________________
૪૦
વ્યાકરણુંનું અધ્યયન કરવું જોઈએ आपः पवित्र परमं पृथिव्यां अपां पवित्रं परमा हि मन्त्राः । तेषां च सामय॑जुषां पवित्रं महर्षयो व्याकरणं निराहुः ॥
266. બાર્હસ્પત્યસૂત્ર અસર છે [ કારણ કે તે પ્રમાણવિરુદ્ધ અર્થ સૂચવે છે.] એટલે પિતાની ઈચ્છા મુજબ કપેલા ઘણું વિકલ્પના ઘટાટોપથી ઉભા કરેલા ખેટા પાંડિત્યના ગર્વનું ગલ ગ્રહણ કરવાથી ગગ૯ બની ગયેલી વાણુને ઉગ કરનાર બાહસ્પત્યસૂત્રના આ વસ્તુવિચારથી સયું.
સર્વથા પ્રકૃતિથી જ નિર્મળ અને ઉદાર વ્યાકરણરૂપી કપડાને આ પ્રકારની નિંદરૂપી ધૂળ ઉડાડી જરા પણ ખરડવું શક્ય નથી એ પુરવાર થયું. તેથી બધી પવિત્ર વસ્તુઓમાં સૌથી વધુ પવિત્ર, આયંજનને બહુમત, ચાર વર્ગોથી અધિગત એવા વ્યાકરણને, પિતાની જાતને સુસંસ્કૃત કરવા માટે ભણવું જોઈએ. અને કહ્યું છે કે પૃથ્વી ઉપર પાણી પરમ પવિત્ર છે. પાણીમાં મંત્રો પરમ પવિત્ર છે. તે સામ, ફ, યજુસ મંત્રોમાં વ્યાકરણ પવિત્ર છે. એમ મહર્ષિઓએ સ્પષ્ટ કહ્યું છે.' 267રૂઠ્ઠાણુમ્ –
रूपान्तरेण देवास्ते विहरन्ति महीतले । ये व्याकरणसंस्कारपवित्रितमुखा नराः ॥ . સિંખ્ય वर' हि जातास्तिमयो गभीरे.
जलाशये पङ्किनि नित्यमूकाः । न मानवा व्याकरणाभियोग
प्रबुद्धसंस्कारविहीनवाचः ।। 267. અહીં પણ કહ્યું છે કે વ્યાકરણના સંસ્કારથી પવિત્ર બને મુખવાળા જે પુરુષ છે તે મડીતલ ઉપર રૂપાન્તરે વિહરતા દેવે છે.
વળી, ઊંડા કાદવિલા જળાશયમાં જન્મેલા સદા મૂક માછલાં સારાં પણ વ્યાકરણના અધ્યયનથી પ્રબુદ્ધ થતા સંસારથી રહિત વાણીવાળા માનવો નહિ સારા.
268. मनुना च पङ्क्तिपावनत्वेनाधिगतव्याकरणः मीमांसकश्च स्वस्मृती पठितौ "यश्च व्याकुरुते वाचं यश्च मीमांसतेऽध्वरम्” इति । पुष्पदन्तोऽप्याह
भ्रष्टः शापेन देव्याः शिवपुरवसतेर्यद्यहं मन्दभाग्यो
भाव्यं वा जन्मना मे यदि मलकलिले मर्त्यलोके सशोके । स्निग्धाभिर्दुग्धधारामलमधुरसुधाबिन्दुनिष्यन्दिनीभिः
कामं जायेय वैयाकरणभणितिभिस्तूर्णमापूर्णकर्णः ।।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
