtho ja grahaNa karatA. kyAreka pAMca padArthothIjacalAvI letA. AThama tathA caudazanAroja upavAsa karatA. pUrNimA tathA amAvasyA uparAMta bIja, pAMcama ane agiyArasanA divase ekAsaNuM karatA. zArIrika kAraNa sivAya haMmezAM porasI karatA. eka kAryano AraMbha karyA pachI tene pUrNa karIne ja bIjuM kArya upADatA. kSetrano vicAra karIne ja potAnI pravRttino vikAsa karatA. satata kAryazIla rahevAnA kAraNe ja teo aneka siddhio prApta karI zakyA hatA. niyamitatA, zistapAlana, dharmadhyAna, upAsanA tathA samayanI kadara karI potAnA jIvananI pratyeka paLano sadupayoga karI pUjyazrIjI mahAnakarmayogI banyA hatA. eka asAmAnya advitIya yogadAna temaNe jaina dharma tathA samAjanA utkarSamAM ApyuM che. pUjyazrIjI jevA mahAnakarmayogInI jIvana caryA sau bhakato mATe sadAya preraNArUpa banI raheze. koka draDha manobaLa jevyaktinuM manobaLa aDaga himAlaya jevuM suDha ane majabUta hoya che, jeno AtmA polAda jevuM sAmarthya dharAve che, tevI vyakti zArIrika nirbaLatAke vRddhAvasthA jevA paribaLo sAme zaraNAgati svIkAratI nathI. pUjya gurudeve I.sa. 1950mAM jyAre pAlanapuramAM cAturmAsa karelo, tyAre temanI AMkhanAMmotiyAnuM oparezana thayuM hatuM. te samaye vaijJAnika upakaraNo tathA davAonI sImitatAnA kAraNe pUjyazrIjInI AMkhonI rozanI nahIMvata thaIgaIhatI. uparAMta temanI uMmara paNa 80 varSanI thaI cUkI hatI, paraMtu dRDhAgrahI, makkama manobaLa dharAvatA pUjya gurudevanI bhAvanA hatI ke pAlitANAnI yAtrA karavI che!ane e ddaDha saMkalpa temaNe pUrNa paNa Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyo. I.sa. 1951 mAM temaNe pAlitANAnI yAtrA karI. jaMDiyAlAguru ane lAhora vacce barkarA nAmanuM cora lUMTArAonuM gAma hatuM. savAre lAMbo vihAra karI thAkyApAkyA pUjyazrIjI ane bhakto jyAre gAmanI eka dharmazALAmAM rokAyA, tyAreekaparagaju zIkhabhAI tathA eka bahene gAmamAM nahIM rokAvAnI salAha ApI. pUjyazrIjIe tyAresaunI bhalAImAM tyAMthI punaH lAMbo vihAra karyo. AhArapANI, thAka jevA koI paribaLonI asara pUjyazrIjIne calAyamAna karI zakatInahIM. pUjyazrIjIe potAnA jIvanakALamAM himAcala pradeza tathA gujarAtanA durgama khaDakALa pradezomAM dharmaprabhAvanA sAru vihAra karI potAnI makkamatAnA darzana karAvyA che. 80varSanI uMmare paNa zikSaNa prasAra sAru gurukuLanIsthApanA sAru dUdha, ghI jevA padArthonA tyAganI pratijJA paNa aDaga manobaLanA svAmI pUjyazrIjI laI letA. vizvavijetA nepoliyana bonApArTekahyuM hatuM- 'jagatamAM koI vastu azakya nathI.' pUjya gurudeve dhArmika tathA sAmAjika kSetre A vAkyane satya siddha karI batAvyuM hatuM. 1947nA bhArata-pAkistAnanA bhAgalA TArNa pUjyazrIjI gujarAMvAlAmAM bhakta samudAya sAthe phasAI gayA hatA. comera dharmajhanUnI lokono AtaMka vyApelo hato. ghaNIvAra tophAnI tattvo upAzraya sudhI dhasI AvatA. jAna-mAlanI tyAre koIsalAmatI nahotI. evA bhayaMkara samayamAM paNa pUjyazrIjI aDaga rahyA hatA. ddaDha manobaLanA sahAre paramAtmAnI bhakti karAvI sau bhAvikone hiMmata ApatA hatA ane evA vAtAvaraNamAM paNa pUjyazrIjIe paryuSaNa parvanI ujavaNI karAvI potAnA pratApI manobaLano saune paricaya Apyo hato. mAnava ItihAsane kalaMkita karatA e dArUNa duHkhada divasomAM mAnavI saMskAro bhUlI, dharmanA prema,ahiMsA, bhAIcAro, sadbhAva, mAnavatA tathA karuNA jevA siddhAMtonI hoLI karI, pASANa yuganA jaMgalI pazunI jema bIjA nirdoSa mAnavIo para atyAcAra gujArI rahyo hato. comera hiMsA, atyAcAra, corI, lUMTaphATa, baLAtkAranA zaramajanaka banAvo banatA hatA. kAyado vyavasthA khADe gayA hatA. tAra-TapAla, saMdezAvyavahAranIkAmagIrI khoravAI cUkI hatI, tyAre bhAratamAMthI prasiddha thatA akhabAromAM ekavAra arerATIbharyA samAcAra camakyA... traNa sAdhu bhagavaMtonI dharmajhanUnI tattvo dvArA karavAmAM AvelI karapINa hatyA... AsamAcAra prasiddha thatAM ja bhAratano samagra jaina samAja khaLabhaLI UTho. A banAvanA cAre bAju gherA pratyAghAta paDyA. samagra hindustAnamAMthI bhArata sarakAra para hajAronI saMkhyAmAM tAra karavAmAM AvyA. temAM pAkistAnamAM phasAyelA jaina sAdhu-sAdhvIone tAtkAlika surakSA pradAna karavAnI mAMgaNI karavAmAM AvI hatI. tatkAlIna kAryadakSa vicakSaNa gRhamaMtrI zrI vallabhabhAI paTele pUjya gurudevane gujarAMvAlAthI bhArata laI AvavA eka vimAna mokalavAnI vAta karI, tyAre makkama manobaLa dAkhavI pUjya gurudeve potAno saMkalpa jAhera karyo... ' jyAM sudhI ahIM rahelA aDhIso zrAvako tathA sAdhu-sAdhvIonI vyavasthA nahIM thAya, tyAM sudhI emane choDI huM ekalo bhArata nahIM AvuM!' pUjyazrIjInA uparokta zabdomAM ddaDhatAnI sAthe sAthe mAnavatA paNa maheMke che ane 6 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhayatAnA paga darzana thAya che. temanI niHsvArtha bhAvanA paNa A prasaMgamAM draSTigocara thAya che. potAnA kuLanA pitRonI tapAgavidhi karAvavA mATe bhagIrathe daDha saMkalpa karI gaMgAnuM pRthvI para avataraNa karAvyuM hatuM. Dha nizcaya keLavIdhruve dIrgha tapazcaryA karI AtmakalyANa sAdhyuM hatuM. dunyavI rIte tenasiMga hilerIe kRtanizcayI thaI avaresTanA ucca zikharanuM ArohAga karI batAvyuM hatuM. te ja pramANe pUjyazrIjIe pAga jIvanamAM aDaga manobaLa, daDha saMkalpazakti keLavI janadharmanI prabhAvanA, zikSaNa pracAra, samAjasudhAraNA tathA rASTrasevA jevA uttamottama kAryo pAra pADyA hatA. A maunanA upAsaka mauna pALavuM e pArA eka tapazcaryA che. maunathI bAhya jagatanI yAtrA baMdha thAya che. AMtarika jagatanI yAtrA zarU thAya che. ane vyakti kALAMtare mahAtmA siddhAtmAne paramAtmA banI jAya che. mana zabda parathI muni zabda prayojAyo hovAnI saMbhAvanA che. mIna keLavavAmAM paNa gajabanI sahanazIlatA, dhairya tathA samatAbhAvanI jarUra paDe che. bhAgavatamAM eka kathA Ave che. ekaRSi tapazcaryAkratA hatA.aMtima kSaNe temanI eka mRgalAne bacAvavAnI icchA adhUrI rahI gaI. bIjA janmamAM te mRgayonimAM gayA tyArapachInA janmamAM teo manuSya yonimAM AvyA.bALapaNathI ja temaNe maunavrata svIkAryuM hatuM. temane pUrvanA bhavonI smRti hatI. temanA vyavahArathI loko temane jaDabharata tarIke oLakhavA lAgyA. ekavAra gAyo carAvatA jaMgalamAM vRkSa nIce beThA hatA. keTalAka loko temane pakaDI gayA. temane yajJamAM Ahuti mATe batrIsa lakSaNA puruSanI jarUra hatI. jaDabharatane mAtA mahAkAlInA maMdira sAme ubhA rAkhI loko temane mAravA talavAra ugAme che, chatAM mauna jaDabharata nirlepabhAve A khela nihALatA rahe che. mauna AvuM utkRSTa prakAranuM hovuM joIe. are ! zatruo jAna levA taiyAra thaI jAya te paLe paNa mauna jaLavAI raheto emaunanI agAdha zaktithI mAnavIno beDo pAra thaI jAya. jaDabharatanI kathAmAM paNa e kSaNe mAtAjI pragaTa thAya che ane jaDabharatane bacAve che, kALAMtare jaDabharata mokSane upalabdha thAya che. pUjyazrIjI sudhArAvAdI valaNa dharAvatA mahApuruSa hatA. dhArmika zikSaNa sAthe vyAvahArika zikSAga, vyasanamukita, kanyA zikSAga, kanyAvikraya prathAno virodha, sAmAjika ekatA jevI samAjanI unnati thAya evI pravRttionI sAthe sAthe teo gharmapracAranI pravRtti karatA hatA. emanA AvA pragatizIla draSTikoNane nahIM samajI zakanArA rUDhivAdI anya jaina zrAvakoe I.sa. 19paramAM pUjAzrIjInAmuMbaInA cAturmAsa daramyAna temanI viruddhacopAniyAM chapAvI apapracAra karyo, tyAre pUjyazrIjIe AvA apapracAra cAlI rahyAnA samAcAra lAvanAra duHkhI thayelA temanA bhaktane samajAvatA kahyuM hatuM... 'tejoSI lokoe prakAzita karAvelA sAcA khoTA copAniyAnI vigato pratye dhyAna Apazo nahIM. paraMtu tame yAda rAkho, maunamAM apArazakti samAyelI che. mauna amogha zastra Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. ApaNe temane pratyuttara ApatA henDabIla chapAvavAnI jarUra nathI... virodha jhAjhA divasa nahIM Take. ApaNI zAMti, ApaNuM mauna ja temane ThaMDA pADI deze." ane kharekhara pUjyazrIjInA maunanA nirlepa bhAvanA kArAge e virodhIo zAMta paDI gayA. pUjyazrIjInA jIvanamAM AvA keTalAya prasaMgo che, jyAM emanI manapUrNa zAMtinA kAraNe ghaNA nirarthaka vikhavAdo, vivAdo TaLI gayA hatA. pUjyazrIjInA jIvanamAM mauna temanI sAdhanA siddhinuM eka abhinna aMga hatuM. samatAbhAva jagatamAM jyAre sAmAnya mAnavIne acAnaka ja aDhaLaka dolata prApta thAya athavA sattApamAna pratiSThA prApta thAya che, tyAre te AnaMdita abhimAnI ahaMkArI thaI jAya che, enAthI viparIta jyAre mAnavI vepAramAM khoTa karI nirdhana thaI jAya, padabhraSTa thaI jAya che tyAre duHkhI thaIlaghutAgraMthino zikAra thaI jAya che. arthAt sAmAnya mAnavI sukhadhImohita thAya che, duHkhathI gabharAya che. tenAmAM samatAbhAva hoto nathI, paraMtu sAcA saMtAnI vAta nirALI hoya che. siddhapuruSo samatAbhAvI hoya che. ayodhyAnA rAjA tarIke jemano rAjyAbhiSeka thavAno hato evA zrIrAmane jyAre cauda varSano vanavAsa maLyo, enAthI e saheje vicalita na thayA. cauda varSa pachI laMkA viryA bAdazrIrAmano jyAre rAjyAbhiSeka thayo, tyAre paNa teo harSollAsamAM chakI nahotA gayA. phAlanA konpharansamAM tathA sirohI pAsenA brAhmaNavADAjI tIrtha khAte poravAlanA saMmelanamAM pUjya gurudevane jyAre vizeSa padavIothI vibhUSita karavAnI bhakatoe taiyArIo karI, tyAre pUjyazrIjIe vinamratAthI e upAdhio levAno InkAra karI dIdho. prathamavAra jyAre paMjAbanA bhakto tathAsaghaLA sAdhu bhagavaMtoe temane AcAryapadavIthI vibhUSita karavAnI abhilASA sevI, to temaNe e padavI pATaNamAM birAjatA vayovRddha sAdhu bhagavaMtane arpaNa karavAnI IcchA pragaTa karI, to sAthe sAthe paMjAbamAM cAlatIdharmotthAna tathA samAja sudhAraNAnI pravRttimAM sahejapaNa oTa nahIM AvavAdevAnI bAMhedharI pUjyazrIjIe paMjAbI bhakatone ApI hatI. temane jyAre sanmAnapatra ApavAnI vAta AvatI, to pUjya gurudeva e sanmAnapatranA sAcA hakakadAra temanA gurudeva pUjya AtmArAmajI mahArAja che ane, huM to samAjano sevaka chuM.... Apa mAruM sanmAna karI mArI javAbadArIo vadhArI rahyA cho.' evA nirabhimAnI pratibhAva ApatA hatA. arthAtu mAna sanmAna, padavITANe teo AvI dunyavI vastuothI lipta thatA nahotA. jyAre gopIpurAnA upAzrayamAM rAmacaMdrasUrijInA sevako AvI temane vaMdanA karavAnI ceSTA nathI karatA, tyAre paNa teo zAMta rahe che. bIjA gusse thayelA zrAvakone zAMta rahevA apIla kare che. muMbaImAM temanI samAjasudhAraNAnA virodhamAM copAniyAM chapAya che, tyAre pUjyazrIjI zrAvakone mauna rahevA samajAve che. tatkAlina rAjA-mahArAjAone maLatAmahArASTranA pradhAna yazavaMtarAya cauhANane maLatAke paMDita motIlAla naherUnI mulAkAta TANe pUjyazrIjI vizeSa AnaMdita thatA nathI, to samAjanA kacaDAyelAnAnA mAnavIne paNa teo pUrNa AdarathI premathI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe che, tyAre emanA manobhAvamAM samabhAva ja vartAya che. vAda-vivAdamAM paNa sthAnakavAsI paraMparAnA sohanalAlajInA pakSane parAjita karI pUjyazrIjI haryAdita nathI thatA tathA anya paMDito ke jJAnIo sAthenA vArtAlApa daramyAna abhimAnathIphulAI jato nathI. AvA pUjA gurudeva sAcA arthamAM samatAbhAvanA parama upAsaka hatA emasvAbhAvika ja anubhavAya che. sukha-duHkha, harSa -lAni, sagavaDa-agavaDa, mAna-apamAna jevA jagatanA tamAma vaMdvothI para thaI pUjya gurudeve samatAbhAvane jIvanamAM AtmasAt karI sAdhutAne supere dIpAvI hatI ane AvA jasAdhu puruSamAM paramAtmAnI alaukika zaktio utaratI hoya che. mika tapobaLa AMgItapasvI, saMta sAdhu puruSanA AzIrvAdamAM evI tAkAta hoya che ke vijJAnanI draSTie asaMbhava lAgatI ghaTanAo paNa banI jatI hoya che. varSonI sAdhanA, japa, tapa, niyama, zuddha cAritrayukta saraLa jIvana jIvatAM sAdhu purUSomAM kALAMtare divya aSTasiddhio vikasita thayelI jovA maLe che. sAdhupuruSanA tapobaLanA kAraNe lokonA jIvanamAM banatI AvI alaukika ghaTanAone camatkAra gaNavAmAM Ave che. ekavAra saMta tulasIdAsajI pAse eka niHsaMtAna vaNika zeThagayA. temaNe saMtane putra sukhaviSe pRcchA karI. tulasIdAsajIe e zeThane bIjA divase kahyuM ke sAta janmo sudhI tamAre saMtAnayoga nathI. nirAza zeTha pAchA vaLyA. jaMgalamAM anya ekatapasvInI jANakArI maLI. temAge e tapasvInI zraddhAthI sevA karI ane prasanna thayelA tapasvIe zeThane sAta saMtAna thavAnA AzIrvAda ApyA ane zeThane tyAM sAta bALako thayA paNa kharA. mahAna saMtapuruSonA AzIrvAdamAM AvI zakti rahelI hoya che. pUjyazrIjI paNa A prakAranA tapobaLanA svAmI hatA. temane temanA gurudevapUjya AtmArAmajInI AziSa maLI hatI.rakSakadevI-devatAnI tathA paramAtmAnI temanA para amIdraSTi hatI tathA temanuM potAnuM jIvana paNa pUrNa sAdhanAmaya tejavI hatuM, eTale temane vacanasiddhi yoganI prApti thaI hovAnuM anumAna karI zakAya. e pUjyazrIjInA tapobaLanI jatAkAta hatI ke, gujarAMvAlAmAM dharmajhanUnI, lohInA tararayA lokonA ToLAM jyAre maMdiramAMke upAzrayanA prAMgaNamAM pravezatA, ke temanA pagaUbhita thaI jatA. temanI AsurI zakti haNAI jatI ane e lokone pAchA pharI javuM paDatuM hatuM. temanA jIvanamAM tapobaLanI siddhinA keTalAya prasaMgo draSTigocara thAya che. emanI nizrAmAM thatA pratiSThA mahotsava TANe varasAdanuM vidana TaLI zake che. koIka duSkALagrasta vistAramAM temanA pAvana pagalAM thatAM meghavaSa thaI zake che... eka gAmamAM to bAjunA anya gAmamAMthI paramAtmAnI pratimAlAvIne pratiSThita karI zakAtI nahotI, paraMtu pUjyazrInA Adeza tathA AziSathI aMkArya nirvidane pAra paDyuM hatuM. pAlitANAmAM saMgItakAra ghanazyAmadAsajIne karaDelA nAganuM jhera pAga pUjyazrIjI dvArA apAyela abhimaMtrita vAsakSepathI utarI gayuM hatuM. eka vakIla bhAIno phAMsInI sajAmAMthI bacAva thayo hato... ( 10 ) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA ghaNAM prasaMgo pUjya gurudevanA jIvanakALamAM banyA hatA. A badhA prasaMgo uparathI ja saheje mAnavuM paDe ke pUjyazrIjI temanA tapobaLanA kAraNe alaukika zakti dharAvatA hatA. gaja sthitaprajJatA jJAnI sAdhusaMto, mahApuruSa haMmezAM yuvAkALamAM ja nahIM, paraMtu samajaNa keLavAtA ja dunyavI pravRttionI sAthe sAthe bhakti, upAsanA zarU karI devAnI zikhAmaNa ApatA rahyA che, kAraNake bIjA kAmone to kAla para ThelavAthI jeTalIhAti nathI thatI enAthI anekagaNI hAni paramAtmAnI bhaktine vRddhAvasthAparaTelavAthI thAya che. vRddhAvasthAmAM mANasanI kAryazaktihaNAya che, mAnasika rIte durbaLatA anubhavAya che. zArIrika rIte zarIra aneka rogonuM bhoga bane che, tyAre bhakti thaI zakatI nathI. ane bhakti bhajana satsaMga paramAtmAnA nAma smaraNa vinA muktinI AzA zI rIte rAkhI zakAya? sAMsArika IjaLathI mukta thayelA mahApuruSone mATe vArdhakya avasthA paNa temanI sthita prajJatAnA kAraNe vyavadhAnarUpa banatI nathI. pUjyazrIjI paNa evA ja sthitaprajJamahApuruSa hatA. temanAjIvanamAM 80thI83no samayagALokaparovItyo hato. paraMtu temanI sthitaprajJatAnA kAraNe emanI jIvana zailI, kAryapraNAli para tenI koI viparIta asaro paDI nahotI. pUjyazrIjI jyAre sAdaDI hatA, tyAre temane motiyA AvyA hatA. AnA kAraNe temanI AMkhonI rozanI nahIMvata thaI gaI hatI. muMbaImAM temaNe oparezana karAvyuM, tyAre AMkhone sArI rozanI punaH prApta thaI hatI. vaLI muMbaInA rokANa daramyAna ja temane prosTeTa graMthinI takalIpha thaI hatI. naveka mahinA cAlelI A bImArIthI lAkha upacAro karAvyA chatAM pUjyazrIjI mukta thaI zakyA nahotA. samagra RNAvasthA daramyAna pUjyazrIjI to sthitaprajJa ja rahyA hatA. karma siddhAMtanA jJAtA pUjyazrIjIe A takalIphane azubha karmonA udayanuM phaLa mAnI sahana karI hatI. bImArI daramyAna paNa teo zAMtithI japatapamALA ciMtana karatA rahyA. AtmajJAnI vibhUti zrIramANa maharSie jIvanamAM kensaranI pIDA sthitaprajJa thaI bhogavI hatI. svAmI rAmakRSNa paramahaMsa jevA mahAtmA jJAnI puruSane paNa aMtima avasthAmAM gaLAnuM kensara thayuM hatuM, chatAM temaNe sthitaprajJatA keLavIe mahA jIvaleNa roganI yAtanA paNa hasatA mukhe sahana karI hatI. sAmAnya mAnavI AvI bImArIonI pIDAthI trasta thaIduHkhI thaI,kayAreka AtmaghAtI pagaluM paNa bharI bese, paraMtu sthitaprajJatA dhAraNa karI cUkelA pUjya gurudeve AvI bImArIone azubha karmonuM phaLa gaNAvI sahajatAthI sahana krI hatI. sthitaprajJatA e pUrNa sAdhutAnuM lakSaNa che, je ApaNA cAritranAyakanA jIvanamAM AtmasAt thayeluM draSTigocara thAya che. A sarjaka saMta kavi suradAsa, mIrAM, kabIra, AnaMdaghana svAmInAM kAvyo, pado, racanAomAM paramAtmA pratyeno je premabhAva, samarpaNa bhAva tathA satya draSTigocara thAya che, evA ja haTyasparza bhAva pUjyazrIjIe racelA pado, kAvyo tathA bhajanostutio ItyAdimAM thAya che. - - --- - - - 11 - Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirmaLa,saraLa bhAvanAzALIpUjya gurudeve temanA jIvanakALa daramyAna uttamottama bhaktipUrNa racanAnuM sarjana karyuM che. eno rasAsvAda saMgItanA zokhIna bhaktajano ja mAgI zake. pUjyazrIjI eka sArA sarjaka hatA. hiMdI bhASI bhaktonA lAbhArthe pote gujarAtI hovA chatAM A badhI racanAo temaNe hindImAM karI janAvalaMbIo para bhAre upakAra karyo che. e draSTie pUjyazrIjI bhakitabhAvasabhara hRdayasparzI zreSTha padyakAra sarjaka paNa hatA. 12 For Private 2 sonal use only www.sainelibrary.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sAdhutAnI suvAsa | jagatamAM jyAre jyAre lokakalyANa sAru, mAnavajIvananA utthAna sAru, janasamudAyanI AdhyAtmika cetanAne prajavalita karavA mahAna AtmAonA vasuMdharA para avatarAga thayAM che, tyAre tyAre alaukika ghaTanAo dvArA emanA zubha AgamananA saMketa lokone maLatA rahyA che. devAdhideva mahAvIra svAmIjInA janma pUrvemAtAtrizalAdevIjIne cauda divya svapna AvelAM... bhagavAna IzukhristanAbethalehAma zaheranI bahAra gamANamAM janma thatAM AkAzamAM eka tejasvI tAralAno udaya thayo hato...yogezvara zrIkRSNanA janma sAthe ja kArAgRhanAM daravAjAnAM tALAM tUTI gayAM hatAM... ane AThamanI meghalI rAtre pitA vAsudevajIne jamunAmAM umaTelA pUre paNa mArga karI Apyo hato. mahAtmAo, dharmAtmAo, tyAgIo tathA saMtapuruSonA jIvana bAlyAvasthAthI ja asAmAnya krAMtikArI ghaTanAothI paripUrNa hoya che. AvA mahApuruSonA AtmAnI AbhAmAM tyAga, niHspRhItA saMsAra pratyenI udAsInatA svAbhAvikapaNe jhalakatI draSTigocara thayA sivAya rahetI nathI. nyAyAbhAnidhi AcArya bhagavaMta zrImad vijayAnaMdasUrIzvarajI ma.sA. bALapaNathI janIDara, spaSTa vakatA hAjara javAbI hatA. jaina parivAramAM temano uchera thatAM temano AtmAvirakta bhAvanAthI raMgAIgayelo ane temaNe AtmakalyANa sAru dIkSA lIdhI hatI. satyanA teo parama upAsaka hatA. pUjya AtmArAmajI mahArAja sAhebe, sthAnakavAsI paraMparAmAM dIkSA lIdhI hatI, paraMtu temaNe jyAre jJAnanI upAsanA daramyAna Agamono abhyAsa karatAM jANyuM ke jaina dharmamAM mUrtipUjAno niSedhanathI, to satya khAtaramANe potAnA aDhAra jeTalA sAthI munirAja sAthe nIDaratAthI zvetAMbara mUrtipUjaka paraMparAmAM pharI dIkSA lIdhI. AvA parama upakArI satyanA prakhara upAsaka,karmaThakarmayogI, aneka siddhionA svAmI AtmArAmajI mahArAja sAheba pAse vaDodarAnI jAnI zerInA upAzrayamAM eka vyAkhyAna daramyAna eka divya bALake pravacana pUrNa thayA pachI bhAvavibhora thaI, temano caraNasparza karI aNamola jIvana jIvavAnI jaDIbuTTInI mAMgaNI karI. bhavasAgara tArI de,jIvanapathane jJAnaprakAzathI Alokita karI de tevo, AdyAtmika jIvana mATe dIkSArUpI aNamola dhanabhaMDAra mAMgyo. bALapaNamAM ja jenA AtmAmAM tyAganA suvAsita puSpo khIlI gayA hatA, e mahApuruSa koNa hatA ? parivAramAM paraloke sIdhAvavAnI aMtima kSaNe jene dharma anuSThAna japa tapa vratanA pIyUSa pAna karAvelAe mAtAe pAga A divya bALakane ahaMtano Asaro levAnI AziSa ApI hatI ane tyAre paLavAramAM mAtAnA virahanI vedanAthI para thaI, AtmAnI amaratA tathAdehanI nazvaratAne AtmasAtukarI nirbhaya bhAvezata thaIvAstavikatAne svIkArI lenAra e niHspRhI vyakti koNa hatI? 13) Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrA paMjAba, rAjasthAna, dilhI, uttarapradeza, gujarAta tathA hAlanA pAkistAnanA gujarAMvAlA ja mAtra nahIM, paraMtu samagra duniyAnA aneka vidvAnoe jemanI sAdhutA samakSa ahobhAvathI mastaka namAvyuM, jemaNe premathI, samAdarathI je mahApurUSanA jIvana kavanane temanI mahAnatAne vaMdanA karI e mahApuruSa anya koI nahIM, paraMtu pUjya AtmArAmajI mahArAja sAhebanA ja paTTadhara evA paMjAba kezarI, timira tAriNI, yugadraSTA AcArya zrImad vijaya vallabha sUrIzvarajI mahArAja sAheba hatA. bAlyAvasthAthI ja vairAgya, bhakti, AtmakalyANanI bhAvanAnA bIja temanA aMtarAtmAmAM dharabAyelAM ja paDacAM hatAM. dhArmika saMskAronuM siMcana, eka mAtA so zikSaka samAna kahevatane sArthaka karatA dharmAnurAgI mAtAe karyuM hatuM. AvA dhArmika sarasa vAtAvaraNamAM bALaka vallabhanAM sAdhutAnAM bIjane aMkura phUTyAM. emanA AtmapradezamAM saMsAranI asAratAnA aspaSTa khyAla ubharavA lAgyA hatA. mAtAnA svargavAsa pUrvekahevAyelA amUlya amRta vacanothI saMsAra pratyenA AchA pAtaLA khyAlanA jALAM paNa dUra thaI gayAM. durlabhamanuSya jIvanano hetu zuM che ? AtmAnuM Agamana kyAMthI thAya che ? kyAM tenuM gaMtavya che ? 84 lAkha yoninI bhavayAtrAno aMta zuM saMbhava che ? jIvanamAM AtmAnI mukti mATe zuM karavuM Avazyaka che ? pANInA parapoTA jevA saMbaMdhonuM koI mUlya che kharuM ? pharIthI kyAreya koIvAra janma dhAraNa na karavo paDe e mATeno koI prazasta rAjamArga che kharo ? potAnA AtmAnA uddhArane lagatA AvA keTalAya anuttara praznonI hAramALA jijJAsA banInAnakaDA vallabhanA aMtarane ghamaroLavA lAgI. vairAgya bhAvanI cinagArI bALavallabhanA mAnasamAM pragaTI cUkI hatI. mAtra nava varSanI nAnI vaye AdizaMkarAcAryajIe satyanI zodhamAM gRhatyAga karyo hato. kAraNa hatuM satyanI tIvra abhIpsA ane dilamAM dAvAnaLanI jema pragaTelo vairAgya bhAva. zIkha dharmanA guru nAnaka paNa nAnI vaye ja viraktibhAvathI raMgAIsatyanI zodhamAM lAgI gayA hatA. uttara bhAratanA AtmajJAnI saMta bhIkhA paNa bALapaNathI ja sAdhu saMgatamAM evA raMgAyA ke mAtra bAra varSanI uMmare ja tIvra vairAgyathI prerAI gRhatyAga karI gurudeva gulAlanI zaraNamAM bhaTakatA AkhaDatA pahoMcI gayA hatA ane temanAsAMnidhyamAM rahI Akhare AtmajJAna pAmyA hatA. saMta bhIkhAnI manodazA sAthe bALaka vallabhanI manodazAsAmyatA dharAve che. asAra saMsAranI mAyAjALathI trasta thaIne ja bALaka vallabha pUjya AtmArAmajI pratye pUjyabhAva gurubhAva keLavIne amUlya akhUTa jJAnadhananI khojamAM upAzrayamAM doDI nahotA gayA ? khera emanI AMkhomAM caherA para temanI bhAvabhaMgimAmAMthI jhaLakatA vairAgya bhAva, samarpaNa bhAvane pUjya gurudeva pAmI gayA hatA. jJAnI AtmArAmajI mahArAja sAhebe yogya samaye dIkSA ApavAnI vAta karI bALaka vallabhanIsAcI tyAga bhAvanA para maMjUrInI mahora paNa mArI dIdhI hatI, paraMtu bhAvi guru ziSyanI A prathama mulAkAte vallabhanA aMtaramAM uThelI tyAganI cinagArIne kharekhara prANavAyu ja jANe jANe pUro pADaco hato. 14 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvata 1940mAM pUjya AtmArAmajI mahArAja sAhebanA samudAyanA ciMtanazIla munirAjazrI caMdravijayajI ma.sA.no cAturmAsa ApaNA cAritra nAyakanA vatana vaDodarAmAM thayo. bhUkhyAne bhAvatA bhojana maLe, raNamAMtarasyA bhaTakatA musApharane mIThA jaLanI vIraDI maLe, netrahInane navIna AMkho maLe, prItamane preyasI maLe bhaktane bhagavAna maLe... ane je alaukika parama tRptidAyaka AnaMda thAya evA apAra AnaMdathIvallabhano manamayUra soLe kaLAe nAcI UThayo. savAra-sAMja upAzrayamAM jaI vyAkhyAna sAMbhaLavA, divya satsaMgano lAbha levo emane vyasanasamAna thaI paDyuM. dina-pratidina temanA aMtaramAM pragaTatI pAMgaratIvairAgya bhAvanIlatA vadhu puSTa saghana thayA lAgI. saMsArathI vimukha thavAnI temanI IcchA baLavattara thavA lAgI. dunyavIkAryo, pravRttio pratye dilamAM udAsInatA keLavAvA lAgI. saMsAranA sukhomAM phikAza vartAvA lAgI. dina-rAta pyArA paramAtmAnA darzananI pyAsa temanA aMtaramAM vyApI gaI. jaLa vinA mAchalI je rIte taraphaDe evI hAlata emanA prANa anubhavavA lAgyA. pazcima jagatanA vicAraka baTeMDarasela eka jagyAe lakhe che ke have samaya evo Avyo che ke loko paramAtmA vize vArtAlApa karavAnuM TALe che. tenAM astitva viSe vAdavivAda karavA bhAgye ja koI taiyAra thAya che. tenA aMge carcAo karavAnuM paNa TALe che. paramAtmAne mAnI, tenI pUjA arcanA karI maMdire darzane jaI sau saMtoSa mAnI le che, paraMtu sAcA aMta:karaNathI tenI zodha karavA, tene jANavA koI prayAsa karatuM nathI. paraMtu ApaNA caritranAyaka AbAbatamAM thoDA nasIbadAra hatA. temanA cAra mitronI maMDaLIne tattvajJAnamAM tathA paramAtmAnI vAto karavAmAM rasa hato. A loko ekaThA maLatA tyAre saMsAranI asAratA, paramAtmAnI prApti, jIvananA hetu jevA tyAgapradhAna viSayo para bharapeTa carcA karatA. A paNa eka prakArano satsaMga ja hato. kizorAvasthAmAM khelakUda, dhIMgAmastI, mojamastI karavAnA divasomAM A loko philasUphInI vAto karatA hatA. saMsAramAM bhautika upalabdhio jevIke paisA kamAvA, suMdara yuvatI sAthe vivAha karavAM, sAruM bhaNatara karI nokarI meLavavI, padapratiSThA prApta karavA, videzagamana karavAnI taka prApta karavAnI yojanAo A loko banAvatA nahotA. A satsaMga kaMI eLe gayo nahoto. ApAgA cAritranAyaka chagananI tyAgavRttine A saMgatathI poSaNa prApta thatuM hatuM. ekavAra to AsaghaLA mitroe bhegA maLI, lAMbI carcA vicAraNAnA aMte sarvAnumate ekayojanA ghaDI kADhI. saue nirdhArita divase cUpacApa koIne jANa na thAya tema gupacUpa gRhatyAga karI sAdhu banI javuM. jo ke A yojanA pAra paDI nahIM, paraMtu A yojanA pAchaLano zubhAzaya to juo ! keTalo tyAgapUrNa che! vairAgyanI pUrabahAra dilanA sAgaramAM bharatI caDhI hoya to ja vyakita gRhatyAga karI sAdhu banavAno nirNaya laI zake. joke chaganabhAIyojanA niSphaLa jatAM kharekhara thoDA vyathita thayA. zA mATe ? temanA roma romamAM vyApelI tyAganI viraktinI bhAvanA vasaMtotsava manAve te pahelAM ja pAnakharano zikAra thaI gaI hatI. tyAgI AtmakalyANanA pathikanI cittadazA, sAMsArika loko kadI paNa samajI zake nahIM. mahAvIra svAmIjIne gRhatyAga karatA prathama mAtA trizalAdevIjInI lAgaNI, tyArabAda Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTAbhAInI AjJA baMdhanakartA nIvaDI hatI. ApaNA cAritranAyakanA jIvanamAM paNa saMsAra tyAga sAme aneka avarodhonaDyA hatA. paMdara varSanI vaye ja haMsanI jevI nIrakSIra pArakhavAnI zakti kSamatA dharAvatA chaganabhAInI sAdhusaMgati sAme temanA moTAbhAIkhImacaMdabhAIno sAMsArika bhrAtRprema aDaga totiMga khaDakanI jema mArga avarodhI Ubho hato, paraMtuchaganabhAITanizcayI makkama manobaLanA svAmI hatA. jIvanamAM potAno dhyeya nakkI karI cUkyA hatA. eTale jema sonAne tapAvavAmAM AvatA teno nikhAra khIlI uThe, temachaganabhAInAtyAgI AtmAne AtmakalyANanA mArgethI pAchA vALavA moTAbhAIjema jema AkarAM pagalAM bharatA gayA, tema tema ApaNA cAritra nAyakanI himmata khUlatI gaI. saMkalpamAM ddaDhatA ghanIbhUta thavA lAgI. nirbhayatA keLavAtI gaI. sAhasikatA vadhatI cAlI. munirAja zrI harSavijayajI sAthe eka divasa rahevAnI rajA meLavI chaganabhAI ghare pAchAjenapharyA. moTAbhAIe temane amadAvAdamAM pakaDyA, roSe bharAIdholadhapATa karI ane ghera lAvyA. pharI moko maLyo to gharethI chaTakyA. bhUkha, tarasa, vezyA, pagamAM unALAnI RtumAM phollA paDI gayA, chatAM amadAvAda AtmArAmajI mahArAjanI zaraNamAM pahoMcI gayA. pharI moTAbhAIyuktipUrvaka chaganane manAvI ghera laI AvyA. eka avirata saMgrAma, AtmakalyANanA pravAsI ane saMsArI moTAbhAI vacce zarU thaI gayo. vAraMvAra jALa gUMthato bhoMya para paDato karoLiyo jema punaH punaH divAla para caDhavA prayAsa kare tema chaganabhAI paNa dunyavI saghaLA parisaho, avarodho vidanono mukAbalo karatA rahyA. aDaga AtmabaLa hatuM, spaSTa dhyeya hatuM, avicaLa zraddhA hatI, hadayamAM, sAdhu saMgatithI Atma dIpakamAM jhINIjyota pragaTI hatI. ananyavairAgyabhAvathI teo saMpUrNapaNe raMgAIcUkayA hatA. viraktibhAvanI caTelI bharatImAM aMtarAtmA jhaboLAIcUkyo hato. saMsArano kinAro choDI temanI naukAsatyanI zodhamAM vihAra karI cUkI hatI. have temane koI jhaMjhAvAta, dariyAI tophAna, sAgaranA jaLacaro, pralobhananA vikarALa khaDako, koIno bhaya nahoto. jJAna samaMdaranA peTALamAM DubakI mAratA javAmardamarajIvAne vaLI AtmajJAnanA motI vINatA koNa aTakAvI zake? pUrNimAnI rAtre sAgaramAM caDhatI bharatIne khALavI zuM zakya che? dIpakanI jyotanA premamAM paDIkurabAna thatApataMgiyAne koNa aTakAvI zake? kamAnamAMthI nIkaLI cUkelA bANane zuM pAchuM vALI zakAya? chaganabhAInA aMtaramAM vairAgyanI akhaMDaravi razmi pragaTIcUkI hatI, je saMsAranAM timira ulecIne chaganabhAIne tyAgapUrNasAdhu jIvananI AbhAthI Alokita karavA zaktimAna hatI. munirAjazrI harSavijyajI mahArAja sAhebanA sAMnidhyamAM AvyA pachI ApAgI cAritranAyaka chaganabhAInA jIvanamAM tyAganI bhAvanA baLavattara banI eTaluM ja nahIM, paraMtu temanI saMgatimAM rahIne chaganabhAIe cAritrya dharmanA niyamo supere jANyo. kaThora sAdhu jIvananA niyamonuM pAlana karavAnuM paNa temaNe zaru karyuM. chaganabhAInA jIvanamAM eka tarapha sAdhu thavA mATenI moTAbhAI pAsethI rajA meLavavAno saMgharSa hato, to bIjI tarapha potAnI jAtane (16) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - sAdhutA aMgIkAra karavA mATenI taiyArIo cAlatI hatI. chaganabhAI gharamAM rahI potAnA saghaLAkAma jAte karI letA. samayasara prAtaHkALe jAgavuM, japatapa karavA, pratikramaNa karavuM, devadarzane javuM, sAmAyika karavuM tathA taddana sAdagIthI ochAmAM ochI vastuothI calAvI laI svAzrayI thavAnI sAhajika vRtti teo keLavI rahyA hatA. bhAInI IcchAne mAna ApI zALAe javuM, dukAne javuM ema dunyavI pravRttio paNa anicchAe pharaja samajI, vaDIlonI AjJA samajI karI letA hatA. kizorAvasthAmAM paNa chaganabhAInA aMtaramAM saMyamano bodha thaI cUkyo hato. bhautika vastuo pratye temane saheja paNa lagAva rahyo nahoto. amadAvAdamAM teo jyAre pUjya AtmArAmajInA sAMnidhyamAM hatA, tyAre nAnacaMdabhAI zeTha temane potAnA ghare laI gayA hatA. catura zeThe chaganabhAI sAthe vArtAlApa karatA prazna pUchayo, 'tame sAdhu thavA zA mATe Iccho cho ?" "AtmakalyANa mATe....!' paLano paNa vilaMba karyA sivAya gaMbhIratAthI chaganabhAIe zeThane pratyuttara pAThavyo. chaganabhAInA manamAM spaSTa dhyeya hatuM. dimAgamAM jIvana sArthaka karavAno spaSTa nirdhArita khyAla hato. makkama nirdhAra ane AtmakalyANanI samaja hatI. nAnacaMdabhAI chaganabhAInI parIkSA karavA vaLI kahyuM, A tamArI khAdInITopI tame mane ApI do. huM tene ApanA saMbhAraNAM tarIke mArI pAse rAkhavA mAMgu chuM. tenA badale Apa mArI A jarInI TopI laI lo.' - chaganabhAIne to makAna, kapaDAM, AbhUSaNo ane jagatanI saghaLI bhautika vastuo jajyAM bhArarUpa lAgatI hatI tyAM vaLI jarInI TopInuM pralobhana temane zI rIte caLAvI zake ? eTale chaganabhAIe zeThane kahyuM, "mAre ApanI jarInI TopInI jarUra nathI. mArI TopI huM Ama paNa badalavAno hato. Apane saMbhAraNAM peThe joItI hoya to khuzIthI Apa rAkhI lo nAnacaMdabhAI zeThane khyAla AvI gayo ke A kizora chaganano AtmA nirmohI,nirlobhI, pralobhanamukta sAdhutApUrNa che. temane vizvAsa AvI gayo ke AvyaktimAM tyAgI sAdhunA lakSaNa vikasI cUkyAM che. chaganabhAInI sAdhutA dina-pratidina vikasatI jatI hatI. moTAbhAIno virodha temanI tyAgavRttine vadhu prajavalita karato hato. temaNe gharamAM have potAnI aMgata vastuono upayoga ghaTADavo zakaryo. potAnI vastuonuM teo dAna karavA lAgyA. ekavAra eka saMbaMdhInA lagnamAM parANe javuM paDyuM. potAnI dina caryA barAbara paLAya te sAru chaganabhAI vahelA UThI sauthI pahelAM jAnanA utAre pahoMcI gayA ane pratikamAga tathA anya dhArmika kriyAo pUrI karI lIdhI. rAtre paNa khaMDanA eka khUNAmAM khesa pAtharI bhoMya para ghasaghasATa sUI gayA. kevI sAdagI? na gAdaluM lIdhuM na rajAI mAMgIna khATalAnI IcchA rAkhI. khImacaMdabhAIe jyAre ghasaghasATa naciMta bhAve poDhelA chaganabhAInA nirdoSa caherA para zAMti, AnaMda ane saMtoSanA bhAva nihALyA, tyAre jIvanamAM prathamavAra temane lAgyuM ke -17 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAro nAno bhAIsAce jasAdhu thavA jamyo che. mAre tenI ADe AvI aMtarAyakarma na bAMdhavuM joIe. chaganabhAInA jIvanamAM utarelI esAdhutAnI ja kadAca prabhAva haze jemane temanA moTAbhAInuM hRdaya parivartana karI nAkhyuM. emanA caherA para vyApelI zAMti, AnaMda ane paritoSa e temanA tyAgapUrNasAdhutApUrNa AcaraNanuM ja pariNAma nahIM hoya? bIjA divase savAre jyAre khImacaMdabhAIchaganabhAIno saMthAro upADI cAlavA lAgyA to chaganabhAIe temane samajAvIne e sAmAna jAte UMcakI lIdho. sAdhuto svAvalaMbI hoya, teNe potAnA vaDIlonI, sthavira sAdhuonI sevA karavAnI hoya, koInI pAse sevA karAvavI e thoDI sAdhutA che? chaganabhAIe jIvanamAM svAvalaMbanano guNa keLavI lIdho hato. saMsAranA sukho moha lAlasAnA prabaLa baMdhana to chaganabhAInAtyAgI AtmAe kyAranAyatoDI nAkhyA hatA, je tyAgI AtmAnI eka siddhi ja hatI, paraMtu khetaramAM bIja vAvI devAthI anAja maLI jatuM nathI. bIjanuM siMcana, mAvajata tathA dekharekha jarUrI thaI paDe che. chaganabhAI potAnA AtmAmAM paDelA tyAganA bIjane paNa vikAsa ApI ghaTAdAra vRkSarUpe jovA Atura hatA, paraMtu karmasaMjoge temanI sthiti sUDI vacce sopArI jevI hatI. eka bAjuvakIla khImacaMdabhAI temane sAdhusaMgatithI vimukha karavA prayatnazIla hatA ane dIkSAnI anumati ApavA rAjI nahotA, to bIjI tarapha pUjya AtmArAmajI mahArAja sAheba paNa gharanA vaDIlonI maMjUrI vinAdIkSA ApavA saMmata nahotA. tyAgI AtmAchaganabhAInI dizA hatI. paraMtu vairAgyanA chaMde caDelA, tyAganA raMge raMgAyelA chaganabhAI saMgharSa, viTaMbAgA virodhathI nAsIpAsa na thayA. temanuM manobaLa pholAdI hatuM. saMkalpa temano himAlaya jevo aDaga hato. sAgaranA peTALamAM motI meLavavA taiyAra thayelA marajIvA jevI sAhasikatA temanAmAM hatI. pAlitANAmAM pUjya AtmArAmajI ma.sA. sAthe karelA comAsA pachI temanI baLavAvRtti parAkASThAe pahoMcI. rAdhanapuramAM temaNe moTAbhAIne raji.TapAla lakhIbolAvyA. pUjya AtmArAmajInI hAjarImAM ja pheMsalo karAvavA beThA. chaganabhAIe spaSTapaNe potAno baLavo jAhera karI dIdho. have tame, moTAbhAI mane rajA ApI do. huM saMsAramAM rahevA nathI mAMgato." bIjI bAju vivekathI pUjya gurudevajIne paNa jaNAvI dIdhuM, 'Apa dIkSA nahIM Apo to huM saMpatavijayajI mahArAja sAheba pAse dIkSA laI laIza." aMtaranA uMDANathI nIkaLelA chaganabhAInA AtmapokArano aMte vijaya thayo ane tyAM temane dIkSAnI anumati maLI gaI. ubhaya pakSethI Akhare jIvanasaMgrAmamAM chaganabhAIne AtmAnI khumArI, draDhatA, viraktibhAvano vijya thayo hato. alagArItyAgI AtmAonI vAta ja nirALI hoya che. sAcA sAdhu saMta mahApuruSonA jIvanamAM saMsAratyAganI vividha ghaTanAonoMdhAyelI jovA maLe che. doma doma sAhyabI, rAjapATa ane suMdara patnI bALakane madharAte gautama buddha ( 18 - - - - Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paLavAramAM tyAgI, Atma kalyANanA paMthe saMcaryA hatA. koika saMta lagnavedImAMthI saMsAra choDI cAlI nIkaLyA hatA. koI sAdhu pravRttino AtmA jAnanA paDAvathI bhAgI chUTayo hato... tapasvI AtmakhojanA upAsakanaciketAne yamarAjanA dhanavaibhava, vilAsa, sanmAna saMpati, rAjapATanA pralobhano paNa caLAvI zakyA nahotA. kharekhara saMto,sAdhuonI vairAgyavRti avicaLa parvata jevI sthira hoya che. kamaLa jevo niHspRhI hoya che, temano vairAgya. chaganabhAI ApaNA cAritryanAyaka paNa evA ja vairAgya bhAvanA ArAdhaka, tyAgavRttinA nirmohI, tapasvI hatA. tyAgIsaMtapuruSonA jIvanamAM aparigrahItA keLavAyelI draSTigocara thAya che. hIrAjhaverAta, dhana-dolata, paisAnuM mUlya temanA jIvanamAM be koDInuM hoya che. saMta kabIranA putra kamAla paNa ucca koTInA tyAgI saMta hatA. kAzInA nareze temanA caraNe mUlyavAna hIro bheTarUpe dharyo. kamAle te hIrA sAme draSTipAta suddhA paNa na karatA kahyuM,'bahAra chAparAmAM anya paththaro che tyAM e hIrAne rAkhI do.' rAjAe temanI AjJA pramANe karyuM. thoDA divasa pachI rAjAe pAchA AvI hIrA viSe pRcchA karI. saMta kamAle kahI dIdhuM, 'juo rAjA! tame ene jyAM rAkhyo hato tyAM ja haze, paraMtu koI jarUratamaMda ene laIgayo haze to mane enI khabara nathI.'rAjAe chAparAmAM tapAsa karI. hIro tyAM ja hato ! kevI niHspRhI tyAgavRtti ! ApaNA cAritryanAyaka chaganabhAI kALAMtare munirAja ane te pachI lAhoramAM AcAryapadavI pAmI AcArya zrImadda vijayavallabhasUrijI banI sAdhutAnI suvAsa comera prasarAvI rahyA hatA. rAjasthAnanA bijApura beDA gAmanA mArgamAM eka vAra temane cora-DAku bheTI gayA. temane A nirbhaya sAdhu pAsethI eka damaDI paNa na maLI, to coroe temanAM upakaraNo tathA vastro chInavI lIdhA. vallabhavijyajI mahArAja to avicalita bhAve gAmamA cAlyA gayA. sAcA tyAgI sAdhupuruSa kaMcana-sonuM, paisA kadApi potAnI pAse rAkhatA nathI. ApaNA cAritryanAyaka e draSTie sAcA tyAgI sAdhu hatA. lUMTAI gayA hatA, paraMtu temano samatAbhAva jaLavAI rahyo hato. nAmanA, kIrti, yaza pratiSThA prazaMsAthI guru vallabhavijajI mahArAja sAheba haMmezA alipta ja rahyA hatA. ghaNIvAra zrIsaMgho jyAre pUjaya gurudevajInA sAmAjika, dhArmika kAryonI prazaMsA karatA, tyAre teo vinamra bhAve kahetA 'tamAre yaza Apavo hoya to ApaNA gurudeva pUjya AtmArAmajI mahArAja sAhebane ja Apo. huM to emano adano nAnakaDo sipAhIchuM. sAcIprazaMsAnA hakakadAra to ApaNA prAtaH smaraNIya gurudeva ja che.' saMvata 1990mAM rAjasthAnanA zirohI pAse bAmaNavAvajI tIrtha khAte zAMtamUrti yogIrAja parama pUjya jainAcArya zrImad vijayazAMtisUrijInI nizrAmAM akhila bhAratIya poravAlanA maLelA saMmelanamAM pUjya vallabhavijayajI mahArAja sAhebane aneka upAdhio, pIothI zrIsaMghe sanmAnita karavA prayAsa karyo, tyAre temaNe e padavIo svIkAravAno InkAra karI sAcI sAdhutAnA darzana karAvyA hatA. tema chatAM e saMmelanamAM zrIsaMghe mahAparANe pUjya gurudevane 'kalikAla kalpataru' tathA 'ajJAna timira taraNInI' padavIothI vibhUSita karyA, tyAre 19 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibhAva ApatA temaNe kahyuM: "bhAIo! huM tamArI lAgaNIo ane premathI saMtuSTa chuM. mane to AAcAryapadavI paNa bhArarUpa lAge che, tyAM A navI padavIo ApImArI bhArazIdane vadhAro cho?" sAcA sAdhu nAmanA pratiSThAnA paDachAyAthI pANa dUra bhAgatA hoya che, paraMtu mAnasanmAna, yaza, kIrti temano pIcho karatAM pAchaLa pAchaLa pharatAM hoya che. je vyakti karmaTha karmayogI che, te kAmane cAhe che. puruSArthathI prema kare che. AvI vyakti cAhe rAjakAraNamAM hoya, samAjamAM sAmAjika kAryakartA hoya ke pachI dharmanA kSetramAM hoya, te to paramAtmAnI prArthanA samajI janasamudAya tathA jagatanA sarva jIvonA kalyANa sAru koI apekSA rAkhyA sivAya niraMtara sevA karatI rahe che. paraMtu jene pada prAptinI lAlasA hoya che, evI vyakti puruSArthanA nAme prapaMca karI svArtha siddhi sAru ja maryAdita dekhAva pUratA prayatno kare che. AvI vyaktione padmApti thatI nathI, tyAre AvA loko nirAza thaI, hatAza thaI potAnI sevAkIya pravRttione sImita karI nAkhe che. ApaNA cAritranAyaka zrI vallabhavijayajI mahArAja sAheba satyaniSTha karmayogI hatA. emane mana dharmanuM utthAna, samAjanuM utthAna tathA rASTranI pragati thAya enuM mahattva vizeSa hatuM. temanA samagra jIvanamAM kyAMya padanI lAlasA, padavInI spRhA draSTigocara thatI nathI. niHspRhItA sAdhutAnuM AbhUSaNa che. pUjya AtmArAmajI mahArAja sAhebanA mahAprayANa pachI saMvata 1956mAM hoMziyArapuranA cAturmAsa daramyAna pUjya gurudevanA paMjAbI bhakto, rAjasthAnI bhakto tathA bahoLo sAdhugaNa pUjya vijyavallabhajI mahArAja sAhebane AcAryapadavI arpaNa karavAnI IcchA dharAvato hato, paraMtu gurudeva vallabhavijayajI ma.sA.e e padavI svIkAravAno InkAra karI, pATaNa sthita dIkSA paryAyamAM moTA vayovRddha munirAja zrIkamalavijayajIne apAvavA sakriya prayatna karyo. A mATe taiyAra karAyelA saMmatipatramAM sau pahelAM hastAkSara paNa zrIvallabhavijyajI mahArAja sAhebe karyA. eTaluM ja nahIM, paraMtu zrI kamalavijayajI mahArAja sAhebe ApaNA cAritranAyakane upAdhyAyanI padavIthI alaMkRta karavAno prastAva mUkyo, to paNa vallabhavijyajI mahArAje e padavI svIkAravAno InkAra karI dIdho. temaNe A bAbatamAM nArAja thayelA paMjAbanA tathA anya prAMtanA bhakatone samajAvatA kahyuM ke, huMpadavIgrahANa nathI karato, eTale pUjya AtmArAmajI dharma tathA samAjanA utthAnanI je javAbadArIo mane soMpI gayA che, e nahIM nibhAvuM evuM mAnazo nahIM. e kAma to mAruM cAlu ja raheze. mArI karmaniSThAmAM talabhAra ghaTADo nahIM thavA dauM." AvI niHspRhIvRttinA svAmI hatA, pUjya vijyavallabha gurudeva! sudhArAvAdIono vizvamAM haMmezA virodha thato Avyo che. paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjI tathA paramAtmA zrI gautama buddhane pAga tatkAlina lokoe paththara mAryA che, gALo dIdhI che, temane jAta bhAtanI yAtanAo ApI che. bhAratamAM satI prathAno virodha karanAra rAjA rAmamohana rAyane paNa rUDhivAdIoe aneka yAtanAo ApI hatI. ArSadraSTA pUjya AtmArAmajI ma.sA.nA paTTaziSya guruvallabhavijyajIe paNa jaina samAjamAM strIzikSaNa (20) Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA vyAvahArika zikSaNa sudhAraNAnI pravRtti AdarI, tyAre jaDasu prakRtinA anya samudAyanA lokoe temano virodha zarU karyA. muMbaImAM ekavAra pUjya gurujInA virUddhamAM patrikAo chapAvI tyAre gurujInA keTalAka ziSyoe, zrAvakoe epatrikAnA khaMDana sArU patrikA bahAra pADavAnI vAta karI, pUjya gurudeve temane vAryA ane kahyuM "A virodha lAMbo Takaze nahIM, paraMtu jo ApaNe tene pratibhAva ApIzuM, to temane protsAhana maLaze." ane banyuM paNa evuM ja. jyAre patrikA chapAvanArAone koI pratibhAva na sAMpaDyo eTale e lokonA hAtha heThA paDyA.AvI sahanazIlatA, samatAbhAva dharAvatA pUjya gurudevanI dUradarzitA, vinamratA ane vivekadhanyavAdane pAtra che. AvI hatI temanI anusaraNIya ajoDasAdhutA. bhAratanA rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjI ApAgA cAritranAyakanA samakAlIna rASTravAdI netA, jyAre komI ramakhANo thatAM athavA aMgrejo dvArA vadhu paDatA atyAcAra thatA, tyAre satyAgraha karatA, anazana upavAsa paNa karatA. ApaNA pUjya gurudeva vijayavallabha sUrijI mahArAja sAheba paNa ghaNIvArasAmAjika samasyAnA nirAkaraNasAru, dhArmika pravRti sAru athavAkayAreka koIka yojanAmAM thatA vilaMbaneTALavA potAnA AhAramAMthI ghI, dUdha tyAganI pratijJA karatA. temanI AvI pratijJA thatAM ja game tevI bhAre samasyAno turaMta nikAla thaI jato. pUjya gurudeve jyAre jANyuM kejhagaDiyA mukAme gukula banAvavAnI yojanA ghoMcamAM paDI che, tyAre temaNe amuka mudata ApI ghI-dUdhano tyAga karI dIdho hato. temanI A bhAvanAnA pariNAme niyata samayamaryAdAmAM jagurUkulanI yojanA paripUrNa thaI zakI hatI. pUjya gurudevanA jIvanamAM AvI bIjI aneka tyAganI ghaTanAo draSTigocara thAya che. pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijayavallabha sUrIzvarajI ma.sA. niyamita AhAramAM paNa maryAdita saMkhyAmAM ja padArthonuM sevana karatA hatA. je temanA tyAgavRtti ane saMyama darzAve che. vaDIla sAdhugaNa pratyenA vinaya viveka, sevAvRtti, jIvanamAM tyAga bhAvanA, samabhAva, samatAbhAva, nirabhimAnIpaNuM, nispRhI vRtti, nirdabha, aparigraha, brahmacarya, japatapa, sarvadharma pratye samAdAra, mAnavatA ahiMsA ekatAbhAva jevA anekAneka sAcI sAdhutAne ujAgara karatA, sAdhujIvananI garimAne dIpAvatA sadguNo ApaNA cAritranAyaka zrImad vijaya vallabha sUrIzvarajI ma.sA.nA AbhUSaNo hatAM. lokalyAga sAthe sAthe nijanA AtmakalyANano subhaga samanvaya temanA samagra vaMdanIya sAdhujIvanamAMdraSTigocara thAya che. sAcAtyAgI banI sAdhutAne temane jIvanamAM caritArtha karI batAvI hatI. pUjya gurudevakaracaliyAmAM zAnadAra pratiSThA karAvI surata padhAryA hatA. gopIpurAmAM pUjyazrIjI zrAvako sAthe suratanI vartamAna sthiti paravArtAlApa karI rahyA hatA. tyAM keTalAka bhAIo upAzrayamAM AvyA. AgaMtukoe vaMdanAno viveka pAga na dAkhavyo. upasthita gurubhaktonA dila dubhAyAM, paraMtu pUjyazrIjI to avicalita ja rahyA, keTalAka uttejita thaI gayelA bhaktone pUjyazrIe saMketathI zAMta rahevA jaNAvyuM. AvelA vivekazUnya loko paikI eka jaNa bolyo ame loko saMghADAnI ekatAno saMdeza laIne AvyA chIe.' (21 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kono saMdeza laIne AvyA cho, mahAnubhAva?" pUjyazrIjIe pRcchA karI. rAmavijayajI ma.sA.nI. temanI IcchA che ke svargIya zrI AtmArAmajInA saMghADAnI ekatAkI rahe 'sajajano ! sarasa vAta karI, tame. enAthI vaLI rUDI bIjI zI vAta hoI zake ?' pUjyazrIjIe temanA saMdezAnuM svAgata karatA kahyuM. huM to zAMtino upAsaka chuM... svargIya gurudevanAsaMghADAmAM saMpa thAya enAthI uttama mArA mATe anya koI vAta nathI. have tame jaNAvo ke ekatA zI rIte sthApita thaze ?' 'rAmavijyajI ma. sAhebe je saMdezo Apyo hato, e ame tamane jaNAvI dIdho che. ethI vizeSa ame kaMI jANatAM nathI." mAtra saMdeza? prayatnakaMI nahIM? pUjyazrIjIe pUchyuM pUzrIjInI vAta pUrI thatAM jasuratanA upasthita zrAvakoe pelA AgaMtukono vaMdanA nahIM karavA bAbata rItasara udhaDo lIdho. pelA loko hataprabha thaI gayA, tyAre pUjyazrIe gusse thayelA sau zrAvakone vAryA. temaNe zrAvakone kahyuM, 'bhAIo! zAMti jALavavI jaApaNo dharma che. A bhAIo to mAtra sUcanA pramANe vartatA saMdezAvAhaka che.' bhagavAna buddhanA jIvanamAM paNa ekavAra eka ajANI vyaktie AvIne temanA mukha para ghUMkavAnI ceSTA karI hatI. bhagavAna buddhe tyAre te AgaMtukane zAMtithI pUcheluM, bIjuM kaMI karavAnuM bAkI che?" mahApuruSonA jIvanamAM AvI kakSAno samatAbhAva hoya che. pUjya gurudevamAM rahela samatAbhAva uparokta prasaMgamAM draSTigocara thAya che. pUjyazrIjI AvAsamatAbhAvanA satyaniSTha sAdhutAnA parama upAsaka hatA. - 22 For Pri Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsAnA parama upAsaka satya, ahiMsA, aparigraha, anekAMtavAda tathA samatAbhAva jevA viziSTa siddhAMto para racAyelA paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjI dvArA prabodhita jaina dharmamAM AjanA azAMta yuddhakhora mAnasa dharAvatA jagatanA mAnavIo tathA samagra jIvasRSTinA parama kalyANanI zakti nihita che. paMjAbakezarI pUjyAcArya zrImadda vijayavallabhasUrIzvarajI mahArAja sAhebe A sidhdhAMtono talasparzI abhyAsa karyo hato. temanA para ciMtana manana karI potAnA jIvanamAM AtmasAt karSyA hatA. A sidhdhAMtonI parama zaktine jANI temaNe jaina dharmamAM vaizvika dharma banavAnI kSamatA hovA aMgenI ghoSaNA karI hatI. pUjya gurudeva ahiMsAnA parama upAsaka hatA. ahiMsA temanA jIvanamAM saMpUrNapaNe vaNAIcUkI hatI. pUjyazrIjIe ahiMsAnuM jhINavaTathI avalokana karyuM hatuM ane eTale temanA vANIvartanamAM vicAromAM kadI paNa kyAreya hiMsAnI jhalaka paNa draSTigocara thatI nahotI. hiMsA traNa prakAre thaI zake. eka to kAyika hiMsA che. tame koIne tamAco mAro, mukko mAro, lAkaDImAro ke koIpaNa sAdhanathI anya jIvane mAro e kAyika hiMsA gaNAya. are tame jorathI ucchvAsa pheMkIne paNa vAyukAcika jIvone hAni karI zako cho. bIjA prakAranI hiMsAmAM tame gusse thaIne gALo Apo, dhikkAranI vANI bolo, koInA manane duHkha pahoMce tevA kaTuvacano kaho, koInI niMdA karo, AlocanA karo, apamAna karo, kaDavA veNa kaho e tamArI vAcika hiMsA gaNAze. trIjA prakAranI hiMsA che bhAvathI utpanna thatI mAnasika hiMsA. tame koInA pratye zatrubhAva rAkhI tenA viSe manamAM kharAba bhAvonuM sevana karo. tene zApa Apo athavA tenuM ahita vicAro, sAmevALI vyakti pratye sadbhAvana rAkho. are ! koIpaNa vicAra je anya jIvane mATe kharAba bhAvathI tamArA hRdayamAM utpanna thAya, to e mAnasika hiMsA ja che. Ama sAcA arthamAM ahiMsAnuM pAlana karavuM atyaMta kaThina che. kAyika ahiMsAthI vAcika ahiMsAnuM pAlana kaThina che ane A banne prakAranI ahiMsAthI paNa mAnasika ahiMsAnuM pAlana to atyaMta kaThina che. kharekhara to A traNe prakAranI ahiMsAnuM pAlana thAya tyAre ja tame jIvanamAM ahiMsAno siddhAMta samajI zakyA cho, tene jIvanamAM utArI zakyA cho ema kahI zakAya. khUba ucca koTinA jUja mahAtmAo A prakAranI ahiMsAnuM pUrNapaNe pAlana karI zake che. pUjya gurudeva A prakAranA parama ahiMsAvAdImahApuruSa hatA. ahiMsAvAdI mahApuruSa svayaM to kadApi hiMsA na ja kare, paraMtu potAnI AsapAsa thatI hiMsA nivAravA prayAsa kare che. ahiMsAvAdI mahApuruSa haMmezAM potAnI jAtane hiMsAmAM kyAMya paNa pratyakSa ke parokSa rIte nimitta thavA detA nathI. pUjya gurudeva A saghaLI vAtothI suparicita hatA ane jIvanamAM AvA prasaMgo uddabhavyA, tyAre temaNe anya jIvone bacAvyA che. potAnI prANa rakSA sAru anya nirdoSa jIvone jokhamamAM temaNe kadApi mukAvA dIdhA nahotA. ekadraSTie A jIvadayAno ja eka prakAra gaNAya. bhArata pAkistAnanA bhAgalA I.sa. 1947 mAM paDyA, tyAre pUjya gurudeva gujarAMvAlAmAM hatA. comera lUMTaphATa, mArAmArI, khUnAmarakI cAlatA hatA. nirdoSa jIvonI 23 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ katleAma cAlatI hatI. te samaye pUjya gurudevanA parama bhakto temanI paDakhe UbhArahyA hatA. pUjyazrIjIe e 250 jeTalA zrAvakone sArI taka sAMpaDe to game tema karIne bhArata sahIsalAmata cAlyA javA khUba samajAvyA hatA. temaNe kaheluM ke tame parivAravALA gRhasthI cho, amArA lokonA prANanI ciMtA tame na karo !' jo ke makkama manobaLa dharAvatA zrAvakoe pUjya gurudevano sAtha choDyo nahoto. paraMtu A ghaTanA parathI spaSTa samajAya che ke gujarAMvAlAmAM zrAvakone sAthe rAkhavAthI kadAca temane huMpha rahe, paraMtu jo dharmajhanUnI tattvo zrAvakone mArI nAkhe to je hiMsA thAya emAM nimitta koNa bane ? pUjya gurudevano ahiMsAvAdano siddhAMta temane nimitta banavAnI maMjUrI Apato nahoto. svArthaparAyaNa Darapoka vyakti kadApi ahiMsAvAdI thaI zake nahIM. svArthI vyakti to AvI paristhitimAM bIjAne motanA mukhamAM dhakelI svayaM vahelI take nAsI chUTe. jevI rIte jaMgalamAM Aga lAge, tyAre sauthI pahelAM uMdaraDA jaMgalamAMthI palAyana thaI jAya che. paraMtu uparokta ghaTanAmAM pUjya gurudeva to bhaktone cAlyA javAnI vAta kare che. emane potAnI jAtanI, potAnA jIvananI paravA nahotI. pUjya gurudeva to nirbhaya ane niHsvArthImahApuruSa hatA. A vAtanI puSTi tyArapachInI ghaTanAmAM thAya che. bhArata sarakAre jyAre pUjya gurudeva tathA sAdhu samudAya mATe vizeSa havAI jahAja mokalAvyuM, tyAre pUjyazrIjIe ekalA bhArata javAnI cokhkhI nA pADI dIdhI hatI! e samaye paNa saunA para aharniza motano bhaya to chavAyelo ja hato. pUjya gurudeva to nIDara ahiMsAvAdI mahApuruSa hatA, eTale bhaktone mRtyunA othAra nIce e choDIne cAlyA jAya e saMbhava nahotuM. pUjya gurudevanI ahiMsA kAyaravAdI nahotI. potAnI sukhasuvidhA sacavAya ane bIjA jIvo parezAna thAya to e hiMsA ja gaNAya. pUjya gurudeva A vAtathI sabhAna hatA. barkiyA gAmanI ghaTanA A saMdarbhamAM joIe. paMjAbamAM MDiyAlAguru tathA lAhora vacce cora lUMTArA, DhoMgI, ghAtakI, kasAI prakAranI lokavastInuM barkiyA nAmanuM gAma AvatuM hatuM. A gAmanA loko rAtre yAtrikone lUMTIne motane ghATa utArI detA hatA. ekavAra pUjya gurudeva temanA bhakto sAthe lAMbo vihAra karI A gAmamAM AvI pahoMcyA. bhUkha, tarasa, thAkathI saunA burA hAla hatA. AgaLa eka kadama cAlavAnI koInAmAM zakti rahI nahotI. bapora thavA AvI hatI. eTalAmAM e gAmanI eka bhalI srIe tyAM AvI saune cetavyA ane gAma choDI javA vinaMtI karI. thoDIvAra pachI eka vRddha zIkha saradArajIe paNa AvIne A lokone gAma choDI javA samajAvyA. pUjya gurudeve A vAtane gaMbhIratAthI lIdhI. bhaktoe kahyuM paNa kharuM ke 'pUjya gurudeva Apa ciMtA na karazo AgaLa jevA paDaze evA devAze. ame loko mukAbalo karI laIzuM.' paraMtu pUjya gurudeva na mAnyA. temaNe turaMta ja saghaLA duHkhadarda pIDA vedanA bhUlI AgaLa vihAra karavAno Adeza Apyo. khUba ja takalIpho sahana karI e loko sAMje anyatra salAmata sthAne pahoMcI gayA. pUjya gurudeva jANatA hatA ke barkiyAmAM rahevAmAM salAmatI nahotI. potAnA kAraNe bhakatone herAna thavuM paData. kadAca emane prANathI paNa hAtha dhovA paData. AvI hiMsA anivArya 24 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahotI. samaya hato. zArIrika pIDA sahana karavAthI hiMsA nivAravI zakya hatI, eTale bhaktonI ) rakSA karavA tathA saMbhavita hiMsAmAM nimitta banavAnuM TALavA temaNe parisaha sahana karIne pAga AgaLa vihAra karavAno Adeza Apyo e temanI ahiMsApAlananI bhAvanA, paragajupaNAnI zubha bhAvanA ja darzAve che. AjanA kahevAtA lokapriya netAotathAkTalAka saMpradAyanA sAdhumahAtmAo to potAnI surakSA jALavavA sAru jheDakakSAnA pAvaradhA aMgarakSako rAkhe che, je samaya Ave potAnA prANa pAtharI AvA mahAnubhAvone bacAve che!AvA loko svArthIDarapoka ane hiMsAvAdI gaNAya ke nahIM? samAnA gAmamAM sthAnakavAsI paraMparAnA sAdhu bhagavaMto sAthe zAstrArtha karavAnuM Ayojana bhaktoe karyuM hatuM. e sabhAmAM pUjya gurudeva samayasara AvI vyAkhyAna ApatA hatA. zrI sohanalAlajIe potAnA pratinidhi tarIke karmacaMdajI nAmanA sAdhu mahArAjane zAstrArtha mATe sabhAmAM mokalyA hatA. karmacaMdajI sabhAmAM gayA, paraMtu pUjya gurudeva pAse temanA mATe alAyadI rAkhavAmAM AvelI jagyAe Asana na lIdhuM. sabhAmAM pote eka bAju UbhA rahyA. pUjyazrIjI vArtAlApa karavA temanI pAse gayA. temaNe karmacaMdajIne pUchayuM zuM ApazAstrArtha karazo?' 