________________
૪ .
શૂન્યવાદખંડન 199. ગત પ્રમેયરોગનવનાગર જીવવામર્થન ? સુશવમ | કરविचारेऽपि प्रमाणवृत्तमेव परीक्ष्यते । अतश्च प्रमाणचर्चातो बिभ्यद्भिः पलाय्य या प्रमेयकथावीथी ताथागतैरवलम्बिता तस्यामपि सैव भीषणमुखी प्रमाणचचैवोपनता ।
सर्वतो विपदां मार्गमादेशयितुमुद्यते ।। विधौ विधुरतां याते प्रपलाय्य क्व गम्यते ॥ तस्मात् प्रमाणतोऽशक्ये शक्ये वा वस्तुनिर्णये । एवं प्रायमयुक्त' वः कुशकाशावलम्बनम् ॥ तेन निष्फलमुत्सृज्य शून्यवादबकव्रतम् । बाह्येनैवार्थजातेन व्यवहारो विधीयताम् ॥
19છે. નિષ્કર્ષ એ કે પ્રમેયની પર્યાલચનાના ભાગ દ્વારા પણ શૂન્યવાદનું સમર્થન કરવું શક્ય નથી. પ્રમેયવિચારણમાં પણ પ્રમાણવ્યાપારની જ પરીક્ષા થાય છે અને તેથી પ્રમાણની ચર્ચાથી ભય પામતા બૌદ્ધોએ ભાગીને પ્રમેયકથારૂપી વીથીને આશરે લીધે તો તે વીથીમાં પણ પેલી જ ભીષણમુખી પ્રમાણચર્ચા ઉપસ્થિત થઈ. જ્યારે ચારે બાજુ વિપત્તિઓથી ભરપુર માર્ગ રચવામાં જ ઉદ્યત થયેલ વિધિ શત્રુ બન્યા હોય ત્યારે ભાગીને પણ તમે ક્યાં જાવ? તેથી જ્યારે વસ્તુને નિર્ણય કરે પ્રમાણુથી શકય છે કે નહિ એ બે વિકલ્પ કરી વિચારવામાં આવે છે ત્યારે ડૂબતા એવા તમારે તણખલાને આ પ્રકારને આશ્રય લે અયોગ્ય છે. [વસ્તુને નિર્ણય પ્રમાણુથી શક્ય છે એ વિકલ્પ સ્વીકારતાં તમારે શુન્યવાદીઓએ પિતાના પક્ષને ત્યાગ કરવો પડે. વસ્તુને નિર્ણય પ્રમાણથી શકય નથી એમ સ્વીકારતાં વસ્તુના નિર્ણયમાં પ્રમાણને અભાવ છે એ તમારે શૂન્યવાદીઓએ દર્શાવવું જોઈએ, જે શક્ય નથી.] માટે શુન્યવાદરૂપી નિષ્ફળ બકવ્રત ત્યજીને બાહ્ય અર્થો વડે વ્યવહાર ચલાવે.
20. ગાથાશૈથિલ્યનનના ધણર્વે રૂન્ય' “ ક્ષળિયા ‘ર્વ નિરમા इत्युपदिश्यते, तर्हि किमनेन मृषोयेन ? सत्यप्यात्मनि, सत्स्वपि स्थिरेषु पदार्थेषु, विषयदोषदर्शनद्वारेण भवत्येव विवेकवतां वैराग्यमिति तदुपजननाय शून्यवादादिवर्णनं वक्रः पन्थाः । प्रत्युत प्राज्ञो मुमुक्षः क्षणिकनैरात्म्यशन्यतादिवचनं युक्तिबाधितमवबुध्यमानो वञ्चनामयमिव तदुपदेशमाशङ्कते ।
200. જો તમે શૂન્યવાદીઓ કહે કે બાહ્ય અર્થોમાં લોકોની આસક્તિને શિથિલ કરવા માટે બધું શૂન્ય છે' “બધું ક્ષણિક છે' બધું નિરાત્મક છે' એમ ઉપદેશવામાં આવ્યું છે કે અમારે કહેવું જોઈએ કે આ મિશ્યા પ્રતિપાદનની શી જરૂર છે? આત્મા હોવા છતાં,
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
