Book Title: Saral Sanskritam Dwitiya
Author(s): Bhaktiyashvijay
Publisher: Divyadarshan Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/007261/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrIbhuvanabhAnu saMskRta zreNi sopAna-2 sarala saMskRtam dvitIyA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatruMjaya zaNagAra zrI AdinAtha dAdA jIrAvalAnI jAna zrI jIrAvalA pArzvanAtha dAdA tribhuvana tilaka zrI mahAvIra mahArAjA | giranAranA gaurava zrI neminAtha paramAtmA zaMkhezvara zRMgAra zrI zaMkhezvarapArzvanAtha dAdA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ radioa hai kalikAlasarvajJajI 8 8 Tu thI mAMDI siddham sudhImAM Ape samagra ane saMpUrNa vyAkaraNapatha gUMthI dIdho. basa ! have evA AzirvAda A bALaka upara varasAvajo ke jenAthI te vyAkaraNapaNa dvArA ahaM thI mAMDI saddana sudhImAM gUMthAyelA mokSapathane ame meLavI zakIe. ahaMmAM jAtane vilIna karI siddhasvarUpI banIe 8 areM sarala saMskRtama sala saMskRtama sArA saMdha ba sarala saMskRtama vyAkaraNajaladhi praveze nAvA as alon zeSa saMskRtavat siddham Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te ja rIte tabhAnusUri janya rItAdI test gurudeva ! sAga2nuM pANI jema va2sAda dvArA nadImAM ane nadI dvArA Akhare puna: sAga2mAM ja vilIna thAya che. he mahAsAga2 gurumaiyA ! ahIM paNa kaMIka AvI ja ghaTanA ghaTI che. ApanuM ja, Ape jaNAveluM ja Aje A sa2lasaM2kRtamunI nadI dvArA puna: ApanAmAM vilIna thaI 2hyuM che. mATe Ane samarpaNa na kahetA vilInIka2Na ja kahIza. hA ! paNa eka apekSA to jarU2 che. gurudeva ! nadI jayAre sAga2mAM bhaLe tyAre jevI Urmio uchaLe che basa tevI ja prasatottAnI Urmi ApanAmAM UThe ane tenA darzanano mane lhAvo maLe. basa ! pachI to mohanuM ane khuda mArI jAtanuM vilInIkaraNa thayuM ja samaje ! Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhuvanabhAnu saMskRta zreNi sopAna-ra - sarala saMkula, na (saMskRtanI sarvAgINa saphara mATe) dvitIyA , IS DID IS | !, Tallop2th \ az hale 1/3 racaMdajI che (p4 ) : lekhaka parama pUjya vardhamAnI ponidhiA AcArya deveza. zrImad vijaya bhuvanabhAnuM sUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratnA parama pUjya pUnA jIllA uddhAraka panyAsa pravara zrIvizvakalyANa vijayajI mahArAjAnA ziSyA paMnyAsa yazovijayajI mahArAjanA ziSyANa muni bhaktiyazavijaya prakAzaka zrI divyadarzana TrasTa C/o. kumArapALabhAI vI. zAha 39, kalikuMDa sosAyaTI ' maphalIpura cAra rastA pAse, dhoLakA ji. amadAvAda-387 81). Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + granthanuM nAma :sarala saMskRtam - 2 viSaya :- saMskRtanA abhyAsa mATenA niyamo + rUpo tathA te mATeno svAdhyAya bhA. 2 mUlya :- 2 100 AvRtti :-prathama * kompyuTara TAIpa seTiMga - mudrakaH AjhAda prinTarsa rAjakoTa. phona : 2451864 mo. 99988 54253 prAptisthAna :(1) prakAzaka (ra) zrIyazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA zrI jaina zreyaskara maMDaLa sTezana roDa, raMga maholanA nAke, mahesANA-uttara gujarAta-384 001. (3)paMDitavaryazrI caMdrakAMtabhAI saMghavI 6/B, azokA komplekSa, relve garanALA pAse, pATaNa - 384265 uttara gujarAta. phona : (02766) 231603 (4)mahendrabhAI jhaverI 502, saMskRti komplekSa, atithi cokanI pAse, kAlAvaDa roDa, rAjakoTa - 360 001. mo. 98251 68834 sUcanA : A pustaka saMpUrNatayA jJAnakhAtAnI rakamamAMthI chapAyuM hovAthI koIpaNa 190 gRhasthe jJAnakhAtAmAM kiMmata cUkavyA vinA AnI mAlikI karavI nahIM. # NI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya jinazAsananA aNamola tattvo, ajoDa padArtho, anupama paramArtho ane adbhuta tarko mahAnidhAna samA che. paNa e nidhAnane tALuM mAreluM che. A tALAnI cAvI eTale saMskRtabhASA. Ame ya saMskRta jevI paddhatisara, niyamabaddha ane rocaka bIjI eke ya bhASA nathI. paNa, A saMskRta bhASA thoDI aTapaTI ane agharI che. eTale ja A bhASAmAM saralatAthI praveza thaI zake te mATe AcArya vijaya zrI bhuvanabhAnusUri janmazatAbdI varSe saMskRtabhASA bhaNavA mATe upayogI pAMca pustakono seTa prakAzita karatA ame anahada AnaMda anubhavIe chIe. navA-navA svAdhyAyo, niyamonI saraLa rajUAta ane rUpo gokhavAnI saraLa paddhatiothI A pAMceya pustaka jinazAsanamAM ATheya banaze. evI bhAvanAsaha li. zrIdivyadarzana TrasTa vatI. kumArapALa vI. zAhanA praNAma. E Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divyAziSa : parama pUjya sakalasaMghahitaciMtaka AcArya deveza zrImad vijaya bhuvanabhAnu sUrIzvarajI mahArAjA zubhAziSa -- parama pUjya siddhAntadivAkara gacchAdhipati zrImad vijaya jayaghoSa sUrIzrvarajI ma.sA. parama pUjya pUnA jillAuddhAraka paMnyAsa pravara zrI vizvakalyANavijayajI ma.sA. pUjaya paMnyAsa pravara zrI yazovijayajI ma.sA. prastuta pustakanA lAbhArthI : verAvaLa nagaramAM thayela (1) zrI kalpadruma saMbhavanAtha dAdAnI aitihAsika pratiSThAnA (2) parama pUjya gaNivarya zrI yazovijayajI ma.sA.nI paMnyAsapadavInA (3) parama pUjya munirAjazrI bhAnuyaza vijayajI ma.sA.nI pravrajyAnA paramotsave thayela jJAnakhAtAnI upajamAMthI zrI verAvaLa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha verAvaLa (saurASTra) bhUri-bhUri anumodanA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRti saMskRtanI suvAsa ane sonAno saMvedha Azcaryajanaka banIne ja rahe che kokilakaMTha ane karNapriya saMgItano anuvedha AhalAdajanaka banIne ja rahe che, ArAdhanA + ArAdhaka bhAvano samAgama anumodanAjanaka banIne ja rahe che basa, to ravAdhyAya ane saMcamano saMvedha, anuvedha ane samAgama Azcaryajanaka, AhalAdajanaka ane anumodanAjanaka banIne ja rahe che. saMyama sAcavavA mATe ravAdhyAya jeTalo Avazyaka che teTalI ja Avazyaka svAdhyAya mATe sarakRtabhASA che. A saMskRtabhASAmAM praveza karAvatuM pustaka Aje zrIsaMghanA pANipadmamAM zobhI rahyuM che. deva, gurunI kRpAnuM A suvAsita puSpa che. saMskRta bhASAmAM rahelA sarvazreSTha vizeSatAone A pustakamAM samAvavAno eka namra prayAsa karyo che. eTale ja kevala prathamAno abhyAsa paryApta nathI. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenAthI adhUrapa jaNAya che. jyAre dvitIyAnA abhyAsathI eTalI ja madhurapa jaNAya che. " paNa, Ano abhyAsa ghaNo kaThIna che. eTale ja jo prathama buka pAkI haze ane A { kramazaH dareka svAdhyAyane karatA-karatA AgaLa vadhavAmAM Avaze to vAMdho nahIM Ave dhyAna rahe - ja A bukamAM niyamo ghaNA che. paNa, vAstavamAM te niyamo badhAM jarUrI nathI. paNa niyamonI jagyAe kevala rU5 gokhI levAya to paNa cAle. Ame ya prekTikala upayogamAM to rUpo ja AvavAnA che. (c) jema ke, 'am - ga. ra' dhAtunA 5 niyamo gokhavA karatA AkhuM rUpa ja gokhI levuM e prekTikalamAM vadhu saraLa ane upayogI sAbita thayuM che. te niyamo phakta samajI laIe to paNa cAle. hA ! amuka Avazyaka niyamo gokhavA paNa paDe. tethI te-te vakhate sUcanAo ApI ja che ! adhatanane sauthI chelle rAkhavAmAM Avela che. Ama to 6 kALa + 4 arthane eeeee Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhakti kahevAya. chatAM zabdanI vibhakti ane dhAtunI vibhakti vacce goTALo na thAya te mATe '10 kALa' evo prayoga karela che. AnA abhyAsathI saMskRtavAMcana avazya saraLatAthI thaI zakaze tevo vizrvAsa che. adhyApaka + adhyetA vargane vinaMtI ke kaMI paNa pratibhAva - sUcana hoya to avazya jaNAvazojI. jinAjJA viruddha lakhAyuM hoya to micchA mi dukkaDam li. gurupAdapadmasannanivAsI paMnyAsa yazovijaya zrIbhuvanabhAnusUri janmazatAbdI varSa vi. saM. ra060 zAMba - pradhuna muktigamana dina phAgaNa suda - 13 jAganAtha saMgha, rAjakoTa Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha kramAMka 1 2 3 4 5 S 7 8 gaNa - 9 vartamAnakALa & hyustana bhUtakALa gaNa - 9 AjJArtha, vidhyartha & karmaNi gaNa - 7 vartamAnakALa & hyustana bhUtakALa gaNa - 7 AjJArtha, vidhyartha & karmaNi gaNa - 2 [Part-I] gaNa - 2 [Part-II] gaNa - 2 [Part-III] gaNa - 2 [Part-IV] gaNa - 3 [Part-I] 15 gaNa - 3 [Part-II] 16 zvastana bhaviSyakALa [Part-I] 17 svastana bhaviSyakALa [Part-II] 18 19 9 10 11 ja |? | anukramaNikA viSaya 14 1, 4, 6, 10 mA gaNamAM aniyamitatA [Part-I] 1, 4, 6, 10 mA gaNamAM aniyamitatA [Part-II] pAMcamo + AThamo gaNa vartamAnakALa pAMcamo + AThamo gaNa hyastana bhUtakALa & AjJArtha pAMcamo + AThamo gaNa vidhyartha & karmaNi sAmAnya bhaviSyakALa & kriyAtipatyartha AzIrvAdArtha K.K.K.K.E. E. K. E. K.K.V.V. K.K.K.K.S pRSTha kramAMka 11 17 25 30 38 44 53 SO 73 83 92 62 106 115 124 131 |138 2422 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 158 169 179 24 186 194. 25 | do . 200 27 | RAra 207 20 | saMkhyAdarzaka zabdo 21 | parokSa bhUtakALa [Part-I] parokSa bhUtakALa [Part-II] 23 parokSa bhUtakALa [Part-II]. parokSa bhUtakALa [Part-IV] kRdanto | preraka IcchAdarzaka 28 | taddhita & nAma sAdhita dhAtu aniyamita rUpo 30 | yajJa-yalubatta 31 adhatana bhUtakALa [Part-I] 3ra | adhatana bhUtakALa [Part-II] 33 | adhatana bhUtakALa [Part-III] 34 | adhatana bhUtakALa [Part-IV] pariziSTa - 1. saMskRta - gujarAtI koza 2. gujarAtI - saMskRta koza 215 29 222 231 236 242 247. 2para 256 267 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarala saMskRtam dvitIyA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 1 1- 4 - 6 - 10mA gaNamAM aniyamitatA -[Part-I] pahelI bukanA gaNonA aniyamita rUpo [1] dhAtu +| jum | dhUm | vik gaNa - 1 | 1 | 6 | 1 pada +| paraspe. | paramai. | paramai. | ubhaya. | ubhaya. artha +| chUpAvavuM | tapAvavuM | javuM | vakhANavuM | stuti karavI rUpa kapAti | dhUpati vichIyatipati | panAti ATalA dhAtuomAM kartari cAra kALamAM gaNanI nizAnI lAgatA pahelA kAyama karyuM lAge. ane kartari cha kALa, karmaNi, prerakamAM vikalpa mAlAge. dA.ta. 