Dictionary of Prakrit for Jain Literature Vol 01 Fasc 02

SR No.: 020317
Original Sutra Author: N/A
Author: A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1995
Total Pages: 150
Language: English, Sanskrit, Hindi
Classification: Dictionary
File Size: 17 MB

Page 67

नि
sthāna) n. type of mental state, the type of thonght activity, AMg. हायमाणयं ओहिजाणं अप्पसत्येहिं अज्झवसायट्ठाणेहिं वट्टमाणस्स बट्टमाणचरितस्स ... ओही परिहायति Nandt. 25.
भावसिभ (ajjhavasia ) adj. Desi. shaved face, DeNaM 1.40 (comm. भज्झवसिअं निवापितं मुखम् )
166
अवसिद (ajjhavasida adhyavasita) adj. ppp.) thought, determined, JS दुक्खिदसुहिदे सत्ते करेमि जं एवमज्झव सिदं SamS. 260; मारिमि जीवावेमि य सत्ते जं एवमज्झवसिदं ते Sam Sa. 261; अज्झवसिदेण बंधो सत्ते मारेउ मा व मारेउ SamS. 262; अज्झदसिदो य बद्धो सत्तो दु मरेज्ज णो मरिज्जेत्थ BhaĀrs. 804; S. ( सागरिका ) हिअअ ... अणंग सरपडणभीदेण तुए सब्बं अज्झवसिदं Ratna 2.0.4; (दुर्मुख) कयं दाणिं अग्गिपरिसुद्धा ... देवीए दुज्जणवक्षणादो एवं अज्झबसिदं देवेण
Utta R&Ca. 1.43.4.
...
afer (ajjhavasiya < adhyavasita) adj. (ppp.) 1 completely attached to, addicted to, AMg से णं जीवे ... तच्चित्ते तम्मणे ... सदज्झव सिते तत्तिब्वज्झवसाणे Viy. 17.20 (1.356); Uvav. 38; समणे वा समणी वा तम्मणे तले से तयज्झवसिते AnuOg. 28; 2 resolved, determined, JM किमेयं तए अज्झवसियं KuvM&Ka 47.16; सुंदरी नाम सामुया दोहा-दोस- दूसिया एवं मरणमन्ससिया Manoka. 29.7; पुच्छिया मए सुंदरि ! का एसा मरणमज्झवसिया' ? MaxoKa. 19.3; मरणजयज्झवसियसुहड भाव तुलमिह हीणणारण । अववायाण ण विसओ भावेयब्वं पयत्तेणं PañcaPra. 5.19; तं उज्झिऊण तुम्हेहिं झत्ति अज्झवसिय किमिमं MaSuvraCa. 110; 3 determined, ascertained, JM. अज्झवसितव्वभावा दिस्सविगप्पाण एगकरणेण । तम्मि पवत्ती पत्ती जुज्जति न तु अन्नदा किंचि DhamSam. 428.
.
असत्य (ajjhavansiyattha adhyavasitārtha) m. ascertained or imputed meaning, JS सा वेयणा एस त्ति अज्झवसियत्थो ट्रुवणा Dhavals. 10.7.1.
[ अज्झविअ (ajjhavia) w. r. for अजविअ at Cand. 40 ] अज्झसिभ (ajjhasia < adhyuşita) adj. ppp.) Desi. [ अध्यक्षं ? ] seen, दिट्ठे अज्झसिअं DeNaMs. 1.30.
अज्झसिय (ajjhasiya < adhyuşita) adj. (ppp.) drowned, remained in, dipped in, JS. रयणमिह इंदणीलं दुद्धज्झसियं जहा सभासाए । अभिभूय तं पिदुद्धं वट्टदि तह णाणमत्थेसु PavSa. 30.
अझस्स (ajjhassaākrusta) adj. ( ppp. ) Dest cursed, अस्सं सवियं ( शतं ? ) DeNaMs. 1. 13 ( comm. अज्झस्सं आक्रुष्टम् ) अज्झस्स- (ajjhassa ā krus ) v to eurse, to blame, अयं धात्वादेशः । अज्झस्तर अज्झस्सि इत्यादिप्रयोगदर्शनात्। पूर्वाचार्यानुरोधाविह निद्रा)
af (ajjhahi-ya<adhyadhi-ka) adj. far superior, JM सुर सुंदरीण वि अज्झदिया विण्डुसिरी नाम भज्जा Era. 24.16.
[ अज्झहिय AR. AMgD. w. r. for अत्तहिय. of अत्तहिय ] अज्झा- (ajjhā-<adhi + i- contaminated with a-dhyai - ) v. to learn, to study, JM. जइ कोइ अज्झा वेद तो अज्झामि UttSukh. 23.3; सो वि ताव अज्झाइ UttSukh. 24a 16; ते भणंति अज्झाहि UttSukh. 24b.6; Apa. तव जोग किरिय अज्झाहि सुत्तु CaturBhaSam. 4.4; (pass. ) सो वि परिवाडीए अज्झाइज्जर UttSukh. 24a 1.
