________________
૩૪૮
સંચિત કર્મોને નાશ કેવી રીતે થાય છે ?
47. શંકાકાર – દેષને ન શ થવાથી પછીથી કર્મને સંગ્રહ ભલે ન થાઓ, પરંતુ પહેલાંનાં કર્મો ફળ આપ્યા વિના કેવી રીતે નાશ પામે ?
તૈયાયિક – અહીં કેટલાક કહે છે કે કર્મો ફળ આપે છે જ, ફળ આપ્યા વિના કર્મો નાશ પામતા નથી, તેમ છતાં બંધનું કારણ તેઓ બનતાં નથી, કારણ કે શમ, સન્તોષ આદિથી જનિન સુખ યોગીમાં ઉત્પન્ન કરી ઘર્મ નાશ પામશે અને શીત-આતપ દ્વારા દુઃખ દઈને અધમ નાશ પામશે.
48. नन्वमुष्मात् कर्मण इदं फलं भवतीति कर्मफलानां कार्यकारणभावनियमात् कथमियता कर्मफलोपभोगो भवेदित्यन्यथा तदुपभोगमपरे वर्णयन्ति । योगी हि योगर्द्धिसिद्धया विहितनिखिलनिजधर्माधर्मकर्मा निर्माय तदुपभोगयोग्यानि तेषु तेषूपपत्तिस्थानेषु तानि तानि सेन्द्रियाणि शरीराणि खण्डान्तःकरणानि च मुक्तैरात्मभिरुपेक्षितानि गृहीत्वा सकृदेव सकलकर्मफलमनुभवति प्राप्तैश्वर्य इतीत्थमुपभोगेन कर्मणां क्षयः ।
48. શંકાકાર – આ કર્મમાંથી આ ફળ થાય છે એમ કર્મો અને ફળો વચ્ચે કાયકારણભાવને નિયમ હેવાથી, આટલા સમયમાં (=અતિમ એક જન્મમાં) બધાં કર્મોનાં ફળનો ઉપભોગ કેવી રીતે થઈ શકે ?
યાયિક –એટલે જ તે તેમને ઉપભોગ બીજાઓ બીજી રીતે વર્ણવે છે. પિતે કરેલાં બધાં ઘર્મરૂપ અને અધર્મરૂપ કર્મોવાળો એવયં પ્રાપ્ત યોગી યોગની સિદ્ધિને પરિણામે તે કર્મોને ભેગવવાને યોગ્ય સેન્દ્રિય શરીરને તે તે ઉપપત્તિસ્થાનમાં નિર્માણ કરી તેમ જ મુક્ત આત્માઓએ ત્યજી દીધેલાં ખંડ અંતઃકરણોને (=મને) ગ્રહણ કરી [અન્તિમ જન્મમાં] એક વખતે બધાં કર્મોનાં બધાં ફળને ભોગવી લે છે, એટલે આમ ઉપભોગ વડે કમેને ક્ષય થાય છે.
49. अन्ये त्वाचक्षते-किमनेन भोगायासेन ? अदत्तफलान्येव कर्माणि योगिनो नक्ष्यन्ति । तत्वज्ञानस्यैव भगवतः इयान् प्रभावो यदस्मिन्नुत्पन्ने चिरसञ्चितान्यपि कर्माणि सहसैव प्रलयमुपयान्ति । यथा भोगादपि तेषां प्रक्षयः शास्त्रप्रामाण्यादेव तत्वज्ञानादपि तत्प्रक्षयं प्रतिपत्स्यामहे । तथा चाह
यथैधांसि समिद्धोऽग्निर्भस्मसात्कुरुतेऽर्जुन ! ।
ज्ञानाग्निः सर्वकर्माणि भस्मसात्कुरुते तथा ।। इति [गीता ४.३७] न चेदं श्रद्धामात्रां, वेदविदामग्रण्या व्यासमुनिनैव समभिधानात् , अवेदार्थ हि नासावभिदधीतेति ।
49. પરંતુ બીજાઓ કહે છે કે આ ભોગ કરવાના આવાસથી શું ? યોગીનાં કર્મો ફળ આપ્યા વિના જ નાશ પામશે. ભગવાન તત્ત્વજ્ઞાનને જ એટલો પ્રભાવ છે કે તત્ત્વજ્ઞાન ઉત્પન્ન થતાં જ લાંબા વખતથી સંચિત કર્મો એકાએક જ નાશ પામી જાય છે. જેમ
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