'pati ' ... ItyAdi. cha kALamAM - 'T[pavitA athavA pitA karmaNimAM kopAdhyate | jugate ! prerakamAM pati / pati ! paN ane pan dhAtune AtmapadamAM gAyuM lAge nahiM. dA.ta. paNate, panate . [2]%aa | snAn | pram | m | 7m | tram | tam | jhin prakAzavuM prakAzanuM bhamavuM cAlavuM kaMTALavuM gabharAvuM | IcchavuM | ghUMkavuM vat | sam + thar A + cam | A (11) dhAtuo pahelA kaSTadevuM prayAsa karavo Acamana karavuM | tathA cothA gaNanA che. dA.ta. prAte - prAzyate jJAzate - snazyate saMyati - saMta ! [3] kahyuM, tam pahelA tathA pAMcamA gaNanA che. dA.ta. kSati - ati takSati - tati ! [4] tru (tuTavuM, kApavuM) parasmapadI cothA tathA chaThThA gaNano che. dA.ta.guti - tRti ! [5] [6 dhAtuno 3cAra kALamAM sarvatra dIrgha thAya che. bAkInA cha kALamAM svarAdi vikAraka pratyaya lAge tyAre dIrgha thAya. dA.ta. hRti ! ) ahit | [6] sa, za, to, cho - A cothA gaNanA dhAtuomAM'' no lopa thAya che. ja sarala saMskRta-ra AijI 1 jIjAjI jAjI pATha-1 jaja Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dA.ta. sana sthati . * zoka.ti | * ghati * - caMti ! [7] dhAtumAM rahela dIrgha 'trano avikAraka pratyaya pUrve ' thAya. dA.ta. * = [chaThTho gaNa] riti | paNa rUr + avikAraka vyaMjana = dIrghaTTa thAya. dA.ta. $ + [karmaNino] + 7 = zIratA tathA dhAtunA aMte okya vyaMjana ken + jhU dIrgha + avikAraka vyaMjana = dIrgha trano r thAya. dA.ta.[gaNa-9] + ya [karmaNino] + 7 = pUryate | [8] dhAtumAM hrasvarU ke 3 pachI aMte n + avikAraka vyaMjana. = dIrgha ke 5 + aMte -+ avikAraka vyaMjana dA.ta. sid [gaNa-4] sin + 4 + ti = sIti ( dhAtuo > gaNa-1-paraaipada - | snAtra prakAzavuM [To Glow] TV = chupAvavuM, rakSavuM [To Hide] ]> gaNa -1+4- parasma pada - [To Protect] pram = bhamavuM [To Wander]. dhUm = tapAvavuM [To Heat] mi = cAlavuM [To Walk]. gaNa-1-ubhayapada - tam = kaMTALavuM [To Be Bored] paN = vakhANavuM [To Praise] tram = gabharAvuM [To Be Afraid] pa = stuti karavI [To Honour]. tam = IcchavuM [To Wish] > gaNa - 6-paraupada - jhim = ghUMkavuM [To Spit] viThThuM = javuM [To Go]. cit =kaSTa devuM [To Trouble] va =vikheravuM [To Scatter] sabhyam = prayatna karavo. > gaNa-4-paraaipada - ( [To Attempt] sa = nAza karavo [To Destroy] vim = Acamana karavuM, pIvuM zo = cholavuM [To Peel]. [To Drink] to = chedavuM, kApavuM [To Cut] gaNa -1+5-parasmapada - cha = chedavuM, kApavuM [To Cut]. | akSa = phelAvavuM, phelAvuM [To Spread 3 sin = sIvavuM [To Sew] tal = cholavuM [To Peel] . > gaNa -1+4- Atmane pada - gaNa -4+6-parasmapada - zrAm = prakAzavuM [To Shine] tru = tUTavuM, kApavuM [To Break] jaja sarala saMskRta-2 ajara ajAjI pATha- 14 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + tatsama zahI-pulliMga:- +napuMsaliMga: prabhAva = prabhAva [Lustre] kAJcana = sonu [Gold] siMha = siM8 [Lion] svana = 14 [Voice] +nUtanazaNDo-elsiMga: udara = peTa [Stomach] vahni = mana [Fire] janman = %nma [Birth] sIvaka = 627 [Tailor] vAsas = vastra [Cloth] mRga - 425. [Deer] [payas pramANa 35] 1+avyaya:takSaka = suthAra [Carpenter] kRte = bhATe, vAste [For] cAturmAsa = yomAsu [Monsoon] cet = t [f] arbuda = Adhu + sarvanAma :-sva = pota [I / me] vimala = vimA [1] saMskRta surAta :- [samAsa + saba chUTI pADI artha 42.] [noMdhaH have dareka pAThamAM je navA dhAtu AvyA che te ja vAparavA. na AvyA hoya to ja prathama bukanA ke jUnA dhAtu vAparavA.] 1. sajjanairAtmanaH satkarmANi gopAyyante / 2. ye zatruJjayatIrthaM vicchAyanti, siddhAcalamArohanti, AdinAthajinapratimAM ca panAyanti te na ciraM saMsAre bhramanti / / AdinAthabhagavatprabhAvo jagatyakSati, sa jIvasya pApaM syati / yathA yathA taiH kAJcanaM vahnau dhUpyate tathA tathA tatkAJcanaM bhrAzyate tathaiva jIvena tapaso vahnau yathA yathA svAtmA dhUpAyyate tathA tathA''tmA bhlAzate / bhagavAn mahAvIro na vyAghrAdapi trastavAn, na kadA'pi klAmati, mokSasya kRte saMyasyati, deha yasati, karmANi chyati, ata eva devA , mahAvIraM bhagavantaM paNAyanti / / kraman kramannayaM hastI vRkSaM kirati / svodaraJca tena pUryate / ahaM nirvRttiM laSAmyato mayA viSayAH SThIvyante / 8. sIvako vAsAMsi sIvyati / ....... 9- udakamAcAmyan mRgaH siMhasvanamAkA'trasyat / 8.8 A28 saMskRtam-2. 3.8.3 3 .3.3.3.3.3.3.3 416-1.88 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] gujarAtInuM saMskRta karo - 1. garjanA karatA siMhanA avAjane sAMbhaLIne jaMgalamAM haraNAo trAsa pAmyAM. 2. suthAra lAkaDAne jaMgalamAMthI kApI ghare lAvI pachI tene chole che. 3. "he zrAvaka! tuM krodhane choDa, dayAne pALa, vratane Acara' - A pramANe bhagavAna mahAvIre dezanAmAM bhavya jIvone upadeza Apyo. 4. "he bhagavAna! tuM ja mAruM zaraNa che, tuM mane narakathI bacAva' -A pramANe zreNika mahArAjAe bhagavAna mahAvIrane prArthanA karI. sUrya vaDe patharAtA prakAzane bALako jue che. vimalamaMtrIe Abu upara sonAmahoro phelAvI, pachI te badhI sonAmahoronA badalAmAM brAhmaNoe parvata Apyo. 7. zrAvake comAsAmAM potAnA nagaranI bahAra na javuM joIe. 8. rakSAyelo dharma saMkaTamAM mAnavane rakSe che. . dharmadurgatimAM paDatA jIvone rakSe che mATe tuM vAraMvAra dharmanuM AcaraNa kara. [3] rU5 oLakhAvo :na rUpa mULa dhAtu kALa/artha prayoga vacana puruSa gaNA artha 1.|opAyAma 2. dhUpAyetam 3. pAve 4. apanAya: 5. vichacethAm [4] khUTatI vigato pUrI - niM. gujarAtI artha rUpamULadhAtu kALAathI pada vacana puruSa gaNa 1. te be trAsa pAmo. 2. teoe kahyuM hatuM. 3. mAre Acamana karavuM A+cam joIe. 4. tame bee IchyuM. 5. teNe vikheryuM. jijI sarala saMskRtama-ra jaja 4)cha chachachacha pATha-1 ja tras laS Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] sAyuM35 5saMha ze :1. pThIvyatAm, STIvatAm, SThivyatAm / 2. bhlAsayAthAm, bhlAzyAthAm, bhlAzeyAthAm / 3. laSantAm, laSatam, laSyatam / 4. sIvyaH, sivyaH, sivaH / 5. adyAm, adyam, adyama / [6] naayen| yitro 5 vAdhyo panAko : (1) - (1) (2) (3) [7] 35 pU23 :- [bhUgadhAtu, 25, 56 ane artha 59 // 45 // 4qu] | me pa.dvi.pa. pa.pa. me 1. dvi.va. 4.4. 4. pu. + pra. pu. - - agApAyAma dvi.pu. + kireta vi.pu. + tu. 5. + kiret ta. pu. + agopAyat 000 3.8 sarasa saMskRtam-2.3.3.3(.8.3.3.3.3.3.3 pA6-1 3.3 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 - 2 1-4-6-10 bhA gayAmAM aniyamitatA [Part - II] * niyamo * [9] yuj, pRc, sR, vRj, vR, jU, rica, tapa, tRp, dRp, arha // (11) dhAtu paDedAmane zamA gaan||ch..t. yojati - yojayati / vagai3...... [10] kram, klam, A+cam, SThiv mAyAra pAtuno upatya 252 52smaipamA hI thAya..d.krAmati - krAmyati / klAmati - klAmyati / vagaire.... [11] zam / tam | dam / zram | mad | bhram / kSam zAMta thavuM thAkavuM damana karavuM thAkavuM bhUlavuM bhamavuM mApha karavuM A cothA gaNanA sAta dhAtuomAM parasmapadamAM upAMtya svara dIrgha thAya che. Eu.d. zam + zAmyati / bhram + bhrAmyati [12] daMz (52smai.), saJ (52smai.), svaJ (mAtmane.), raJ (Gmaya.) bhaad6|| tumomA anunAsiyopAya...ta. dazAmi / sajati / [13] lup, lip, khid, kRt, piz, sic, vid, muc // (8) 74 gAnA dhAtuomAM cAra kALanA pratyayomAMdhAtunI vacce svavargano anunAsika umerAya che. Ed. lup + lumpati / lip + limpati - te / sic + siJcati / [14] nIyana dhAtumomA sUthita mAheza thAya. dhmA | ghrA | mnA | R / sR / yam / dA dhamati jighrati | manati | Rcchati | dhAvati yacchati | yacchati phUMkavuM | sUMghavuM | vicAravuM javuM | doDavuM kAbumAM rAkhavuM ApavuM zad / vyadh / bhrasj / vrazc / masJ / sasj zIyate | vidhyati | bhajjati-te | vRzcati | majjati | sajjati-te / nA. pAmajvadha | yeb | apaj | maj | taiyAra thaj [15] 74 - ninI'a'nI paDe isvI 'I', 'u'no iy', 'u' thAyacha. Eu.d. > ri = riyati / ) nU = nuvati / ) dhU = dhuvati 88 sasa saMvRtam-2 .3.3.3 .3.3.3.3.3.3.3 16-2.3.3 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] dazamA gaNanAtanna,vi, ma, , vaMzU vagere dhAtuomAtra AtmAnapadI che. bIjA prAyaH ubhayapadI che. (vit dhAtu kavacit paraaipadI tarIke paNa vaparAya che.) dA.ta.) ta = tannayate I ) va = vetayate > marma laiyate ! noMdha:- A badhA niyamo prathama bukanA cAra kALa mATenA ja che. na dhAtuo > gaNa -1-paramaipadI - man =vicAraNA karavI [To discuss]. san = bheTavuM, coMTavuM [To Embrace gaNa - 1- AtmapadI - dhdha [[ = pheMkavuM[To Blo] svik = bheTavuM [To Hug]. za6 [zIya = nAza pAmavuM[To Perish] prA [gindra = suMghavuM [To Smell > gaNa-1-ubhayapadI - na [mana] = mAnavuM [To Thinki lak = taiyAra thavuM [To Be Ready] 2[2] = javuM [To Go] rajU = raMgavuM, Asakta thavuM yam viSNu = kAbumAM rAkhavuM [To Colour / To Be Attached] [To Control] >> gaNa-6- parasmapadI - > gaNa-4-parasmapadI - gi = khUdavuM, duHkhI thavuM zam = zAMta thavuM [To Calm Down]][To Trample] tam = thAkI javuM [To Tire] Rt = chedavuM [To Cut] tam = damana karavuM [To Subdue] viz = pIsavuM [To Grind] dhU = dhUjavuM, nAza karavo [To Tremble] zram = thAkI javuM [To Tire] kU = stuti karavI [To Praise] mad bhUla karavI [To Make Mistake] |ri = javuM[To Go] kSam = mApha karavuM [To Forgive] kinna bhinna = DUbavuM [To Drown] vadhu [vadhu vIMdhavuM[To Pierce] kyuM vizva = kApavuM [To Cut] gaNa - 10- AtmapadI - - gaNa-6-ubhayapadI - prinmR] = bhejavuM[To Roast] tti = cetI javuM [To Be warned] niY = kApavuM [To Cut] mansuka tiraskAravuM [To Humiliate] bhin = lIMpavuM, lepa karavo [To Anoint] jIjI sarala saMskRtamra araja gajajara pATha-2 Aja Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNa -1+10 dhAtu 1lA gaNanuM artha rUpa yuj yojati pRc parcati dhAvata varjati varati narati rik ta reti pati s |vRj to 5 44444 tarpati tRpta thavuM paraaipada pati |saLagAvavuM parauMpada ad ardhati yogya hovuM paraspaipada DaMkhavuM . paramaipada dazati OM tatsama zabdo - pulliMga Hniya = naraka [Hell] - strIliMga : joDavuM | paraaiSada bhaLavuM paraApada doDavuM paramaipada choDavuM paramaipada paramaipada vAti | varavuM jIrNa thavuM paramaipada juduM karavuM paramaipada tapavuM paramaipada tApati nArayati revayaMti pa chAyA = chAMyaDo [Shade] mavanarevA = satI madanarekhA 3. 