Book Title: Pravachansara Saptadashangi Tika
Author(s): 
Publisher: ZZZ Unknown

View full book text
Previous | Next

Page 439
________________ प्रवचनसार-सप्तदशाङ्गी टीका प्रदीप पूरणोत्सर्प स्थानीयाभ्यां शुद्धात्मतत्वोपलम्भप्रसिद्धयर्थं तच्छरीरसं भोजन संचलनाभ्यां युक्ताहारविहारो हि स्यात् श्रमणः । इदमत्र तात्पर्यम् यतो हि रहितकषायः ततो न तच्छरानुरागेण दिव्यशरीरानुरागेण वाहारविहारयोरयुक्त्या प्रवर्तेत । शुद्धात्मतस्वोपलम्भसाधकश्रामण्यपर्यावपालनायैव केवलं युक्ताहारविहारः स्यात् ॥ २२६॥ ४२५ लोयम्हि लोके सप्तमी एक वे भवेत् विधी अन्य० एक० क्रिया । निरुक्ति अत्र इति इह (इदं + ह इ. आदेश ), कषति इति कषायः (आय) कष हिंसार्थः भ्वादि । समास - युक्तः आहार: बिहार: यस्य सयुक्ताहारविहारः ॥२२॥ हैं । (८) कषायरहित होनेसे भ्रमण भविष्य में होने वाले देवादिभावों के ग्रनुभवकी तृष्णा से अत्यन्त दूर है। ( 2 ) परभवकी अपेक्षावोंसे रहित होनेके कारण श्रमणके दिव्यशरीर में भी अनुराग नहीं है । (१०) शरीरका अनुराग न होनेपर भी शुद्धात्मतत्त्वोपलब्धिसाधक श्रमणजीवन में जीवन के लिये आहार करना निषिद्ध नहीं है । ( ११ ) आहार करना आवश्यक होने hi स्थिति भी आत्मस्वरूपके परिज्ञानी श्रम प्रयो ग्राहारका ग्रहण नहीं करता, किन्तुयोग्य आहार ही ग्रहण करता है । ( १२ ) श्रामण्य ( मुनिपना) का पालन प्रयोग्य आहार लेने मैं संभव नहीं है । (१३) श्रमण केवल शुद्धात्मतत्वकी रुचि वाले होते हैं । (१४) शुद्धात्मतत्व के रुचिया श्रमण कषायके वातावरणसे दूर रहते हैं । (१५) कषायके वातावरणसे दूर रहने के लिये श्रमण एक स्थानपर बहुत दिन नहीं रहते, अतः वे विहार करते रहते हैं । (१६) विहार करना श्रावश्यक होने की स्थिति में योग्यायोग्य द्रव्य क्षेत्र काल भावके परिज्ञानी श्रमण योग्य विहार नहीं करते, किन्तु योग्य ही विहार करते हैं । ( १७ ) शुद्धात्मतत्त्वकी उपलfare लिये ही श्रमणका योग्य आहार विहार होता है । ( १८ ) जैसे प्रकाश पानेके लिये दिया में योग्य तेलका डालना (आहार) व योग्य बातीका उसकेरते रहना (विहार) ग्रावश्यक हैं, ऐसे ही श्रामण्यपर्यायपालन के लिये योग्य आहार विहार सिद्धान्त --- ( १ ) शुद्धात्मत्वको शुद्ध भावना होनेसे अयोग्य आहार विहार दूर हो जाता है । (२) शुद्ध ग्रन्तस्तस्वकी धून वाले श्राहार करते हुए भी उसके भोका नहीं । दृष्टि - १ - शुद्ध भावनापेक्ष शुद्ध द्रव्यार्थिकनय (२४) । २ - प्रभोक्तृनय (१९२) १ प्रयोग - सहजानन्दमय प्रात्मतस्वकी उपलब्धिके लिये निर्ग्रन्थ श्रमण होकर योग्य तिचर्या कर जीवनपर्यन्त शुद्ध चैतन्य महाप्रभुकी श्राराधना करना ||२२६।। अप्रतिषिद्ध है । श्रव युक्ताहारविहारी साक्षात् ग्रनाहारविहारी ही है, यह बतलाते हैं - [ यस्य आत्मा मषरसः ] जिसकी दृष्टि में आत्मा आहारको इच्छा से रहित है [ तत् अपि तपः ] वह निराहार

Loading...

Page Navigation
1 ... 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528