'ame ahIM zAstrArtha karavA nathI AvyA!' karmacaMdajIe javAba Apyo. A javAba sAMbhaLI sabhAjano hasI paDyA. keTalAka nAdAna TIkhaLakhorayuvAnoe karmacaMdajI para kaTAkSa karI apamAnajanaka vyavahAra karyo. paraMtu A vAta pUjya gurudeva mATe asahya sAbita thaI. temaNe nAdAna yuvakone TapAryA... "khabaradAra! tyAgInuM apamAna na karazo!" potAnI upasthitimAM jyAM bIjA sAdhu mahAtmA temanI sAthe vArtAlApa karI rahyA hoya, emanuM anya loko apamAna karI hiMsAnuM AcaraNa kare, to evA AcaraNa karanArAone e vAtathI vAravAnuM eka ahiMsAvAdI tarIke potAnuM kartavya che, ema mAnIne pUjya gurudeve yuvAnone evI ceSTA karatA rokyA hatA. A prasaMgamAM eka sAcA ahiMsAvAdInAM darzana pUjya gurudevanA vyaktitvamAM thAya che. suMdaratAjuM khIleluM puSpa vyaktine madhura maheka Ape che. saritA mIThuM jaLa Ape che. sUrya prakAza tathA uSmA Ape che. vRkSochAyA tathAphaLa Ape che. paropakArI saMto paNa samAjanA bhaTakI gayelA lokone potAnA amRtasamAna jJAna dvArA sukhI, AnaMyukta jIvana jIvavAnI jaDIbuTTI ApatA hoya che. pUjya gurudeva paNa kyAM jyAM jatA tyAM satya ahiMsA paramArthano upadeza ApI lokone sanmArge vALI sArthaka jIvana jIvavAnI preraNA ApatA hatA. ekavAra bikAneramAM cAturmAsa pUrNa karI teo hoziyArapura jatA hatA. rastAmAM bhaTIMDAmukAme rokAvAnuM thayuM. dharmanI amRtavarSA pIvA tarasatA cAtaka jevA jaina jainetara bhaktonI bhAvanA joI pUjya gurudeve bhaTIMDAmAM vizALa janamedanInI upasthitimAM be hadayasparzI suMdara sArvajanika vyAkhyAna ApyA. ejanamedanImAM upasthita jaino, hiMduo, zIkho, muslimo sau bhAvikovyAkhyAno sAMbhaLI atyaMta prabhAvita thaIgayA. e lokonA hRdayamAM ahiMsA, premabhAva tathA karUNAnA bhAva (25) Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiloLA levA lAgyA. vividha vyasanonI cuMgAlamAM phasAyelA e jIvonA puNya karmano udaya thayo. temanA aMtaramAM sAtvikatA janmI. buddhimAM nirmaLatA pragaTI. pariNAme keTalAya lokoe te ja ghaDIe mAMsa madirAne tilAMjali ApI dIdhI. parastrIgamana nahIM karavAnI paNa pratijJA lIdhI. mAMsAhArI vyakti jyAre mAMsAhAra tyAge che, tyAre e mAMsa kharIdavAnuM baMdha kare che. Ama mAMsanuM vecANa ochuM thatAM mAMsano dhaMdho karanArI vyakti ochA nirdoSa jIvonI hiMsA karavA majabUra bane che ane e rIte mAMsAhArano tyAga karanArI vyakti ahiMsAne protsAhita kare che. dArU, zarAba ke madirA pInAra vyakti tenA parivAramAM kalahakaMkAsa karI saune duHkhI kare che ane gharanA sabhyonuM zoSaNa karI hiMsAcAra karato hoya che. ghaNIvAra nazAnI hAlatamAM te mArajhUDa karI hiMsA Acarato hoya che. eTale madirAnuM vyasana choDanAra paNa ahiMsAnA siddhAMtanuM pAlana kare che. jyAre parastrIgamananuM vyasana paNa parivAramAM kalaka kaMkAsa, mArajhUDa, mArAmArI Arthika nukasAna tathA saMtApa dvArA hiMsAcAraphelAve che, eTale A vyasanathI mukta thanAra paNa ahiMsAvAdI bane che. e draSTie pUjya gurudevanA upadezathI ahiMsAnA siddhAMtono ja pracAra thayo hato ane vyasanamukti dvArA e parivAronI Arthika, sAmAjika tathA dhArmika pragatimAM navIna cetanAno saMcAra thayo hato. eka ahiMsAvAdI vyakti jasamAjanuM AmUla parivartana karavA zaktimAna banI zake e vAta pUjyazrIjInA jIvanamAM banelI ghaTanAo darzAve che. ApaNA cAritranAyaka jyAre rAjasthAnanA bAvara nAmanA zaheramAM rokAyA hatA, tyAre emanA manamAM eka prazna udbhavyo hato. milamAM taiyAra thayeluM kapaDuM paheravuM dhArmika draSTie ucita gaNAya ke anucita? A viSayamAM pUjya gurudeve khUba manomaMthana karyuM. ene lagatI paryApta mAhitI prApta karyA pachI pUjya gurudeva milamAM taiyAra thayelAM kapaDAM paheravA dhArmika draSTie anucita che evA niSkarSa para pahoMcyA hatA. - milanuM kApaDa taiyAra karavAmAM carabIno upayoga karavo anivArya che ane AvI carabI hiMsA karyA sivAya maLI zake nahIM. tethI jevyakti ahiMsApAlanamAM custapaNe mAnatI hoya, tenA mATe milanuM kapaDuM paheravuM sahejapaNa ucita gaNAya nahIM. A satya jANyA pachI ApaNA cAritranAyake milanuM kapaDuM nahIM paheravAno nirNaya karI lIdho ane bikAnera pahoMcyA pachI temaNe zuddhakhAdI paheravAnI zarUAta karI. tyArabAdapUjyazrIjI jyAre paMjAba pahoMcyA, tyAre rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjInA cheDelA svadezI AMdolananA kAraNe samagra bhArata varSamAM khAdInuM calaNa zarU thaI gayuM hatuM. kharekhara Adhunika samayamAM bheLaseLanA jamAnAmAM ahiMsA pAlananA siddhAMtamAM mAnanArI vyaktioe TUthapesTa, sAbu, komeTikasato ghaNIvAra ghI tela jevA khAdyapadArtho vAparatA pahelAM temanI zuddhatAnI saMpUrNa cakAsaNI karIne ja temano upayoga karavo joIe. ajJAnatAmAM thayelI hiMsA to kadAca kSamya haze, paraMtu jANyA pachI e aparAdha thaI jAya che. AjakAlabahoLA vaparAzamAM levAtA plAsTikanI kothaLIo mUMgA pazuo khAI mRtyu pAme che. jo pUjya gurudeva Aje hayAta hota to temaNe cakkasa ahiMsAnA siddhAMtathI prerAIlokone (26) Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ plAsTikano upayoga karatA baMdha karAvyA hota prAcIna manusmRti graMthamAM AlekhAyelI varNavyavasthAnA kAraNe zudra jAti para ghANA samaya sudhI savarNa jAtioe mAnasika trAsa gujArI temanuM bephAma zoSaNa karyuM che. pANI e kudaratanI bakSisache. tenA para sauprANIo, pakSIo, manuSyono samAna adhikAra che. chatAM ghaNI jagyAe savArgo gAmanA kUvA taLAva parathI zudrone pANI bharavA na daImAnasika trAsa ApatA hatA. AvA mAnasika trAsa Apavo e paNa eka prakAranI hiMsA ja che. binolI nAmanA gAmamAM vasatAsavarNo te ja gAmanA harijana bhAIone gAmanA kUvA parathI pANI bharavA detA nahotA. pUjya gurudeva samakSa AvA pIDita harijana baMdhuoe jyAre potAnI vyathAkathA rajU karI, tyAre temaNe e lokone gAmanA savarNodvArA eka alAyadokUvo banAvaDAvI ApI temanI jaLa samasyAnuM sukhada nirAkaraNa karAvyuM hatuM. pUjya gurudevanA A mAnavatAvAdI kRtyamAM ahiMsApAlananI suvAsa draSTigocara thayA sivAya rahetI nathI. vi. saM. 1993mAM vaDodarAmAM cAturmAsa pUro karI pUjya gurudeva khaMbhAta padhAryA hatA. bhaktoe temanuM umaLakAbhera bhAvabhInuM svAgata karyuM. samagra zaheranA tamAma nAgarikoe temanA Agamanane dilathI vadhAvyuM hatuM. nagarapAlikAe temanA bhramaNanA mArgane cokhkho karI suzobhita karyo hato. vepArIoe pUjayazrIjIne sanmAna bakSavA dukAno sajAvI hatI. TheraThera dhajApatAkA laherAvIkamAnadAra svAgata dvArA racavAmAM AvyAM hatAM. sarakAra taraphathI beMDavAjAM, hAthI tathA ghoDA mokalavAmAM AvyA hatA. zaheranA AbAlavRddha sau temanA pravezanA varaghoDAmAM padhAryA hatA. - khaMbhAtanA maMgala praveza TANe ahiMsAnA parama upAsaka, karuNAsAgara pUjya gurudevanA sanmAnamAM temanA nagarapravezanA divase tamAma prakAranI jIva hiMsA para pratibaMdha mUkavAmAM Avyo hato. are! e divase zaheramAM uMdara pakaDavA para paNa pratibaMdha lAdavAmAM Avyo hato. khaMbhAtanA dharmapremI navAbe pUjyazrIjInA AgamananA sanmAnamAM abhaya bhojanano tyAga karI potAno sabhAva tathA ahobhAva vyakta karyA hatA. pUjya gurudevanA vyaktitvane abhivyakta karatI A asAmAnya ghaTanA che. - pUjya gurudevanA jIvanamAM ahiMsAno siddhAMta vANAIcUkyo hato. temanA vyaktitvamAM evo nikhAra Avyo hato ke temanA ahiMsAnA siddhAMtanA mAnasikataraMgothI prabhAvita thayelA loko temanA pagalAM thatAM ja potAnI hiMsAtmaka pravRttio baMdha karI detA hatA. rAjA mahArAjA, navAbo paNa temanA ahiMsAnA prabhAvathI TUMka samaya mATe paNa mAMsAhAra tyajI detA hatA. Avo virala prabhAva khUba jUjamahAtmAo dharAvatA hoya che. pUjyazrIjI evA viralamahAtmA hatA. uMdara jevA upadravI jIvane mAravAnI vAta to dUra rahI, paraMtu tene pakaDavA para paNa pAbaMdI lAdI denAra khaMbhAtanA navAbanA dilamAM pUjya gurudevanA ahiMsAvAdI vyaktitvanI kevI anerI chApa haze eno khayAla A ghaTanA parathI Ave che. gujarAvAlAnA cAturmAsa daramyAna vi. saM. 1997mAM pUjya gurudevanI punita nizrAmAM ghaNAzrAvakoe chaka, ahama, mAsakSamaNatathA aDhAIonI ArAdhanAo karI hatI. pUjya gurudeve Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa potAnA prabhAvI vyAkhyAnomAM mAnavatA, jIvadayA, satya, aparigraha tathA ahiMsAnA siddhAMto paramananIya suMdara pravacano ApyA hatA. e varSe garamInI mAtrA vizeSa hatI, varasAda paNa thayo nahoto, paraMtu pUjya gurudeve saune AzIrvAda ApatA varasAdathavAnuM AzvAsana ApyuM, ane kharekhara mAtra covIsa kalAkamAM ja muzaLadhAra varasAda tUTI paDyo. - pUjya gurudevanA prabhAvI cAturmAsa daramyAna paryuSaNa parvanI paNa zAnadAra ujavaNI karavAmAM AvI. saMvatsarInA divase gujarAMvAlAnA kasAIoe potAnA katalakhAnA baMdha rAkhI jIvadayA dAkhavI hatI. lagabhaga doDhaso dukAnoe rajA pALIne mAMsano vepAra baMdha rAkhyo hato. gujarAvAlAnA ItihAsamAM ahiMsApAlananI A apUrva ghaTanA hatI. kasAIonA hRdayamAM rahelI mAnavatA ane jIvadayAne paNa jAgRta karI zakavAnI kSamatA pUjya gurudeva dharAvatA hatA. temanA vANI vartana, vyavahAra tathA cAritramAM evuM prabaLa kheMcANa hatuM ke, saccAInI vAta sAmevALI vyaktinA hRdayamAM asarakAraka rIte utarI jatI hatI. pUjya gurudeva tyAre navasArI pAse AvelA sisodarA gAmamAM dharmapracAranI jyota jalAvI rahyA hatA, tyAM temane samAcAra maLyA ke pAlitANAmAM moTI jaLa honArata thaI che. pUjya gurudevanuM hRdaya dravI uThyuM. temaNe karuNAvaza lAgaNIzIla thaI sisodarAnA zrAvakone dardabharI apIla karI. sau bhAvikonA hadaya dravI UThyAM. temaNe saue bheLA thaIkapaDAM, anAja tathA rokaDa rakama saghaLuM bheguM karI tAtkAlikapAlitANA ravAnA karyuM. tyAre ja pUjyazrIjInA dilamAM thoDIka rAhata thaI. anya jIvopara AvI paDelI ApattithI jIvadayApremI saMtonAkomaLa hRdayamAM ulkApAta macI jAya che ane evA duHkhI jIvonA kalyANa sAru teo saghana prayAsa karavA prerAI jatA hoya che. pUjya gurudeva to dayAnA sAgara samAna hatA. tamArI najara samakSa ja bIjA manuSyo, prANIo, pazuo jo kudaratI Apattino bhoga banI maratA hoya ane tamArI kSamatA hovA chatAM tame emanImadadanakaro to, e paNa jIvahiMsA ja thaI gaNAya. pUjya gurudeva jyAre 250zrAvako sAthe bhArata pAkistAnanA bhAgalA TANe gujarAMvAlAthI amRtasara padhAryA, tyAre temaNe potAnA vyAkhyAnomAM visthApita thayelA dhaMdhArojagAra vinAnA, gharabAra vagaranA bhUkhe maratA hajAro jaino, hiMduo, zIkho, AryasamAjI lokone madada karavA, amIra sukhI saMpanna lokone hRdayasparzI apIla karI hatI. pariNAme amRtasaramAM TheraThera bhojanAlayo zarU thayAM. nAnA nAnA taMbuomAM lokonA rahevAnI vyavasthA UbhI karavAmAM AvI. nAnAM nAnAM bALakonA alaga bhojana sAru paNa vyavasthA karavAmAM AvI. amRtasaranA dainika akhabAramAM temanI apIla chapAtAM dezanA anya bhAgomAMthI paNa te kapaDAM, anAja tathA bIjI jIvana jarUrIyAtanI vastuo sAthe dAnano pravAha zarU thayo hato. pUjya gurudevanI jIvadayAnI hAkalane sAro pratibhAva sAMpaDyo ane Ama aneka duHkhI lAcAra pIDita lokone khUba sAro sahAro maLyo. ekavAra baMgALamAM bhayaMkara duSkALa paDyo tyAre paNa pUjya gurudeve bhaktone preraNA ApI. duSkALagrasta loko mATe phaMDaphALo ekaThokarAvI tAtkAlika mokalI ApI, jIvadayA dAkhavI hatI. jagatamAM jIva mAtranI suMdara bhojana vyavasthA prakRtimAM thayelI che. suMdara svAdiSTa -(28ma Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLakUla, anAja tathA zAkabhAjIthI mAnavInI sudhA zAMta thaI zake che, to pachI anya jIvonA prANanA bhoge mAMsAhAra karavAnIzuM AvazyakatA che? mAnavI jyAre susaMskRta nahoto, ajJAnI avasthAmAM sabaDato hato, tyAre te mAMsAhAra karato hato, paraMtu AjanA vikasita yugamAM paNa tenI mAMsAhAranI vRtti sarAhanIya nathI. mAMsAhAra tenA pAcanataMtra mATe paNa anukULa nathI. kayAreka AvA prANInA zarIramAM rahelA roganA kITANuo mAMsAhAra dvArA mAnavInA zarIramAM paNa rogo utpanna karatA hoya che. vaLI mAMsAhArathI mAnavImAM tamoguNanIvRddhi thatAM tenAmAM kAma, krodha, AvezamAM vadhAro thAya che. AvI vyaktio dharmadhyAna karI potAnA AtmAnuM kalyANa karI zakatI nathI. vaLI hiMsAmAM bhAgIdAra thavAthI tenA pApakarma baMdhAya che, je bhogavavA tene bhavomAM bhramaNa vadhu karavuM paDe che. jagatanA tamAma dharmotathA mahApuruSo paNa saghaLAjIvo pratye dayAbhAva dhAraNa karavAno tathA ahiMsApAlanano ja upadeza Ape che. koIpaNa niprANajIvane caitanya bakSavAnI zakti | ApaNAmAM nathI, to tene mAravAno adhikAra ApaNane zI rIte hoI zake? prema, karUNA, dayAbhAva, samabhAva tathA ahiMsAnA vAtAvaraNamAM ja AtmakalyANanI yAtrA saMbhava bane che. pUjya gurudeva potAnA pravacanomAM ahiMsAnI vAta eTalI suMdara prabhAvI zailImAM prastuta karatA ke jenA pariNAme ghaNA kSatriyo tathA muslima birAdaro AjIvana mAMsAhAra tyAgavAnI pratijJA karatA hatA. gujarAvAlAmAM pUjya gurudevanA suMdara vyAkhyAna thatAM hatAM. temanA vyAkhyAnomAM muslima sajano paNa hoMzabhera AvatA hatA. eka divasa vyAkhyAna pUrNa thatAM maulavI ahamuddIna pUjyazrIjIne maLyA. vaMdana karIne bolyA, 'mahArAja!Aje amAre Idano moTo tahevAra che, chatAM ApanI pavitra vANInuM zravaNa karavA huM ahIM Avyo chuM. mAMsAhArano tyAga to meM varSothI karI dIdho che, paraMtu mArA saMbaMdhIono Agraha che ke huM pharImAMsAhAra zaru karI dauM. tema chatAM huM mArI pratijJA para aTala chuM. eTaluM ja nahIM, meM mArA yAra dostone paNa mAMsAhAranA geralAbha samajAvyA che. Ape jyArathI batAvyuM ke kurAna zarIphamAM paNa gozta khAvAnI manAI che, tyArathI mAMsAhAra nahIM karavAnI mArI pratijJA vadhu baLavattara thaI gaI che." pUjya gurudevanA ahiMsA saMbaMdhI vicAro keTalA spaSTa, AdhArabhUta tathA prabhAvazALI haze tenI pratIti A ghaTanAmAM thAya kAyika, vAcika tathA mAnasika ahiMsAnuM pAlana khUba jakaThina che. jIvanamAM paLe paLe pratyeka ghaTanAmAM hiMsAcAra thavAnI zakyatA rahelI che. dhAro ke tame upavAsa karyo che, tamArA sAthIdAroe chUTuM rAkhyuM che. tame tamArI ophisanA bosa, mAlika sarvesarvAcho ane eka khAsa kAma cAlI rahyuM che, jemAM tamArA karmacArIo zAmela che. kAma agatyanuM che, samaya bagADe pAlave tema nathI ane baporanA ekabe vAgI javA chatAM tame karmacArIone jamavAnI rajA nathI ApatA, to e paNa zoSaNa dvArA tamArA nimittathI hiMsA ja thAya che. ahiMsAvAdImahApuruSo jIvananI pratyeka kSaNe sAvadha vivekapUrNa ane sabhAna hoya che. pUjya gurudeva nimittathI paNa hiMsA na thAya enI vizeSa kALajI rAkhatA hatA. - 29 - Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDodarAnA mahArAjA gAyakavADe pUjya gurudevanI khyAtithI prabhAvita thaI temane sanmAnabhera vaDodarA teDAvyA hatA. nyAyamaMdira vistAramAM temaNe pUjya gurudevanA jAhera sarvajana hitArthe be sarasa pravacano goThavyA hatA. khUbaja vizALa saMkhyAmAM loko pUjya gurudevanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA ekaThA thayA hatA. sAMjanA samaye vyAkhyAna sarasa rIte cAlatuM hatuM. caramasImA tarapha jaI rahyuM hatuM. sau bhAviko tanmaya thaIkhUba ja tallInatAthI amRtavANIno AsvAda mANatAdhanyatA anubhavI rahyA hatA. tyAM ja sUryAstanA thoDA samaya pahelAM ja pUjya gurudeve vyAkhyAna aTakAvI TUMkANamAM samApana karavAnI vAta karatAM jaNAvyuM ke mAre to Aje upavAsa che, paraMtu mArA sAthI sAdhu-bhagavaMtonA cauvihArano samaya thavA Avyo che. temane AhArapANI karavAnA bAkI che ane sUryAsta pachI e zakya banaze nahIM, eTale vyAkhyAnane TUMkAvavuM Avazyaka che!" jo ke pUjya gurudevanA sAthI sAdhu bhagavaMtoe AhArapANIna karI pUjya gurudevanI | amRtavANIno lAbha hajAro bhaktone levA dIdho hato. e temanI mahAnatA hatI, paraMtu pUjya gurudeve to temanI pUratI kALajI laI temanA AhArapANI mATe samaya phALavavA pUratI taiyArI batAvI hatI. Ama pUjyazrIjInA AcaraNamAM haMmezAM ahiMsApAlana viSe pUrNa sabhAnatA keLavAyelI draSTigocara thatI hatI. koIpaNa paLe kyAMya paNa, koIpaNa prakAranI hiMsAmAM nimitta banavAnuM paNa pUjya gurudeva pasaMda karatA nahotA. pArasamaNinA sparza mAtrathI ja lokhaMDapaNa sonAmAM parivartita thaI jAya che. saMtonA saMsargamAM AvatI vyaktionI jIvana dizA paNa e ja rIte badalAI jatI hoya che. nArada muninA saMparkathI vAliyo lUMTAro vAlmIki RSi banI zake che. gautama buddhanA saMparkathI hatyAro aMgulimAlasAtvika sahanazIla sAdhu banI zake che. paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjInA saMparkamAM AvelA krodhI DaMkhIlA caMDakauzikano uddhAra thaI zake che. pUjya gurudevanA vyaktitvamAM paNa evI jAduItAkAta hatI ke, temanA sAMnidhyamAM AvanAra vyaktio durAcAra choDI sanmArge vaLI jatA hatA. pUjya gurudevanA saMparkamAM AvelA rAjA mahArAjA tathA nAnA moTA bhAgIdAronA jIvanamAM AmUla parivartana AvI gayuM hatuM. ghara pradezanA vikaTadurgamamArge vicaraNa karatA karatA pUjya gurudeva sAdhu bhagavaMto tathA keTalAka zrAvako sAthe paMcakozI gAmamAM padhAryA. A gAmamAM zrAvakanuM eka paNa ghara nahotuM. paMcakozInA jAgIradAra cunIlAla jATasarvadharmanA sAdhu bhagavaMto pratye pUjya bhAva rAkhatA hatA. temaNe pUjya gurudevane temanA sau sAthIdAro sAthe AvakAryA ane eka vizALa be mALanA makAnamAM saune utAro Apyo. darzana pUjana sAru badhAe paMcatIrthIne makAnanA uparanA mALe sthApita karI hatI. rAtre sau paMcatIrthInA darzana pUjana karI oraDAnuM kamADabahArathI baMdha karI poDhI gayA. savAre saudarzane gayA. bAraNAMne bahArathI kholavA khUba prayatno karyA, paraMtu daravAjo na khUlyo. chevaTe cunIlAla jATanA zrImatijIe khUba ja kSamAyAcanAmAgI, bhAvabharI prArthanA karI tyAre daravAjo khUlyo. hakIkatamAM cunIlAlanA parivAramAM AcAra-vicAranI zithilatA pravartatI hatI. baporanA samaye jAgIradArano pUro parivAra pUjya gurudeva pAse gayo. vaMdanA karI sau beThApUjyazrIjI pAse 30 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMgalika sAMbhaLI zraddhApUrvaka vAsakSepa lIdhI. parivAranA saghaLA sabhyoe pUjya gurudeva samakSa mAMsa madirA tyAgavAnI pratijJA lIdhI. cunIlAlajIe paNa parastrIgamana nahIMravAno niyama lIdho. temanI banne patnIoe paNa parapuruSanI chAyAthI aLagA rahevAnI pratijJA lIdhI. Ama pUjya gurudevanI padharAmaNI thatAM AropI parivAre vyasanamukata thavAnI pratijJA laIahiMsApAlanane jIvanamAM sthAna ApyuM. lAMbA samayagALA pachI ludhiyANA padhArelA pUjya gurudevanuM jaina jainetarabhaktoe khUba ja umaLakAbhera svAgata karyuM. temanI AtmoddhAraka amRtavANIno bharapUra AsvAda mAgavA jaino uparAMta hiMda, AryasamAjI, zIkhatathA maslima bhaktonI bhIDalAgI. bhaktonI saMkhyA eTalI vadhI paDIke vyAkhyAnakhaMDanI dIvAla pANatoDI nAkhavI paDI. pUjya gurudevanA hRdayanA UMDANathI nItaratA karaNAbhAva ane ahiMsApUrNa hRdayasparzI vANIno eTalo jabaradasta prabhAva paDyo ke vyAkhyAnamAM AvelA eka muslima birAdaranuM hRdaya parivartana thaI gayuM. teNe tatkaNa potAnA parivAranA sAta sabhyo sAthe mAMsAhAra tyAgavAnI pratijJA laI lIdhI. ejavyAkhyAnasabhAmAM AvelA eka brAhmaNa yuvake paNa pUjya gurudevanA vyAkhyAnathI abhibhUta thaIne madirAno tyAga karavAnI pratijJA lIdhI. Ama mAMsa-madirAnA tyAga dvArA be bhinna parivAro ahiMsAnA mArge vaLyAe pUjya gurudevanA upadezanI sArthakatA siddhakare che. ludhiyANAmAM ja pUjyazrIjInI upasthitimAM jyAre pUjya AtmArAmajI mahArAja sAhebanI janma jayaMti ujavAI, te prasaMge upasthita rahelA be hajArathI adhika zrAvakazrAvikAoe jANe gurudakSiNA ApatA hoya evA bhAvathI abhibhUta thaI jIvanamAM kyAreya paNa carabIyukta apavitra vastro tathA rezamI kApaDano upayoga nahIM karavAnI pratijJA lIdhI. A ghaTanAne pUjya gurudevanA ahiMsA pracAranI sImAcihnarUpa avazya gaNI zakAya. jUnA jamAnAmAM mANasone gulAmo tarIke vecavAmAM AvatA hatA. yuddhamAM parAjita thayelA rAjyanA strI-puraSo tathA bALakone vijayI thayelo rAjA potAnA rAjyamAM laI jaI temane gulAma tarIke vecIdato. AvA gulAmatarIke vecAyelA strI puruSo tathA bALako para tenA mAliko jorajulama karatA tathA temanuM bharapUrazoSaNa karatA hatA. bhAratamAM paNa strIonI dazA gulAmo jevI ja hatI. temane zikSaNathI vaMcita rAkhavAmAM AvatI. temane ghUMghaTamAM rahevuM paDatuM. strIonuM dareka prakAre zoSaNa karavAmAM AvatuM hatuM. ghaNIvAra yuvatIone tenA mAtApitAmoTI uMmaranA AdheDapuruSa sAthe paraNAvI tenuM jIvanaduHkhamaya karI detA. cIjavastuonI jema temano vikraya karavAmAM Avato hato. A badhA atyAcAra eka prakAranI hiMsA ja gaNAya. pUjya gurudeve sAmAjika sudhAraNA aMtargata jaina samAjamAMthI AvI keTalIka badIo nAbUdakarAvI ahiMsAnA siddhAMtano sAcA arthamAM pracAra karyo hato. strI zikSaNa mATe temaNe kanyAvidyAlayo zarU karAvyA hatAM ane bIjA kurivAjo dUra karavA samAjanA lokone premathI (31 ) Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajAvyA hatA. kanyA vinayanuM dUSaNa tyAre rAjasthAnanA jaina samAjamAM jaDa ghAlI gayuM hatuM. pUjya gurudeve A dUSaNa dUra karAvavA bharapUra prayAso karyA hatA. - sAdaDInArokANa daramyAna pUjya gurudevane motiyAnuM oparezana karAvavuM paDyuM hatuM. caitra suda terasanA divase paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjInA janmakalyANaka utsavanuM Ayojana thayuM hatuM. A prasaMge yojAyelI sabhAmAM pUjyazrIjI upasthita rahI zakayA nahotA, kAraNa ke Aparezana pachI temane prakAzamAM AvavAnI manAI hatI. A sabhAmAM temanI preraNA tathA mArgadarzanathI prerAIpaMnyAsazrI samudravijyajI mahArAje pUjya gurudevanI aMtaranI bhAvanA rajUkaratA jaNAvyuM hatuM.. "Aje huM tamArI samakSa eka bhikSA mAgI rahyo chuM. huM eka kaThora, apriya vAta jaNAvavA IcchuM chuM. A vAta sAMbhaLIkhoTuM lAge to kSamA karajo. ApaNI AvIrabhUmimAM TheraTherajJAnanI parabo tathA vidyAdhAma kholavAmAM AvyAM che, e AnaMdapreraka vAta che ane e mATe hajAro lAkhonAM dAna paNa tame premathI ApyA che, paraMtu A samAjamAM cAlato kanyAvikrayano rivAja sonAnI thALImAM loDhAnI mekha samAna che. A kalaMkita kurivAja baMdha thAya evI pUjyazrIjInI aMtaranI IcchA che. mAravADamAM pravartatA A kalaMkita rivAjane tamAre satvare miTAvavo paDaze. tame loko jo A badIbaMdhakarazo to tamane hajAro kanyAonA (tamArI putrIonAM) AzIrvAda prApta thaze! jaina dharma 'ahiMsA paramo dharmanA mahAna siddhAMtane varelo che. tame jANo cho ke mAMsa vecanAra, lAvanAra, rAMdhIne khAnAra badhA ja pApanA bhAgIdAra thAya che. A vAtanuM jJAna hovA chatAM kanyA vikraya karI tame loko mahA pApa karI rahyA cho. bhAIo! jAgRta thAo ane Aja kSaNathI AkurivAjA baMdha karavAnI pratijJA lo!" paMnyAsa zrI samudravijayajI mahArAjanI vAtathI loko prabhAvita thayA ane zeTha mULacaMdajIe tatkANa kanyAvikrayanA kalaMkane miTAvavAnI pratijJA karI. tA. 23-04-1949 nA roja muMbaI khAte yojAyelI 'vizva dharma pariSadamAM pUjya gurudeva AMkhanA oparezananA kAraNe bhAga levA jaI zakyA nahotA, paraMtu temaNe potAno saMdezo moklAvyo hato. vijJAnanA atirekaneniyaMtrita karI mAnavanA Arthika, sAmAjika dhArmika utthAna mATe vizva zAMtinA avataraNa mATe prayAso karavAnI himAyata pUjya gurudeve potAnA mananIya saMdezAmAM karI hatI. ahiMsAnA pAlana saMbaMdhI temaNe aNuboMbanA utpAdana tathA tenA durupayoga | sAme jagatane cetavaNI ApI hatI. potAnA saMdezAnA aMtamAM temaNe jaNAvyuM hatuM.. 'satya, ahiMsA, cAritra, zAMti tathA aparigrahanI bhAvanA sevI, prANI mAtra sAthe maitrIbhAva rAkhavo e jainonuM AcaraNa ja vizvanuM AcaraNa che. jaina tathA bauddha dharma vizvadharma che ane Aje paNa ahiMsAno saMdeza jagatamAM camatkAra batAvI rahyo che, je pratyakSa che...' mahAtmA gAMdhIjIe je rIte ahiMsAnA upayoga dvArA satyAgrahanI laData calAvI, bhAratane svataMtratA apAvI e pUrA vizva mATe eka camatkAra hato. ahiMsAnI pracaMDa zIta zaktinI emAM pratIti thayA sivAya rahetI nathI. pUjya gurudevanA saMdezAmAM A vAta tarapha sAmAnya ( 32 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgUlinirdezathayAno ahesAsa thayA sivAya raheto nathI. saMvata 2006 mAM pUjya gurudevanANA gAmamAM padhAryA hatA. nANAnA tatkAlIna ThAkare temanuM bhavyAtibhavya svAgata karyuM ane rAjagaDhamAM temanI padharAmaNI karAvI. pUjyazrIjIe temane rAjAno dharma samajAvatA prajApAlananA kartavya prati temane jAgRta karyA ane mAMsa, madirA, zikAra, jugaTa, parastrIgamana jevAM saptavyasano tyAgavAnI AvazyakatA samajAvI. hRdayasparzI vyAkhyAna ApI pUjya gurudeva upAzraye padhAryA. ThAkure temane gocarI mATe padhAravA hArdika vinaMtI karI. ThAkuranA samarpaNa bhAva, vinaya viveka tathA bhaktibhAva joImANe vinaMtI svIkArI lIdhI. bIjA divase sAdhu bhagavaMto sAthe pUjya gurudeva gocarI mATe ThAkurane tyAM padhAryA. pUjyazrIe tyAM ThAkura sAheba tathA temanI rANIone mAMsa-madirA tyAgavAno upadeza Apyo. taponiSTha karuNAsAgara pUjya gurudevanA aMtarapaTathI pragaTelI e divya vANInI gajaba asara thaI. e cAre rAjavI parivAranI vyaktioe tatkSaNa tyAM ja mAMsa madirA tyAgavAno saMkalpa karyo. sI.vorDa koMgresa samiti tathA anya saMsthAonA sAmUhika prayAsothI tA. 12-41953nA divase muMbainI luhAra cAlamAM nazAbaMdhI saptAhanI ujavaNInA upakrame eka sArvajanikasabhAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. e sabhAmAM pUjya gurudeve potAnA vakatavyamAM AgavA vicAro rajU karatA jaNAvyuM hatuM... 'bhAgyazALI AtmAo! dharmazAstro to pokAra pADI kahe che ke, miththA sAdhano tathA abhakSya khAnapAnathI manuSyanI durgati thAya che. Avo vyasanI mANasa potAnA zarIrane nukasAna kare che. sAthe sAthe parivArano paNa vinAza notare che. uparAMta samAja tathA rASTranuM paNa ahita jare che. koIpaNa dharmazAstra madyapAnanI anumati ApI nathI, kAraNa tenAthI zarIravyAdhigrasta thAya che. mAnavI pazu banI jAya che. koIkoIto pAgala banI jAya che. tenA dhananI barabAdI thAya che. je gharamAM be TaMka bhojananA phAMphA hoya, aMga DhAMkavA vastro na hoya, sArAM vAsaNo na hoya evA gharamAM zarAba pAna sAru ATha AnArUpiyAnI mAMgaNI thAya to e gharanI kevI durdazA thAya ? evA gharamAM gRhiNI tathA bALakonI kevI hAlAkI thatI haze? rAma, kRSNa athavA mahAvIranuM nAma smaraNa karavAnuM to lokone sujhatuM nathI, tenAthI viparIta vyasananA gulAma thaIbarabAda thavAnI AvA lokone kumati kyAMthI sUjhe che? ApaNA sauno dharma che, svayaMne A vyasanathI bacAvIe ane ApaNA pADozI tathA saMbaMdhIone paNa vinipAtanA mArgethI bacAvI sanmArge vALIe...vyasanonA cakkaramAM phasAIparivAra, samAja, rASTra tathA svayaMno nAza karavA mATe ApaNane manuSya bhava maLyo che? AtmAmAM anaMta zakti che. pApanA melane prAyazcitta dvArA dhoI, Atmazuddhi karI Atmasiddhi pAmavI e ApaNuM parama lakSya che. videzIo cAlyA gayA che. temaNe ja ApaNI saMpatti lUMTavA tathA zArIrika zaktino nAza karavA ApaNA dezamAM dArUnAdetyano praveza karAvI tene ucheryo che. e to cAlyA gayA che, paraMtu emanI pAchaLa rahI gayelA e vikarALadaityane paNa parAsta karI dezamAMthI hAMkI kADhavo e ApaNuM kartavya che." (33) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparokta sabhAmAM ghaNA agraNIoe paNa nazAbaMdhI para potAnA vicAro pragaTakaryA hatA. sabhAnA aMtamAM keTalAya lokoe dArU-jugAra, tamAku, tapakhIra tathA dhumrapAna choDavAnI pratijJA lIdhI hatI. vyasanI mANasa svayaMnI zArIrika tathA mAnasika hAni karato hoya che. vyasana karavAthI tenI mAnavatA marI paravAre che ane te potAnA parivAra tathA samAja mATe bhayajanaka banI jAya che. nazAnA prabhAva nIce mArAmArIkaravI, gALAgALI karavI, kyAreka khUnakharAbA karatA paNa AvI vyakti acakAtI nathI. vaLI vyasananA kAraNe Arthika pAyamAlI thatAM parivAramAM strI tathA bALakone zoSAvuM paDe che. vyasanathI aneka prakAre hiMsA janma letI hoya che. te ja pramANe mAMsAhAra, zikAra tathA parastrIgamana ane jugAra jevI badIo paNa hiMsAne janma Ape che. paMjAba kezarI pUjyAcArya zrImad vijayavallabha sUrIzvarajI mahArAja sAhebe eTale ja samAjane nirvyasanI banAvavA AjIvana prayAsa karyA hatA ane e rIte jaina dharmanA pAyAnA siddhAMta ahiMsAno pUrNa pracAra karI lokone AtmakalyANanA mArge vALyA hatA. temanA ja prayAsothI jaina samAjanI saMpUrNa kAyApalaTa zakya banI hatI tathA lokomAM dhArmika saMskAronuM asarakAraka siMcana thaI zakyuM hatuM. pUjya gurudeva sUkSma ahiMsAnA parama samarthaka hatA. temanA jIvananI pratyeka kSaNanA AcaraNamAM, pratyeka prasaMga sAthe ahiMsAnI bhAvanA svAbhAvika rUpe ja vaNAI cUkI hatI. : na 34 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'lokrapraya hadaya samrATa I.sa. 1948mAM dilhImAM biralA bhavana khAte prArthanA sabhAmAM hAjarI ApavA jatAM, bhAratanA abhUtapUrva lokanAyaka pUjya mahAtmA gAMdhIjInI hatyA thatAM ja samagra hiMdustAnamAM sannATo vyApI gayo hato. temanA mAnamAM dezabharanAlokoe tannAga potAnA vepAra, rojagAra baMdha karI zoka pALyo hato. lAkho AMkho raDI paDI hatI. aneka parivAronA ghera culA saLagAvAyA nahotA. comera zoka glAninuM vAtAvarAga vyApI gayuM hatuM. rASTravyApI zoka jAhera thayo hato. bajAro baMdha rahyAM hatAM. deza-videzanA mahAnubhAvo tathA ahiMsApremIoe zoka saMdezA mokalAvyA hatA. zA mATe? mahAtmA gAMdhIjI eka satyapriya, paropakArI saraLa rASTriya netA hatA. emanI lokacAhanA apAra hatI. e divase paNa hajAro gurubhaktoe deva darzana karI paramAtmA pAse temanI AMkhanI rozanI pAchI Ave te mATe prArthanA karI hatI. keTalAya cAhakoe baMdagI karI hatI. aneka zraddhALu zrAvakoe upavAsa karyA hatA. mAnatA mAnI hatI. kAraNa? e divase eTale Aso suda trIjanA divase jaina zAsananA divAkara samAna paropakArIyugavIra AcArya bhagavaMta zrImad vijayavallabha sUrIzvarajI ma.sA.nuM AMkhanuM oparezana thavAnuM hatuM. niSNAta DaoN.DagananI rAhabarI nIce gurudevanA netrapaTalanuM saphaLa oparezana pUrNa thayuM. DaoN. Dagane samayAMtare pUjyazrIjInI AMkhanA pATA kholAvI vartamAnapatra tathA pustaka vaMcAvyA. pUjya gurudeve sArI rIte vAMcyuM. emanIyana jyoti pAchI pharI hatI. DaoN.Dagana pAga AvA camatkArika pariNAmathI Azcaryacakita thaI gayA hatA. DaoN. Dagana bolyA hatA.... 'kamAlathaI gayo!adbhUta aka! ApanI AMkhomAM ATalI rozanI AvI jaze evI AzA nahotI! ApanI vRddhAvasthA che. AMkhonI sthiti kharAba hatI...chatAM paNa! mane lAge che pUjya gurudeva prabhAvI puNyAtmA che!' AMkhanI rozanI prApta thavAmAM pUjya gurudevanuM tapobaLato kAma karI ja gayuM hatuM, to sAthe sAthe temanA agaNita bhaktonI prArthanA, pratijJA, baMdagI, upavAsa mAnatA tathA zubhakAmanAno prabhAva paNa hato. ghaNA sAdhu-sAdhvI bhagavaMtonI duA zubhecchAe potAno bhAga bhajavyo hato. mULa sAdaDI nivAsI muMbaImAM cembura khAte rahetA pUjya gurudevanA bhakta zrI dAnamalajI devacaMdajI e pUjyazrIjInAmAnamAM ujavAtI83mI janma jayaMtinA prasaMge trIjA divase bhaktonI sabhAmAM kahyuM hatuM. 'zAsanadIpaka AcArya pravara pUjyapAda ! huM eka sAmAnya mANasa chuM... ApanA vyAkhyAna sAMbhaLI mane dharmanI prApti thaI che. ApazrI jyAre DaoN. Daganane tyAM netra cikitsA karAvavA AvyA hatA tyAre meM pratijJA karI hatI.... jo ApanI AMkhone jyoti prApta thAya, to huM mArA moTA dIkarA raNajItamalane ApanA caraNomAM arpita karIza...! have ApanI AMkhone jyoti prApta thaI gaI che... gurudeva! Apayugayuga jIvo!" 35 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya rIte ghaDapaNanI lAkaDI samAna sahArArUpa gaNAtA potAnA saMtAnane sAdhu banAvavA, dIkSA apAvavA koIpitA jhaTarAjI thatA nathI, paraMtu pUjya gurudevanInetrajyoti sAru AvA samarpita bhakta potAnA lADalAne dIkSA apAve che. A ghaTanAnAnI sUnI nathI. pUjya gurudeva to lokonA hRdaya para zAsana karatA lokapriya hRdayasamrATa banI gayA hatA. apAra lokacAhanA temaNe hAMsala karI hatI. I.sa. 1953mAM zarU thayelI dardanAka prosTeTa graMthinI bImArI daramyAna pUjyazrIjInA aneka bhaktonA deza-videzamAMthI zubhecchA vyakta karatA patro tathA tAra AvatA rahyA hatA. asaMkhya bhaktoe temanA sAru prArthanAo karI hatI. temanA Arogya sAru pratijJAo levAI hatI. upavAso thayA hatA, dAna devAyA hatA. sAdhu-sAdhvIgaNe paNa prArthanA,vrata japatapa upavAsa karyA hatA. pUjya gurudevanI lokapriyatAnuM A pramANa che. samayanIvahetI saritAmAM lAkho karoDo mAnavInA nAma bhUMsAI gayAM che. bhUsAtA jAya che ane aneka aneka nAmono lopa paNa thato raheze, paraMtu sAcA saMto, niHsvArtha yugavibhUtio, paramArthanA pUjArI, tattvavetAo, AtmajJAnIo, yugavIro tathA jagatanA kalyANa dAtAonA nAma toyugoyugo sudhI lokasmRtimAM kaMDArAyelA raheze. moTA moTA rAjavI puruSo, sattAdhArIo, padAdhikArIo, netAo, mAletujAro, udyogapatio, nAma pratiSThA jhaMkhatAdAnezvarIonA nAma parivartanazIla kALa khapparamAM homAI jaze, paraMtu jemaNakadI paNa svaprazasti ke prazaMsA meLavavA, mAna pratiSThA sAru kAma nathI karyA, jemaNe rASTra samAja tathA lokonA AtmakalyANa sAru AjIvana balidAno ApyA che, evA abhaNa ke bhaNelA vyAvahArika duniyAmAM taddana niSphaLa nIvaDelA saMto-mahaMto, phakIrI, mahAtmAo, sUphIo, sAdhu-bhagavaMtonAnAma ajarAmara thaIgayAche. paramAtmAzrI AdIzvaradAdA, paramAtmAzrI pArzvanAthasvAmI, paramAtmA zrI mahAvIra svAmI, cauvIsa tIrthaMkaro, gaNadhara bhagavaMta zrI gautamasvAmI, gaNadhara bhagavaMta zrI puMDarika svAmI tathA anya gaNadharo...zrIrAma, zrIkRSNa, gautama buddha, azojarathuSTra, mahaMmada payagaMbara, Isu khrista, lAotsa, kabIra, nAnaka, mIrAM, ekanAtha, tukArAma, narasiMha mahetA... zrI rAjacaMdrajI, AcAryazrIharibhadrasUrijI, AcArya zrI hemacaMdrAcArya, masUra, rAbiyA, saramada, bAyajIda, sokreTIsa, pUjya AtmArAmajI ma.sA.. yugavibhUtionI yAdI to ghaNI lAMbI che ane e yAdImAM apratima lokacAhanA prApta karanAra pUjAcArya zrImaddavijyavallabha sUrIzvarajI ma.sA.nuM nAma yAvacaMdra divAkaronI jema amara thaI jaze e niHzaMka vAta che. vizvanA lokasamrATa banelA lagabhaga dareka mahApuruSanA jIvanamAM temanA AtmAnA pRthvI para Agamana saMbaMdhI koIka alaukika ghaTanA, bhaviSyavANI keAgAhI joDAyelI jovA maLe che. zrIkRSNanA janma sAthe kArAvAsanA tALAM tUTyAM, paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjInA janma pUrve mAtA trizalAdevIe cauda cauda divya svapna joyAM. gautama buddha bhagavAnanA janmAkSara joI jyotiSIe bhaviSyavANI karI hatI ke A bALakamAM to mahAna cakravartI rAjA thaze athavA mahAna yogI. pUjyazrIjInA jIvanamAM AvI ghaTanA temanI taruNAvasthAmAM ghaTI hatI. (36) Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.saM. 1943 nA vaizAkha vada terasanA roja rAdhanapura khAte pUjyazrIjIne dIkSA ApavAmAM AvI hatI. A dIkSAnuM muhUrta kADhanAra jyotiSIe tyAre AgAhI karI hatI ke "A maMgala muhUrtamAM je vyakti dIkSA aMgIkAra karaze, e saMsAramAM apAra yazaprApti karaze. lAkho loko tenI pUjA karaze. te vyakita ucca pada prApti karaze...!' ane kharekhara pUjyazrIjIe e muhUrtamAM dIkSA laI apAra lokacAhanA arjita karI e bhaviSyavANIne sAcI sAbita karI batAvI. bhagavAnanAke guru bhagavaMtonA bhakto pAgala dIvAnA hoya che, paraMtu e pAgalapaNAmAM apAra zraddhA, asImita premabhAva, samarpaNane nyochAvaranI bhAvanA chupAyelI hoya che, eTale e dIvAnagI prItikararucikara svIkArya thayA sivAya rahetI nathI. zrIkRSaNanA premamAM bahAvarI mIrAM lokalAja choDImaMdira, galIo, bajAromAM bhaktibhAvathInAcI hatI. mahAprabhu caitanya svAmI paNa zrIkRSNanA premamAM nAcyA hatA. Aje paNa sadguruonA varaghoDAmAM bhakato mana mUkIne nAcatA hoya che. nRtya hadayanI bhAvanAnI abhivyakti che. kyAreka bhakta potAnA gurujInuM sAMnidhya prApta karavA temanI amRtavANIno bharapeTalAbha levA trAguM paNa karato hoya che ane AvI jabaradastImAM aMte to vijya bhaktano ja thAya che. cAhe bhagavAna hoya ke pachI guru eja premavaza bhaktanI bhAvanA samakSa mUkI jAya che. pUjyazrIjInA AvA ja eka samarpita ghelA bhaktanI ghaTanA atre prastuta che ane A ghaTanA pUjyazrIjInIbemisAla lokacAhanAnI sAkSIrUpa paNa che. pUjyazrIjI vihAra karatA karatA rAmanagara pahoMcyA. sAthe sthAvara mahAtmAo paNa hatA. temanA jJAnasabhara AtmajAgRti preraka vyAkhyAna sAMbhaLavA jaina-jainetara bhakto vizALa saMkhyAmAM AvatA hatA.rAmanagarapara pUjyazrIjInA gurudevapUjya AtmArAmajInA paNa pUjanIya gurudeva sarvazrI bUTerAyajI ma.sA.no vizeSa prabhAva hato. rAmanagaramAM ja tAra-TapAla vibhAga saMbhALatA posTa mAstara, zIkha, saradAra karatArasiMhajI rahetA hatA. saraLa svabhAvanA satsaMgI dharmiSTa AtmA ekavAra pUjyazrIjInuM vyAkhyAna sAMbhaLavA gayA. vyAkhyAna sAMbhaLI teo bhAvavibhora thaI gayA. prabhAvita thayelA karatArasiMha tyArapachI niyamita paNe pUjyazrIjInAM vyAkhyAna sAMbhaLavA javA lAgyA. samagra parivAra bhaktinA raMge raMgAI gayo. Ama ne Ama vIsa divasa pasAra thaI gayA. vahetA nIrane calatA sAdhumAM koI aMtara na hoya. pUjyazrIjInI vihAranI ghaDI AvI. loko udAsa thaI gayA. karatArasiMha tathA anya bhAvikoe temane eka mahino gAmamAM rokAI javA vinaMtI karI. pUjyazrIe vinaya dAkhavI vadhu rokANa aMge pUchavA temane vayaskamunirAja zrIkuzalavijyajI ma.sA. pAse mokalyA. bAbAjIe sAdhu dharmanI maryAdA jaNAvI vihAra karavAno nirNaya jAhera karI dIdho. pUjya gurudevanA parama bhakta banI cUkelA lAgaNIzIla karatArasiMha to bAbAjInA nirNaya sAme temanA dvAre ja saparivAra annajaLa tyAgI upavAsa para besI gayA. zrI kuzalavijyajI ma.sA.e temane khUba samajAvyA. haThayoga choDI devAnI vAta karI. temane nokarInI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharajanI yAdadevarAvI. 'bhojana ane kAma to roja maLI rahe, paraMtu bhakti ane jJAnanI lahANIno avasara kaMI vAraMvAra Ave che? AvA jJAnI sAdhu bhagavaMtanA satsaMga sAme dunyavI vAtonI zI visAta ?' AvuM vicAratA karatArasiMha potAnA nirNayamAM aDaga rahyA. chevaTe zrIkazavijayajIe namatuM jokhyuM temaNe pUjyazrIjIne bolAvI eka mahino vadhurAmanagaramAM rokAI javAnI anumati ApI. jUo to kharA saMsAranI avaLI gaMgA...!AjakAla loko sAmAjika anyAya tathA anya samasyAo khAtara gAMdhI ciMdhyA mArge potAnA hakkonA jatana mATe upavAsa para utare che, jyAre A kissAmAM to eka kakkaDa saMtanI amRtavANI pAmavA, Atmonnati mATe karatArasiMha jevA bhakta saparivAra bhUkha haDatALa para utare che? AnuM nAma ja lokacAhanAno jAdu, satyapUrNa vANIno prabhAva! pUjyazrIjInI kIrtikaumudIthI prabhAvita thayelA tatkAlInanAbhAnA rAjA hIrAsiMhajIe temane sanmAnabhera rAjya darabAramAM teDAvyA. pUjya gurudeve ahiMsAnA siddhAMtane khUba saraLa rIte uMDANathI samajAvyo. rAjA tathA darabArIo atyaMta prabhAvita thayA ane pUjyazrIjInI sAdhutAne ahobhAvathI vaMdI rahyA. A ghaTanA paNa pUjya gurudevanI lokapriyatA pradarzita kare che. nAbhAnA darabAramAM ja sthAnakavAsI paraMparAnA zrI sohanalAlajInA mokalelA ziSya zrIyuta udayacaMdrajI sAthe pUjyazrIjIe zAstrArtha karI temane parAjita karyA hatA. A ghaTanAthI e vistAramAM pUjyazrIjInuM nAma guMjavA lAgyuM hatuM. vi. saM. 1960mAM pUjyazrIjI samAnAmAM rokAyA hatA. samAnA gAmanA custa sthAnakavAsIo pUjyazrIjIno virodha karatAhatA. paryuSaNanA divasomAM paramAtmAnI zobhAyAtrA eloko zAMtithI nIkaLavA devA mAgatA nahotA. A vAta jANIsamAnAgAmanAja pUjyazrIjInA bhakta banI cUkelA sanAtana dharmanA lokoe zobhAyAtrAkADhavAmAM saMpUrNa sAtha sahakAra ApavAnI khAtarI ApI. zobhAyAtrAnI vizeSa paravAnagI meLavavA rAjA-mahArAjAo tathA sarakAramAM varcasva dharAvatA amRtasaranA pannAlAlajI tathA anya bhakto simalA gayA. tyAM aMgreja bArabaTana sAheba pAsethI maMjUrI laI AvyA. paTiyAlAnA polIsa vaDAne baMdobasta soMpAvyo ane dabadabAbhera nirvine zobhAyAtrA nIkaLI. A prasaMgamAM paNa pUjyazrIjI mATe sanAtana dharmanA lokonA hRdayamAM rahelI cAhanAnA darzana thAya che. pUjya gurudevanuM 19muM comAsuM vi. saM. 1961mAM jIrA gAmamAM thayuM hatuM. pUjyazrIjIe ahIM potAnI madhuravANImAM jJAna, bhakti ane AtmakalyANanI amRtagaMgA vahAvI tenAthI keTalAya jijJAsu jainetara loko bhAre prabhAvita thayA hatA. jIrAmAM ja rahetA phArasI bhASAnA jANakAra vidvAna mAghIrAmajI dharmaniSTha vidvAna hatA. loko temane 'khalIphAjI' kahetA. pUjyazrIjInA vyaktitvathI prabhAvita thayelA khalIphAjIe to pUjya gurudeva para eka utkRSTa gajhala lakhI nAkhI. e gajhalamAM temaNe pUjyazrIjInA guNonI bharapeTa prazaMsA karI temane zubhakAmanAo pAThavI hatI. paMjAbamAM pUjyazrIjIe temanA zuddhacAritra tathA vANI prabhAvanA (38) Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe ghaNA muslima birAdaronA dila jItI lIdhA hatA. emanA svAgata TANe pravezanA varaghoDAmAM muslimo paNa ulaTabhera bhAga letA tathA temanA vyAkhyAna sAMbhaLavA niyamita jatA. keTalAya lokoe temanA hRdayasparzI upadezathI prabhAvita thaI mAMsa madirAno tyAga karyo hato. ekabhAvikamuslime to eka vAra bajAramAMthI pasAra thatA varaghoDAne thobhAvI pUjyazrIjIne saprema vaMdanA karI yathocita svAgata karyA bAda temanA para racelA prazasti gItane paNa bhAvapUrvaka rajU karyuM hatuM. ghaNA muslimo temano Adara karatA temane 'oliyA' tarIke oLakhatA hatA. sAmAnyarIte custa gaNAtA muslimo AvuM sanmAna bhAgye ja anya mahApuruSone ApatA hoya che, paraMtu pUjyazrIjInI e pratibhA hatI ke jenI samakSa aneka muslimo paNasara jhukAvatA hatA. Ato parathI pUjya gurudevanI lokapriyatAno aMdAja lagAvI zakAya che. AtmajJAnI saMta kavikabIrajI jyAre jagatamAMthI prayANa karI gayA, tyAre temanA hiMdumuslima bhakto vacce aMtima saMskAra karavA bAbate vivAda thayo hato. hiMdu bhakto kahetA hatA, kabIrajI to amArA hatA eTale emanA dehano agni saMskAra thavo joIe. muslima bhakto kahetA hatA ke kabIrajI amArA che emanA dehanI daphanavidhi thavI joIe. kabIrajInI apAra lokacAhanAhatI tathA emanA anuyAyIo asaMkhya hatA, eTale kadAca Avo vivAda thayo haze. - pUjya gurudevanI paNa lokacAhanA apAra hatI. sau koI temanA sAMnidhyane jhaMkhatA. temanI dharmavANIno lAbha levA sau koIyathAzakti prayAsakaratA. ekavAra acchara, macchara tathA kRSagakAMtanAmanA traNa bhAIone dIkSA ApavAnI hatI. jayapuranA zrAvako harSollAsathI dIkSA mahotsavanI taiyArImAM lAgI gayA hatA. te samaye ajameranAdIpacaMdazeTheAvI pUjyazrIjIne dIkSA mahotsava ajameramAM rAkhavA bhAvabharI vinaMtI karI. temaNe jaNAvyuM ke dIkSAnI tithinA divasejasthAnakavAsIonuM saMmelana thavAnuM che. eTale jo e ja divase tyAM dIkSA yojAya, to ajamera tathA AsapAsanA kSetromAM dharmanI prabhAvanA sArI thaze. vaLIzeTheA avasara nimitte cAlIsa hajAra sudhIno kharca karavAnI taiyArI dAkhavI pUjya gurudevane paNa vicAragamI gayo. temaNe jayapuranA zrIsaMghane A bAbatamAM pUchyuM tyAre e lokoe suMdara pratyuttara pAThavyo... 