4. - napuMsakaliMga H candrana = caMdana [Sandalwood] [1] saMskRtanuM gujarAtI karo H 1. 2. 10mA gaNana rUpa yonati parvayati sAravRti vartayati 44 sarala saMskRtam-2424 zabdo svAya artha pada joDavuM ubhayapada mizraNa karavuM ubhayapada ubhayapada tapAvavuM | ubhayapada tarpakRti dharAvuM ubhayapada varSayati | saLagAvavuM ubhayapada ardayati | yogya hovuM | ubhayapada DaMkhavuM . AtmanepaI daza - vizeSaNa : vuttama = durlabha [Rare] ddha nUtana zabdo - pulliMga HAmodra = sugaMdha, AnaMda = DhAMkavuM choDavuM ubhayapada | aTakAvavuM | ubhayapada ghasAvuM ubhayapada juduM karavuM | ubhayapada [Fragrance] pAntha musAphara [Traveller] muvanabhAnu = bhuvanabhAnusUri vRSTerAmodamupajighran hastI matto jAtastatazca sa vane dhAvitaH / zrAntaH pAntho vRkSacchAyAyAmupaviSTaH, sa phalAni kRntati, khAdati ca tatastarpayati / madanarekhA arIbhUtA api svaputrau yojitavatI / sajjanaH pApaM kurvantamanyaM vArayati tasya pApaJca sArayati / yadi sa na manyate tarhi taM varjayati / 2222224 pATha-14 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he bhagavan ! tava cetasi vartte'hamiti vArttA'pi durlabhA / maccetasi vartase cettvamalamanyena kenacit // abhiSekaM kRtvA prabhoH pratimAM candanena limpet / sarve janAH riyantu jinAlayam / dAvAnalena sadRzaM saMsAraM dRSTvA'pi kiM na cetayase mUrkha ! zvabhre kIdRzaM duHkhaM bhavati ? tatrAsurA jIvaM vidhyanti, vahnau bhRjjanti, vRzvatti, sumatti, vitti, viMzatti, vanti, dhanti, tApanti, jIvasyAGgAni recanti, asaGkhyeyAni varSANi yAvad etAdRzaM duHkhaM tvayA soDhaM tathApi kiM na cetayase ? cetayA''cara dharmaM / [2] gujarAtInuM saMskRta karo : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. o 5. 6. 7. 8. 9. caMDakauzika sarpa DaMkhe chate paNa bhagavAna mahAvIre tene kSamA ApI. mArA dvArA karAyelA pApo mArA ja manane DaMkhe che. thAkelA bALake rasoIne mAMgI. 'tuM kApa, tuM cheda, tuM saLagAva' - AvI vANI zrAvake choDavI joIe. mANasa gharaDo thayo paNa tenI IcchAo gharaDI na thaI. kumArapALa rAjA hiMsAthI atyaMta dhrUjatA hatA. sAdhuoe sapheda kapaDAM ja levA joIe - e pramANe AcAryo vicAraNA kare che. mAraNAntika upasarga Ave chate paNa tene sahana karI gajasukumAla munie karmone kApI nAMkhyA ane te mokSamAM gayA. te loko AgamAM ghI bheLave che. 9. [3] khUTatI vigato pUro : |na rUpa 1. 2. raneSvam 3. gujarAtI artha mULadhAtu artha/kALa pada vacana puruSa gaNa teoe tiraskAryu hatuM. amAre badhAMe lIMpavuM joIe. 4. parjayetam 5. tame be pIso. jIjI sarala saMskRtam- TTT DEEEEEEE pATha-2 jIjI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] bhUTatI vigato pUrI : naM. dhAtu gaNu 1234 1. 2. khid arha 3. 4. 5. vR daMz sasj pra. 5. dvi.pu. tR. pu. 10 10 1 a.sl. tR. pu. bhe. va. tR.pu. bhe. va. o.va. kha.lU. A.tR.pu. vi. tR. pu. khe. va. [5] kruddhA paDatA prayogane harzAvo :- [AA pAThamA Avesa niyamone AdhAre ] 2. arecat, ayacchat, atarpayat 4. dhAvati, sArayati, jighrati 1. mAdyati, muhyati, kSAmyati 3. varjati, varjayati, klAmyati 5. siJcati, Rcchati, yacchati [6] 35 pUrA ze :- [bhUNadhAtu, gae, paha ane artha pe| 4vo.] bhe.1.dvi.. 14.9. A ArhyetAm u. y. - dvi.pu. tR. pu. OOO bhe.1. dvi.va ja.va. Acchava - Arcchat -- hai sarala saMskRtam - 2 3.4.310 3.2.2.2.2.3.2 pATha- 2 3.3 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 3 pAMcamo + AThamo gaNa - vartamAnakALa A pAThathI ApaNe 1,4, 6, 10 sivAyanA gaNo joIzuM - 2, 3, 5, 7, 8 tathA 9mA gaNa mATenA kALanA pratyayo uparokta cha gaNanA cAra kALanA parasmapadanA tathA AtmapadanA pratyayo prAyaH pUrvokta 1,4, 6, 10 gaNanA pratyayone samAna che. chatAM temAM je pheraphAra che tene AvA corasa bokSamAM lakhyAM che. je pratyayovikAraka che tene 0 AvA vartuLa AkAramAM lakhyA che. je pratyayonI nIce = AvuM karela che. te pratyayo trIjA gaNanA tamAma dhAtuo ane bIjA gaNanA zI, nas Adi pAMca dhAtuo mATenA che. parasmapada vartamAnakALa Atmane pada ekavacana dvivacana bahuvacana ekavacana dvivacana bahuvacana pra. pu. 1 (zi) hi.pu. - 9i pu. - 0i yn saM ama Dhi. 5. ) pu. + ) var mam | | vare mare thar tha | se mAthe be tat siAgati te gAte hastana bhUtakALanA pratyayo va ma / i vahi mahi tam ta / thAs AthAm dhvam tAm man/3s ta [jhAtAnuM AjJArthanA pratyayo bAva) bhASa) | ) (bhAva) nAma) tam ta AthAm dhvam tAm atubag | tAm mAtAm] [matAm | | ha pra. pu. + bhani) pu. 1 [ 4. pu. 1 ) ja sarala saMskRtabha-Ajaza11 444444 pATha-3 Aja Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhyarthanA pratyayo pra. pu. jayiAm | vAva | yAma phuvaTi di hi.pu. vAs | yAtam | yata || thAt yathAt kRSNam 4. pu. vAt vAtAm | yun || ___Ita IyAtAm Iran / dvitIya bukanA cha gaNa mATenA sAmAnya niyamo 1. aMgane aMte rU ke 3 + svarAdi avikAraka pratyaya. =rUchyuM ke 36 + svarAdi avikAraka pratyaya. dA.ta. bApu + 1 + gatti = mAnuvanti ! 2. aneka svarI aMgane aMte asaMyukta vyaMjana pachI hrasva ke dIrghaTTa kevuM hoya to te rUke no nA badale thAya che. ane 3ke no 36nA badale gUMthAya che. dA.ta. vibhIti =viSyati | nina +4=ninyivaI judu+ti = guti . vinu + gatti = vinvantiA pAMcamo | AThamo gaNI pAMcamA gaNanI nizAnI - nuM AThamA gaNanI nizAnI - 3 niyamo:I fka Adi vikAraka pratyaya lAgatA aMtya3 no guNa mAM thAya che. dA.ta. vi - vinomi. vinavat vinavAnA tana tanomi II A baMne (pa-8) gaNanA dhAtunA aMgamAM asaMyukta vyaMjana pachI 3+ *vAdi - mAdi pratyaya hoya to 3 no vikalpa lopa thAya. dA.ta.'vi' je vinva: / vinuva: I vinma: / vinama: | A bane (pa-8) gaNamAM asaMyukta aMga upara 'hiM no lopa thAya che. dA.ta.'vi' je vinu . tanne tanuM IV. zra' (9mo gaNa)nuM aMgaH vikAraka pratyaya pUrve 'ro' thAya. dA.ta. ro i karavam | ravA I avikAraka vAdi-mAdi -yAdi pratyaya pUrve zuM thAya. dA.ta. rva: I Drma | # m va | zeSa avikAraka pratyaya pUrve zuM thAya. dA.ta. jutha: / guruta: / *mAdi = ''thI zarU thatA, vAdi = 'va' thI zarU thatA ja sarala saMskRtama-ra jaja 1ra) pATha-3 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe keTalAMka vartamAnakALanA rUpo paNa joIe:(1) Ap = bhega. 52smai56 // 15- 5 (2)az-bhega, mo . .56 // 5-5 me.. di.va. 0.1. | me.va. vi.va. .. 5. 5. + Apnomi ApnuvaH ApnumaH | aznuve aznuvahe aznumahe di.5. + ApnoSi ApnuthaH Apnutha | aznuSe aznuvAthe aznudhve tu. 5. + Apnoti ApnutaH Apnuvanti | aznute aznuvAte aznuvate (3) ci = 2. GHA56 gae- 5 parastrapada Atmane pada .pa. da.pa. .. | bha.pa. dvi.. la.. 5. pu. + cinomi cinuvaH cinumaH cinve cinuvahe cinumahe cinvaH cinma: cinvahe cinmahe dvi.5. + cinoSi cinuthaH cinutha | cinuSe cinvAthe cinudhve tR.pu. + cinoti cinutaH cinvanti | cinute cinvAte cinvate (4) dhRS = Bmmata 42vI. 52smai56 2 / 5 - 5 (5) z = sAmaga. 52256 / / - 5 me.pa. dvi.pa. pa.pa. / .va. .. pa.va. 5. pu. + dhRSNomi dhRSNuvaH dhRSNumaH | zRNomi zRNuvaH zRNumaH dvi.pu. + dhRSNoSi dhRSNuthaH dhRSNutha / zRNvaH zRNmaH tR.pu. + dhRSNoti dhRSNutaH dhRSNuvanti | zRNoSi zRNuthaH zRNutha 'zRNoti zRNutaH zRNvanti (6) kR = 42. maya56 1 - 8 paraaipada. AtmAnapada .va. dvi.pa. pa.. a.pa. vi.pa. pa.va. 5. pu. + karomi kurvaH kurmaH kurve kurvahe kurmahe dvi.pu. + karoSi kuruthaH kurutha | kuruSe kurvAthe kurudhve ta.pu. + karoti kurutaH kurvanti / kurute kurvAte kurvate (7) tan = durg, pAthara, iuj. maya56 25-8 52smaipa Atmane pada .. di.va. ba.. | me.va. di.. .. 5. 5. + tanomi tanuvaH tanumaH | tanve tanuvahe tanumahe tanmaH tanvahe tanmahe dvi.pu. + tanoSi tanuthaH tanutha | tanuSe tanvAthe tanudhve ta.pu. + tanoti tanutaH tanvanti- tanute tanvAte tanvate 3.8 sarala saMskRtam-2 3.3.3(138.888.8.38 406-388 tanvaH Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaNutha (8) kSan = ghAyala karavuM. parasma pada gaNa-8 e va. ddhi.va. ba.va. pa. pu. - kSaNoma kSayva:/kSaq: kSay:/kSaM: dvi. pu. - kSaSi kSatha: tu. . kSati kSayta: kSaNvanti na dhAtuo - >> gaNa-4-Atmapada - 6 - DhAMkavuM [To Cover] TU = duHkhI thavuM[To Be Afflicted] ma[+A+vuM = ughADavuM [To Open]. > gaNa- 5 - paraupada - vi + vRkavivaraNa karavuM[To Describe]. bApU/ 9 + bApU = meLavavuM + = kAbU rAkhavo [To Control] [To Achieve] lim + vR= baMdha karavuM [To Close]. DuM = duHkha devuM, pajavavuM [To Hurl] >> gaNa-5-Atmapada - vRSa = hiMmata karavI, hoDa bakavI, laDAI karavIjha = meLavavuM [To Get/Achieve] [To Challenge]> gaNa -8-ubhayapada - za6 = zakavuM, zaktimAna hovuM $ = karavuM [To Do] [To Be Strong]vI + $ = vaza karavuM [To Control] % (9) = sAMbhaLavuM [To Listen] += aMgIkAra karavo [To Accept] sAdhu = sAdhavuM [To Achieve] vijra AviSkAra karavo di = javuM [To Go] [To Invent] y + di = mokalavuM [To Send] tira + $= dhikkAravuM[To Disgrace] > gaNa-5-ubhayapada - prati + $ = sAmA thavuM [To Avenge] vi= ekaThuM karavuM[To Gather] tan = pAtharavuM, tANavuM [To Spread] pra + va = bheguM karavuM [To Gather] >> + tan = pAtharavuM [To Spread]] vi+vi = bheguM karavuM, zodhavuM I) gaNa -8-Atmapada - [To Gather] a1 = Hipg [To Ask] dhU = dhUjAvavuM, dUra karavuM [To Shake]> gaNa-8-parasmapada - dhu = dhrujAvavuM, dUra karavuM [To Shake]kSa[ = ghAyala karavuM [To Hurt]. zabdo tatsama zabdo che' - puliMgaH vira6 = viyoga [Separation] vIra = vIra, parAkramI [Brave] -vizeSa:mUDha = mUDha, mUrkha [Foolish] zveta = sapheda [White] A sarala saMskRta-rAjajI 14 pATha-3 jaja Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - napuMsakaliMgaH vapa = yAcaka [Beggar] - zAstra = zAstra [Scripture] kavizeSaNaH- strIliMgaH$rti = kIrti [Fame] rasta = lAla [Red] nUtana zabdo-pulliMgaH rIta = pILuM [Yellow] mara = kAmasukha, kAmadeva God of Love]. 