Dictionary of Prakrit for Jain Literature Vol 01 Fasc 02

Author(s): A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

Page 67

नि
sthāna) n. type of mental state, the type of thonght activity, AMg. हायमाणयं ओहिजाणं अप्पसत्येहिं अज्झवसायट्ठाणेहिं वट्टमाणस्स बट्टमाणचरितस्स ... ओही परिहायति Nandt. 25.
भावसिभ (ajjhavasia ) adj. Desi. shaved face, DeNaM 1.40 (comm. भज्झवसिअं निवापितं मुखम् )
166
अवसिद (ajjhavasida adhyavasita) adj. ppp.) thought, determined, JS दुक्खिदसुहिदे सत्ते करेमि जं एवमज्झव सिदं SamS. 260; मारिमि जीवावेमि य सत्ते जं एवमज्झवसिदं ते Sam Sa. 261; अज्झवसिदेण बंधो सत्ते मारेउ मा व मारेउ SamS. 262; अज्झदसिदो य बद्धो सत्तो दु मरेज्ज णो मरिज्जेत्थ BhaĀrs. 804; S. ( सागरिका ) हिअअ ... अणंग सरपडणभीदेण तुए सब्बं अज्झवसिदं Ratna 2.0.4; (दुर्मुख) कयं दाणिं अग्गिपरिसुद्धा ... देवीए दुज्जणवक्षणादो एवं अज्झबसिदं देवेण
Utta R&Ca. 1.43.4.
...
afer (ajjhavasiya < adhyavasita) adj. (ppp.) 1 completely attached to, addicted to, AMg से णं जीवे ... तच्चित्ते तम्मणे ... सदज्झव सिते तत्तिब्वज्झवसाणे Viy. 17.20 (1.356); Uvav. 38; समणे वा समणी वा तम्मणे तले से तयज्झवसिते AnuOg. 28; 2 resolved, determined, JM किमेयं तए अज्झवसियं KuvM&Ka 47.16; सुंदरी नाम सामुया दोहा-दोस- दूसिया एवं मरणमन्ससिया Manoka. 29.7; पुच्छिया मए सुंदरि ! का एसा मरणमज्झवसिया' ? MaxoKa. 19.3; मरणजयज्झवसियसुहड भाव तुलमिह हीणणारण । अववायाण ण विसओ भावेयब्वं पयत्तेणं PañcaPra. 5.19; तं उज्झिऊण तुम्हेहिं झत्ति अज्झवसिय किमिमं MaSuvraCa. 110; 3 determined, ascertained, JM. अज्झवसितव्वभावा दिस्सविगप्पाण एगकरणेण । तम्मि पवत्ती पत्ती जुज्जति न तु अन्नदा किंचि DhamSam. 428.
.
असत्य (ajjhavansiyattha adhyavasitārtha) m. ascertained or imputed meaning, JS सा वेयणा एस त्ति अज्झवसियत्थो ट्रुवणा Dhavals. 10.7.1.
[ अज्झविअ (ajjhavia) w. r. for अजविअ at Cand. 40 ] अज्झसिभ (ajjhasia < adhyuşita) adj. ppp.) Desi. [ अध्यक्षं ? ] seen, दिट्ठे अज्झसिअं DeNaMs. 1.30.
अज्झसिय (ajjhasiya < adhyuşita) adj. (ppp.) drowned, remained in, dipped in, JS. रयणमिह इंदणीलं दुद्धज्झसियं जहा सभासाए । अभिभूय तं पिदुद्धं वट्टदि तह णाणमत्थेसु PavSa. 30.
अझस्स (ajjhassaākrusta) adj. ( ppp. ) Dest cursed, अस्सं सवियं ( शतं ? ) DeNaMs. 1. 13 ( comm. अज्झस्सं आक्रुष्टम् ) अज्झस्स- (ajjhassa ā krus ) v to eurse, to blame, अयं धात्वादेशः । अज्झस्तर अज्झस्सि इत्यादिप्रयोगदर्शनात्। पूर्वाचार्यानुरोधाविह निद्रा)
af (ajjhahi-ya<adhyadhi-ka) adj. far superior, JM सुर सुंदरीण वि अज्झदिया विण्डुसिरी नाम भज्जा Era. 24.16.
[ अज्झहिय AR. AMgD. w. r. for अत्तहिय. of अत्तहिय ] अज्झा- (ajjhā-<adhi + i- contaminated with a-dhyai - ) v. to learn, to study, JM. जइ कोइ अज्झा वेद तो अज्झामि UttSukh. 23.3; सो वि ताव अज्झाइ UttSukh. 24a 16; ते भणंति अज्झाहि UttSukh. 24b.6; Apa. तव जोग किरिय अज्झाहि सुत्तु CaturBhaSam. 4.4; (pass. ) सो वि परिवाडीए अज्झाइज्जर UttSukh. 24a 1.
अज्झा (ajjhā āryā ) / a noble woman, JM. फुरः पुण मज्झ हियए अज्झा देवस्स चेव उचिय त्ति PuhCa. 7.1; अज्झा उज्झामि तुज्झ नयणग्गे PuhCa. 51.26; परिचिंतियं च धन्नो अजाहं जं पलोश्या अज्झा PuhCa. 49. 10; Apa. रूबु परिवि वरइत्तहु केरउ अज्झा - हिय-आनंदजणेरउ MahaPu.(P.) 60.14.5.