'pUjya gurudeva! jagatamAM evo kayo durbhAgI jIva haze je potAnA hAthamAM AvelA aNamola hIrAne choDavA taiyAra thAya? dharmano AsonerI avasara ame zI rIte gumAvIe?" chevaTe pUjyazrIjIe jayapura zrIsaMghanI vAta mAnya rAkhI. bhakto paNa pUjya gurudevanI padharAmaNI sAru temanA sAMnidhya sAru paDApaDI, kheMcatANa karatA hatA, jevAta emanI lokapriyatAno nirdeza kare che. jevI rIte vAdaLanA AvaraNathI caMdramAM thoDo samaya DhaMkAyA pachI pragaTa thaI jAya che. varSARtumAM ghanaghora vAdaLo varasI jatAM sUrya punaH prakAzita thaI UThe che, gulAbanI suvAsa samIranI lahera sAthe comera prasarI jAya che, tevI ja rIte pUjyazrIjInI kIrti dhIre dhIre bhAratamAM phelAvA lAgI hatI. temanA bodhapUrNavyAkhyAnonI noMdha paNa vAratahevAre gujarAtanA akhabAro Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levA mAMDyA hatA. saMskArI nagarI vaDodarAnA saMskRti premI mahArAjA gAyakavADe pUjyazrIjInI khyAti sAMbhaLI temanI amRtavANIno lAbha levA sAgraha temane vaDodarA teDAvyA. ahIMyA ApaNA cAritryanAyakanA 'sArvajanika dharma' viSaya para be suMdara vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyAM hatAM. tA. 13 tathA 16 mArca 1913nA e be vyAkhyAnomAM hajAronI saMkhyAmAM janamedanI umaTI paDI hatI. pUjyazrIjInA hRdayasparzI vyAkhyAnothI mahArAjA gAyakavADa tathA loko abhibhUta thai gayA hatA. akhabAroe paNa temanA vyAkhyAnono sArAMza pragaTa karI temanI vAkchaTA, jJAna tathA vicAronI bhAre prazaMsA karI hatI. nakhaziSa sAdhutAnI sAkSAt mUrti samAna pUjya gurudevane jyAre bAlI pAsenA bijApura gAmanA raste ajANyA lokoe lUMTI lIdhA, tyAre tenA gherA pratyAghAta samagra bhAratamAM patharAyelA jaina zrAvako para paDaDyA. muMbai, paMjAba, amadAvAda, saurASTra, dilhI tathA goravADa sahita aneka sthAnethI jaina zrAvako pUjyazrIjI pAse sukhasAtA pUchavA umaTI paDaDyA. saghaLAe sarakAranI A ghaTanAne laI TIkA karI. Thera TherathI tAra-TapAla dvArA khabara aMtara pUchavAmAM AvyA. rAjasthAnanA zrIsaMghanA jAgRta zrAvakoe jodhapuranA mahArAjA sara pratApasiMhajI para A ghaTanAnI tapAsa karAvavA tAra ryAM. mahArAjA to tArono Dhagalo joI navAI pAmyA. temanA vizvAsu sUtroe pUjya gurudeva viSe mahArAjAne jANakArI ApI, tyAre temanI lokapriyatAnAM pratyakSa pramANarUpa tAronA DhagalAMnI vAta teo samajyA. teo gaMbhIra thaIgayA. polIsa daLane kAmagIrI soMpAI ane gaNatarInA divasomAM kasUravArone pakaDI temane sajA karavAmAM AvI. vartamAna eTale ke gata keTalAka varSothI rAjasthAnanA sirohI AsapAsanA vistAramAM jaina sAdhu-sAdhvIone keTalAka saMkucita dhArmika manovRttivALA loko raMjADe che, paraMtu jaina samAja sAmAnya virodha karI zAMta thaI jAya che, kAraNa ? kyAreka jyAre pratibhAvAna pUjya gurudeva jevA atyaMta lokapriya sAdhu bhagavaMta hayAta hatA, tyAre emanA pratyenI utkRSTa cAhanA Adara ane mAnanA kAraNe zrAvako temanA sAru jAna paNa ApI devA taiyAra rahetA hatA. evI lokapriyatA Aje keTalA sAdhuonA bhAgyamAM rahevA pAmI che ? vyaktipUjA, tyAgI, sAdhu-saMto, mahAtmAnA jIvanamAM vinipAtanuM kAraNa banI zake che. pUjya gurudeva A vAtathI sabhAna hatA. temanA bhakto jyAre pUjyazrIjI pratyenI apAra cAhanAthI prerAI temanI prazaMsA karatA, tyAre viveka buddhino upayoga karI pUjyazrIjI e lokacAhanAne zikSaNapracAra ke sAmAjika utthAnanI pravRtti tarapha vALI detA. ekavAra sAdaDInA bhakto mIThI haTha pakaDIne beThA. pUjyazrIjIne sAdaDImAM cAturmAsa karavA teo vAraMvAra bhAvabharI vinaMtI karatA hatA. A bhakto tathA pUjya gurudeva vaccenA vArtAlApa daramyAna phariyAdanA sUramAM bhAviko epUchyuM, 'kRpAnidhi ! Apane zuM paMjAba tathA bikAneranA zrAvako ja vizeSa vhAlAM che ?' pachI vyathita avAje temaNe kahayuM, 'amArI to Apa evIrIte upekSA karo cho, jANe ke ame to zrAvako ja nathI ! amane amArA dharma tathA guruo pratye anurAga ja nathI!' zrAvakonI A mIThI phariyAdamAM zuM ApaNA cAritranAyaka 4 40 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyenI agAdha cAhanA chupAyelI jaNAtI nathI? pUjya gurudeve tyAre e apratima cAhanAno upayoga karI goravADamAM paNa paMjAba tathA bikAneranI jema zrAvakone eka mahAvidyAlaya sthApavAnI preraNA ApI. emanI lokapriyatAnA kAraNezrAvakoe tAtkAlikae dizAmAM zubha zarUAta karI pUjyazrIjInI bhAvanAne mUrtimaMta karI ane pUjyazrIjIe paNa lAgANIdhelA bhakatonI sakriyatA tathA utsAha joI cAturmAsa mATe anumati ApI dIdhI. lokacAhanA tathA lokapriyatAno racanAtmakavidyA pracAranI pravRtti mATe pUjyazrIjIe kevo suMdara upayoga karyo? AtmonnatinA cAhaka bhAvikonA hRdayamAMthI lokapriya paragajumahAtmA pratye haMmezA pUjyabhAva, gurubhakti, samarpaNa ane tyAga bhAvanArelAtAM rahe che. dIrgha samayAvadhi pachI ApaNA cAritranAyaka jyAre ludhiyANA padhAryA, tyAre khUba zAnadAra samAroha sAthe temano nagarapraveza thayo. emanI AtmoddhAraka amRtavANIno bharapUra AsvAda mANavA jaino, hiMduo, muslimo tathA zIkho khUbaja ullAsa ane umaMgathI temanA vyAkhyAnamAM umaTavA lAgyA. bhaktonI bhIDa eTalI vadhI paDIke temano samAveza karavAvyAkhyAna khaMDanI dIvAlone paNa toDI nAMkhavI paDI! pUjyazrIjInA uranA uMDANe nItaratA karuNAbhAva ane ahiMsApUrNa upadezano eTalo jabarajasta prabhAva utpanna thayo ke vyAkhyAnamAM AvelA eka muslima bhAInuM hRdaya parivartana thaI gayuM. teNe potAnA parivAranA sAta sabhyo sAthe mAMsAhAra tyajI dIdho! vedhakane coTadAra vANInA kAraNe vyAkhyAnamAM AvelA eka brAhmaNanA zarAbanI late caDhelAyuvAna putre vyAkhyAna khaMDamAM saunI hAjarImAM dArUchoDavAnI pratijJA lIdhI. upasthita bhAvikone teNe ema paNa kahyuM ke, have pachI mane koI madirApAna karato joI jaze athavA nazArta sthitimAM hato evuM sidhdha karI batAvaze, to tene huM paccIsa rUpiyAnuM InAma ApIza !' ane teNe tatpaNa zarata jItanAra mATe paccIsa rUpiyA alaga rakhAvI dIdhA. AtenADha saMkalpanI ghoSaNA hatI. zrotAo bhakatajanonI vizALa saMkhyAne samAviSTa karavA vyAkhyAna khaMDanI dIvAlo toDI pADavI paDe... pUjyazrIjInA vyAkhyAnathI abhibhUta samagra muslima parivAra mAMsAhArano tyAga karI de ane zarAbI yuvAna dArU choDavAnI ddaDha pratijJA le e vAta pUjya gurudevanI apAra lokacAhanAno ja nirdeza kare che. eka vAra gujarAvAlA padhArelA pUjyazrIjIe pratijJA lIdhI jyAM sudhI pUjya AtmArAmajI ma.sA.nA samAdhisthAnamAM gurukuLanI sthApanA nahIM thAya, tyAM sudhI goLa, khAMDatathA temAMthI banatA vyaMjano huM grahaNa nahIM karuM.' - pUjyazrIjInI A pratijJAthI temanA parama AjJAMkita ziSya pUjya upAdhyAya zrI sohanavijayajI ma.sA.e rAta dina paMjAbanA aMtariyALa gAmo khUMdIne 68 hajArano phALo ekaTho karyo, paraMtu gurUkuLa banAvavA lAkha rUpiyAnI jarUra hatI. 41) Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyazrIjInA bIjA AjJAMkita karmaTha ziSya paMnyAsa zrI lalita vijayajI ma.sA.nA kAne paNa A vAta AvI. teo bImAra hatA eTale kaMi na karI zakavAnA kAraNe ciMtAtura thaI gayA. muMbaimAM zrI lalitavijayajI ma.sA.nA vaiSNava bhakta zeThazrI viThThaladAsa ThAkuradAse A vAta jANI. temaNe udAratAthI bAkInI rakama lakhAvIdIdhI. pUjyazrIjInA ziSya evA paMnyAsa zrI lalitavithajInA bhakte potAnA gurune ciMtAmukta rkA to sAthe sAthe ApaNA cAritryanAyaka viSe paNa temanA hRdayamAM UMDo Adara bhAva haze ja ema saheje mAnI zakAya. nahIMtara e jamAnAmAM batrIsa hajAranuM dAna koNa jhaTa Ape ? vi.saM. 1996 mAM baDota mukAme eka avismaraNIya pratiSThA mahotsavanuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. nagaranI saghaLIkomanA lokoe bheLA maLI utsAha umaMgathI nagaranI galI galIne zaNagArI hatI. raMgoLIo purAI hatI. dhajApatAkA laherAtI hatI. rastAonI saphAI karI pANIno chaMTakAva thayo hato. pUjya gurudevanA bhavya svAgata mATe sanAtana prema maMDaLa, zrI Atmavallabha jaina sevakamaMDaLa, jaina premacAriNI sabhA tathA nagaranA agraNIo, nagarapAlikApramukha, 84 gAmanA caudharI, vakIlo, DaoNkaTaro tathA labdha pratiSThita saddagRhastho sau khaDe page upasthita rahyA hatA. bhaktonI vizALa saMkhyAne samAvavA nagara bahAra digaMbara jaina hAiskUlanA paTAMgaNamAM AtmavallabhanagaranIracanA karI bhavya maMDapa bAMdhavAmAM Avyo hato. poSa mahinAnI zukala trIjanA divase bhavya zobhAyAtrA nikALavAmAM AvI. e prasaMge traNe phirakAnA zrAvaka-zrAvikAo tathA nagaranA hiMdu-muslima, jATa, rAjapUta dareka komanA netAoe ulaTabhera bhAga lIdho hato. AvuM bahumAna tathA sanmAna pUjyazrIjIne baDota nagaranA lokoe ApyuM e temanI lokapriyatAne ja AbhArI hatuM ema mAnavuM paDe. nahIMtara samAjamAM bhAI-bhAInA prasaMge hAjara nathIrahetA,tyAM traNe phirakAnA jaina baMdhuo eka sAthe Ave temAM vaLI hiMdu, jATa, muslima, zIkhonA agraNIo joDAya e kyAM saMbhava che ? paraMtu pUjyazrIjI pratyenI cAhanA ja A prasaMge saune ekaThA karavAkAraNabhUta banI hatI. vi.saM. 1997no cAturmAsa pUjya gurudeve gujarAMvAlAmAM karyo hato. A anokhA cAturmAsa daramyAna dharmanI jabarajasta prabhAvanA thaI hatI. jaina jainetara lokonI sAthe sAthe eka harijana bhAIe paNa bhaktibhAvathI prerAI aThThAInuM tapa karyuM hatuM. saMvatsarInA divase kasAIoe paNa katalakhAnAM baMdharAkhI jIvadayA dAkhavI hatI. lagabhaga doDhaso dukAno baMdha rAkhI ahiMsAnuM pAlana karI batAvyuM hatuM. A kaMI nAnIsunI vAta nathI. apAra lAgaNIne lokacAhanA tathA aMtaranA AdarabhAva vinA AvuM saMbhavI zake nahIM. kharekhara gujarAvAlAnA ItihAsamAM A eka apUrva ghaTanA banI hatI. bhAratanA jaino uparAMta hiMduo, muslimo, zIkho, jATa jevA aneka jAtinA lokonA hRdayasamrATa banI cUkelA pUjya gurudevanI lokapriyatA dariyA pAranA dezo amerikA tathA yuropanA dezomAM paNa prasarI cUkI hatI. pUjyazrIjInI preraNAthI ja jAmanagaranA vatanI paMDita phatehacaMdajI 42 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (bAlana) e pazcimanA dezomAM jaI jaina dharmano pracAra karyo hato. tA. 22-02-1953nA roja dhanajI sTrITamAM pUjyazrIjInI adhyakSatAmAM Ayojita thayelA kAryakramamAM jaina dharmanA siddhAMtono yuropa tathA anya dezomAM pracAra karanArA haMgerInA vatanI DaoNkaTara philipsa vAliyA tathA jarmanInA DaoNkaTara veInDananA 'jaina dharmanI vizeSatA' viSaya para uttama pravacana apAyAM hatAM. pUjya gurudeve A kAryakramamAM e vidvAnonI anumodanA karatA jaNAvyuM hatuM.... 'pazcimanA dezonA A banne vidvAnoe jaina dharmanuM sarasa adhyayana karI videzanI dharatI para tenA pracAranuM suMdara kArya karyuM che. mahuvAnA zrI vIracaMdabhAI gAMdhIe amerikAnI zikAgo khAtenI 'vizva dharma pariSada' mAM vyAkhyAna ApI aneka amerikanone jaina dharma pratye AkarSita karyA hatA. Aje to amerikA, jarmanI tathAyuropanA ghaNA dezomAM jaina dharmanA pustakonuM vAcanamanana tathAsaMzodhana thaI rahyuM che. huM A banne vidvAnone jaina dharmano pracAra karavA badala dhanyavAda pAThavuM chuM.... jaina dharma vizva dharma che. pazcimI prajAne tenA siddhAMtonI samaja maLI rahe te mATe pAzcAtya bhASAomAM jaina sAhityanuM suMdara prakAzana karAvavuM joIe.' jo dariyApAra javAnI dhArmika maryAdAnuM pAlana anivArya na hota to kadAca ApaNA lokapriya cAritrya nAyake videzanI dharatI para jaina dharmanI bhAre prabhAvanA avazya karI hota ! aMtima varSomAM muMbainA rokANa daramayAna pUjya gurudeva 83 varSanI uMmare prosTeTa graMthinI bImArInA zikAra thayA hatA. emanI A bImArI nava mAsa cAlI hatI. ghaNA upacArokarAvyA, paraMtu bImArI jaDa ghAlI gaIhatI. A RgNAvasthA daramyAna pUjyazrInA vizALa bhakta samudAyamAM bhAre ciMtA vyApI gaI hatI. A samaya daramyAna samagra dezamAMthI asaMkhya bhAviko pUjyazrIjInI sukhasAtA pUchavA AvatA hatA. deza-videzathI paNa tAra-TapAla dvArA zubhakAmanAnA saMdezA pAThavAtA rahyA. pUjya gurudevanA ziSya sAdhu-sAdhvI parivAranA sabhyo paNa temanI sevA cAkarImAM khaDe page taiyAra rahetA hatA. sau prArthanA, pUjApATha, vrataniyama pUjyazrIjInA svAsthya lAbha sAru karatA hatA. pUjyazrIjInA virATa vyaktitvanA kAraNe temaNe addabhuta lokacAhanA arjita karI hatI. pUjya gurudeva mAtra yuvAno, vaDIlo ke vayaska lokomAM ja AdarapAtra lokapriya nahotA. mahilAomAM temano prabhAva joradAra hato. pATaNamAM jyAre jJAnabhaMDAronA rakSaNa mATe bhavana nirmANasA pUjyazrIjIeTahela nAkhI hatI, tyAre upasthita mahilAoe pratisAdarUpe tAtkAlika potAnA aMgopAMga para dhAraNa karelA sonA-cAMdInA amUlya AbhUSaNo utArI ApyAM hatAM. kizora-kizorIonA dilamAM paNa pUjyazrIjI pratye apAra cAhanA hatI. muMbaimAM sAdharmIonA utthAna mATe utkarSa phALo ugharAvavAno prasaMga hato. pUjyazrIjIe A mATe dUdha grahaNa nahIM karavAnI pratijJA lIdhI hatI. gurubhakta zrI khImajIbhAI cheDAe 108 kAryakartAo samakSa pratyeka vyaktie be hajAra rUpiyA ekaThA karavAnI yojanA rajU karI hatI. A nimitte bharAyelIsabhAmAM ramIlA cimanalAla nAmanI kizorIe paNa pUjya gurudeva sAru be hajArano phALo zerIe zerIe jai ekatrita karavAnI pratijJA laI gurubhaktino paricaya Apyo. joke teNe jyAre e sabhAmAM upasthita lokono saMparka karyo, to tenA phALAnI rakama tarata ja ekaThI thaI gaI 43 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. AbAlavRddha sau samAjanA saghaLA lokomAM pUjyazrIjI kevA lokapriya hatA enuM pramANa A ghaTanAmAM sAMpaDe che. I.sa. 1953no cAturmAsa pUjya gurudeve muMbainA bhAyakhalA vistAramAM karyo hato. AjhAdInA parva nimitte mahArASTranA tatkAlIna mukhyamaMtrI zrI yazavaMtarAya cauhANanI adhyakSatAmAM eka sabhAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. pUjyazrIjInI lokapriyatAthI abhibhUta thaI AsabhAnA saMcAlakoe temane mukhyavaktAnA rUpamAM bhAvabharyuM nimaMtraNa pAThavyuM hatuM. pUjya gurudeve e sabhAmAM Adarza vahIvaTakartA kevo hovo joIe tathA prajAnI enA pratye kevI apekSAo hoI zake e vize spaSTatApUrvaka nIDaratAthI vaktavya ApyuM hatuM. kAryakrama pUrNa thatAM mukhyamaMtrIzrIyazavaMtarAya cauhANe pUjya gurudevanA umadA vicAronI prazaMsA karI ane sabhAmAM upasthita rahevA badala pUjyazrIjIno AbhAra vyakta karyo hato. jaina zAsananA AvA prabhAvaka bahumukhI prabhAvazALI vyaktitva dharAvatA, prakhara ciMtakasamAjasevaka, dharma prabhAvaka lokapriya evA ApaNA cAritranAyaka kalikAla kalpa, timiratAriNI pUjyAcArya AcArya bhagavaMta zrImaddavijayavallabha sUrIzvarajI ma.sA. Ayukarma pUrNa thatAM tA. 22-09-1953nA roja maMgaLavAranI rAtrera-3raklAkanA sumAre mahAprayANa karI gayA. pUjya gurudevanA mahAprayANanA samAcAra bhArata, IMglenDa, amerikA sarvatraTeliphona, tAra tathA reDIyo dvArA prasarI gayA. prAtaHkALe jyAre pUjyazrIjInA pArthivanegauDIjI mahArAjanA upAzrayamAM lAvavAmAM Avyo, tyAre temanA aMtima darzana sAru mAnava maherAmaNa umaTI paDyo. lokonA ToLeToLAM AvatAM hatAM. cikkAra bhIDa jAmI hatI. pAyadhunI tathA AsapAsanI saDako para kIDiyArAnI jema mAnavamedanI umaTI hatI. pUjyazrIjInA aMtima darzana sAru saghaLA phirakAnA sau zrAvako uparAMta hiMdu, muslima, pArasI, zIkha, IsAI tamAma komanA loko AvyA hatA. saghaLA phirakAnA sAdhu-sAdhvI bhagavaMto paNa AvyA hatA. pUjyazrIjInA nidhananA samAcArathI samagra muMbai nagarI para sannATo chavAI gayo hato. temanA mAnamAM muMbaInI zerabajAra, jhaverI bajAra, sonI bajAra, rUbajAra, kApaDa bajAra, masjida baMdara roDanI bajAro sahita zaheranI tamAma mukhya bajAroe rajA pALI hatI. - nagarapAlikAe paNa pUjyazrIjInAmAnamAM rajA jAhera karI hatI. khUba abhUtapUrva avismaraNIya temanI smazAnayAtrA nIkaLI hatI. bajAromAM umaTelI janamedanInA kAraNe kyAMya tasu bhArapaga mukavAnI jagyA bacI nahotI. tamAma varganA loko vepArIo, agraNIo, mahilAo, AbAlavRddha sau pUjyazrIjIne aMtima vidAya ApavA 'umaTI paDyA hatA. muMbaie AvI abhUtapUrvasmazAnayAtrAA pUrve nihALI nahotI. gulAlanA Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhagalAothI rAjamArga lAlagulAbI thaI UThyo hato. bhaviSyamAM pUjyazrIjInI puNyabhUminA darzanathI loko kRtArtha thaI zake eTale temanA agnisaMskAra bhAyakhalA jaina maMdiranA paTAMgaNamAM karavAnuM nakkI thayuM. e mATe sarakArI maMjUrI mAMgavAmAM AvI. mahArASTranA tatkAlIna mukhyamaMtrIzrI morArajIbhAI desAIe tatkSaNamaMjUrI ApI dIdhI. kharekhara A samagra ghaTanA parathI aMdAjalagAvI zakAya ke pUjyazrIjInI lokacAhanA keTalI ajoDa hatI. pUjyazrIjInA svargavAsanA pagale deza-videzathI tAra-TapAlamAM zoka saMdezAonI vaNajhAra lAgI gaI hatI. aneka agraNIoe zokAMjalio arpI hatI. bhAratanA vividha bhASAnA lagabhaga tamAma akhabAroe mukhya pRSTha para temane yugadraSTA... paMjAbanA tAraNahAra... sevAmUrti mahAmAnava... garIbonA belI... madhyamavarganA utkarSa kartA... jaina samAjanA bhAgyavidhAtA...AryasaMskRtinA yogadAna kartA. zikSaNanA puraskartA krAMtikArI zAMtidUta jevA birUdothI sanmAnita karI temanA jIvanavRttAMtanA mukhya aMzo sAthe biradAvatA ahevAlo prasidhdha karyA hatA. videzanA akhabAroe paNa pUjyazrIjInA nidhananI noMdha laI ahevAlo chApyA hatA. 'AvA yugadraSTA yuge yuge avataratA rahe jemanA thakI AtmasAdhanA tathA IzvaraprAptinA mArgamAM prakAza patharAto rahe..!' evA zabdothI pUjyazrIjIne navAjI eka akhabAre hRdaya sparzIzraddhAMjali arpaNa karI hatI. pUjya gurudevanA svargArohaNanA prasaMga para aneka mahAnubhAvoe zoka saMdezA pAThavyA hatA. tatkAlina mukhyamaMtrI zrI morArajIbhAIdesAie potAnA zokasaMdezAmAM jaNAvyuM hatuM... 'emanAM jIvana tathA kArya praNAlino mArA jIvana para khUba sarasa prabhAva paDaco hato... jainonI dAnavRttine temaNe zikSaNa bhaNI paNa vALI hatI... garIba vidyArthIonI sahAyatAmAM temaNe jAti athavA dharmanA bhedabhAva rAkhyA nahotA... sAmAjika sudhArA aMge paNatemanA vicAro pragatizIla rahyA hatA. temaNe khAdI dhArAga karI hatI... AvA AcAryazrInA jIvanamAMthI aneka lokoe preraNA meLavI hatI... emanA dehavilaya pachI paNa emanI preraNAo kAryAnvita raheze...' 'jalI jAtI chone jIvana dhUpasaLI maheMkatI maheMkatI A....' pUjyAcArya paMjAba kesarI zrImad vijayavallabha sUrIzvarajI ma.sA.nuM samagra sevA parAyaNa yoganiSTha karmaTha jIvana uparokta paMktine sArthaka karI jAya che. niHsvArtha, nirlepa mahAna yugadraSTA,apratima lokacAhanAnA svAmI pUjya gurudeva bhaktonA hRdaya samrATa hatA, AjepaNa che ane bhaviSyamAM paNa emanuM sthAna aNanama akabaMdha raheze. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dharmaprabhAvaLA-jIvana maMtra aneka upasargo sahana karyA pachI kevaLajJAnane upalabdha thayelA devAdhideva paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjI jyAre karuNAvaza AtmajJAnano e mahAprasAda ajJAnamAM, aMdhazraddhA tathA aMdhavizvAsamAM AthaDatA lokone vaheMcavA gayA, tyAre paNa temane ghaNI jagyAe lokoe herAna karyA, bhikSAcarIna ApI, gAmamAM pravezavA na dIdhA, kyAMya ajANyA govALe kAnamAM khIlA ThokAto caMDakauzike temane amArI prANa haravAno prayAsa karyo, paraMtu vItarAga paramAtmA dharmanI kasturI vaheMcavAnA kAmamAMthI vicalita na thayA. jagatanA anya AtmajJAnI mahApuruSone paNa lokoe khUba yAtanAo ApI che. Isu khristane khIlA ThokI vadhastaMbhe laTakAvyA... analahakano nAda cheDanAra maMsUrane phAMsI dIdhI. mahaMmada payagaMbarane mArI nAkhavA prayAso karyA. sukarAtane jhera ApyuM. jema bhakta mIrAMbAIne rANAe jherano pyAlo mokalAvI mArI nAkhavA prayAsa karyo hato, ThIka e ja pramANeno vyavahAra ghaNA mahApuruSo sAthe thayo che. paraMtu karuNAnidhi, AtmajJAnI saMto mahAtmA sAdhu-bhagavaMtoe AvA dunyavI vyavahAro, upasargothI DarIne kadI paNa potAnA dharmapracAra dvArA AtmajJAnanA khajAnA lUMTAvavAmAMthI pAchI pAnI karI nathI. dharama binA dharama binA dharama binA nara bAvare tUne hIrA janama gaMvAyAre, tUne hIrA janama gaMvAyA.. AtmajJAnanA tRSAtura paramAtmAnA koI matavAlA masta saMte sarvathA ucita vAta potAnA bhajanamAM karI che. jIvanamAM zAzvata sukhanijAnaMdamAM che. sAcuM sukha Atma oLakhamAM che. sAcI zAMti AtmajJAna ja ApI zake. jIvanano dhyeya AtmajJAna ja hoIzake ane A durlabha AtmajJAnanI prApti sAruahiMsA, aparigraha, satya, karuNA, maitrI, mAdhyasthI tathA pramoda bhAvanA ane niSkAma karma jevA siddhAMtonI sAcI samajamujabanuM AcaraNa eTale ja dharma. je sAdhu bhagavaMtoe dharmano sAco amIrasa cAkhyo che,e loko ja dharmanI sAcI samajaNa siddhAMtonI samaja dvArA ApI zake ane AvA dayALu saMtapuruSo jIvanamAM satata saMgharSa karI vividha tritApo veThI, sAMsArika pIDAono sAmano karI dharmanI kasturI vaheMcatA che. hajAro varSothI jaina sAdhu bhagavaMto sarvasva tyAgI paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjInA AtmakalyANaka siddhAMtono pracAra-prasAra karatA AvyA che ane emanA e dharmapracAranA pariNAme Aje jaina dharmanuM astitva TakI rahyuM che. jaina dharmanI prabhAvanA sAru AvA samartha niHsvArtha sAdhu-bhagavaMtoe je te kALamAM bhAre puruSArtha karyA che. AvA prabhAvI dharma pracArakoe ghaNIvAra dharma para AvelI Apattione haTAvI zAsananI zobhA vadhArI che. zrAvakonI prANa rakSA paNa karI che ane jaina dharmanA siddhAMtothI anya lokone mAhitagAra paNa karyA che. 1444 graMthonA racanAkAra AcArya zrIharibhadrasUrijI ma.sA.e potAnA prabhAvathI aneka kSatriyone jaina dharma aMgIkAra karAvyo hato. AcArya zrI mAnatuMga sUrijI ma.sA., AcArya zrI khapaTAcAryajI, AcArya zrI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mImI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAcAryajI, AcArya zrI mallavAdIjI ma.sA. jevA aneka sAmarthazIla guru bhagavaMtoe samaye samaye potAnAM zaktisAmarthyathI jinazAsananI prabhAvanA karI che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryasUrijIe paNa potAnA jIvanakALamAM kumArapALarAjAne pratibodhita karI jaina dharmanI prabhAvanA karI hatI. 16mI sadImAM zrI hIravijya sUrijI ma.sA.e paNa akabara bAdazAhane pratibodhita karI jaina dharmanI prabhAvanA karI hatI. tyAra pachI vacce eka evo samayagALo Avyo, je daramyAna jaina dharmamAM arAjakatA zithilatAno praveza thayo, paraMtu 19mI sadImAM jaina dharmanA bhAgyavidhAtA banI eka tejasvI mahApuruSe janma lIdho. pUjya AtmArAmajI ma.sA. e vIra puruSa hatA, jemaNe jaina dharmamAM navIna prANa saMcAra karyo. nyAyAbhAnidhi pUjyAcArya zrImad vijayAnaMdasUrIzvarajI ma.sA. (pUjya AtmArAmajI ma.sA.) e potAnuM samagra jIvana dharmotthAna mATe arpaNa karI dIdhuM. emaNe AcAryapadavInI pharIthI zarUAta karAvI. pAlitANAnI yAtrA punaH zarU karAvI. AgamonA pramANa ApIdevapUjAno prAraMbha karAvyo. navIna pAThazALAo zarU karAvI. Thera Thera jinAlayonuM nirmANa karAvyuM. dhArmika pUjAo mATenA stavano sajajhAyonI racanA karI tathA paramAtmAnA divya siddhAMtono pUrA bhAratamAM pracAra-prasAra karAvyo. eTaluM ja nahIM, paraMtu I.sa. 1893mAM amerikAnI zikAgo khAte maLelI 'vizva dharma pariSadamAM vIracaMdabhAI gAMdhIne jaina dharmanA pratinidhi tarIke mokalI jaina dharmano vizvamAM pracAra karAvyo. ane AvA krAMtikArIyuga pravartaka pUjya AtmArAmajI ma.sA.nA priya anugAmI priya ziSyaratna banyA hatA, ApaNAcAritranAyaka kalikAla kalpataru, AcArya zrImad vijyavallabha sUrIzvarajI ma.sA. jevA guru evAcelA evI kahevata che. svAmI rAmakRSNa paramahaMsa ekasamartha guru hatA ane temanA pratApe ja svAmI vivekAnaMde paNa temanA prabhAvazALI ziSya tarIke nAma karyuM hatuM. pUjya AtmArAmajI ma.sA.nAsaghaLA saddaguNo tathA kAryapraNAlIno vAraso pUjya gurudevamAM utaryo hato. eTale ja pUjyazrIjIe paNa krAMtikArI vicAradhArAne apanAvI temanA gurudevajInA AraMbhelA jinazAsananA prabhAvanAnA yajJane prajavalita rAkhyo hato. potAnA gurudevajInI jema ja pote pANakarmayogI banyA. sAdhutAne sAMgopAMga AtmasAta karI. bhUkha, TADha, taDako, AhArapANInI takalIpho uThAvI,ajANyA vikTa khaDakALa pradezomAM vihAra karI temaNe dharmaprabhAvanAnI jyotamAM prANa pUryA hatA. pUjyazrIjIe potAnA gurudevanA adhUrAM apUrNa kAryone pUrNa karavA AjIvana prayAso karyA hatA. zikSaNa pracAra, samAjasudhAraNA, vyasanamukti, rASTrasevA, ekatA, kurivAjanI nAbUdI jevA sAmAjika kAryo karI temA samAjane svasthatA, suddaDhatA ApavA prayAso karyA hatA. svastha zikSita majabUta samAja jadharmane sAcI rIte samajI apanAvI zake. Avo samAja ja rASTrahitanI pravRttimAM sahayogI banI rASTra tathA samAjanI surakSA karI zake. temanI sudhArAvAdI pravRttione sAMsArika kAryo gaNAvI tatkAlina anya phirakA tathA samudAyanA lokoe pUjAzrIjIno virodha paNa karyo, paraMtu pUjya gurudeve samatAbhAva sahanazIlatA keLavI sahejapAga calAyamAna thayA sivAya potAnA karmayogane cAlu rAkhyo. kALa, kSetra bhAva ItyAdi vAtone dhyAnamAM laI pUjya gurudeve potAnA samyaka jJAna ( 47, Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyak darzana tathA samyak cAritryayukta vyaktitvano yathocita upayoga karI dharmaprabhAvanA karI hatI. jaina darzana, hiMdudharma, zIkha dharma tathA anya dharmonA siddhAMtono talasparzIabhyAsa temaNe karyo hato. vinaya viveka samayasUcakatA, karmaThatA pramAdavRttino tyAga e temanAM jamA pAsAM hatAM. dharmadhyAna, sAdhanA, ArAdhanAyukta saMyamI jIvana hatuM. eTale temanI vANImAM jJAna, prabhAva, saMmohana zaktinuM sAmarthya hatuM. temanA sAdhujIvanamAM prabhAva hato. nirbheLa niHsvArtha saMyamI temano vyavahAra hato. samatAbhAvaNA, maitrI, pramoda tathA mAdhyasthI bhAvanA temaNe AtmasAt karI hatI. A saghaLA saddaguNya dharAvatA pUjyazrIjInA vyaktitvamAM nikhAra Avyo hato. eTale temanA vANIvartana, vahevAra tathA upadezanI janamAnasa para eka viziSTa asara pedA thatI hatI ane temanA saMparkamAM AvelI vyakti pUjyabhAvathI prerAI temanI bhakata banI jatI hatI. jJAnanI sAthe sAthe tarkazakti paNa temanI ajoDa hatI, eTale tarkavAdIo paNa temanA saMsargamAM AvI temanA bhakta banI jatA hatA. temanA AvA bahu AyAmI prabhAvI vyaktitvanAkAraNe pUjyazrIjI potAnA jIvanakALamAM jaina dharmanI khUba sArI prabhAvanA karI zakyA hatA. pUjya gurudeve dharmaprabhAvanA aMtargata anya sudhAraNAonI pravRttio karAvavA potAnI lokacAhanAno sarasa upayoga karyo hato. jhagaDiyAmAM gurukuLanIsthApanAnI vAta hoya, muMbaimAM utkarSa phALo ekatra karavAnI vAta hoya ke gujarAvAlAmAM pUjya AtmArAmajI ma.sA.nA samAdhi sthAne gurukuLa banAvavAnI yojanA hoya, pUjyazrIjIe AvA ghaNA prasaMgoe temanA priya bhakto samakSa ghI, goLa, khAMDa tathA emAMthI banatA vyaMjanono tyAga karavAnI pratijJAokarI, AvA saghaLA kAryo jhaDapathI paripUrNa karAvyA hatA. A vAta temanI kuzAgra buddhimattAnA sadupayoganI sAkSI samAna che. jaina dharmanA ahiMsAnA siddhAMtanI tAkAtano vizva vyApI prayoga tatkAlIna lokapriya lokasevaka pUjya mahAtmA gAMdhIjIekaryo hato. aMgrejo sahita vizvanI anya prajAo ahiMsAnI zaktinA pariNAmo joI vismaya pAmyAM hatAM. vizvamAM vyApelI arAjakatA, sAmrAjyavAda, zoSaNa, yuddho A saghaLAM aniSTone miTAvavAnI zakti jaina dharmanA ahiMsA, aparigraha, karmavAda, karuNA, maitrI, mAdhyasthI tathA pramoda bhAvanAnA siddhAMtomAM nihita che. eTale jo vizvanI prajAo jaina dharmathI paricita thAya to samagra mAnavajIvanamAM AmUla kAMti thaI zake ane manuSyajIvanano hetu siddha thaIzake. pUjyazrIjI A vAta supere samajatA hatA, eTale temaNe jaina dharmane vizva dharma banAvavAnI dizAmAM prayatno paNa karyA hatA. A anusaMdhAnamAM ja temaNe gujarAtanA jaina dharmanA paMDita phatehacaMdajIne videzomAM mokalI jaina dharmano pracAra karAvavA saMniSTha prayAso karAvyA hatA. jarmanI tathA haMgerInA vidvAno jaina dharmanA siddhAMto para saMzodhana karatA hatA. dharmaprabhAvanAnI dizAmAM pUjya gurudevanA A niSThAyukta prayAso hatA. deza-videzanA buddhivAdI vicArako bhAratamAM AvI jaina dharmano talasparzIabhyAsa karI zake ane tyArabAda evA vicArako vizvakakSAe jaina dharmanA siddhAMtonI suvAsa sarvatra phelAve, evA zubhAzayathI ja pUjyazrIjIe muMbainA rokANa daramyAna temanI aMtima avasthAnA varSomAM jaina vizva vidyAlayanI sthApanA thAya evI bhAvanA sevI hatI. 4. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamanasIbe temanI AvI dUraMdezitAne pIchANavAnI trevaDa Aja sudhI jaina dharmAvalaMbIo keLavI zakazAnathI! karoDonAdAna ApanArA dAnavIronI Aje jaina samAjamAM khoTa nathI, chatAM paNa pUjyazrIjInuM esArthaka svapna sAkAra thaI zakyuM nathI. ekasAmarthyazIla lokapriyatAnA ucca zikhare birAjamAna thAya evA sAdhu banavAnI bhaviSyavANI to vi.saM. 1943 mAM rAdhanapuranA pUjyazrIjInI dIkSAnuM muhUrta kADhanAra jyotiSIe karI ja hatI ane tene maMjUrInI mahora pUjA AtmArAmajI ma.sA.e tatakSaNa lagAvI dIdhI hatI. sAmartha vinAnI sAdhudharmaprabhAvanAnI javAbadArI nibhAvI zake kharo? pUjyazrIjI sAmarthyazIla sAdhu hatA ane dharma prabhAvanAnI javAbadArI temaNe sarasa rIte nibhAvI jANI hatI. vi.saM. 1943nA vaizAkha suda-13nA divase dIkSA pradAna karAyA pachI ApaNA cAritranAyakane vijayavallabha nAma ApatA pUjya AtmArAmajI ma.sA.e kahyuM hatuM. 'Aja sAdhu bhaviSyamAM paMjAbano uddhAra karaze eTale ja tenuM nAma "vijayavallabha' sarvathA yogya raheze..." jJAnI gurudevanI A bhaviSyavANI paNa pUjyazrIjInA zakti sAmarthanI tarapheNa kare che ane pUjyazrIjInuM samagra jIvana jotAM A vAta satya sAbita thatI jaNAya che. atre pUjya gurudevanA jIvananAkeTalAka prasaMgo, ghaTanAothakI temanI dharmaprabhAvanAnI pravRttine samajavA prayAsa karIzuM. pUjya AtmArAmajI ma.sA.nA satyadharmanA pracAranA kAraNe paMjAbamAM vasatA buddhijIvI loko dhIre dhIre mUrtipUjakaparaMparA apanAvavA lAgyA hatA. pariNAme sthAnakavAsI paraMparAnA sAdhuo ciMtita thayA. potAnA anuyAyIonI saMkhyA ghaTIna jAya te mATe te loko mUrtipUjaka paraMparA sAme bhrAmaka pracAra karavA lAgyA hatA. sAdhvI zrI pArvatI mahArAja te samaye paMjAbamAM sthAnakavAsI paraMparAnA gaNanApAtra prabhAvI hastI hatAM. emanI nAmanA hatI. temanI pratyeka vAtane loko sAcI mAnI letA. A sAdhvIjI mahArAje te samaye jJAna dIpikA'nAmanI zAstronA pramANa vinAnI uTapaTAMga vAto dharAvatI pustikA lakhI hatI. AnI pAchaLa evo hetu hoya ke mUrtipUjaka paraMparA apanAvatA bhaktonA hRdayamAM A pustikAnI vAto zaMkA jagADe ane e loko sthAnakavAsI paraMparAmAM ja rahe. A pustikAthI prAcIna jaina dharmanA keTalAka siddhAMtone hAni thavAnI saMbhAvanA hatI. A anartha aTakAvavA pUjya gurudeve pUjya AtmArAmajInI AziSa laI eka 'gappadIpikA samIra' nAmanI pustikA prakAzita karAvI. e pustikAe lokamAnasa para jabaradasta prabhAva pAtharyo. 'jJAnadIpikA'nI bhrAmaka vAto niprabhAvI puravAIthavA lAgI. Ama sthAnakavAsI paraMparAnA prabhAvamAMthI satyanA upAsaka bhakto mukta thaI mUrtipUjaka thayA to sAthe sAthe jaina dharmanA prAcIna siddhAMtonI paNa jALavaNI thaI zakI. saMvata 1953mAM paMjAbanA rAmanagara mukAme pUjya gurudeva potAnA vayaska sAdhu bhagavaMto sAthe rokAyA hatA. A gAmamAM pUjyazrIjI prabhAvI zailImAM suMdara pravacano ApatA hatA. temanI vyAkhyAna zailI tathA jJAnanI vAtothI prabhAvita thaI aneka jainetara loko paNa - - - 49 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temane sAMbhaLavA rasapUrvaka AvatA hatA. sautemanA bhakta thaI gayA hatA. pUjyazrIjInI vihAranI veLA AvI. rAmanagaranA posTa mAstara zIkha karatArasiMhajInI AgevAnImAM lokoe eka mAsa tyAM rokAI javAnI pUjyazrIjIne vinaMtI karI. pUjyazrIjInI jJAnavANIno lAbha meLavavA karatArasiMhajI saparivAra nokarI dhaMdho choDI vayaska sAdhu bhagavaMta zrIkuzalavijayajI sAme bhUkha haDatALa para utarI gayA. chevaTe zrIkuzalavijayajI ma.sA. e pUjyazrIjIne rAmanagaramAM eka mahino rokAI javAnI rajA ApI. e mahinA daramyAna pUjyazrIjIe khUba ja mananIya hRdayadasparzI pravacano ApI dharmanI bhAre prabhAvanA karI. eka vAra aMbAlAthI vihAra karI pUjyazrIjI paTiyAlA rAjyanA samAnA mukAme padhAryA. eka jJAnI vidvAna sevAbhAvI samartha sAdhu tarIke jANItA thayelA pUjyazrIjInA pravezanA varaghoDAmAM, e gAmamAM pAMca ja mUrtipUjaka zrAvakonA ghara hovA chatAM, bAkInA tamAma sthAnakvAsI zrAvako paNa joDAyA hatA. saue pUjya gurudevanuM bhAvabhInuM svAgata karyuM. upAzrayamAM pUjyazrIjIe hRdayasparzI vyAkhyAna ApyuM. temanA upadezanA prabhAvathI satya dharmanA darzana thatAM keTalAka sthAnakavAsIoe punaH vItarAgano zuddhadharma aMgIkAra karyo. samAnA gAmamAM ja sUranamala nAmanA sthAnakavAsI zrAvake pUjyazrIjI sAme zAstrokta carcA karI, paraMtu thoDIvAramAM ja teo parAsta thaI gayA. temaNe pUjyazrIjI sAme prastAva mUkyo, 'huM mArA gurudeva pUjya sohanalAlajIne ApanI sAthe zAstrokta carcA karavA ahIMyA teDAvuM. jo amArA gurudeva carcAmAM hArI jaze to huM zvetAMbara mUrtipUjaka paraMparA apanAvI laIza ane jo Apa hArI jAo to Ape sthAnakavAsI banavuM paDaze e mArI zarata che.' pUjya gurudeve e zarata svIkArI lIdhI, kAraNa ke mUrtipUjaka paraMparA to prAcIna jaina dharmanA zuddha siddhAMto para cAlatI hatI ane temaNe jaina dharmano talasparzI abhyAsa paNa karyo hato. sthAnakavAsI paraMparAmAM pUjya sohanalAlajIno tyAre khUba sAro prabhAva hato. teo buddhizALI hatA. potAnI maryAdAo jANatA hatA, eTale temaNe Avo zAstrArtha na thAya te mATe badhA prayAso karyA. sAthe sAthe bhakta sUranamala tathA bIjAomAM potAnuM sthAna ne prabhAva jaLavAI rahe tevA prayAso paNa cAlu rAkhyA. tema chatAM zAstrArtha karavo paDe tevI paristhiti nirmANa pAmI eTale temaNe karmacaMdajI nAmanA sAdhu mahArAjane potAnA pratinidhirUpe mokalyA. e zAstrArthanI sabhAmAM yati bakSIjI nirNAyaka hatA. karmacaMdajIe yatijIne vivAdAspada pATha batAvyo. yatijIe jaina tattvAdarza sAthe pAThanI sarakhAmaNI karavA jaNAvyuM. karmacaMdajIe aMgUThA nIce e paMktine saMtADI dIdhI, jemAM pUjA karavAnI vAta lakhelI hatI. yatijIe temano aMgUTho haTAvIne e paMktine spaSTapaNe vAMcI saMbhaLAvI. Ama sthAnakavAsIonI hAra thaI. satyadharmano vijaya thayo. pUjya sohanalAlajIno prabhAva ghaTaco. uparokta ghaTanA pachI pUjyazrIjI vihAra karI nAbhA padhAryA. ahIMyA pUjya sohanalAlajInAM bhakto vadhu hatA. eTale potAnI AbarU bacAvavAsthAnakavAsIo zvetAMbara mUrtipUjaka paraMparA tathA pUjyazrI virUddha apapracAra karatA hatA. e loko kahetA hatA, 'zvetAMbaromAM evuM koInathI je amArI sAthe zAstrArtha karI zake !' no Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAbhAnA mahArAjA hIrAsiMhajI dharmaniSTha sAdhu saMgatanA premI zraddhALu AdamI hatA. pUjyazrIjInI khyAtithI prabhAvita thaI temane sAdara darabAramAM teDAvyA. zAstra carcA daramyAna pUjyazrIe dareka dharmamAM ahiMsAno siddhAMta kevI rIte kArya kare che, te suMdara rIte samajAvyuM. sau darabArIo tathA mahArAja prasanna thayA. A jJAnacarcA daramyAna mahArAjAnA bALapaNanA mitra viSagavapaMthI lAlA jIvArAma agravAla paNa upasthita hatA. teo eTalA prabhAvita thayAke tyArabAda te niyamitapaNe pUjyazrIjInA vyAkhyAna sAMbhaLavA javA lAgyA. pUjyazrIjI sAthe temanA AtmIya saMbaMdho keLavAIgayA. ekavAra pUjya gurudeve temane keTalAka dhArmika praznonA uttara lAvI ApavA jaNAvyuM. ADakatarI rIte to mahArAjA hIrAsiMhajI sthAnakavAsI paraMparAnA zrI sohanalAlajIne darabAramAM bolAvI temanI sAthe nirNayAtmaka zAstrArtha kare evI bhAvanA pUjyazrIjInI hatI. Ama thAya to zrI sohanalAlajI dvArA calAvAtAapapracArano aMta Ave evI saMbhAvanA hatI. lAlAjIvArAme to zAstrArthanuM Ayojana mahArAjAnA darabAramAM goThavI devaDAvyuM. - zrI sohanalAlajIne bhaya hato ke rAjadarabAranA zAstrArthamAM temanI hAra thaze, eTale potAnI pratiSThAne ochI hAni thAya eTalA mATe temaNe temanA ziSya zrI udayacaMdrajIne zAstrArtha karavA mokalI ApyA. emaNe lekhitamAM jaNAvyuM hatuM ke jo zrI udayacaMdrajI hArI jaze to e hAra potAnI ja gaNAze. nAbAnA darabAramAM divaso sudhI zAstrArtha cAlyo. e zAstrArthanA aMtamAM zrI sohanalAlajInA pakSano parAjaya thayo. sthAnakavAsIonI pratiSThA jhaMkhavANI, nAbhAnA zAstrArtha para pAchaLathI ekapustikA paNa prakAzita thaI hatI. A pramANe paMjAbamAM mUrtipUjako virUdhdha cAlatA apapracArano aMta Avyo. pUjyazrIjI dvArA dharmanI sArI prabhAvanA thaI. vi.saM. 1950 no cAturmAsa pUjyazrIjIe samAnAmAM ja karyo. A vistAramAM sthAnakavAsIonuM prabhutva hatuM. vaLI temanA pUjya zrI sohanalAlajIno zAstrArthamAM parAbhava thayo hato. paryuSaNanA parva daramyAna gAmamAMthI paramAtmAnI zobhAyAtrA nahIM kADhavA devA sthAnakavAsIo kAme lAgyA hatA. pUjyazrIjInA jaina jainetara bhaktoe pUjya gurudevane pUro sahayoga Apyo. pannAlAlajI jevA pahoMcelA gurubhakta aMgreja sarakAramAMthI paravAnagI laI AvyA. pUrato polIsa baMdobasta karavAmAM Avyo ane khUba dhAmadhUmathI jaina jainetara bhaktonI vizALa upasthitimAM zobhAyAtrA nirvidane kADhavAmAM AvI. Ama satyadharmanI paraMparA jaLavAI ane dharma prabhAvanAmAM abhivRddhi thaI. ApaNe joI gayA ke paMjAbamAM sthAnakavAsI paraMparAnuM bhAre prabhutva hatuM. eTale AgamAM saMmata mUrtipUjAnA tathA anya satya siddhAMto para cAlatA mUrtipUjakaparaMparAno pracAra paMjAbamAM karavo loDhAnA caNA cAvavA samAna kAma hatuM. pUjya AtmArAmajI ma.sA.e potAnuM samagra jIvana satyadharmanIvarIpara arpaNa karI dIdhuM hatuM. potAnA emahAna gurudevanA Adezane ziromAnya karIpUjyazrIjI paMjAbanA evA vistAromAM paNa vihAra karatA hatA, jyAM rathAnakavAsI paraMparAnuM jora vadhu hoya. AkAma eTaluM saraLa nahotuM. samAnAthI vihAra karI pUjyazrIjI dharmaprabhAvanA sArurAyakoTa padhAryA. A gAmamAM zvetAmbarapaMthI eka paNa zrAvakanuM ghara nahotuM. pUjyazrIjI A Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAta jANatA hatA. A gAmamAM pUjyazrIjI eka mahino rokAyA. samagra mahinA daramyAna temaNe satyadharmanA siddhAMtone anulakSIne prabhAvI pravacano ApyA. dhArmika kAryakramo saMpanna karAvyA. svAbhAvika rIte jasthAnakavAsIoe pUjyazrIjIne AhArapAgIno lAbha suddhAM na Apyo. paraMtu pUjyazrIjI avicaLa rahyA. zvetAMbara paraMparAnuM dharmabI ja temane ahIM ropavuM hatuM ane saghaLA parisaha bhogavI temaNe e beya paripUrNa karI batAvyuM. dharmaprabhAvanA sAru pUjya gurudevanI saghaLI taiyArIo hatI. eTale AvA parisaho temanA nirdhArane DagAvI zakatA nahIM. - pUjya gurudeva mahAna karmayogI hatA. jIvananI pratyeka paLano temaNe dharma saMvardhananA kAma mATe upayoga karyo hato. ekavAra ludhiyANAnA cAturmAsa daramyAna divaso sudhI jIrNa tAvathI teo pIDAtA rahyA, chatAM temaNe zArIrika tathA mAnasika svasthatA jALavI rAkhInika kriyAo rAbetA mujaba cAlu rAkhI hatI. samayasara vyAkhyAna ApavuM, bhaktonI sArasaMbhALa levI, samAjane mArgadarzana ApavuM tathA sAdhubhagavaMtone niyamita pATha ApavA jevI saghaLI pravRttio temaNe svasthatAthI pAra pADI dharma saMvardhana pratyenI pharaja potAnI pUrNa niSThAthI bajAvI hatI. paMjAbanAsthAnakavAsIonA mATe pUjyazrIjI paDakArarUpa hatA. samAnA tathAnAbhA gAmanA zAstrArthamAM teo parAjita thayA hatA. ludhiyANA tathA amRtasaramAM paNa temanI pIchehaTa thaI hatI. pUjyazrIjInI chatrachAyAmAM zvetAMbara paraMparAnA zrAvako utsAha umaMgathI dhArmika utsavo manAvI dharmaprabhAvanA karatA hatA. varSo pachI pUjya gurudeva cAturmAsa karavA gujarAta bhaNI vihAra karI gayA, eTale samasamIne besI rahelA sthAnakavAsI paraMparAnA sAdhuone mokaLuM medAna maLI gayuM. temaNe hArano badalo levAyukti prayojI. - pUjya AtmArAmajI ma.sA.e lakhelA ajJAnatimira bhAskara" nAmanA graMthanA e bhAgano urdumAM anuvAdakarAvyo, jemAM hiMdu dharmanA graMthomAM hiMsAnI vAtono ullekha karAyo che. AvA vivAdAspadaprakarAganuM udgamAM prakAzana karAvI temaNe paMjAbamAM e sAhityano pracAra karyo. gujarAvAlAnA hiMduone temaNe uzkeryA. hiMduzAstranA paMDito zvetAMbarapaMthIo sAthe zAstrArtha karI temane parAjita kare te mATenI saghaLI javAbadArI tathA kharca sthAnakavAsIo upADavA taiyAra thaI gayA. hiMdapaMDito tathA zvetAMbarapaMthIonAzAstrArthanI vAto carcAvA lAgI. AcArya zrImad vijayakamalasUrijI tathA anya sAdhu bhagavaMto tyAre paMjAbanA gujarAMvAlAmAM hatA, paraMtu zAstrArtha karavAnI temanI kSamatA nahotI. temaNe lAlA jagannAthajI sAthe A bAbatanI jANa karatA be patro pUjya gurudeva pAse mokalAvyA. tAra paNa karavAmAM AvyA. zAstrArtha karavA temane tAtkAlika gujarAMvAlA AvI javA jaNAvAyuM. potAnA pUjya gurudeva AtmArAmajI ma.sA.nA satyakathanone paDakAravAmAM AvyA hatA. teno jaDabAtoDa javAba na apAya to samagra jaina dharmanI zAkhane AMca Ave, pratiSThA dhULamAM maLI jAya tevI nAjuka paristhiti hatI, eTale pUjya gurudevane samAcAra maLatAM ja jeTha mAsanA dhomadhakhatA tApamAM bhayaMkara garamImAM paNa khullA page cAraso mAIlano ugra vihAra gujarAMvAlA bhaNI zarU karyA. MivAIthI potAnA ziSya muni zrI sohanavijayajIne paNa sAthe lIdhA. prati para WWW.jainelibrary.org Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dina vIsa mAIlano ugra vihAra karatA pagamAM chAlAM paDI gayAM, lohI nIkaLavA lAgyuM. AhArapANInI takalIpho paNa veThI. amRtasaramAM munirAja zrI sohanavijayajInI AMkhanA upacAra sAru ATha divasa rokAI javuM paDyuM. chatAM teja gatithI pUjyazrIjI dharmarakSA sAru AgaLa vadhatA rahyA. lAhora thaI sAMjerAvIne kinAre AvelI zIkhonI dharmazALAmAM teo rokAyA. tyAM ja temane samAcAra maLyA ke e vivAdAspada bAbatamAM madhyasthI lokoe nirNaya ApI dIdho che. temAge pUjya AtmArAmajI ma.sA.e racelA ajJAnatimirabhAskara' graMthane satyapUrNa ghoSita karyo che." samAcAra jANIpUjyazrIjI prasanna thayA. pUjyazrIjIno prabhAva kAma karI gayo. vaLI satya hakIkata sAme juko pracAra lAMbo TakI zakavAno ja nahoto. A samagra prasaMgamAM pUjya gurudevanI dharmarakSA mATenI dharmadAjhatathA te mATe sarvasva nyochAvara karavAnI taiyArInAM darzana thAya che. madhyapradeza, mahArASTra, rAjasthAna jevA anya prAMtomAM dharmapracAra mATe sAdhuonI AvazyakatA hatI, paraMtu pUjyazrIjI potAnA gurudevanA samayathI nakkI thayelA niyamonuM pAlana karIne ja navodita mumukSuone dIkSA ApatA. koIpaNa vyaktine dIkSA ApatA pahelAM tenI IcchAzakti, eya, yogyatAnI teo cakAsaNI karatA. dIkSAvAMcchunA parivAranA sabhyonI anumati vinA tene dIkSA ApatA nahIM. dIkSA ApatA pahelAM thoDA divasa te vyaktine sAthe rAkhI kaThora sAdhujIvana jIvavAnI tenAmAM kSamatA che ke nahIM teno kayAsa kADhayA pachI,saghaLI vAtono meLa khAto te pachI ja te vyakitane pUjya gurudeva dIkSA ApatA. Ama karavAthI dharma viSayakakoI samasyA pedAna thAya ane bhaviSyamAM dharmanI garimA jaLavAI rahe, pratiSThA hAni na thAya evAtano khyAla raheto. dharmasaMvardhana mATe AbAbata anivArya hatI. pUjya gurudevanA dIkSA saMbaMdhI AvA mApadaMDonA kAraNe temanA samayamAM khoTI vyaktine dIkSA apAtI nahIM ane pariNAme jaina dharma vize jAheramAMkadIpaNa koI prakAranA vAdavivAda sarjAyA nahotA. dharmanI badanAmIna thavI e paNa dharmarakSAno eka bhAga ja che. pAlanapuranA cAturmAsa daramyAna kalaktAthI bAbu bhaMvarasiMhajI dIkSAnI bhAvanAthI pUjya gurudeva pAse AvyA hatA. pUjyazrIjIe dIkSAvAMccha bhAInI mAtAne murzidAbAdatAra karI teDAvyA. temaNe bhaMvaralAlajIne mAtAne soMpI kahyuM, 'tame tamArA ciraMjIvIne samajAvo. ame tamArI anumati vinAdIkSA nahIM ApIe. mAtAe bhaMvaralAlajIne khuba samajAvyA, paraMtu tyAga bhAvanAthI raMgAyelA bhaMvaralAlajI acaLa rahyA. chevaTe mAtAe anumati ApI ane pAlanapuramAM vi.saM. 1966mAM bhaMvaralAlajIne dhAmadhUmapUrvaka dIkSA ApavAmAM AvI. pUjya gurudevanI pratibhAthI prabhAvita thayelA vaDodarAnA saMskRti premI mahArAjA gAyakavADe paNa temane sAra teDAvyA hatA. te jamAnAmAM vaDodarAnA nyAyamaMrijevA sArvajanika sthaLe mAtra atyaMta prabhAvazALI tejasvI mahAna hastIonA pravacana ja goThavAtAM, sAmAnya vyAkhyAnakAra e sthaLano upayoga karI zakatA nahIM. mahArAjAe AvA nyAyamaMdira khAte pUjyazrIjInA sArvajanikadharma"nA viSaya parabe jAhera pravacano rAkhyA hatA. e aitihAsika pravacanomAM rAjavI parivAranA sabhyo, jeno uparAMta jainetara vizALa saMkhyAmAM upasthita (pa3 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahyA hatA. pUjyazrIjInA e prabhAvI vyAkhyAnothI loko bhAvavibhora thayA hatA. jainadharmanA eka jJAnI dhyAnI, karmayogI prabhAvI sAdhu tarIke pUjyazrIjIne vizALa janamedanIe pIchANI temane vadhAvI lIdhA hatA. tatkAlina gujarAtI akhabAroe paNa A prasaMganA ahevAla prasiddha karyA hatA. Ama jotAM jaina dharmanA prabhAvI sAdhu tarIke pUjyazrIjIne maLelI nAmanAe jaina dharmanI suMdara prabhAvanA karI ema mAnI zakAya. navasArI pAse karacaliyA nAmanA gAmamAM jaina zrAvakonA lagabhaga 35 jeTalAM ghara hatAM, chatAM gAmamAM devapUjA mATe eka paNa jinAlaya nahotuM. karacaliyAthI traNeka ki.mI.nA aMtare AvelA vANiyAvADa nAmanA gAmamAM paramAtmA zrIsaMbhavanAtha dAdAnuM maMdira hatuM, jenI dekharekha karacaliyAno zrIsaMgha rAkhato hato. bhUtakALamAM karacaliyAnA zrAvakoe paramAtmA saMbhavanAtha dAdAnI pratimAne gAmamAM padharAvavAbe vAra prayatnoryA hatA. ekavAra eka mahAtmAnI AgevAnImAM pratimAjIne gAmamAM lAvavA prayAsa thayo, tyAre te pratimAjI upADanArA lokonA peTamAM tIvrazULa utpanna thayuM, pariNAme e prayAsa mulatvI rahyo. bIjIvAra kuMvArikAo pAse ciThThIonaMkhAvI, paraMtu Adeza na thayo. pUjya gurudeve karacaliyAmAM padharAmaNI karI. loko AnaMdavibhora thaI gayA. varSo pachI caliyA koI sAdhu bhagavaMtanA caraNakamaLothI pAvana thayuM hatuM. pUjyazrIjI A gAmanA zrAvakonA AcAravicArathI mAhitagAra hatA. temaNe zrAvakone DuMgaLI, lasaNa jevA abhakSya padArtho tyAgI dharmanI AzAtanA baMdha karavA upadeza Apyo. lokoe temanI vAta svIkArI lIdhI. tyArabAda vANiyAvADathI paramAtmAnI pratimA lAvavA pUjyazrIjIe vAta karI. sau vAjate gAjate pratimAjIne nirvighne gAmamAM laIAvyA. Ama karacaliyA gAmamAM vyApelI zithilatA dUra karAvI pUjya gurudeve lokone punaH dharmamAM sthita karyA ane pratimAjIne gAmamAM padharAvI gAmalokone mATe devadarzana sulabha karAvI dharmanI prabhAvanAkarI. khuDAlAno cAturmAsa pUrNa karI pUjyazrIjI vicaraNa karatA karatA jADaNa pAsenA eka gAmamAM padhAryA. e gAmamAM terApaMthI zrAvako ja vasatA hatA. eTale pUjyazrIjIne AhArapANInI thoDIka agavaDa bhogavavI paDI. e gAmamAM temaNe be vyAkhyAna ApyA. vyAkhyAna daramyAna eka zrAvake temane savAla pUchyo H 'mahArAja ! sthUlibhadrajIe kozA vezyAnA gharamAM rahIne paNa brahmacArI tarIke AkhuM comAsuM karyuM e zIrIte saMbhavI zake !' pUjya gurudeve tene jaNAvyuM ke 'bhAI ! temaNe potAnA mana para kAbU meLavI lIdho hato. evA indriyajIta yogezvo mATe nava vADAno paNa pratibaMdha nathI. jema tame upavAsa karo cho tyAre tame manathI AhAra nahIM levAno nirdhAra karo cho, paraMtu vyaMjanothI bacavA tame jaMgalamAM ke ekAMtamAM cAlyA jatA nathI, chatAM upavAsa karI zako cho. jo e tamArA mATe saMbhavI zake che, to pachI sthUlibhadrajInuM moMbaLo akhUTa amApa hatuM.' pUjya gurudevanI vAtathI e zrAvakanI zaMkAnuM nirAkaraNa thaI gayuM. Ama thavAthI tenI zradhdhA dharmamAM punaH sthita thai. A prasaMgathI anya lokonI paNa dharmamAM zraddhA vadhI ane dharmanuM jatana thayuM. lokonI pUrvAcAryesAdhu bhagavaMto tathA guru pratyenI zraddhAmAM abhivRddhi thaI haze 54 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ema mAnI zakAya. ekavAra bhIMDAmAM pUjya gurudeve vizALa janamedanInI upasthitimAM hradaya soMsaravA utarI jAya tevA be sArvajanikaprabhAvI vyAkhyAno ApyA. e sabhAmAM jaino uparAMta hiMduo tathA muslimo paNa hAjara rahyA hatA. temanA aMtaramAM ahiMsA, prema tathA karuNAnA bhAva hiloLA levA lAgyA. aMtaramAM sAtvikatA jAgI. pariNAme keTalAya lokoe te ja ghaDIe mAMsa madirAne tilAMjali ApI. parastrIMgamana nahIM karavAnI pratijJAo lIdhI. Ama AcaraNa zuddhi tathA vividha vyasanonA tyAgathI ja svastha mAnava samAjanuM ghaDatara thAya che ane Avo samAja dharmapAlana dvArA pAralaukika kalyANa saraLatAthI sAdhI zake che. eka vAra pUjya gurudeve rAjasthAnanA aMtariyALa bIjovA gAmamAM cAturmAsa karyo hato. gujarAtathI AvelA eka zrAvake temane kahyuM ke Ape jo gujarAtamAM cAturmAsa karyo hota to ghaNA upakAraka kAryo thayAM hota. pUjyazrIjIe tyAre te bhAIne javAba Apyo. 'are bhAI! ahIM paNa upakAraka kAmo thayAM che. prathama to tame svayaM ahIM AvI A ujjaDa bhUminAM darzana karyAM... bIjuM kAma e thayuM ke A verAna dharatI para jaina zikSaNanuM saMsthArUpI vRkSa pAMgaryuM che. trIjuM kAma ahIMnA zrAvakomAM vyApelA bhrama, kurivAjo, ajJAna, dUra karavA jarUrI che. ahIM bhAgye ja sAdhu-bhagavaMto padhAre che, pariNAme dhArmika kAryo paNa alpa saMkhyAmAM thAya che. huM to ahIM vyApelA aMdhakAramAM jJAnano ekAda dIpaka pragaTAvavA prayAsa karuM chuM, bhAI !' rAjasthAnamAM tyAre cora DAkuno bhaya raheto tathA nAnA gAmaDAomAMsAdhu-bhagavaMtone ghaNI muzkelIo veThavI paDatI hatI. eTale svAbhAvika rIte sAdhu bhagavaMto nAnA aMtariyALa gAmaDAomAM bhAgye ja jatA, paraMtu pUjya gurudeva dharmaprabhAvanA sAru AvA grAmINa vistAromAM paNa vicaraNa karatA, cAturmAsa paNa karatA. burahAnapuramAM vasatA eka udAra dharmiSTha parivAramAM kusaMpa cAlato hato. mAtA tathA putra vacce thayelA manaduH khe moTuM svarUpa dhAraNa karatA vAta korTe caDhI hatI. pUjyazrIjInA dhyAna para A vAta lavAtA temaNe e parivAranA sabhyone ekatAno upadeza Apyo. mAtA putranuM milana karAvyuM. pUjyazrIjInI bhAvanA nirmaLa hatI. sukhI saMpanna dharmakAryomAM sadAya tatpara rahetA parivAramAM ekatA sthapAya to bhaviSyamAM e gAmamAM dhanArAM dharmaprabhAvanAnAM kAryo vadhu sArI rIte thaI zake e vAtane temaNe prAdhAnya ApyuM hatuM. vayovRddha pravartaka zrIkAMtivijayajI mahArAja, zrI caturavijayajI mahArAja tathA zrIpuNyavijyajI mahArAje sahiyArA prayAsa karI pATaNanA jJAnabhaMDArono uddhAra karyo hato. e seMkaDo bahumUlya graMthone surakSita rAkhavA sAru eka jJAnamaMdiranI jarUra hatI. pUjyazrIjI jyAre pATaNa padhAryA, tyAre temane AnI jANa karAI. pUjya gurudeve sauno sahakAra levAnI yojanA banAvI. maholle maholle sabhAo bharI jJAna maMdira mATe Tahela nAkhI. lokoe potapotAnIrIte paisA,ghareNAM,kabATa,nAnI moTI pustako rAkhI zakAya tevI peTIo ApI ane jotajotAmAM jJAnamaMdiranI yojanA mATe vyavasthA thaI gaI. jJAnabhaMDAranI jALavaNI mATe pUjyazrIjIe jJAnamaMdiranI yojanA sAkAra karAvI dharmaprabhAvanAnuM mahatvapUrNa kAma karyuM hatuM. 5 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNake e jaina sAhitya jagatanA jaina dharmanA jJAnapipAsuo mATe amUlya hatuM. dharmaprabhAvanA sArU pUjya gurudeva aMtariyALa grAmya pradezomAM vihAra karatA cAturmAsa paNa karatA. paMjAbamAM rAyakoTa evuM kSetra hatuM, jyAM koInuM comAsuM thayuM nahotuM. pUjyazrIe rAyakoTamAM cAturmAsa karavAno nizcaya karyo. comAsAMne zarU thavA ADe thoDA divaso bAkI hatA. eka divasa paMjAbanA agraNI zrAvako pUjya gurudevane maLyA. temaNe pUjyazrIjIne jaNAvyuM ke 'rAyakoTamAM hiMdumuslimo vacce hullaDa thavAnI garamAgarama carcAghera ghera thAya che, tethI Apa rAyakoTamAM cAturmAsanakaro evI amArI vinaMtI che." pUjyazrIjI aDaga rahyA. temaNe kahyuM "ahIMnA jaina, hiMdu, muslima saunI vinaMtI tathA Agrahane vaza thaImecomAsuM karavAno nirNaya karyo che. saghaLIvarganA loko niyamita vyAkhyAnamAM Ave che. hullaDanI vAta aphavA che. Ama DarIne cAlavuM amArA mATe ThIka nathI. bhavitavyatAvaza je thavAnuM hoya te bhale thAya. bAkI cAturmAsa to ahIM ja karIzuM.' kharekhara rAyakoTamAM koI tophAnana thayuM. pUjyazrIe suMdara dharmaprabhAvanA sAthe zAMtithI comAsuM pUrNa karyuM. saMvata 1977mAM pUjya gurudevanI preraNAthI phAjalakA nAmanA gAmamAM mRtaH prAya avasthAmAM rahelA jinAlayano punaroddhAra karavAmAM Avyo. phAgaNa suda bIjanA divase pUjya gurudeva maMdiranI prANapratiSThA karAvI. bhagavAna zrI caMdraprabha svAmIjInI pratimAne siMhAsana para pratiSThita karAvI. A pratiSThAnA prasaMgamAM vizeSa sahayoga ApanAra saMghanA agraNIzAharUparAmajInA putra bherUdAnajInIdharmapatnIne zAMtikaLaza laI javAnuM saubhAgya prApta thayuM hatuM. rAtri jAgaraNa paNa temanA ghera rAkhavAmAM AvyuM hatuM. A bahena lAMbA samayathI bImAra rahetA hatA. te niHsaMtAna paNa hatAM. paraMtu zAMtikaLaza laIgayA pachI temanI bImArI camatkArika rIte gAyaba thaIgaI, eTaluM ja nahIM samayAMtare dasa mahinA bAda temanA ghera pAraNuM paNa baMdhAyuM. kharekhara tapasvI gurudevanA hAthe thayelI e pratiSThA prANavAna hatI. jenuM pramANa A ghaTanA Ape che. Ama mRta:prAya jinAlayano punaroddhAra karAvI, camatkArika prANa pratiSThA karAvI pUjya gurudeve phAjalakA tathA AsapAsanA vistAramAM lokonI dharmamAM zraddhA draDhIbhUta karI abhuta dharmaprabhAvanA karI hatI. vihArakaratAkratA ekavAra pUjya gurudeva pAlanapura pAsenAmAlaNa gAme padhAryA. ahIMyA temaNe vizALa janamedanI samakSa jaina vratonA mahimA para hRdayasparzIvyAkhyAna ApyuM. upasthita saubhakto prabhAvita thayA pUjya gurudevanI amRtavANIthI prabhAvita thayelAzAhamaNilAla amIcaMda tathA temanA dharmapatnIe caturthavrata dhAraNakya. umaracaMdabhAItathA hemacaMdabhAIebAravrata aMgIkAra .TalIkabahenoe chamAsa tathA bAramAsanI tithio pALavAnuM vrata dhAraNa karyuM pAlanapuranA kIrtilAla bhogIlAla zAha lagabhaga 29 varSanI vaya sudhI nAstika vicArasaraNI dharAvatA hatA. devadarzana, gurudarzana, guruvANI, vrato badhAthI dUra rahyA hatA. pUjyazrIjI vize temaNe ghaNuM badhuM sAMbhaLyuM hatuM, vAMcyuM hatuM. eka jijJAsAyukta ahobhAva pUjyazrIjI mATe temanA manamAM hato. pUjyazrIjI jyAre pAlanapura padhAryA, tyAre kutUhalavaza - 56 - Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teone jovAkIrtilAla gayA. jotAM ja temanA hRdayamAM bhAva jAgyo. pUjya gurudevanA carAge paDI gayA. pachI vyAkhyAna sAMbhaLyuM. temane AnaMda thayo. thoDA ja divasomAM temanuM hRdaya parivartana thaI gayuM. teo pUrNapaNe AstikatAnA raMge raMgAI gayA. divya mahAtmAnA saMsargathI e bhAI dharmAnurAgI thaI gayA! muMbainA cAturmAsa daramyAna pUjya gurudeve copATI parayojAyelI jaMgI sabhAmAM dharmanA mahimA para vakatavya ApatA kahyuM hatuM... 