________________
નિત્યશુદ્ધ બ્રહ્મથી અભિન્ન હોઈ જીવોમાં અવિવા કેવી રીતે અવકાશ પામે ? ૩૬૫
असत्यादपि सत्यार्थसम्पत्तिरुपपत्स्यते ।
मायासर्पादयो दृष्टाः सत्यप्रलयहेतवः ॥ रेखागकारादयश्चासत्याः सत्यार्थप्रतीत्युपाया दृश्यन्ते । 81. यायि: - मा अविधा २१३५यी असत्य छे तो ते वी शत सत्य४।५ २ ३रे १
અદ્વૈત વેદાન્તી – અસત્યમાંથી પણ સત્યાર્થસંપત્તિ ઘટે છે. માયાસ" વગેરેને સત્યમૃત્યુના કારણ બનતા દેખ્યા છે. રેખા, ગકાર વગેરે અસત્ય છે છતાં તેઓ સત્યાર્થના જ્ઞાનના ઉપાય બનતાં દેખાય છે.
84. स्वरूपेण सत्यास्ते इति चेत् , किं तेन क्रियते ? गकारादित्वेन हि ते प्रतिपादकाः, तच्चैषामसत्यमिति ।
84. नेयाय – २मा, १२ बोरे २१३५यो सत् छे.
मतान्ती-ते २१३५ शु. छ ? [ ]. १२ मा ३थे तया પ્રતિપાદક છે અને તે ગકાર આદિ રૂપ તે તેમનું અસત રૂપ છે.
85. ननु ब्रह्मणो नित्यशुद्धत्वात् जीवानां च ततोऽनन्यत्वात् कथं तेष्वविद्याऽवकाशं लभते ? परिहृतमेतद् घटाकाशदृष्टान्तोपवर्णनेनैव । अपि च यथा विशुद्धमपिवदनबिम्बमम्बुमणिकृपाणदर्पणाधुपाधिवशेन श्यामदीर्घस्थूलादिरूपमपारमार्थिकमेव दर्शयति तथा ब्रह्मणस्तदभावेऽपि जीवेषु तदवकाश इति ।
85. यायि: -तो नित्य शुद्ध हो। भने । तेनाथी अमिन्न हो, જીવોમાં અવિદ્યા કેવી રીતે અવકાશ પામે ? [ન જ પામે.]
અદ્વૈત વેદાન્તી – ઘટાકાશના દષ્ટાતના વર્ણન દ્વારા આ દોષને પરિહાર અમે કરી લીધે છે. વળી જેમ વિશુદ્ધ મુખબિંબ પણ પાણી, મણિ, તલવાર, દર્પણ આદિ વિશે શ્યામ, દીધે, સ્કુલ, આદિ અપારમાર્થિક રૂપ જ દર્શાવે છે, તેમ બ્રહ્મને વિદ્યા ન હોવા છતાં જીવમાં તેને (=અવિઘાને અવકાશ છે. [વિશુદ્ધ બ્રહ્મનાં પ્રતિબિંબે ભિન્ન સંસ્કાર અને ભિન્ન કલેશ ધરાવતાં ચિત્તોમાં પડતાં, ચિત્તમાધ્યમભેદે ભિન્ન ભિન્ન અપારમાર્થિક રૂપ દર્શાવે છે. વિશુદ્ધ બ્રહ્મનાં ચિત્તમાં પડતાં આ અપારમાર્થિક પ્રતિબિંબે જ જીવે છે.]
86 ननु परमात्मनो अनन्यत्वात् जीवानामप्यन्योन्यमनन्यत्वमित्येकस्मिन् बद्धे मुक्ते वा सर्वे बद्धाः मुक्ता वा स्युः । अयि कुतर्ककलुषितमते ! कथं बोध्यमानोऽपि न बुध्यसे ? घटाकाशे घटभङ्गात् परमाकाशप्रतिष्ठे जाते न पटाकाशोऽपि तथा भवति । एकस्यापि जीवात्मन उपाधिमेदात् सुखदुःखानुभवभेदो दृश्यते 'पादे मे वेदना' 'शिरसि मे वेदना' इति । तीव्रतरतरणितापोपनतातनुतरक्लमस्य च यौव शरीरावयवे शिशिरहरिचन्दनपङ्कस्थासकमुपरचयति परिजनस्तत्रौव तदुःखो
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
