________________
3८०
શબ્દાતમાં સામાનાધિકરણય અસંભવ વાક્યાર્થવાદનું વિસ્તારથી ખંડન આ પૂર્વે અમે કર્યું છે એટલે પુનરુક્તિ કરવાની ४३२ नथी.
___ 117. अथ शब्दद्वयाभ्यासनिबन्धनमेव सामानाधिकरण्यं 'वृक्षः प्लक्षः' इत्युच्यते । तदपि न चारु, वृक्षस्तरुरिति पर्याययोरपि तत्सम्भवे सति सामानाधिकरण्यप्रसङ्गात् ।
अपि च पर्यायेष 'हस्तः करः पाणिः' इत्यादिषु शब्दरूपभेदाध्यासपपक्षेऽर्थबुद्धिभेदः प्राप्नोति, न चासावस्तीति नाध्यासः।
117. शमा वैवाही - ये शहोनी में अर्थ 8५२ अध्यार। वामां माव्यो होवाने पारणे । सामानाधि:२९५ 'वृक्षः प्लक्षः मेम हेपाय छे.
નયાયિક – આમ કહેવું સારું નથી, કારણ કે વૃક્ષ' તરુ એ બે પર્યાય શબ્દોની બાબત નાં પણ એક અર્થ ઉપર બે શબ્દોને અધ્યાસ સંભવતે હેઈ, તેમના સામાનાધિ४.९यना आपत्ति आवे qणी, या पक्षमा, 'स्त २' पालिए' पोरे पर्यायानी બાબતમાં, શબ્દરૂપભેદ અર્થબુદ્ધિભેદે પ્રાપ્ત થાય, પણ અર્થબુદ્ધિભેદ તે છે નહિ, એટલે અધ્યાસ પણ નથી.
118. किञ्च सम्बन्धग्रहणनिरपेक्षोऽपि शब्दः स्वसामर्थ्यमनुरुध्यमानः स्वाध्यासेन बुद्धिं विदध्यात् । तदपेक्षायां वा कस्य केन सम्बन्ध इति न बुध्यामहे, शब्दादर्थस्य पृथग्व्यवस्थितात्मनस्त्वन्मते दुर्लभत्वात् , शब्दव्यतिरिक्तार्थोपगमे वा किमनेन शब्दाध्याससमर्थनाडम्बरेण ? विरम्यतामतो मृगतृष्णानुसरणरणरणकात् ।
118. વળી, સંબંધગ્રહણનિરપેક્ષ હોવા છતાં પણ શબ્દ પોતાના સામર્થને અનુસરી પિતાને અધ્યાસ કરીને જ્ઞાન ઉત્પન્ન કરે છે. સંબંધગ્રહણની અપેક્ષા માનતાં કોને કેની સાથે સંબંધ છે એ આ પણે જાણતા નથી કારણ કે શબ્દથી પૃથફ અવસ્થિતિ ધરાવતો અર્થ તો તમારા મનમાં દુર્લભ છે અને જે શબ્દથી અતિરિક્ત અર્થને સ્વીકાર કરવામાં આવે તો શબ્દાધ્યાસનું સમર્થન કરતા આ આડંબરની શી જરૂર ? માટે તમે મૃગજળ પાછળ દોડવાના ત્રાસમાંથી વિરમે.
119. अपि चाध्यासः कचित् सादृश्याद्भवति शुक्ताविव रजतस्य, क्वचिदनुरागाद् भवति लाक्षाया इव स्फटिके । शब्दार्थयोमामूर्ततयाऽतिदूरभिन्नस्वरूपयोः सादृश्यं तावदनुपन्नम् । अनुरागोऽपि तत एव दुर्घटः, पृथग्देशत्वाद्, भिन्नेन्द्रियग्राह्यत्वाच्च । प्रतिबिम्बवर्णनमपि न सुन्दरम् , दूरदेशत्वेन शब्दार्थयोः प्राप्तेरभाभात् । अप्राप्तयोश्च प्रतिबिम्बोदये द्वारकोद्याननिवासिवासुदेवसुन्दरीवदनतामरसानि
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