'bhAIo! A copATInI dharatI parama pavitra che. A laherAto mahAsAgara ApaNane jagatamAM vikAsa sAdhI vizALa tathA prakAzamaya thavAno mahAsaMdeza ApI rahyo che. ApaNane tenI vAta sAMbhaLavAnI pharasadanathI. ApAge mahAlayo, baMgalA, moTarotathA dhanasaMpatti pAchaLa AMdhaLI doTa lagAvI rahyA chIe... zuM ApaNI A anaMta nirarthaka doDakyAreya pUrNa thavAnI che ? dharma pArasamAgI che. teno sparza karI pAvana thAo. bhautika doDaadhogati tarapha laI jaze. e adharma che. dharma eka ja che- satya, ahiMsA, brahmacarya, asteya tathA aparigraha A pAMca niyamo saghaLA dharmomAM che. dharma ja coryAsI lAkha yoninA pherAmAMthI bacAvanAra amRta che. dekhAva khAtara nahIM, dharmanuM pAlana aMtaHkaraNapUrvaka thavuM joIe.' uparokta pravacanamAM pUjya gurudeve sAdhama bhAionA utthAna, temanI rojIroTI sAru apIla paNa karI hatI. emano e divya saMdeza saunA mATe preraNAdAyI puravAra thayo hato. pUjyazrIjI muMbaimAM zrI mahAvIra jaina vidyAlayamAM lAMbI mAMdagI bhogavI rahyA hatA. tyAre (madrAsa) cennAInA temanA bhakta trazaSabhadAsajI temanI sevAmAM hatA. eka divasa temaNe pUchayuM, kRpAnidhi ! vartamAnanA saMgharSakALamAM jaina samAjanI unnati kevI rIte thaze?" 'bhAgyazALI!'pUjyazrIjIe pratyuttara ApatA kahyuM hatuM, 'sevA... svAvalaMbana.. saMgaThana... zikSaNa.. ane jaina sAhityanuM prakAzana tathA pracAraA pAMca vAto para ja jaina samAjanI unnati nirbhara che. pUjyazrIjInI e vAta Aje paNa eTalI ja sAcI lAge che. bhAratanA janma prAMtanA vikTapradezamAM paNa pUjyazrIjIe vihAra karI vi.saM. 1953mAM tyAM eka mahino rokAI dharmaprabhAvanA karI hatI. gujarAtanA pAchiyApura sinora vaccenA grAmya vistAromAM vasatA zrAvakone temaNe dharma, sAdhu bhagavaMtonI bhakti, devadarzana ItyAdi bAbatonuM jJAna ApI dharmasaMvardhananI pravRtti karI hatI. sAdhu bhagavaMtothI aspRzya aMtariyALa kSetromAM, vikaTa khaDakALa vistAromAM, nAnA gAmaDAomAM, zaheromAM videzamAM comera pUjyazrIjIe avirata prayAso karI lokonI aMdhazraddhA vahema miTAvI dharmanA saMskAronuM siMcana karyuM hatuM. jaina sAhityanA jJAna bhaMDAronI rakSA karI hatI. jaina dharmane vizva dharma banAvavAnI temanI abhilASA hatI. dIrghadraSTi vAparI aMtima divasomAM temaNe jaina vizva vidyAlayanI sthApanAnuM svapna joyuM hatuM. A bhagIratha kAma dvArA dharmanI bhAre prabhAvanA karAvavAnI pUjya gurudevanI abhIpsA hatI, paraMtu karmayogI prabhAvI dharma pracAraka paMjAbakezarI AcArya zrImad vijayavallabha sUrIzvarajI ma.sA.nI A abhIpsA Aje paNa adhUrI ja rahI gaI che. pa7 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ' sarva dharma samabhAvI mAnavatAnA mahAmAnava dharma viSeno pUjya gurudevano draSTikoNa taddana bhinna ane maulika hato. pUjyazrIjInI dharmadraSTi vizALatAne varelI hatI. mAnavatA jIva mAtranA kalyANanI emAM maheMka vyApelI draSTigocara thatI hatI. prANI mAtra pratyenI karAgAbhAvanA emAM chalakAtI hatI. jarUratamaMdo, akiMcana loko pratyenI saMvedanA emAM jaNAtI hatI. emano dharma karmavAdano upAsaka hato. rASTravyAna, samAjano utkarSa, zikSaNano vyApa,kurivAjonInAbudI, strI zikSaNanI himAyata sAthe emanA mAnavatAvAdI dharmano susaMgata tAlamela hato. samAjasudhAraNA edharmathI viparIta pravRtti nathI. zikSita vicArazIla vyakti dharma viSayaka vAta sAMbhaLI vAMcIne cAhe to tenA para manana ciMtana karIne dharmanA AlaMbanathI zreSTha AdhyAtmika unnati karI zake che. paraMtu Rgaga vaicArika rIte pachAta, azikSita garIba tiraskRta mAnavIne mATe dharmanI vAto lagabhaga nirarthaka jasAbita thavAnI e hakIkata che. pUjyazrIjIno dharma viSeno abhigama krAMtikArI hato. copATI para ApelA saMdezamAM pUjya gurudeve kahyuM hatuM... dharma pArasamaNI che. jagatamAM dharma eka ja che, satya, ahiMsA, brahmacarya, asteya tathA aparigraha A pAMca niyamo saghaLA dharmomAM che. ane A niyamomAM ja jIvananuM satyadarzana karAvavAnI kSamatA che. coryAsI lAkha yoninApherAmAMthI bacAvanAra dharma jaamUlya amRta che, paraMtu emATe dharmanuM pAlana aMtaHkaraNapUrvaka thavuM Avazyaka che. dekhAva khAtaranahIM." pUjya gurudeva sudhArAvAdI jainAcArya hatA, paraMtu te sAthe sAthe teo AdhyAtmika vibhUti paNa hatA. zarUAtathI ja pUjya gurudeva japatapa, ArAdhanA, upAsanA, manana ciMtana karanArA karmaThatapasvI hatA. temanA jIvanamAM dharma, samAja rASTranA vikAsanI sAthe sAthe AdhyAtmika unnati dvArA AtmakalyANanI bhAvanAno suMdara samanvaya sadhAyo hato. pUjyazrIjIe aMtaradraSTi keLavI hatI ane jagatanA anya dharmonA siddhAMtono temaNe talasparzI abhyAsa karyo hato. tenA para ciMtana manana karI dharmarUpInavanIta tAravyuM hatuM ane eTale ja jaina, hiMdu, muslima, zIkha, IsAI, pArasI sarva dharmanA mahApuruSonA draSTibiMdu potAnI AMtaradraSTithI spaSTapaNe samajyA pachI, saghaLAdharmonA sArAMzarUpe satya eka ja che e vAta pUjyazrIjI pAmyA hatA. svayaM jaina dharma pALatA hovA chatAM, temaNe jIvanamAM kadApi anya dharmanA siddhAMtonI TIkA karI nahotI, niMdA karI nahotI, kAraNa emanI draSTivizALatAne varelI hatI. jagatamAM keTalAka dharmanA guruo tathA anuyAyIo bIjA jarUratamaMdonI jarUriyAto pUrI karI dhIre dhIre e lokonI majabUrIno lAbha laI dharma parivartana karAve che. keTalAkajhanUnI tattvoe talavAranI aNI para dharma parivartana karAvyA che. paraMtu pUjya gurudeva jevI prabhAvI zaktizALI dharmAtmA vyaktie AvI ceSTA kadI svapnamAM pANakarI nahotI. pote sahiSNu hatA. anya dharmanA hajAro anuyAyIo temanAthI prabhAvita thaI temanA parama bhakta thaI gayA hatA. paraMtu temaNe e lokone kadApi jaina dharma apanAvI levA sahejapA IzAro suddhAM karyo nahoto. karuNAvaza pUjya gurUdeve jyAre jainetara jarUratamaMdonI madada karAvI, tyAre pAga dharma parivartana karAvavAnI temaNe bhAvanA sevI nahotI. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa spaSTa che. aMtaradraSTithI temaNe nihALyuM hatuM,ke jagatamAM satya eka ja che. paramAtmA eka ja che. hA, tenA sudhI pahoMcavAnA,tene pAmavAnA alaga alaga mArgo che, je vividha dharmonA nAme oLakhAya che. potAnI jIvanabharanIsAdhanA, ArAdhanA tathA tapazcaryAnAM aMte pUjya gurudevane je satya lAdhyuM hatuM tenI jhAMkhI temaNe bhAyakhalAnA cAturmAsa daramyAna vi.saM. 2010mAM banelA eka prasaMgamAM pragaTa karI hatI. kArataka mAsamAM muMbainI 73saMsthAo dvArA esa.ke.pATilanIrAhabarInIce copATI para eka sArvajanika sabhAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. e sabhAmAM vaktAoe pUjya gurudevanA sevAkAryo, dharmabhAvanA tathA vizvazAMtinI pravRttionI prazaMsA karI temane muktakaMThe biradAvyA hatA. A sabhAmAM pUjyazrIjIe potAnA aMtaranA manobhAva vyakta karatA kahyuM hatuM... 'na to huM jaina chuM, bauddha chuM, na vaiSNava chuM ke nathI huM zivapaMthI...! huM musalamAna paNa nathI ! huM to vItarAga deva paramAtmAne khojavA nIkaLI paDelo eka pathika chuM.... yAtrI chuM...!' vadhumAM temaNe jaNAvyuM hatuM... 'jagatamAM Aje pratyeka vyakti zAMtinI zodha karIrahI che, paraMtu zAMti aprApya banI che, tenAM darzana durlabha thayAM che. kAraNa ? zAMtinI zodhanI dizA temaNe khoTI pakaDI che ! bAhya jagatanA bhautika upakaraNonI dizAmAM aTavAtI vyaktine zAMtinA darzana kyAMthI thAya ? zAMtinI zodha to sau prathama potAnA manathI thavI ghaTe !' pUjyazrIjInI A vAtamAM UMDI AdhyAtmikatA chupAyelI che. koIpaNa dharmanI upalabdhito vyaktinA jIvanamAM niraMtara zAMti, AnaMda ane saMtoSanI prApti ja hoya ane tyAre ja AtmAnI paramAtmA sAthe saMvAditA sadhAya che. koIpaNa zAMti jhaMkhatI vyakti cAhe game te dharmanI hoya,teNe aMtaryAtrAkaravI anivArya che. ahIMyA potAnA AtmAne oLakhavAnI vyaktigata vAta Ave che. AvI aMtaryAtrAmAM je te dharmAvalaMbIne tenA dharmanA sidhdhAMto madadarUpa thaI zake che. jagatanA jIvamAtranuM Atma kalyANa thAya evI zubhabhAvanA pUjyazrIjI sevatA hatA. dharmarUpI sAdhanonA vivAdamAM temane rasa nahoto. jIva mAtramAM paramAtmAno vAsa che e vAta pUjyazrIjIe jANI hatI. eTale potAnA ke anyanA vANI vyavahAra, vartana, AcAra-vicArathI anya koI vyaktinuM dila na dubhAya e viSe teo haMmezA jAgRta rahetA hatA. paMjAbanA samAnA gAmamAM sthAnakavAsI paraMparAnA surajanamalanA kAraNe satyadharma para zAstrArtha karavAnI pUjyazrIjIne pharaja paDI hatI. zrIsohanalAlajInA ziSya karmacaMdajI eka sAdhu sAthe sabhAmAM pahoMcyA. temanA mATe phALavAyelI alAyadI jagyAe na jatA eka bAju UbhA rahI teo bolavA lAgyA. lokoe temane temanuM sthAna grahaNa karavA vinaMtI karI, paraMtu teo tyAM ja UbhA rahyA. tyAre lokoe pUjyazrIjIne karmacaMdajI pAse vArtAlApa karavA javA vinaMtI karI. pUjyazrIjIe vyAkhyAna baMdha karyuM ane karmacaMdajI pAse gayA. temaNe pUchyuM, 'zuM Apa zAstrArtha karazo ?' 59 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ame ahIM zAstrArtha karavA nathI AvyA!'karmacadajIe uttara Apyo. A javAba sAMbhaLI sabhAjano hasI paDyA. keTalAka nAdAna TIkhaLakhora yuvAnoe karmacaMdajI para kaTAkSa karI apamAnajanaka vyavahAra karyo. paraMtu A vAta ApAgA cAritranAyaka mATe asahya sAbita thaI. temAganAdAnayuvakone tarata TapAryA. "khabaradAra! tyAgInuM apamAna na karazo!'pUjyazrIjInI cetavaNI pachI loko zAMta thayA. karmacaMdajI paNa prabhAvita thayA. jJAna, bhakti, padanI bAbata gauNa che. koIpaNa sAmAnya vyaktinuM paNa apamAna karanAra jANato nathI, ke te paramAtmAno asAmAnya aMza jenAmAM samAyelo che, jenAmAM bhavyAtmA paramAtmA thavAnI kSamatA nihita che, evI e vyaktimAM rahelA jIvAtmAnuM apamAna kare che! Ama karavuM e asAdhutAche. pUjyazrIjInI sAdhutA AvI azobhanIya lokaceSTAno svAbhAvika rIte virodha kare ja. samabhAvanA pUjArI pUjyazrIjIne sthAnakavAsIo pratye koIverabhAva ke IrSAnahotI. pUjyazrIjI to AgamonA siddhAMto para cAlatI zvetAMbara mUrtipUjaka paraMparAno pracAra karatA hatA. satya temanA pakSe hovAnA kAraNe loko zvetAMbara paraMparAmAM pAchA pharatA hatA. Ama thavAthI sthAnakavAsIo pUjyazrI sAme apapracAra karatA hatA, temane rokavA prayAsa karatA hatA. pUjyazrIjIne samAnAgAma tathAnAbhAmAM sthAnakavAsIo sAthe satyadharmanA siddhAMtonI jALavaNI karavA tathA apapracAra aTakAvavA jazAstrArtha karavA paDyA hatA. satyanuM mUlya koIpaNa paraMparA ke mAnyatA karatA savizeSa hoya che. samajadAra zikSita tathA vicArazIla satyanA cAhaka sthAnakavAsI zrAvako pUjyazrIjIthI prabhAvita hatA. AvA ghaNA zrAvakoe satya samajatA punaH zvetAMbara mUrtipUjaka paraMparA apanAvI lIdhI hatI. saMvata 1993no cAturmAsa pUjya gurudeve vaDodarAmAM karyo hato. paryuSaNa parvanI zAnadAra ujavaNI cAlatI hatI. tyAM sthAnakavAsI zrAvako sAthe munirAja temane maLavA AvyA. eka zrAvake pUjyazrIjIne kahyuM. "mahArAja! amArA eka tapasvI mahArAje doDha mAsanA upavAsa karyA che" pUjyazrIjIe anumodanA karatA kahyuM. "dhanya che e tapasvI jIvana! bhAIo! amArAvatI emanI sukhasAtA avazya pUchajo." A sAMbhaLI anya zrAvake kahyuM, 'gurudeva! eka prArthanA che. amArA tapasvI munirAja ApanA darzana karavA Icche che. ApazrIjI sthAnakamAM padhArazo to ghANIkRpA thaze." 'bhale bhAI huM avazya AvIza. tapasyAnI anumodanA karavAno mane paNa lAbha maLaze.' thoDIvAramAM ja pUjyazrIjI zrIsaMgha tathA munimaMDaLa sAthe sthAnakamAM padhAryA. sthAnakavAsI bhAIoe uSmApUrNasvAgata karyuM. pUjyazrIjIe tapasvInI sukhasAta pUchI. sthAnakamAM temaNe TUMkuM pravacana ApyuM. temaNe tapasyAno mahimA samajAvyo. upasthita sau zrAvako sAdhu-bhagavaMto prasanna thayA. pUjyazrIjInI mukta kaThe prazaMsA karatA temaNe kahyuM'A AcAryazrIjInA manamAM rAgadveSanI bhAvanA nathI. jyAM paNa dhArmika kArya thatuM jaNAya tyAM utsAhathI pahoMcI jAya che. temano samabhAva vaMdanIya che.' Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavAra pUjya gurudeva sanakhatarAbAju vihAra karatA rastAmAM vizanAra nAmanA gAmanI dharmazALAmAM rokAyA. e dharmazALAmAM eka paMDite pUjayazrIjInA rokANa sAme vAMdho lIdho. e gusse bharAyelA paMDitane pUjya gurudeva premathI maLavA gayA. 'tame kevA prakAranA sAdhu cho?' paMDite prazna pUcho. pUjyazrIjIe zAMtithI paMDitane besADyA ane sAdhu dharma tathA jaina dharmanA sAdhunA kaDaka AcaraNa vize premathI mAhitI ApI. 'vaziSTa smRti'mAM brahmacArInA varNana karAyelA sanmAnanI vAta karI. tulasIdAsa tathA bhatRharinI sAdhu mATenI vyAkhyA samajAvI. pUjyazrIjInA premALa zAMtibharyA jJAnapUrNa vahevArathI paMDitano roSa zamI gayo. aMtamAM temAge pUjyazrIjInI kSamA mAMgI pUjyazrIjI pAse zAMti, sahiSNutA, sadbhAva tathA samabhAvanI saMpatti hatI. ane sAcA sAdhu potAnI AvI saMpatti lUMTAvI bIjAonA jIvanamAM parivartana ANatA hoya che. jaMDiyAlA guru tathA lAhora vacce AvelA barkiyA nAmanA cora lUMTArA tathA hiMsaka lokothI vaselA gAmamAM pUjya gurudeva potAnA bhakato sAthe savAre lAMbo vihAra karI AvyA hatA. gAmamAM pravezatAM ja Thera-Thera mAMsanI khullI dukAno, raste rakhaDatA zarAbIone joI pUjyazrIjInuM mana azAMta thaigayuM. eTalAmAM gAmanA nAmacIna coranI sadguNI patnIe AvIne pUjya gurudevane gAmanA lokonI sAcI hakIkata jaNAvI, tyAMthI cAlyA javA vinaMtI karI. eka vRddha zIkhe paNa tyArabAda pUjya gurudevane AvI salAha ApI. khUba lAMbo vihAra karI pUjyazrIjI tathA bhakto thAkIne lothapotha thayelA hatA. paraMtu pUjya gurudeve potAnA bhakatonA jAnamAlanI rakSA thAya te sAru mAnavatAthI prerAIsaune tyAMthI AgaLa vihAra karavAnI sUcanA ApI. potAnA sukhacena ArAmane gauNa gaNI bIjA lokonA hitano vicAra karanAra karuNAnidhi, mAnavatAnA pUjArI pUjya gurudeva kharekharamAnavadharmanA parama upAsaka hatA. pUjyazrIjInA manamAM nAnA-moTA, garIba tavaMgara, zeTha-nokaranA koI bhedabhAvanahotA. manuSyamAtramAM temane paramAtmAnA darzana thatA. nAnAmAM nAnI vyakti mATe paNa temanA aMtaramAM dayA karuNA tathA anukaMpAno bhAva raheto. bAlIthI beDA vacce bIjApuranA rastAmAM lagnanI jAnane lUMTavA beThelA lUMTArAone koIna maLyuM, to pUjyazrIjI tathA temanA bhaktone lUMTI lIdhA. pUjyazrIjI sAthe te badhAnA rakSaNa mATe eka rAjapUta sipAhIpaNa hato. corono sAmano karavA jatA tene e lokoe gaMbhIramAra mArI ghAyala karyo hato. coronA cAlyA gayA pachI pUjyazrIjI e sipAhIMpAse gayA. tene DhaMDhoLyo. te behoza hato. pUjyazrIjI kSaNavAramuMjhAyA. tyAM temane yAdaAvyuM. temanI tapaNImAM thoDuMka pANI hatuM. ekapaLa vicAra karyo ane bIjI ja paLe tApaNInAe pANIno upayoga karI rAjapUta para chAMTI tene hozamAM lAvyA. sAdhu dharmanI maryAdA pramANe e pANIno upayoga thaI zake nahIM. paraMtu ahIMyA eka jIvAtmAnA jIvanano savAla hato. mAnavadharmanA puraskartA pUjyazrIjIe tyAre apavAdarUpe e maryAdAno bhaMga karyo. yAda karo saMta ekanAthane rAmezvaramAM Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zivapUjA mATe kAvaDamAM gaMgAjaLa laI jatA A saMte rastAmAM tarase maratA gadheDAne gaMgAjaLa pIvaDAvI tenA prANa bacAvyA hatA. ejIvapUjAmAM ja temanI sAcI zivapujA paripUrNa thaI gaI hatI. e rAjapUta bhAI jyAM sudhI sArko na thayo, tyAM sudhI pUjya gurudeve aMgata darakAra karI tenI sAravAra karAvI ane pachI ja e kSetramAMthI pote vihAra karyo. AvImAnavatA vaMdanIya che. Avo samabhAva sarAhanIya che. pUjya gurudevanI dhArmikatA vizALa sAgara samAna hatI. saumAM temane paramAtmAno vAsa jaNAto hato. eTale temanA vyaktitvamAM nirbhayatA hatI. teo jainetara bhaktomAM paNa atyaMta lokapriya hatA. temane potAnA hiMdu, muslima, zIkha bhakto para pUrNa vizvAsa hato. rAyakoTanA saghaLI komanA jaina, hiMdu, muslimo, zIkhoe ekaThA maLI pUjya gurudevane potAne tyAM cAturmAsa karavA vinavaNI karI hatI. pUjya gurudeve emanI vinaMtI svIkArI hatI. cAturmAsane zarU thavA ADe gaNatrInA divaso bAkI hatA, tyAre paMjAbanA bhaktoe pUjyazrIjIne jaNAvyuM ke 'AgAmI TUMka samayamAM rAyakoTamAMkomI tophAna thavAnAM che, tethI Apa comAsAMnI jagyA badalI nAkho. Apane gumAvavA amane paravaDe tema nathI.' pUjyazrIjIe tyAre e lokonI vAta na svIkArI. tophAnonI aphavA khoTI sAbita thaI. pUjyazrIjIe rAyakoTamAM zAMtithI cAturmAsa karI dharma prabhAvanAkarI. paramAtmAnA svarUpamAM vaselA vibhinna dharmonA mAnavo para vizvAsa mukanAra pUjyazrIjInA mAnavatAvAdI abhigamano e vijaya hato. alaga alaga dharma pALatI vyakti alaga alaga rIte prArthanA, pUjA, baMdagI, IbAdata karI jo paramAtmAnI ja ArAdhanA karatI hoya to emAM paramAtmAnuM smaraNa ja mahatvapUrNa che. goDa, khudA, bhagavAna, prabhu A badhA IzvaranA alaga alaga nAma che, paraMtu satya svarUpa paramAtmA to vizvamAM eka ananya che. A vAta pUjyazrIjI jANatA hatA, eTale temanI draSTimAM hiMdu, muslima, zIkha, jaina, bauddhanA koI bheda nahotA. sau lokomATetemanA aMtaramAM sadbhAva hato,samabhAva hato. paMjAbamAM papakhAnA nAmanA gAmamAM jaina maMdira tathA eka masjidasAma sAme baMdhAyelA hatAM. banne dharmasthAnomAM javAno eka ja sAmAnya mArga hato. e mArga jainonI mAlikImAM Avato hato. eka vAra pUjya gurudeva 5pakhAnAmAM padhAryA. tyAM temane muslima AgevAno maLavA AvyA. temaNe jaNAvyuM ke, 'amane lokone masjidamAM IbAdata karavA javA sAru mArga sAMkaDo paDeche, to ApazrIkRpAkarI jaina bhAIo pAsethI amArA mArgane pahoLo karAvI Apo, evI amArI prArthanA che.' pUjya gurudeve temane khAtarI ApI ravAnA karyA. temaNe zrIsaMghanA agraNIone A bAbatamAM vAta karI. 'muslimo masjidamAM IbAdata karavA jAya che. jema ApaNe maMdiramAM prArthanA sAru jaIe chIe. baMdagI karavI khudAnI, e vAta sArI che. to evA zubha dhArmika 63 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryamAM ApaNe temane sahAyabhUta thavuM joIe.'pUjya gurudevanI vAta agraNIonA gaLe utarI ane temaNe muslima birAdarone e mArganI thoDI vadhu jagyA phALavI ApI temanI muzkelI dUra karI. pUjyazrIjI jevA samabhAvI saMtapuruSa ja AvuM kAma karAvI zake. ekavAra pUjya gurudeva binaulInAmanA gAmamAM rokAyA hatA. ahIM temane gAmanA harijana bhAIo maLyA ane temaNe dharma parivartana karI muslima thaI javAnI vAta karI. pUjyazrIe temane kAraNa pUchayuM. temaNe jaNAvyuM ke "zAhukAra loko temane gAmanA kUvA para pANI bharavA detA nathI, paraMtu muslimo temane pANI bharavAmAM madada kare che.' pUjyazrIjI temanI vAta sAMbhaLI vyathita thayA. temaNe harijanabhAIone bIjA divase maLavA jaNAvyuM. bIjA divase pUjya gurudeve potAnA vyAkhyAnamAM upasthita sau jaina-jainetarone harijana bhAIonI samasyA dUra karavA apIla karI. tAtkAlika bhaktajanoe phALo ekatra karI temanA mATe alaga navo kUvo eka ja mahinAmAM banAvI Apyo. pUjya gurudeva dayALu svabhAvanA saraLa vyakti hatA. temanAthI harijana bhAIonI muzkelI,duHkha joyuM gayuM nahIM. temaNe ahiMsApradhAna jaina dharma svIkAravAnI zarata paNa binaulInA harijana bhAIo sAthe karI nahotI. kevaLa mAnavatAnA dharmathI prerAItemaNe e lokonI samasyA dUra karAvI hatI. AvI udAratA pUjya gurudeva dharAvatA hatA. mAtra pANInI suvidhA khAtara loko dharma parivartana kare e mAnava dharma mATe apamAnanI vAta hatI ane pUjyazrIjI jevA samabhAvI vyakti A vAta zI rIte sAMkhI le? - pUjya gurudevanA vahevAramAM mUdatA, saraLatA, paragaju vRttinA darzana thatA. dIkSA paryAyamAM moTA vaDIla sAdhu bhagavaMto pratye temaNe haMmezAM pUjyabhAvasevyo hato. vi. saM. 1989mAM pAlanapurano cAturmAsa pUrNa karI pUjyazrIjI pAlitANA javA nIkaLyA. haju to teo pAMca ki.mI. dUra AvelA jagANA gAme pahoMcyA haze, tyAM ja temane saMdezo maLyo ke pATaNamAM munirAja zrI haMsavijayajI ma.sA. bImAra che. tatkAra temaNe vihAra mArga badalyo. teo pATaNa pahoMcI gayA ane munirAjazrInA khabara aMtara pUchI zuzruSAno pAko prabaMdha karAvyo. teo haMmezAM mAnavatAne TocanI agrImatA ApatA hatA. potAnA ziSya samudAya tathA sAdhu sAdhvIgaNanI paNa pUjya gurudeva vizeSa khayAla rAkhatA hatA. vaDodarAnA zikSaNapremI mahArAjAnA AgrahathI nyAyamaMdira vistAramAM pUjya gurudevanA sArvajanika dharma paranA be suMdara vyAkhyAnanuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. e vyAkhyAna sAMbhaLavA hajAro loko umaTI paDyA hatA. vyAkhyAna barAbara jAmyuM hatuM. sAMja DhaLavA lAgI hatI. acAnaka vyAkhyAna aTakAvI pUjya gurudeve vacce kahyuM ke 'sAMja DhaLI rahI che. samaya ocho che eTale huM vyAkhyAnane saMkSiptamAM pUrNa karIza. temane potAnI sAthe AvelA bIjA sAdhu bhagavaMtomunirAjono khayAla Avyo hato. temane to ekAsaNuM hatuM eTale AhAra pANI levAnA nahotA, paraMtu temanI sAthe AvelA bIjA sAdhu bhagavaMto sUryAsta pachI AhAra pANI Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T grahaNana karI zake enI emane ciMtA thatI hatI. A temanI mAnavatA hatI. - pUjyazrIjI samayapAlananA AgrahI hatA. paraMtu ghaNIvAra bhaktonA AgrahabhAva prema samakSa teo jhUkI jatA. rAmanagaranAkaratArasiMhajI jevA bhaktanI haThane vaza thaI teo tyAM mahino rokAI gayA. to bAjunA akAlagaDhanA jainetara bhaktonI lAgaNIne mAna ApI tyAM paNarokAyA. temanA kAryakramamAM AgAmo mATe ATalo samaya phALavAyo nahoto, paraMtu dharmapipAsu bhaktonI bhAvanAne Rju hRdayanA mahAtmA hukarAve to mAnavatA lajavAya! rAjasthAnanA goravADa pradezamAM varakANAmAM pUjyazrIjInI preraNAthI cAlatI sudhArAvAdI pravRttiomAM temanA parama bhakta jasarAjajI siMdhI tana-mana-dhanathI kAma karatA hatA. ekavAra teo bImAra paDyA. bImArI lAMbI cAlI. mRtyu ghaDInajIka AvI. temanI bhAvanApUjya gurudevanA darzana karavAnI hatI. pUjyazrIjIne saMdezo maLatAM ja saghaLA kAma choDI teo varakANA pahoMcyA. jasarAjajI siMdhIne AzIrvAda ApyA ane aMtima IcchA pUrNa thatAM ja jasarAjajI anaMta yAtrAe nIkaLI gayA. AvI umadA mAnavatAnA svAmI pUjya gurudeva hatA. vi. saM. 1997mAM pUjya gurudeva aMbAlA padhAryA hatA. te samaye pUjyazrIjInA eka anurAgI sagruhastha bhakta te samayamAM rUpiyA ekasonuM dAna jAhera karyu hatuM. e samaya pramANe A rakama khUba moTI hatI. pUjya gurudeve e rakama garIbomAM kapaDAM vaheMcavA mATe tatkAlIna koMgresa samitine apAvI dIdhI hatI. daridra garIbomAM paNa nArAyaNa paramAtmA birAjamAna che. janasevA eja prabhusevAnI bhAvanA A prasaMgamAM mUrtimaMta thAya che. pUjya gurudevanA aMtaramAM saghaLA dharmo, bhakto, prArthanAsthaLo, devAlayo pratye samabhAva raheto. emanA dilanI vizALatA ajoDa hatI. ekavAra pUjyazrIjI paMjAbanA AgaLanAmanA gAmamAM padhAryA. saMjogovazAt teo gurudvArAmAM rokAyA. e purANA gurudvArAnI jIrNazIrNa hAlata joI teo vyathita thayA. gurudvArAnI dIvAlo dharAzAyI thaI gaI hatI. pUjya gurudeve temanI sAthe AvelA bhaktone e gurudvArAno jIrNoddhAra karAvI ApavAno upadeza Apyo. eka sajjana bhAvike pUjyazrIjInI bhAvanAnI kadara karI e javAbadArI svIkArI. samayAMtare e gurudvArAno jIrNoddhAra thayo. kayA maMdira aura kayA gurudvArA, kayA caitya kayA girajAghara sabhI jagahaAloka usIkA samAna sabhI hai pUjAghara! Avo sarvadharma samabhAva pUjya gurUdeva dharAvatA hatA. je sAdhumAMsamyatvanI bhAvanAna hoya e sAdhunuM saMtatva suvAsa vinAnA sumana jevuM hoya che. pUjyazrIjInA hRdayamAM sarvadharmanA loko mATe samAdarayukta vAtsalya bhAva hato. emanA dilamAM jIvamAtra pratye karuNAnuM jharaNuM niraMtara vahyA karatuM hatuM. emanI sAdhutA niSpakSapAtI hatI. mAnava dharmanuM sthAna temanA jIvanamAM sarvocca hatuM. jyAre jyAre ane jyAM jyAM loko kudaratI honAratonA bhoga banatA tyAre tyAre pUjyazrIjInA aMtaramAM UMDI saMvedanA pragaTyA sivAya rahetI nahIM. pUjyazrIe AvA Apatti TANe anya sukhI bhaktone duHkhI pIDita (64 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvone madada karavA haMmezA anurodha karyo hato. vi.saM. 1970mAM pAlitANAmAM moTI jaLa honArata thaI hatI. AvA Apattijanaka samAcAra sAMpaDatA pUjya gurudeva khUba ja vyathita thaI gayA. temaNe sisorAnA bhAvikone ekaThA karyA. temane kudaratI ApattinI vAta jaNAvI ane pIDita mAnavabaMdhuo sAruyathAzakti madadatAtkAlika mokalAvavA anurodha karyo. pUjya gurudevanI vAta lokone sparzI gaI. khUba ja jhaDapathI lokoe sArI evI rakama ekaThI karI, kapaDAM anAja bhegAM karI tAtkAlika badhuM pAlitANA mokalAvI ApyuM. madada mokalAI gaI, tyAre ja pUjyazrIjInA hRdayano ucATa zamyo. AvA saMvedanazIla, karuNAmUrti, mAnavatAnA parama pUjArI, pUjya gurudeva hatA. vi. saM. 2006 nI phAgaNa suda sAtamanI rAte mAravADanA bhImarANA mukAme rokAyelA pUjyazrIjIne hoMziyArapuranA lAlA zAMtilAlajI maLyA. temanI sAthe paTiyAlA jillAnA temanA mitra badrIprasAdajI paNa hatA. badrIprasAdajI prakhara paMDita hatA. dvArakAnI yAtrAe javA nIkaLyA hatA. temane pUjyazrIjInArzana karavAnI tIvra abhilASA hatI. temaNe bhAvapUrvaka pUjyazrIjInA darzana karyA ane dhanyatA pragaTa karI. tyAre pUjyazrIjI thoDIvAra ciMtanamAM DUbI gayA pachI gaMbhIratAthI bolyA... "paMDitajI! jagatanA saghaLA darzana Atmazuddhi, AtmazAMti tathA AtmakalyANano upadeza Ape che... jaina darzanamAM ahiMsA arthAt jIvamAtra sAthe premapUrvaka vyavahAra karavo ane aparigraha arthAtu khapa sivAyanI saghaLI vastuono tyAga karavo e be siddhAMtone prAdhAnya apAyuM che. jenasAdhukaMcana kAminInA tyAgI, tapasvI, pAdavihArI ane madhukrInI bhikSA parajIvana nirvAharavAvALA hoya che. brAhmaNoe paNa potAnA tyAga tathA sevAbhAvathI jagatanA khUNe khUNe dharmabhAvanAnA dIpakane prANavaMto rAkhyo che. dharmamAM kaleza, rAgadveSa nathI hotA. huM to sarvadharma samabhAvamAM zraddhA dharAvuM chuM. jagatanA saghaLA prANIo sAthe maitrI bhAva rAkhavAnI vAta zIkhavanAra dharma kevo vizALa haze. eno vicAra thavo joIe." AvA unnata vicAro dharAvatApUjyazrIjIe sarvadharma samabhAvane AtmasAt karI lIdho hato. e samayamAM aMtariyALa gAmomAM jaina zrAvakonA gharajhAjhAM nahotAM. vaLI paMjAbamAM sthAnakavAsIo paNa pUjya gurudeva pratye sadbhAva ocho rAkhatA. upAzrayonI saMkhyA paNa sImita hatI. tethI pUjyazrIjIne ghaNIvAra dharmazALAomAM, hiMdamaMdiromAM, gurudvArAmAM rAtri rokANa karavuM paDatuM. pUjyazrIjI sarvadharma samabhAvanA himAyatI hatA. temanuM vyaktitva sarvagrAhI hatuM, eTale jainetara lokomAM paNa temanI lokacAhanA khUba hatI. pUjyazrIjI ghaNIvAra jijJAsu jainetara bhaktonI bhAvanAne mAna ApI je te dharmanA anuyAyIone temanA dharma vize paNa mananIya pravacana ApatA. temanA AvA pravacanomAM samagra mAnavajAtinA utkarSa ane AdhyAtmikalyANanI saravANI pragaTa thatI. vi.saM. 1997nA siyAlakoTanA cAturmAsa daramyAna temanA bhaktonI lAgaNIne mAna ApI pUjya gurudeve janmASTamInA parva para hiMdu maMdiramAM jaIyogezvara zrIkRSNanA jIvanakavana tathA siddhAMto para sarasa vyAkhyAna ApyuM hatuM. zrIkRSNanAkarmavAdasvadharma vize suMdarasamaja 65 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApI hatI. yogezvara zrIkRSNa viSenI bhrAmaka vAtonuM khaMDana karI temanA divya AdhyAtmika draSTikoNathI bhAvikone mAhitagAra karyA hatA. temanA AvA prabhAvI vyAkhyAnathI bhAvavibhora bhaktoe pUjyazrIjInA jJAna, samadraSTitathA mAnavatAvAdI abhigama ane sarvadharmasamabhAvanI bhAre prazaMsA karI hatI. tA. 23-4-1949 nA roja muMbaimAM yojAyelI vizva dharmapariSadamAM bhAga levA pUjya gurudevane sAdara nimaMtrita karavAmAM AvyAhatA, paraMtu potAnI nAdurasta tabiyatanA kAraNe pUjyazrIjIe sAdaDIthI vizvazAMtine anulakSI potAno saMdezo mokalAvyo hato. e saMdezAmAM temaNe vyakata karelA udAramatavAdI bahumUlya vicAro paikI keTalIka vicArakaNikA joIe... 'AdhyAtmika puruSa haMmezA zAMtinI khoja kare che. evI vyakita sukhamAM sukha mAne che. duHkhane potAnA karmonuM prAyazcittamAnI zAMtipUrvaka tene sahana kare che. te sadAyakartavyaparAyaNa rahe che. rAtrikALamAM eTale ajJAnanA aMdhakAramAM loko jIvana dhyeyathI bekhabara jIvatA hoya che. arthAt Atmika draSTie UMghatA hoya che, tyAre AtmAnA upAsakayogIo jJAnacakSu dvArA Atmadarzana karavA prayAsa karatA hoya che... jenAmAM koI doSa nathI, saghaLA guNa rahelA che, temane namaskAra! te pachI brahmA hoya, viSNu hoya, mahAdeva hoya ke jinezvara deva, cAhe koIpaNa bhagavAna hoya, badhA janamaskArane pAtra che. badhA AtmAono eka ja dharma che - AtmazAMti. enI prAptinA mArga bhinna hoI zake. saghaLA dharmone eka ja kendra para sthita karavA "gItAjImAM kahevAyuM che. "svadharmanidhanazreyaH paradharmo bhayAvaha !' yathArtha draSTithI A vAkyano vicAra karIe, to lAgaze ke parikalpita vicAradhArAne badale A vAkya ja vizvadharma banavA yogya che. svadharmano artha che, Atmadharma ane paradharmano artha che, mAyA dharma-pugalika dharma! eTalejasvadharmasatya dharma AtmazAMti Atmazuddhi ane AtmakalyANa mATe sarvottama che." A saMdezAmAM pUjya gurudevanI sarvadharma samabhAvanI vizALatA draSTigocara thAya che. temanuM yathArtha maulika ciMtana jagatanA sarve dharmonA mULabhUta AtmakalyANakArI siddhAMtonI ekarUpatApragaTa kare che. rAyakoTanA cAturmAsa daramyAna ekamaMdiranA kAma mATe ujAgarasiMhazIkha nAmanApUjya gurudevanA bhakta pote suthAra hovAthI maMdirajInA daravAjA bArI-bAraNAM vagerenuM kAma eka mahinA sudhI karI tenI majUrInA paisA maMdiranA nirmANamAM ApavAnI bhAvanA vyakta karI. A bhaktanI udAra bhAvanAne anulakSIne pUjyazrIjIe kahyuM... A bheTakhUba kiMmatI che. enuM mUlya ochuM na AMkazo. eka bAju lAkhopati pAMca hajAranuM dAna kare che. bIjIbAjueka garIbake jenuM gujarAna dainika vetana para cAle che, te potAnI eka divasanI badhI jakamANI puNyakAryamAM ApI de che. te divase tene upavAsa karavo paDe che. temaja vicAro, bhAIo! AbannemAM konudAna moTuMgaNAya? zrImAna ujAgarasiMhajInuM dAna gauravapUrNa che. yAdarAkhajo jaina dharmamAtra vANiyAono jadharmanathI, eto vizva dharma che!' Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavatAvAdI sAdhunA hRdayamAM sau garIba amIra saghaLI jAtinA loko mATe samabhAva hoya che. sAcI mUlyAMkana draSTi hoya che. vyaktinAdAnamAM dAnanI mAtrA karatAM tenI bhAvanAnuM mUlya savizeSa hoya che. pUjya gurudeva AvA jasatyaniSThasamabhAvI sAdhu hatA. amadAvAdanA cAturmAsa daramyAna tapasvIzrIguNavijyajI mahArAje paryuSaNa parvamAM upavAsanI tapasyA karI hatI. temanI tapasyA nimitte e saMghanA rivAja mujaba keTalAka loko aThThAi mahotsava mATe upAzrayamAM phALo ugharAvavA lAgyA. pUjya gurudeva tyAre e lokone spaSTapaNe kahyuM hatuM. "bhAgyazALIo! zakti hovA chatAM rUpiyo ATha AnA mAMgIne akrAImahotsava karavo zuM zobhAspada lAge che? ArIte mahotsava karavA karatAM ena ujavAya e vadhu sAruM che. je loko mAtra bhaktibhAvathI prerAIpotAnA gharabAra, vyavasAya choDI ahIM Ave che emane AvatArakavAno Arasto che! ahIM jeTalA zrAvako hAjara che, temAM eka paNa vyakita dhanika hoya evuM mane lAge che?moTImoTI milovALA tathA peDhIovALA to bhUlecUkejavyAkhyAnamAM Ave che ane te paNa paryuSaNanAM parvomAM ja!haMmezAMto A sAmAnya sthitinA zrAvako ja Ave che. A rIte vAraMvAra phALA ekaThA karavAthI lokozaramanAmAryAphALo lakhAvavAnI paLojaNathI bacavA vyAkhyAnamAM na javAmAM bhalAI samajaze! A to dharmanI hAninI vAta thaze!" jJAna prApti satsaMganuM mahattva mAnavajIvana mATe savizeSa che. AvA dhArmika utsavo manAvAya enI sAme virodha na hoi zake, paraMtu mAnavatAnI upekSA karI AvI rIte phALA ugharAvavA sAme pUjya gurudeve lAlabattI dharI hatI. vi.saM. 200no cAturmAsa pUjyazrIjI jaMDiyAlA guru mukAme vyatIta karatA hatA. temanI punita nizrAmAM paryuSaNa parvanI ullAsabhera ujavaNI cAlatI hatI. tyAM eka divasa temane samAcAra maLyA. samAcAra sAMbhaLI temanA haiyAmAM viSAda vyApI gayo. vyathita thayelA mahApuruSe potAnI vedanAne vyAkhyAnamAM vAcA ApatA jaNAvyuM... "bhAIo! baMgALa tathA mevADanI dharatI para prakRtino kopa utaryA che. hajAro parivAro saMkaTapUrNa sthitimAM mukAI gayA che. ApaNo dharma che jIvo para dayAbhAva rAkhavo... are! ApaNe nAnAM nAnAM nirdoSa prANIo tathA jIvo para dayA rAkhIe chIe, tyAre Apagrasta manuSyo parato dayA karavI, e ApaNuM prathama paMktinuM kartavya thai paDe che. mArI bhAvanA che ke ApaNA saMkaTagrasta bAMdhavonA hitArthe eka rAhataphALo ugharAvavAmAM Ave ane e rakama vipadAgrasta lokonI sahAyatA mATe mokalI ApavAmAM Ave." Arda hadayanA UMDANathI uThelA pUjyazrIjInAmAnavatApUrNa pokArane bhAvikoe jhIlI lIdho. khUba ja TUMkAgALAmAM sArI evI rakama ekaThI karavAmAM AvI ane teno yathocita upayoga karavAmAM Avyo. sAcI mAnavatA meghavarSA jevI sarvatra varasanArI hoya che. mAnava dharmane jAti jJAtinA bheda, bhASAnA bheda, prAMta rAjya dezanA bhedakadApi bAMdhI zakatA nathI. pUjyazrIjI mAnavadharmanA nibaMdha upAsaka hatA. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1947nA bhArata-pAkistAnanA bhAgalATANe pUjya gurudeva gujarAMvAlAmAM hatA. tyAM temanI sAthe sAdhu-sAdhvIo uparAMta 250 jeTalA zrAvako paNa rokAyelA hatA. dharmajhanUnI tattvoe bephAma banI gujarAMvAlAmAM maMdirajI tathA upAzraya upara humalA karavA mAMDyA, tyAre pUjya gurudeva zrAvakone jaNAvyuM ke, 'tame loko taka maLe to jhaDapathI ahIMthI nIkaLI bhArata pahoMcI jAo. tame loko amArI ciMtA karazo nahIM. zAsanadeva amArI rakSA karaze. jo ke zrAvakoe himmata dAkhavI tyAM ja rokAI javAno nirNaya karyo hato. paraMtu A ghaTanAspaSTa jaNAve che ke pUjyazrIjI niHsvArtha bhAvathI, mAnavatAthI prerAI zrAvakone vahelI take bhArata mokalavA taiyAra thaI gayA hatA. joke pAchaLathI jyAre bhArata sarakAre pUjya gurudeva tathA sAdhusAdhvIgaNane bhArata sahIsalAmata laI AvavA khAsa vimAna mokalAvyuM, to temaNe zrAvakone sAthe laIne AvavAno ddaDha nirdhAra jaNAvI vimAnane pAchuM mokalAvI dIdhuM hatuM. chevaTe pUjyazrIjI sAdhu-bhagavaMto tathA sauzrAvakone sahIsalAmata potAnI sAthe ja bhArata laI AvyA hatA. AvA niHsvArtha mAnavatAnA pUjArI pUjya gurudeva hatA. bhArata-pAkistAnanA bhAgalA pachI hajAro hiMdu parivAro hijarata karI bhAratamAM AvI gayA hatA. gharabAra, mAla milkata, dhaMdhA rojagAra choDI AvelA AvA asaMkhya lokonIyanIya hAlata hatI. AvA saghaLA hiMdu, zIkhatathA jaina bhAIonI AvAsa, bhojana vyavasAyanI samasyA ukelAya te mATe amRtasaramAM rokAyelA pUjya gurudeva potAnA vyAkhyAnomAM dolatamaMda lokone hRdayasparzI apIla karatA kahetA.... - Aje ApaNo deza saMkaTamAM che. eTale hiMda, muslima, zIkha, IsAI, jaina tathA AryasamAjI vagere je paNa bhArata mAtAnI saMtAna che, tethI saue eka vizALa parivAra jevI samajaNa keLavI arasa parasa madada karavI joIe... ApaNA jarUratamaMdabAMdhavonI madada karavI, sevA karavI e AjanI tArIkhamAM pratyeka bhAratavAsIno dharma che...! sevA ja AjanI paristhitimAM sAcI pUjA, sAcI IbAdata ane sAcI guruvANI che. jo manuSya jIvita raheze, to jadharmajIvaMta rahI zakaze. jo samAja samRddha, suddaDha, baLavAna ane prANavAna thaze, to ja deza, dharma ane saMskRti prANavAna thaze." samayanAtakAjAne mAna ApI pUjyazrIe akhila hiMdanI Ama janatAne jedardanAka apIla karI hatI, te tA. 17-10-1947nA amRtasarathI prasiddha thatA urdU akhabAra 'vIra bhAratamAM prakAzita thaI hatI. e apIlamAM pUjyazrIjIno saMdeza hato... "je hiMdu, zIkha ane jaina bhAI-baheno pAkistAnathI parezAna thaI AvyA che, e saghaLA tArAja thayelA loko tamArI sahAyatAnI pratIkSA kare che... tame amane tamArA svajana samajI sevA karo, e ja ApaNuM prathama kartavya che. paMjAba sarakArane ame nivedana karIe chIe ke je loko pAkistAnamAM phasAIgayA che, temane satvare sahIsalAmata bhArata laI AvavAno prabaMdha kare ane pAkistAna sthita dharmasthAno che emanI jALavaNInI ucita vyavasthA karAve." pUjya gurudevanI e dardanAka apIlane sakArAtmaka suMdara pratibhAva sAMpaDyo. zrImaMtonA dilamAM dayA vasI. temaNe nANAMnI kothaLIo khullI mUkI dIdhI. amRtasaramAM kapaDAMnI Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMsaDIonA aMbAra thaI gayA. Thera Thera bhojanAlayo zarU thayA.badhI komanA loko bhedabhAva bhUlI eka sAthe rahevA lAgyA. amRtasaramAM advitIya ekhalAsatathA bhAIcArAnuM vAtAvarAga sarjAI gayuM. annakSetromAM prati dina be thI traNa hajAra loko bhojana lAbha levA lAgyA. bALakonA AhAra pANInI alAyadI vyavasthA goThavAIgai. bImAra lokonA IlAja mATe alaga prabaMdha karavAmAM Avyo. lagabhaga traNathI cAra mahinA sudhI mAnavatAne mahekAvato A kAryakrama cAlato rahyo. AjanA viSama vAtAvaraNamAM vividha saMpradAyomAM vyaktipUjA ane samudAya utkarSanI vAto thAya che. pota potAnA ja dharma tathA siddhAMto sAcA hovAnI hoDa lAgI che. kyAMka lokone madadakarI dharma parivartana karavAnA kArasA racAI rahyA che, tyAre duniyAmAM mAnavajIvana dojhakha naraka samAna banI gayuM che. Aje pUjyAcArya zrImad vijayavallabha sUrIzvarajI ma.sA. jevA karuNAnidhi, sarvadharma samabhAvI mAnavatAnA upAsakadharma guruonI vizva mAnava samudAyane tAtI jarUra che, je lokonuM bhautika tathA AdhyAtmika kalyANa karI zake. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alaukika AdhyAtmika vibhUti deva, paramAtmA zaktizALI hoya che. eTale sAmAnya mAnavInI kalpanA pramANe deva, paramAtmAnA svarUpa temanAM vANIvartanamAM viziSTatAnI apekSA sevAya che. temanAmAM asAmAnya kAryo karavAnI kSamatA hovI joIe, evI ApaNI sAmAnya apekSA rahe che. kabIrajInA pada pramANe goviMda, paramAtmA sudhI pahoMcADavAnI kSamatA sadgamAM hoya che. sadguru paramAtmA tathA ApaNI vacce setunuM kAma kare che, eTale guru pAsethI paNa alaukika zakti sAmarthanI ApaNe apekSA rAkhatA hoIe chIe. tethI ja ApaNane mahApuruSanA sahaja bhAvathI thatA kAryomAM camatkAranAM tathAalaukikatAnA darzana thAya che. kharekhara AtmAnI oLakhathI, tenI agAdha zaktithI Aje paNa vizva mAnava samudAya ajJAta che. vIsamI sadInA mahAna tatvaciMtaka ozoe devAdhideva paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjIne vaijJAnika abhigama dharAvatI adhyAtma vibhUti gaNAvyA che. temanA matAnusAra bhaviSyamAM vijJAna AtmatatvanI zodha sudhI pragati karI zakaze. jyAre vyaktino AtmavikAsa thAya che, tyAre tenAmAM asAmAnya UrjA janme che. vikAsanI pUrNa kakSAe te aSTa siddhino svAmI bane che ane tyAre tenA nirmaLa hRdayamAMthI uThatA bhAva paNa bIjAnuM kalyANa karavAnI kSamatA dharAvatA hoya che. AvA siddhAtmAnA mukhethI karuNAvaza nIkaLelA AzIrvacanathI paNa duHkhI jIvonuM kalyANa thaI jatuM hoya che ane AvI ghaTanAne ApaNe camatkAra kahIe chIe. camatkAra ghaTavAmAM samarthamahApuruSanI saMkalpazakti, tenAM zakti sAmarthanI sAthe sAthe je te vyaktinI parama UMDI zraddhA tathA e mahApuruSa sAthenA RNAnubaMdhano paNa kAraNabhUta banatA hovA joIe. mahApuruSo kadI camatkAra karatA nathI. camatkAra emanA thakI emanA yogabaLathI kaNAnA kAraNe banI jatA hoya che. camatkAra thavA e paNa siddha mahAtmAnI ucca kakSAnI Atmasthiti ja darzAve che. paMjAba kesarI pUjyAcArya bhagavaMta zrImad vijaya vallabha sUrIzvarajI ma.sA. paNa vacanasiddhine varelA mahAtmA hatA. samyaka draSTi, samyaka jJAna tathA samyaka cAritrane varelA pUjya gurudeva adhyAtma paMthanA pravAsI hatA. maMtrajApa, vrata niyamo tathA ArAdhanA upAsanA dhyAnayoganA kAraNe temanI Atmazakti divyatA pAmI hatI. emanI e addabhuta alaukika UrjAnA kAraNe ja temane vacanasiddhi prApta thaI hatI. temanA samagra jIvanamAM evA ghaNA prasaMgo banyA che, je temanI A camatkArika zaktine ujAgara kare che. mahApuruSo nirlepa niHspRhI hoya che ane pUjyazrIjI e kakSAnA mahAtmA hatA, eTale emane prApta thayelI e viziSTa addabhuta zaktino upayoga temaNe kadApisvayaMnA svArtha khAtara karyo nathI. jalakamalavatu sAdhu mahAtmAo AvI siddhiono upayoga bIjAonA kalyAga khAtarajakaratA hoya che. AvI alaukika siddhi temanI pAse sadAkALa jaLavAI rahetI hoya che. AvI alaukika zaktinA svAmI banyA pachI paNa temanAmAM kadI paNa ahaMkAra, abhimAna ke ghamaMDa AvyAM nahotAM. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjIvana emanIsAdhutA akhaMDa rahI hatI. emanA thakI thayelA camatkArothI dharma viSe lokonI zraddhAmAM abhivRddhi avazya thai hatI. dharma prabhAvanAmAM temanI siddhie suMdara phALo Apyo hato. paraMtu mAtra dharma prabhAvanAnA hetune sAkAra karavA ja temanI A divya siddhino upayoga nahoto thayo. pUjyazrIjI to NAnA sAgara hatA eTale temanI pAse AvelI duHkhI vyaktinA kalyANa sAru jyAre jyAre paNa temaNe aMtaHkaraNapUrvaka AzIrvAda ApyA, abhimaMtrita karI vAsakSepa ApI, tyAretyAre e jIvAtmAnI pIDA dUra thaI hatI. jana kalyANa sAruM paNa pUjyazrIjInI siddhino upayoga thayo che. AvA dayALu, paraduHkhabhaMjaka mahAtmAnA dharma, samAja tathA jIvamAtra upara thayelA upakAro ujAgara karatA keTalAka prasaMgo joIe. I.sa. 1953mAM pUjya gurudevanA mAnamAM ujavAtA hIraka jyaMtI mahotsava vizeSAMkanI taiyArIo pUra jozamAM cAlatI hatI. muMbainA zrI kezavalAla zAha A vizeSAMkanA saMpAdaka tarIke dina-rAta puruSArtha karatA hatA. anya gurubhakto zrI khImajIbhAIcheDA, zrI nAnubhAIzAha tathA zrI jIvaNalAla vagere paNa sahakAra ApI rahyA hatA. eka divasa rAtre zrI kezavalAla sIDI utaratA pagamAM kerInI chAla AvI jatAM, paDI gayA. zarIramAM nAnI moTI IjAo thaI ane temano jamaNo hAtha utarI gayo. hADakAMne paNa IjA thaI. temane bhayaMkara pIDA tathA kaLataranA kAraNe tammara AvI gayA. vedanAnA kAraNe AMkhamAM AMsu AvI gayAM. muMbainA anubhavI hADavaidha pAse temanA sAthIdAro laI gayA. temaNe kezavalAlano utarI gayelo hAtha caDAvI dIdho. beThA mAra para lepa karyo. kezavalAlane rAhata thaI, paraMtu temanA manamAM ghero viSAda chavAI gayo. ANInI paLe ja vizeSAMkano kAryabhAra saMbhALatA jamaNA hAthane IjA thaI hatI. hADavaighe spaSTa jaNAvI dIdhuM hatuM ke hAthane sAjo thatAM dasa-bAra divasano samaya lAgI jaze. jyAre ahIM to vizeSAMka taiyAra karavA paLa paLanI jarUra hatI. zuM karavuM ? kevI rIte kAma pAra pADavuM ? sau muMjhavaNamAM mUkAI gayA. bIjA divase savAre sAthIdAro kezavalAlane sarvodaya nagaramAM birAjelA pUjya gurudeva pAse laI gayA. saghaLI vAta jaNAvI. kezavalAla to pUjyazrIjInA caraNomAM ALoTI gayA. pUrI vAta sAMbhaLatA ja mahApuruSanA mukhethI uddagAra sarI paDyA.... 'azubha karmone girA diyA, zubha karmone khaDA kiyA..!' pUjyazrIjIe AzIrvAda ApyA. abhimaMtrita vAsakSepa Apyo, kezavalAla to vAsakSepa laI ghera AvyA. ghare pahoMcyA ane joyuM to utarelA hAthamAM prANa phUMkAyo hato. vedanA zamI gaI hatI. jamaNo hAtha pahelAMnI jema ja punaH sakriya thaI cUkyo hato. A camatkAra nihALI temanI AMkhamAM jhaLajhaLiyAM AvI gayAM. temanI vAta sAMbhaLI sAthIdAro tathA hADavaidya paNa Azcaryacakita thaI gayA. pUjyazrIjInI kRpAthI kezavalAla punaH kAme lAgI gayA. vi.saM. 1996 mAM baDauta nagaramAM pUjya gurudevanI pAvana nizrAmAM jaina maMdiranI 71 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratiSThA thavAnI hatI. mahA mahinAnI kaDakaDatI ThaMDImAM paNa lokonI apAra utsAhachalakAto hato. AsapAsanA gAmanA bhAviko tathA dUra dUrathI bhaktajano AvyA hatA. digaMbara jaina hAiskUlanA medAnamAM AtmavallabhanagaranI racanA thaI hatI. vividha vyavasAyanA vepArIoe dhArmika pustako pUjA vidhino sAmAna, kapaDA, jara-jhaverAtanI dukAno lagAvI hatI. rathayAtrAnI saMpUrNa taiyArIo thaI cUkI hatI. comera vAtAvaraNamAM harSollAsa bApelA hato. eTalAmAM AkAzamAM acAnaka ja kALAM vAdaLo gherAI AvyAM. comera aMdhakAra chavAI gayo. vIjaLIo thavA lAgI ane hamaNAM ja megharAjA bhayaMkara rIte tUTI paDaze evI pratIti saune thavA lAgI. pratiSThAnA utsava ADe AvelI A kudaratI ApattithI sau bhakto ciMtAtura thaI | gayA. temanA utsAha umaMga para ThaMDuM pANI pharI vaLyuM. saghaLA loko paramAtmAne prArthanA karavA lAgyA. muslima birAdaro paNa pUjyazrIjI pratyenI zradhdhAnA kAraNe khudAnI baMdagIravA lAgyA. saghaLA bhakto nirAza thaI pUjya gurudeva pAse gayA ane hatAza haiye pUchavA lAgyA, 'gurudeva! zuM ApaNA utsAhamAM bhaMga paDaze? pratiSThAno varaghoDo mulatvI rAkhavo paDaze?' paraMtu pUjyazrIjIe to naciMta bhAve smita relAvatA TUMko javAba Apyo... "ciMtA choDo! sabakucha acchA ho jAyegA." haiye hAma ane aMtaramAM pUjya gurudevanuM nAma temanA vacana para zraddhA rAkhI sau bhakto pAchA vaLyA. tyAM to thoDIvAramAM ja vAtAvaraNamAM pheraphAra thavA lAgyo. havAmAna badalAI gayuM. vAdaLo thoDIvAra garajIne zAMta thaI gayAM. pavana phUMkAyo, vAdaLo dUra cAlyAM gayAM. sUraja pAcho camakavA lAgyo. varasAdanI saMbhAvanA TaLI gaI. sau bhaktonA caherA para khuzInuM hAsya doDavA lAgyuM. niyata samaye dhAmadhUmapUrvaka rathayAtrA nIkaLI. gAmanA keTalAka custa muslimo majIda AgaLathI rathayAtrA pasAra thavA devA aMge AnAkAnI karatA hatA, paraMtu A pratyakSa camatkAranajaronajare nihALI temane paNa pUjya gurudevamAM oliyAnI zaktinA darzana thayAM ane temano virodha zamI gayo. Ama baDauta gAmanI pratiSThA khUba zAnadArarIte saMpanna thaI. 1947nA bhArata pAkistAnanA bhAgalA TANe pUjya gurudeva gujarAMvAlAmAM rokAyA hatA. upAzrayamAM temanI sAthe 250 jeTalA zrAvakoe paNa Azaro lIdho hato. gujarAMvAlAmAM paNa dharmajhanUnI lokonA ToLAM cAre bAjulUMTaphATakaleAma karatA karatA hatA. pUjya gurudeva e samaya daramyAna upAzrayamAM bhaktone sAMtvanA ApatA hatA. tathA sau japatapa ArAdhanA karavAmAM samaya pasAra karatA hatA. - pUjyazrIjInI AdhyAtmika zaktinA kAraNe AvAjhanUnI ToLAM humalo karavAnA irAde jyAre maMdira tathA upAzrayanA paTAMgaNamAM ghUsI AvatA, tyAre e lokonA pagamAMthI zakita haNAI jatI. e loko AgaLa vadhI zakatA nahIM. vaLI temanA uzkerAyelA mana zAMta thaI jatA ane thoDIvAramAM ja e lokone khAlI hAthe pAchA pharI javuM paDatuM hatuM. jyAre thoDAka sainiko sAthe pUjyazrIjI tathA bhakto bhArata AvavA nIkaLyA, tyAre rastAmAM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka pula pAse keTalAka tophAnI loko temane lUMTavA beThA hatA. sainikaTukaDInA AgevAnane AvI paristhitimAM AgaLa javuM vyAjabIna lAgatAsaune tyAM ja rokAI javA kahyuM. eTalAmAM tyAM eka zIkha saradAra potAnI TukaDI laInIkaLyA. zIkhasaradAranI patnI pUjya gurudevane oLakhatI hatI. teNe potAnA patine pUjAzrIjInI madadakaravA jaNAvyuM. saradArajIemadakarI ane sau sahIsalAmata bhArata pahoMcI gayA. A ghaTanAmAM paNa ApattimAM phasAyelA pUjya gurudeva tathA temanA kAphalAne devakRpAthI gebI sahAya samayasara maLI rahI e vAta temanI AdhyAtmika siddhinI sAkSI pUre che. sAcA sAdhusaMtanI sevA karanAraparakudaratarAjI rahe che. mahAtmAonI upekSA avahelanA karanArane kudarata paNa kSamA ApatI nathI. vi.saM. 1992mAM pUjya gurudeva sanakhatarAnagaramAM aMjanazalAkAnI pratiSThA karAvI pAchA pharatA pazarura nAmanA gAmamAM rokAyA hatA. sakhata garamI paDatI hatI. pUjya gurudeva tathA bhakto paNa thAkIne lothapotha thaI gayA hatA. badhAne joradAra tarasa lAgI hatI, paraMtu e gAmamAM koIe AvakAra na Apyo. pANInI vyavasthA paNa na thaI. lAcAra thaI saune AgaLavihAra karavo paDyo. pUjyazrIjI to gAma choDI gayA ane tyAM akaLa ghaTanA banI. pazaragAmanA kUvAonuM pANI khAruM thaI gayuM. gAmanA loko duHkhI thaIgayA. zraddhALu lokone manomaMthana karatA potAnI bhUlanI pratIti thaI. lagabhaga cha varSa pachI saMvata 1998 mAM pharI ekavAra vihAra karatA pUjya gurudeva e gAmamAM padhAryA. gAma loko A vakhate gAphela na rahyA. temanA vANIvartanamAM parivartana AvI gayuM hatuM. gAmalokoe bhegA thaI zraddhApUrvaka pUjyazrIjInuM svAgata karyuM. bhaktibhAvathI temanI stuti karI yathAyogya bhakti karI. tyArabAda pUjya gurudevatyAMthI AgaLa vihAra karI gayA. pazarura gAmamAM alaukika ghaTanA banI. pUjyazrIjInA maMgala praveza bAda kUvAnA khArAM pANI tatkALa sAkara jevA mIThAM thaI gayAM. kUvAonI jaLasapATI paNa UMcI AvI. AsapAsanI nadIomAM pANI vahevA lAgyAM. gAmaloko sau A ghaTanA joI Azcaryacakita thaI gayA. ekavAra pUjya gurudeva muMbaInI copATI para pravacana ApI rahyA hatA. pravacana puruM thatAM eka bhAI pUjyazrIjI pAse AvyA. bhAvapUrvaka vaMdanA karI caraNasparza karyA ane pachI bolyA, gurudeva! Apa mane oLakho cho?' nA, bhAI! huM tamane nathI oLakhato, pUjya gurudeve javAba Apyo. tyAre pelA bhAI lAgaNIvaza bolyA, "he prANavallabha! Apa to mArA prANadAtA cho. ApanI kRpAprasAdIthI ja mArA prANa bacyA che. huM sahIsalAmata chuM. huM meraTha jillAnI ! vatanI chuM. vakIlAtano vyavasAya karuM chuM. ekavAra mArI bhUlanA kAraNe eka gunA sababa mane phAMsInI sajA karavAmAM AvI hatI. A vAtanI jANa thatAM mArI patnI bebAkaLI thaI gaI. mArI patnIne ApanA viSe jANakArI maLI ane te ApanI pAse doDI AvI. - valovAtAM heye teNe potAnAM duHkhanI dAstAna Apane kahI saMbhaLAvI ane AvA siMkaTamAMthI ugAravA teNe Apane prArthanA karI. tenI karuNa kahAnIsAMbhaLI ApazrI gaLagaLA thaI gayA. ApazrIe tyAre aMtarathI AzIrvAda ApyA.. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA!tuma ciMtAmata karo. devagurudharmapasAthe sabakucha acchA ho jAyegA...!' Apano AzIrvAdarUpIvAsakSepa laIne te mArI pAse AvI ane ApanI AziSathI camatkAra sarjayo. mArA upara lAgelo Aropa khoTo sAbita thayo. mArI phAMsInI sajA rada thaI gaI. mane navajIvana prApta thayuM. dhanyavAda gurudeva! ApanI kRpAno AbhAra mAnavA mArI pAse zabdo nathI!" "dhanyavAdamAro nahIM devaguru paramAtmAno mAna, bhalA bhAI!" meraThanA vatanInI vAta sAMbhaLI pUjya gurudeva nirlepabhAve bolyA hatA. pUjyazrIjI AvA niHspRhI alaukika saMta hatA. pUjyagurudevanA mahAprayANapachI muMbaImAM eka alaukika ghaTanA banI hatI. pUjyazrIjInI pAlakhIgauDIjInA maMtrinA mukhya daravAjethI nIkaLI, jyAre vizALa cogAnamAM pahoMcI, tyAre eka camatkAra sarjayo. eka mahAna tapasvI divyAtmAnuM bhavya svAgata karI gagana paNa jANe dhanyatA anubhavI rahyuM hoya, tema AkAzamAM pUjya gurudevanA mastaka para ja ekameghadhanuSyanA saptaraMgonI AbhAracAiloko cakita thaI gayA. aneka bhaktonA bhomiyA, mArgadarzaka, jIvananA pathapradarzakadharmAtmAne svargamAM laI javA jANe divya vimAna AvyuM hoya evI anubhUti lokonA aMtaramAM thaI. ekayugavIra mahAtmAnA svargArohaNanI e ghaTanAnI sAkSI banelI alabelI muMbaInagarI e divase dhanya dhanya thaI gaI. kahe che ke saMta kabIranA mahAprayANa pachI emanA pArthiva dehanA sthAne suMdara puSpono Dhagalo thaI gayo hato! jagatanA saMto, mahAtmAo tathA divyAtmAonA janma tathA mRtyu sAthe ghaNI vAra alaukika ghaTanAo banatI rahI che. aMtima varSomAM lagabhaga 80varSanI vaye pUjya gurudevane motiyA AvyA hatA. sAdaDI mukAme temanI AMkho para karelA oparezanane jhAjhI saphaLatA sAMpaDI nahotI. temanI AMkhonI rozanInahIMvat thaI gaI hatI. tyArabAdapUjyazrIjI vihAra karI muMbaIpadhAryA. ahIMyAM vikhyAta DaoNkTaraDagananI hospiTalamAM temanA netrapaTala para oparezana karavAmAM AvyuM. hajAro bhaktonI prArthanA, bAdhA, mAnatA, AkhaDI tathA sAdhu sAdhvIonI zubhakAmanAo pUjya gurudevanI netrajyoti mATe karavAmAM AvI hatI. ane kharekhara enuM camatkArika pariNAma paNa prApta thayuM. pUjyazrIjInuM oparezana saphaLa thayuM. DaoN. Dagane pUjya gurudeva vize kaheluM.. 