________________
you want to be in heaven, heaven must be in you–અર્થાત જે તમારે સ્વર્ગમાં જવું હોય તે સ્વર્ગ તમારામાં હોવું જોઈએ.
કર્મના સિદ્ધાંતમાં જેને અવિચળ શ્રદ્ધા હોય તેને આ જગતમાં કશું જ ચમત્કાર જેવું લાગી શકતું નથી, કારણ કે જે કોઈ કાર્ય આ જગતમાં બનતું જોવામાં આવે છે તેની પાછળ તેને અનુરૂપ કારણ પણ પડેલું જ હોય છે. આ કારણ આપણે ન સમજી શકતા હઈએ તેમ બને, પણ કારણ વિના કાર્ય બની શકતું નથી તે એક નક્કર હકીકત છે. જગતમાં આજે તે લગભગ બધા જ ધર્મો આત્માના નિત્યત્વમાં તેમજ જૂનાં વસ્ત્રો બદલીને જેમ નવાં વસ્ત્રો પહેરીએ છીએ તેમ આત્મા પણ એક શરીર છોડી બીજા શરીરમાં દાખલ થાય છે એમ માને છે. એટલે આ કથાઓમાં આવતી દેવ કે દેવીની વાતને તૂત, કલ્પના કે ચમત્કાર માની લેવાનું જરૂરી નથી. મૃત્યુ પામનાર વ્યક્તિના આત્માએ સ્વપ્નદ્વારા અગર અન્ય રીતે ક્યાં, કેવી રીતે અને કોણે તેનું ખૂન કર્યું હતું તે હકીક્તની જાણ કરતાં કેટલાક દાખલાઓ આજે પણ સરકારી દફતરે છે, એટલું જ નહીં પણ એવા વનના આધારે સાચા ખૂનીઓને પકડી પણ શકાયા છે." આત્મા અમર્ત્ય અને અવિનાશી છે, તેને નાશ કદાપિ કોઈ કાળે થતો નથી એ બાબતમાં જેને સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા હોય તેને આવી બાબતમાં ચમત્કાર જેવું કશું જ લાગવું ન જોઈએ.
મારા એક સહદયી મિત્ર અને પરમ હિતેચ્છુ જેઓ એક કુશળ વિચારક, ચિંતક અને સમર્થ પત્રકાર છે, તેઓ “જૈન” પત્રના વિશેષાંમાં પ્રગટ થયેલી “દૃષ્ટિરાગ” (આ ગ્રંથમાંની તેરમી
૫ જુઓ “નવનીત ગુજરાતી ડાયજેસ્ટ, ફેબ્રુઆરી, ૧૯૬૬ના અંકમાં “જન્મ - મરણની સમસ્યાવાળે લેખ..