8. [1] saMskRtanuM gujarAtI karo :1. satkAryANi manuSyasya kIrtiM sarveSu dezeSu tanvanti / 2. ye janAH tapaH kurvanti te kSINakarmANo muktiM prApnuvanti / 3. sthUlibhadra eva vIro yaH smaragRhaM gatvA smaraM dhRSNoti / 4. *fjanapUgarthamAvA zvetapuSpALi vinvaH, raktapuSpALi vivinoti, yUyaM pItapuSpANi cinutha, evaM puSpANi pracitAni bhavanti / 5. zizire zItattavAto triALa dhUnati | 6. ya: * sarvajIvArthaM svIyaM hRdayamapAvRNoti tasya hRdaye jinaH svayAgacchati / 1. rInA zatre keza vazI, niH zAnnei vizva vazarAti prabhurmahAvIro gautamaM mokSagamanakAla upadezadAnArthaM anyatra prahiNoti / 9. zvetavAsAMsyaGgIkurvanti ye te bAhyata: sAdhavaH, gurvAjJAmaGgIkurvate ye te vastuta: sAdhavaH / [2] gujarAtInuM saMskRta karo : krodha samatAne DhAMkI de che, mAna namratAne DhAMkI de che. 2. je potAnA badhA doSone gurunI pAse sArI rIte pragaTa kare che te sAcI AlocanA kare che. mUDha jIvo upara kRpA karavA mATe AcAryo granthonuM vivaraNa kare che. prabhuviraha gautamasvAmIne khUba pIDe che. te koIno paNa tiraskAra karato nathI ane koInI paNa sAme thato nathI. 6. huM pApa karavAne zaktimAna nathI ja thato. 7. te pariSadone sahana karIne mokSa meLave che. 8. je mAMge te yAcaka kahevAya che. tame bhagavAnanI vANIne sAMbhaLo cho ane vANI sAMbhaLI bhagavAna dvArA upadezAyela mokSamArgane svIkAro paNa cho. * 'zabdano artha mATe thAya ane teno prayoganapu. pra. e.va.mAM ja thAya. ja sarala saMskRta-ra 15 ja008 pATha-3 je 4 d 6 - 4 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] rUpa oLakhAvo H naM. rUpa 1. apAqCAthe 2. zumma 3. dhunnate 4. AviAMta 5. pratighne [4] khUTatI vigato pUro H : naM. gujarAtI artha 1. ame be pajavIe chIe. 2. tame be zodho cho. 3. teo badhAM vivaraNa kare che. 4. tuM hoDa bake che. 5. te mAMge che. 1. apA%0va: 2. vinaSi mULadhAtu kALa/artha pada vacana puruSa gaNa | artha [5] Apela dhAtune samAnArthI bIjA dhAtunuM samAna rUpa lakho. dA.ta. vRLoti - saMvRnoti / saMvRttute / 4. tannAthe 5. Abutha= 1. atu 2. yuk = pra. pu. - vi.pu. 3. dhunomi= [6] nIcenA pratyayonI zuM vizeSatA che te jaNAvo. dA.ta. tu = AjJArtha tRtIya puruSa ekavacana pratyaya - vikAraka 4. gamaDhe 5. te = kALa/artha rUpa pada mULadhAtu vacana puruSa gaNa dhRSNoSi 3. 3s= [7] rUpa pUro :- [mULadhAtu + gaNa + pada + artha badhuM lakhavuM] e.va. e.va. | dvi.va. |ba.va. ############## = |-* *n/ i = dvi.va. |ba.va. kSama: dhRSNutaH pR. yu. kSaNoti 4.4 sarala saMskRtam-27.2.49 16 &TE.EX.4 pATha-3 ja Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 4 pAMcamo + AThamo gaNa - hastanabhUtakALa + AjJArtha sAdA niyamo:1. be vAra vaparAto zabda dareka arthane sUcave che. dA.ta.gRhe pRde dareka ghare - hine rine dareka divase 2. 'ta:' pratyaya pAMcamI vibhaktinI jagyAe AvI zake che. dA.ta. grAma / grAmata: A chati = gAmamAMthI Ave che. 3. mudata batAvanAra zabdane bIjI vibhakti lagADavAmAM Ave che. - dA.ta.- varSa vAva = 1 varSa sudhI vaSafor vAva = varSo sudhI 4. 'artha = mATe A zabdathI paNa samAsa thAya che. pachI tene koI vibhakti lAgatI nathI. dA.ta. - rakSArtha = rakSA mATe rUpo :- 1. A5 = meLavavuM. parasmapada gaNa - 5 lastana bhUtakALa AzArtha e.va. hiM.va. ba.va. / e.va. dvi.va. ba.va. 5. 5.+ Apnavam Apnuva Apnuma ApnavAni ApnavAva ApnavAma di.5. + Apno: Apnutam Apnuta | Apnuhi Apnutam Apnuta tu. pu. + mAnot AkhutAm Anuvam | rAkhoAkhutAm Akhuvatu 2.gara = vyApavuM, meLavavuM. Atmapada gaNa -5 hastana bhUtakALa AzArtha e.va. dvi.va. ba.va. | e.va. dvi.va. ba.va. Aznuvi Aznuvahi Aznumahi | aznavai aznavAvahai aznavAmahai AznuthAH AznuvAthAm Aznudhvam | aznuSva aznuvAthAm aznudhvam Aznuta AznuvAtAm Aznuvata | aznutAm aznuvAtAm aznuvatAm 3. ciM = ekaThuM karavuM. ubhayapada - gaNa -5 lakhana bhUtakALa paraaipada e.va. hiM.va. ba.va. pra. pu. - navam vinuva/ vinDa vinuma / cinma hi.pu. - vinoda vinutam acinuta tu. 5. 3 vinot vinatAm vizvanuM che. sarala saMskRta-ra Aja 10 jaja pATha-444 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmane pada bhe.. di.1. 7.. 5. pu. + acinvi acinuvahi / acinvahi acinumahi / acinmahi dva.pu. + acinuthA: acinvAthAm acinudhvam tR. 5. + acinuta / acinvAtAm acinvata AzArtha - parasmapada Atmane pada .. vi.pa. 1.1. | .pa. di.1. 1.1. 5. 5. cinavAni cinavAva cinavAma cinavai cinavAvahai cinavAmahai dvi.pu. + cinu cinutam cinuta | cinuSva cinvAthAm cinudhvam tR. pu. + cinotu cinutAm cinvantu cinutAm cinvAtAm cinvatAm A pramANe bAkInA pAMcamA gaNanA rUpo samajI levA. 4.kR = 42. 66maya56 4-8 hastana bhUtakALa - parastrapada Atmapada bha.pa. da.pa. 5.1. | bhe.1. da.pa. pa.pa. 5. pu. + akaravam akurva akurma | akurvi akurvahi akurmahi dva.pu. + akaro: akurutam akuruta akuruthA: akurvAthAm akurudhvam d. pu. + akarot akurutAm akurvan | akuruta akurvAtAm akurvata AzArtha - paraupada " Atmapada __.pa. di.1. 5.1. | .pa. da.1. pa.. 5. pu. + karavANi karavAva karavAma | karavai karavAvahai karavAmahai dva.pu. + kuru kurutam kuruta | kuruSva kurvAthAm kurudhvam tR. 5. + karotu kurutAm kurvantu | kurutAm kurvAtAm kurvatAm 3.8 sasaMskRtam-2 83.8(18.3.3.3.3.3.38 46-733 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. tan = IsAva, pAtharapuM. ubhayapaTa ge| - 8 pra. pu. dvi.pu. tR. pu. 5. pu. dvi.pu. khe... atanvi atanuthA: atanuta AjJArtha - parauMpada tR. pu. pra. pu. dvi.pu. tR. pu. - 6. kSaN hyUstana bhUtakALa - parauMpada dvi.. khe.va. atanuva / atanva atanutam atanutAm Atmanepada dvi... 4.va. atanuvahi / atanvahi atanumahi / atanmahi atanvAthAm atanudhvam atanvAtAm atanvata atanavam atanoH atanot o.va. dvi... 5.1. tanavAni tanavAva tanavAma | = ghAyala 5. pra. pu. dvi.pu. tR. pu. tanudhvam tanotu tanu tanutam tanuta tanuSva tanvAthAm tanutAm tanvantu tanutAm tanvAtAm tanvatAm parasmaipaTa ge| - 8 pra. pu. dvi.pu. hastana bhUtakALa dvi... 4.9. atanuma / atanma atanuta atanvan Atmanepada me 1. dvi... 5.va. tanavai tanavAvahai tanavAmahai khe.va. 5.1. akSaNavam akSaNuva / akSaNva akSaNuma / akSaNma akSaNoH akSaNutam akSata - akSaNot akSaNutAm akSaNvan AjJArtha khe.. kSaNavAni dvi... 1.q. kSaNavAva kSaNavAma kSaNu kSaNutam kSaNuta tR. pu. - kSaNotu kSaNutam kSaNvantu kRdanto tame pahelI bukamAM samajI ja gayA cho. chatAM bIjI bukanA atyAra sudhI AvI gayela dhAtuonA noMdhanIya kRdantonI yAdI ApavAmAM Ave che H 2. sarata saMskRtam -2 3.3 318 4.33.33.33 416- 434 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na | dhAtu kSaNa oo oo oo Atmane, oo ui 33 sa26 saMskRtam-2 8.8.8(20.3.3.3.3.3.3.3 416-4.8.3 >> anto :gaNa | pada | hetvartha | saMbaMdhaka | karmaNi | kartari | vartamAna | vartamAna hanta | bhUtakRdanta bhUtakRdanta bhUtakRdanta | karmaNi ku. kartari ku. 52smai. | kSaNitum / kSaNitvA / kSata kSatavat kSaNyamAna kSaNvat van vanitum | vanitvA/vatvA vata / vatavat vanyamAna vanvAna pra + tan 8 | Gmaya. | pratanitum pratatya | pratata | pratatavat pratanyamAna pratanvat pratAyamAna | pratanvAna aGgI+kR ubhaya. | aGgIkartum aGgIkRtya | aGgIkRta aGgIkRtavat aGgIkriyamANa aGgIkurvat aGgIkurvANa vi+ci Gmaya. | vicetum vicitya | vicita | vicitavat | vicIyamAna | vicinvat | vicinvAna A+vR ubhaya. Avaritum AvRtya AvRta | AvRtavat | AkriyamANa | AvRNvat AvarItum AvRNvAna stR5 ubhaya. | startum / stRtvA stRta | stRtavat | staryamANa | stRNvat stRNvAna 8 | pra+hi 52smai. | prahetum prahitya prahita | prahitavat / prahIyamANa | prahiNvat pra+sAdh 52smai. prasAddham prasAdhya prasAddha | prasAddhavat | prasAdhyamAna | prasAnuvat 52smai. zrotum zrutvA zruta | zrutavat zrUyamANa | zRNvat paraspe. zaktum zaktvA zakta | zaktavat | zakyamAna zaknuvat 52smai. dharSitum dharSitvA dharSita/dhRSTa dharSitavat | dhRSyamANa | dhRSNuvat in crurunur Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ datta . dhUtvA 3.8 sasa saMskRtama-2 4.3.1 dhotum 5 | mAna pra+Ap manat Rcchat gaNa pada | hetvartha | saMbaMdhaka | karmaNi | kari vartamAna vartamAna bhUtakRdanta bhUtakRdanta bhUtakRdanta | karmaNi ku. | kartari ku. 5 | maya. | dhavitum dhUta | dhUtavat dhUyamAna dhUnvat dhUnvAna mAtmane. azitum azitvA aSTa aSTavat azyamAna | anuvAna aSTum aSTvA 5 | 52smai. prAptum prApya prApta prAptavat prApyamANa prApnuvat 52smai. mnAtum mnAtvA mnAna mnAnavat mnAyamAna 52smai. artum RtvA Rta/RNa| Rtavat aryamANa paraspe. vyaddham viddhavA viddha viddhavat vidhyamAna vidhyat 52smai. retum ritvA ritavat rIyamANa riyat 52smai. nuvitum nUtvA nUta nUtavat nUyamAna nuvat 52smai. karItum karitvA kIrNa kIrNavat | kIryamANa karitum karItvA | 52smai. zAtum zAtvA/zitvA zAta/zita| zitavat zAyamAna 4 | 52sbhai. | sevitum sevitvA | syUta | syUtavat sIvyamAna syUtvA |1| sAmane. zattum / / zattvA zannavat zadyamAna zIyamAna sa rita kirat ..S.8.8.8.8 416-4.3.3 zyat sIvyat siv . zanna Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNa - 1 - parauMpada : ravan = khodavuM [To Dig] ami+gam = humalo karavo.