'akathya vAta che! ApanI AMkhomAM ATalI rozanI AvI jaze, evI mane AzA nahotI, kAraNa ApanI vRddhAvasthA che, AMkhonI sthiti paNa khUba kharAba hatI. Apane bilakuladekhAtuM nahotuM, chatAM AvuM Azcaryajanaka pariNAma prApta thaze evI mane muddala AzA nahotI. mane lAge che pUjya gurudeva prabhAvI puNyAtmA che....!' - pAlitANAmAM jemAsanAM saMkrAMti parva para pUjyazrIjInI nizrAmAM maLelI sabhAmAM saMgItakAra kavizrI ghanazyAmabhAIe potAno svAnubhava rajU karyo hato. "saMvata 2008nI jeTha mAsanI suda chaThanI ullAsapUrNa sAMje huM mArA mitro sAthe pAlItANAthIdUra nirjana parvatanI vanarAjInI anupama zobhA nihALato,AnaMdamastImAM lIna Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMgalamAM pharI rahyo hato. te samaye acAnaka mane kaMika karaDI gayuM. mArA zarIramAM bhayaMkara pIDA, kaLatara thavA lAgI. mane lAgyuM ke koI bhUrAnIlA raMganI AkRti mArI pAsethI jhaDapathI pasAra thaI gaI ane huM tarata ja bebhAna thaI gayo. mArA mitro tathA bIjA loko mane tAtkAlika hospiTalamAM laI gayA. DaoNkTaroe mAjhera utAravA lAkha koziza karI, paraMtu temane saphaLatAna maLI. prati paLa jheramArA zarIramAM prasarI rahyuM hatuM. huM motanA mukhamAM dhakelAI rahyo hato. mArI gaMbhIra sthitinI jANa mArA ghaniSTha mitra lAla ratanalAlajIne thaI. temaNe pUjya gurudevane vAta karI. temaNe tatkALa dhyAna lagAvyuM. thoDIvAra pachI dhyAna pUrNa karI temaNe vAsakSepane abhimaMtrita karIne mokalAvI, mane vAsakSepa pIvaDAvavAmAM AvI. thoDIvAramAM ja mane joradAra ulaTI thaI ane te sAthe ja mArA zarIramAMthI sarpanuM jhera nIkaLI gayuM. mArA prANa bacI gayA, e divasathI mArA jIvanamAM zraddhAnI jayoti pragaTI. mArA AcAra-vicAravANI vartanamAM parivartana AvyuM. je zarIrane huM bhautika sukho bhogavavAnuM sAdhana mAnato hato, e ja kAyAne huM AtmAnaMda prApta karavAnuM sAdhana mAnavA lAgyo. pUjyazrIjIe mArA para apAra kRpA karI mAro jIva bacAvIne dharmayukata navajIvana ApyuM che.' phAjalakA gAmamAM paramAtmA zrI caMdraprabhusvAmIjInA nUtana maMdiranI prANa pratiSThA karAvavA pUjya gurudeva padhAryA hatA. gAma paragAmanA asaMkhya bhaktonI upasthitimAM dhAmadhUmathI prasaMga saMpanna thayo hato. A gAmanA saMghanA agraNI zAharUparAmajInA putrabherUdAnajInI dharmapatnIne zAMtikaLaza laI javAnuM saubhAgya prApta thayuM hatuM. rAtri jAgaraNano kAryakrama paNa temanA ghera rAkhavAmAM Avyo hato. bherUmalajInI patnI lAMbA samayathI bImAra rahetI hatI. aneka upacAro karAvyA, chatAM koI saphaLatA maLI nahotI. vaLI varSothI ApatI niHsaMtAna hatuM. pUjya gurudevanI nizrAmAM maMdirajInI prANa pratiSThA saMpanna thatAM ja bherUmalajInI patnInI bImArI camatkArika rIte ja gAyaba thaI gaI. vaLIkALAMtare dasa mahinA pachI bherUmalajInA ghare pAraNuM baMdhAyuM ane temanI manokAmanA pUrNa thaI. kharekhara AdhyAtmika vibhUti pUjya gurudevanI nizrAmAM thayelI e prANapratiSThAnI vidhimAM zraddhApUrvaka bhAga lenAra zraddhALu parivAranI takalIpho dUra thaIe ghaTanA pUjyazrIjInI alaukika siddhinI sAkSI pUre che. ekavAra pUjya gurudevazrAvaka-zrAvikA tathA bhaktagaNa sAthe paMcakozI gAmamAM padhAryA. A gAmanA jAgIradAra cunIlAla jATa saghaLA dharmanA sAdhu saMto pratye AdarabhAva dharAvatA dhArmika vyakti hatA. pUjyazrIjI tathA sau bhakto temanA mahemAna banyA. utArAnA makAnanA uparanA bhAgamAM pUjA arcanA sAru paMcatIrthInI sthApanA karavAmAM AvI hatI. saMdhyATANe pUjA AratI karyA pachI e oraDAne vAsI devAmAM Avyo. bIjA divase savAre zAMtamUrti mahAmuni zrI haMsavijyajI mahArAjanA prazidhyamuni zrI vasaMtavijyajI mahArAja paMcatIrthanAM darzana karavA gayA. temaNe daravAjo kholavA prayAsa karyo paNa daravAjo na khUlyo. badhA lokoe sAmuhika prayAsa karyo, chatAM paNa oraDAno daravAjo na khUlyo. badhAe sAda pADI khAtarI karI lIdhI, aMdara koInahotuM. badhA bhAre muMjhavaNamAM paDI gayA. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre cunIlAlajInA dharmapatnI AgaLa AvyA. temaNe AMkho baMdha karI pUrNa zraddhAbhAvathI manomana prArthanA karI... "he bhagavAna! amArAthI koI bhUlacUka thaI hoya, aparAdhasevAyo hoya to kSamA karI darzana devA kRpA karazo! hevallabhaguru! amArI sahAyatA. madada! jo Aje daravAjo nahIM khUle to amArI khUbajabadanAmI thaze..'aMtaranA UMDAgethI pragaTelI zraddhApUrNa prArthanAe potAno prabhAva batAvyo. - thoDIvAra pachI e bahene jyAre daravAjAne haLavethI dhakko mAryo ke tarata ja daravAjo khUlI gayo. A acarajabharI ghaTanAthI sauloko Azcaryacakita thaIgayA. badhA bhaktoetyArapachI khUba bhAvapUrvaka paMcatIrthInAM darzana karyA. Ama zA mATe banyuM? hakIkatamAM cunIlAla jATanA parivAramAM AcAra-vicAranI zithilatA hatI. gharamAM pavitratA jaLavAtI nahotI. e loko mAMsamadirAno upayoga karatA hatA. A ghaTanA banyA pachI bapore cunIlAla tathA temanA parivAranA sabhyoe pUjya gurudeva samakSa kSamA mAMgI ane mAMsamadirAno tyAga karavAnI pratijJA lIdhI. bikAneramAM pUjya gurudevanA hIraka mahotsavanI ujavaNIno kAryakrama nakkI thayo hato. kArataka suda bIjanA divase zaheranA tamAma vistAra tathA rAjamArgo parathI paramAtmAnI zobhAyAtrA sarasa rIte nIkaLe tevuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. bikAneramAM saMvata 1908 thI cAlyA AvatA purANA khaTarAgathI, tera ane cauda naMbaranA mahollAvALAnA kAraNe samagra zaheramAMthI savArI zAMtipUrvaka nikALavI muzkela hatI. vaLI tera naMbaranA mahollAnA cokamAM rahetA moTA upAzrayanA mahArAjane evo paravAno maLyo hato ke, A cokamAMthI pasAra thatA koIpaNa saraghasake zobhAyAtrAnA Ayojakoe mahArAjanA pATa para amuka bheTa caDhAvavI anivArya hatI, caudanaMbaranA mahollAnA rahevAsIone bheTacaDhAvavAnI vAta apamAnajanaka lAgatI hatI. zobhAyAtrAnA Ayojako pUjyazrIjI pAse gayA. temaNe samasyA rajUkarI. temanI vAta sAMbhaLIpUjya gurudeva bolyA, 'bhAIo! A bAbatamAM tame bikAneranarezane maLo. navInayugamAM AvI prathAyogya nathI." "gurudeva!pelA cokavAsI mahArAja pAse paravAno che, eTale enA jore e paramAtmAnI zobhAyAtrAne jarUra aTakAvaze, 'bhakto bolyA, "bhAIo!zAsanadevatAnI marajI ane gurumahArAjanI kRpAthI A zobhAyAtrAne jagatanI koI tAkAta aTakAvI nahIM zake. savArI avazya nIkaLaze. jo A mahArAja bikAneranareza pAse jaze to mane zaMkA che ke kyAMka emano e paravAno ja japta na thaI jAya...!" jaina saMgha taraphathI eka pratinidhi maMDaLa rAjAne maLyuM. vyavasthita rajUAta thaI. rAjAe A samasyAnA ukela sAru samiti banAvI, tera tathA caudanaMbaranA mahollAnA AgevAnone bolAvI eka paMca banAvavAmAM AvyuM. paMcoe vicAra vinimaya, carcA-vicAraNA karIpheMsalo Apyo. chevaTe bikAneranareze paramAtmAnI savArIne samagra zaheramAMthI pasAra thavAnI anumati ApI dIdhI. cokavALA mahArAja e beThakamAM gerahAjara rahyA hatA. pAchaLathI e cokavALA mahArAjanA paravAnAne kAyamI dhoraNe japta karavAmAM Avyo. bikAneramAM nirvine harSollAsabharyA vAtAvaraNamAM sarasa rIte paramAtmAnI zobhAyAtrA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nikALavAmAM AvI. pUjya gurudevanIkarelI bhaviSyavANI sAcI paDI. vi. saM. 1999nA paTTInA cAturmAsa daramyAna pUjyazrIjInI 73mI janma jayaMtInA ujavaNI prasaMge gujarAvAlAnA bAbu gaurIzaMkara paNa temanA eka zrAvaka mitra sAthe paTTI AvyA hatA. gaurIzaMkara jagatanA vahevAro joInAstika thaI gayA hatA. teo jJAnI satyapuruSanI zodhamAM hatA. pUjyazrIjI sAthe temanI mulAkAta thaI. temaNe pUjyazrIjIne aneka muMjhavatA prazno pUchayA. pUjya gurudeve temanI zaMkAonuM zAMtithI, dhIrajathI samAdhAna karyuM. divaso sudhI dhArmika carcAo cAlatI rahI. chevaTe gaurIzaMkaranA nAstika aMtaramAM rahelo kacaro dUra thayo. suMdara AstikatAnI jyota pragaTI ane teo pUjya gurudevanA ananya bhakata banI gayA. AdhyAtmika zakitanA svAmI pUjya gurudevanA sAMnidhyamAM e sAmarthya hatuM, jenA pratApe AvA keTalAya nAstikonA jIvanamAM parivartana AvyuM hatuM. bhAdaravA vada AThama vi.saM. 1998nA zanivAranA divase paMjAbamAM siyAlakoTa khAte rokAyelA pUjya gurudeva keTalAka vidvAno sAthe vArtAlApa karI rahyA hatA. munirAjasamadravijyajI ma.sA. lekhanapravRttimAM vyasta hatA. tyAM lakSmIcaMdajIe dIvAnacaMdajIno paricaya munirAjane Apyo. anumati meLavI dIvAnacaMdajIe potAnI vAta zarUkarI... mAruM nAma dIvAnacaMda kSatriya che. mArA pitAnAnacaMdajI che. temanI uMmara sonI AsapAsa che. teo pUjyazrIjInuM vyAkhyAna sAMbhaLavA AvatA rahe che, paraMtu huM mArI jiMdagImAM Aja dina sudhI koIdharma, saMpradAyanA gurune mAnato nahIM. devadarzana paNa kratonahIM, bhAratanA muMbaI, kalakattA jevA moTAM zaheronA maMdiromAM huM jaIAvyo chuM. asaMkhyanAmI-anAmI sAdhu saMta, phakIrone maLI cUkyo chuM, paraMtu mArA dilamAM koInA mATe namaskAra karavA jeTalo umaLako pedA thayo nahoto. saMsAranA saghaLA vyasano huM bhogavI cUkyo chuM. paraMtu hamaNAM je divase pUjya gurudeva ahIM padhAryA, te divase lAuDaspIkaramAM vAgatA bhajanano avAja mArA kAne paDayo. huM dukAna vadhAvato hato. e avAja sAMbhaLatA mArA hRdayamAM prazna thayo- zuM A koI viziSTa mahAtmAto nathIne? kAraNake potAnA dhaMdhA rojagAra choDI deza dezAMtarathI AvelAM hajAro naranArIone eka mahAtmA pAchaLa samaya phALavatA meM joyA, emanA svAgatanI taiyArIo joI. suMdara zobhAyAtrA nihALI. eTale emane jovAnI mArI bhAvanA ddaDha banI. huM maMDapamAM pahoMcyo. besavAnI jagyA nahotI, eTale eka bAju UbhA rahImeM vyAkhyAna sAMbhaLyuM. e nAnakaDA vyAkhyAnathI mArI zaMkAonuM samAdhAna thayuM. emanI pratibhA, jJAnayukata vANIthI huM prabhAvita thayo. tyArabAda niyamita huM temanA vyAkhyAna sAMbhaLavA javA lAgyo. temanAM pravacano sAMbhaLatA sAMbhaLatA mArA dilamAM joradAra zraddhA utpanna thaI. meM temane mAnasikarUpe gurumAnI lIdhA che. meM mArI patnIne paNa pUjyazrIjIne guru banAvI lIdhAnI vAta jaNAvI dIdhI che. munirAja zrI samudravijyajI temane pUjya gurudeva pAse laI gayA. dIvAnacaMdajIe savinaya vaMdanA karI. pUrI vAta jaNAvavAmAM AvI. tyArabAdadIvAnacaMdajIe potAnI bhAvanA vyakta karI, "gurudevahive Apa mane Apano ziSya banAvI lo." ATaluMtAtemAgapUjyazrIjInA Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caraNomAM mastaka mUkI dIdhuM. dIvAnacaMdajInA ati AgrahanA kAraNe pUjya gurudeve temane navarAtrImAM vAsakSepa ApInavakAramaMtra Apyo. e divasathI dIvAnacaMdajIe saparivAra jaina dharma aMgIkA karI, sAmAyika, pratikramaNa jevA saghaLA AcAra-vicAra niyamapUrvakapALavAnuM zarU karI dIdhuM. pUjya gurudevanI pratibhA, camatkArika vANI, prabhAva tathAsAtvika hRdayasparzI jJAnayukta vAto sAMbhaLI dIvAnacaMdajI jevInAstika vyaktinuM hRdaya parivartana thayuM, e asAdhAraNa ghaTanA jagAgAya. gujarAvAlAnI ghaTanA che. saMvata 1997no cAturmAsa pUjyazrIe gujarAMvAlAmAM karyo hato.devayoge e varSe e vistAramAM varasAdanI achata hatI. garamI bhayaMkarapaDatI hatI. pazupakSI, mANaso ane prANI mAtra kudaratI kopathI parezAna thaI cUkayA hatA. cAturmAsanI samApti para lokoe chA, adama tathA aThThAIonI tapasyA karI. jyAre bhaktoe pAMca pAMca upavAsanA paccakakhANa lIdhA tyAre pUjya gurudeva bolyA, bhakto tamArI tapazcaryA prazaMsanIya che.megharAjA risAyA che, paraMtu mane vizvAsa che ke tamAruM tapa joIne megharAjA avazya prasanna thaze." mAtra covIsa kalAkamAM ja, bIjA ja divase AkAzamAM kALAM bhammara vAdaLo caDhI AvyAM ane gujarAMvAlAmAM joradAra varasAda thayo. pUjyazrIjInA AzIrvAdano e prasAda hato. pUjya gurudeva vacanasiddhidharAvatAkevA samartha mahAtmA hatA enuM A pramANa che. kharekhara mahApuruSonA vacana kadApi mithyA thatAM nathI. AbunI yAtrA karI pUjya gurudeva pAlanapura padhAryA hatA. ahIMyA vi.saM. 1965nA jeThasuda AThamanA guruvAranA divase pUjya zrI AtmArAmajI ma.sA.nI puNyatithinA avasara para pAlanapuranA jaina samAje pUjya gurudevanA nirNaya pramANe AMtarika bhedabhAva dUra karI ekatA sthApI amArA utsAhathI utsava manAvyo. pUjya gurudevanA vyaktitvathI prabhAvita thayelAsI zrAvakoe temane pAlanapuramAM ja cAturmAsa karavA sAgraha vinaMtI karI. AgAmI cAtumAMsa vaDodarAmAM karavAno nirNaya pUjya gurudeva karI cUkyA hatA. ane munirAjazrImItI-vijyajI mahArAja to vihAra karI uMjhA paNa pahoMcI cUkyA hatA. AvI paristhitimAM pUjyazrIjIe pAlanapuramAM cAturmAsa karavA sAru asamarthatA jaNAvI. bhakto paNa jIdalaI besI gayA. rAtrikALa hato. moDuM paNa thaI gayuM hatuM. tyAM acAnaka ja zrAvakomAMthI godaDazAha bhaktisabharasAdebolI uThyA, kRpAnidhi !Apa maherabAnI karI zrIsaMghanI vinaMtIno svIkAra karI. mAro aMtarAtmA kahe che, Apa ahIM birAjazo to ghAgA upakAra thaze. ApaahIM comAsuM karavAnI hamAgAM jasvIkRti ApatA ho, to huM mAruM makAna je A dharmazALAnI sAme che, te ApavA taiyAra chuM!' upasthita zrAvako to godaDazAhanI vAtathI Azcaryacakita thaI gayA. godaDazAhanI vAta upADI letAzrAvako bolyA, 'gurudeva! Apa A saMkalpane sAmAnya nagAgazo. e makAna vinA A dharmazALAnI kiMmata koDI samAna che. A makAna mATe to kethayA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, zrIsaMghe dazahajAra ApavAnI taiyArI rAkhavI che. makAnana soMpeno, godaDazAhane saMgha bahAra karavAnI dhamakI pAga apAI hatI, paraMtu A bhAIe koInI vAta kAne dharI nahotI. ane Aje A bhAIpUjya gurudeva! ApanApagya pratApasvayaM sAme cAlIne makAna ApavA taiyAra thaI gayA che. A makAna jo dharmazALAne maLI jAya to dharmanI bAbatamAM eka uttama kArya thayuM gAgAze.' godaDa zAhanI udAratA tathA zrIsaMghanA ati Agrahane mAna ApI pUjya gurudeve pAlanapuramAM cAturmAsa karavA anumati ApI dIdhI. pUjyazrIjInA divya sAMnidhyamAM beThelA haThIlA godaDazAhanA aMtaramAM paNa dharma mATe kaMIka karI chUTavAnI preraNA thaI, temanuM hRdaya parivartana thayuM e vAta pUjyazrIjInI pavitrasAdhutAno camatkAra hato. navasArI pAse karacaliyA nAmanuM gAma hatuM. A gAmamAM varSothI koI sAdhu bhagavaMte padArpaNa karyuM nahotuM. ahIMnA lokonI AcAra-vicAramAM zuddhi rahI nahotI. loko lasAga, kAMdA jevA abhakSya padArthonuM sevana karatA hatA. AvA gAmamAM pUjyazrIjIe padharAmAgI karI. tyAM keTalAka divasa rokAIpravacano ApyA ane lokonA AcAra-vicAranI zuddhi karI. karacaliyAmAM jinAlayanahotuM. A gAmanI pAsevAgiyAvADanAmanA bIjA gAmamAM paramAtmA zrI saMbhavanAthajInI suMdara pratimA hatI, karacaliyAno zrIsaMgha vAgiyAvADanA maMdiranI dekharekha rAkhato hato. bhUtakALamAM e pratimAjIne karacaliyA padharAvavA eka mahAtmAnI nizrAmAM prayAsa tharyo hato. paraMtu pratimAjIne lAvatA lokone peTamAM bhayaMkara zULa upaDyuM, eTale e kAryakrama mulatvI rAkhavo paDyo hato. pUjyazrIjIe karacaliyAnA zrAvakone punaH ekavAra pratimAjIne gAmamAM laI AvavA prayAsa karavA samajAvyA. pUjya gurudevanA AzIrvAdathI e camatkArika pratimAjIne nirvidane gAmamAM lAvavAmAM lokone saphaLatA sAMpaDI. pUjayazrIjInI AdhyAtmika zaktino ja e camatkAra hato ke je pratimAjIne lAvatA loko herAna thayA hatA, loko bhayabhIta thayA hatA, e duSkara kAma saraLatAthI pAra pADI zakAyuM. pUjya gurudevanA sAdhanAyukta prabhAvazALIyogIjIvanamAM eka alaukika UrjA hatI. AsAmarthya temanA vyaktitvane dIpAvatuM hatuM. temanI vANImAM alaukika prabhAva hato. temanA mukhethI nIkaLelI vAta kadApi mithyA thatI nahIM. temanI bhaviSyavANIo haMmezAM sAcI puravAra thatI. temanA vANIprabhAvanA kAraNe ghaNA jaina-jainetarInA jIvanamAM AmUla krAMti AvI hatI. ghaNA lokoe mAMsa-madirA, zikAra, parastrIgamana jevA sapta vyasanono tyAga karyo hato. ghANA nAstikonA jIvananA aMdhArA ulecAyAM hatAM. ghANA tarkavAdIone dharmanI dizA sAMpaDI hatI. pUjyazrIjInA vANI prabhAvanA kAraNe ghaNA sAmAjika sudhArA thavA pAmyA hatA. zikSaNa pracArane pravega maLyo hato. temanI vacanasiddhinA kArAghArA lokonI prAgarakSA thaI hatI. 1947nA bhAgalA pachI behAla thayelA parivArone pagabhara thavAmAM pUjya gurudevanI hRdayasparzI apIlathI mAletujAroe madadakarI hatI. jaLasaMkTa, duSkALa jevI paristhitiomAM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa pUjya gurudevanI hadayasparzIvAtathI prabhAvita thayelA lokoeduHkhI lokone sahAyatA ApI hatI. emanI alaukika zaktinA kAraNe bhakto haMmezAM temano paDyo bola jhIlI levA taiyAra rahetA. prabhAvI jJAnayukata vANInA kAraNe jasthAnakavAsI paraMparAnA sAdhu bhagavaMtone zAstrArthamAM parAjita karI pUjya gurudeva paMjAbamAM anya dharmanI prabhAvanA karI zakyA hatA. saMto mahAtmAonI vANImAM saMmohana, kheMcANa, hRdaya parivartana karIzatrune pAra jItI levAno divya prabhAva rahelo hoya che. devAdhideva paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjInA amRtamaya vacano sAMbhaLI krodhI caMDakauzika nAganuM hRdaya parivartana thaI gayuM hatuM. nAradamuninA vANI prabhAvathI vAliyo lUMTArAmAMthI samayAMtare vAlmIki RSi banI bhavasAgara tarI gayo. mAnavIonI hatyA karI temanI AMgaLIonI mALA paheranAra aMgulimAlane paramAtmA gautama buddhanI AtmajAgRti preraka vANI AtmakalyANanA mArge vaLI zake che. pUjya gurudevanI vANImAM paNa virodhIone zAMta karI mitra banAvI temane sanmArge vALavAnI kSamatA hatI. ekavAra pUjya gurudeva jammuthI sanakhatarAbAju vihAra karatA hatA. rastAmAM vizanAha nAmanA gAmanI eka dharmazALAmAM temaNe rAtri vizrAma karyo. e dharmazALAmAM rokAyelA eka kathAkAra bhaTTajIe pUjyazrIjInArokANa viSayaka virodha karyo. pUjya gurudeva tatkALa krodhe bharAyelA bhaTTajIne maLe che. temanI sAthe premathI vArtAlApa zarU kare che. sAdhu dharma vize carcA kare che. saMta tulasIdAsajI tathA tyAgI bhatRharinA sAdhu vizenA vicAronI vAta kare che. viziSTa smRtimAM darzAvela brahmacArInI garimAnI vAta kare che ane pelA paMDita to pUjya gurudevanI madhura vANI, jJAnanI vizALatA tathA temanA vyaktitva samakSa aMtamAM mUkI jAya che ane potAnA avivekI, aziSTa vyavahAra badala kheda vyakta karI kharA aMtarathI temanI kSamA mAMge che. - pUjya gurudeve jyAre prathamavAra pATaNanI dharA parapadApaNa karyuM, tyAre zrAvakoe bhAre dhAmadhUmathI beMDavAjA, Dhola-nagArA sAthe nagarapravezano kAryakrama yojyo. sau bhAre harSollAsapUrvaka temanuM svAgata karI rahyA hatA. pUjyazrIjIe tyAre nagara zeThane pAse bolAvI kahyuM juo zeTha! mArI eka pratijJA che. jyAM sudhI zatruMjyano vivAda nahIM ukelAya, tyAM sudhI huM kyAMya paNa dhAmadhUma pUrvaka beMDavAjA sAthe nagarapraveza nahIM karuM.' tarata janagara zeThe vAjiMtro baMdha karAvI dIdhA. lokonA AnaMdollAsa para pANI pharI vaLyuM. paraMtu lokonI bhAvanA jAgI pATaNanA zrIsaMgha sAthe AvelA pravartaka zrI kAMtivijayajI mahArAje kahyuM vAjiMtro ApanI khAtaranahIM, mArA mATe vAgaze." vaDIlonA AjJAkArI, vivekI pUjya gurudeva kaMi . punaH vAtAvaraNa madhura vAjiMtronA dhvanithI guMjI uThyuM. sau loko sAthe pUjyazrIjI gAmamAM padhAryA. zaheramAM temane zubha samAcAra sAMpaDyA. tAra dvArA saMdezo Avyo hato. zatruMjyanA vivAdanuM sukhada nirAkaraNa AvI gayuM che. 'paLavAramAM e zubha samAcAra saghaLe vyApI gayA. saunA AnaMdanI sImA na rahI. A ghaTanA eka camatkAra hato. pUjya gurudeva dvArA levAyelI niHsvArtha pratijJAnuM camatkArika rIte ja pAlana thayuM hatuM. pUjya gurudevano jyAre pATaNamAM praveza thayo ane benDavAjAnIdhAmadhUma thaI tyAre ane te pahelAM ja temanI pratijJAne anurUpa zatruMjyanA vivAdanA ukelanA samAcAranI ghaTanA banI cUkI hatI. zAsanadeva tathA gurudevanI ApaNA Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritranAyakapara asIma kRpA hatI je A prasaMga parathI samajAyuM che. paMjAbanA jIrA nivAsI lAlA abdumalajInA putra jezadevajInI A vAta che. temanuM bALaka vividha auSadhio tathA hakIma, DaoNkaTaro, vaidho dvArA aneka upacAro karAvyA chatAM satata bImAra rahetuM hatuM. yogAnuyoga bALakanA pitAzrIno pUjya gurudeva sAthe meLApa thayo. temaNe pUjyazrIjIne hAdika prArthanA karatA jaNAvyuM mahArAja sAheba! mArA bALuDAne bacAvI lo! ejIvI jaze to ene zAsananI sevAmAM zaraNe mUkIIza!' pUjya gurudeve bhAvikane abhimaMtrita vAsakSepa Apyo ane temanA AzIrvAdathI e bALakanI camatkArika bacAva paNa thayo. nirmaLa hRdayanA, saraLa mananA, tyAganA raMge raMgAyelA sAdhanAnA anurAgI, bAnI upAsaka, samyaka darzana, samyaka jJAna tathA samyaka cAritranA svAmI paMjAba kezarI pUjyAcArya zrImada vijaya vallabha sUrIzvarajI mahArAja sAhebanA vyaktitvamAM, temanA vANIvartana tathA vyavahAramAM alaukika divyatA, cetanAnuM adbhuta sAmarthya hatuM, jenA pariNAme aneka bhaktonA kalyANa thayA tathA jaina dharmanI suMdara prabhAvanA thaI. pUjyazrIjI jevI ananya AdhyAtmika vibhUtinA camatkArika sAMnidhyathI aneka alaukika prasaMgo lokonA jIvanamAM banyA hatA. AvAyugavIramahAtmAnuM nAma smaraNa paNa zraddhALu bhakto mATenisaMdeha AzIrvAdarUpa siddha thatuM raheze. ba For Priv Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhArAvAdI samAjasevaka 'manusmRtimAM varNavelI varNavyavasthAnA khoTA arthaghaTana tathA tenA atirekanA kArAge samAjanI bhinna bhinna vargo vacce jyAre aMtara vadhyuM, tyAre mAnavInA manuSya tarIkenA gaurava garimAnI ghora khodAI gaI. samAjanAzakavArtha sAthe lokono vyavahAra amAnuSI, zoSAgayukta thayo. Arthika asamAnatA vadhI. evA samayamAM devAdhideva paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjI janmyA.kevala jJAnanI upalabdhipachI temaNe AtmAne mahatva ApyuM. jIvamAtramAM paramAtmAnA ja aMza rUpe rahelA AtmAnI sAthe bhedabhAva zI rIte rAkhI zakAya? e karuNAmUrti mahApuruSe samAjamAM samabhAva, jIvadayA, ahiMsA, maitrI, karuNA, aparigraha, satya jevA siddhAMtono bharapUra pracAra karI sau varNanAM, sau dharmanA saghaLA lokone eka chatrataLe ekaThA karI jIvananA parama dhyeyane samajAvavA prayAsa karyo. svayaM paramAtmA kSatriya vArzanA hatA, tema chatAM temanA divya prabhAvathI brAhmaNo, kSatriya, vaizyo, zudro sau bhedabhAva bhUlAvI eka samAna chatra nIce bhegA thayA ane jIvana dhyeyane samajavA prayAsa karyo. temanI draSTimAM uMcanIcanA bhedanahotA. garIba tavaMgaranA bheda nahotA. Avo ja suMdarasamAjasudhAraNAno prayAsa paramAtmAgautama buddha paNa karyo hato. madhyakAlIna yugamAM thayelA nAnaka, kabIra, narasiMha mahetA, ekanAtha, saMta jJAnezvara, tukArAma jevA saMtoe paNa uMcanIcanA bhedabhAva miTAvavA prayAsa karyA hatA. temanA prayatnothI samAja chinna bhinna thatAM bacI gayo hato. ApaNA samAjamAM garIbI-amIrInA bheda, ajJAnatA, aMdhazraddhA, rUDhivAdItA, strI zikSaNanI upekSA, dUdha pItI karavAno kurivAja, dahejanuM dUSaNa, kanyA vikraya, dhArmika zikSaNano abhAva, aspRzyatA, nAta-jAtanA bhedabhAva, nabaLA vargonuM zoSaNa jevA aniSTo kalaMkarUpa hatA. aMtima bethI traNa sadIomAM dezamAM janmelI viziSTa vibhUtioe mAnavInA Atmagauravane punaHsthApita karavA AvA kurivAjo, rUDhio tathA bhedabhAvanI nIti sAme baMDa pokArI, jIvanA jokhame paNa samAjasudhAraNAnuM bhagIratha kAma karyuM che. rAjA rAmamohanarAya, AvAja eka samAja sudhAraka hatA. paMjAbamAM janmelA AdhyAtmika vibhUti jaMgama yugapradhAna nyAyAMaunidhi pUjAcArya zrImad vijayAnaMdasUrIzvarajI ma.sA. paNa jaina dharmanA Adhunika yuganA tAraNahAra hatA. - pUjya AtmArAmajI ma.sAhebe mUrtipUjA AgamI pramANe satya che, ema jAgyA pachI mUrtipUjaka paraMparAno nIDaratAthI pracAra karyo. temaNe paMjAbamAM satyadharmasArumaMdira baMdhAvyA to sAthe sAthe kurivAjothI grasita jaina samAjane dhArmika tathA vyAvahArika zikSaNa tarapha vALI samAjane jAgRta karavA prayAso karyo. temaNe sAdharmI vAtsalyanA nAme thatA bephAma kharca sAme sAdharmI bhAIone Arthika, sAmAjika rIte pagabhara karavA para bhAra mUkA. sakaLa bhAratanA jaina saMghanA pracaMDa virodha sAme jhajhUmI I.sa. 1893nI zikAgo khAte bharAyelI vizvadharma pariSadamAM jaina dharmanA pratinidhi tarIke vIracaMdabhAIgAMdhIne amerikAmakalyA hatA. emanA sAmAjikasudhArA dIrdhadraSTiyukta hatA e Aje samajAya che. dariyApAranI musApharInI manAInI mAnyatA jo Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje astitvamAM hota to keTalA jaina baMdhuo videzamAM dhaMdhArthe jaI zakyA hota ? jaina dharma viSe jagatamAM keTalA loko jANatA hota? pUjya AtmArAmajI ma.sAhebe potAnA aMtima kALamAM temanA paTTadhara ziSya pUjyazrI vallabhavijayajIne potAnA adhUrAM kAryo paripUrNa karavA Adeza Apyo hato. ane eTale ja ApaNA cAritranAyake AjIvana dharmapracAranI sAthe sAthe jaina dharmanA zikSaNa, vyAvahArika zikSaNa, sAmAjika sudhAraNA, vyasanamukti, strIonA utthAna mATenA bhagIratha kAryo karyA hatA. pUjya gurudevanA sAmAjika sudhAraNAnA kAryone sAMsArika kAryo gaNAvI ghaNA lokoe temanI TIkA karI hatI. temano virodha karyo hato, paraMtu temA e badhA virodhono makkama manobaLathI sAmano karI jaina samAjane navIna Adhunika majabUta kalevara pUruM pADyuM che. emano e upakAra vivekazIla, udAra pragatizIla jaina samAjakadAbhUilI zakaze nahIM. pUjya gurudevanA samAjasudhAraNAnA bahumUlya abhiyAnane samajavA sAruemanA jIvananITalIka ghaTanAonuM atre ApaNe vihaMgAvalokana karIzuM. - pUjya gurUdeva dhArmika utsava manAvavAnA virodhI nahotA, paraMtu AvA utsavo vivekabuddhithI samRddha lokonA Arthika sahayogathI ujavAya e vAtanA AgrahI hatA. AvA utsavo mATeugharAvAtokALomadhyama tathA garIba zrAvako mATe bojArUpa thavo na joIe, e temano spaSTa abhigama hato. - amadAvAdanA cAturmAsa daramyAna pUjya gurudevanI nizrAmAM paryuSaNa parvanI bhavya ujavaNI thaI hatI. tapasvI munirAjazrI guNavijayajI mahArAje paMdara upavAsanI tapasyA karI hatI. temanIA tapazcaryA nimitte adAImahotsava ujavavA eka divasa keTalAka zrAvako upAzrayamAM phALo ekatra karI rahyA hatA. pUjyazrIjInA dhyAna para A vAta AvatA temaNe kALo udharAvatA zrAvakone spaSTa jaNAvI dIdhuM ke bhakti karavI, paramAtmAnI upAsanAravIe ApanuM kartavya che, paraMtu huM nathI icchato ke mArA sAthI sAdhuonI tapasyA mATe A rIte aThThAI mahotsava yojAya... A rIte zakti hovA chatAM rUpiyo, ATha AnA mAgIne mahotsava karavA karatA ena ujavAya e vadhu sArI vAta che. je loko mAtra bhaktibhAvathI prerAI potAnA gharabAra, vyavasAya choDI ahIM Ave che, emane AvatA rokavAno A rasto, ahIM jeTalA zrAvako hAjara che, temAM eka paNa vyakti dhanika hoya tevuM tamane lAge che?moTImoTI milovALA tathA peDhIovALAto bhUle cUke ja vyAkhyAnamAM AvI jAya che ane te pANI paryuSaNa parvemAM ja! haMmezAM to A sAmAnya sthitinA zrAvako ja Ave che. A rIte vAraMvAra kALA ekaThA karavAthI keTalAka loko to vyAkhyAnamAM AvavAthI paNa Daraze. e loko vicAraze ke vyAkhyAna daramyAna kyAMkaphALAnI vAta Avaze, to zaramanA mAryApAra kaMIka to lakhAvavuM ja paDaze! enA karatAM to vyAkhyAnamAM na javuM bahetara che pUjya gurudevanAnA garIba tathA madhyama varganA zrAvakono haMmezAM vicAra karatA hatA. emanI Arthika unnati thAya evA emanA prayAsa rahetA hatA. phaMDaphALAnI pravRttithI AvA loko - 83 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmathI vimukhathAya to Arthika asamAnatAnI khAIvadhatA bhaviSyamAM samAjamAM vadhu vighaTana thAya ane ekatA sthApI janazakAya. je samAjamAM ektAna hoya e samAjanuM astitva TakI zake kharuM? jyAM samAjajanabace tyAM dharmanuM astitvazI rIte salAmata rahI zake ? anya duHkhI jarUratamaMdonI sahAyatAmAM kharcAtA dhanathI vyaktinuM puNya vadhe che. tenA jIvanamAM AnaMda, zAMti tathA paritoSa prApta thAya che, paraMtu kRpaNo kaMjUsonuM dhana ghaNIvAra kudaratI rIte chInavAI jAya che. eTale lakSmIne sadupayoga karanAra vyakita ja buddhizALI che. amadAvAdanA cAturmAsa daramyAna pUjya gurudeva pAse ghANA garIba, jarUratamaMdazrAvako potAnI samasyAo laI AvatA hatA. AvA loko dhaniko pAse madada mAMgatAnokarI mAMgatA khacakAtA hatA. pUjya gurudeva temanI vAta sAMbhaLI kaMika rasto kADhavAnI haiyAdhAraNa ApatA hatA. ekavAra pUjya gurudeve vyAkhyAnamAM dhanikone saMbodhI jaNAvyuM... "zrAvako ! vartamAna samayamAM tamArI pAse dhananI saritA vahI rahI che... samaya parivartanazIla che. Aje tamArI pAse je lakhalUTolata che, teno sadupayoga karI lo, kAraNa ke dhanano sadupayoga (garIbonI bhalAI mATe kharcAyeluM dhana) ja paralokamAM tamArI sAthe Avaze. asamartha, nirbaLa sAdhama bhAIonI madadakaravI e ja mArI draSTiesAdharmI vAtsalya che. mATe paryuSaNanA aMtima divasa sudhI je kaMI satkarma karavuM hoya te karIlo, nahIMtara pastAvAno pAra nahIM rahe. tame ja pachI kahezo ke dhanano sadupayoga na karI zakyA.' upasthita zrAvakoe nagarazeThane maLI yojanA vicAravAnuM jaNAvyuM. e divase vyAkhyAnamAM nagaraze AvyA nahotA. bapore nagarazeTha pUjyazrIjIne maLyA ane ThAvakAIthI jaNAvyuM ke, gurudeva! ahIM koI garIba nathI! jo ApanI pAse koIgarIba Ave to tene mArI pAse mokalajo. eka hajAra mANasone rojI ApavA huM baMdhAuM chuM.' - pUjya gurudeva jANatA hatA ke uccakulIna garIba zrAvako zeThanI milamAM majUrInuM kAma kadApisvIkAraze nahIM. A vAtamAM koI sArAMza nahIM nIkaLe evuM samajI pUjyazrIjI zAMta thaI gayA. nagarazeTha cAlyA gayA. kharekharato paralokanI mUDI gAMThe karavA paNa bhAgya joIe! e badhA sAdhanasaMpanna amadAvAda zrAvako tathA nagarazeThanA nasIbamAM puNya kamAvAnuM lakhAyuM nahotuM. saMvatsarInA divase camatkAra thayo. pUjya gurudevanI samayanI parivartanazIlatAnI vAta sAcI paDI. lakhapationA camakatA sitArA jhAMkhA paDI gayA. vepAramAM joradAra khoTa AvI ane badhA lAkhopatio pAyamAla thaI gayA! pUjya gurudeve sAdhama utkarSa mATe saMniSTha prayAsa karyo hato, jene svArthI durbhAgI dhaniko samajI zakyA nahIM! pUjya gurudeve paMjAbanA potAnA bhramaNakALa daramyAna potAnA prabhAvI vyakitatvathI jaina samAjamAM cetanA ANI keTalAka mahatvanA kAryo karAvyAM hatAM (1) jJAnanA pracAra sAru paMjAbanA zrAvakoe lagna prasaMge tathA yAtrATANe, cAturmAsa daramyAna eka nAnakaDI rakama dhArmika kharca peTe alaga kADhavAno niyama karAvyo.(2) hoziyArapuranA sarakArI gejheTiyaramAM koIlekhakanI (84) Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUlathI ke jene jaina dharma tathA tenA anuyAyIo viSe saheja paNa jANakArI nahotI, teNe osavAlonI zudramAM gAgatarI karAvI dIdhI hatI, e bAbatamAM pUjyazrIe rasa dAkhavI kamiTi banAvaDAvI e bhUla sudharAvI. (3) te ja varSe muMbaImAM thatAMbara mUrtipUjaka jainonI sabhA maLanArI hatI. temaNe ekatA tathAsaMpa vadhAravAnA hetuthI e sabhAmAM bhAga levA paMjAbanA zrAvakone preraNA ApI. tyArathI paMjAbanA pratinidhine prati varSa mokalavAnI prathA cAlu thaI. samAjamAM dhArmika zikSaNano vyApa vadhAravAnA hetuthI tathA pAyAthI ja dharmanA saMskAronA siMcananA zubhAzayathI aMbAlAzaheramAM zrI AtmAnaMda jaina pAThazALA kholavAmAM AvI. dhIre dhIre vikAsa thatA. tenuM hAIskUlamAM rUpAMtara thayuM hatuM. te jamAnAmAM strI zikSaNanI pravRtti samAjamAM nahIMvata hatI. jaina samAja utsavo pAchaLa bephAma kharca karato hato, paraMtu samAjanI abudha, anAtha, nirAdhAra ane niHsahAya zrAvikAonAM AMsu lUchavAnI temane phurasada nahotI. pUjya gurudeva A vAta sArI rIte jANatA hatA. mahA vada pAMcama saMvata 1971mAM muMbaithI cAturmAsa pUrNa karI pUjyazrIjI surata padhAryA. gopIpurAmAM jhaverI nagInacaMdra kapurajI dvArA Ayojita zAMtisnAtra pUjAmAM teo padhAryA, tyAre upAzraya khIcokhIca bharelo hato. sAdhu sAdhvIo tathA zrAvaka-zrAvikAothI upAzraya cikkAra hato. vayovRddha paMnyAsa zrIsiddhi vijyajI mahArAja paNa tyAM birAjamAna hatA. kALa kSetradravya tathA bhAvane pArakhI pUjya gurudeve A prasaMga para strI zikSAga para hRdayasparzI vyAkhyAna ApyuM. potAnAM vakatavyamAM temaNe samAjanI vartamAna vicAradhArA ane paristhitinI samIkSA karatA asahAyazrAvikAonA lAbhArthe zrAvikAzrama kholavAnI vAta para bhAra mUkyo. temanA prabhAvI vakatavyanI jabarajasta asara upasthita sau bhAviko para thaI. vyAkhyAna pUrNa thatAM jazrAvikAzrama kholavAno nirNaya levAI gayo. e zubha kArya mATe te ja TANe sADA cAra hajAra rUpiyAno phALo paNa ekaTho thaI gayo. niHsvArtha saMtanI zubha bhAvanAno paDagho hato. Ama samAjanI nirAdhAra mahilAo mATe eka AdhAranuM nirmANa thayuM. jUnA samayamAM aMtariyALa grAmya vistArono vikAsa ocho thayo hato. zrAvakonI saMkhyA paNa jhAjhI nahotI. sAdhu-sAdhvIone vihAramAM AhAra pANInI vizeSa muzkelIo veThavI paDatI hatI. eTale AvAgrAmINa vistAromAM sAdhu bhagavaMtonuM bhramaNa khUba ochuM rahetuM hatuM. keTalAMya gAmaDAo evAM hatAM, jyAM varSo sudhI koI sAdhu bhagavaMtanA pagalAM pANa nahotA thayAM. AnA mAThAM pariNAma paNa keTalIka jagyAe dekhAvA lAgyAM hatAM. - navasArI pAsenA racaliyA nAmanA gAmamAM pUjya gurudeva jyAre padhAryA, tyAre tyAM vasatA AbAlavRddha sau lokonI AMkhomAM harSanA AMsu AvI gayAM. aMtima 60 varSathI temanA gAmamAM koI jaina sAdhu-bhagavaMtanA pagalAM thayA nahotAM. gAmanI sthiti bagaDI cUkI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. lokaDuMgaLI, lasaNa jevA abhakSya padArthonuM sevana karatA thaI gayA hatA. dhArmika nIti niyamo vIsarI cUkyA hatA. AcAra-vicAramAM zithilatA AvI gaI hatI, pUjya gurUdeva lokone premathI samajAvyA. hRdayasparzI upadeza ApI dharmano rasto batAvyo. pUjyazrInI vAtano sAro prabhAva paDyo. lagabhaga 80 TakA lokoe dharmanI AzAtanA thAya evI pravRttio baMdha karavAnI pratijJA lIdhI. bikAneramAM cAturmAsa pUrNa karI paMjAba jatApUjya gurudeva bhaTIMDAmukAme rokAyA hatA. bhaTIMDAmAM vizALa janamedanInI upasthitimAM temaNe be jabarajasta hRdayasoMsaravA utarI jAya tevA suMdara sArvajanika vyAkhyAna ApyA. e vyAkhyAnomAM hiMdao, zIkho tathA muslimo paNa jJAnapipAsAvaza upasthita rahyA hatA. pUjyazrIjInA vyAkhyAnathI janamedanI maMtramugdha thaI gaI. temanA dilodimAgamAM ahiMsA, prema ane karuNAnA bhAva hiloLA levA lAgyA. vividha vyasanonI cuMgAlamAM phasAyelAe jIvonA puNyakarmano udaya thayo. pariNAme keTalAya lokoe te ja ghaDIe mAMsa madirAne tilAMjali ApI dIdhI. parastrI gamana nahIM karavAnI paNa pratijJA lIdhI. Aje muMbai, dilhI, kalakattA, surata jevA aneka mahAnagaro tathA ghaNA vistAromAM loko dArU, jugAra, heroIna, aphINa, dhumrapAnanA vyasanonA zikAra thaIzArIrika, mAnasika tathA Arthika rIte pAyamAla thaI samAjane khokhalo banAvI rahyA che. kamajora samAja rASTra, dharma tathA svayaMnA parivAranuM kalyANa kadApi karI zake nahIM. Aje ApaNA samAjane pUjyazrIjI jevA prabhAvI sUtradhAranI AvazyakatA che je samAjane sAcI dizA cIMdhI zake. lAMbA samaya pachI ludhiyANA padhArelA pUjya gurudevanAvyAkhyAnano lAbha levA eTalI janamedanI umaTI ke vyAkhyAnakhaMDanI dIvAlo toDI nAkhavI paDI. ahiMsAnA viSaya para temaNe suMrahadayasparzI vyAkhyAna ApyuM. vyAkhyAnamAM AvelA eka muslima birAdaranuM hRdaya parivartana thaI gayuM. teNe potAnA parivAranA sAta sabhyo sAthe mAMsAhAra tyajI dIdho. eka brAhmaNa yuvake AjIvana zarAbane hAtha nahIM lagADavAnI pratijJA lIdhI. ludhiyANAmAM pUjyazrIjInI upasthitimAM jyAre temanA gurudeva pUjya AtmArAmajI ma.sA.nI janma jayaMti ujavAI te prasaMge upasthita rahelA be hajArathI vadhu zrAvaka-zrAvikAoe jANe gurudakSiNA ApatAM hoya evA bhAvathI prerAI jIvanamAM kyAreya paNa carabIyukta apavitra vastro tathA rezamI kApaDano upayoga nahIM karI ahiMsApAlananI pratijJA lIdhI. dharmapracAranI sAthe sAthe zikSAgapracAra tathA samAja sudhAraNAnA kAryo karatIveLAe pUjya gurudeve kadI paNa aMgata sukha-sagavaDonI paravA karI nahotI. gujarAta karatA rAjasthAnanA goravADanA zrAvakone rUDhivAdItAthI mukta karavA, temane kurivAjonI cuMgAlamAMthI choDAvavA tathA temane surakSita karI dhArmika mArge vALavA pUjya gurudevanAnAM nAnAM gAmaDAmAM paNa vihAra karatA tathA cAturmAsa pANakaratA. bijovA gAmanA cAturmAsa daramyAna gujarAtathI AvelA eka zrAvakane potAnuM comAsuM e gAma mATe keTaluM upakAraka hatuM e vAta samajAvatA pUjya gurudeve kahyuM hatuM... - "ahIM paNa upakAraka kAryo thayAM che. prathama to tame svayaM ahIM AvI A uDabhUminAM Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana karyA... bIjuM kAma e thayuM ke AvI verAna dharatI para jaina zikSaNanuM saMsthArUpI vRkSa pAMgaryuM che, je dina-pratidina saphaLatAnA sopAna sara karI rahyuM che. trIjuM kAma e thayuM ke ahIMnA zrAvakomAM keTakeTalA ane kevA kevA bhrama, kurivAjo ane ajJAna vyApelAM che,eno tamane aMdAja Avyo. sAdhu bhagavaMto dvArA aspRzya evA A vistAramAM dhArmika kAryo alpa saMkhyAmAM ja thAya che. tethI amArI ahIM jarUra che. rAjasthAnamAM zikSaNa pracAra vyavasthita thAya to lokonA aMdhavizvAsa, vahema, kurivAjonI badIo to samayAMtare dUra thavAnI ja hatI. e draSTie pUjyazrIjInI samAjasudhAraNA mATenI dIrghadraSTi tathA yojanA prazaMsanIya hatI. pUjyazrIjInAsamAjasudhAraNAnAM kAryonesAMsArika kAmomAM khapAvI anya phirakAnA loko virodha karatA hatA. saMvata 1986nA muMbainA cAturmAsa daramyAna AvA irSALu lokoe pUjya gurudevanA virodhamAM patrikAo chapAvI apapracAra zarU karyo. evA saMjogomAM pUjyazrIjIe sahiSNutA dAkhavI e patrikA sAme mauna dhAraNa karI lIdhuM. temaNe ekRtya viSe pratyAghAta ApatA jaNAvyuM hatuM.... 'mArA virodhamAM patrikAo chapAvavAthI huM vicalita thayo nathI. huM zAMtipriya chuM. . samAjamAM zAMti ane saMpanI bhAvanA keLavAya ema huM IcchuM chuM... ApaNA dharmanA mahAna sthApaka tIrthaMkara bhagavaMto tathA pUrvAcAryoe keTakeTalA parisahonosAmanoryo hato ? sahiSNutA ja ApaNuM zastra hovuM joie.' ghaTanA evI banI ke e virodhIonA apapracAranI patrikAnA pratyAghAta rUpe pUjyazrIjInAkoI bhakte pratyuttaramAM patrikAo chapAvI dIdhI hatI. pUjyazrIjIne jyAre A vAtanI jANa thaI tyAre temaNe nArAja thatA kahyuM hatuM... 'kharekhara AvI patrikAnA kRtyathI mane khuzI nathI thaI. vAstavamAM AnAthI huM duHkhI thayo chuM. ApaNe zAMti jALavIzuM to virodhIone paNa hArI thAkIne apapracAra baMdha karavo paDaze... AvI patrikAo chapAvavAthI samAjanA hajAro rUpiyAnuM pANI thaI jAya che. kalaha kaMkAsa kusaMpamAM vRddhi thAya che.. ApaNe sahiSNutA keLavI samAjane saMpa ane ekatAnI zRMkhalAmAM joDavAno che..!' potAnI samAjasudhAraNAnI pravRttimAM makkama rahI pUjyazrIjIe samAjanAsaMpa, ekatA sAru sahiSNutAno bhAva keLavI, virodhIone paNa zAMta karI dIdhA hatA. vyaktigata ahaMkAra, svArtha tathA mUrkhatAnA kAraNe moTAbhAganA parivAromAM kalaha, kaMkAsa, kusaMpa pedA thAya che ane pariNAme parivAro chinna-bhinna dhaI vinAza notare che. parivAra samAjano nAno ghaTaka che. pariNAme lAMbA gALe kaluSita parivAro samAjane nirbaLa karI mUke che. samAjathI rASTra, dharma saghaLuM vinAza pAme che. pUjya gurudeva samAja sudhAraNAnI pravRtti dvArA majabUta saMpIlA jaina samAjanuM nirmANa karI rahyA hatA. ekavAra burahAnapuramAM eka dhArmika pravRttiomAM agresara rahetA sukhI saMpanna parivAramAM mAtA putranA kalahanI vAta temanA kAne AvI. A lokoe eka bIjA para kesa karyA 87 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA ane te samaye A kesa briTananA IMglenDamAM cAlato hato. pUjya gurudeva eka divasa savAre A parivAranA lokonA ghare gayA. bhikSAmAM temanI pAse suleha zAMtinuM vacana mAMgyuM. mAtAputranA hRdaya parivartana karyA ane temanA manaduHkha dUra karI temanA parivAramAM ekatA sthApI. vAmanavADA khAte bharAyelA poravAla saMmelanamAM pUjya gurudeve samAjanA yuvA vargane saMbodhana karatA kahyuM hatuM .... koIpaNa samAjano yuvA varga e samAjanI bahumUlya saMpatti che. samagra samAjanA DhAMcAnI teo karoDarajju che. temanAM utsAha umaMga tathA dhagazabharyAsakriya prayAso ja samAjanA rUparaMga badalI tene majabUtI pradAna karI zake. yuvAno upara bahu moTuM uttaradAyitva hoya che. eTale bhAIo ! jAgRta thAo. moTI moTI vAto karavAthI koI lAbha thavAno nathI. ne tame kharekhara samAjanI unnati IcchatA ho, to tamArI dinacaryAnA covIsa kalAkamAMthI ochAmAM ochA be cAra kalAka samAja sevA pAchaLa phALavo.' vaLI e ja saMmelanamAM temane arpaNa thatI padavI svIkAravAno inkAra karatA temaNe kahyuM hatuM... 'amArI zobhA amArIkAmagIrImAM rahelI che, ame loko AtmakalyANa tathA jana kalyANanAM kAryo avirata karatA rahIe, emAM ja amArA padanI sArthakatA che..' pUjya gurudeva apAra lokacAhanA dharAvatA hatA ane tenI pAchaLa temanI niHsvArtha kartavyaparAyaNatA tathA kaThora parizrama javAbadAra hatA. samAja sudhAraNA sAru temane jyAre yogya taka maLI temaNe saune e kArya mATe protsAhita karavA satata prayAso karyA hatA. 1947nA bhArata pAkistAnanA bhAgalA pachI okaTobara mahinAmAM gujarAMvAlAthI 250 jeTalA zrAvako sAthe amRtasara padhArelA pUjya gurudeve tyAre potAnA vyAkhyAnomAM sau jAtinA hiMdu muslima, jaina, zIkhonA dhaMdhA rojagAra mATe,temanA punarvasana mATe tathA bhojana kapaDAM ItyAdi jarUrI vastuo mATe dhanika vargane madada karavA hArdika apIlo karI hatI. teo kahetA... 'jo manuSya jIvato raheze, to ja dharma jIvaMta rahI zakaze... jo samAja samRddha, suddha, baLavAna thaze to ja deza, dharma ane saMskRti prANavAna thaze. ' temaNe samagra bhAratanI AmajanatAne visthApito mATe apIla karI hatI, jene amRtasarathI prasiddha thatAM urduakhabAra 'vIra bhArata'mAM prasiddhi maLI hatI. A temanI aNamola samAjasevA hatI. bikAneramAM pUjya gurudeve eka vizALa sabhAne saMbodhatA kahyuM hatuM.. '"je vyakti dharma, sAdhu-sAdhvI, samAja, zrAvaka-zrAvikA, maMdira mUrti tathA saMcita jJAnanA sAdhana graMthonI rakSA sAruM prANa nyochAvara karI zake e ja sAco gurubhakta che... bhAio ! huM to bhikSuka chuM - bhagavAna mahAvIra svAmIno, gurudevano tathA jaina zAsanano ! Aje huM bikAneranA mAletujAra bhAI-baheno, gujarAta, saurASTra, muMbai, madrAsa, klaktA ane rAjasthAnanA zraddhAvAna bhAIbaheno pAse, mArI A DhaLatI uMmare bhikSA mAMgI rahyo chuM. gujarAMvAlAthI behAla thaI AvelA paMjAbanA jaina zrAvakone tamArA sAtha-sahakAra, prema tathA uSmAnI jarUra che. phUla nahIMtophUlanI pAMkhaDI paNa yathAzakti tame emanI madada karo. .. temane thoDoka sahAro Apo... 7. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATANe tamArI pAse eka bIjI bhikSA paNa mAMguM chuM. tame loko AMtarika khaTarAga ne nAnAmoTA vikhavAda ane kusaMpathI pIDAo cho. e bAbata AtmaghAtI puravAra thaze. dharma, samAja tathA svayaMnI jAtano bacAva karavA e tamAma kalahakaMkAsa,kusaMpa, vikhavAda ane verajherane mArI jhoLImAM padharAvI do! tamArA hRdayamAM premabhAva, dayA, saMpa, ekatA ane bhAIcArAnA suvAsita puSpone pAMgaravA do, e mArI zreSTha bhikSA banI raheze." sAdaDInA rokANa daramyAna anivArya saMjogomAM temaNe motiyAnuM oparezana karAvyuM hatuM. caitra suda terasanA divase paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjInA janma kalyANakanA utsavanuM Ayojana thayuM hatuM. A prasaMge pUjyazrIjI hAjara rahI zakyA nahotA. kAraNake oparezananA kAraNe temane prakAzamAM AvavAnI manAI hatI. A sabhAmAM pUjyazrIjInI preraNA tathA mArgadarzanathI prerAIpaMnyAsa zrI samudravijayajI mahArAje pUjya gurudevanI aMtaranI bhAvanA rajUkaratA temanA vakatavyamAM jaNAvyuM hatuM... "Aje huM tamArI samakSa eka bhikSA mAMgI rahyo chuM. huM eka kaThora apriya vAta jaNAvavA IcchuM chuM... A vAta sAMbhaLI khoTuM lAge to kSamA karajo.. ApaNI AvIra bhUmimAM Thera Thera jJAnanI parabo tathA vidyAdhAma kholavAmAM AvyAM che, e AnaMda prerakavAta che e mATe tame hajAro lAkhonAM dAna paNa premathI ApyA che, paraMtu A samAjamAM cAlato kanyAvikrayano kurivAjasonAnI thALImAM loDhAnI mekha samAna che. AkalaMkti kurivAjabaMdha thAya evI pUjya gurudevanA aMtaranI icchA che. mAravADamAM pravartatA A rivAjane tamAre satvare miTAvavo paDaze. tame loko jo AbadI dUra karazo, to tamane hajAro kanyAonAM (tamArI putrIonA) AzIrvAda prApta thaze!" jaina dharma 'ahiMsA paramo dharma'nA mahAna siddhAMtane varelo che. tame jANo cho ke mAMsa vecanAra, lAvanAra, rAMdhIne khAnAra badhA pApanA bhAgIdAra thAya che. A vAtanuM jJAna hovA chatAMkanyAvikraya karI tame loko mahApApakarI rahyA che... bhAIo! jAgRta thAo ane Aja kSaNathI AkurivAja baMdha karavAnI pratijJA lo!" paMnyAsa zrI samudravijayajI mahArAjanI vAtathI loko prabhAvita thayA ane zeTha mULacaMdajIetatpaNa kanyA vikrayanA kalaMkane dUra karavAnI pratijJA lIdhI. saMvata 206nA jeTha suda AThamanA divase pUjya AtmArAmajI ma.sA.nI svargArohaNa tithi parayojAyelI sabhAmAM pUjya gurudevanI AjJA tathA preraNAthI paMnyAsa zrI samudravijayajI mahArAje pUjya AtmArAmajI ma.sA.nA jIvana para saMkSiptamAM prakAza pAtharatA temanI aMtaranI IcchAne AzabdomAM pragaTakarI hatI... vIra putro, sAvaja bALo uTho, jAgo ! kyAM sudhI poDhelA rahezo? jamAno kahe che huM badalAyo chuM, tame paNa tamArI jAtane badalo, kutsita rivAjo tathA bramaNAo choDIne jAgRta thAo!kevaLa vAtonAM vaDAthI kaMivaLavAnuM nathI. bhagIratha puruSArthadvArA jaina samAjanuM utthAna karavAnuM che. ApaNI kamajorIo, kuprayAso tathA pramAdavRttino tyAga karavo paDaze mAtra prastAva, vyAkhyAna, suphiyANI vAto ane vivecana karavAno jamAno cAlyo gayo che. saMgaThita - -- - Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAo!mananI graMthio choDI. guNagrAhI banI. ApaNA alaga paDI gayelA, sAdhaIgarIba ne nirAdhAra bhAIonA AMsu luMchI temane hadayasarasA cAMpo. dANA dANAnA mohatAja, rojIroTI mATe tarasatA, bhaTakatA, aTavAtA bhAIonI madada karo! emanAM duHkha dardapIDAne yAtanA mITAvI nijanA puNyanA bhaMDArI chalakAvI do. pUjya AtmArAmajI ma.sA. tathA pUjya vijayavallabha sUrijI ma.sA. AvI samAja5yogI vRttine ja sAcuM sAdharmIvAtsalya kahe che. - sAdharmI bhAIonI sevA karavAnuM puNya anupama che. ApaNe teno sAco artha vIsarI gayA chIe. sAcuM sAdharmIvAtsalya kyAM che? eka ja divasamAM hajArone bhojana karAvavAmAM sAdharmavAtsalyanAM darzana thAya che ke duHkhI jarUratamaMdone rojI-roTI kamAvAnA sAdhano upalabdha karAvI temane ApaNI samakakSa banAvavAmAM e draSTigocara thAya che? ekAdavAra evokAryakrama thaI jAya, eno ame niSedhanathI karatA, paraMtu duHkhI lokone kAyamI dhoraNe ArAmathIdALa-roTI maLatI rahe, evo prabaMdhakaro. emanA bALakonA vyavasthita zikSaNanI vyavasthA goThavI, kAraNa ke dharma tathA samAjanI unnati bALakonA vikAsa para nirbhara che." paMnyAsazrIsamudravijayajI mahArAjanI vAtanuM pUjyazrIe samarthana karIgoravADanA evA Arthika rIte jarUratamaMdasAdhama loko mATe eka lAkhano phALo ekaTho karavA lokone hAkala karI. motiyAnA oparezana tathA zArIrika asvasthatAnA kAraNe pUjya gurudeva sAdaDI mukAme rokAyelA hatA. eTale tA. 23-4-1949nA roja muMbaImAM yojAyelI 'vizva dharmapariSadamAM teo sadehe bhAga laI zakyA nahotA. sAdaDIthI temaNe A pariSadamAM potAno saMdezo mokalAvyo hato. potAnA saMdezAmAM temaNe vijJAnanA durupayoga sAme lAlabattI dharI hatI. vizva mAnava samudAyane bacAvavA ahiMsAnA siddhAMtanA pracAranI himAyata karI hatI tathA vizva dharmanI jarUriyAta para bhAra mUkyo hato. potAnA saMdezAnA aMta bhAgamAM temaNe jaNAvyuM hatuM... "vijJAnano upayoga jyAre pratyeka prajA ane rASTranA kalyANa mATe ja thaze, verabhAva, zoSaNavRtti, amaladArazAhI ane sAmrAjyavAdanI bhAvanA pratyeka prajA ane rASTramAMthI nestanAbUdathaze, tyAre ja vizvazAMtino saMdeza jagatanA khUNe khUNe guMjI uThaze. A mahAna kArya ApaNe karavAnuM che. e sAru ApaNe kaTibaddha thavAnuM che.' phAlanAmAM yojAyelI jaina zvetAMbara konpharansamAM bhaktoe pUjya gurudevane zAsanadIpaka, surisamrATa, zAsana prabhAvakatAyuga prabhAvaka jevI viziSTa padavIthI alaMkRta karavAno prayAsa karyo. A bAbatamAM potAno nizcaya jAhera karatA pUjya gurudeve sabhAmAM jaNAvyuM hatuM.. "Apa lokonA premabharyA zabdo sAMbhaLatA sAMbhaLatA mAruM mana romAMcita thaI gayuM che. paraMtu sajjo! huM tamane zuM kahuM? meM aMtaHkaraNamAM DokiyuM karyuM to prazro utpanna thayA-kuMkevI sAdhu chuM? meM kevI sAdhanA karI che? mArIsamAja Aje kyAM Ubho che ? mArA madhyama varganA bhAIbahenonI zuM durdazAche? samAjamAM Aje paNa asaMkhya lakSmIvAna che, paraMtu mane kahevA doke (90 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - potAnA garIba sAdhabhAIonA kalyANa mATe eka paNa vyakti lakSmIno moha choDavA taiyAra nathI.. AvI viSama paristhitimAM Apa loko mane padavIno navIna boja upADavA Agraha karo cho? paraMtu mane to AdazAmAM A AcAryanI padavI paNa bhArarUpa lAge che! Ajejo jagaDuzAha, vimalazAha, vastupALa-tejapALa, samarAzAha, aibhAdedarANI athavA bhAmAzAha hayAta hota to e loko jainazAsananI unnati tathA samagra samAjanI pragati mATe zuM na karata? padavIthI paNa mane vizeSa jarUra che, tamArA sakriya sAtha sahakAranI. tamane prApta thayelI saMpattino upayoga sAdharmanA vikAsamAM karo... emanA murajhAyelA caherA upara sukhazAMtine saMtoSanI lahera pharI vaLe evuM racanAtmaka kArya karI batAvo... samAjano pUrNa vikAsa jo thato hoya to AcArya padavI choDavA paNa huM taiyAra chuM!" samAjanA utkarSa tathA sevA mATe pUjya gurudevanA aMtaramAM AvI utkRSTa bhAvanAnI jyota aharniza jalatI rahetI hatI. rAjasthAnanA nANAgAmanATha sAheba pUjyazrIjInI kIrtikaumudI sAMbhaLI prabhAvita thayA hatA. temaNe sanmAnabhera pUjya gurudevanI rAjagaDhamAM padharAmaNI karAvI. ahIMyA pUjyazrIe rAjAne rAjadharma, prajA dharma tathA zreSTha rAjavInA lakSaNo viSe suMdara bodha Apyo. mAMsa madirA, zikAra, parastrI gamana jevA sakha vyasanonIhAniosamajAvI temane tyAgavAnI preraNA ApI. ThAkura sAhebe tyArabAda pUjya gurudevane gocarI mATe padhAravA hArdika vinaMti karI. ThAkura sAhebanA samarpaNa bhAva tathA premabhAvathI pUjyazrIjI kSaNArdhavicAramAM DUbI gayA pachI temaNe hA bhaNI. sAmAnya rIte teo gocarI mATe jatAnahIM. pUjyazrIjI anya sAdhubhagavaMto sAthe rAjagaDhamAM gocarIsAru padhAryA. traNe rANIoe bhAvapUrvaka temanI bhakti karI dhanyatA anubhavI. pUjya gurudeve avasara joItasraNa ThAkura sAheba tathA temanI rANIone madhuravANImAM mAMsa madirA, tyAgavAno upadeza Apyo. temanA upadezanA prabhAvathI e cAre rAjavI vyaktioe turaMta mAMsamadirA tyAgavAnI pratijJAlIdhI. madirApAnathI zArIrika hAni to thAya ja che, uparAMta tenAthIgRhakaleza, naitika patana tathA Arthika nukasAna thAya che. mAMsanA bhojanathI tAmasavRtti vadhe che. jIvonI hiMsA thAya che. jyAre AvA vyasanothI mukta rAjAnA suddaDha preraNAdAyI cAritrathI tenI prajA paNa saMskArI nItivAna dhArmika thaI zake che. Ama svastha samAjanuM nirmANa thaI zake. pUjyazrIjI A vAta jANatA hatA. samAjanA kalyANanA hetuthI amIrone kaDavA satya kahevAnA ghaNA prasaMgo pUjya gurudevanA jIvanamAM banyA hatA. temane manato samAjanA sau loko samAna hatA. AkaruNAnidhi saMtane garIba tathA madhyama varganA zrAvako mATe hRdayamAM anahadaanukaMpA hatI. pUjyazrIjI svayaM karmakarmayogI hatA eTale nakkara kAryo mATe temanA aMtaramAM Adara hato, jyAre ThAlI vAto temane gamatI nahIM. I.sa. 1951mAM pUjya gurudeva pAlitANAnI yAtrAe nIkaLyA hatA. vihAra karatA - 91 ) Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatA teo surendranagara padhAryA. te samaye saurASTranA agraNI gaNAtA zeTha zrI ratilAla temane maLavA AvyA. temaNe pUjya gurudeva sAthe lagabhaga doDha kalAka sudhI saMmelana, saMgaThana, ekatA jevA viSayo para carcAo karI. tyAre aMtamAM pUjyazrIjInA haiye je vAta ramatI hatI e spaSTa zabdomAM e agraNI bhAIne jaNAvI dIdhI... ' samAjano utkarSa tyAre ja thaI zake, jyAre samAjanA netAo vAto karavAnI choDI nakkara kAma karavAmAM lAgI jAya !' AvuM kaDavuM satya kahevA pAchaLano pUjyazrIjIno hetu to eTalo ja hato ke koI saMvedanazIla vyaktine coTa pahoMce ane te yathAzakti samAja sevAnA nakkara kAmamAM lAgI jAya. pUjya gurudeva jyAre pAlitANAmAM cAturmAsa karatA hatA, tyAre rAjasthAnanA nANA gAmanI AsapAsanA vistAramAM vihAra karatA vayovRddha paMnyAsa zrI hIravijayajI para keTalAka asAmAjika tattvoe karelA humalA aMgenA samAcAra temane prApta thayA. Aso suda navamanA divase pAlitANAmAM maLelI vizALa sabhAmAM A hIna kRtyane vakhoDI kADhatA pUjya gurudeve kahyuM hatuM .. 