________________
૩૯૪ અનાદિ અવિદ્યાને લીધે એક જ્ઞાન જ ગ્રાહ્ય, ગ્રાહક અને સંવિત્તિના ભેદવાળું જણાય છે રીતે સમાપ્ત થાય છે જ્ઞાનની વિધ્યાકારતા પ્રમેય છે, ગ્રાહકાકારતા પ્રમાણે છે અને સ્વસંવિત્તિ ફળ છે. કહ્યું પણ છે કે “જે આભાસ છે તે પ્રમેય છે, ગ્રાહકાકાર પ્રમાણ છે અને સંવિત્તિ ફળ છે. તેથી ત્રણને પૃથફ કરવામાં આવેલ નથી' [
151. तदिदमनाद्यविद्यावासनाविलासविपर्यासिततत्त्वदर्शनतया ज्ञानमेव ग्राह्यग्राहकसंवित्तिभेदवदिव लक्ष्यते । अविद्याविरतौ तु स्वच्छमेव तत् सम्पद्यते, न किञ्चिद्वेति ।
151. तेथी ५६ अविधानी वासनाना प्रभारने लीधे तत्वशन - विकृत થવાથી આ જ્ઞાન જ જાણે કે ગ્રાહ્ય, ગ્રાહક અને સંવિત્તિના ભેદવાળું જણાય છે પરંતુ અવિદ્યાની વિરતિ થતાં તે તદ્દન સ્વચ્છ બની જાય છે અથવા તે કંઈ જ બનતું નથી (અર્થાત જેવું તેનું શુદ્ધ સ્વરૂપ છે તેવું જ રહે છે). 152. तदुक्तम्
नान्योऽनुभाव्यो बुद्धयास्ति तस्या नानुभवोऽपरः । ग्राह्यग्राहकवैधुर्यात् स्वयं सैव प्रकाशते ।। प्रमाणवा० २.३२७] अविभागोऽपि बुद्धयात्मा विपर्यासितदर्शनैः ।
ग्राह्यग्राहकसंवित्तिभेदवानिव लक्ष्यते ॥ [प्रमाणवा० २.३५४] ___152. भाटे । थु छ , 'शानथी । अनुभाव्य (प्राय) नथी, ज्ञानयो । અનુભવ (ગ્રાહક) નથી. ગ્રાહ્ય-ગ્રાહક બનેથી રહિત હોવાને કારણે જ્ઞાન પતે જ પ્રકાશે છે. તથા કહ્યું છે કે “જ્ઞાન અખંડ (૨ ભેદરહિત) હોવા છતાં બ્રાંત દષ્ટિવાળાઓ જ્ઞાનને જાણે કે તે ગ્રાહ્ય, ગ્રાહક અને સંવિત્તિ એ ત્રણ મેદવાળું હોય એમ દેખે છે. [પ્રમાણ ૦ २.३२७,३५४]
153. इत्यर्थरूपरहितं संविन्मात्रां किलेदमिति पश्यन् ।
___परिहृत्य दुःखसन्ततिमभयं निर्वाणमाप्नोति ॥ 153. નિષ્કર્ષ એ કે અર્થ રહિત કેવળ જ્ઞાન જ છે એમ દેખતો માણસ દુઃખસન્તતિને ત્યજીને અભય નિર્વાણને પામે છે.
__154. अत्राभिधीयते । न खल्वेक एव बोधात्मा ग्राह्यग्राहकोभयस्वभावो भवितुमर्हति, ग्राह्यग्राहकरूपयोरितरेतरविसदृशत्वेनैकत्र समावेशानुपपत्तेः । तथा हि नीलज्ञानं पीतज्ञानं शुक्लज्ञानमिति नीलपीताद्युपजननापायेऽप्यनुवर्तमानबोधरूपतया ज्ञानं नीलादिविलक्षणमन्वयव्यतिरेकाभ्यामवधार्यते । अपि च ज्ञानमहंकारास्पदमानन्दादिस्वभावं स्वकर्मणि च सव्यापारमिव भविद्भिरभ्युपगतम् , अर्थस्तु नैवमात्मक इति कथमनयोरभेदः ?
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