[To Attack] naT = gAjavuM, garjanA karavI.[To Roar] gaNa - 1 -ubhayapada - zudgha = saMtADavuM [To Hide] je tatsama zabdo - puliMga H ndra = Indra [King of Heaven] pavArtha = padArtha, cIjavastu [Thing] dhAtuo gaNa - 4 - paraaipada :vi+ava+o =nizcaya karavo[ToDecide] gaNa - 5 - ubhayapada : zrama = thAka [Fatigue] zIta = ThaMDu [Cold] zabda = zabda [Word] opa = gusso [Anger] - strIliMgaH >> sa+stuM = DhAMkavuM, pAtharavuM [To Cover] |su = rasa kADhavo [To Press Out] gaNa - 10 - ubhayapadaH= preraNA karavI. [To Inspire] X+ zabdo |vAriva = vAdaLuM [Cloud] | prasava = kRpA [Blessing] tura| = ghoDo [Horse] = |saljhAma = yuddha [War] syandana = 25 [Chariot] sUri = AcArya bhagavaMta |sugrIva = sugrIvarAjA |siMha = siMha aNagAra skandaka = khaMdhakamuni siddhArtha = devanuM nAma zrImaMtagiri = eka jainAcArya zrIhIrasUri = akabaranA pratibodhaka apekSA = apekSA [Expectation] tA = (caMdranI) kaLA [Phase] levI = devI [Goddess] sarasvatI = sarasvatI mAtA takSmI = lakSmIdevI - - avyayaH che nUtana zabdo - pulliMga H | amutra = paraloka [In Other World] hSNapakSa = vada pakSa pratyaham = dararoja [Everyday] jI.jI sarala saMskRtam-2 24.4 rara 88.88.88 pATha-4 4.4 jagadguru Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRtanuM gujarAtI karo :prabhumahAvIrasya sevArthaM indraH siddhArthAbhidhAnaM devaM prAhiNot, tathApi prabhurvIrastadapekSArahita eva sarvatrA'hinot / kRSNapakSe candramasaH kalA jIryanti / varSaM yAvat prabhurvArido vArIva dhanamavarSat / 4. sAdhavo vizvae savana rAnuM vRzvayu: || zatruJjaya-giranArAdyanekatIrthaM bhramitvA vayaM prabhUtaM puNyamacinmahi / bhrAtarau rAma-lakSmaNau vyacinutA sItA / tad vAnyaM yad prApya anyat kimapi vanitumicchA na bhavet / devyAH sarasvatyAH prAsAdena zrImalayagirisUriH zAstrANi vyavRNuta / 9. samarAGgaNe rAmo lakSmaNaM prAhiNot tatpazcAt svayamahinot, rAkSasAMzca pratyakarot / [2] gujarAtInuM saMskRta karo : sItAne zodhavA mATe sugrIve sainyane bheguM karyuM. tame puNyane bheguM karo, dhanane nahIM. paralokamAM puNya ja sAthe Avaze. bharata cakravartI bAhubaline parAjita karavAne zaktimAna na thayo. moDhAne hAtha vaDe DhAMkI A vAMdaro niMdA na karavI joIe' - A pramANe kahe che. bhagavAnanA janma samaye devoe vividha mahAsAgaronA pANIne bheguM karyuM. 6. sajjanonI rakSA mATe zaktimAna ane pApakAryamAM azakta evA rAjAo A dezamAM hatAM. jyAre bhagavAnanA roganI vAta siMha munie sAMbhaLI tyAre te atyaMta duHkhI thayA. 8. mAraNAttika upasargone sahana karI khaMdhaka munie mokSane sAdhI lIdho. 9. jamIna khodI teNe paramAtmA pragaTa karyA. [3] khUTatI vigata pUro :|| dhAtu | kALa/ artha | puruSa vacana rUpa | gaNa pada artha 1. van hyastana bhUtakALa ! 2.8 | AjJArtha hrastana bhUtakALa 4. zo AjJArtha |5. saM+Astana bhUtakALa che sarala saMskRtabha-ra ja ra3 jAja pATha-4 jajI * bh bh my Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mnA bh bh bh [4] khUTatI vigata pUro - no artha | kALa/artha puruSavacana pratyaya mULadhAtu rUpa gaNa pada 1. vaza karavuM | AjJArtha | 2 | 1 2. mAnavuM | hyastana bhUtakALane 3 | 1 3. zodhavuM | AjJArtha 4. phelAvavuM | hastana bhUtakALa 5. stuti karavI AjJArtha | [5] khUTatI vigata pUro :ni. mULa dhAtu, kALa/artha gaNa pada puruSa ekavacana dvivacanabahuvacana 1. am hyastanabhUtakALa 2. dhU | AjJArtha 3. dhRNa hyastana bhUtakALa 4. dhrA | AjJArtha 5. prar hyastanabhUtakALa [6] joDakAM joDo - 1. pradipani - hi prAhiNot agUhan 3. pradiputa gRhatam pradiputha: - agUhAva prahiNu gRhAmi 6. vinu - hindu 1. pradiputam - gUhathaH 8. prAphikvan - agRhata 9. prAhiNva gRhantu [7] rUpa pUroH - [dhAtu paNa oLakhAvo] e.va. | ddhi.va. |ba.va. | e.va.| dvi.va. | ba.va. | pa. pu.ma navam - azaknutam jighratam jighrantu jijI sarala saMskRta-ra ra4 ja jacha pATha-4jIka che 7. pu. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA6 - 5 pAyabho - Aibho ge| - vidhyartha &s vidhyartha rUpo :1. Ap = bhegava. 52smai56 5 - 5 | 2.az = vyApag. mAtmane56 55-5 me.va. vi.pa. .pa. | me.pa. dvi.. .. 5. pu. ApnuyAm ApnuyAva ApnuyAma aznuvIya aznuvIvahi aznuvImahi di.5. ApnuyAH ApnuyAtam ApnuyAta aznuvIthA:aznuvIyAthAm aznuvIdhvam tR. 5. ApnuyAt ApnuyAtAm ApnuyuH | aznuvIta aznuvIyAtAm aznuvIran 3. ci = (Y42, 42. maya56 1-5 paraaipada , Atmapada bhe.1. vi.. pa.pa. | .va. da.pa. pa.pa. 5. pu. cinuyAm cinuyAva cinuyAma cinvIya cinvIvahi cinvImahi dvi. . cinuyA: cinuyAtam cinuyAta cinvIthA: cinvIyAthAm cinvIdhvam tu. 5. cinuyAt cinuyAtAm cinuyuH | cinvIta cinvIyAtAm cinvIran 4. kR = 42. maya56 21-8 Atmane pada me.va. dvi.va. 1.1. | me.pa. dvi.pa. .. 5. pu., kuryAm kuryAva kuryAma | kurvIya kurvIvahi kurvImahi di.5. + kuryAH kuryAtam kuryAta | kurvIthAH kurvIyAthAm kurvIdhvam 1.pu.+ kuryAt kuryAtAm kuryuH | kurvIta kurvIyAtAm kurvIran 5. tan = 36uqj, pAtharapuM. maya56 9-8 52smaipa Atmapada me.. .. .. .. .. .. 5. pu. + tanuyAm tanuyAva tanuyAma | tanvIya tanvIvahi tanvImahi dva.pu. + tanuyAH tanuyAtam tanuyAta | tanvIthAH tanvIyAthAm tanvIdhvam tR. 5. + tanuyAt tanuyAtAm tanuyuH | tanvIta tanvIyAtAm tanvIran > karmaNi rUpo -karmaNinA niyamo to pUrve ApaNe joIja gayA chIe. chatAM dhyAna khAtara pUrvenA ja pratyayo lagADI karmaNinA rUpo zuM thAya tenA daSTAMta joI laIe:ES ARE saMskRtam-2 8..8 rapa ...3.3.3 18-438 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. ci = (me42. 5 - 5 vartamAna ....... bastana bhUta me.. da.pa. pa.pa. | me.. di.1. .1. 5. 5.+ cIye cIyAvahe cIyAmahe | acIye acIyAvahi acIyAmahi di.5.- cIyase cIyethe cIyadhve acIyathA: acIyethAm acIyadhvam tu.pu.+ cIyate cIyete cIyante | acIyata acIyetAm acIyanta AjJArtha vidhyartha me.va. dvi.pa. pa.pa. | me.va. dvi.. 4.4. 5. 5.. cIyai cIyAvahai cIyAmahai | cIyeya cIyevahi cIyemahi di. 5.+cIyasva cIyethAm cIyadhvam cIyethAH cIyeyAthAm cIyedhvam tR. .+cIyatAm cIyetAm cIyantAm cIyeta cIyeyAtAm cIyeran 2. tan = 36uqj, pAtharapuM. 5-8 vartamAna hastanabhUtakALa .pa. dvi.. .. | .. .. .. 5. pu.. tanye tanyAvahe tanyAmahe | atanye atanyAvahi atanyAmahi di.5. tanyase tanyethe tanyadhve atanyathA: atanyethAm atanyadhvam tR... tanyate tanyete tanyante / atanyata atanyetAm atanyanta mAzA vidhyartha .pa. .. .. | me.va. di.pa. pa.pa. 5.5.+ tanyai tanyAvahai tanyAmahai | tanyeya tanyevahi tanyemahi di. 5.+tanyasva tanyethAm tanyadhvam | tanyethAH tanyeyAthAm tanyedhvam tR. 5. tanyatAm tanyetAm tanyantAm| tanyeta tanyeyAtAm tanyeran - Beis nAnIya vidhyartha hanto :ni. | dhAtu | | 5 | tavya | anIya | ya 1. | van / 8 / sAtmana. vanitavya / vananIya / vAnya 2. | aGgI+kR | 8 | maya. aGgIkartavya aGgIkaraNIya aGgIkRtya aGgIkArya mAtmane. azitavya | azanIya | Azya aSTavya 52smai. mnAtavya mnAnIya mneya 52smai. nuvitavya nuvanIya nAvya maya. bhraSTavya, bhRjjanIya bharvya bhaTavya bhrajjya 3. sarasa saMskRtam-2 8.5. 8 508.3.3.3.3.3.3 46-4.38 4. mnA mnA 6. bhrasj Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. | zam ni. | dhAta | gaNa | pada | tavya | manIya | 2 ubhaya. dhavitavya dhavanIya | dhAvya dhotavya | 8 | 5 | paraspe. | zrotavya zravaNIya zravya/zrAvya 1 | Atmane rivya | vinaya | zAdya A rIte bIjA paNa vidhyarthakRdanto samajI levA. ( dhAtuo ) gaNa-6-parasmapada - sim+2 = bheguM karavuM [To Gather] niSNan = atyaMta DUbI javuM[To Sink].) gaNa-8-ubhayapada - TU =haDaselavuM, dhakelavuM[To Push] san = dAna karavuM [To Donate] > gaNa-5-ubhayapada - [fkSa = hiMsA karavI [To Kill]. = ghaTADo thavo [To Decrease] [> gaNa-8- Atmane pada - vi+3mAn = phelAvuM [To Spread] mana manana karavuM[To Ponder] nA zabdo tatsama zabdo-puliMgaH 3 = killo [Fort] tiraskAra = tiraskAra [Hatred]. | zrotra = kAna [Ear]. pratie2 = pratikAra [Rebel] toya = pANI [Water] napuMsakaliMgaHjyAkha = kalyANa [Blessing] mata = abhiprAya [Opinion]. 39dara = udAharaNa [Example] vipina = jaMgala [Forest] kavizeSaNaH pathya = hitakArI [Beneficial] tI = tINa [Sharp] bIdvIna = kyAro [Waterbasin nUtana zabdo - puliMgaH around the tree-root]. kutha = zetruMjI [Carpet] Rgvana = kAmaLI [Blanket] dara = daravAjo [Door] dhanya = dhannA aNagAra Avapna = AyaMbila tapa - strIliMgaH - rina pramANe rUpa cAle tevA zabdoHdhArA = dhArA, pravAha [Stream] *priyabhASin = priya bolanAra - napusakaliMgaH mita mASin = ochuM bolanAra vAtAyana = bArI [Window] | hitamASin = hitakArI bolanAra *priyabhASin = priya bhASate yaH saH = priyabhASI ja sarala saMskRtama-2 ajara ajAja pATha-544 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAsthaya [1] saMskRtanuM gujarAtI karo H1. AcAmlaM kRtvA''tmakalyANamasAdhnod dhanyasAdhuH / bhavatA'pi tathaiva huM huM 4. 5. * N $ ' adhunA''padi nimagno'haM karavANi kim ? asidhArAtulyAni tIkSNaparNAni asurAH 'kSiNavAnI' ti saGkalpenA'syanti / sukhamApnuvantu sarve janA iti cintayanti sajjanAH / yadi jJAnaM jIvaiH saJcIyeta, sadguravo vicIyeran tadA'JjasA mokSamArgaM prApya nirvRtiM prasAdhnuyuH jIvAH / [2] gujarAtInuM saMskRta karo H sevaka dvArA zetraMjIothI jamIna DhaMkAya. ta - huM huM huM S 5. sAddhavyam / tiraskArasyaiva tiraskAra: pratikArasyaiva pratikAra AviSkaraNIyaH / ahaM sAmAyikaM karavANi, tvamapi kuru, yataH sAmAyike zramaNa iva bhavati No zrAva: I udadherayaM dhvaniH zrUyatAm / tvaM yadi priyabhASI, mitabhASI hitabhASI ca bhaveH tarhi sarvasya manasi pravizeH / tuM jJAnane prApta kara, satyane zodha, te satyane svIkAravA mATe mahenata kara. dhanane tame ochuM karo, dharmane bheguM karo. jIvonI rakSA mATe sAMje tuM kAmaLIne oDha. (DhAMka) te tattvane jANato nathI mATe udAharaNathI huM vivaraNa karuM.