________________
અસાધુ શબ્દના પ્રયોગને પ્રતિષેધ કરવાને અવકાશ છે. હો અથવા સામાન્ય ન હોવા છતાં પાચસ્વની જેમ તે વ્યવચ્છેદક છે. [જી જુદી વ્યક્તિ એને એક નામથી “પાચક “પાચક' એમ કહી બોલાવીએ છીએ તેનું કારણ પામવા એ સામાન્ય નથી પણ પચિક્રિયા છે. આમ પાચકત એ સામાન્ય નથી પણ અપાચકવ્યાવૃત્તિ છે.] સર્વથા તે વાચકને આધારે સર્વ સાધુ-અસાધુ વ્યવહાર ઘટે છે સાધુ-અસાધુ શબ્દોના વગીકરણમાં તે વાચક જ કારણ છે.
258. अथ वा पुनरस्तु वाचकत्वमेव साधुत्वं, तथापि तत्र नियमशास्त्रं साधुभिरेव भाषितव्यमितिप्रवर्तितुमर्हत्येव । यद्यप्यसाधोरवाचकत्वात् प्रयोगप्रसङ्गो नास्ति तथापि साधुस्मरणसरणिसमुपारूढवाचकत्वशङ्कोपप्लवमानप्रसङ्गनिवृत्तये नियमसाफल्यं भविष्यति । विधिफलत्वेन नियमस्य फलतः परिसंख्याकार्यमसाधशब्दनिवृत्तिः स्थास्यतीति सोऽपि न दोषः ।।
25૪. અથવા, વાચક જ સાધુત્વ હો, તથાપિ ત્યાં સાધુ શબ્દ વડે જ બોલવું જોઈએ એ નિયમશાસ્ત્ર પ્રવર્તાવાને યોગ્ય છે જ. જો કે અસાધુ શબ્દ અવાચક હોઈ તેના પ્રયોગને પ્રસંગ નથી તેમ છતાં સાધુ શબ્દના સ્મરણની સરણિએ સમુપારૂઢ વાચકની શંકા જાગતાં તેના પ્રયોગપ્રસંગની નિવૃત્તિ માટે આ નિયમનું સાફલ્ય થશે “સાધુ શબ્દ વડે બોલવું જોઈએ એ નિયમવિધિના સાધુ શબ્દભાષણરૂપ વિધિફળ (positive fruit) દ્વારા ફલતઃ પરિસંખ્યાવિધિનું કાર્ય અસાધુ શબ્દનિવૃત્તિ સ્થિર થશે, એટલે (અસાધુ શબ્દ અવાચક હાઈ તેના પ્રયોગને પ્રસંગ જ નથી, પરિણામે સાધુ શબ્દ વડે જ બોલવું જોઈએ એ નિયમ અને તે દ્વારા અસાધુ શબ્દ વડે ન બેલવું જોઈએ એ પ્રતિષેધ ઘટ જ નથી) એ દેષ પણ રહેતું નથી.
. 259. यदपि परार्थत्वात् फलश्रुतिमर्थवादीकुर्वता पुण्यपापफलत्वं दूषितं, तदपि न सांप्रतम , अर्थप्रतीतिपारार्थे सत्यपि प्रयोगनियमापूर्वद्वारकपुण्यपापफलत्वसंभवात् । पर्णमय्यादिष्वपि तथा प्रसङ्ग इति चेद्, भवतु को दोषः, नैयायिकैरेकाकारनिरवજીવનાવાપોદ્દેશાનપુરૂમાત , શિશિતા-પર્યાવરમપિ તૈન્યથા ચિત इति प्राग्विचारितमिति तिष्ठत्वेषा कथा । तेन 'कामधग्भवति' इत्यादिवचनान्यपि व्याकरणाध्ययनफलप्रकटनपटूनि तथैव नेतव्यानि ।
259. સાધુ શબ્દ વડે બોલવું જોઈએ એ પોતાને વિધિરૂપ અથ છોડી નિષેધરૂપ અર્થ ધરાવે છે એ કારણે ફલશ્રુતિને અર્થવાદ ગણું પુણ્ય-પાપફળ તેનું ( અર્થાત તેને અનસારવાનું ફળ પુણ્ય અને તેને ન અનુસરવાનું ફળ પાપ)થતું નથી એમ જે દોષ આપે તે પણ બરાબર નથી, કારણ કે અર્થપ્રતીતિમાં પારાર્થ હોવા છતાં પ્રગનિયમ– વિધિના અપૂર્વ દ્વારા પુણ્ય-પાપ દળ સંભવે છે. જે કંઈ કહે કે “જેની જુહુ પર્ણમયી હોય તે પાપક નથી સાંભળત' માં પણ એ જ પ્રસંગ આવશે, તે અમે કહીશું કે ભલે આવે, એમાં શું દોષ છે ? તૈયાયિકોએ એકાકાર, નિરવલંબન અર્થવાદપદેને ઉપદેશ સ્વીકાર્યો ન
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