'mane e jANIne kheda thayo ke nANAmAM ApaNA sAdhu para atyAcAra thayo, tyAre e ghaTanAne tyAM vasatA zrAvako mUka prekSako banI mAtra nihALatA rahyA! eka paNa vyaktie temane bacAvavA prayAsa na karyo. badhA bhUlI gayA ke ApaNe jaina loko kSatriyonI saMtAna chIe. have zrAvako mATe kAyaratA tyAgI, vIra banavAno samaya pAkI gayo che. emanA para saunI rakSAnI javAbadArI che. temaNe potAnA dhanamAla, kuTuMba-parivAra vagereno tyAga karI maMdiro, pratimAo tathA devadravyanI rakSA karavI paDaze. bhaviSyamAM jo zrAvako vIra banaze, saMgaThita thaze, to ja jaina samAja tathA saMskRti TakI zakaze, nahIMtara sauno vinAza ja thaze...!' durbaLa vyaktinI kSamAmAM ahiMsAnI suvAsana pragaTI zake. paramAtmA zrI mahAvIra svAmI jevA sAmarthyavAna kSatriya rAjavInA mukhevalI thayA pachI e vAta zobhe. nirbaLakAyarasamAjano vinAza ja thAya. pUjyazrIjI eTale ja jaina samAjane kAyaratA choDavA preraNA ApatA hatA. 83 varSanI vaye paNa pUjya gurudeva satata kAryazIla rahyA hatA. temanA aMtaramAM sAdharmI bhAIonA utkarSanI laganI lAgelI hatI. muMbaIthI anyatra vihAra karatA pahelAM temaNe potAnA svAsthyanI ciMtA karyA sivAya sAdharmIonA utkarSa mATe pAMca lAkhano phALo ekaTho karAvavA dUdhanA tyAganI pratijJA lIdhI hatI. samAjanAduHkhI saMtApita nirbaLa jIvone madadarUpa thavAnI emanI udAtta bhAvanA prazaMsanIya hatI. muMbAdevInA AbhUSaNa bajAramAM tA. 8-3-1953nA roja sAdharmIonA utkarSa phaMDa mATe pUjya gurudevanI nizrAmAM eka sabhA bolAvavAmAM AvI hatI. A sabhAmAM pUjyazrIjIe pATaNanA jJAnabhaMDAronI rakSA mATe nAkhelI TahelamAM tyAgI bahenoe ApelA udAra phALAnI vAtano ullekha karI, suMdara hRdayasparzIvyAkhyAna ApyuM ane temanA vakatavyathI prabhAvita thayelI bahenoe tyAM potAnA AbhUSaNonAM dAna daI utkarSa phaMDamAM moTo phALo Apyo. tyArabAda thoDA samayamAM ja guru bhaktoe tanatoDa mahenata karI utkarSa phALAnI rakama ekaThI karI pUjyazrIjInI 92 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAtta bhAvanAne mUrtimaMta karI batAvI hatI. svasthasamAjanA ghaDatara mATe pUjya gurudeve yathAzakti prayatno karyA hatA. dArU, jugAra, madyapAna, zikAra, parastrIgamana jevA sapta vyasanonAM bhayaMkara dAruNa pariNAmo viSe temaNe potAnA vakatavyomAM ullekha karI lokone vyasanamukta banAvavA AjIvana prayAso karyA hatA. temanI lokacAhanA apAra hatI eTale temanA vyAkhyAnomAM jaino uparAMta hinduo, zIkho, muslimo, AryasamAjI loko paNa AvatA hatA. temanA vyaktitvanA prabhAvathI rAjA mahArAjAo paNa temane potAne tyAM nimaMtrita karatA hatA. pUjya gurudeve AvA saghaLA prasaMgo para suMdara pravacano ApI ghaNA lokone vyasanamukta thavAnI preraNA ApI hatI. muMbainI copATI paranA sArvajanika vyAkhyAna hoya ke bhIMDA mukAmanA pravacana hoya temaNe lokone sapta vyasanathI mukta thavA sadAya preraNA ApI hatI. vi. saM. 1977nA bikAnera khAtenA cAturmAsa daramyAna eka lAkhopati brAhmaNa parivAra pUjya gurudevanA paricayamAM Avyo. e loko para pUjyazrIjInA pravacanono evo jabaradasta prabhAva paDaDyo ke temaNe devadarzanano niyama lIdho. sapta vyasanano tyAga karyo. traNa varSa sudhIkaMdamULa na khAvAnI pratijJA lIdhI. kharekhara sAcA sAdhu saMta pArasamaNi jevA hoya che, jemanAsaMparkamAtrathI temanI divya pratibhAthI lokonA jIvana badalAI jatA hoya che. pUjyazrIjI evA ja divyAtmA hatA. pUjya gurudevanA AjIvana athAga prayatnonA kAraNe ja samagra jaina samAjamAM AmUla parivartana AvyuM hatuM. temanA ja kAraNe Thera Thera pAThazALAo, gurukuLo tathA zALAo, kolejonI sthApanA thatA jaina samAjamAM zikSaNano vyApa vadhyo. nirakSaratA dUra thaI. kanyA vikrayanI badI dUra thaI. strI zikSaNanI pravRtti zarU thaI. nirAdhAra abaLA zrAvikAo mATe zrAvikAghara khUlyAM. samAjanA aMdhavizvAsa, rUDhivAdItA, aMdhazraddhA, kurivAjo dUra thayA. nabaLA, madhyama varganI unnati thaI. vyasanamukta samAjanI racanA thai zakI. Ama pUjyAcArya zrImad vijayavallabha sUrIzvarajI mahArAja sAhebanI dIrghadraSTinA kAraNe, temanA thakI AraMbhAyelA samAja sevA, samAjasudhAraNAnA abhiyAnanA kAraNe samagra samAjanI kAyApalaTa thaI. emanA e bhagIratha prayAsonA kAraNe Aje jaina samAja deza tathA duniyAnI pragatimAM prathama paMktimAM draSTigocara thAya che. 3 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAna zikSaNa pracAraka ghanaghora jaMgalamAM amAvasyAnIkAjaLakALIrAtrinA aMdhakAramAM aTavAyelA, rAha bhUlelA pathine jo nAnakaDo prajavalita dIpano, mAcIsano, mINabattInoke Torcano sahAro maLI jAya to e vastu enA mATe jIvanadAyI AzIrvAdarUpa sAbita thayA sivAya rahe nahIM. zikSaNa paNa vyaktinA aMdhakAramaya jIvanane amApa AlokathI chalakAtI zAMti, AnaMda tathA saMtoSathI bharI zake che. zikSaNa manuSyanA jIvanamAM pragatino prANa pUre che. zikSita vyakti lekhana vAMcana dvArA potAnA vicAronI abhivyakti karI zake che. zikSaNavyaktine ziSTa, vivekI vicArazIla banAvI zake che. zikSaNathI vyakitanuM jIvana ghaDatara thAya che. tenI vicAra zakti, vizleSaNa zakti, pRththakaraNanI kSamatA zikSaNathI khIle che. zikSaNa vyaktinI aMdhazraddhA tathA vahemarUDhivAdItAno nAza kare che. vyAvahArika zikSaNathI vyakti jagatanA vartamAna pravAhonI jANakArI prApta karI, te mujaba yogya pheraphAro karI potAnuM jIvana TakAvI rAkhavA sakSama bane che. zikSita vyakti ja rASTra samAjaparivAra tathA dharmanI rakSA karavA zaktimAna bane che. paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjIe AjathI lagabhaga 2500thI vadhu varSo pahelAM prAkRta bhASAmAM sarvajana hitakArI dezanAo ApI hatI. have jemane emanImULa dezanAsamajavI hoya to teNe prAkRta bhASAnuM jJAna meLavavuM ja paDe. are bhaktAmara stotranA zlokonA sAcA uccAraNa sAru, teno bhAvArtha samajavA tathA te mujaba paddhatisaranI upAsanA karavA paNa vyaktine bhASAnuM jJAna hovuM jarUrI che. ulvasaggahara stotra hoya, navakAramaMtra hoya ke bIjA stavano hoya e badhAne samajavA mATe bhASAnuM jJAna anivArya thaI jAya che. e mATe vyaktie zikSaNa prApta karavuM ja paDe, eTale AjanA samayamAM vyAvahArika zikSaNanI saheja paNa upekSA karavI pAlave nahIM. zikSita vyakti mATe dhArmika zikSaNa prApta karavuM saraLa thaI jAya che. dhArmika zikSaNa e vyaktinA AtmavikAsa mATenuM aNamola sAdhana che, to vyAvahArika zikSaNa tenAdunyavI vyavahAro mATe anivArya che. Aje vijJAnanI asaMkhya zodhakhoLonAkAraNe mAnavInuM jIvana khUba saraLa, sukhadAyI suvidhApUrNa banavA pAmyuM che. mAnavInI duniyAnAnI banI gaI che. pRthvI bahAra aMtarIkSamAM te navI navI zodho karI rahyo che. hA, vijJAnanA durupayogathI mAnava jIvanamAM bhaya, hiMsA, asalAmatI tathATenzana vadhyAM che, paraMtu e vastuone niyaMtraNamAM laI zakAya tema che. vijJAna paNa zikSaNano ja eka bhAga che. Aje jaina samAjanA ghaNA loko zikSita thaIduniyAnA vividha bhAgomAM potAnA vepAra vANijya vikasAvI samRddha thayA che ane AvA samRddha dAnavIronI udAratA, samajaNazaktinA kAraNe dezamAM navIna zikSaNa saMsthAo, pAMjarApoLo, hospiTalo upalabdha banI che, jyAM mAnavatAnAM kAryo thAya che. dezamAM paNa lagabhaga dareka kSetramAM jaino agrIma haroLamAM beThA che. DaoNkaTaro, vakIlo, udyogapatio, samAjasevako, rAjakAraNIo, vaijJAniko, jaina samAjamAM vyApelA zikSaNane AbhArI che. vartamAnamAM jaina samAjanA mahilA vargamAM paNa zikSaNanuM pramANa vadhyuM che. jaina samAjamAM zikSaNanI AcetanAnI laherakoNe jagADI? - 94 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjathI baso varSa pahelAM jaina samAja dhArmika tathA zaikSaNika rIte ghaNo pAchaLa hato. 19mI sadInA pUrvArdhamAM jaina samAjanI ghaNI kaphoDI sthiti hatI. evA aMdhakAranA samayamAM nyAyAMmonidhi AcArya bhagavaMta zrImad vijayAnaMdasUrIzvarajI ma.sA.no janma thayo ane temaNe AjIvana sakhata puruSArtha karI jaina dharmamAM cetanAnA prANa pUryA. sAthe sAthe samAjasudhAraNAnA bhAgarUpe dhArmika tathA vyavahArika zikSaNanuM abhiyAna zaru karyuM. paMjAbamAM ekavAra eka AryasamAjI bhAIe pUjya AtmArAmajI ma.sA.ne pUcheluM gurudeva ! Ape paMjAbamAM zrAvako mATe maMdiro to baMdhAvI dIdhA, paraMtu zikSaNanA abhAvamAM A loko paramAtmAnI upAsanA zI rIte karaze?" tyAre pUjya gurudeve te bhAIne jaNAveluM ke have huM paMjAbamAM zikSaNa pracAranA kAryano prAraMbha karIza.' daivayoge pUjya gurudevanuM Ayukarma pUrNa thatAM teomahAprayANa karI gayA, paraMtu te pahelAM dhArmikatathA vyAvahArika zikSaNapracAranI javAbadArI temaNe temanA paTTadhara zrI vijayavallabhasUrijI ma.sA.ne soMpI hatI. paramaguru bhakta, AjJAMkita, karmaThakarmayogI ApaNA cAritranAyake jIvanabhara potAnA gurudevane ApelA vacanane paripUrNakaravAsakhata puruSArtharyo hato. jIvananI aMtima kSaNe paNa A mahApuruSanI bhAvanA rahI hatI ke, eka jaina vizva vidyAlayanI sthApanA thavI joIe. satya, ahiMsA tathA aparigraha jevA mahAna sidhdhAMto para racAyelA jaina dharmamAM vizva dharma thavAnI kSamatA che, e vAta pUjyazrIjI samajyA hatA ane eTale ja jagatanA zAMticAhaka loko jaina dharmano talasparzI abhyAsa karI vizva zAMti mATe kAryarata thAya e mATe jaina vizva vidyAlayanI sthApanA para pUjyazrIjIe bhAra mUkyo hato. pUjya gurudeve paMjAba, rAjasthAna, gujarAta tathA mahArASTramAM potAnA jIvanakALa daramyAna TheraThera jaina vidyAlayo, pAThazALAo, hAIskUla, kolejo, vidyApITho, kanyA vidyAlayonI sthApanAkarAvI. jaina samAjamAM zikSaNanI cetanA jagADI hatI. Aje e saMsthAonA kAraNe hajAro jaina yuvako tathA yuvatIo zikSaNa pAmI, bhautika tathA AdhyAtmika kSetre pragati karI rahyAM che. pUjya gurudevanA zikSaNa pracAranA e bhagIrathakAryane samajavA ApaNe temanA jIvanamAM banelI keTalIka ghaTanAono abhyAsa karIzuM ane temanA draSTikoNane yogya rIte samajavA prayAsa karIzuM. pUjyazrIjInA gurubhAI munizrI premavijayajI mahArAjakAraNovazAt temanA gurudeva zrIharSavijayajI ma.sA.nA svargArohaNa pahelAM ja paMjAba AvI gayA hatA. ahIM ludhiyANAmAM pUjyazrIjI sAthe temanI mulAkAta thaI. traNe bhAIo sAthe ApaNA cAritranAkaeNsalAha masalata karI. yogya nirNaya karI teo pUjya AtmArAmajI ma.sA.ne maLyA. temanI samakSa temaNe potAnAAdaraNIya gurujI zrIharSavijayajI ma.sA.nI puNyasmRtimAM ekajJAnabhaMDAranI sthApanA karavAno prastAva mUkyo. pUjya AtmArAmajI ma.sA.e temanI bhAvanAnI kadara karI prastAvane AzIrvAda pradAna karyA. pUjyazrIjI tathA temanA gurubhAIo kAryarata thaI gayA. pUjya gurudeve agrIma bhAga bhajavI gurujInI pAvana smRtimAM zrI harSavijyajI jJAnabhaMDAra' nAmanA pustakAlayanI ludhiyANAmAM sthApanA karAvI. pAchaLathI pUjya AtmArAmajI ma.sA.nI IcchAnusAra e pustakAlayane jaMDiyAlA gurUkhAte pahoMcADI devAyuM hatuM. K95) Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA cAritranAyake jaina samAjane zikSita karavA je bhagIratha prayAsa karyA che, tenA mULamAM temanA umadA paropakArI, hadayanA uMDANamAM paDelI zikSaNa pracAranI adamya bhAvanA ja hatI enI jhAMkhI A prasaMgamAM thAya che. jJAna ja parama zakti che, e satya pUjya gurudevanA jIvanano amITa zilAlekha hato. vi. saM. 1943mAM rAdhanapuramAM dIkSA lIdhI, tyArathI ja pUjya gurudeve 'caMdrikA' vyAkaraNa sAthe abhyAsa zarU karyo hato. khUba ja TUMkAgALAmAM temanI yogyatA joI pUjya AtmArAmajI ma. sAhebe temane navodita dIkSAvAMcchuone dhArmika abhyAsa karAvavAnI javAbadArI soMpI hatI. pUjyazrIjIe khUbatkAgALAmAM ja jaina darzana uparAMta anya dharmono abhyAsa suMdara rIte karI lIdho hato. teo eka sArA zikSakanA tamAma guNo dharAvatA hatA. ghaNIvAra abhimAnI, avivekI lokone temanA ja Adarza mahApuruSonA suvAkyonI yAda apAvI, temane sanmArge vALyA hatA. e draSTie teo vidvAna dhArmika zikSaka paNa hatA. eka vAra jammuthI sanakhatarA bAju vihAra karatA pUjya gurudevane rastAmAM vizanAha nAmanA gAmanI dharmazALAmAM rAtri virAma sAru rokAvuM paDyuM. e dharmazALAmAM rokAyelA eka kathAkAra bhaTTajIe temanA rokANa bAbate virodha karyo ane gusse thaIgayA. pUjyazrIjI zAMtithI e mahAzayane maLyA. temaNe purANA jamAnAmAM loko dvArA karAtA sAdhunA Adara satkAranI vAto karI. tyArabAda tulasIdAsajI dvArA varNavela sAdhumahimAnI vAta karI. 'vaziSTa smRti' mAM brahmacArIno AphatorAjA paNa kratA e vAta karI. bhatRharinI vAta jaNAvI. pUjyazrIjInA mukhethI sAdhu vizenI ATalI suMdara vAto sAMbhaLI paMDitano ahaMkAra ogaLI gayo. teNe kSamA mAMgI. A ghaTanAmAM pUjyazrIjImAM rahelAAdarza zikSakanA guNa draSTigocara thAya che. - pUjya gurudevanA saMniSTha prayatnothI paMjAbanA zrAvakoe temanI preraNAthI evo niyama banAvyoke, paMjAbanA zrAvakoe lagnaprasaMge tathA yAtrATANe athavA cAturmAsa daramyAna eka nAnakaDI rakama dhArmika kharca peThe alaga kADhavI. A rakamano upayoga jJAnanA pracAra sArukaravAnuM nakkI thayuM. pUjyazrIjInA saMniSTha prayAsothI aMbAlA zaheramAM zrI AtmAnaMda jaina pAThazALA' zarU karavAmAM AvI. kALAMtare bhaviSyamAM tenuM hAIskUlamAM rUpAMtara thayuM. Ama zikSaNa pracAranI paMjAbamAM zubha zarUAta thaI. muMbainA zrIsaMghanI vAraMvAra thatI vinaMtIne mAna ApI vi.saM. 1970no 27mI cAturmAsa pUjyazrIjIe muMbaImAM karyo. A cAturmAsamAM temaNe Adhunika zikSaNa vikAsa para bhAra mUkyo. videzI rItabhAta tathA bhAratIya saMskRti virUddhanI sabhyatAthI bacavA aMge tathA vikasatA vijJAna ane dharma vacce samanvaya sAdhavA bAbata potAnI vyAkhyAnamALA daramyAna navIna draSTikoNa rajU karyA. Adhunika samayamAM dhArmika zikSaNane temaNe saraLa zAMtipUrNa jIvananI jaDIbuTTI gaNAvI tenI AvazyakatA para prakAza pAtharyo. zALA tathA kolejanA vidyArthIo temanA navIna abhigamathI atyaMta prabhAvita thayA. muMbainA zrAvako atyaMta prabhAvita thayA hatA. temaNe pUjya gurudevane bIjuM comAsuM paNa muMbaI khAte karavA hAddhi vinavaNI karI. pUjya gurudeve dIrghadraSTithI vicAra karI anumati ApI dIdhI. (96) Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , , , - pUjya gurudevanA prayAsanA paripAkarUpe muMbaImAM eka dhArmika saMsthA sthApita karavAno nirNaya levAI gayo. saMsthAnA nAmakaraNa aMge vicAraNA thaI. keTalAka zrAvakoe pUjya gurudevanA nAmanuM sUcana karyuM. keTalAke pUjya AtmArAmajInuM nAma saMsthAne ApavAno abhiprAya Apyo, to keTalAka sajanoe saMsthAne AtmavallabhanAma ApavAno prastAva mUkyo. tyAre potAnI dUradazitAno paricaya ApatA pUjyazrIe kahyuM... "A saMsthAnI sAthe mAruM nAma joDavAnI rajA huMkoIpaNa saMjogomAM ApIza nahIM. hA, gurudevanuM nAma sAMkaLavA sAme mAro virodha nathI. kharekhara to emanA nAmathI koI saMsthA kAryAnvita thAya e mArA mATe atyaMta AnaMdanI vAta che. chatAM paNa mane spaSTapaNe kahevA do ke A saMsthA sAthe amuka vizeSa vyaktinuM nAma joDAtA e saMsthA sImita thaIkALAMtare ekapakSanI thaI jaze ane aMtamAM baMdha thaI jaze. eTale A saMsthA bhaviSyamAM pragati kare eno vicAra karI sarvagrAhI thaI zake tevuM nAma pasaMda karo.' pUjyazrIjInI lAkha rUpiyAnI vAta sAthe sau zrAvakI saMmata thaI gayA ane carcAvicAraNAnA aMte e saMsthAnuM nAma zrI mahAvIra jaina vidyAlaya rAkhavAmAM AvyuM. e vidyAlaya mATe te samayamAM 50,130 rUpiyAno phALo paNa ekaThI karavAmAM Avyo. A rIte muMbaImAM vasatAdhanADhacazrAvakonI saMpattine sanmArge vALI pUjyazrIe dhArmika saMsthAnuM nirmANa karAvyuM. pUjya gurudevanA manamAM zikSaNa pracAranA kAryanI rUparekhA spaSTa hatI, eTaluM ja nahIM, paraMtu Adarza zikSaka viSenI paNa spaSTa chabI temanA mAnasamAM aMkita hatI. Adarza niSThAvAna, karma,niHsvArtha tathA cAritryavAna zikSaka ja Adarza vidyArthIonuM ghaDatara karI samAja, rASTra tathA dharma ane saMskRtine prANavAna karI zake evuM pUjya gurudeva mAnatA hatA. IMTa, paththara, simenTamAMthI nirmANa pAmelAM zALAnA bhavano kaMI Adarza vidyArthIonuM nirmANa nakarI zake. pUjyazrIjI zikSaNa pracAra mATe je rIte jAgRti dAkhavIkArya karatA hatA, tenAthI samudAyanA bIjA sAdhuo paNa temanI samakSa zikSaNa saMbaMdhI samasyAo rajUrI, temanuM upayogI mArgadarzana niHsaMkocabhAve meLavatA hatA. suratanA cAturmAsa pachI zAMtimUrti zrIhaMsavijayajI mahArAjeApaNA cAritranAyakane eka patra lakhyo hato. te patramAM tatkAlina jaina samAjanI durdazAno temaNe je citAra rajU karyo hato, e viSAdapreraka hato. patramAM temaNe lakhyuM hatuM... ApaNA samAjamAM badhI gaphalatanA mULamAM bhaNatA che... samAjamAM ekapaNa suzikSita ucca kakSAno zrAvaka hoya to saghaLA kAryo sArI rIte thaI zake... aphasosa! Aje lAkho zrAvakomAM Avo eka paNa suzikSita prabhAvazALI zrAvakanathI, jeno samagra samAja para prabhAva paDI zake. pratyeka varSe lAkho rUpiyAvAjAgAja, raMgarAgamevA miSTAna pAchaLa kharcanArA zrAvako zikSaNa pAchaLa pAIpaiso pAnakharcatA nathI!! AvA duHkhadAyI saMjogomAM Apa jevA pratApI prabhAvI puruSoe samAjane jAgRta karI zikSita karavI ja paDaze...!" -97 - Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - svAbhAvika che AvA patrathI pUjya gurudeva zikSaNapracAra saMbaMdhI vadhu gaMbhIratAthI vicAratA thaI gayA hoya ane koIpaNa bhoge jaina samAjane nirakSaratAnA kalaMkathI mukta karavA kRtanizcayI thayA haze! zikSaNa saMbaMdhI eka sarasa yojanA mahesANAnA zrAvakoe taiyAra karIne pUjya gurudeva pAse abhiprAya mATe mokalAvI hatI. pUjyazrIe yojanAnI talasparzI abhyAsa karI A pramANe pratyuttara pAThavyo hato... 'tamArIyojanA nisaMdehasarasane lAbhadAyI che, paraMtu suMdara zikSaNa mATe evA Adarza zikSaka taiyAra karavA jarUrI che, je nAnI vayanA vidyArthIone tamArI nirdiSTa yojanA pramANe keLavI zake... zikSaka jo sadAcArI ane dharmapremI haze, to te vidyArthIone saMskAra ApI suMdara rIte keLavI zakaze, paraMtu zikSaka jo lobhI ane tAdhu haze, vIsamaLatA hoya ane paccIsanA pagAranI lAlacamAM AvI sthAnAMtara karI javAnI vRtti sevato haze, svacchaMdI haze, AMtarika jUthavAdaphelAvanAro, khaTapaTiyo jIva haze, ektAnaTakaranAro haze to evA zikSakathI vidyArthI, vAlIke saMsthA koInuM paNa kalyANa kadApi nahIM thAya. Adarza zikSako vinAtamArA ghaDelA niyamo nirarthaka sidhdha thaze, kAraNake vidyArthIone kayA mArge doravaNI ApavI enI niyaMtraNa dorI zikSakonA hAthamAM rahelI che. mATe sau prathama tame loko sAcA ane Adarza zikSaka taiyAra karo." A vAta parathI spaSTa samajAya che ke pUjyazrIjI zikSaNa pracAranA kAryamAM keTalA cokkasa hatA. mAtra saMsthAo UbhI karI devI ja paryApta nathI, paraMtu e zikSaNa saMsthAo vyavasthita | kAma karI Adarza vidyArthIonuM ghaDatara kare evA vyavasthita zikSakonI bharatI karavA aMge pAga teo sajAga hatA. pUjya gurudeva kALa kSetra dravya tathA bhAva joI kAma karatA hatA. dharmanA utthAnanA kArya sAthe samAja sudhAraNA tathA zikSaNa pracAranA kArya sAru teo sakhata parizrama karatA hatA. teo cAturmAsa karavA khAtara karatA nahIM, paraMtu cAturmAsa daramyAna jyAM dharma prabhAvanAnI sAthe sAthe samAjanI hitarakSAnA kAryo thavAnI saMbhAvanA hoya, tyAM ja teo potAnI anumati ApatA hatA. sAdaDInA zrAvakoe eka vAra pUjya gurudeva samakSa tyAM comAsuM karAvavAnI mIThI jIda pakaDI. temaNe pUjyazrIjIne kahyuM, "kRpAnidhi!Apane zuM paMjAba ane bikAneranA zrAvako ja priya che? amArI to Apa evI rIte upekSA karo cho, jANe ke ame to zrAvako ja nathI! amane amArAdharma tathA guruo pratye anurAga ja nathI!" tyAre pUjyazrIjIe pratyuttaramAM jaNAvyuM 'bhAgyazALIo! tamAro Agrahaja batAve che ke tame loko devagurunA parama bhakta cho! chatAM huMkahyA sivAya rahI zakato nathI ke tame loko Aje paNa avidyAnA poSaka cho. tame loko jJAnapracAranI pravRttinathIktA. jJAna pracAra vinAnI koIpaNa vyakti nirarthaka ane binaupayogI che. paMjAbanA sau zrAvako jJAnapracAranI pravRtti kare che. bikAneramAM pAga A pravRtti cAlu che. mane mArI bhakti karAvavA karatAM vidyApracAra tathA dharmajJAnanI pravRtti vizeSa game che. jo tame loko paNa vidyApracAranI pravRtti AdaratA ho, to huM ahIM cAturmAsa karavA taiyAra chuM. mArA mATe to (98) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saghaLA sthAna tathA saghaLA zrAvako ekasamAna che. dharmajJAnanI pravRtti thavI Avazyaka che. mArI bhAvanA che, tame loko goravADamAM eka mahAvidyAlaya sthApita karo. goravADanA pratyeka gAmamAM tenI zAkhArUpe eka eka pAThazALA kholo ane temAM tamArA bALakone bhaNAvavAnuM zarU karo." sAdaDInA zrAvako pUjya gurudevanI bhAvanA samajyA. temaNe pUjyazrIjInI bhAvanA pramANe vidyApracAranI dizAmAM nakkara prayAsa karavAno nirdhAra jAhera karyo. badhA zrAvako thoDIvAra mATe upAzrayanI nIce AvyA. carcA-vicAraNA karI cidIo nAkhI. thoDI ja vAramAM 60 hajAra rUpiyA lakhAIgayA pachI badhA pUjya gurudeva pAse gayA. savinaya vaMdanA karI temaNe kahyuM, mahArAja! hAla to ATalI rakama jamA thaI che. thoDA samayamAM ja sAdaDImAMthI eka lAkhano phALo thaI jaze. uparAMta AsapAsanA gAmomAMthI paNa ATalI rakama jamA thaI jaze. amane AzA che ke have Apa ahIMcAturmAsa karI amane lAbha Apazo." vighapracArasAru taiyAra thayelA zrAvakonA utsAha umaMga tathA kAryazIlatAthI prabhAvita thaI pUjya gurudeve cAturmAsanI anumati ApI dIdhI. bhaktonI cAhanAno upayoga paNa | pUjyazrIjI vidyA pracAranA kAryamAM A rIte karI potAnA nirdhArita lakSyane pAra pADavAnI kSamatA dharAvatA hatA. sAdaDInA cAturmAsa daramyAna yojAyela zvetAMbara sabhAno samAroha pUro thayo tyAre | zivagaMjanA agraNI zeThazrI gomarAjajIe pUjya gurudevane kesariyAnAsaMghamAM sAdhu samudAya sAthe padhAravA vinaMtI karI. pUjyazrIjIe temane javAbamAM jaNAvyuM... - 'bhAgyazALI AtmA! tIrthayAtrA karavI e zubha kArya che. enAthI mananI pavitratA vadhe che, karmanirjarA thAya che ane tethI mokSano mArga vadhu mokaLo thAya che, paraMtu atyAre goravADamAM | vidyApracAranA kAryamAM huM vyasta hovAthI AvI zakIza nahIM. jyAM sudhI vidyApracAranA A vistAramAM zrIgaNeza nahIM thAya, tyAM sudhI A prAMta choDavAnI mArI bhAvanA nathI."zeThazrIe tyAre vidyApracAranA kAryamAM dasa hajArano phALo ApavAnI taiyArI paNa dAkhavI, chatAM pUjya gurudeva potAnuM kAryakSetra choDavA rAjI na thayA. joke pAchaLathI zeThanI bhAvabhakti tathA bhAvanA joItemaNe saMghamAM joDAvAnI rajA ApI hatI. potAnA vidyApracAranA abhiyAna pratye pUjya gurudeva kevA jAgRta hatA, keTalI niSThAthI dhyeyaprAptine samarpita hatA tenI pratIti uparokta ghaTanAmAM thAya che. kAryAraMbhathI kAryanI pUrNAhuti sudhI teo haMmezAMgaMbhIratAthI, pUrI laganathI e kAma pAchaLa lAgelA rahetA hatA. paMjAbamAM maMgala zubhAzayathI praveza IpachI zrAvako temanA AraMbhelA zikSaNa pracAranA kAryamAM rasa le ane racanAtmaka pravRttio dvArA dharmanI prabhAvanA kare e hetu siddha karavA pUjya gurudeve eka pratijJA lIdhI hatI. jyAM sudhI svargastha gurudeva zrI AtmArAmajI ma.sA.nI puNyasmRtimAM eka vizALa zikSaNa saMsthA zarunahIM thAya, tyAM sudhI benDavAjAM sAthe dhAmadhUmathI huM kayAMya nagarapraveza nahIM karuM...!" lAhoramAM AcAryapadavIthI alaMkRta thayA pachI pUjyazrIjI gujarAMvAlAzrIsaMghanI hArdika vinaMtIne mAna ApI tyAM padhAryA. pUjya gurudevanA niyama ane pratijJAthI sau vAkepha hatA. gujarAvAlAzrI saMghe paMjAbanA anya zrIsaMdhonA agraNIo sAthe, - 99 - Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beThaka yojI. A bAbatamAM vicAra vimarza karyo. nirNaya lIdho. badhA agraNIonI AgevAnI letA gujarAvAlA zrIsaMghanA netA lAlA mANekacaMdajI, jagannAjI tathA pannAlAlajIe bhaktibhAva pUrvaka gurudeva samakSa nivedana karyuM, 'kRpAnidhi! ApanA niyamanuM pAlana thaze. ame gujarAMvAlA zrIsaMgha taraphathI Apane khAtarI ApIe chIe ke, A cAturmAsamAM ja zrIsaMgha zikSaNa saMsthAnI sthApanA karIne ja raheze. Apa amArA para vizvAsa rAkho ane dhAmadhUmathI nagarapraveza karAvavAnI anumati Apo.' agraNIonI vAta sAMbhaLI pUjyazrIjInA caherA para saMtoSa ane AnaMdanI lAgaNI vyApI gaI. sasmita vadane temAge bhaktone rajA ApI. | gujarAvAlAmAM pUjyazrIjIe gurubhaktithI prerAIne eka divasa pratijJA lIdhI.. 'jyAM sudhI ApAgA gurudeva zrImad vijyAnaMdasUrIzvarajI mahArAja (AtmArAmajI ma.sA.) nAsamAdhisthAnamAM gurUkuLanI sthApanA nahIM thAya, tyAM sudhI huMgoLa, khAMDatathA temAMthI banatA vyaMjano grahAga nahIM karuM! dUdha paNa kidhuM ja pIza!' te samayamAM gurukaLa banAvavA eka lAkha rUpiyAnI jarUra paDe ane tyAre paMjAbanA zrAvako eTalA tavaMgara nahotA, ke pUjyazrIjInI IcchA jhaTapaTapUrI karI zake! - pUjyazrIjInI pratijJAnI jANa paMjAbamAM anyatra vicaraNa karatA temanA atyaMta bhAvanAzALI ziSya upAdhyAya zrI sohanavijyajI mahArAjane thaI. temaNe manomaMthana karI eka yojanA ghaDI. temaNe paMjAbanA aMtariyALa grAmya vistAromAM avirata bhramaNa zarU karyuM. dareka prakAranI aDacaNo ane parisato veThI temaNe gAmaDe gAmaDe zrAvakono saMparkakaryo. sau bhAvikone potAnI prabhAvaka zailImAM pravacano ApI, pUjyazrIjInA zubha saMkalpane paripUrNa karavA lokone protsAhita karyA. temanA saMniSTha prayAsonA pariNAme temaNe ekalavIra thaI68 hajArano phALo ekaThokarAvI lIdho. - pUjya gurudevanA bIjA ziSya paMnyAsa zrI lalitavijayajI mahArAja tyAre muMbaImAM vile pArle khAte rokAyelA hatA. temanI tabiyata kharAba hatI. pUjya gurudevanI pratijJAthI teo ciMtAtura thaIgayA. paraMtu pote bImAra hovAthI A bAbatamAM kaMIpaNakaravAlAcAra hatA. temanI sukhasAtApUchavA temanA vaiSNava bhakta zeThazrI viThThaladAsa ThAkuradAsa eka divasa AvyA. temaNe zrIlalitavijayajIne potAnA gurukaryA hatA. temaNe ciMtAnuM kAraNa pUchyuM pUrI vAta jANI zake bAkInI rakama potAnI pAsethI mokalAvI ApI. ApaNA cAritranAyakanI pratijJA paripUrNa karAvI, Ama gujarAvAlAmAM gurukuLanI sthApanAnuM pUjya gurudevanuM sapanuM sAkAra thayuM. jo ke vadhu paDatA parizrama tathA AhAra vihAranI aniyamitatAnA kAraNe pUjya gurudevanA priya ziSya upAdhyAya zrI sohanavijayajI mahArAjanuM svAthya bhayaMkara rIte kathaLyuM ane kALAMtare temano svargavAsa thaI gayo. e draSTie vicAratA pUjya gurudevanI zikSaNapracAranI pravRttinA kAraNe Aje jaina samAja tenA je mIThAM phaLa bhogavI rahyo che, tenA mULamAM upAdhyAya zrI sohanavijyajI ma.sA. jevA gurubhakta tapasvInuM svaicchikakatRtvabhAvathI apAyeluM balidAna pAga raheluM che. pUjyazrIjInI sAmAjika utkarSanI pravRttine je te samaye sAMsArika gaNAvanAra TIkAkAroe A vAtanI noMdha levAnI jarUra hatI ja. (100) Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. saM. 1944mAM rAdhanapuramAM pUjyazrIjInI nizrAmAM jaina borDIMganuM uddaghATana karavAmAM AvyuM. tyAMthI vihArakarI pUjya gurudeva pATaNa padhAryA tyAre vyAkhyAna sabhA pUrNa thatAM jJAna upAsaka be yuvakoe pUjya gurudevane kahyuM, 'kRpAnidhi ! vayovRddha pravartaka pUjya zrI kAMtivijayajI mahArAja, pUjya zrI caturavijayajI mahArAja tathA pUjya zrI puNyavijyajI mahArAje sahiyArA prayAsa karI pATaNanA jJAna bhaMDArono udhdhAra karI, seMkaDo jJAnapUrNa graMthone kIDA, UdhaI tathA jIvAtathI bacAvI moTo upakAra karyo che. gurudeva! zuM Apa dhanika dAnavIrone pATaNamAM eka jJAnamaMdira banAvI ApavA taiyAra karI zako?' 'zA mATe nahIM, bhAIo?A kAryaavazya thavuM joIe... mArI bhAvanA to A kAryamAM sarvasAdhAraNa vargane joDavAnI che. pAdarahe, emanI zraddhA tathA gurubhakti paNa bIjAothI saheje ochI nathI. e loko A kArya upADI leze to dhanavAno paNa pAchaLa raheze nahIM.' jJAnamaMdira banAvavAnI yojanAne mUrta svarUpa ApatA bIjA ja divasathI pATaNanA mahollAomAM sabhAo bharavAno kAryakrama zarU karAyo. pUjya gurudeve saMbodhana karatA kahyuM... '... viziSTa padArthanI A bhIkha che... pATaNanuM kalyANa thAya, nagarIno uddhAra thAya ane hIrAmotIthI adhika mUlyavAna khajAnAnuM rakSaNa thAya evI A viziSTa mAMgaNI che. ApaNA jaina dharmanA bahumUlya graMtharatno tathA jJAna bhaMDAronI kiMmata tamArI draSTie kadAca ochI haze, paraMtu jagatanI draSTie e amUlya che. evA kiMmatI jJAnagraMtho mATe eka jJAnamaMdira ahIM bane e mArI mAMgaNI che. jenI jevI zakti te mujaba pAMca hajArathI pAMcaso, are !pAMca rUpiyAnuM paNa dAna karI zake che. jenI pAse kabATo che, kabATa Ape... pustako rAkhavA nAnI peTI paNa ApI zako cho. koIpaNa vyakti Aje mArI jhoLImAM kaMIja nAkhyA sivAya ahIMthI na jAya...!" - pUjya gurudevanI hRdayasparzIvAta sAMbhaLI zrotAo bhAvavibhora thaIgayA. ekanAnI bALakIe potAnI vIMTI utArI ApI...koImahilAe kaMgana utArI ApyuM...koIe bahumUlya hAra utArI Akho... rUpiyAnoTono varasAda thayo. mukta mane saue dAnagaMgA vahAvI dIdhI. ane Ama jotajotAmAM thoDAka divasomAM ja jJAnamaMdira banAvavA mATe paryApta phALo ekaTho thaI gayo. vi. saM. 1995mAM pUjyazrIjIne dIkSA grahaNa kare pacAsa varSa pUrNa thavAnA upalakSyamAM suvarNa jayaMtinI bhavya ujavaNI aMbAlAmAM karavAmAM AvI. pUjya gurudevane AtmAnaMdajaina mahAsabhA paMjAba dvArA mAnapatra ApavAmAM AvyuM. bhakatoe umaMga utsAhathI bhagavAna mahAvIra svAmInI jya...!' AtmArAmajI ma.sA.nI ja..!" tathA vijyavallabhasUrijI ma.sA.nI jaya...!" nA jayajayakArathI vAtAvaraNane bharI dIdhuM. bhaktonA nArA zamI gayA tyAre pUjyazrIe kahyuM... 'tame lokoe bulaMdanArA lagAvyA enAthI zuM prApta thayuM? mAre to gurudeva AtmArAmajI ma.sA.nuM apUrNakAma paripUrNa karavAnuM che... AmAnapatrathI mane tame loko cakkaramAM pADI zako tema nathI... A jJAnapatra grahaNa karavAno hAlamane koI adhikAranathI. A sanmAnapatra hAla (101 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to paMjAba saMgha pAse ja raheze. jyAre mArI zarata pUrI karAze, tyAre ja huM eno svIkAra karIza! mArI zarata che... eka koleja sthApavA aMbAlA saMgha pacAsa hajAra, paMjAba zrIsaMgha pacAsa hajAra tathA muMbainAzeThapacAsa hajAra rUpiyA Ape. ArIte kolejanA nirmANa kArya mATe doDha lAkha rUpiyA ekaThI thavA joIe. emAM paNa aMbAlA tathA paMjAbanA zrI saMghe mArI zarata pUrI karavA mATe pahela karavI paDaze...'pUjya gurudevanI vAta pUrI thaI ane tANa koleja mATe thoDIka rakamo lakhAvavAmAM AvI. - pUjyazrIjInI upasthitimAM jyAre jyAre paNa nAnA moTA utsavonI ujavaNI thatI ane bhAviko temane sanmAnita karavA utsuka banatA, tyAre tyAre pUjya gurudeva prazaMsA, prazastipatro tathA sanmAnatA bhAvikonAe umaLakAne samAja tathA dharmanA utthAnanA racanAtmaka kArya tarapha vALI potAnA jaina samAjanA abhyadayanA abhiyAnane AgaLa dhapAvatA hatA. pUjya gurudeva jaina sAhityanA pracAra mATe pratijJAbaddhahatA. ekavAra eka paMDitajIe jaina dharma vizenA potAnA lekhamAM saidhdhAMtika rIte bhUlo karI tyAre pUjyazrIe je te saMghanA agraNIonuM dhyAna e kSati tarapha dorI bhaviSyamAM chapAnAra dareka jaina sAhityanI kRtinuM vyavasthita parIkSANa thAya evI goThavaNa karAvI hatI. - pUjyazrIjInI preraNAthI ja khaMbhAta, pATaNa, rAjasthAnanA dUranA pradezonA purANAM jaina sAhityanI mAvajata karI hajAro prAcIna graMthone vyavasthita karavAmAM AvyA hatA. pATAgamAM e jaina sAhitya mATe jJAnamaMdira paNa banAvavAmAM AvyuM hatuM. pUjya gurudevanI preraNAthI sva. pravartaka zrI kAMtivijayajI mahArAjanA ziSya muni zrI bhaktivijayajI mahArAje 1325 hastalikhita graMtha ekaThA karyA hatA. te ja pramANe muni zrI labdhivijayajI mahArAje paNa 210hastalikhita graMtho ekaThA karyA hatA. - pAlitANAthI vihAra karI pUjyazrIjI bhAvanagara padhAryA, tyAre bhAvanagaranI jaina sabhAe temanI upasthitimAM lagabhaga traNa hajAra jeTalA hastalikhita graMthone prakAzita karAvavAnI ghoSaNA karI. A prasaMge pUjyazrIjIe AtmakAMti jJAnamaMdiranuM uddhATana karatA, A mahAmUlya graMtho paravAsakSepanAkhI AzIrvacana kahyA. temaNe potAnA vakatavyamAM jaNAvyuM... jaina sabhAnA kAryakartAo tathA sabhyone huM A prasaMge jaina sAhityanA mUlyavAna graMthonA prakAzana kArya badala dhanyavAda pAThavuM chuM. pUjya gurudevanA svargavAsanA trevIsamAM divase ja temanA nAmathI graMtha prakAzaka sabhAnI sthApanA karI tenuM suMdara saMcAlana karavA tathA ghera ghera jJAnajyota phelAvavA badala huM bhAvanagaranA jaina bhAIonI anumodanA karuM chuM... Aje vizvazAMti mATe jaina siddhAMtono pracAra thavo atyaMta Avazyaka che...' ...pUjya AtmArAmajI ma.sA.nA sarasvatI maMdironI sthApanAnA adhUrA svapnane paripUrNa karavA huM prayatnazIla chuM. temanI preraNAthI ja Aje paMjAbamAM gurukuLa, miDala skUla, hAiskUla, kanyAzALAo, kolejo tathA pustakAlayo pUjya gurudevanA nAmathI sthApita karAvyA che ane e pravRtti Aje paNa cAlu che. Aje gurudevanA janma divase jhagaDiyA jevA zAMta pavitra sthAnamAM paNa eka gurukuLanI sthApanA thAya, to AsapAsanA grAmINa vistAranA (100) Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyArthIo mATe e AzIrvAdarUpa siddha thaze. mahAnagaro tathA zaheromAM to aneka zaikSaNika saMsthAo kAryarata che, paraMtu nAnAM nAnAM gAmaDAMo Aje pAga zikSaNathI vaMcita che. AvA vAtAvaraNamAM jyAM vyAvahArika zikSaNano abhAva vartAya che, tyAM temane dhArmika zikSaNa to kayAMthI prApta thAya? gAmaDAnA uddhAra vinAdezano uddhAra asaMbhava che. eTale jo tame cAho to AjanA zubha divase saMkalpa karI A prasaMgane dIpAvI zako cho.' jhagaDiyAmAM gurukuLa sthApavAnA pUjyazrIjInA prastAvane lokoe umaLakAbhera vadhAvI lIdho hato, paraMtu pUjyazrIjI jANatA hatAke ghaNIvAra loko utsAhamAM AvI je kAma karavAno saMkalpa kare che, pAchaLathI temano utsAhaThaMDo paDI jatAM ekAmarakhaDI paDe che. eTale jhagaDiyAmAM gurUkuLa banAvavAnA kAmamAM zithilatAna AvI jAya te mATe mAMgaroLa padhArelA pUjyazrIe jhagaDiyAthI maLavA AvelA bhakto samakSa rAtre vAtacIta karatA potAnI pratijJA jaNAvI dIdhI...'vi.saM. 2009nIkAratakanI pUnama sudhI jo gurukuLanI sthApanA nahIM thAya to huM AhAramAM ghIno tyAga karIza!' tyAM upasthita jhagaDiyAnA samarpita agraNI bhaktoe paNa dUdhadahIMnA tyAganI pratijJA lIdhI. gurubhakta upAdhyAya zrI samudravijayajI mahArAje paNa ghIna khAvAnI pratijJA lIdhI. pUjya gurudevanI pratijJAe jAduI prabhAva pAtharyo ane temaNe nakkI karelI samayAvadhimAM jajhagaDiyAmAM suMdara gurukuLanI sthApanA bhAvikoe karI potAnI gurubhaktino paricaya Apyo. Ama dIkasvayaMnAdehadamananI pratijJAorIne paNa pUjyazrIjIe potAnA dharma tathA samAjanA utthAnanA abhiyAnane gatimAna rAkhyuM hatuM. I.sa. 1952nA muMbainA cAturmAsaramyAna pUjya gurudevanI virUddha copAniyAM chapAvI keTalAka chidrAnveSI lokoe apapracAra zarU karyo hato. pUjyazrIe tyAre tenA pratyAghAtamAM bhaktone jaNAvyuM hatuM... sAdhu, sAdhvI, zrAvakatathA zrAvikA koI potAnI jAtane mAro bhakta mAne che, emane mAre eTaluM ja kahevAnuM che ke cAhe game teTalA henDabIlachapAya, vartamAnapatromAM TIkAo thAya paraMtu ApaNe gabharAvAnI jarUra nathI. mAro Dha nirdhAra jANI lo... bhale lAkha AlocanA thAya, virodha thAya chatAM mAruM samAjanI unnatinuM kAma, sAhityapracAra tathA zikSaNa saMsthAonA vikAsanuM kAryakadApi aTakaze nahIM... jIvananA aMtima zvAsa sudhI A kAryone pAra pADavAno huM bhagIratha prayAsa karato ja rahIza..!' potAnA sudhArAvAdIsamAjasevA tathA zikSaNa pracAranA kArya pratye pUjya gurudevakeTalA samarpita hatA tathA temano saMkalpa keTalo majabUta hato enI pratIti uparokta ghaTanAmAM sArI rIte thAya che. muMbaInA koTanA upAzrayamAM pUjya gurudeva rokAyA hatA. narasIbhAInAmanA eka zrAvaka bhAIe potAnI dharmapatnInI smRtimAMnyApAzALA kholavA sAruekalAkha rUpiyAnuM mAtabara dAna ApyuM hatuM. e saMdarbhamAM neNasIbhAInuM bahumAna karavA zrI kacchIvIsA osavAla samAje ekasamAraMbhanuM Ayojana karyuM hatuM. e samAraMbhamAM pUjya gurudevane AzIrvAda ApavA sAru Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTa nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM. e samAraMbhamAM pUjyazrIjIe strI zikSaNa para eka mananIya pravacana ApatA jaNAvyuM hatuM... 'jagatanA mahAna jyotirdharo ane saMto mahaMtonI janmadAtrI mAtA to so zikSakonI garajasAratI zreSTha zikSaka samAna che. jo mAtA azikSita haze, to tenuM saMtAna paNa abhaNa ja raheze... saMskArI zikSita ane dharmapriya mAtA ja potAnA saMtAnane saMskAradhana ApI samAjanA ghaDataramAM suMdara phALo ApI zakaze. chokarAo mATe to ApaNe lAkho rUpiyAno kharca karI navI navI saMsthAo kholIe chIe, paraMtu chokarI to parAyA ghera javAnIche, evuM vicArI tenA utkarSa viSe dhyAna ApatA nathI. ApaNe e sadAya smaraNamAM rAkhavuM ghaTe ke putrI to gRhalakSmI che, kuLadIpikA che. chokarIo mATe paNa gurukuLa, vidyAlaya tathA chAtrAlayo hovAM jarUrI che. ApaNI putrIo paNa sAvaja bAlikA jevI sAhasika ane satIo jevI suzIla hovI joIe. jJAna ja dIpaka che. Atma kalyANa paNa jJAna dvArA ja prApta thAya che...' uttama dharmavettAnI sAthe sAthe pUjya gurudeva krAMtikArI samAja sudhAraka paNa hatA tenI pratIti A prasaMgamAM thAya che. madhyama varganA tejasvI vidyArthIone ucca zikSaNa mATe sahAyatA ApavAnI eka yojanA kapUracaMdajIe pUjya gurudeva samakSa prastuta karI hatI. pUjya gurudeve e kArya mATe temane zubha AzIrvAda pAThavyA hatA. e yojanAne jaina samAjanA agraNIoe joradAra vidheyAtmaka pratibhAva Apyo. jota jotAmAM cauda vidyArthIonA ucca zikSaNanI vyavasthA peThe eka lAkha ane cAlIsa hajAra rUpiyAno phALo ekaTho thaI gayo. dAnavIronA dilanAM dvAra khUlI gayAM. pUjyazrIjInA zubhAzayanA pariNAme zikSaNa pravRttine pravega ApavAnI temanA aMtaramAM preraNA jAgI hatI. aMtamAMkapUracaMdajInA parivAre pacIsa tejasvI vidyArthIone bhaNAvavA zrI mahAvIra jaina vidyAlayane aDhI lAkhanI mAtabara rakma ApI. vidyAlayanI samitie erakamanA badalAmAM kapUracaMdajInA parivAranuM sArvajanika rUpamAM sanmAna karavAno nirNaya karyo. amadAvAdanA prasiddha zeThakasturabhAIlAlabhAInI adhyakSatAmAM tA. 14-10-1953nA divase yojAyelA bhavya samAraMbhamAMkapUracaMdajInuM dabadabAbhera sanmAna karavAmAM AvyuM. A prasaMge kasturabhAIe potAnAM vaktavyamAM jaNAvyuM... 'pUjya AcArya zrIvijayavallabha sUrIzvarajI ma.sA.nA sadupadezathI temanA puNya pratApe ja A saMsthAnI sthApanA thaIzakI che.' A samAraMbhamAM pUjya gurudeve potAnA vaktavyamAM preraka vAta jaNAvatAM kahyuM 'jIvanamAM dhana to aneka vyaktio kamAya che, paraMtu teno sadupayoga to jUja loko ja karI jANe che ! apAra saMpattinA DhagalAmAM ALoTatA e lokoe jANavuM joIe ke te loko e saMpattinA mAlika nathI, paraMtu TrasTI che. zeThakapUrajI tathA temano parivAra A satyane samajI zakyA che. emanI A draSTine, samajaNane jeTalA paNa abhinaMdana pAThavAya eTalA ochA che. vidyAlayanI samitine huM Agraha karIza ke e loko saMsthAnA A nirdhArIta uddezane saphaLa banAvavA paryApta prayAsa kare.' pUjyazrIjInuM eka divAsvapna hatuM... jaina dharma tathA samAjanuM kalyANa ! jagatanA jIva mAtranuM kalyANa ... zikSaNano sArvatrika pracAra ! tejasvI vidyArthIonA ucca abhyAsa mATe 104 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TrasTa sthApavAnI vAta mATe jyAre zrI kUlacaMdajI tathA zrIkapuracaMdajI AzIrvAda levA gayA hatA tyAre temanI vAta sAMbhaLI pUjya gurudeva bolyA hatA.... 'bhAgyazALIo! mArI bhAvanAthI tame kyAM ajANa cho? vidyAlaya to vidyAmaMdira che. tamArA jevAbhAvanAzALI be cArasano jo maLI jAya to mArI IcchA eka vizva vidyAlaya sthApavAnI che, je jaina darzana, jaina sAhitya, jaina tatvajJAna tathA anya dharmonuM tulanAtmaka draSTithI adhyayana karavAnuM eka vidyAdhAma banI jAya. Aja mArI bhAvanA che. aMtaranI IcchA che. mane zraddhA che ke tame je loko vidyAlayane samRddha banAvazo. mArA maMgala AzIrvAda tamArI sAthe che." satya, ahiMsA aparigraha jevA mahatvanA siddhAMto dharAvatA jaina dharmamAM vizva zAMti vizvika bhAIcArotathA sukhI mAnavasamAjanI racanA karavAnI kSamatA rahelI che. A vAta pUjya gurudeva jAgatA hatA, paraMtu dhArmika maryAdAonA kAraNe sAdhu bhagavaMtonA vihAra dariyApAranA dezomAMna thaI zakavAnA kAraNe jaina dharmano pracAra prasAra vaizvika stare maryAdita rahyo che. jo AvA jaina vizva vidyAlayanI sthApanA thAya to vizva stare jaina dharmanA pracAra prasArane eka navIna baLa prApta thAya e vAta pUjyazrIjI jANatA hatA, paraMtu temanI A bhAvanA tatkAlIna bhAviko samajI zakyA nahIM. vaLI A vAta pachI ekAda varSamAM ja pUjyazrIjI kALadharma pAmyA eTale A soNaluM adhUruM ja rahyuM ane Aje paNa temanuM e dIvAsvapna sAkAra thaI zakyuM nathI. pUjya gurudeve potAnA kALadharma pahelAMnA thoDAka divaso pUrve paNa A vAta jaina samAjanA agraNIo samakSa doharAvI hatI. upasthita agraNIone saMbodhatA pUjyazrIjIe kahyuM hatuM, ApaNA prANa priya tAraNahAra pUjya AtmArAmajI ma.sA.no saMdeza jagatamAM phelAya te sAru jaina tattvajJAnanA bodhane aMgrejImAM chapAvI tene duniyAbharanA saghaLA pustakAlayomAM mokalavo joIe... eka 'jaina sAhitya pariSada'nI yojanA paNa ghaDAvI joIe. mAro saMdeza eTalo ja che ke samAja tathA dharmanA sarvAgI vikAsa mATe jaina sAhityano vizeSa pracAra karavAnI jarUra che. jaina zikSaNa saMsthAone majabUta banAvavAnI AvazyakatA che. tame badhA jaina samAjanA saMgaThanakartA cho eTale ja tamane kahuM chuM ke samAjanA kalyANamAM jo tamAruM kalyANa mAnazo, to jaina zAsanano jagatamAM jaya jayakAra thaI jaze...!zAMti ! zAMti! zAMti !!' tA. 19-09-1954nI rAtre pUjya gurudeva dvArA apAyelA e aMtima saMdezamAM paNa temaNe zikSaNa pracAra para vizeSa bhAra mUkatA samagra jaina samAjanA kalyANanI vAta karI hatI. jaina sAhityanA prakAzana viSenI pUjya gurudevanI cokasAI aMge A pUrva sAmAnya ullekha thaI gayo che. chatAM e prasaMgane jarAbArIkAIthI atre joIzuM. eka vAra pUjya gurudevanA hAthamAM jAmanagaranA paMDita zrI hIrAlAla haMsarAjajI racita 'jaina dharmano ItihAsa' nAmanuM parata AvyuM. pUjyazrIe pustakano talasparzI abhyAsa karI abhiprAya ApatA lakhyuM ke A pustakamAM dharma aMgenI keTalIka vAto anucita tathA khoTI che." AvI kSatio nivAravA temaNe dharmasaMbaMdhI paryApta jANakArI dharAvatA abhyAsu lokonI eka samiti banAvavAnI bhalAmaNa (105) Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI, je jaina sAhityanI kRtionA prakAzana para dhyAna ApI hakIkata doSa nivArI zake. AvI takedArInI vAta pUjya gurudeve vi.saM. 1959 mAM karI hatI, paraMtu temanI vAtane samarthana to vi.saM. 1990mAM amadAvAdamAM maLelA muni saMmelanamAM maLyuM ane tyAre AvI prakAzana parIkSaNa nirIkSaNa aMge eka samitinI racanA thaI. A samitie lagabhaga pacIsa varSa sudhI potAnI sevAo bajAvI hatI. paMjAba kezarI pUjyAcArya zrImadda vivallabha sUrIzvarajI ma.sA. eka AjJAMkita gurubhakta banI AjIvana kaThora parizrama karI paMjAba tathA rAjasthAnamAM vizeSa zikSaNapracAranuM abhiyAna calAvI jaina samAjamAM jAgRtinA prANa phUMkayA hatA. temaNe jaina sAhitya saMvardhananI paNa kAmagIrI bajAvI eka krAMtikArI dharmavettA uparAMta prakhara samAja sudhArakanI yAdagAra bhUmikA nibhAvI hatI. temanA upakAra jaina samAja kadApi bhUlI zakaze nahIM. 106 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'je 1ra bhakato tAraNahAra devAdhideva paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjI jyAre kevalyane upalabdha thayA, tyAra pachI temanA divya prabhAvI vyakitatva ane satyapUrNa AtmoddhAraka vANInA kAraNe aneka rAjAmahArAjAotyAga ane tapazcaryAno mahimA jANI temanA bhakta thayA hatA. te ja pramANe paramAtmA gautama buddhanA satyaprakAzathI prabhAvita thayelA aneka rAjavIotathA anya loko temanA bhakta thaI gayA hatA. AcArya bhagavaMta zrI haribhadrasUrijInA virala vyaktitva tathA dharmaprerita amRtavANIthI prabhAvita thaI hajAronI saMkhyAmAM tatkAlina kSatriyo temanA bhakata banI gayA hatA. saMta kabIra tathA nAnakanA paNa prabhAvathI anekavividha dharma jAtinA loko temanA bhakta banI gayA hatA. TUMkamAM jyAM satya che, saMsAranA udyAnamAM jyAM zAMti AnaMda ane saMtoSanA praNetA viralasAcA saMto, mahApuruSo, mahAtmAo tathA sAdhupuruSArUpI paramAtmAnA suvAsita puSpo pAMgaryA che, tyAM pataMgiyA, madhamAkhInI jema loko dharma, jJAti, jAtinA bhedabhAva bhUlI AtmakalyANa sAru AvA mahApuruSonA anuyAyIo, ziSyo, bhakto banI gayA che. kalikAla kalpataruyugadraSTA AcArya bhagavaMta zrImad vijayavallabha sUrIzvarajI mahArAja sAhebapaNa ahiMsAnA parama pUjArI aparigrahImahAtmA hatA. mRdu prabhAvaka vANInA svAmI hatA. samatAbhAvanA upAsaka hatA. mAnavatAvAdI temano draSTikoNahato. maitrI, karAgA, mAdhyasthI bhAvanAnA sAkSAt mUrti hatA. nirabhimAnI temanuM vyaktitva hatuM. saghaLAmAM paramAtmAno vAsa jotA pUjyazrIjI anya sarvadharmono samAdara karanAra jJAnI-dhyAnI saraLa vyaktitvanA mahApuruSa hatA. AvA viralakarmayogI sAdhupuruSanA vyaktitvamAM eka anokhI AbhA hatI. temanA vANIvartanamAM eka paropakArI saMtapuruSanA darzana thatA hatA. jenA darzana uparAMta hiMda, bauddha tathA anya dharmonuM talasparzI jJAna teo dharAvatA hatA. AvA mahApuruSa pachI koI eka ja saMpradAyamAMke dharmamAM lokapriya zI rIte rahI zake? pUjyazrIjInI AvI sarvagrAhI sAdhutAnAM paripAkarUpe teo jainomAM jamAtra nahIM, paraMtu A uparAMta hiMduo, muslimo, zudro, zIkho tathA IsAIo ema anya jainetara lokomAM paNa khUba ja lokapri thayA hatA. jainonA A jyotidharamahApuruSa jainetara lokomAM keTalA lokapriya thayA hatA, enI jhAMkhI tokeTalIka ghaTanAo uparathIja thaIzakaze. koI ajANyA sAdhu saMta phakIrane loko vadhumAM vadhu to bhojana, bhikSA, vastra ItyAdi arpaNakarI, svAgata karI, sAdhutAno samAdara karatA hoya che, paraMtu temane potAne tyAM bhAgye ja Azraya ApatA hoya che. vaLI jyAM mAnavatAnI vizALatAne bhulAvI alaga alaga saMpradAyo, vADA tathA paMthathI baMdhAyelA hoya che evA saMkucita mAnasa dharAvatA loko mAtra potapotAnA vADA saMpradAyanA sAdhusaMtone potAnI dharmazALA, maMdira ke raheThANamAM Azraya ApatA hoya che. paraMtu pUjyazrIjInA jIvanamAM ajANI jagyAoe paNa Azraya bAbata koI samasyA kadIpaNa uddabhavI nahotI. pUjyazrIjInA vyaktitvamAMthI nItaratI zAMtidAyaka sukhadAyI sAdhutA ane divyatAnA prabhAvathI jainetara lokonA aMtaramAM eka prakAranI AtmIyatA pragaTa thatI ane - 107 - - - - --- ---- - Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo temane potAnA ja dharma saMpradAyanA gurudeva hoya e rIte sanmAnabhera AvakArI yathocita bhakti karatA. paMjAbamAM tyAre nAnA nAnA aMtariyALa gAmomAM jainonI vastI sImita hatI. pUjyazrIjI to dharmanA teja prasarAvavA durgama kaSTadAyaka ajANyA grAmya vistAromAM paNa TADha, bhUkha-tarasa, AzrayanI ciMtA phikara karyA sivAya vihAra karatA. AvA samaye temane ghaNIvAra zIkhonA gurudvArA, hiMduonA maMdiromAM rokAvavAnA prasaMga AvatA. A zuM sUcave che? pUjya gurudeve evA gAmomAM pANamahinomAsa rahIdharmaprabhAvanA karI che, jyAMderAvAsI jaina parivAranuM eka paNa ghara na hoya. te samaye evA gAmomAM vasatA sthAnakavAsI jaino vaiicArika vizALatAnA abhAve pUjya gurudevane AhArapANIno paNa lAbha na ApatA. to pachI evAgAmomAM pUjyazrIjIne bhikSAcarI tathA Azraya sthAna koNe ApyA haze? pUjya gurudevanI pratibhA tathA darpaNa samAna nirmaLa sAdhutAthI prabhAvita thayelA temanA jainetara bhakto evI paristhitimAM pUjyazrIjInI sAra-saMbhALa letA haze ema saheje mAnI zakAya. 