(IcchA) tame potAnA jIvanane kholI do, AlocanA karI lo jethI AtmAnI zuddhi sArI rIte thAya. A pratimAne DhAMko. rAga vagere AdhyAtmika zatruone tAre kAyama vazamAM rAkhavA joIe. bArIne tuM baMdha ka2, jethI avAja na Ave. 9. [3] khUTatI vigato pUro H naM. dhAtu 1. man 12. san 2 |karmaNi| |3. apa+A+q| hastanabhUtakALa 1 kartari 4. kSiN vartamAnakALa 2 karmaNi karmaNi 15. dhRS vidhyartha 3 jIjI sarala saMskRtam-2 4.44 284.888888 pATha-5 jIja kALa/artha vidhyartha 2 1 kari AjJArtha 3 puruSa vacana prayoga rUpa gaNa pada sAdo artha ja jI ja jI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] khUTatI vigato pUro : na. artha kALa artha 1. phelAvuM 2. pAtharavuM |3.| svIkAravuM 14. DhAMkavuM 5. dhrUjAvavuM 1. 2. 3. 4. nu yai da pra. pu.- ddhi. pu.- yA ya [4 [5] khUTatI vigato pUro : na. dhAtu artha ghaTavuM vi+vR mAMgavuM 3 pra+hi vidhyartha 2 15. duHkhI karavuM | vartamAnakALa 3 [6] nimnokta koSThakanA badhA zabdo vAparI dhAtuonA rUpa / kRdanta vagere banAvo. (ekanA eka zabda be vAra na vAparavA. kula 14 rUpa banaze.) ci sa na na ci NvA nva a a dhvam vR a Nu nma [7] rUpa pUro hastana bhUtakALa vartamAnakALa vidhyartha IF vri vidhyartha AjJArtha |S|||F : NvI e.va. | dvi.va. =|=| puruSa vacana prayoga dhAtu rUpa gaNa pada 2 karmaNi 3 kartari karmaNi kari kartari stR 1 3 3 2 kSa nvI nvI kALa / artha puruSa vacana prayoga rUpa gaNa pada vidhyartha 1 ra karmaNi AjJArtha 2 1 kartari AjJArtha 2 kara 2 karmaNi 1 kara yA nvI yA kSi ja jI ba.va. mantrIhi||pra. pu 1 ||- * *3/ ta. pu. tam tA thAm kri ya - thAm khaze: e.va. hi.va. ba.va. ta. pu. manvIta jIja sarala saMskRtam-2 4.24 2942EEEEE pATha-5 jI.ja vanvAtAm vanudhvam Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA6 - gaNa - 9 vartamAnakALa & hastana bhUtakALa niyamo :- nI nizAnI nA, nI, n * vi24 pratyaya pUrva 'nA' ha.. jJA [jA] + jAnAmi * bhvi|27 vyaM4nathI za3thatA pratyaya pUrva'nI' ... jAnIvaH, jAnImaH * bhavi24 svarathI za3 thatA pratyaya pUrva 'n' ... jAnanti 1. lI, lU, dhU, pU mane hI RrAnta dhAtumAMtari prayogamA sva2 sva thAyache. El.d.) lI + linAti / gR+ gRNAti / 2. dhAtunI vayye 24do manunAsi bhopAya. El.d.) bandh + badhnAti / ) stambh + stabhnAti / vyaM4nAta dhAtumA mAzArtha dvi. pu. me.va.mA 'nIhi // 56 Ana mAge. El.d. graha [gRha] gRhANa / 4. kSubh dhAtumAn no N thato nathI.ha... kSubhnAti 35o :- 1. krI = 4NE. Gemaya56 1-8 paraupada 9 vartamAnakALa - Atmapada me.va. da.pa. pa.pa. / ma.pa. dvi.pa. pa.va. 5. pu.+ krINAmi krINIvaH krINImaH | krINe krINIvahe krINImahe di.5.. krINAsi krINIthaH krINItha krINISe krINAthe krINIdhve ta. 5.+ krINAti krINItaH krINanti | krINIte krINAte krINate hastana bhUtakALa 5.pu. akrINAm akrINIva akrINIma| akrINi akrINIvahi akrINImahi dvi.pu. akrINA: akrINItam akrINIta akrINIthA:akrINAthAm akrINIdhvam tu.pu. akrINAt akrINItAm akrINan | akrINIta akrINAtAm akrINata 2. muS = thora. 5258 19 - 8 vartamAna hastana bhUtakALa 5.pu. + muSNAmi muSNIvaH muSNImaH| amuSNAm amuSNIva amuSNIma dva.pu. + muSNAsi muSNIthaH muSNItha | amuSNA: amuSNItam amuSNIta tR.pu. + muSNAti muSNItaH muSNanti amuSNAt amuSNItAm amuSNan S.S ARE saMskRtam-2 3.8.8 30.3.3.3.3.3.3.8 4/5-58.8 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. az = bhAvu, vApara. parasmaipa gae - e vartamAnakALa khe... Ca.q. ja.va. khe. va. ja.va. AznIma aznAmi aznIvaH aznImaH AznAm AznIva aznAsi aznIthaH aznItha AznAH AznItam AznIta aznAti aznItaH aznanti | AznAt AznItAm Aznan 4. graha = grahaza 52. ubhayapaTa gae - 8 mRtyu. paramaipada vartamAnANa - 5.pu. dvi.pu. hastana bhUtakALa dvi.. - Atmanepada pra.pu. dvi.pu. gRhaNAmi gRhaNIvaH gRhaNImaH | gRhNe gRhaNAsi gRhNIthaH gRhaNItha gRhaNISe tR.pu. gRhNAti gRhaNIta: gRhNanti | gRhaNI parasmai56 - sastanabhUtakALa -> Atmanepada agRhNAm agRhNIva agRhaNIma | agRhiNa agRhaNIvahi agRhaNImahi agRhNAH agRhNItam agRhNIta aMgRhNIthA: agRhNAthAm agRhaNIdhvam agRhNAt agRhNItAm agRhNan | agRhNIta agRhNAtAm agRhNata 5. jJA [jA] = bhazavu. bhayapaTa gaza - 9 paraupada - vartamAnANa - 5.5. - jAnAmi jAnIvaH jAnImaH jAne dvi.pu. - jAnAsi jAnIthaH jAnItha jAnISe tR. pu. - jAnAti jAnIta: jAnanti / jAnIte gRhaNIvahe gRhaNAthe gRhNAte gRhaNImahe gRhaNIdhve gRhaNa Atmanepada jAnIvahe jAnImahe jAnAthe jAnIdhve jAnAte jAnate -> Atmanepada paraupada - hastanabhUtakALa 5.5. ajAnAm ajAnIva ajAnIma | ajAni ajAnIvahi ajAnImahi dvi.pu. ajAnAH ajAnItam ajAnIta ajAnIthA: ajAnAthAm ajAnIdhvam tR.5. ajAnAt ajAnItAm ajAnan | ajAnIta ajAnAtAm ajAnata 6. bandh = SAMdhavu. parasmaipa gae - 8 vartamAnakALa hyUstana bhUtakALa abadhnIva abadhnIma 5. 5. badhnAmi badhnIvaH badhnImaH | abadhnAm dvi.pu. badhnAsi badhnIthaH badhnItha abadhnAH tR.pu. badhnAti badhnItaH badhnanti | abadhnAt abadhnItam abadhnIta abadhnItAm abadhnan hai sarala saMskRtam - 2 2.88 39 ZZZZZZZ pATha-6 hai hai Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pU = pavitra 5. bhayapaTa gaza - paraaipada t bhe... dvi... 4.va. bhe.1. punAmi punIvaH punImaH pune punAsi punIthaH punItha punISe punAti punIta: punanti / punIte paramaipada - lastana bhUtakALa- Atmanepada 5.5. apunAm apunIva apunIma | apuni apunIvahi apunImahi dvi.pu. apunAH apunItam apunIta apunIthAH apunAthAm apunIdhvam apunAt apunItAm apunan | apunIta apunAtAm apunata 8. K[ = 3i3g, 62ME JBL - C tR. 5. parauMpada - vartamAnANa - Atmanepacha pra.pu. dvi.pu. tR.pu. vartamAnakALa - - Atmanepada dvi... punIvahe punAthe punAte - 4.va. punImahe punIdhve punate stRNIvahe stRNImahe stRNAthe stRNIdhve stRNAte stRNate pra. - | 4. pu. stRNAmi stRNIvaH stRNImaH / stRNe dvi.pu. stRNAsi stRNIthaH stRNItha stRNISe tR.pu. stRNAti stRNItaH stRNanti / stRNIte parauMpada hastana bhUtakALa - khAtmanepacha 5.5. astRNAm astRNIva astRNIma | astRNi astRNIvahi astRNImahi dvi.pu. astRNAH astRNItam astRNIta astRNIthAH astRNAthAm astRNIdhvam tR.pu. astRNAt astRNItAm astRNan | astRNIta astRNAtAm astRNata 9. mRd = yUrethUro 12vo. parasmaipa gaza - 9 vartamAnakALa hastana bhUtakALa 5. 5. mRdnAmi mRdnIvaH mRdanImaH | amRdnAm amRdnIva amRdnIma dvi.pu. mRdnAsi mRdnIthaH mRdnItha amRdnAH amRdnItam amRdnIta mRdnAti mRdnItaH mRdnanti | amRdnAt amRdnItAm amRdnan tR. pu. - hai? sarasa saMskRtam -2 8.832 22.22.2.2.2 pATha- 6. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dhAtu | tvartha | saMbadha | vartamAna vartamAna | bhalibhUta tAra bhUta | tavya / anIya | ya kari | karmaNi krI | kretum | krItvA | krINat | krIyamANa| krIta | krItavat | kretavya | krayaNIya kreya krINAna krayya muS | moSitum muSitvA | muSNat muSyamANa | muSita muSitavat | moSitavya | moSaNIya | moSya az | azitum azitvA | aznat azyamAna azita azitavat | azitavya | azanIya Azya jJA[jA jJAtum | jJAtvA | jAnat jJAta | jJAtavya | jJAnIya | jJeya jJAyamAna jJAtavat jAnAna - la - - 3.8 sarasa saMskRtam-2 8.8.833388.8.8.8.8.8 pA6-888 -- 6 6 gRhyamANa | gRhIta | gRhItavat | grahItavya | grahaNIya | grAhya mRdyamAna badhyamAna graha | grahItum gRhItvA | gRhNat gRhNAna mRd | marditum | mRditvA | mRdnat, bandh | baddham | baddhvA | badhnat punat punAna stR staritum stIrvA | stRNat stRNAna mRdita baddha pUta pUyamAna pavya mRditavat | marditavya | mardanIya | mRdya baddhavat banddhavya bandhanIya | banddhya pUtavat | pavitavya | pavanIya pAvya stIrNavat | staritavya | staraNIya | stArya stIryamANa stIrNa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitro! keTalAMka zabdonA rUpo aniyamita hoya che. to dareka pAThamAM evA ekAda-be rUpo paNa jotA jaIe jethI ekasAthe bahu rUpo gokhavA na paDeH1. akSi - [napu.] me.. di.va. 5.vi. akSi akSiNI akSINi di.vi. akSNo: sa.vi. ya.vi. 5.vi. akSNA akSibhyAm akSibhiH akSaNe akSibhyaH 5.vi. akSNaH akSNAm akSNi, akSiNi akSiSu | saMlo. - akSi !, akSe! akSiNI ! akSINi ! 2. anaDuha - 4 [5.] me.. | di.va. / .. / 5.vi. + / anaDvAn anaDvAhI anaDvAhaH di.vi. + anaDvAham anaDuhaH tR.vi. anaDuhA anaDudbhayAm anaDudbhiH anaDuhe anaDudbhyaH 5.vi. anaDuhaH anaDuho: anaDuhAm anaDuhi anaDutsu saMlo. + anaDvan ! | anaDvAhau ! | anaDvAhaH ! dhAtuo *ga-1 -mAtmane56:- 1) -8-52bhai56:stambha = yo2I 4, gavi thaj az = unj [To Eat] [To be proud] 74 = o[ug [To Knit] R-5-52smaipa : puS = paNa [To Nourish] abhi+sica micI Annivan |pluS = Na, pANag [To Burn] |bandha = Mij [To Tie] [To Sprinkle / Coronate] muS = yo2j [To Steal] -8-6maya5: |lI = lIna thay, mogaNag [To Melt] namas+kR = namasa2 42vo. [To Salute] | stambha = 12va, gaviSya SE ARE saMskRtam- 23.3.8380.8.3.3.3.3.3.3 pA6-83.8 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [To Stop] manujJa = anujJA ApavI [To Permit]. mRd = cUrecUrA karavA. [To Crush] kU = pavitra karavuM. [To Purify] > gaNa -9-ubhayapada - na = nAza karavuM. [To Destroy] % = kharIdavuM. [To Buy]. nU = kApavuM. [To Cut] prad [ = grahaNa karavuM. [To Grasp] = pasaMda karavuM. [To Select] jJa [nA] = jANavuM. [To Know] / mAM +stu = DhAMkavuM, pAtharavuM. [To Spread] - zabdo tatsama zabdo- pulliMgaH- zAnendra = bIjA devalokano Indra muLa = guNa [Virtue] jhartha = artha [Meaning] sadda = saMga, sobata [Company] kAyara = gaNadhara bhagavaMto varga = raMga [Colour] mahAvrata = pAMca mahAvrata napuMsakaliMga - > napusakaliMgaHvaibhava =vaibhava[Wealth]. bApa = dukAna [Shop] > strIliMga - la = AMkha [aniyamita] [Eye]. wyA = kAyA [Body] sUtra = sUtra [Motto]. nUtana zabdo- pulliMgaH- > vizeSaNa :bhUpa = rAjA [King] mahAI = kiMmatI [Costly] pASA = Arasa, paththara [Rock] avyayaHmanaDut = baLada aniyamita] [Ox] | prAyaH = lagabhaga [Generally] - " RSS mAnavAmAM = 1. [1] saMskRtanuM gujarAtI karo : vanuSva yadicchasi - iti bhUpena anujJAto vastupAlo jinapratimArthaM pASANamavRNAt / 2. nAnattoDapi dharmAdAzcamuqttara pvRtti na dharman !. durjanAH sadguNavaibhavaM muSNanti ata: durjanasaGga parityajya sajjanasaGgena svIyAH sadvicArA: poSaNIyAH / jika sarala saMskRtabha-2 Ajaupa jIjAjA pATha-6 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. 