Book Title: Pravachansara Saptadashangi Tika
Author(s): 
Publisher: ZZZ Unknown

View full book text
Previous | Next

Page 448
________________ ४३४ सहजानन्दशास्त्रमालाया स्यात्तथा संयतस्य स्वस्य योग्यमतिकर्कशमेवाचरणमाचरणीयमित्युत्सर्गः । बालवृद्धश्रान्तरग्लानेन शरीरस्य शुद्धात्मतत्त्वसाधनभूतसंयमसाधनत्वेन मूलभूतस्य छेदो न यथा स्यात्तथा बालवृद्धश्रान्तग्लानस्य स्वस्य योग्यं मृद्वेवाचरणमाचरणीय मित्यपबादः । बालवृद्धश्रान्तग्लानेन संयमस्य शुद्धात्मतत्त्वसाधनत्वेन मूलभूनस्य छेदो न यथा स्यातथा संयतस्य स्वस्य योग्यमतिकर्कशमाचरणमाचरता शरीरस्य शुद्धात्मतत्त्वसाधन भूतसंयमसाधनत्वेन मूलभूतस्य छेदो न यया स्यात् तथा बालवृद्धश्रान्तग्लानस्य स्त्रस्य योग्यं मृद्वप्याचरणामाचरणीमित्यपवादसापेक्ष उत्सर्गः । वालवृद्धश्रान्तग्लानेन शरीरस्य, शुद्धात्मतत्त्वसाधन भूतसंयमसाधनदेन मूलभूतस्य छेदो न यथा स्यात्तथा बालवृद्धश्रान्तग्लानस्थ स्वस्य योग्यं मृदाचरणमाचरता संयमस्य शुद्धात्मतत्त्वसाधनधातुसंज्ञ-हव सत्तायां, चर गती । प्रातिपदिकः-- बाल वा वृद्ध वा समभिहत वा पुनर् ग्लान वा चर्या स्व. योग्या मूलच्छेद यथा न । मूलधातु-रले हर्ष क्षये, चर गत्यर्थः, भू सत्तायां । उभयपदविवरण-बालो बाल: बुड्ढो वृद्धः सममिहदो समभिहत: गिलामे म्लानः मूलच्छेद मुलच्छेदः-प्रथमा एकवचन । चरिय चर्या-द्वितीया एकवचन । सजोग्गं स्वयोग्यां-द्वि० एक० । चरदु चरतु-आज्ञार्थे अन्य पुरुष एक० किया। वा जधा यथा ण न-अव्यय । हवदि भवति-वर्तः अन्य एक क्रिया | निरुक्ति-- मन्यन्ते यत् विशेषण से स्वयोग्यां] अपने योग्य [चर्या चरतु] प्राचरण करे । तात्पर्य बाल, वृद्ध, रोगी, तपस्यासे थका हुआ कोई भी श्रमण अपन] आचरण ऐसा करे जिसमें मूल संयमका घात न हो। _____टोकार्थ- बाल, वृद्ध, श्रान्त या ग्लान श्रमण के द्वारा भी शुद्धात्मतत्वके साधनभूत होनेसे मूलभूत संयमका छेद जैसे न हो उस प्रकार संयत को अपने योग्य प्रति कठोर ही प्राच. रण प्राचरना चाहिये, यह उत्सर्गमागं है । तथा बाल, वृद्ध, श्रान्त, ग्लान श्रमणके द्वारा शुद्धा. स्मतत्वके साधनभूत संयमका साधन होनेसे मूलभूत शरीरका छेद जैसे न हो उस प्रकार बाल. वृद्ध-श्रोत ग्लान के अपने योग्य मृदु आचरण ही आचरना चाहिये, यह अपवादमार्ग है । शुद्धा. स्मतत्वका साधन होनेसे मूलभूत संयमका छेद जैसे न हो उस प्रकार संयतके अपने योग्य अति कठोर पाचरण प्राचरते हुये बाल वृद्ध श्रान्त ग्लान थ्रमाके द्वारा शुद्धात्मतत्त्वके साथ. नभूत संयमका साधन होनेसे मूलभूत शरीरका भी छेद कैसे न हो उस प्रकार बाल-वृद्ध-श्रान्तग्लानके योग्य मृद्र आचरण भी प्राचरना चाहिये इस प्रकार अपवादसापेक्ष उत्सर्ग है । शुद्धा. स्मतत्व के साधन भून संयमका साधन होनेसे मूलभूत शरीरका छेद जैसे न हो उस प्रकारसे बाल-वृद्ध-धान्त-ग्लान के अपने योग्य मृद प्राधरण आचरते हुये बाल वृद्ध श्रान्त ग्लानके द्वारा शुद्धात्मतत्वका साधन होनेसे मूलभूत संयमका छेद जैसे न हो, उस प्रकारसे संयतको अपने योग्य अतिकर्कश प्राचरण भी प्राचरना चाहिये इस प्रकार उत्सर्ग सापेक्ष अपवाद है । अतः

Loading...

Page Navigation
1 ... 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528