1947mAM bhArata pAkistAnanA bhAgalA thayA, tyAre pUjyazrIjI sAdhu sAdhvIgaNa tathA zrAvako sAthe gujarAMvAlAmAM rokAyelA hatA. bhArata sarakAre temane hiMdusthAna lAvavA lazkaranI eka nAnakaDI TukaDI paNa mokalI hatI. gujarAMvAlAthI A loko ravAnA thayA tyAM emane khabara maLI ke AgaLamArgamAM keTalAka muslimo temane lUMTavAnA IrAdenahera pAse chupAIne beTI che, eTale A lokone rokAI javuM paDyuM. daivayoge tyAre lagabhaga 20 jeTalA sainikonI kaDI laI eka zIkha saradArajI nIkaLyA. sAthe temanA dharmapatnI paNa hatA. e bahene pUjya gurudevane oLakhI lIdhA ane potAnA patidevane pUjyazrIjInI madada karavA vinaMti karI. saradArajIe bIjA kAma paDatA mUkI pUjyazrIjInI sahAyatA karI. A ghaTanAmAM zIkha saradAranI patnIe pUjyazrIjIne kyAMka joyA haze. kadAca temanI amRtavANIno lAbhapAga lIdho haze ane te kharekhara pUjya gurudevanI sAdhutAthI avazya prabhAvita thaI hovI joIe ane temanA tarapha bhaktibhAva paNa teno keLavAyo haze. pUjyazrIjInI eka jainetara mahilA bhaktanI bhAvanA kevI upakAraka siddha thaI? manuSyano svabhAva che ke je vastu tenI pAse hoya che tenAthI te vadhu samaya AkarSita nathI raheto, paraMtu tenAthI viparIta vastuo tene haMmezA AkarSita kare che. rAjavIo pAse bhogavilAsa, ezoArAma hoya che, paraMtu zAMti ane AnaMda temanI pAse nathI hotA. jyAre pUjya gurudeva jevA sAdhupuruSa pAseto dhana-dolatanA nAme paramazAMti ane AnaMdanA aDhaLaka khajAnA sivAya zuM hoya ? eTale AvA tyAgIpuruSanA tyAga tarapha bhogIrAjA, mahArAjA svAbhAvika rIte ja AkarSAya. pUjyazrIjInA jIvanakALamAM aneka rAjavI puruSa paricayamAM AvyA hatA ane temanA sAdhutvathI prabhAvita thaI temanA bhakta thayA hatA. gAyakavADI rAjyanA mahArAjA zrI saMpatarAva gAyakavADa paNa pUjya gurudevanI kIrti kaumudIthI bhAre prabhAvita thayA hatA. vaDodarAmAM te samaye prakhara prabhAvI dharmavettA ke rAjakAraNI jevI vyaktinuM pravacana janyAyamaMdira jevI jagyAe rAkhavAmAM AvatuM hatuM. saMpatarAva mahArAjAe pUjyazrIjInuM AvI jagyAe janahitArthe vyAkhyAnanuM suMdara Ayojana karAvyuM hatuM. A vAta pUjyazrIjInI jainetara bhakatomAM rahelI temanA pratyenI (108) Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maja arajI bhaktibhAvanA pradarzita kare che. jagatamAM mAtAnA premabhAva, vAtsalyamAM kadI paNa bhedabhAva hoto nathI. manuSya hoya, | pazu hoya ke prANIdarekamAM mA vAtsalyanI devI mAtAnI lAgaNImAM bhedarekhA hotI nathI. sarva bALako, baccAo pratye tenI lAgaNI ekasamAna hoya che. varSARtumAM mana mUkIne varasatI vAdaLIo kadI A brAhmaNa, AvaNika, ArAjapUtake A zukanuM gharake khetara che ema mAnI, ema jAgI varasavAmAM bhedabhAva karatI nathI. vRkSo paNaphaLa, chAyA, prANavAyu ItyAdiApavAmAM jAti pAtinA bheda rAkhatAM nathI. A varNa vyavasthA, A hiMdu, muslima, jaina, pArasI jevA bheda to mAnavasarjita che. samabhAvamAM rAcatA mahAna gurudevanI draSTimAM AvA jAti jJAtinA bheda hatA nahIM. teo sAdhanApathanA taponiSTha pathika hatA. temanA japatapa vrata niyama dhyAna | yoga jevI tapazcaryAnA pariNAme temanAmAM alaukika siddhioAvirbhAva pAmI hatI. pUjyazrIjI sAmardhavAna siddha mahAtmA hatA ane eTale udAratAvaza karuNAthI prerita thaI jayAre teo temanA dvAre Apaghrasta AvelI jaina-jainetara vyaktine aMtarathI AzIrvAda ApatA athavA abhimaMtrita vAsakSepa ApatA, tyAre duHkhI jIvAtmAnI muzkelIo avazya dUra thaI jatI. temanI kRpAdraSTino divya prasAda jeTalo jainAvalaMbI bhaktone maLyo che, eTalo ja prasAda jainetarone paNa prApta thayo che. muMbaInI copATI para eka vAra temanuM vyAkhyAna puruM thatAM eka bhAI pUjyazrIjI pAse AvyA ane bhAvapUrvaka namaskAra karI temaNe pUchayuM. - 'gurudeva! Apa mane oLakho cho?' "nA, bhAI! huM tamane nathI jANato, pUjyazrIe uttara Apyo. tyAre pelA bhAI lAgaNIvaza bolyA, "he prANavallabha Apa to mArA prANadAtA cho. ApanI kRpAthI ja Aje huM jIvita chuM. huM meraTha jillAno vatanI chuM. vakIlAtano vyavasAya karuM chuM. ekavAramArI bhUlanA kAraNe eka gunA sababa mane dehAMta daMDanI sajA thayelI. evA muzkelInA samayamAM mArI patnIne ApanA vize jANakArI maLI. te mArI prANarakSA sAru ApanI pAse doDI AvI. Apane teNe pUrI vAta jaNAvI. saMkaTamAMthI ugAravA prArthanA karI. tenINakathanI sAMbhaLI Apadravita thaI gayA ane AziSa ApatAM Ape kaheluM... mAtA! tuma ciMtA mata karo! devaguru dharmapasAyase saba kucha acchA ho jAyegA!" Apano AzIrvAdarUpa vAsakSepa laIne mArI pAse AvI. ApanA AzIrvAda mane phaLyA. mArA para lAgelo khoTo Aropa dUra thayo. mArI phAMsInI sajA rada thaI ane mane navajIvana maLyuM.' dhanyavAdamAronahIMvaguru paramAtmAnomAna, bhalAbhAI!' vAta sAMbhaLI pUjyazrIjI nirlepatAthI bolyA. pUjyazrIjI vItarAga paramAtmAnA satya mArga para cAlatA eka pathika hatA. emanI draSTimAM jaina-jainetara jevA koI bhedabhAvanahotA enI puSTi A ghaTanAkarI jAya che. prazaMsAthI para ne niMdAthI paNa para, tadana jalakamalavatuM mAdhyasthI bhAvanAne varelA pUjya gurudeva (109 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavamAtranA hitecchu kalyANakArI yugapuruSa hatA. I.sa. 1893 mAM amerikAnA zikAgo zaheramAM bharAyelI vizvadharma pariSadamAM nyAyAbhAnidhi pUjyAcArya zrImad vijayAnaMdasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI temanuM mArgadarzana pAmI zrI vIracaMdabhAIrAghavajI gAMdhIe jaina dharmanA pratinidhi tarIke janma dharmanA ahiMsA, jIvadayA, aparigraha, karuNA, maitrI, samatA bhAvanA umadA siddhAMto rajU karatuM vaktavya ApI pazcimanA vidvAnonuM vizeSa dhyAna doryuM hatuM. jenA pariNAme videzanA jJAnapipAsu vidvAno vizvazAMtinI khojanA upAya tarIke jaina dharmanuM adhyayana karavA lAgyA hatA. pUjya AtmArAmajInA mahAprayANa pachI temanA jJAnI bAnI, abhyAsu adhyayana zIla ciMtaka, mananazIlatejasvI temanA paTTadhara kalikAlalpatarupaMjAbazarIpUkyAcAryazrImavijayavallabha sUrIzvarajI ma.sA.nA prayAsonA kAraNe amerikA tathA yuropanA keTalAka jijJAsu vidvAno pUjyazrIjI pAse jaina dharmanA siddhAMtonI samaja prApta karavA, carcA-vicAraNA karavA AvatA. pUjya gurudevanA vyaktitva, katRtva, vANI, AcAra-vicAra tathA talasparzI jJAna ane saraLa svabhAvathI abhibhUta thayelA e videzI vidvAno temanA ananya bhakta thaI gayA hatAM. tA. 22-02-1953nA ravivAre muMbaInI dhanajI sTrITanI pArasI galImAM sADA traNanA sumAre zrIdhanajI sTrITasevA maMDaLa dvArA Ayojita kAryakramamAM pUjyazrInI adhyakSatAmAM jaina dharmanA siddhAMtono yuropa tathA anya pazcimI dezomAM pracArakranArA haMgerInA vatanI DaoNkTara philipsa vAliyA tathA jarmanInA DaoNkaTaraInDananA jaina dharmanI vizeSatA para uttama pravacana apAyAM hatAM. pUjyazrIjIe tyAre A vidvAna bhaktonA pracAranI kAmagIrIne sAdhuvAdapAThavI aMtaranA zubhAziSa ApyA hatA. kAza!dariyApAra javAnI tathA anya sAdhu dharmanI maryAdAo astitvamAM na hota, to kadAca yugapravartakanakhazikhakarmayogIpUjya gurudeve vizvanA keTalAya dezamAM vihAra karI jaina dharmanI advitIya prabhAvanA karI hota. ane Ama banyuM hota to Aje jaina dharmanI dhavalakIrti vizvamAM comera suvAsa phelAvatI hota. pUjyazrIjInA jainetara bhakto paNa kadAca besumAra thayA na hota? vi.saM. 1953mAM pUjayazrIjI papakhAnA gAmamAM rokAyA hatA. A gAmanI zALAmAM eka zikSaka hatA. temanuM dharma viSayaka jJAna sAruM hatuM. zakti ajoDa hatI. eTale svAbhAvika rIte jJAnaprerita ahaMkArathI teo ghaNIvArasAdhu-saMtonA jJAnanuM uDANa mApavAno prayAsa karatA. gAmamAM je koI sAdhu-saMta, mahAtmA ke paMDita AvatA, tenI pAse jaI A bhAI potAnI zaMkAo vize pracchA karatA. potAnI tarkazakti tathA jJAnanA kAraNe jJAnanI carcAmAM teo haMmezA vijayI thatA. samayAMtare Ama vivAdakaravAno temane zokha thaI gayo hato. - pUjya gurudevanA AgamananI jANa thaI eTale A zikSaka mahodaya to Adata mujaba potAnA prazno laI taka maLatAM ja temanI pAse pahoMcI gayA. temaNe pUjyazrIjI samakSa potAnA prazno rajU karyA. pUjyazrIe temanA praznonA yathAyogya sacoTa javAbo ApyA. hRdayanA UMDAgethI nIkaLelA zuddhanavanIta samAna, jJAnayukata, tarkasabhara uttaroe zikSaka-bhAIne niruttara karI dIdhA. satyapUrNa nikhAlasa e vArtAlApa pachI zikSakano ahaMkAra gaLI gayo ane temanA dilamAM (110 - Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjAzrIjI mATe Adara bhAva jAgatA teo sAcA bhakta thaI gayA.. kavivara ravIndranAtha TAgoranA vaDIla zrI devendranAtharAtrikALamAM nadImAM sarasa moTI nAvanA eka oraDAmAM paramAtmAnI sAdhanA karatA hatA. eka divasudharAte eka yuvAna nadImAM tarI temanI samakSa bhInAM kapaDe upasthita thayo. sIeja sAlApUchayo-"Ape paramAtmAne joyo che? mane batAvI zako?" devendranAtha camarjhA gayA.tatkALA kaI javAba ApI na zakyA. e yuvAna AtmakhojI narendra tatsagapAcho vaLI gayo, paraMtu e ja savAla eNe jyAre dakSiNezvaramAM birAjatAsvAmI zrIrAmakRwNa paramahaMsane puchyo tyAre javAba maLyo, 'hA meM joyo che, paramAtmAne. tAre jovo che Aja kSaNe?'narendra hA pADI ja hatI, ke tenA hRdayasthAne svAmI rAmakRSNa paramahaMse lAta mArI. narendra (svAmI vivekkanaMda) takSaNa samAdhimAM cAlyA gayA. saMzayachedI zakanAra jasamartha guru banI zake. samarthagurunA sAMnidhyamAM AvanAra bhaktano jabeDo pAra thaI zake. pUjyazrIjI jJAnI, bAnI, tapasvIsamarthamahApuruSa hatA, eTale temanA paricayamAM AvatA saMzayukta, zaMkAzIla tarkavAdI lokonI zaMkAnuM teo samAdhAna karAvatA ane e loko temanA bhakta banI jatA. hIrAnI tejasvItA, zvetakrAMti tathA sauMdaryamAM evI saMmohana zakti hoya che ke koIpaNa vyakti tenA tarapha AkarSAyA sivAyarahI zake. jagatanA sAmarthazIla saMta mahAtmAnAvyaktitvamAM paNa evI ja alaukika divyatA tathA cuMbakazakti rahelI hoya che, ke game te nAta jAta saMpradAyanI vyakti paNa e mahApuruSanA sAMnidhyamAMthI prati paLa uThatI zAMtinI suvAsa, AnaMdanI amIvarSA pAmavAsaghaLAdunyavI baMdhanophagAvI, prajavalita jyota parakanA thavA jatA pataMgiyAnI jema, tenI pAse doDI jatI hoya che. pUjya gurudeva paNa evA ja prabhAvazALI zAMtisukha AnaMdanA dAtA, Adarza sAdhupuruSa hatA. temanI amRtasabhara AtmakalyANadAyI vAgIno AsvAdamAgavA jaino uparAMta aneka hiMduo, muslimo tathA zIkha bhakto paNa temanI pAse jatA. pUjyazrIjInA keTalAka muslima bhakto hatA. je temane pahoMcelA camatkArika oliyAmAnI temanuM mAna-sanmAna karatA. vi.saM. 1955 mAM pUjyazrIjInA mAlerakoTalAnA cAturmAsa daramyAna munazI abdula latIpha temanA paricayamAM AvyA hatA. samayAMtare teo pUjya gurudevanA khAsa bhakta thaI gayA hatA. eka divasamunazInA manamAM bhAva jAgatA temaNe vinaMti karatA kahyuM gurujI! Apa mAre tyAM bhikSA levA padhAro. huM Apane gAyanuM dUdha vahorAvIza." pUjya gurudeve zAMtithI temane jaina sAdhu dharmanI vAta samajAvI. jaina sAdhu bhagavaMtonI maryAdAonI vAta jaNAvI. munazInA gaLe vAta utarI gaI. temane mAThuM lAgyuM, na temanA bhaktibhAvamAM koI oTa AvI. guru bhakta vacce dharmanI maryAdA chatAM premabhAva jaLavAI rahyo. A ghaTanAmAM munazIjIno UMDo bhaktibhAva draSTigocara thAya che. pUjyazrIjInA sAdhu vyaktitvanI uMDI chApa munazInA mAnasapaTa para aMkita thaI hovI joIe. nahIMtarapUjyazrIjInA bhikSAcarInAInkAra pachI sAmAnya kakSAnI vyakti tenA ahaMkArathI prerAIpUjya gurudevathI 111) Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdha kApI nAkhata, paraMtu munazIjInA samarpita bhAvamAM ahaMkArane koI sthAna nahotuM. zuM bhakta kadI potAnA ArAdhya gurudevane muzkelI paDe evI bhAvanA rAkhe kharI? nirmaLa aMtaramAMthI pragaTelI vANImAM sabhyanI amRtadhArA vahetI hoya che. dharmanA rahasyapA siddhAMto mATe anubhavI sAdhu bhagavaMtanI vANI dvArA pragaTe che, tyAre nikhAlasa, niSkapaTa tathA jijJAsumumukSuonA dilodimAga para teno jabarajasta prabhAva utpanna thayA sivAya raheto nathI. pUjyazrIjInIvANImAM e saccAI, AkarSaNa ane amRta samAyelAM hatAM ke bhAvaka AtmA temanA anurAgI thaI jatA.-sAcA bhaktano AtmA hiMdu, jaina, muslima, zIkhake IsAIkoIpaNa jAtanA prANAlikAtta dharmathI para hoya che. jAgRta AtmA to satyano samarthaka, paramAtvano upAsanne utthAnano pakSapAtI hoya che. paMjAbanA rAmanagara gAmamAM pUjya gurudeva rokAyA hatA. tyAM temaNe mananIya pravacano ApyA. svAbhAvika rIte ja jema upavanamAM kyAMya paNa kevaDAnA puSpa khIlelAM hoya to tenI suvAsathI bhramaro dUra dUrathI svayaM kheMcAI Ave, tema pUjyazrIjInI amRtavANIno lAbha levA rAmanagara tathA AsapAsanA vistAranA jaina jainetara bhAviko harakhabhera umaTI paDatA. rAmanagarathI pUjyazrIjInI vidAyaveLA AvI, tyAre pAsenA akAlagaDha gAmanA jainetara bhAviko, jemaNe guru bhagavaMtanI jJAna saravANIno lAbha umaMgabhera lIdho hato, te badhA bhAvapUrvaka pUjyazrIjIne maLyA. temaNe sAcA aMtaHkarAgathI pUjya gurudevane akAlagaDha padhArIdharmalAbha ApatA vinavaNI karI. vItarAga paMthanA satyazodhaka saraLa prakRtinA pUjya gurudeva mAnI gayA. teo akAlagaDha padhAryA. gAmamAM sama khAvA pUratuM eka paNa jaina zrAvakanuM ghara nahotuM, chatAM jainetara bhaktonI bhAvabhInI AsthA, lAgaNI tathA jJAna prAptinI abhIpsA jANI teo tyAM paMdara divasa rokAyA ane dharmanI maMgala prabhAvanA karI. bhaktano dharma, jAti jevI gauNa vAto nahIM, paraMtu tenI bhAvanA tathA jJAnaprAptinI talaba jagurudeva mATe mahattvanI vAta hatI. pUrNa premabhAvathI tuSita bhakta bhagavAna tulyagurune pokAre, to guru bhaktanI bhAvanAnI upekSA zI rIte karI zake? varNAzrama pramANe rAmAyaNanI paramarAmabhakta zabarI bhIla jJAtinI hatI, chatAM kSatriya raghukuLanA bhagavAna zrIrAme tenA eMThA bora khAdhA nahotA? mahAbhAratamAM yogezvara zrIkRSNa kauravonA batrIsa jAtanA pakavAnane bhulAvI, premALa bhakta vidurajInI sAdI bhAjI ArogI nahotI? kalikAlakalpatarUAcArya bhagavaMta zrImad vijyavallabha sUrIzvarajI ma.sA. bhaktonI bhAvanAnA bhUkhyA hatA. emane mana bhaktanI aMtaranI zuddha bhAvanAnuM mUlya hatuM. ane eTale ja teo jainetara lokomAM eka vaMdanIya pUjanIya anusaraNIya saMta tarIke lokapriya hatA. InanAto karanA svAmI jaba prANa tana se nikale merA sAMvarA nikaTa ho jaba prANa tanase nikale eka bhakta kI hai arajIkhudagarja kI hai garajI...!' uparokta suMdara bhAva bhakta kavi suradAse yogezvara zrIkRSaNanI samarpita bhAvanI bhaktimAM taraboLa thaI potAnA ArAdhya devane saMbodhIne gAyelA bhaktigItamAM vyakta karyo che. sAcA -112) Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakto temanA ArAdhya deva,gurubhagavaMtonA prema dIvAnA hoya che. rAjasthAnanA goravADa pradezamAM pUjyazrIjInI nizrAmAM temanI preraNAthI cAlatI sudhArAvAdI pravRtimAM zrI jasarAjajI siMdhIe mahatvapUrNa phALo Apyo hato. teo pUjya gurudevanA ananya bhakta hatA. nekadila, AjJAMkita, dhagazazIla jasarAjajI vakANAmAM pUjyazrIjInuM kAma saMbhALatA hatA. ekavAra teo gaMbhIra mAMdagImAM paTakAI paDyA. mAMdagI dina-pratidina vadhatI cAlI. temanI jIvanajyota dhIre dhIre kSINa thavA lAgI. aMtaramAM temane ahesAsa thaIgayo ke have AdunyavI jagatanI dharmazALAsadAya mATe choDavAnI che, paraMtu dilamAM pUjyazrIjI pratyenI agAdha premagaMgAmAM eka ja abhIpsArUpI taraMga uchALA mAratuM hatuM.. pUjya gurudevajInA ekavAra darzana karI lauM peTa bharIne!' paMnyAsa lalitavijayajI ma.sA.nA dhyAnamAM jasarAjajInI jhaMkhanAnI vAta AvI. temaNe turatApUjyazrIjIne samAcAra mokalAvyA. eka vAra zrIkRSNa jamavA beThA hatA ane haju to prathama koLiyo mukhamAM letA hatA, tyAM ja saghaLuM choDI mahela bahAra doDyA...kAraNa temanA eka bhakta para gAmanI zerImAMnAdAna loko paththara paththaravarSA karatA hatA. bhakata muzkelImAM hoya tyAre ArAdhya guru zI rIte madada dhAvAmAM vilaMba karI zake ? pUjyazrIjIe samAcAra sAMpaDatA jasaghaLA kAmo korANe mUkI dIdhA. tatkALa teo varakANA AvI gayA. premathI jasarAjajIne maLyA. aMtarathI AzIrvAda ApyA ane gurudarzananI khevanA paripUrNa thatAM ja jasarAjajIno AtmA anaMtanI yAtrAe prayANa karI gayo! pUjayazrIjIe emane aMjali ApatA kahyuM hatuM, 'Aje ApaNA samAjano sAco sevaka cAlyo gayo. goravADamAM jJAnanI jayota pragaTAvavA emaNe potAnA lohInuM pANI karI nAkhyuM hatuM.' jasarAjajI jevA ananya bhaktanA AtmAe pUjayazrIjInA vyaktitvamAM avazyameva evuM koIka divyatattva nihALyuM haze je temanI anaMtayAtrAne sukharUpa banAvI zake. sAcA bhakto jasabhAnAvasthAmAM dehatyAga karI zakatA hoya che. evA unnata AtmAo jamRtyuno pUrvAbhAsa pAmI aMtima kSaNe paramAtmA tulya ArAdhya gurudevanA darzananI abhilASA sevIzake, nahIMtaraA saMsAramAM loko Akasmika rIte ja mRtyune bheTatA hoya che ane mRtyunI kSaNe paNa jIvananA hisAba kitAba, saravALA bAdabAkInI paLojaNamAM ja AvA loko parovAyelA rahetA hoya che, paraMtu sAcA gurubhaktonuM mRtyu amRtamaya banI jatuM hoya che. - ApaNA bahuraMgI samAjamAM loko vividha vyasanothI pIDAIrahyA che. sAmAnya saMgharSamAM jIvatA mAnavIne tamAku, tapakhIra bIDI, cA, kophI, zarAbanuM vyasana hoI zake. dharmajhanUnI auraMgajheba jevAke hiTalara jevAne dharmAdhatAnuM vyasana hatuM. jaga vikhyAta samaraseTa moma nAmanA ati dhanADhacane saMpatti vadhAravAnuM bhayaMkara parigrahanuM bhAre vyasana hatuM. nepoliyana sikaMdara rAjya vistAranA vyasanIrogI hatA. keTalAka lokone khyAti prApta karavAnuM grInIca varlDa bukamAM potAnuM nAma noMdhAvavAnuM vyasana lAgI jAya che. jagatanA badhA ja prakAranA nazA, Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adato, vyasano mULabhUta rIte hAnikartA che. keTalAka vyasano zArIrika hAni pahoMcADe che, jyAre saMpatti, sattA, sanmAnanA vyasano vyaktine ahaMkArI banAvI tenA AtmAnuM patana karI nAkheche. paraMtu jagatamAM keTalAka alaga DhaMganA matavAlA vyasanIo paNa che. jemanA vyasananI prazaMsA karavI paDe. bhakti vyasana, devadarzananuM vyasana, gurudevanI amRtavANI zravaNa karI dhArmika carcA karavAnuM vyasana dharAvatI vyaktio kharekhara baDabhAgI che. AvA vyasana temanI AtmonnatimAM upakAraka sahAyaka siddha thAya che. pUjyazrIjI jyAre jyapuramAM rokAIdharmanI amRtavANI varasAvI rahyA hatA, tyAre keTalAka jJAnapipAsu bhakto temanI Atma kalyANakArI divyavANIno rasAsvAda mANavA AvatA hatA. evA bhaktomAM zrI dInadayAla tivArI paNa hatA. pravacananA rasiyAzrI tivArI samayasara pUjyazrIjInuM vyAkhyAna sAMbhaLavA pahoMcI jatA. jema jema teo pUjya gurudevanA vyAkhyAnosAMbhaLatA gayA, tema tema temane pravacana sAMbhaLavAnuM vaLagaNa lAgatuM gayuM. tivArIjI pravacana to sAMbhaLatA ja paraMtu tyArabAdanirAMtanI paLomAM pUjyazrIjI pAse besI dharma viSayaka acUka carcA paNa karatA. kyAreka viparIta saMjogomAM jo teo vyAkhyAna sAMbhaLavAnuM cUkI jatAM, to pAchaLathI paNa samaya kADhI teo acUkapaNe pUjyazrIjI pAse pahoMcI jatA ane vyAkhyAnano sArAMza saMbhaLAvavA temane vinaMtI karatA. saraLa prakRtinA pUjya gurudeva paNa tivArIjInI bhAvanA jANI temanI sAthe premathI dharmacarcAkaratA vyAkhyAnano sArAMza paNa saMbhaLAvI detA. saritA vinA mUlye jagatanA jIvone pANI ApatI hoya, sUrya paNa lokone prakAza tathA uSmA Apato hoya, vRkSo chAyA detAM hoya, mIThA madhura phaLone prANavAyu ApatA hoya to pachI parama upakArI dayALu, vizALa hRdayanA svAmI pUjya gurudeva mumukSu bhaktane jJAnano prasAdana ApI zake? suMdara askhalita tayukta vAdhArA tathA vANIcAturyathI keTalAka lokone thoDo samaya prabhAvita karI rAjakAraNIo, netAo tathA tathAkathita sAdhusaMto manavAMcchita lAbha meLavI letA hoya che, paraMtu prAtaH kALanA jhAkaLa jevA A prakAranA vANI vilAsano prabhAva pUrNa thatAM loko chetarAyAnI lAgaNI anubhavatA, AvA netAo tathA kahevAtA saMtono sAtha choDI detA hoya che. vANI to varadAna samAna hovI joIe. hRdaya soMsaravI utarI jAya, sUtelA jIvAtmAne jAgRta karI de, mohamAyAnI lIlAnA baMdhano kApI nAkhe tevI coTadAra vANI hovI joIe. je vANImAMthI avirata dharmadhyAnanA nirjhara vahetA hoya, jemAM satyapUrNa AcAra vicAranI zucitA hoya... uranA uMDANethI paramArthayukta navanIta je vANImAMthI pragaTatuM hoya e vANI, vaktavya, vacana amUlya hoya che ane AvA upadeza ja lokonA jIvanamAM AmUla krAMti lAvI detA hoya che. pUjyazrIjInI vANImAM AvI saccAi, nirmaLatA tathA satva rahelAM hatAM ane e vANInA alaukika prabhAvathI ghaNA jaina-jainetara bhaktonA jIvanamAM parivartana AvyAM hatAM. vi.saM.1977nA cAturmAsamAM bikAnerano eka lAkhopati sajjana brAhmaNa parivAra 114 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyazrIjInA paricayamAM Avyo. e parivAra parapUjyazrIjInA vyaktitvano tathA upadezano evo to prabhAva paDyo, ke emaNe jIvanamAM devadarzanano niyama lIdho. samagra parivAre sapta vyasanano tyAga karyA, traNa varSa sudhI kaMdamULa na khAvAnI pratijJA lIdhI. sAcA saMta mahAtmA pArasamaNi jevA hoya che, jemanA saMsarga mAtrathI, temanI divya pratibhAthI lokonA jIvana badalAI jatA hoya che. pUjyazrIjI evAja pArasamaNi hatA. temanA saMparkamAM AvelA aneka bhakatonAkathIra samAna jIvanamAM AtmAnI sonerI camaka AvI gaI hatI. nArada muninA saMparkamAM bhIla vAliyo lUMTAro Avyo ane temanA satvapUrNa upadezathI teNe lUMTaphATano rasto choDyo. dharmadhyAnanA paMthe prayANa karI aMtamAM te vAlmIki RSi banI gayo. navvANuM navvANuM nirdoSa mAnavIne raheMsI temanI AMgaLIo kApI tenI hAra banAvI dhAraNatA aMgulimAlane paramAtmAgautama buddhamaLI gayA. vRkSanI DALI toDAvI tenI pAse ane e DALIne punaH vRkSa sAthe joDI devAnI vAta buddha bhagavAne karI. nAnakaDo pratIkAtmaka upadeza apAyo ane hatyAro aMgulimAla gautama buddhanA caraNamAM paDI gayo. kALAMtare enI paNa uddhAra thaI gayo. saMta puruSonA vacano prabhAvazALI hoya che. bUja bUja caMDakauziyA!" ATalA ja zabdo karuNAnidhidevAdhideva paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjInA aMtaramAMthI nIkaLyA ane caMDakauzika nAgano uddhAra thaI gayo. "rASTrasevaka thaIAma videzI sigAreTanuM dhumrapAna karavuM tamArA mATe yogya che?'kalikAlakalpataru, timira tAriNI pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijayavallabha sUrIzvarajI ma.sA.nA mukhethI nIkaLelA A eka ja vacanathI prabhAvita thayelAM paMDita motIlAla naherUe dhumrapAnanuM vyasana choDI dIdhuM hatuM. pUjya gurudevanI pratApI sAmarthazIla sAdhutAnA prabhAvathI paMjAbamAM ghaNAImAnadAra sUphIvAdanA cAhaka muslima birAdaro temanA bhakta banyA hatA. kyAreka jaLasaMkTa ke duSkALanA samaye pUjyazrIjInA punita pagalAM thatAM e vistAronA saMkaTo dUra thayAM hatAM. eTale zraddhAvAna muslimo temane oliyAmAnIpUjatA hatA. pUjyazrIjI pratye emanA dilamAM ananya ahobhAva ane AdaranI lAgaNI rahetI. sAmAnya rIte dharmacusta gAgAtI muslima prajA bhAgye ja anya dharmanA siddhAMtoke sAdhu saMtonI vAta sAMbhaLavA rAjI thatI hoya che, paraMtu pUjyazrIjInA vyaktitvamAM evo prabhAva hato, emanI vANImAM evI saccAI hatI ke paMjAbamAM ghaNA muslima birAdaro temanA vyAkhyAna sAMbhaLavA AvatA, temanI sAthe jJAnacarcA karatA tathA pUjyazrIjInAnagarapraveza TANe saraghasamAM ullAsabhera joDAtA hatA. pUjyazrIjInA AvA ghaNA nAmI-anAmI muslima bhakta hatA. pUjya gurudevanA vyAkhyAna sAMbhaLI ahiMsAthI prabhAvita thayelA keTalAka musalamAnoe mAMsAhArano tyAga karyo hato. keTalAka lokoe zikArazarAba jevA saptavyasano choDyA hatA. pUjyazrIjI eka vAranArovAla padhAryA tyAM temanuM sAmaiyuM thavAnuM hatuM. lokoe utsAhapUrvaka gAmane khUba zaNagAryuM hatuM. rastAmAM AvatI eka muslimanI dukAna pAsethI pUjya gurudeva pasAra thatA hatA. tyAM to e muslima birAdara utsAhita thatA doDI AvyA ane temaNe khUba ja bhAvapUrvaka vaMdanA karI, pUjyazrIjInuM bhAvabhInuM yathocita svAgata karyuM. eTaluM ja nahIM, - 115 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyazrIjInA A bhakta potAnA hRdayanI Urmi vyakta karatuM lAgaNIsabhara vAgata gIta pAga ahobhAvathI saMbhaLAvyuM. pUjyazrIjIe e bhaktane AzIrvAda ApyA. hRdayamAM jyAre prema, samarpaNa bhAvanI jabarajasta bharatI caDhe che, tyAre e lAgaNI zabdarUpe vahI gIta banI janma le che. pUjayazrIjI pratyeno anurAga jyAre chalakAyo haze tyAre ja e muslima bhakta evAgata gIta racyuM haze ema svAbhAvikapaNe mAnI zakAya. paramAtmA zrI AdIzvara dAdAnApUrNa samarpita bhakta ziromaNi AcArya bhagavaMta zrImad mAnatuMga sUrIzvarajI ma.sA.nA aMtaramAM jyAre prema samarpaNa bhAvanI amIvarSA thaI, tyAre ja suMdarasuMdara advitIya zloko racAyA ane bhaktAmara stotranI amarakRtinuM sarjana thayuM! sAcA arthamAM jemanA tanamana tathA citta para vairAgya ane AtmakalyANanI zItaLa AphlAdaka cAMdanInI varSA thaI hoya, evA sAdhu bhagavaMto nijanAdharmanA siddhAMtonA pAlana sAthe anya dharma tathA saMpradAyanA siddhAMtono paNa bhAvapUrvaka samAdara karatA hoya che. dharma saMpradAyanA vADAvADI, matamatAMtarothI AvA divyAtmAo sadAya nirlapa ja rahetA hoya che. pUjya gurudeva paNa evA ja samabhAva priya sAdhu bhagavaMta hatA. jaina darzananI sAthe sAthe sanAtana hiMdudharma, zIkha dharma tathA anya dharmono talasparzI abhyAsa temaNe karyo hato. ekavArapUjyazrIjIne eka gAmamAM gurudvArAmAM rokAvAno prasaMge upasthita thayo. tyAMnA zIkha bhAIoe khUba ja ahobhAvathI pUjyazrIjInuM svAgata karyuM ane dharmavANIno lAbhadevA vinaMtIrI. pUjyazrIjIe paNa zIkhadharmanA gurunAnakatathA temanA anya ziSyonA jIvanakavana, siddhAMto tathA AtmakalyANanI bAbato aMge hRdayasparzI vyAkhyAna ApyuM. upasthita zIkha bhakto prasanna thaIgayA. utsukatA jAgI jaina dharma vize. temaNe gurudevane jaina dharmanA siddhAMto samajAvavA namra vinaMti karI. pUjyazrIjIe premapUrvaka saraLatAthI jaina dharmanA siddhAMto samajAvyA. jJAnapipAsu bhaktonAM hadaya ahobhAvathI chalakAI gayAM. yugothI mAnavInI jhaMkhanA rahIche satya prAptinI, paramAtmAne samajavAnI. eTale jyAre jyAre zraddhALu AtmAone, saraLa bhaktone pUjya gurudeva jevA pratibhAvAna sAdhu saMta maLe che, tyAre tyAre teo divya jJAnanI prApti mATe AvA mahApuruSo sAthe satsaMga karavAnI taka gumAvatA nathI. vi. saM. 1955mAM rAyakoTanA bhAIo pUjyazrIjIne patiyALAmAM maLyA ane temane rAyakoTa padhAravA vinaMti karI. rAyakoTanA bhAIoe kahyuM, "pUjya gurudeva! A vinaMtI mAtra amArI ja che evuM nathI, paraMtu emAM to sanAtanI, AryasamAjI, zIkhatathA muslima birAdaronI paNa bhAvabharI vinavaNI che. juo! A aDhIso sahIovALo nagarajanono "vijJapti patra!" pUjyazrIjI bhaktonI bhAvanA sAme jhUkI gayA. vinaMti mAnya rAkhI. kharekhara pUjyazrIjInI lokapriyatA jaina jainetarabhaktomAM advitIya hatI. AvI lokapriyatA pAchaLa pUjyazrIjInA zudaramyapha cAritrya, samyaka darzana tathA samyaka jJAna javAbadAra hatAM. emanI saraLa sAtvika hRdayasparzI jJAnasabhara vANI saune prabhAvita karatI hatI. vihAra karatA karatA eka vAra pUjyazrIjI nAbhA gAmamAM padhAryA. tyAMnA rAjA 116) Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hIrasiMhajInA khAsa nimaMtraNane mAna ApI pUjya gurudeva temanA darabAramAM padhAryA. tyAM rasaprada dharmacarcA thaI. pUjyazrIjIe jena dharmanA ahiMsAnA siddhAMtane uDAgathI rAjAne samajAvyo. nAbAnA rAjA prabhAvita thayA. te samaye rAjAnA parama mitra lAlAjIvArAma agravAla pAraNa sabhAmAM upasthita hatA. teo vaiSagava paMthI hatA ane jJAnapipAsu pAga hatA. pUjya gurudevanI jJAnacarcAthI teo khUba prasanna thayA. lAlAjI to pUjyazrIjInA vyAkhyAna niyamita sAMbhaLavA javA lAgyA. samayAMtare teo pUjyazrIjInA AtmIya bhakata thaI gayA. saMvata 1961no 19mo cAturmAsa jIrAmAM thayo. samagra cAturmAsa daramyAna vividha ArAdhanA sAthe pUjyazrIjInI prabhAvaka vyAkhyAnamALA cAlI. ghaNA jaina jainetara bhaktoe temanI dharmavANIno lAbha lIdho. jIrAmAM ja phArasInA vidvAna adhyApakamAgharAmajI rahetA hatA. teo tatvajJAnanA zokhIna hatA. loko temane premathI khalIphAjI' kahI bolAvatA. mALIrAmajI to pUjyazrIjInA vyAkhyAna sAMbhaLI eTalA khuza thaI gayAke temAge to pUjya gurudeva para eka suMdara prazastigIta lakhI nAkhyuM. A gItamAM temaNe pUjyazrIjIne advitIya guNonA bhaMDArI, bhaktonA tAraNahAra, parama upakArI gurudeva tarIke oLakhAvyA hatA. vi. saM. 1999nA paTTInA cAturmAsa daramyAna pUjyazrIjInI 73mI janmajayaMtinI zAnadAra ujavaNI thaI. A prasaMge gujarAvAlA nivAsI bAbu gaurIzaMkara paNa upasthita rahyA hatA. A bhAI ekadamanAstika thaIgayA hatA. pUjya gurudevanA agAdha jJAnanI kIrti sAMbhaLI teo potAnA praznonA samAdhAna khAtara temanA eka jaina mitranA AgrahathI paTTI AvyA hatA. sAnukULa samaye te bhAIpUjyazrIjIne maLyA. dharma viSayaka paramAtmA saMbaMdhI carcA thaI. pUjya gurudeve zAMtithI temanA praznonuM nirAkaraNa karyuM. gaurIzaMkaranuM hRdaya parivartana thayuM. temanI nAstikatA naSTa thaI ane teo dharma, devaguru pratye zraddhAvAna thayA. pUjyazrIjInA parama bhakta thaI gayA. paramAtmAnA khArA vividha dharmasaMpradAyanAnAstika, takavAdI, Astika, jJAnapipAsu, zikSita, nirakSara, amIra-garIba, nararatno jyAre pUjya gurudevanA sAMnidhyamAM AvyA, tyAre tapomUrti karmayogI jJAnI-dhyAnI pUjyazrIjIe e tamAma jIvAtmAo pratye karuNAbhAva, maitrIbhAva keLavI temanA aMtaranAM aMdhArA ulecI, temanA dilamAM dharmanA, jJAnanA prabhubhaktinA dIpaka jalAvI saune AtmakhojanA paMthe vALyA hatA. saMsAramAM jyAre jyAre pUjya gurudeva jevI virala vyaktino prAdurbhAva thAya che, tyAre tyAre mAnavajIvanamAM Atma kalyANanI vasaMta pAMgare che, paramAtmAnI bhaktinA madhura svaro guMjI uThe che. AhalAdaka zItaLatAthI aneka mAnavanA AtmA zItaLatA pAme che. kharekhara parama upakArI paMjAba kesarI pUjyAcArya AcArya bhagavaMta zrImad vijayavallabha sUrIzvarajI mahArAjasAhebanA jIvanakALamAM jenonI sAthe sAthe aneka jainetara bhakatonAM kalyAga thayAM che. AvA gurudeva saunA mATe sadAya AdaraNIya raheze. emanI jIvanazailI aneka lokone yugo sudhI adyAtmajIvananI preraNA ApatI raheze. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatA6) abarA upAsaka saMpa tyAM jaMpa arthAtu mAM vaicArika matabhedo nathI jyAM ekatA che tyAM zAMti che. vicArika bhinnatA, IrSAbhAva, mAnyatAonI jaDatA ane vyaktiono svArtha tathA ahaMkAra parivAra samAja, saMpradAya tathA rASTramAM vivAdonA vamaLa upasthita karI, potAnA mata tathA abhiprAyane jasa tathA sarvagrAhI banAvavAnI vRttiAMtarika vikhavAda, phATa, manaduHkha tathAkajiyAkalahakaMkAsane janma Ape che. pariNAme rASTra, dha, samAjaparivAra ane tenA ekamarUpI vyakti nirbaLa nirmAlya banatA sauno vinipAta, vinAza thAya che. pUjya gurudeva A vAta jANatA hatA. pUjya AtmArAmajI ma.sA. eTale ApaNA cAritranAyakanA gurudevanA samayathI jaina samAjamAM vAda-vivAda tathA kusaMpanA bIja vavAyelAM hatAM. A AtmaghAtI pravRttine rokavA pUjya AtmArAmajI mahArAja sAhebe AjIvana prayAsaryA hatA ane temanA paTTadhara pUjyAcArya zrImad vijayavallabha sUrIzvarajI mahArAja sAhebe pAga jaina samAjanI ekatAsAru jIvanabhara saMniSTha prayAso karyA hatA. bhAratano aMtima be hajAra varSano samayagALo rAjakIya draSTie ekatAnA abhAvanA darzana karAve che. AMtarika kalaha, khaTarAganA pariNAme bhAratIya rAjAo zaka, huNa, mogala aMgrejo jevA videzI AtaMkavAdI zoSaNakhora lUMTArAonA hAthe parAsta thatA rahyA. temanA AMtarikasaMpanA kAraNe videzIo A dezanI saMpatti lUMTI gayA. AmajanatA para atyAcAro thayA, strIo bALakone gulAma banAvI potAnA dezamAM laI gayA. bhArata para e lokoe sitama gujAryA. saMskRtino nAza karavA prayAsa karyA. maMdiro tathA dhArmika sthAnono nAza karyo. Akhare bhArata gulAmInI jaMjIromAM jakaDAI gayuM. kAraNa? ekatAno abhAva hato. mahAbhAratanA samayamAM pAga karavo, pAMDavo aMdaro aMdaralaDImaryA. kArAga ? bhAIo bhAIo vacce ekatAno abhAva ane vera-jhera,IrSAvRtti.zrIkRSNanA yAdavavaMzano nAza thayo, kAraNa? AMtarika saMgharSa ane ekatAno abhAva. ekatAnA abhAve ghaNI saMskRtio tathA sAmrAjyonAnAza thayAnA aneka udAharaNo ItihAsamAM jovA maLe che. - samAna vicAradhArAonA samanvayathI ekatA janme che. samAna hetuothI ekatA janme che. bAMdhachoDa, jatuM karavAnI bhAvanA, vizALa dilanI udAratA, nAnI bAbatomAM upekSAvRtti sevavAthI ekatA jaLavAya che. pUjyazrIjIe potAnA jIvanamAM A vastuone jAgI hatI. samayanI mAMga evI hatI ke mAtra dharmavettA tarIkenI bhUmikA bhajavavAthI jaina zAsananuM sarvarIta samagra utthAna saMbhava nahotuM kAraNake dharmanuM astitva Akhare tene mAnanArA, tene anusaranArA vyakti samudAya para nirbhara rahe che. jyAre samagra samAjamAM Thera Thera vikhavAdo hoya, AMtarika gharSaNa hoya tyAre zreSTha dharma paNa salAmata rahI zake nahIM. eTale pUjya gurudeve dharma prabhAvanAnI sAthe sAthe sAmAjika ekatAnuM abhiyAna paNa calAvyuM. bhinna bhinna prAMtomAM, zaheromAM, aMtariyALa gAmaDAomAM vicaraNa karatA karatA pUjya gurudeva saMniSTha prayAso karI vividha saMghomAM pravartatAmatabhedo dUra karavA lokone samajAvyA. alaga alaga phirakAomAM vaheMcAyelA jaina zrAvakone ekatAnA sUtrathI bAMdhavA prayatna karyA. 118 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNake saMpa ekatA vinA samAjanI pragati saMbhavanahotI. ane nirbaLa samAjakadApi dharmapAlanamAM sthira thaI zake nahIM pUjya gurudeva udAra dilanA umadA prakRtinA mahApuruSa hatA. jena phirakAnA sAdhu bhagavaMtomAM paNa ekatAnI sthApanA thAya te mATe pote game te balidAna ApavA taiyAra hatA. sAmAjika tathA sAdhu samudAyanI ekatA mATe temaNe potAnI AcAryapadavInyAgavAnI paNa saharSa taiyArI batAvI hatI. AvI ucca hetupUrti mATe anya phirakAnA sAdhu bhagavaMtane svayaM vaMdanAravA paNa taiyAra thaIgayA hatA. temaNe sAdhu bhagavaMtonI ekatA sAru saMmelano bolAvIne samagra sAdhu samudAyamAM eka ja AcArya rahe evo prastAva paNamUkyo hato. pUjya gurudevanI A dUraMdezitA hatI. jo saghaLA sAdhu bhagavaMto vacce saMpa tathA aikya sthapAya to temanA saghaLA anuyAthI zrAvako vaccenI bhedanI dIvAlo tUTI jAya ane mAtra nArA gajavavA pUratI ja hama sabamahAvIra kIsaMtAna hai' e sUtra sAcA arthamAM arthapUrNa, sArthaka thaIzake. pUjya gurudevano dhArmika abhigama paNa vidheyAtmaka hato. hindu, zIkha, IsAI, IslAma jevA jagatanA tamAma anya dharmo pratye temanA aMtaramAM samAdarasamabhAva hato. A vAtanI puSTi temanA vividha dharmanA jainetara bhaktonAM pUjya gurudeva pratyenA ahobhAva tathA cAhanA karI jAya che. pUjya gurudeva IcchatA hatA ke sarva dharmanA loko arasa parasa saMpa, ekatA tathA bhAIcArAnIlAnANIthI rahe. temaNe potAnA jAhera pravacanomAM AvI samabhAva keLavavA sAru ghaNIvAra lokone samajAvyA hatA. - sarva dharmamAM satya, ahiMsA, aparigraha, bhAIcAro ImAnadArI, prema, sadbhAva,dayA, maitrI, karuNA, samabhAva jevA siddhAMto judI judI rIte ullekha myA che. manuSya mAtranuM bhautika rIte tathA AdhyAtmika rIte kalyANa thAya ane A pRthvI svarga samAna banI jAya evI ekatA, saMpa, jagatanA saghaLA manuSyo vacce sthapAya evI vaizvika ekatAnI bhAvanA pUjya gurudevasevatA hatA ane emanA ciMtana pramANe ahiMsA, aparigraha tathA satya jevA siddhAMtone varelA jaina dharmamAM vizeSa saMbhAvanA hatI ke e vizvadharma tarIke sarvagrAhI thaI zake. jagatamAM manuSyano vyaktigata parivAra jo bIja che, to samagra vizva janasamudAya e e pUrNa vikasita vaTavRkSa che. bIjathI lagAvI thaDa, DALIo, pAMdaDA, kUMpaLa sudhI kayAMya kusaMpa, kalaha, vikhavAda, khaTarAga, IrSA, ahaMkAra ke huMsAtuMsI na rahe ane saghaLe saMpa ekatA bhAIcArAno prakAza jhaLahaLato rahe evI saMbhAvanA pUjya gurudeva sevatA hatA. parivAranI ekatAthI samAjanI ekatA baLavAna thAya che, samAjathI rASTranI ekatA baLavAna thAya che ane rASTronI ekatAthI samagra janasamudAya nirbhayasukhI thaI zake che. AvA sulehabharyA, zAMtibharyA vAtAvaraNamAM dharmapAlana sahaja saraLa AnaMdadAyI banI zake che ane saghaLAnI bhautika tathA AdhyAtmika unnati thatAM manuSyabhavanI sArthakatA sadhAya che. 'cAho badhAM paraspara sAho badhA paraspara.." e pUjya gurudevanI akhaMDa abhilASA hatI. manuSano karma karavA para adhikAra che. phaLa prApti tenA hAthamAM nathI. pUjya gurudeve ekatA sthApavA je prayAso karyA che enAthI ghaNAM sArAM pariNAma prApta thayAM che. Aje jaina -119 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjanI tathA jaina dharmanI je pragati thaI che, enI pAchaLa pUjya gurudevano siMhaphALo rahelo che. ekatA saMbaMdhI emanA saMniSTha prayAsone emanA jIvananI keTalIka ghaTanAonA saMdarbhathI samajavA prayAsa karIe. vi.saM. 1958 nA gALAmAM pUjya gurudeva paMjAbamAM vicaraNa karatA hatA. ahIMyA be traNa varSa daramyAna temaNe keTalAka mahatvanA kAryo karAvI sAmAjika ekatAne majabUta karavA prayAsa karyA hatA. e kAryo paikI temaNe hoziyArapuranA sarakArI gejheTiyaramAM ajANatAM ja osavAla jAtinI zudramAM gaNatarI thaI hatI, e bhUla sudharAvI osavAlonI garimAnuM jatana karAvyuM. te ja varSamAM muMbaI khAte zvetAMbara jainonI sabhA maLavAnI hatI. pUjya gurudeve ekatA ane saMpa vadhAravAnA hetuthI e sabhAmAM bhAga levA paMjAbanA zrAvakone preraNA ApI. tyArathI paMjAbanA pratinidhine prati varSa mokalavAnI prathA zarU thaI. - pUjya gurudevanuM caudamuM comAsuM saMvata 1956 mAM hoziyArapura mukAme thayuM hatuM. te samaye paMjAbanA saghaLA zrIsaMgho temane AcAryapadavI grahaNa karavA Agraha karavA lAgyA. badhA bhAvikono sUra hato... 'ame to svargIya gurudevanI AjJAnuM pAlana karavA mAgIe chIe. aMtakALe ame temane pUcheluM ke "gurudeva! Apa amane konA bharose choDI jAo cho?' tyAre temaNe jaNAvyuM hatuM 'tame ciMtA kema karo cho? huM tamane vallabhanA bharose choDI jAuM chuM te mArI khoTa pUrI karaze!" tyAre pUjya gurudeve kahyuM, "e mahAna hatA. emanI AjJAnuM pAlana karavAmAM huMkadApi pIchehaTa nahIM karuM. paraMtu eto dIptimAna bhAskara hatA, huM to TamaTamatA dIpakasamAna chuM. hA, sUryanI gerahAjarImAM jema nAnakaDo dIvaDo thoDoka prakAza relAvI zake, upayogI thaI zake, tema huM paNa Apane dharmakAryamAM yathAzakti jotaravAnuM kAma karI lauM chuM. paraMtu pUjya gurudevanI gAdI para besavAnI mArI yogyatA nathI. pUjya gurudevanA anya keTalAya ziSyo che, je dIkSA paryAyamAM mArAthI moTA che, emAMthI koInI pasaMdagI tame karo enyAya saMgata vAta che... chatAM tamAro ati Agraha hoya to tamAma munirAjonI saMmati prApta karI, e badhAnI saMmati maLyA pachI huM AgaLa vicArIza." pUjyazrIjIe khUbIthI saune samajAvI vAta TALI dIdhI.. te samaye upasthita bAbA gaMgArAmajI bolyA, huM mAravADatathA gujarAta jaIlagabhaga badhA jasAdhuonI saMmati laI Avyo chuM. badhAe prasannatAthI Apane AcAryapadavI ApavA hA bhaNI che, paraMtu zrI kAMtivijayajI mahArAje bIjI vAta karI che. temanuM maMtavya che ke zrI vallabhavijayaja AcAryapada mATe sarvathA yogya che. teo advitIya gurubhakta, vidvAna prabhAvI vakatA che, chatAM emane A pada enAyata thAya emAM mArI saMmati nathI. dhAro ke temane AcArya padavI ApIe ane eka be sAdhuo paNa jo temano virodha kare to pariNAma zuM Avaze? AMtarika vikhavAdanA kAraNe gurudevanA samudAyanA be bhAgalo thaI jaze ane e vAta mane maMjUra nathI. mane vizvAsa che ke zrI vallabhavijyajI paNa A vAta jANatA haze, kAraNa ke huM emanI zArajanabhaktithI paricita chuM, eTale mArI bhAvanA che ke munizrI kamalavijayajI mahArAjane 120 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryapadavI ApavAmAM Ave. te dIkSAparyAyamAM moTA che, sArA jANakAra che ane varSovRddha paNa che.'' AvI paristhitimAM ApaNA cAritrya nAyake AcArya padavI svIkAravAnI nA pADI dIdhI. teo potAnA nirNayamAM aDaga rahyA. temanuM spaSTa maMtavya hatuM. 'pUjya gurudeva AtmArAmajI ma.sA.nAsamudAyanI ekatAnI jALavaNI ja ApaNuM parama kartavya che. je padanA kAraNe samudAyamAM vikhavAda janme, e padanI mArI koi jarUra nathI. rakhe mAnatA ke mArA AcArya na banavAno kAraNe huM tamArA dhArmika kAryomAM madada nahIMkaruM. tamArA dilamAM evI zaMkA hoya to ene tilAMjali ApI dezo.'' Ama ApaNA cAritrya nAyake yogyatA hovA chatAM tathA moTAbhAganA lokonI saMmati hovA chatAM, sAdhu samudAyamAM ekatA jaLavAI rahe te hetuthI AcAryapadavI svIkAravAnI spaSTa nA pADI dIdhI. eTaluM ja nahIM temaNe paMjAbanA sau bhaktone paNa A bAbata mATe rAjI karyA ane munirAja zrI kamalavijayajI mahArAjane AcArya padavIM ApavAnA saMmatipatra para pahelAM hastAkSara paNa pUjya gurudeve ja karyA. Ama ekatA mATe temaNe pahela karI batAvI. v vi.saM. 1965 nA jayeSTha mAsamAM pUjya gurudeva AbunI yAtrAkarI jyAre pAlanapura padhAryA, tyAre temanuM bhavyAtibhavya svAgata karavAmAM AvyuM. te samaye pAlanapurano jaina samAja be bhinna bhinna jUthamAM vibhAjIta thayelo hato. ApaNA cAritryanAyakanA upadezathI prabhAvita thayelA badhA zrAvakoe temanI ArmevAnI nIce, temanA nirNaya pramANe ekatA sAdhavAnItaiyArI batAvI. pUjya gurudevanI samajAvaTa tathA daramyAnagIrIthI pAlanapurano vibhAjIta jaina samAja ekatAnA sUtrathI joDAI gayo. jeTha suda aSTamInA guruvAranA divase pUjya zrI AtmArAmajI mahArAjasAhebanI puNyatithinA avasara para pAlanapuranA jaina samAje pUjyazrIjInA nirNaya pramANe AMtarika bhedabhAva dUra karI, ekatA sthApI ane bamaNA utsAhathI A utsavanI ujavaNI karavAmAM AvI. pAlanapuramAM ja tyAre godaDa zAha nAmanA zrAvaka ane zrIsaMgha vacce gajagrAha cAlato hato. godaDa zAhanuM makAna dharmazALA pAse hatuM. zrIsaMghe temane e makAna dharmanA kAma mATe yogya vaLatara laI ApavA vinaMtIo karI hatI. samajAvyA paNa khUba, paraMtu e bhAImAnatA nahotA. vAta nyAyAlaya sudhI pahoMcI hatI. e bhAIe pUjya gurudeva jo pAlanapuramAM cAturmAsa kare to potAnuM makAna ApI devAnI taiyArI darzAvI. A vAta vismayajanaka hatI. pUjya gurudeve pAlanapuranA cAturmAsa karavAno nirNaya laI lIdho. eTale godaDa zAha tathA anya zrAvo vaccenA manaduHkhano sukhada aMta Avyo. saunA haiyAM harakhathI nAcI UThayA. pUjya gurudevanA cAturmAsanA kAraNe tathA temanI upasthitinA kAraNe pAlanapura jaina samAjanI ekatAmAM majabUtI AvI. vAraMvAranI vinaMtIne mAna ApI pUjya gurudeve vi. saM. 1978mAM muMbaImAM cAturmAsa karyo. A cAturmAsa daramyAna temaNe Adhunika vijJAnano vivekapUrNa upayoga karI dhArmika zikSaNa dvArA jIvanamAM zAMti prApta karavAnI vAta para bhAra mUkyo. temaNe bhAratIya saMskRtinI jALavaNInI vAta karI. dharmotthAna tathA samAja kalyANanI pravRttio vacce muMbaino cAturmAsa paripUrNa thayo. bhAvikonA Agraha utsAha tathA kaMIka karI chUTavAnI taiyArI joi pUjyazrIjIe muMbaimAM 121 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja bIjo cAturmAsakravAnI anumati ApI dIdhI. AcAturmAsa daramyAna pUjyazrIjInI preraNA tathA prayAsothI muMbaimAM eka dhArmika saMsthAnI sthApanAnI yojanA ghaDAI gaI. A navIna saMsthAne pUjya AtmArAmajI ma.sA.nA nAma sAthe joDavAnI vAta thaI. keTalAka bhaktoe ApaNAcAtrinAyakanuM nAma saMsthA sAthe joDavAnI vAta karI. Ama saMsthA sAthe konuM nAma joDavuM tenA para carcA cAlI, tyAre pUjyazrIjI bolyA... A saMsthAnI sAthe mAruM nAma joDavAnI rajA huM koIpaNa saMjogomAM ApIza nahIM. hA, gurudevanuM nAma sAMkaLavA sAme mAro virodha nathI. kharekhara to emanA nAmathI koI saMsthA zaru thAya e mArA mATe AnaMdanI vAta che. chatAM pAga huM spaSTapaNe jaNAvavA IcchuM chuM ke A saMsthA sAthe amuka vizeSa vyaktinuM nAma joDAtA e saMsthA sImita thaI jaze, kALAMtare eka pakSanI thaI jatAM aMtamAM te baMdha thaI jaze. eTale A saMsthA bhaviSyamAM pragati kare e dizAmAM ApaNe vicAravuM joIe. eTale A saMsthAnuM nAma evuM pasaMda karo ke jethI tene saghaLAnuM samarthana prApta thAya!' pUjya gurudevanI amUlya vAta saunA gaLe utarI gaI ane e rIte saMsthAnuM nAma zrI mahAvIra jaina vidyAlaya" rAkhavAmAM AvyuM. Aje paNa A saMsthA muMbaimAM sArI rIte kArya karI rahI che. alaga alaga phirakAnA zrAvako tathA bhinna bhinnasaMghADAnA sAdhu bhagavaMtonI vacce vaicArika matabhedagame teTalA hoya, paraMtu paramAtmA zrI mahAvIra svAmIjInA nAma sAme kadI paNa koI vyakti virodha karI zake nahIM e svAbhAvika vAta che ane saMsthAne AvuM nAma ApavAthI saunI lAgaNI enA prati keLavAya eTale kayAMya virodha na janme. Ama pUjya gurudeve dIrghadraSTi keLavI ekatAno khayAla karI A saMsthA zarU karAvI hatI, jeno lAbha samagra jaina samAjane khUba maLyo che ane maLato raheze. muMbaIthI surata padhArelA pUjya gurudevanuM AgAmI comAsuM surata khAte nakkI thaI gayuM hatuM. comAsuM zarU thavAne vAra hatI eTale temaNe AsapAsanA vistAramAM bhramaNa zaru karyuM. navasArI pAse AvelA aSTagAma khAte pUjya gurudeva padhAryA. ahIMyA bAjunA sisodarA gAmanA lokonA kAraNe saMghamAM matabheda hatA. pUjyazrIe daramyAnagIrI karI saune samajAvyA ane sauekatAnA sUtrathI joDAI gayA. lokono utsAhapANa vadhyo hato. ahIMyA jasAdharmika vAtsalyano rivAja paNa pharI zarU karAvyo. aSTa gAmamAM jinAlaya nahotuM. pUjya gurudevanA upadeza tathA preraNA pAmItyAMnA zrAvakoe navIna jinAlaya bAMdhavAno saMkalpa karyo. aTagAmamAM je dhArmika kAryo thayAM emAM hakIkatamAM to pUjya gurudeva dvArA sthApita karAyelI ekatAno siMhaphALo hato ema svAbhAvika rIte lAvyA sivAya rahetuM nathI. kusaMpathI gherAyelA loko IrSA, verabhAvanA kAraNe bhAgye ja racanAtmaka sAmAjika ke dhArmika kAryo karI zake. pUjya gurudeva jyAM jyAM paNa AvI vikhavAdanI paristhiti jotAM, tyAM tyAM lokone samajAvI temanA khaTarAga dUrakarAvI samAjamAM ekatA sthApita karAvatA hatA. muMbaInA cAturmAsa daramyAna eka vivAdAspada ghaTanA banI. e cAturmAsamAM be (12) Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAdrapadanA mahinA AvatA hatA. kharataragaccha tathA acalagacchanA anuyAyIone A bAbatamAM vivAdathI prerAI copAniyAM paNa chapAvI dIdhAM. muMbaInA zrAvakoe pUjya gurudevane A bAbatamAM kharataragaccha tathA acalagacchanA sAdhuo sAthe zAstrArtha karavA Agraha karyo. pravartaka zrI kAMtivijayajI mahArAje zAstrArtha na karavAnI salAha ApI. pUjya gurudeve AjJA ziromAnya karI. uparokta prasaMgane anulakSIne pUjya gurudeve zrAvako samakSa potAnA vicAro rajU karavA jaNAvyuM .... Adhunika samayamAM vizvamAM IsAI, muslima, pArasI, baudhdha tathA hiMndu jevI prajAoekatA sAdhI samagra manuSya jAtinAM parama kalyANanI yojanAo ghaDavA lAgI che. mAnava mAnava vaccenA bheda miTAvI sau ekatAnA setu bAMdhI rahyA che... tyAre kamanasIbI to juo ke jaina bhAIo kUpamaMDUkatA keLavI nAnA nAnA kAraNosara AMtarika vikhavAdane janma ApI rahyA che..... ! verajheranA bIjavAvI, ekatA ane saMpano nAza karI svayaMnA bhaviSyane aMdhakAramaya banAvI rahyA che... jo kharataragaccha ane acalagacchanA agraNIo maLIne vicAra vimarza kare tathA AviSayamAM zAMtipUrvaka | nirNaya levAno nizcaya kare to huM A bAbatamAM rasa levA taiyAra chuM."paraMtu e lokoe vAta svIkArI nahIM. jayAM ahaMkAra hoya tyAM ekatAnI vAta koNa sAMbhaLavA taiyAra thAya? eTale be gacchonA vivAdane TALavAno pUjyazrIjIno prayAsa niSphaLa gayo. kahevata che ke lAMbA joDe TUMko jAya mare nahIM to mAMdo thAya. eTale ke asamAna paristhiti dharAvatI bhinna vyakitao, samAja ke rASTra vacce ekatA sthApavI muzkela bane che. dhanika varga tathA garIba varga vacce bhAgyeja ekatA sthApI zakAya. dhanika vyakitaonI jIvananI rItabhAta, vANI vartananA kAraNe garIba loko temanAthI dUra rahevA prayAsa karatA hoya che. dhArmika prasaMgomAM dhanika zrAvako je rIte paisA vAparI zake e rIte garIba zrAvako paisA na ja kharcI zake. eTale temanI vacce vaicArika matabheda ane aMtara rahetA samAjanI ekatA jokhamAtI hatI. pUjya gurudeve A vastunuM nirIkSaNa karyuM hatuM. ane eTale ja sAmAjika ekatA sthApavA teo garIba tathA madhyama varganA utkarSanI yojanAo para bhAra mUkatA hatA. samAjanA Arthika rIte nabaLA varganA lokone rojagArI maLI rahe tathA jIvananI sAmAnya sukha sagavaDo maLI rahe te mATe sAdharmika vAtsalyamAM moTA kharca na karI AvA garIbone pagabhara karavA teo zrImaMtone samajAvatA hatA. - amadAvAdanA cAturmAsa daramyAna tapasvI zrI guNavijayajI mahArAje paryuSaNa parvamAM paMdara upavAsanI tapazcaryA karI hatI. temanI tapasyA nimitte aThThAIno mahotsava ujavavA eka divasa keTalAka zrAvako upAzrayamAM phaMDa phALo ugharAvavA lAgyA. pUjya gurudevanA dhyAna para A vAta AvatA temaNe AvA phALA ugharAvavAnI pravRti baMdha karavA jaNAvyuM. pUjyazrIjIe kahyuM ke, "AvI rIte jo utsava manAvavA hoya to AvA phaMDa phALAthI paisA bhegA karI utsava na manAvavA ja vadhu bahetara vAta che." pUjyazrIjIe A ja bAbatamAM vaLI jaNAvyuM ke "zradhdhALu loko potAnA gharabAra,vepAra vANijya choDI upAzrayamAM prabhubhakita mATe AvatA hoya che ane ahIM niyamita AvatA ( 123 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loko moTA bhAganA garIba tathA madhyama varganA bhAI-baheno che. moTA tavaMgarone to paryuSaNa parva sivAya paramAtmAnI bhakti sAru samaya maLato ja nathI. have AvA loko pAse vAra tahevAre phaMDa phALA ugharAvavAthI te loka zaramanA mAryA kaMIka lakhAvavAnI majabUrIthI bacavA vyAkhyAnamAM AvavAnuM baMdha karI deze! ane Ama thaze to dharmanI prabhAvanA ghaTaze." emaNe sAdharmIonA utkarSa dvArA ekatA sthApavA mATe nagarazeThane paNa vAta karI hatI. paraMtu nagarazeThe hoziyArIthI pUjya gurudevanI vAta TALI dIdhI hatI. koIpaNa vyakita tenA jJAna, kAryakSamatA tathA prabhAvazALI vyaktitvathI mahAna ne moTI bane che. uMmarathI vyakitanI mahAnatA na mApI zakAya. pUjya gurudevanA jJAna, dakSatA, yogyatA tathA kSamatAnI kadara karI vi.saM. 1981 nA mArgazIrSa zukala pakSanI pAMcamanA divase lAhoramAM temane sarvasaMmatithI AcAryapadavIthI vibhUSita karavAmAM AvyA. pUjya gurudevathI dIkSAparyAyamAM bIjA ghaNA sAdhu bhagavaMto moTA hatA. AcArya padavI mATe saMmati ApatA pahelAM pUjya gurudeve zrIsaMgha samakSa spaSTatA karatA jaNAvyuM hatuM... 