4 6 + 6 tapasvinaH svaM jAnanti, guNAn gRhNanti, doSAn mInanti, pApaM lunate, karmANi mRdnanti, Atmani linanti mokSaJca vazIkurvanti, dhanyAste, namaskurmahe vayaM tAn / jinapUjArthaM vayaM zreSThaM mahAghu candanaM krINImahe / jinadezanAkAle surA: vividhavarNaiH puSpairbhUmimAstuNate / bhUtvA'naDvAn izAnendraH prabhu merA abhyasiJcat / svIyena jJAnena yaH stabhnAti tasya jJAnamapi stabhnAti / 9. gautamasvAmI prabhuviraheNa svayamapluSNAt pazcAt svIyAni karmANi hati me .. [2] gujarAtInuM saMskRta karo :1. teNe sadvicArothI manane ane satkAryothI kAyAne pavitra karI. 2. ALasa ane gusso buddhino nAza kare che. 3. tIrthakaro arthane kahe che ane gaNadharo te arthane sUtramAM gUMthe che. 4. dhanane choDI zAlibhadra dharmane pasaMda karyo. rAga-dveSa AtmAne karmothI bAMdhe che. te kyAreya paNa dukAnamAMthI kharIdeluM bhojana khAto nathI. tethI tenA zarIramAM roga utpanna thato ja nathI. jinapUjA manane, vacanane ane kAyAne pavitra kare che. baMdhaka muni dvArA puSTa karAyelA mahAvratoe karmonA cUrecUrA karI nAMkhyA. 9. puruSa prAyaH karIne yauvanathI ane dhanathI garviSTha thato hoya che paNa A to rAjA hovA chatAM ane yuvAnImAM rahelo hovA chatAM garviSTha thato nathI. [3] khUTatI vigato pUro :ni dhAtu artha gaNa pada kALa vacana pa.pu. hi.pu -5] 1. | am vartamAna hrastana vartamAna 4 6 granth h my bh puS hrastana | sh s. | nI vartamAna 1 jaja sarala saMskRta-ra Aijha36) pATha-6 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] khUTatI vigato pUro : naM. dhAtu artha gaNa 1. 12. 3. 4. 5. pluS stambh [F pU [5] khUTatI vigato pUro naM. artha 1. te bee jANyuM 2. ame badhAMe pasaMda karyuM. 3. tuM kharIde che. 4. tame badhAMe cUrecUro karI dIdho. 5. ame bee khAdhuM. [6] khAlI jagyA pUro H 1. az 2. ST [GIT] [7] joDakAM joDo - .................. : ................ [hetvartha kRdanta] [hetvartha kRdanta] 6 1. 2. 3. 4. 5. kALa puruSa e.va. dvi.va. beva. stana 1 2 stana 3 vartamAna 2 hastana 2 vartamAna mULadhAtu gaNa pada pratyaya puruSa vacana rUpakALa 3. mRdh 4. stra 5. graha - A akrINItam krINanti akrINAt krI akrINAH [kartari vartamAna kRdanta] [saMbaMdhaka bhUtakRdanta] ..[karmaNi bhUtakRdanta] ....... ...... B acinoH cinve cinvanti acinutam acinot hajI sarala saMskRtam-2 224 30 4.1.4.2.hajI pATha-6 2.2 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA6 - 7 " SC gaNa - 9 AjJArtha & vidhyartha + karmaNi 35o :-1. jJA [jA] = oner. Gmaya56 - & paraaipada 9 AjJArtha + Atmapada me.pa. da.pa. pa.pa. | .pa. dvi.pa. pa.pa. 5.pu. + jAnAni jAnAva jAnAma | jAnai jAnAvahai jAnAmahai dvi.pu., jAnIhi jAnItam jAnIta | jAnISva jAnAthAm jAnIdhvam tR.pu. + jAnAtu jAnItAm jAnantu | jAnItAm jAnAtAm jAnatAm paraphyapada 9 vidhyartha + Atmapada bhe.. da.pa. pa.pa. | me.va. da.pa. pa.pa. 5.pu.jAnIyAm jAnIyAva jAnIyAma| jAnIya jAnIvahi jAnImahi dvi.pu.+jAnIyA: jAnIyAtam jAnIyAta jAnIthA: jAnIyAthAm jAnIdhvam tu.. + jAnIyAt jAnIyAtAm jAnIyuH | jAnIta jAnIyAtAm jAnIran 2. pU = pavitra 2. ubhaya56 11 - & parasmapada AjJArtha - Atmapada bhe.1. dvi.pa. pa.pa. | bhe.1. di.1. 1.. 5.pu. + punAni punAva. punAma | punai punAvahai punAmahai dvi.pu. + punIhi punItam punIta | punISva punAthAm punIdhvam hai.pu. + punAtu punItAm punantu punItAm punAtAm punatAm paraaipada 9 vidhyartha + Atmapada bhe.1. vi.pa. pa.pa. | .. .. .. 5.pu. + punIyAm punIyAva punIyAma| punIya punIvahi punImahi dva.pu. + punIyA: punIyAtam punIyAta punIthA: punIyAthAm punIdhvam tR.pu. + punIyAt punIyAtAm punIyuH | punIta punIyAtAm punIran SRE ARE saMskRtam-2 8.8.830.8.S.S.S2.3.3 16-9.8.3 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. graha [gRha] = grhe| 2. ubhayapaTa ge| - 9 - AjJArtha -> paraaipada Atmanepada khe.. dvi.. ja.va. khe.va. dvi.. ja.va. 5. 5. gRhNAni gRhaNAva gRhaNAma gRhaNai gRhaNAvahai gRhaNAma hai dvi.pu. gRhANa gRhaNItam gRhaNIta gRhaNISva gRhaNAthAm gRhaNIdhvam paraaipada 5.1. ja.va. tR. 5. gRhaNAtu gRhNItAm gRhNantu | gRhNItAm gRhaNAtAm gRhNatAm - vidhyartha -> Atmanepada khe.va. dvi... khe.va. dvi.. gRhNIyAm gRhaNIyAva gRhNIyAma gRhNIya gRhaNIvahi gRhaNImahi gRhaNIyA: gRhaNIyAtam gRhNIyAta gRhNIthAH gRhNIyAthAm gRhaNIdhvam gRhaNIyAt gRhaNIyAtAm gRhaNIyuH gRhNIta gRhaNIyAtAm gRhNIran stR = pAtharavu, Dhaisg. ubhayapaTa ge| - 8 4. paramaipada - AjJArtha -> Atmanepada khe.. dvi... .q. khe.va. dvi.. 5.va. stRNAni stRNAva stRNAma dvi.pu. stRNIhi stRNItam stRNIta a.yu. stRNai stRNAvahai stRNAmahai stRNISva stRNAthAm stRNIdhvam stRNAtAm stRNatAm .q. 5.va. mRtyu. stRNAtu stRNItAm stRNantu stRNItAm paramaipada - vidhyartha -> Atmanepada khe.va. dvi.. khe.va. dvi... 5.5. stRNIyAm stRNIyAva stRNIyAma stRNIya stRNIvahi stRNImahi dvi.pu. stRNIyAH stRNIyAtam stRNIyAta stRNIthAH stRNIyAthAm stRNIdhvam tR.pu. stRNIyAt stRNIyAtAm stRNIyuH stRNIta stRNIyAtAm stRNIran 5. - AjJArtha -> Atmanepada krI = parIhadhuM, ubhayapacha, ge| - 8 paramaipada khe.va. dvi... ja.va. khe.va. dvi... ja.va. pra. pu. + krINAni krINAva krINAma krINai krINAvahai krINAmahai dvi.pu. + krINIhi krINItam krINIta krINISva krINAthAm krINIdhvam tR.pu. + krINAtu krINItAm krINantu krINItAm krINAtAm krINatAm 88 sarasa saMskRtam - 2 2.283 XZXXXXX 415-9 hai hai Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khe.va. dvi... 4.9. parasaiMpada - vidhyartha -> Atmanepada dvi... 4.va. khe.va. 5. 5. krINIyAm krINIyAva krINIyAma krINIya krINIvahi krINImahi dvi.pu. krINIyAH krINIyAtam krINIyAta krINIthAH krINIyAthAm krINIdhvam tR.pu. krINIyAt krINIyAtAm krINIyuH | krINIta krINIyAtAm krINIran * rbhazi 35 * jJA = bhaeAvaM. ubhayapa6 ge| - 8 vartamAnakALa pra.pu. khe.va. dvi... 5.va. khe.va. jJAye jJAyAvahe jJAyAmahe dvi.pu. jJAyase jJAyethe jJAyadhve tR.pu. jJAyate jJAyete jJAyante AjJArtha pra. pu. dvi.pu. mRtyu. 1. u.la. dvi.vi. tR.vi. tha.vi. 5.vi. 5. vi. sa.vi. saM. 2. ja.va. khe.va. dvi.. jJAyeya jJAyevahi jJAyemahi khe.va. dvi... 6.9. jJAyai jJAyAvahai jJAyAmahai jJAyasva jJAyethAm jJAyadhvam jJAyethAH jJAyeyAthAm jJAyedhvam jJAyatAm jJAyetAm jJAyantAm / jJAyeta jJAyeyAtAm jJAyeran * aniyamita 3yo * aryaman = sUrya [pulliMga ] khe.va. aryamA aryamaNam aryamNA arya aryamNaH "" srastana bhUtakALa dvi.. 4.9. ajJAye ajJAyAvahi ajJAyAmahi ajJAyathA: ajJAyethAm ajJAyadhvam ajJAyata ajJAyetAm ajJAyanta vidhyartha aryamNi, aryamaNi aryaman ! dvi.. aryamaNau apaH 4.19. -> adbhiH Sa.vi. - "" aryamabhyAm " "" aryamNoH "" ja.va. aryamaNaH aryamNa: aryamabhiH aryamabhyaH "" aryamNAm aryama aryamaNaH ! aryamaNau ! ap = pAezI [strIliMga] [ mAtra jaDuvayanamA 4 prayoga thAya.] pra. vi. ApaH / tha.vi. adbhyaH sa.vi. dvi.vi. adbhyaH saMSo. tR.vi. apAm hai ? sarasa saMskRtam-2 4.3 40 4.XXXXXX pATha-9 hai apsu ApaH ! Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba.va. adhoM 3. ardha = aDadhuM e va. ddhi.va. pra.vi. . ardha ardhAH, ardhe bAkInA rUpo puliMga 'nina pramANe. anya = thoDuM, varama = chelluM A badhA zabdonA rUpo 'ardha pramANe. na dhAtuo ) gaNa -1-ubhayapadaH | = gharaDuM thavuM ghasAI javuM[To Decay] dhU = dhRjAvavuM, dUra karavuM [To Shake] [6 = phADavuM [To Tear]. gaNa-1-Atmapada - 5 = bharavuM [To Fill] pari+vRt = badalAvuM [To Change]. manca = valovavuM[To Chun] > gaNa-4-Atmapada - vi + na = ogaLI javuM[To Melt] hatI = ogaLavuM, lIna thavuM. [To Melt]] > gaNa-9-ubhayapada - >> gaNa -5 -ubhayapada - = mAravuM [To Hit] = mAravuM [To Hit] ) gaNa -6-parasmapada - dhU = dhUjAvavuM, dUra karavuM[To Shake] pra+vim = pravezavuM [To Enter]. kA = khuza karavuM [To Please] = gaLavuM [To Swallow] zrI = rAMdhavuM [To Cook]. > gaNa-6 Atmapada - +jJa = AjJA karavI [To Order] sam+ = vacana ApavuM ma+jJA = oLakhavuM[To Recognize] [To Promise] ) gaNa -10-ubhayapada - > gaNa -9-parasmapada - vi+dhU dhUino pUjAvavuM, dUra karavuM [To Shake] 1 = gaLavuM, bolavuM [To Speak] zabdoma ja tatsama zabdo-pulliMgaH ja nUtana zabdo -pulliMgaHkuchamAve = kharAba prabhAva zvazura = sasaro [Father-in-Law] [Bad Influence] aSTApa = aSTApada parvata > napuMsakaliMga - vRzvi = vIMchI [Scorpion] mArotha = Arogya [Health]. nirnara = deva [Deity) > strIliMgaH svAduM = svAdiSTa [Tasty] zaT = zaMkA [Doubt] nirdu = jahukumAra sarala saMskRtama-ra a41 chachachachachachacha pATha-14 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ napuMsaliMga: carama = chaej [Last] takra = ch|sh [Butter Milk] > vyanAMta zawal :navanIta = bhApa [Butter] gRhin = gRstha [House holder] > strIliMga: aryaman = sUrya [Sun] parikhA = HIS [Ditch] nAgarAja = naag|4 [viyoni] ap = pAe [Water] > avyaya:> vizeSata: anyathA = Musii to [Otherwise] ardha = sAdhu [Half] > yAvizeSatA:alpa = thoDu [Little] yAvajjIva = 489q[Until Death] svAdhyAya [1] saMsthatanu rAtI ze:1. adhUnot krodhamadhunod mAnamadhunAd mAyAmadhuvallobha jino vyadhUnayat pramAdam, adhavadasatyaM tatazca prApnotkevalajJAnam / 2. sAdhunA svayaM zretuna yujyate, svakRte zrItaM ca grahItuM na yujyate / gRhiNA svakRte zrItaM yat, tadeva grAhya sAdhunA / / stIrNe kuthe vratino na calanti jIvahiMsAzaGkayA / bhagavati vilIno svamAtaramapi abhijJAtuM na zaknoti / yo jIvAn dRNAti kRNAti ca sa AtmAnaM pApaiH pRNAti, dhiktam / kAyA gRNAti tRNAti ca alpe ardhe vA vayasIdAnI, etat sarvaM ApaNasya bhojanasya duSprabhAvaH iti vyavasIyate / ata: tyaja ApaNAnna svAdu api / ahaM gRhAgatAn sarvAn aprINAm adhunA'pi prINAmi tatazca mama hRdaya Amodena pRNAtu / 8. vicintya saGgiraNIyam, yataH sajjanA: saGgIrya na parivartante / 9. yathA lokA: takra manthitvA navanItaM prApnuvanti tathaiva zramaNAH zAstrANi manthitvA tattvaM gRhNanti / gujarAtInuM saMskRta karo :mane bALI rahelo mAro sasaro vAstavamAM bALavA yogya mArA karmone bALI mane mokSamAM mokale che - A pramANe gajasukumAla munie vicAryuM. jIvanamAM pravezatA pApone tuM aTakAva. bAkI narakamAM asuro tane phADI nAkhaze. 