अज्झा (ajjhā āryā ) / a noble woman, JM. फुरः पुण मज्झ हियए अज्झा देवस्स चेव उचिय त्ति PuhCa. 7.1; अज्झा उज्झामि तुज्झ नयणग्गे PuhCa. 51.26; परिचिंतियं च धन्नो अजाहं जं पलोश्या अज्झा PuhCa. 49. 10; Apa. रूबु परिवि वरइत्तहु केरउ अज्झा - हिय-आनंदजणेरउ MahaPu.(P.) 60.14.5.
मजावण
अज्झा (ajjhā ) / Deút. [probably from & dhy& / dhyai- to think] Hem. gives the meanings: an unchaste woman, beauti ful (f.), a newly married woman or bride, a young woman and this one (f.), असइ सुहाणववहुआ-तरुणीसु इमार तह अज्झा DeNaMs. 1.50 (comm. अज्झाशब्दो असती, शुभा, नववधूस्तरुणी एषा चेति पञ्चार्थः । खेति सर्वगामाच्या या काचित् प्रत्यया) mostly.in G&SaSa. 79 (comm, R. अज्झाशब्द आढयपुत्र्याम् आर्यायाम् वा v. 249); a beautiful woman, M. तुण्डिक्केण वि वयणेण डज्झर अजा सवत्तियणं L115 1100; JM अज्झाइ नीलकंचुयमरिउब्वरियं विहार थणवई VajLag. 308.
अज्झाइड (ajjhāium
adhyetum) inf. for the sake of learning, JM. अहं दिट्टिवायं भज्झाइउं तुब्भं पासमागओ UttSukh. p. 23b. 16; बहिट्ठियाणं किं जायर अज्झाउं UttSukh. 24. 13; ताहे अज्झाउं पवत्तो Utt Sukh. 24. 15.
अज्झाइदूण (ajjhāidūna = adhitya) ger. having studied, JS ण मुणइ पयडिमभब्वो सुठु वि अज्झाइदूण सत्थाणि SamS. 317. अज्झाइय (ajjhāiya = adhita ) adj. ppp.) studied, learnt, JMण मए समणाणं भट्ठाए अज्झाश्यं वेजसत्थं AVTI . ( H. ) 347b. 11. अज्झाइय (ajjhaiya adhyāpita) adj. (caus. ppp.) taught, < instructed, JM सो पव्वइओ अज्झाइओ य UttSukh. 24b. 3.
अझाइयन्वय (ajjhāiyavva-ya < adhyetavya-ka) adj. (pot. part.) should learn or study, AMg. चउब्विा खलु सुयसमाही भवर, तं जहा - सुयं मे भविस्सर त्ति अज्झाश्यब्वयं भवर ठिओ परं ठावइस्सामि त्ति अज्झाश्यब्वयं भवइ Dasave. 9.4. 3.
अञ्झाण (ajjhāna < adhvāna) m. road, path, Apa fचतिवि आयरियहो विण्णवर जोयण-अज्झाणु गामु हवर Jambusa Ca. 2. 8.9.
अज्झाय (ajjhāya <adhyāya) m [Vara. (Gr.) 3. 28] chapter, part of a work, JM. पय-वक्क-पगरणज्झायपाहुडाइनियतकमपमाणं । तदणु-सरता सुहं चिय घेप्पर गहियं इदं गेज्झं ViāvBha. 1115 (comm. अज्झाय त्ति अध्ययनं )
[ अज्झारु (ajjhāruha adhyāruha ) m. or. given by AR. AMgD. Säg. for अज्झारोह ]
अज्झारोवण (ajjhārovana adhyāropana ) n. superimposing, superimposition, JM. किं जीवो होज्ज नमो नमो व जीवो त्ति जं परोप्परओ। अज्झारोवणमेसो पज्जणुओगो मया रुवणा ViāvBha. 2928( PSM Dharmasamgrahani. 342; 343]
सारोह (ajjhiroba adhyäroha). a kind of green vegetation, a ereeper growing on a tree, AMg. इहेग• श्या छत्ता खोजि भन्सारोहेतु अन्सारोहत्सार विन्दुति Sty. 2.3.7 (724) : ते जीवा तेसिं अज्झारोहजोगियाणं अज्झारोहाणं सिणेहमाहारेति Say. 2.3. 8(724); उदगजोणियाणं अज्झारोहाणं सरीरा णाणावण्णा Suy. 2.3.27 (729); 1.23 47 ( 730 ); इहेगश्या सत्ता रक्खजोणिया अज्झारोहेहिं तसपाणत्ताए विउति Say. 2. 3. 63 (731)
अज्झाव- (ajhāva- adhyāpaya - ) v. (caus.) to teach, to instruet, AMg. दढचारितं मुत्तं आइज्जं मयहरं च गुणरासिं। एको अज्झावेई तमणायारं, न तं गच्छं Gaeehs. 94; JM ताहे चिंते‍, नामं चेव सुंदरं जइ कोइ अज्झावेर UttSukh. 23b.3; S. (शिष्य) ता मं केवलीविज्जं अझावेसु Hasc. 1.10.4.
अज्झावण (ajjhāvana adhyāpana ) n teaching, AMg. उबझायाणं अज्झावणार सव्वं समणुमने ārah Pad. (V) 305; Pajārā. 63; JM. गणतित्तीसु निउत्ते सुत्तत्थज्ज्ञावणंमि उज्जुत्ते । सज्झाए लीणमणे, सम्म झाह उज्झाए SiSIVAKa. 27.