'tame loko bhale mane A pada Apo, paraMtu mArA vaDIlo pratyeno mAro vahevAra to pahelAM jevo ja raheze !' arthAtu emane mAna-sanmAnathI bolavavAnI tathA emanI | AjJA mAnavAnI potAnI praNAlikA badalavA pUjayazrIjI taiyAra nahotA. A vAta temanA vinaya viveka tathA AjJAkiMtapaNAne ujAgara kare che. to sAthe sAthe AcArya | banyA pachI jo vaDIla sAdhu bhagavaMto sAtheno emano vahevAra padanA kAraNe badalAI jAya, to kadI koI prasaMge koIne manaduHkha thAya to enAthI sAdhu samudAyanI ekatA | para viparIta asara thaI zake. AvI paristhiti bhaviSyamAM na sarjAya e mATe pada prAptithI alipta rahenArA, vinaya vivekanA svAmI pUjya gurudeve aMtarathI ja pUjanIya | vaDIlo sAtheno temano AjJAkiMta vahevAra yathAvat jALavI rAkhavAnI pUrva zarata zrAvako sAthe karI hatI ema vicArI zakAya ane kharekhara AcArya thayA pachI paNa pUjya gurudevane | mana ekatA ja sarvoparI vAta hatI, cAhe te pachI sAmAjika ekatAnI vAta hoya ke sAdhu samudAyanI ekatAnI vAta hoya. binolI gAmanA harijana bhAIone gAmanA savarNo kUvA parathI pANI bharavA detA nahotA. muslima birAdaro harijana bhAIone pANI bharAvavAmAM madadakaratA hatA. eTale A anyAyano bhoga banelA tiraskRta loka kaMTALIne pANInI samasyA nivAraNa sAru muslima dharma aMgIkAra karavA taiyAra thayA hatA. pUjaya gurudevane maLI A lokoe potAnI vedanA jaNAvI. pUjyazrIjIe gAmanA sau lokone A samasyAnuM nirAkaraNa lAvavA jaNAvyuM gAma lokoe harijana bhAIo mATe gAmamAM alaga kUvo banAvI Apyo. Ama pUjya gurudeve e gAmanA hiMduonI ekatAne majabUta banAvI. jo harijanabhAIo pANInI khAtara muslima banyA hota to kadAca bhaviSyamAM A dubhAyelA loko savarNo sAme kyAreka komI tophAnomAM potAno roSa pragaTa karI temane hAni pahoMcAData, 124 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu pUjyazrIjInA mAnavatAvAdI valaNanA kAraNe e saMbhAvanA naSTa thaI gaI. suratanA gopIpurA vistAramAM ekavAra pUjya gurudeva suratanI vartamAna sthiti para vArtAlApa karI rahyA hatA. tyAM acAnaka keTalAka zrAvaka bhAIo upAzrayamAM AvyA. vaMdanA prAgAmakaMi ja ziSTAcAra temaNe karyo nahIM. upasthita sau bhaktonA dila dubhAyAM. pUjya gurudeve bhaktone zAMti jALavavA IzAro karyo. eTalAmAM AvelA AgaMtuko paikI eka jaNa bolyo, ame loko saMghADAnI ekatAno saMdezo laI AvyA chIe" kono saMdeza laI AvyA cho, mahAnubhAva?" pUjyazrIjIe pUchyuM. 'rAmavijayajI mahArAjano, temanI IcchA che ke svargIya pUjya zrI AtmArAmajInA saMghADAnI ekatAkIrahe." sajjano! sarasa vAta karI, tame. enAthI vaLI rUDI bIjI zI vAta hoI zake ?' pUjyazrIjIe temanA saMdezanuM svAgata karatA kahyuM. huMtozAMtino upAsaka chuM. jyAM jAuM chuM tyAM zAMti sthapAya e dizAmAM mArA prayatno hoya che. kadAca tamArA dhyAnamAM e AvyuM ja haze ke hamaNAM janavasArInA zrIsaMghamAM huM ekatakarAvI Avyo chuM. pUjya gurudevanA saMghADAmAM saMpa thAya enAthI uttama mArA mATe anya koI vAta nathI. have tame jaNAvo keekatA zI rIte sthApita thaze?' tyAre javAbamAM pelA zrAvakoe kahyuM... 'rAmavijayajI mahArAje je saMdezo Apyo hato e ame tamane jaNAvI dIdho che. enAthI vizeSa ame kaMI jANatA nathI." "mAtra saMdeza? prayatna kaMinahIM? bhAIo! ApaNA saMghADAmAM pravartaka mahArAja zrI kAMtivijayajI tathA zAMtamUrti zrI haMsavijayajI mahArAja saunAzraddheya pUjanIya che. e vaDIlo jevI AjJA Ape te pramANe ApaNe cAlIzuM to tarata ja saMghADAmAM zAMti thaI jaze. tamArA saMdezano A ja uttara che. tame jaine zrIrAmavijayajI mahArAjane A vAta jaNAvI dejo." pUjya gurudevanI vAta sAMbhaLI AgaMtuko cAlyA gayA. mAvaThuM thAya ane ziyALu pAka bagaDI jAya ema e saMghanI ekatAnI vAtanA hAlahavAla thaIgayA. pUjya gurudevanI saMghaDAnI ekatA mATenI taiyArIno koi vidheyAtmaka pratibhAva sAmA pakSethInasAMpaDyo. jUratA sAme karuNA, varasAme kSamA, hiMsA sAme ahiMsA ane niMdA sAme mauna e pUjya gurudevanA mahAna jIvanamaMtra hato. muMbaimAM jyAre temanI vicArasaraNI tathA kAryapraNAline samajavAmAM niSphaLa gayelA virodhI janoe temanI virUddhamAM apapracAra karatI patrikA, copAniyAM chapAvyAM tyAre pUjya gurudevanA eka bhakta e pracAra patrikonI virUddhamAM koInI saMmati ke anumati lIdhA sivAya patrikA chapAvIjavAba Apyo hato. pUjya gurudevanA dhyAna para A vAta AvatA teo nArAja thayA hatA ane e vize temaNe jaNAvyuM hatuM... "kharekhara AvI patrikA jeNe paNachapAvI che, tenAMAkRtyathI mane khuzInathI thaI. vAstavamAM AnAthI huM duHkhI thayo chuM. kRpA karI have pachI AvI koI patrikA chapAvazI nahIM. AvI patrikAo chapAvavAthI samAjanA hajAro rUpiyAnuM pANI thaI jAya che. kusaMpa - 125 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalaha ane virodhamAM vRddhi thAya che. ApaNe sahiSNutA keLavI, zAMti jALavI samAjane saMpa ane ekatAnI zRMkhalAmAM joDavAno che.' "" ane kharekhara pUjya gurudeva taraphathI e apapracAranI patrikAne koi pratisAda na sAMpaDatA virodha karAvavALA sau hArI thAkIne jaMpI gayA. samAjanA thoDAka laghutAgraMthithI pIDAtA TIkAkAro, niMdakonA AvA bAliza prayAsane virodha karI protsAhana ApavAthI samagra samAjanI ekatA para lAMbA gALe viparIta asara paDaze e vAtanuM dhyAna pUjya gurudeve rAkhyuM hatuM, ema A ghaTanA parathI spaSTa jaNAI Ave che. burahAnapuranA zrIsaMghamAM paNa matabheda ane vikhavAdanI paristhiti pravartatI hatI. pUnya gurudevanA prayAsothI tyAM ekatAnI sthApanA thaI. e jagAmanA dhanADhaya, bhaktibhAvamAM agraNI rahetA eka parivAranA mAtA-putra vacce tIvra matabheda pravartatA hatA. temano kesa IMglenDanI adAlatamAM cAlato hato. eka yuvake pUjya gurudevane A viSe vAta karI. A pArivArika kalaha dUra karAvI ApavA vinavaNI karI. pUjya gurudeve e parivAranA mAtA tathA putrane premathI samajAvyA. temanA matabheda dUra karI punaH e parivAramAM saMpa tathA ekatAnuM vAtAvaraNa sthApita karAvyuM. parivAra e samAjano nAno ghaTaka che. eTale jo nAnA ghaTakomAM ekatA ane saMpano nAza thAya to samAjanI ekatA tUTatA vAra na lAge e vAtathI pUjaya gurudeva ajANa nahotA. pUjya AtmArAmajI mahArAja sAheba tathA temanA paTTadhara pUjya vijayavallabha sUrijI mahArAja sAheba satyanA parama upAsaka hatA. mUrtipUjA viSe AgamomAMsaMmati darzAvelI hatI. eTale temanA siddhAMtomAM vadhu saccAI hatI. sthAnakavAsIo sAthe saidhdhAMtika kAraNonA lIdhe ja AmahApuruSone saMgharSa, vAda-vivAdamAM utaravA majabUra thavuM paDyuM hatuM. anya koIrIte A mahAtmAone sthAnakavAsI paraMparAnA sAdhu bhagavaMto ane zrAvako pratye koI dveSabhAva nahoto. eTale pUjya gurudevanA jIvanamAM paNa evA prasaMgo banyA hatA, jyAM teo sthAnakavAsI paraMparAnA sAdhu bhagavaMtonA kAryakramomAM premabhAvathI padhAryA hatA ane temanA sadguNonI anumodanA paNa karI hatI. saMvata 1993 no cAturmAsa pUjya gurudeve vaDodarAmAM karyo hato. bhavya ArAdhanAo vacce paryuSaNa parvanI zAnadAra ujavaNI cAlatI hatI. tyAM eka divasa keTalAka sthAnakavAsI zrAvako sAthe eka munirAja temane maLavA AvyA. vaMdanA karI sau beThA. thoDIvAre eka bhAIe pUjyazrIjIne vinaMtI karatA kahyuM, 'mahArAja ! amArA eka tapasvI mahArAje doDha mAsanA upavAsa karyA che.' e tapasvInI anumodanAkaratA pUjya gurudevanA mukhethI uddagAra sarI paDyA... 'keTalI prasannatAnI vAta che, bhAI! dhanya che e tapasvI jIvana ! bhAIo ! amArA vatI emanIsukhasAtA avazya pUcho !' temanI vAta sAMbhaLI bIjA eka bhAI bolyA, 'mahArAja ! eka prArthanA che.' 'jarUra kaho. huM to saMghano sevaka chuM,' pUjya gurudeva bolyA. 'mahArAjasAheba ! amArA tapasvI munirAja ApanA darzana karavA Icche che. ApazrIjI jo sthAnakamAM padhArazo, to ghaNI kRpA thaze' 126 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'bhale bhAI. huM khUba ja prasannatAthI tyAM AvIza. tapazcaryAnI anumodanA karavAno mane paNa lAbha maLaze" zubhasya zIghram e uktine anusaratA pUjya gurudeva zrIsaMgha tathA munimaMDaLa sAthe thoDIvAramAM jasthAnakamAM padhAryA. sthAnakavAsI bhAIo tathA sAdhuoe temanuM uSmApUrNa svAgata karyuM. pUjya gurudeve tapasvI munirAjanI sukhasAtApUchI, tapanI anumodanA karI. sthAnakamAM temaNe tapasyAnI AvazyakatA tenA lAbha ane hetu para nAnuM vyAkhyAna ApyuM. upasthita saghaLA loko AnaMdita thayA. - pUjya gurudevanI mukta kaMThe prazaMsA karatA temaNe kahyuM, 'A AcAryazrIjInA manamAM rAgadveSanI bhAvanA nathI. jyAM pANadhArmikakArya thatuM dekhAya, tyAM teo utsAhathI pahoMcI jAya che. temanA AvA guNiyala vyavahArathI khyAla Ave che, ke teo jaina dharmanA siddhAMto tathA jainadharmanI ekatAnA pAkA himAyatI che, puraskartA che." je mahAtmAnI vizALa draSTimAM pratyeka jaina paramAtmA zrI mahAvIra svAmInuM saMtAna hovAnI bhAvanA samAyelI hoya ene mana sthAnakavAsI, derAvAsI ke terApaMthI ke digaMbara phirakAnA bhedabhAva zIrIte saMbhavI zake? jyAM saMkucitatAnathI tyAM ja ekatAno udaya thaI zake. pUjya gurudeva ekatAnA tejasvI bhAskara samAna hatA. nAnA-moTA dhArmika kAryomAM tavaMgaro sAthe garIba tathA madhyama varganA lokone jotaravAthI e lokone ema lAge ke ame samAjanA jaaMgachIe.ame loko paNa dhArmika kAryomAM phUla nahIM to klanI pAMkhaDI paNa apane amAro sakriya phALo ApI zAsananI sevA karI zakIe chIe. Ama samAjanA dareka staranA lokomAM bhAIcArAnI lAgaNI janmavAthI sAmAjika ekatA suddaDha thAya che. pUjaya gurudeva A vAta jANatA hatA, eTale teo AvA dhArmika kAryakramomAM tamAma varganA lokono sahakAra letA hatA. saMvata 1944mAM pUjya gurudeva pATaNa padhAryA, tyAre tyAMnAbe jJAna upAsakabhAIoe temane jJAnabhaMDAronA rakSaNa mATe eka jJAnamaMdira banAvavA vinavaNI karI. pUjya gurudeve jJAnamaMdiranA nirmANa mATe yojanA banAvaDAvI. yojanA anusAra teo pATaNanA vividha mahollAmAM padhAryA. tyAM bhAvikonI sabhA bharI. sabhAmAM temaNe upasthita lokone jaina sAhityanA prAcIna kiMmatI graMthonI jALavaNI tathA tenI upayogitA aMge mAhitI ApI ane jJAnamaMdiranA nirmANamAM saune yathAzakti phALo ApavA, vastuo ApavA apIla karI. temanI hadayasparzIvAtathI loko prabhAvita thayA ane temanI jhoLImAM rUpiyA, ghareNAM tathA kiMmatI vastuo lokoe ApI. keTalAka lokoe pustako sAcavavA kabATa ApyA, keTalAke peTIo paNa ApI. Ama jJAnamaMdiranI yojanA paripUrNa thaI. pATaNanA lokomAM saMgha ekatA tathA bhAIcArAnuM suMdara vAtAvaraNa sarjAyuM. " pUjya gurudevanA prabhAvI vyaktitvathI aMjAyelA bhakto temane sanmAnapatroApInavAjatA hatA. lAhoramAM temane sthAnakavAsI, mUrtipUjaka tathA digaMbarapaMthI zrAvako dvArA sanmAnapatra 127 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApavAmAM AvyuM hatuM. e prasaMge pUjya gurudeve pratibhAva ApatA jaNAvyuM hatuM... 'zahera tathA grAmINa pradezomAM huM dharmanA siddhAMtono pracAra karuM chuM. jaina dharma e vizva dharma che..! AjakAla dezamAM hiMdu-muslima ekatAno prayAsa cAle che... evA samayamAM bhagavAna mahAvIra svAmIjInA traNa paMthanA anuyAyIoe nAnAmoTAmatamatAMtara bhUlIzA mATe ekatAna keLavavI ? meM vAraMvArakahyuM che, ke mAnapatra mane sAmAjika sudhAraNAnA kArya karavAnI javAbadArInI yAda apAve che... huM to AmAnapatrane samagra saMghano utkarSa karavA mATe deha, vANI tathA cAritryano upayoga karavAnI cetavaNImAnuM chuM.' kharekhara pUjya gurudeva jIvananA dareka prasaMge potAnA uttaradAyitvathI saMpUrNapaNe sabhAna rahyA hatA. temane jyAre jyAre paNa sAmAjika ekatAne majabUta karavAnI taka sAMpaDI, tyAre tyAre temaNe te mATe potAnAthI banatA yathAzakti saghaLA prayatno karyA hatA. gujarAMvAlAthI lagabhaga 250 jeTalA zrAvako tadhAsAdhu samudAyane sahIsalAmata rIte bhAratamAM pUjya gurudeva laI AvyA hatA. A vAta 1947nA bhArata pAkistAnanA bhAgalA paDyA te samayanI che. amRtasaramAM temaNe potAnA vyAkhyAnamAM jaNAvyuM hatuM... 'paMjAbanA hajAro bhAI-bahenone ApaNe navIna rojagAra vyavasAya apAvavA paDaze. temanA sAru raheThANonI vyavasthA karavI paDaze. e badhA ja visthApita sAdharmIomATe evI vyavasthA karatI paDaze, jethI teo svamAnabhera jIvana vyatIta karI zake. e mATe jaina samAje ekatA keLavI comera sevArUpI puSpane khIlavI tenI suvAsa prasarAvavI paDaze. e ja ApaNuMkartavya che. samayocita pharaja che. paMjAbathI vihAra karI pUjya gurudeva bikAnera padhAryA hatA. ahIMteNe vizALa sabhAne saMbodhana karatA paMjAbanA visthApita bhAIbhAMDuone yathAzakti madadakarI temane pagabharakaravA dardabharI apIla karI hatI e sabhAmAM temaNe jaNAvyuM hatuM... 'A TANe huM tamArI pAse eka bIjI bhikSAmAMguM chuM. tame loko AMtarika khaTarAga ane nAnA moTA vikhavAdatathA kusaMpathI pIDAo cho. e vAta AtmaghAtI puravAra thaze. dharma, samAja tathA svayaMnI jAtano bacAva karavA e tamAma kalaha, kaMkAsa, kusaMpa, vikhavAda ane verajherane mArI jhoLImAM padharAvI do. tamArA aMtaranI dharA para premabhAva, dayA, saMpa, ekatA ane bhAIcArAnA suvAsita puSpone pAMgaravA do, e ja mArI zreSTha bhikSA banIraheze.' pUjya gurudevanI preraNA tathA mArgadarzana pAmI tA. 2-2-1950nA roja phAlanA khAte jaina zvetAMbara konpharansanuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. A saMmelanamAM samagra bhAratamAMthI pacAsa hajArathI paNa adhika lokoe bhAga lIdho hato. vividha kSetranA agraNIoe ekatA, saMpa tathA bhAIcArA para potAnA vicAro rajU karyA. A sabhAmAM garIba tathA madhyama varganA uddhAra viSayaka prastAva paNa pasAra karavAmAM AvyA. Akhare e vizALa sabhAmAM ekatAno prastAva rajU thayo. ekabIjA sAthe bhAIcArA ane saMpathI rahevAnI saue pratijJA lIdhI. pUjya gurudeve sabhAmAM samayocita prasaMgocita prabhAvIpravacana karyuM. temaNe jaina samAjanAkartavya, pratinidhionIjavAbadArI, dezanI 128 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjhAdImAM samAjanA uddhAranI AvazyakatA ane saMgaThananA viSaya para vizadavivecana. sAmAjika ekatA para bolatA temaNe hRdayasparzI vAta karI... 'sarjano! saMgaThana tathA ekatA mATe jo mAre AcAryapada choDavuM paDeto e choDavI paNa huM taiyAra chuM!" AvAtA pUjyazrIjIe khUbaja gaMbhIratAthI karI hatI. upasthita loko khUba ja prabhAvita thayA. pUjya gurudevanI AvI tyAgapUrNa bhAvanAnA pariNAme ja AvAsaMmelanamAM A pUrve ghaNIvAra AvI cUkela ekatAno je prastAva uDI jato hato, A vakhate sarvasaMmatithI prathamavAra pasAra thaIgayo. Ama ekatAnI dizAmAM eka sarasa kArya saMpanna thayuM. pAlitANAnArANalamyAna pUjya gurudeve eka vizALasAdhu saMmelana bolAvIna dharmamAM saMgaThanane majabUta karavAnA prayAso zarU karyA. e samayagALAmAM temaNe agraNI zeTha jIvAbhAI sAthe vAtacIta spA kahyuM, 'tamAro samAja para prabhAva sAro che. svargIya gurudeva pUjya AtmArAmajI mahArAjanA samudAyamAM ekatA sthapAtI hoya to tame kahezo te kAma karavA huM taiyAra chuM. mAruM to maMtavya evuM che ke pUjya gurudevanA samagra samudAyamAM mAtra eka ja AcArya rAkho. badhA ekaThA maLIrAmacaMdrasUrine moTA banAvavA IcchatA hoya to huM temane vaMdanA karavA taiyAra chuM!" jo ke pUjyazrIjInuM ekatAnuM A sapanuM pUrNa na thaI zakyuM, chatAM ekatA mATenI temanI taiyArI, tyAgapUrNa bhAvanA kharekhara atyaMta prazaMsanIya hatI. muMbaimAM potAnI AMkhanA saphaLa oparezana pachI pUjya gurudeve bhaktonI sabhAmAM sauno AbhAra mAnI sAdhuvAda pAThavyo hato. ekatrita bhakta samudAyane pUjya gurudeve tyAre kahyuM hatuM.... 'tamArA samasta zrIsaMghano huM AcArya chuM, arthAt huM tamArI sauthI moTo sevaka chuM. huM tamane eka sUcanA ApavA mAMguM chuM.... "bhAIo! tame vivAdaTALo vikAsa ANo!potAnuM tathA samAjanuM kalyANa sAdho!" jaina samAjanA parama hitaciMtakadharmanA mahAna praharI, paMjAbakezarI pUjyAcArya zrImad vijya vallabha sUrIzvarajI ma.sA. AjIvana sAmAjika ekatA, bhAIcAro, saMgha tathA saMgaThana mATe pratipaLa jAgRta rahI prayatno karatA rahyA hatA. emanA e prayAsonA ghaNAM sArAM pariNAmo paNa prApta thavA lAgyAM hatAM, paraMtu pUjya gurudevanuM Ayukarma pUrNa thatA emanA jevA sAmarthyazIla mahApuruSanA mahA prasthAna pachI ekazUnyAvakAza sarjAyo ane jaina samAjanI ekatAnuM svapna Aje paNa apUrNa rahyuM che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rASTrIya cetapraNA gulAmI, parataMtratA e mAnavI mATe abhizApa che. paijhamAnavI Arthika, sAmAjika tathA dhArmika rIte zoSaNano bhoga bane che. Avo mANasazArIRithA mAnasika rIte zoSAgano bhoga bane che tathA jIvanamAM dareka prakAranI pIDA anubhave che. pataMtratA mAnavInA aMgata, pArivArika jIvanane asta vyasta banAvI de che, durbaLa banAvI de che. AvA parivArothI banelo nirbaLa samAja paNa kALAMtarenItimattA, cAritra saMskArI gumAvI potAnI garimA gumAvI bese che. AvA samAjathI banelA dezamAM dharmano vinipAta thAya che. rASTranI adhogati thAya che ane saMskRtino lopa thAya che. aMtima be hajAra varSanA ItihAsamAM bhArata para hAgo, zako, tAtArIo,mogalo, Daco, aMgrejo porTugIjho jevI aneka prajAoe humalo karyA che ane keTalAke ahIMyA varSo sudhI rAja paNa karyuM che. A samayagALA daramyAna bhAratanuM Arthika, dhArmika, sAMskRtika rIte zopaNa thayuM che ane prajAnuM adhaHpatana thayuM che. paMjAba kesarI pUjyAcArya zrImad vijaya vallabha sUrIzvarajI mahArAja sAheba A vAta sArI rIte samajatA hatA. pUjya gurudeva sudhArAvAdI krAMtikArI vicArasaraNIne varelA AdhyAtmika mahApuruSa hatA. temanI dUraMdezitA paNa advitIya hatI, eTale bhaviSyanI ghaTanAo tathA paristhitino teo sAco aMdAja lagAvI zakyA hatA. temaNe potAnA jIvanakALa daramyAna dhArmika pracAranI sAthe sAthe sAmAjika utthAnanI paNa jhuMbeza calAvI hatI. teo mAnatA hatA ke salAmata, majabUta, samRddharASTra vinA dharma tathA samAjanI koI unnati zakya nathI. pUjya gurudeve A vicArane dhyAnamAM rAkhIne ja samAjamAM pravartatA kurivAjo sAme jhuMbeza calAvI hatI. kanyA vikraya, dahejaprathA, aMdhazraddhA, vahemo tathA rUDhivAdItA dUra karavA temaNe kRSNanI jema sudarzana cakra calAvyuM hatuM, jenA bhAgarUpe temaNe strI zikSaNa, vyAvahArika zikSaNa tathA dhArmika zikSaNano pracAra karyo hato. samAjamAM ekatA, saMpatathA bhAicArAnI bhAvanA keLavAya te sAru saghana prayAso karyA hatA. dArU, jugAra, zikAra, parastrIgamana jevA saptavyasano sAme abhiyAna calAvI sAmAjika naitikatAne navInacetanA pUrI pADI hatI. temaNe AjhAdInA laDavaiyAone asahakAranI laDatamAM sahakAra ApI, svadezI vastuonA vaparAzane protsAhana ApyuM hatuM. potAnA sArvajanika vyAkhyAnomAM lokone AjhAdInI laDatamAM jotarAvA preraNA ApI hatI. TUMkamAM sAdhu dharmanI maryAdAmAM rahI, rASTracetanAnA abhiyAnamAM yathAzakti amUlya phALo Apyo hato. - pUjya gurudevanA rASTriya jAgRti abhiyAnane samajavA temanA dvArA thayelAM viziSTa kAryo para, temanI kAryapaddhati para eka draSTipAta karavo jarUrI che. pUjya gurudevanA jIvanakALa daramyAna ja bhAratamAM svAtaMtra caLavaLa zarU thaI hatI. pUjya mahAtmA gAMdhIjI asahakAranuM AMdolana calAvatA hatA. ahiMsAnuM pAlana karI aMgrejo sAme satyAgrahanA amogha zastrano upayoga karatA hatA. mahAtmA gAMdhIjInI laDatanI A paddhati pUjya gurudevanA siddhAMto sAthe meLa khAtI hatI. pUjya gurudeva mahArASTra, madhyapradeza, rAjasthAna, (130) Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tharapArakara, gujarAta, dilhI, uttarapradeza tathA paMjAbanA vividha zahero tathA aMtariyALa grAmINa pradezomAM pagapALA vihArakratA hatA. A samagra vistAromAM vihAra karatA asaMkhya lokonA saMparkamAM teo AvyA hatA. A lokonI sAmAjika, Arthika, mAnasika tathA dhArmika sthiti ane temanA vicAro tathA samasyAo pUjya gurudeva sArI rIte samajI zakyA hatA. Ama samasyAonI mAhitI meLavyA pachI e samasyAno upacAra karavAnuM kAma temanA mATe saraLa banI gayuM hatuM. Ama pUjya gurudeva sAme samAjanuM spaSTa citra upaseluM hatuM ja eTale temaNe e dizAmAM samAja sudhAraNA dvArA rASTrasevAnA kAryano AraMbha karyo hato. pUjya gurudeve aneka zaheromAM, gAmaDAomAM svAtaMtra AMdolana viSe mahAtmA gAMdhIjInA ahiMsAtmaka vicAronI puSTi karatAM pravacano ApI lokomAM jAgRti ANI hatI. khAdIno upayoga tathA videzI vastrono bahiSkAra karavAnI lokone preraNA ApI hatI. temaNe nazAbaMdhI tathA aspRzyatA nivAraNanA rASTriya kAryakramomAM sakriya phALo Apyo hato. viziSTa saMjogomAM temaNe jIvanamAM khAdI dhAraNa karI hatI. potAnI AcArya padavI jevA mahAna prasaMge paNa temaNe | paMDita hIrAlAla zarmAnA hAthathI pavitra navasmaraNonA maMgala pATha sAthe bhAvathI kaMtAyelI, sUtaramAMthI banAvelI khAdInI cAdara paherI hatI. Ama hajAro bhakatonI hAjarImAM AvA lokapriya mahApuruSa jyAre khAdI dhAraNa kare, tyAre svAbhAvika rIte ja upasthita lokone paNa khAdI paheravAnI preraNA maLI haze ema mAnI zakAya. pUjya gurudevanA maMgala praveza TANe hajAro loko ekaThA thatA ane temane khAdI dhAraNa karelA joIe loko paNa khAdI vAparatA thayA hatA. Ama khAdInA pracAramAM pUjyazrIjIno kALo noMdhapAtra rahyo hato. dezamAM khAdIno pracAra thavAthI asaMkhya lokone rojI roTI maLatAdeza svAvalaMbI thayo hato. aMgrejInAIMglenDanI milomAM taiyAra thaI AvatAkApaDanI mAMga ghaTatA dezavAsIonuM zoSaNa paNa ghaTayuM hatuM. khAdI viSe pUjya gurudevanA vicAra AdhyAtmika cetanAthI bharelA hatA. teo kahetA hatA, 'khAdI e nirdoSa jIvo pratye maitrI tathA karUNAbhAva keLavavAmAM sahAyaka thAya | che. enAthI mAnavatA poSAya che. videzI vastromAM carabIno upayoga karavAmAM Ave che, jenA sAru asaMkhya nirdoSa prANIono vadha thAya che. eTale evA vastrono upayoga karI zakAya nahIM. zuddhasAdhya mATe zuddhasAdhananI AvazyakatA che. prabhu bhakti e zuddha anuSThAna che. temAM tanamananI zuddhi joIe. nirmaLa vastro hovAM joIe ane vastrone nirmaLa tyAre ja kahevAya jyAre te koIpaNa vyakti ke prANIne pIDAryA sivAya taiyAra karavAmAM AvyA hoya emAM mAnavanuM zoSaNa pANa thayeluM na cAlI zake. eTale khAdInA upayogathIahiMsAnuM pAlana zakya bane che ane vastu prabhunI bhaktinuM ja eka aMga che." pUjya gurudevanA pravacanothI prabhAvita thaIne aneka lokoe janmamRtyu tathA lagna vivAha jevA prasaMga para khAdIno upayoga zarU karyo hato. e pramANe khAdIdhAraNa karI pUjya gurudeve ahiMsApAlana dvArA dhArmika cetanAmAMnavIna prANa pUryA, to sAthe sAthe aneka lokone khAdIno upayoga karatA karI videzI vastuonA bahiSkAra dvArA cAlatA svadezI jAgaraNa ane rASTriya svAvalaMbanane paNa temaNe protsAhana pUruM pADyuM hatuM. (131) Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaI, pUnA, surata, amadAvAda, jayapura, dilhI, aMbAlA jevA dezanA vividha zahero tathA nagaromAM pUjya gurudeva tathA temanA sAdhu bhagavaMto jyAre khAdInAM vastro dhAraNa karI maMgala praveza karatAM tyAre temanA bhavya varaghoDA nIkaLatA. loko temanA khAdInA vastro joI prabhAvita thatA ane teo paNa svadezI AMdolananA puraskartA che ema mAnI ahobhAvathI prerAIne loko paNa khAdIno upayoga karavAnI preraNA letA hatA. AvA loko pUjya gurudevanA vyAkhyAno sAMbhaLavA jatA, pUjya gurudevanA pravacanomAM paNa vyasanamukti, mAnavatA, ekatA, sAmAjika sudhAraNAnI vAto, kyAreka dezabhaktinI vAto sAMbhaLIne lokonAM hRdaya parivartana thatAM hatAM. AvA lokomAM rASTriya bhAvanA utpanna thatI, samAjadharma tathA rASTra pratyenI potAnI naitika kartavyabhAvanA jAgRta thatI hatI. AvA loko pUjya gurudevane rASTravAdI saMta tarIke pUjI temanA nirdiSTa karAyelA mAnavatA, premasabhAvanAmArge cAlavA prayAsa karatA hatA. Ama pUjya gurudevanA prabhAvathI samAjamAM jAgRti AvI hatI. svadezI AMdolananA puraskartA hovAnA kAraNe pUjya gurudeva lokone videzI vastuono bahiSkAra karI svadezI vastuo apanAvavA upadeza ApatA hatA. pUjya gurudeva kahetA... 'dezanI samRddhi, Arthika samRddhi para nirbhara che. svadezI nIti apanAvIne bhAratanI kalA, saMskRti tathAsabhyatAne jIvaMta rAkhI zakAze. jo bhAratavAsIo kaMgALa thaI jaze todezanI rakSA koNa karaze?klA ane saMskRtinA vikAsathI ja deza samRddha ane mahAna banaze." svataMtratA prApti pachI ApaNI svadezI vastuo vAparavAnI nItimAM dina-pratidina DhIlAza AvatI gaI che. ApaNe vastuonA utpAdanamAM guNavattA tathAimAnadArI gumAvI beThA chIe. Aje ApaNe aneka videzI vastuo vAparI dezanI saMpatti ochI karI rahyA chIe. pazcimAya asarothI ApaNI saMskRti prabhAvita thaI che. ApaNI bhASA,rItabhAta, paheraveza, bhojana vyavahAra, saghaLA para pazcimanI asara che. ApaNe videzI dhamAliyAgIta saMgItanA baMdhANI thaIgayA chIe. ApaNA netAo paNa akuzaLasiddha thayA che. deza para, dezavAsIo para abajonuM videzI devuM che. ApaNA dezapremanuM A adhaHpatana che. ApaNe Arthika rIte parAdhIna jevA thaI gayA chIe. kAza! AvA samayamAM pUjya gurudeva jevA rASTravAdI mahApuruSo hayAta hota to temanA mArgadarzana taLe ApaNe ApaNI asmitAne jALavI zakayA hota. Aje hiMdu-muslimonA komavAdanAjhagaDAnI samasyA sulajhAvavAmAM pUjya gurudeva jevA mahAtmAonI ApaNA dezane tAtI jarUra che. kAraNake tyAre pUjyazrIjIno prabhAva evo hato ke A banne komo vacce ekatA tathA bhAIcArAnI bhAvanA vikasI hatI. * svadezI AMdolananA divasomAM eka ghaTanA banI hatI. pUjya gurudevanI mulAkAta videzI vastuo vAparavAnA zokhIna paMDita motIlAla naherU sAthe thaI hatI. pUjya gurudeve temanAmAM svadezI caLavaLanI bhAvanA zI rIte jAgRta karI e vAta temanA ja zabdomAM joIe. "huM paMjAbanA aMbAlA zaheramAM hato. e samaye ApANA lADIlA vaDApradhAna zrI javAharalAla naherUnA pitA paMDita motIlAla naherU sAthe mArI mulAkAta thaI. vArtAlApa daramyAna meM emane pUchayuM, jyAre ApadezanI AjhAdI mATe marI phITavAtaiyAra cho, to pachI Apa videzI (132 - Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sigAreTazA mATe pIo cho?" Ama kahetA mane kaMIka saMkoca thayo, paraMtu paMDijI to atyaMta khuza thayA. temaNe te vakhate sigAreTa phekI dIdhI ane bhaviSyamAMdI paNa na pIvAnI pratijJA karI, eTaluM ja nahIM pAchaLathI temaNe jAherasabhAmAM kahyuM hatuM... huM akkalakhoI beTho hato paraMtu eka jaina munie mane akkala ApI." saMta nAmadevanA jIvanamAM ekavAra eka bahena tenA bALakane goLa choDAvavA saMta pAse laI AvI. nAmadeve tene aThavADiyA pachI bolAvI. pahelAM nAmadeve goLa choDyo pachI bALakane upadeza Apyo. prajA haMmezAM tenA AgevAna nAyakonuM anusaraNa karatI hoya che. eTale lokanAyako jo prajAne cAritryavAna, prAmANika, naitikavAdI banAvavA IcchatA hoya, to enI zarUAta lokanAyakoe potAnA jIvana vyavahArasudhArIne karavI joIe. pUjya gurudeve svadezI caLavaLanA ekalokanAyakane sAcI rAha cIMdhIdezasevAnuM kAma karyuM hatuM. pUjya gurudeva AjhAdInA saMgrAma daramyAna mahAtmA gAMdhI, DaoN. rAjendraprasAda, paMDita motIlAla naherU, saradAra vallabhabhAI paTela, lAlA lajapatarAya, paMDita madanamohana mAlaviyA, zaukta alI, mahaMmadaalI vagere rASTrIya netAonA saMparkamAM rahyA hatA. temaNe svAtaMtra saMgrAmanI saphaLatA mATe A mahAnubhAvone aMtarathI AzIrvAdano ApyA hatA, paraMtu A lokonI rASTra bhAvanAne potAnA pravacano dvArA asarakAraka rIte loko sudhI pahoMcADIne temane paNa svAtaMtrya saMgrAmamAM joDAvA preraNA ApI hatI. pUjya gurudeva nirbhaya, nispRhI, AdhyAtmikavibhUti hatA. prema, mAnavatA, karuNA, maitrI tathA bhAIcArAnA pUjArI hatA. temaNe jaina samAjanA AMtarika vikhavAdo miTAvyA hatA. hiMdu-muslima-zIkho vacce ekatA tathA bhAIcArAnA maitrI setu bAMdhyA hatA. maharSi araviMda mahAprabhu tathA lokamAnya TILaka bhAratane ahiMsA ane premathI saMpanna mahAna rASTranA rUpamAM nirmita karavA IcchatA hatA. teo bhautikavAdanA abhizApathI mahAna bhAratane mukta karavA icchatA hatA. pUjya gurudeva paNa Avo ja draSTikoNa dharAvatA hatA. temaNe rASTrIya AMdolanamAM bhAratanI janatAne prema, ahiMsA ekatAno upadeza Apyo hato. mAnavIya guNothI saMpanna bhAratavAsImAtra potAnA rASTrane jagauravazALInathI banAvato, paraMtu vizvazAMtinota paNa banI zake che. pUjya gurudeve vibhinna tahevAro tathA jayaMtionA mAdhyamathI sAMskRtika tathA rASTrIya cetanA jAgRta karI bhAratIya janamAnasane AtmabalidAna mATe susajakaryuM hatuM. pUjya gurudeve potAnA jIvanakALa daramyAna svataMtratA AMdolanamAM mahArANA pratApa jayaMti tathA zivAjI jayaMti jevAvIra puruSonA prasaMgo para prabhAvazALI vyAkhyAno ApIne janamAnasane svAtaMtryasaMgrAma mATe ghaDyuM hatuM. vi. saM. 1967mAM mahArANA pratApa yaMtino samArohagujarAvAlAmAM manAvavAmAM Avyo hato. e prasaMge temaNe kahyuM hatuM.... "mahArANA pratApanI dezabhakti anupama hatI. je dezanI AjhAdI, svAdhInatA mATe vana vana bhaTakyA, jaMgalanAkaMdamULa phaLa khAIne emaNe divaso pasAra karyA. je lohapuruSane duHkha ane bhUkhathI TaLavaLatA bALakonuM rUdana paNa naDagAvI zakyuM e prakhara vIravAstavamAM vajano ja banelo haze. mahArANA pratApanA jIvananI pratyeka ghaTanAromAMcaka che. AjanA yuvako pratApanA jIvanamAMthI -133 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAtaMtra prApti mATe Atma balidAna tathA saMsahana karavAnI preraNA leze to bhArata saMsAramAM ) sarvottama sthAna prApta karI zakaze.' pUjya gurudeva kahetA bhAratIya saMskRtine jIvaMta rAkhavA mATe svadharma pAlana mATe AjhAdI Avazyaka che.' emanA A draSTibiMduthI vicAratA zivAjIe dharmajhanUnI auraMgajheba sAme je saMgrAma cheDyo hato, e saMskRtinI dharmanI rakSAnI laDAI hatI ane eTale ravAtaMtra saMgrAma daramyAna teo potAnA pravacanomAM zivAjI jevA bahAdura banavAnI yuvAnone upadeza ApatA hatA. muMbaimAMgavAliyATekathI pUjya gurudevanA sanmAnamAM nIkaLelI zobhAyAtrAmAM hajAronI saMkhyAmAM raMgaberaMgI vastromAM saja ullAsita nara-nArIo, bhakato tathA paMjAbathI AvelA khAsa gurubhaktonI maMDaLIonA gAyana vAdana muMbaInA loko mATe avismaraNIya AkarSaNa banI gayAM hatAM. AvA koIdharmagurunA sanmAnamAM nIkaLelI AvIzAnadAra zobhAyAtrA jovAnuM muMbaivAsIone yAda nahotuM. pUjya mahAtmA gAMdhIjI dvArA prerita svadezI apanAvo AMdolana aMtargata te samaye bhAratamAM khAdI dhAraNakaravI erASTrabhaktinI nizAnI gaNAtI hatI. AjanA khAdIdhArI pAkhaMDI rAjakAraNIonA kAraNe je khAdI AjanI tArIkhamAM vagovAIrahIche, ejakhAdInI tyAre bhAre bolabAlA hatI. te samaye khAdIdhArI rASTrabhakta tarIke lokAra pAmatA hatA. mULajIvadayAthI prerAI ahiMsAnA niyamanuM custapAlana kratApUjya gurudeva tathA sAdhuvaMdane khAdInI cAdarodhAraNa karI zAMta mudrAmAM cAlatA joI rASTrIya bhAvanAnA raMge raMgAyelA muMbaIvAsIo temane rASTrIya AMdolananA puraskartAmAnI temano jaya jyakArakaratA hatA. rASTrabhaktotarIke temane sanmAna ApI dilathI biradAvatA hatA. AvA loko pUjyazrIjInA vyAkhyAna sAMbhaLI svadezI vastuo vAparatA thayA hatA. ghaNA lokoe jIvanamAM khAdI apanAvI hatI. pUjya gurudeva zarUAtathI ja sAdagInA upAsaka hatA. temane jhAjhamALa, beDavAjAM bhavya zobhAyAtrAo pratye vizeSa rUci nahotI. temanI najara samakSa bhAratanA bhUkha, garIbI, bekArI, ajJAnatAthI behAla thaImaravAnA vAMke jIvatA hajAro bhAratavAsIonI dAruNadurdazA rahetI hatI. e lokonA utthAna sAru prayatno thAya emAM pUjya gurudevane vizeSa rasa hato. AvA sAdagInA pUjArI, mAnavatAnA upAsaka pUjya gurudeva te samayanI AjhAdInI laDatanA samAcArothI vAkepha rahetA hatA. jyAre jyAre aMgreja sarakAra gAMdhIjI, javAharalAla naherU, saradAra vallabhabhAI paTelanI ke anya rASTrIya netAonI koI caLavaLa, satyAgrahake AMdolana vakhate dharapakaDakaratI, tyAre tyAre pUjya gurudeva e rASTrIya netAonA sanmAnamAM rASTrabhAvanAthI prerAI je te nagarake zaheramAM praveza TANe dhAmadhuma thavA detA nahIM ane atyaMta sAdagIthI praveza karI potAnI sahAnubhUtinI bhAvanA pragaTa karatA hatA. bhArata pAkistAnanA bhAgalA paDyA pachI pUjya gurudeva jyAre 25 jeTalA zrAvako tathA sAdhuvRMda sAthe amRtasara padhAryA, tyAre pAkistAnathI beghara thaIbekArIno bhoga banelA ghaNA visthApito bhAratamAM maravAnA vAMke lAcArImAM jIvatA hatA. AvI paristhiti nihALI 134 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUNAnidhi pUjya gurudevanuM hRdaya pIgaLI gayuM ane temANe potAnA pravacanomAM paMjAbanA tathA anya bhakatone uddezIne kahyuM hatuM. 'Aje deza viSama paristhitimAMthI pasAra thaI rahyo che. hajAro hiMda, muslima, jaina, zIkha lokonA parivAra gharabAra vinAnA nirAdhAra thaI gayA che. temanA dhaMdhA rojagAra chInavAI gayo che. temanA parivAro annajaLanA mohatAja thayA che. emanA bALakone poSaNa maLatuM nathI. bImAra, vyAdhigrasta lokonI hAlata kaphoDI che. AvI paristhitimAM amIro jAgo! tamArI dhananI kothaLIo khullI mUkI do. tamArA sau bhAIbhAMDu mATe bhojana, pANI tathA AvAsanI vyavasthAkyo. temane navIna dhaMdhA rojagAra Apo. temanA sArudavA-dArUnI vyavasthA karo. nAnAM bALakonA bhojananI vyavasthA karo. jagatamAM mAnavadharmanuM sthAna UMcuM che. Aje mAnavatA tamane pokArI rahI che. jAgo bhAIo! A vivaza lAcArane nirAdhAra lokonI vizALa hRdaya rAkhI madada karo...!" sevA ja AjanI paristhitimAM sAcI pUjA, sAcI ibAdata ane sAcI guruvANI che. jo manuSya jIvita raheze, to ja dharmajIvaMta rahI zakaze. jo samAjasamRddha, suddha, baLavAna thaze to ja deza, dharma ane saMskRti prANavAna thaze." pUjya gurudevanI hRdayasparzIvAtothI amIrAtavaMgaronA dila pIgaLyA. temaNe potAnAM dhananI kothaLIo khUllI mukI dIdhI ane dAnano pravAha zarU thayo. amRtasaramAM ja haMgAmI dhoraNe taMbuo UbhA karavAmAM AvyA. Thera Thera bhojanAlayo zarU thayA. bALako mATe bhojananI alAyadI vyavasthA karavAmAM AvI. bekArIne lokoe nAnI moTI nokarIo ApI, kAma dhaMdhe lagADyA. hiMdu-muslima, jaina, zIkhonA bhedabhAva bhulAI gayA. saghaLA eka bhArata mAtAnA saMtAna hoya tema sAthe haLImaLI rahevA lAgyA. comera mAnavatA maheMkavA lAgI. ekatA bhAIcArAnuM sarasa vAtAvaraNa sarjAI gayuM. pUjya gurudeve tatkAlina paMjAba sarakAranA ucca padAdhikArIo tathA netAone paNa visthApitonA punarvasana sAru tAtkAlika pagalAM bharavAnI tAkIda karatA sarakArI taMtra paNa jhaDapathI lokone thALe pADavAnA kAmamAM jotarAIgayuM. eja arasAmAM pUjyazrIe samagra dezavAsIone anulakSIne paMjAbanA visthApita sau jAtinA parivAronI madadamATeeka hRdayasparzI apIla karI hatI. jeapIlaneamRtasaramAMthI prasiddha thatAM eka udakhabAramAM vAcA ApavAmAM AvI hatI. temanI apIlane dezabharamAMthI suMdara vidheyAtmaka pratibhAva sAMpaDyo. gujarAtanA amadAvAda, surata, muMbaI ItyAdizaheromAMthI lokoe dAna tathA anAja mokalAvyuM. kapaDAnI gAMsaDIo auSadhio mokalAvI tathA visthApitonA dhaMdhA rojagAranI vyavasthA karavAnI khAtarI uccArI. Ama pUjya gurudeve visthApitono prazna hala karavAnA pUratA prayAsa karyA. - paMjAbathI vihAra karI teo jyAre bikAnera padhAryA, tyAre rastAmAM AvatA grAmya vistAromAM paNa sevAnI Tahela nAkhatA sau lokone bhAIcAro keLavavA, zAMti jALavavA hRdayasparzI upadeza ApatA rahyA hatA. bikAneramAM paNa temaNe AvA visthApita lokonA punarvasana mATe dhanikone preraNA ApI hatI. Ama pUjya gurudeve navabhAratanA nirmANa TANe -135 - Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddabhavelI samasyAo sulajhAvavAmAM potAno yathAzakti phALo ApI potAnI dezabhaktino paricaya Apyo hato. vicakSaNa buddhinA cAlAka aMgrejo bhAratane sadAya gulAmInI beDIomAM jakaDI rAkhavA mAgatA hatA. mahAtmA gAMdhI prerita satyAgraha, asahakAranA AMdolane jyAre dezamAM vega pakaDyo tyAre A zAsakoe potAnI bhAgalA pADo ane rAjakarI' nItine vegavaMnne banAvI hatI. jo bhAratanA hiMdu-muslimone dharmanA nAme aMdaro aMdara laDAvavAmAM Ave to AMtarika kalahamAM ja A loko aTavAI jAya ane ekatAnA abhAvamAM gAMdhIjInA AMdolanane saphaLatA na maLe. AvA malina IrAdAo sevI aMgrejo muslimone bharamAvatA hatA ane AjhAdI pachI muslimone dezamAM koI sthAna nahIM maLe evI apapracAra paNa karatA hatA. muslimo paNa ochI saMkhyAnA kAraNe emanI vAtathI bhoLavAI jatA hatA. AvA ekatA toDavAnA prayAso sAme pUjya gurudeve Thera Thera A banne komo vacce ekatA keLavAya, bhAIcAro sthApita thAya evA prayAso karyA hatA. temaNe potAnA pravacanomAM paNa rASTranI svataMtratA sAru lokone protsAhita karyA hatA. eka vAra pUjya gurudeva mAlera koTalA padhAryA. ahIM temaNe potAnA hiMdu-muslima bhaktone je upadeza Apyo, emAM temanI rASTrIya utthAnanI bhAvanAnAM darzana thAya che. pUjyazrIjIe potAnAM vakatavyamAM jaNAvyuM hatuM.. bhAratanI AjhAdImAMjaApaNA saunuMlyANaraheluM che... ane AjhAdItyAre ja prApta thAya, jyAre hiMda muslima, zIkha saukomamAM saMpa, ekatA sthApita thAya. AMtarika vikhavAsnAaMta vinAektAnI saMbhAvanA nathI. ektAnuM jatanaravA ApaNereka prakAranuM balidAna ApavuM paDaze. jo pratyeka gAma tathA zaheramAM ekatA sthapAze, bhAIcArokeLavAze to bhArata varSanuM vizva zAMtinA kSetramAM potAnuM AgavuM yogadAna noMdhAze, ekaalAyasthAna banI jaze. janmaTANe nato hiMducoTalI sAthe avatare che, namusalamAna sunnata sAthe, zIkhanuM bALakapaNa mastaka para paMcakezIsAthe janmatuM nathI. janma pachI bALaka jete samAjamAM dharmanA saMskArathI raMgAI jagatamAM potAnI alaga alaga oLakhapedA karI bhinna bhinna jAtinA mAnavI tarIke jIvana vyatIta kare che. bhUlI jAo e saghaLIdunyavI bhinnatA.! miTAvI do avarodhaka dharmanA vADA..! dilamAM Aje keLavI lo eka udAra bhAvanA. ApaNe saue haLI maLIne rahevuM che. ApaNAmAM jyAre ApaNA paDozInA duHkhe duHkhI ane tenA sukhe sukhI thavAnI bhAvanAno janma thaze, tyAre ja ApaNe khudAnA sAcA baMdA, izvaranA sAcA bhakta thaI zakIzuM. eka vAta sadAya rasmaraNamAM rAkhajo ApaNe sau bhAI bhAI chIe. AnavAbIrAja che. paraMtu ahIMyA hiMdu-muslima sau ekasamAna che. mane yAda che jyAre svargastha guru mahArAja pUjaya AtmArAmajI ahIMyA padhAratA ane upAzrayamAM rokAtA, tyAre jo navAbasAheba paNa hAthI para savAra thaI A mArge pasAra thatA, to teo upAzraya pAse savArI rokAvatA ane koInI sAthe bAbAjIne mArI salAma'nI zubhakAmanA avazya mokalAvatA. navAbasAhebanI e bhAvanAne tame loko jIvanamAM utArI Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIMyA ekatA jALavI rAkhazo, to tamArA rAjyamAM sau prathama svarAjyanI sthApanA thaze ane rAjA prajA tathA saunuM kalyANa thaze...!' ekavAra rAyakoTamAM pUjya gurudevanuM comAsuM nakkI thayuM hatuM. comAsuM zarU thavA ADe thoDA divaso bAkI hatA, tyAre keTalAka bhakto pUjyazrIjIne maLyA ane temaNe rAyakoTamAM komItophAna thavAnI vAta pUjya gurudevane jaNAvI, tyAM comAsuM nahIM karavA vinaMti karI. paraMtu pUjyazrIe temanI vAta dhyAna para na lenArAyakoTamAM ja sukhazAMtipUrvaka cAturmAsa pUro karyo. pUjya gurudevanA hiMdu-muslima-zIkha bhakto para temanA bhAIcArA tathA ekatAnA upadezanA prabhAvanA kAraNe anya vistAromAM taMgadilI thavA chatAM, rAyakoTa komI dAvAnaLanuM boga thayuM nahotuM. emanA ekatAnA saMdezanI e zubha asara hatI ema saheje mAnI zakAya, evI A ghaTanA che. bhArata pAkistAnanA bhAgalA pachI amRtasara padhArelA pUjya gurudeve jaina samAjanA sAtha sahakArathI visthApita duHkhI lokonA punarvasana mATe aneka yojanAokAryAnvita karAvI hatI. thoDA divaso pachI pUjya gurudeva amRtasarathI vihAra karI paTTI padhAryA. tyAMthI vicaraNa karatA pharIdakoTa AvyA. mahAna tyAgI yugapuruSa pUjya gurudevanA pAvana pagalAM potAnA zaheramAM thayAnA samAcArathIromAMcita thayelA bhAjanoetemanAMsvAgatanI joradAra taiyArIo karI. benDavAjAM, rakSayAtrA, bhajana maMDaLIo sAthe loko vividha vAhanomAM savAra thaI pUjyazrIne vadhAvavA sAmA gayA. pUrNa vairAgI, vivekzIla, navIna vicAradhArAnA puraskartA, Adhunika mAnavasamAjanA mahAna zilpI, rASTravAdI pUjya gurudevane gaMbhIra mudrAmAM joI loko vimAsaNamAM paDI gayA. teo paNa gaMbhIra thaI gayA. bhAvapUrvaka vaMdanA karI temaNe pUjyazrIjIne savinaya udAsInatAnuM kAraNa pUchyuM. 'Aje zaheramAM haDatALa che, kharuM ne ? zuM kAraNa che ?' pUjya gurudeve upasthita bhaktajanone savAla karyo. 'mahArAjasAheba! Aje dilhImAMrASTrapitA pUjya mahAtmAgAMdhIjInI nirmama hatyAkaravAmAM AvI che! lokoe sviMgatanA sanmAnamAM ane hatyAnA virodhamAM AjehaDatALanuM elAna karyu che!" 'bhAIo ! AvA prasaMge dhAmadhUma tathA gAyanavAdana sAthenI taiyArIo karavI ucita nathI. tame A badhu zIghratAthI baMdha karAvo. ApramANe mArAthI nagarapraveza karAya nahIM!' lokonI vivekabuddhi jAgRta thaI. pUjya gurudevanI tyAgapUrNa tathyapUrNa vAta teo samajI gayA. tatkSaNa gAyanavAdana baMdha karAvI sau zAMta thaI gayA. tyArabAda bhaktajano sAthe pUjyazrIjIe mauna pALI zAMti ane sAdagIthI nagarapraveza karyo. bhAratanA svAtaMtryasaMgrAmamAM eka anokhI bhUmikA nibhAvI, ahiMsAtathAmAnavatAnA parama upAsaka gAMdhIjI jevArASTranA sarvamAnya netA ane rASTrapitAnA AvA karuNa aMjAma TANe dhAmadhUma karavI sarvathA anucita hatI. vivekamUrti vinamra pUjyazrIjInuM A taddana vyAjabI ane vyavahArapUrNadraSTibiMdu hatuM. rASTrahita ane dezanI AjhAdI mATe balidAna ApanAra gAMdhIjInI nirmama hatyA jevA gaMbhIra prasaMge dhAmadhUma tathA gAyana vAdana karavA e dezavAsI tarIke koInA 137 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANamATezobhAspada vAta nahotI. sAdagIthI mauna pALI zAMtipUrvakanagarapraveza karIne pUjyazrIjIe divaMgata mahAtmAne zokAMjali apa potAnI mAnavadharma nibhAvyo. A prasaMgamAM temanI samayocita vivekazIlatA tathA rASTrIya bhAvanA vyakta thAya che. 'vijJAnano upayoga jyAre pratyeka prajA ane rASTranA kalyANa mATe ja thaze, verabhAvanA, zoSAgavRtti, amaladArazAhI ane sAmrAjyavAdanI bhAvanA pratyeka prajA tathA rASTramAMthI nestanAbUda thaze, tyAre ja vizvazAMtino saMdeza jagatanA khUNe khUNe guMjI UThaze. A mahAna kArya ApaNe karavAnuM che e sAru ApaNe kaTibaddha thavAnuM che..." muMbai khAte bharAyelI 'vizva dharma pariSada" mATe pUjya gurudeve mokalAvelA potAnAM uparokata saMdezanA A aMzamAM temanI rASTriya bhAvanA, vizva baMdhutvano bhAva tathA hRdayanI vizALatA pragaTa thAya che. rASTranA ghaDataramAM avarodhaka paribaLo pratye temaNe je dhyAna doryuM hatuM e paribaLo Aje rASTra vikAsa mATe ghAtaka siddha thaI rahyAM che. vyasanamukti dvArA samAjane susaMskRta, sukhI, samRddha banAvavA te samayamAM janajAgaraNa abhiyAna calAvavAmAM AvatA hatA. bhAratamAM Thera Thera nazAbaMdhInA upakrame janajAgRtinA kAryakramo yojI rASTrIya cetanA jagADavAmAM AvatI hatI. pUjya gurudeva AvA kalyANakArI rASTrIya hita dharAvatA kAryakramomAM ghaNIvAra bhAga letA ane potAnA vyAkhyAno dvArA janajAgRti abhiyAnamAM potAnuM yogadAna ApatA hatA. sI. vorDa koMgresa samiti tathA anya saMsthAonA sahayogathI tA. 12-4-1953nA divase muMbainI luhAra cAlamAM nazAbaMdhI saptAhanI ujavaNInA upakrame ekasArvajanikasabhAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. e sabhAmAM pUjya gurudeve potAnA vakatavyamAM jaNAvyuM hatuM.. bhAgyazALIo ! dharmazAstro to pokAra pADI kahe che ke mithyA sAdhano tathA abhakSya khAnapAnathI manuSyanIdurgati thAya che. Avo vyasanI mANasa potAnA zarIrane nukasAna kare che sAthe sAthe parivArano paNa vinAza notare che. uparAMta samAja tathA rASTranuM paNa ahita kare che. koIpaNa dharmazAtre madyapAnanI anumati ApI nathI, kAraNa tenAthI zarIra vyAdhigrasta bane che. mAnavI pazu banI jAya che. tana,mana tathA dhananI barabAdI thAya che. je gharamAM be TaMka bhojananA phAMphA hoya, aMga DhAMkavA vastrona hoya, sArAM vAsaNona hoya evA gharamAM zarAbapAna mATe ATha AnAke rUpiyAnI mAMgaNI thAya to e gharanI kevI durdazA thAya? evA gharamAM gRhiNI tathA bALakonI kevI hAlAkI thatI haze? rAma,kRSNa athavA mahAvIranuM nAma smaraNa karavAnuM to lokone sUjhatuM nathI. tenAthI viparIta vyasananA gulAma banI barabAdathavAnIkumati AvA lokone kayAMthI sUjhe che? ApaNA sauno dharma che svayaMne A vyasanathI bacAvIe ane ApaNA paDozI tathA saMbaMdhIone paNa e vinipAtanA mArgethI bacAvI sanmArge vALIe...vyasananA cakkaramAM phasAIparivAra, samAja, rASTra tathA svayaMnI barabAdI karavA zuM ApaNane manuSyabhava maLyo che? AtmAmAM anaMta zakti che. pApanA melane prAyazcitta dvArA dhoI, Atmazuddhi karI 138 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmasiddhi pAmavI e ApaNuM parama lakSya che. videzIo cAlyA gayA che. temaNe ja ApaNI AbAdI tathA saMpatti lUTavA tathA zArIrika zaktino nAza karavA ApaNA dezamAM dArUnAdeyanA praveza karAvI ucheryo che, e to have cAlyA gayA che, paraMtu emanI pAchaLa rahI gayelA e vikarALa daityane paNa parAsta karI dezamAMthI hAMkI kADhavo e ApaNuM kartavya che.' samrATa caMdragupta mauryanA zAsanakALamAM loko eTalA sukhI ane nirbhaya hatAke e loko rAtre gharane tALAM mAryA sivAya nirAMte UMghI zakatA hatA. bhAratanA ItihAsamAM ekALa suvarNayuga tarIke oLakhAya che. eTale je rAjya, deza ke rASTrano zAsaka dIrghadraSTA, vicArazIla, bhalo prajApremI tathA kaDaka nyAyapriya hoya che, e prajAnuM zoSaNa thatuM nathI. lokonI samRddhi vadhe che ane rASTanI unnati thAya che. Adarza zAsakakevo hovo joIe ane tenA prajA mATenAM kartavya kevAM hovA joIe e viSe pUjya gurudeva spaSTa abhigama dharAvatA hatA. I.sa. 1953nA bhAyakhalAnA cAturmAsa daramyAna pUjya gurudevane 15mI ogaSTanA, svataMtratAnI ujavaNInA prasaMge nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM. mahArASTranA tatkAlIna mukhyamaMtrIzrI yazavaMtarAya cauhANanI adhyakSatAmAM eka sabhAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. AjhAdInA prasaMgane anulakSIne pUjya gurudeve potAnA vakatavyamAM samAjanI hitarakSA tathA e dvArA rASTra hitanI vAta jaNAvatA kahyuM hatuM... 'rAjyakartAoe potAnA rAjyamAM evI vyavasthA karavI joIe ke jenA kAraNe prajAnI sukha-samRddhimAM vRddhi thAya. dezamAM bekArI ghaTADavAnA upAyo thavA joIe. koI vyaktine bhUkhe maravuM na paDe ane darekane rahevA sAru gharanI vyavasthA sAMpaDe tevI vyavasthA thavI joIe. hajAro lAkho lokone kAma dhaMdho ApavAnI, rojagAra upalabdhAvavAnI moTI moTI yojanAo ghaDavAmAM AvI che, paraMtu prajAnA tamAma varganAlyANa, utthAna tathA utkarSamAM vilaMbana thAya, e vAtanuM dhyAna sarakAre rAkhavuM joIe. prajA para vadhu paDatA karaverA paNa nAkhavA joIe nahIM..." pUjya gurudevanA bahuAyAmI prabhAvI vyaktitvanI asara tatkAlIna AjhAdInA AMdolananA netAo tathA gAMdhIvAdI vicArasaraNI dharAvatA ghaNA lokasevako para paDI hatI. pUjya gurudevanI sArA zikSaNa pracAraka, samAja sudhAraka tathA rASTrabhakta saMta tarIkenI chApa mahArASTranA tatkAlIna mukhyamaMtrIzrI morArajIbhAI desAI para aMkita thaI hatI. emano e bhAvapUjya gurudevanA mahAprayANa pachI temaNe mokalAvelA zoka saMdezamAM pragaTa thayo hato. zrI morArajIbhAI desAIe lakhyuM hatuM... .emanA (pUjya gurudevanA) jIvana tathA kArya praNAlino mArA jIvana para khUba sarasa prabhAva paDayo hato. AcAryazrIjIe jainonI dAnavRttine mAtra dhArmika saMsthAo sudhI ja maryAdita na rAkhatA, tene zikSaNa kSetra bhaNI paNa vALI hatI. (arthAtu jainone zikSAga pracAranA kAryA pAchaLa dhanakharcavA preraNA ApI hatI.) vizeSa karIne garIba vidyArthIonI sahAyatA karavAmAM temaNe jAti athavA dharmanA bhedabhAva rAkhyA nahotA. anya sAmAjika sudhArA saMbaMdhI paNa temanA vicAra pragatizIla rahyA hatA. temaNe khAdIdhArAgakarI hatI ane dArUbaMdhInA kAryamAM paNa pUrNa sahayoga Apyo hato. AvA AcAryazrInA jIvanamAMthI aneka lokoe preraNA meLavI hatI. mane AzA che ke temanArdehavilaya pachI paNa emanI preraNAo kAryAnvita raheze.' vi.saM. 1998 nA varSamAM svarAjyanI laData caramasImA para hatI. bIjuM vizvayuddha pUra (13) Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jozamAM cAlatuM hatuM. sanaTakAvavAnI lhAyamAM aMgrejozamAM komI tophAnono palIto cAMpI rahyA hatA. prajAmAM becenI, bekArI, binasalAmatInI lAgaNI pravartatI hatI. e arasAmAM japUjya gurudeva ludhiyANA padhAryA.svAgatanA javAbamAM temaNe lokone himmata ApatA kahyuM hatuM.... atyAranI viSama paristhitimAM jyAre yunAM rANaziMgA phUMkAI rahyA che, tyAre gabharAIne doDAdoDI karI mUkavAthI zo lAbha thavAnA? tame loko cAhakarmavAdIho, cAhezvara ke khudAne mAnatA ho, jenI jenA para zraddhA hoya te enA para Dha zraddhA rAkhIne dhIrajathI kAma kare, jethI musIbatono AsAnIthI sAmanoI zake. A samaye ApaNe mAtra ApaNAkuTuMba ja nahIM, gAma, zahera, jillA ke prAMtano ja nahIM, balka AkhAdezano vicAra karavo joIe. jenI pAse jeTalI saMpatti hoya, buddhi ke zakti hoya teTalI saunA kalyANa mATe vApare. Aja sArthakatA che, mAnavajIvananI. AvA samaye Darapoko ane svAthIone jIvatA rahevAno zo adhikAra che?' - pUjya gurudevanA A zabdomAM jhalake che... vizALa rASTrapremanI bhAvanA, saunA kalyANanI bhAvanA... niHsvArtha mAnavatAnI samajatathAsvakendrI bhIru lokonA abhigama pratyenI Takora!pUjya gurudeva rASTra svAtaMtra, vyakti svAtaMtra tathA sarvAgI manuSya jAtinA abhyadayanApuraskartAhatA. vi. saM. 1997mAM pUjya gurudeva aMbAlA padhAryA hatA. te samaye pUjya gurudevanA eka anurAgI saddagRhastha bhakta te samayamAM rUpiyA 10nuM dAna jAhera karyuM hatuM. e samaya pramANe A rakama ghaNI moTI gaNAya tevI hatI. pUjyazrIjIe e rakama garIbomAM kapaDAM vaheMcavA mATe tatkAlIna koMgresa samitine ApI dIdhI hatI. pUjya gurudeve vihAra daramyAna grAmINa tathA zaherI vistAronI mulAkAta lIdhI hatI. dezamAM pravartatI garIbI, nirakSaratA, bekArItA hatAzAmAM DUbelI Ama janatAnI sthitithI teo sArI rIte vAkepha hatA. AvI daridra prajAnA praznonuM nirAkaraNa na Ave, tyAM sudhI samRddha, majabUta tathA svataMtra rASTranI koI saMbhAvanA nahotI, eTale pUjya gurudeva temane jyAre jyAre taka sAMpaDatI, tyAre tyAre samAjanA AvA varganA utthAna sAru lokone hRdayasparzI apIla karatA hatA ane yathAzakti AvA lokonI madada karavAnA prayAso paNa karatA rahetA hatA. ajJAna timiratAriNI, yugavibhUti paMjAba kezarI pUjyAcArya zrImad vijaya vallabha sUrIzvarajI ma.sA.nI rASTrabhakti sadAya smaraNIya raheze. temaNe hiMdu, muslima, zIkha, jaina, pArasI sau komanA loko vacce bhAIcAro, ekatA sthApI saune rASTra nimaNamAM lAgI javA preraNA ApI hatI. vyasanamukti sAru temaNe AjIvana prayAso karyA hatA. zikSaNa pracAradhArA samAjamAM jAgRti ANI hatI. AjhAdInA laDavaiyAone temaNe AzIrvAdaApyA ane svayaM khAdIdhAraNa karI saune svadezI AMdolana mATe protsAhita karyA hatA. AjhAdI pachI paNa lokakalyANane anurUpa zAsana calAvavAnetAone mArgadarzana ApyuM hatuM. bhAratIya saMskRtine jIvaMta rAkhavA, svadharmanA pAlana mATe AjhAdI Avazyaka che, ema mAnatApUjya gurudeve rASTrIya cetanA jAgRta karavA AjIvana prayAso karyA hatA. dezasevAmAM emanuM yogadAna sadAya smaraNIya banI raheze. (140 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' "khAdI e nirdoSa jIvo pratye maitrI tathA karUNAbhAva keLavavAmAM sahAyaka thAya che. enAthI mAnavatA poSAya che. videzI vastromAM carabIno upayoga karavAmAM Ave che. jenA sAru asaMkhya nirdoSa prANIono vadha thAya che. eTale evAM vastrono upayoga karI zakAya nahIM. zuddha sAdhya mATe zuddha sAdhananI AvazyakatA che. prabhubhakti e zuddha anuSThAna che. temAM tana, mananI zuddhatA joIe. vastro nirmaLa hovAM joIe ane vastro nirmaLa tyAreja kahevAya, jyAre te koI paNa vyakti ke prANIne pIDA karyA sivAya banAvavAmAM AvyA hoya, temAM mAnavanuM zoSaNa paNa thayeluM. na cAlI zake. eTale khAdInA upayogathI ja ahiMsAnuM pAlana zakya bane che, ane e vastu prabhubhaktinuM ja eka aMga che." - guruvara vijaya vallabha surijI