मजावण
अज्झा (ajjhā ) / Deút. [probably from & dhy& / dhyai- to think] Hem. gives the meanings: an unchaste woman, beauti ful (f.), a newly married woman or bride, a young woman and this one (f.), असइ सुहाणववहुआ-तरुणीसु इमार तह अज्झा DeNaMs. 1.50 (comm. अज्झाशब्दो असती, शुभा, नववधूस्तरुणी एषा चेति पञ्चार्थः । खेति सर्वगामाच्या या काचित् प्रत्यया) mostly.in G&SaSa. 79 (comm, R. अज्झाशब्द आढयपुत्र्याम् आर्यायाम् वा v. 249); a beautiful woman, M. तुण्डिक्केण वि वयणेण डज्झर अजा सवत्तियणं L115 1100; JM अज्झाइ नीलकंचुयमरिउब्वरियं विहार थणवई VajLag. 308.
अज्झाइड (ajjhāium
adhyetum) inf. for the sake of learning, JM. अहं दिट्टिवायं भज्झाइउं तुब्भं पासमागओ UttSukh. p. 23b. 16; बहिट्ठियाणं किं जायर अज्झाउं UttSukh. 24. 13; ताहे अज्झाउं पवत्तो Utt Sukh. 24. 15.
अज्झाइदूण (ajjhāidūna = adhitya) ger. having studied, JS ण मुणइ पयडिमभब्वो सुठु वि अज्झाइदूण सत्थाणि SamS. 317. अज्झाइय (ajjhāiya = adhita ) adj. ppp.) studied, learnt, JMण मए समणाणं भट्ठाए अज्झाश्यं वेजसत्थं AVTI . ( H. ) 347b. 11. अज्झाइय (ajjhaiya adhyāpita) adj. (caus. ppp.) taught, < instructed, JM सो पव्वइओ अज्झाइओ य UttSukh. 24b. 3.
अझाइयन्वय (ajjhāiyavva-ya < adhyetavya-ka) adj. (pot. part.) should learn or study, AMg. चउब्विा खलु सुयसमाही भवर, तं जहा - सुयं मे भविस्सर त्ति अज्झाश्यब्वयं भवर ठिओ परं ठावइस्सामि त्ति अज्झाश्यब्वयं भवइ Dasave. 9.4. 3.
अञ्झाण (ajjhāna < adhvāna) m. road, path, Apa fचतिवि आयरियहो विण्णवर जोयण-अज्झाणु गामु हवर Jambusa Ca. 2. 8.9.
अज्झाय (ajjhāya <adhyāya) m [Vara. (Gr.) 3. 28] chapter, part of a work, JM. पय-वक्क-पगरणज्झायपाहुडाइनियतकमपमाणं । तदणु-सरता सुहं चिय घेप्पर गहियं इदं गेज्झं ViāvBha. 1115 (comm. अज्झाय त्ति अध्ययनं )
[ अज्झारु (ajjhāruha adhyāruha ) m. or. given by AR. AMgD. Säg. for अज्झारोह ]
अज्झारोवण (ajjhārovana adhyāropana ) n. superimposing, superimposition, JM. किं जीवो होज्ज नमो नमो व जीवो त्ति जं परोप्परओ। अज्झारोवणमेसो पज्जणुओगो मया रुवणा ViāvBha. 2928( PSM Dharmasamgrahani. 342; 343]
सारोह (ajjhiroba adhyäroha). a kind of green vegetation, a ereeper growing on a tree, AMg. इहेग• श्या छत्ता खोजि भन्सारोहेतु अन्सारोहत्सार विन्दुति Sty. 2.3.7 (724) : ते जीवा तेसिं अज्झारोहजोगियाणं अज्झारोहाणं सिणेहमाहारेति Say. 2.3. 8(724); उदगजोणियाणं अज्झारोहाणं सरीरा णाणावण्णा Suy. 2.3.27 (729); 1.23 47 ( 730 ); इहेगश्या सत्ता रक्खजोणिया अज्झारोहेहिं तसपाणत्ताए विउति Say. 2. 3. 63 (731)
अज्झाव- (ajhāva- adhyāpaya - ) v. (caus.) to teach, to instruet, AMg. दढचारितं मुत्तं आइज्जं मयहरं च गुणरासिं। एको अज्झावेई तमणायारं, न तं गच्छं Gaeehs. 94; JM ताहे चिंते‍, नामं चेव सुंदरं जइ कोइ अज्झावेर UttSukh. 23b.3; S. (शिष्य) ता मं केवलीविज्जं अझावेसु Hasc. 1.10.4.
अज्झावण (ajjhāvana adhyāpana ) n teaching, AMg. उबझायाणं अज्झावणार सव्वं समणुमने ārah Pad. (V) 305; Pajārā. 63; JM. गणतित्तीसु निउत्ते सुत्तत्थज्ज्ञावणंमि उज्जुत्ते । सज्झाए लीणमणे, सम्म झाह उज्झाए SiSIVAKa. 27.