3. tuMsAyuM5saMha 42. 4. dhanane cho', dhana 5saMha 42, matithimAne puza 42. laM 3.8 sasa saMskRtam-2 3.3.3878.8.8.8.3.3.3 416-98.3 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. | kR jahukumAra aSTApadanI khINane jyAre pANIthI bhare che tyAre gusse thayelA nAgarAje jahukumArane bALI nAMkhyo. tame potAnA doSone kApo, jethI jaladI mokSa thAya. dIkSA samaye sAdhue mahAvrato lIdhA ane jAvajIva pALyA. 8. bhagavAnanA vacano sAMbhaLI tene AcaravA mATe huM atyaMta prayatna karuM chuM. tuM tArI jAtane jANa, doSane kApa. kAraNa ke A rIte jIva pApone kApe che ane mokSane meLave che. [3] nimnokta vAkyonuM karmaNimAM rUpAMtaraNa karo :1. nautama mahAvIra mA nAnI | 4. na chUyAt mapi nIvam | 2. hRpadhArayA : ziSyamAtRSAt T 5. zrI di motane vra | 3. sarvanIvAnuM anuSpathI sa prati | [4] khUTatI vigato pUro : mULadhAtu artha gaNa pada prayoga kALa vacana pra.pu.) hipu |.pu. | abhi+jJA kartari | hyastana 1 karmaNi,AjJAthI 2 manth kartari |vartamAna karmaNi, vidhyArthI 2 5. | 'T kartari |AjJAthI [5] khUTatI vigato pUrTo :na. artha mULadhAtu gaNapadaprayoga kALa puruSa e. va.hi. va. ba.va. 1. grahaNa karavuM karmaNi | vidhyArthI 1 2. cUrecUrA karavA kirtari |vartamAna 2 3. garviSTha thavuM karmaNi AjJAthI 3 4. pasaMda karavuM kartari | hyastana 2 5. coravuM karmaNi | vidhyArthI 3 [6] kasamAM Apela dhAtunA samAna rUpo vaDe khAlI jagyA pUro :1. jaiH: - ....... [5] | | 2. avRyta - .... [mR6). 3. dhunavAva - ....... ["gaNa-10] | 4. bAnuvAthAm - ...... [+tano 5. khUyyAtAm - [] [7] saMpUrNa sAdhanikA banAvo :- [nIcenA rUpo kevI rIte thayA? niyama - pratyaya - tenAthI thatA pheraphAra ItyAdi tamAma vigata] 1. apunar aa 2. maMAm 3. nitina . matakhtAt | 5. tRNAlikA ja sarala saMskRta-ra jaja 43 444444 pATha-7, jIjI E = " Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 8 1. gaNa - 7 vartamAnakALa & hastanabhUtakALa niyamo - 1 gaNanI nizAnI -1, 6 gaNanI nizAnI dhAtunA svara ane anya vyaMjananI vacce Ave. * vikAraka pratyaya pUrve svira sahita] lAge. dA.ta. suSma * avikAraka pratyaya pUrvena svira rahita lAge. dA.ta.: 2. vikAraka pratyaya lAgatAdhAno anunAsika lopAya. dA.ta. + ma - matti ! tathA vyaMjanathI zarU thatA vikAraka pratyayo lAgatA tR6 dhAtune''nA badale '' lAge che. dA.ta. vRd + na = tRhi paraMtu avikAraka pratyayomAM tRhR. rUpo - 1. tR6 = mAravuM, parasmapada gaNa - 7 vartamAnakALa hastana bhUtakALa e.va. dvi.va. ba.va. | e.va. hiM.va. ba.va. pa.pu. je tRhi tRhRH tUTya: | atRNaham atRha ahma va.pu. + tRNekSi tRNDaH tRNDha | atRNeT-D atRNDham atRNDa tR... + tRNeDhi tRNDhaH tRhanti | atRNeT-D atRNDhAm atRhan 2,66 = rokavuM, ghero ghAlavo. gaNa - 7, ubhayapada paraaipada - vartamAnakALa - Atmane pada e.va. dvi.va. ba.va. | e.va. dvi.va. ba.va. pa.pu. 1 Darfdhya guDjha: Dara | Da Dabbare suSmade dvi.pu. gulli yuddha: ruddha | Dutte gundhAthe puSya .pu. kuLaddhi yuddha utpatti | Da DenjAte sudhare paraaipada 9 hastanabhUtakALa - Atmane pada e.va. Dhi.va. ba.va. | e.va. dvi.va. 5.pu. aruNadham arundhva arundhama | arundhi arundhvahi arundhyahi dvi.pu. aruNa:/t/d arundham arunddha | arundhA: arundhAthAm anddhva m tu.pu. aruNat/d arunddhAm arundhan | arunddha arundhAtAm arundhata ja sarala saMskRtammu-ra jaja 44 4 jaja jaja pATha-84 ba.va. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. aJj = thopa'vuM. parasmaipa ge| - 7 vartamAnakALa khe.va. dvi.. u.y. anajmi dvi.pu. anakSi aGkthaH tR. pu. - anakti aGktaH 4. piMS = pIsavuM. parasmaipaha ge| - -9 vartamAnakALa hastana bhUtakALa ja.va. khe.va. dvi.va. ja.va. aJjvaH aJjma: Anajam Ava Ama aktha Anak-g AGktam AGkta aJjanti | Anak-g AGktAm AJjan khe.va. dvi... 5.va. piMSvaH piMSmaH piMSThaH piMSTha piMSTaH piMSanti pra.pu. - pinaSmi dvi.pu. - pinakSi tR.yu. pinaSTi 5. ric = pAlI lastanabhUtakALa khe.va. dvi.. ja.q. apinaSam apiMSva apiMSma apinaT-D apiMSTam apiMSTa apinaT-D apiMSTAm apiMSan vu. ubhayayaha gae - 9 parauMpada - vartamAnakALa Atmanepada khe.va. dvi... 5.1. khe.va. dvi... u.y. riJcvahe Ruf food: riJcamaH riJce dvi.pu. riNakSi riktha: riktha riGGkSe riJcAthe tR.pu. riNakti riktaH riJcanti riGkte riJcAte paraaipada - -> hastanabhUtakALa Atmanepada 5.va. riJcamahe riGdhve riJcate ja.va. khe.va. dvi.. .q. khe.va. dvi... 5.5. ariNacam ariJcva ariJcama ariJci ariJcvahi ariJcamahi dvi.pu.ariNak-g ariGktam ariGkta ariGkathAH ariJcAthAm ariGgdhvam tR.pu. ariNak-g ariGktAm ariJcan| ariGkta ariJcAtAm ariJcata hai ? sarasa saMskRtam - 2 hai 4.4 4.2.28.2.82 pATha-8 hai? Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. fog = slug. GHUUE DIRI - O paramaipada khe.va. dvi.. pra. 5. chinadmi chindvaH dvi.pu. chinatsi chintthaH tR.pu. - vartamAnakALa paramaipada tR.pu. 8. ja.va. chindmaH chinttha chinatti chintaH chindanti - hastanabhUtakALa khe.va. dvi... Pa.q. 5.1. 5.1. khe.va. acchinadam acchindva acchindma acchindi acchindvahi acchindmahi acchinaH acchintam acchinta acchintthA: acchindAthAm acchinddhvam acchinat/d acchinat/d acchintAm acchindan | acchinta acchindAtAm acchindata 7. hiMs = hiMsA 52vI. parasmaipaha ge| - 7 vartamAnakALa Atmanepada dvi... ja.va. chindvahe chinmahe chindAthe chindhve chintte chindA chindate -> Atmanepada hastanabhUtakALa khe.va. dvi... 5.va. khe.va. dvi.. hiMsvaH hiMsmaH 5. 5. hinasmi dvi.pu. + hinassi hiMsthaH hiMstha khe.va. chinde chintse indh = saNagAvavuM. khAtmanepaha ge| - 7 vartamAnakALa khe.va.dvi.va. ahinasam ahiMsva ahinaH, ahiMstam ahinat-d hinasti hiMstaH hiMsanti | ahinat-d ahiMstAm ahiMsan .. indhmahe 5.q. ahiMsma ahiMsta hastanabhUtakALa o.va. dvi.. ja.va. aindhi aindhvahi ainmahi ainddhA: aindhAthAm aindrdhvam inddhve inddhe indhAte indha ainddha aindhAtAm aindhata pra. 5. indhe indhvahe dvi.pu. - intse indhAthe tR.yu. hai? sarasa saMskRtam -2 XXX 454..ZZZZZ pATha- 8.3 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. bhuj = 4bhavu, bhogavavuM. ubhayapaTa ge| - 9 1. paraaipada - vartamAnakALa -> khe.va. dvi... 5.va. khe.va. dvi.. 5. pu. bhunajmi bhuJjvaH bhuJjmaH bhuJje bhuva dvi.pu. bhunakSi bhuGkthaH bhuGktha bhuGkSe bhuJjAthe tR. pu. - bhunakti bhuGktaH bhuJjanti | bhuGkte bhuJjAte parauMpada - hastanabhUtakALa -> Atmanepada khe.va. dvi.. ja.va. bhe.1. dvi.. 4.9. 5.5. abhunajam abhuJjva abhuJj abhuJji abhuvahi abhuJjmahi dvi.pu.abhunak-g abhuGktam abhuGkta abhuGkthAH abhuJjAthAm abhuGgdhvam tR.pu. abhunak-gabhuGkRtAm abhuJjan | abhuGkta abhuJjAtAm abhuJjata keTalAMka aniyamita rUpo H : anehas = &Na [pu.] . anehasau anehA ahasam anehasA anehobhyAm anehobhiH anehase anehobhyaH anehasaH 99 "" "" anehasaH "" "" anehasoH anehasAm ahasa anehassu anehaH ! anehasau ! anehasaH ! "" 2. hai. sarasa saMskRtam - 2 4.4.447 ahaH 99 ahnA ahne ahnaH Atmanepada "" ahan = hivasa [napuM.] ahnI, ahanI ahAni "" "" 99 c.q. bhuJjmahe bhuGdhve bhuJjate 39 ahobhyAm ahobhiH ahobhyaH ahnoH 99 "" ahnAm ahni, ahani ahassu ahaH ! ahnI, ahanI ! ahAni ! "" 88888 418-18& Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to : na | dhAtu chettavya recya - tala - & sasa saMskRtam-2 1.3.448D8.3.3.3.3.3.3 416-8.8.3 OM OM OM tvartha | 5 | vartamAna vartamAna | tara bhUta bhali bhUta tavya | anIya ya bhUta | tAra | bhAta bhoktum | bhuktvA | bhuJjat | bhujyamAna | bhuktavat | bhukta | bhoktavya | bhojanIya | | bhojya bhogya indh / indhitum | indhitvA| indhAna | idhyamAna | iddhavat iddha | indhitavya | indhanIya indhya [5.] | chettum / chittvA | chindat | chidyamAna | chinnavat chinna chedanIya chedya [.] / rektum | riktvA riJcAna | ricyamAna | riktavat rikta | rektavya recanIya | peSTum | piSTvA piMSat | piSyamANa | piSTavat piSTa | peSTavya peSaNIya | peSya aGg aGktum aGktvA aJjat ajyamAna | aGktavat aGkta | aGktavya | aJjanIya | aJjya hiMs | hiMsitum | hiMsitvA hiMsat | hiMsyamAna hiMsitavat | hiMsita | hiMsitavya | hiMsanIya hiMsya rudh [5.] | roddham / ruddhvA | rundhat | rudhyamAna | ruddhavat | ruddha | roddhavya / rodhanIya | rodhya tRh tarhitum | tarhitvA | tRhat | tRhyamANa | tRhitavat | tRhita | tarhitavya | tarhaNIya | tamu Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' dhAtuo > gaNa- 1- paraupada - dhuna = joDavuM [To Join] anu+9 = anusaravuM [To Follow] niyuga = nImavuM [To Appoint] niyuna-nImavuM+gaNa 10][ToAppoint]rivuM = khAlI karavuM [To Empty] hihiMsA karavI. [+gaNa 10][To Kil]Sdhu = ghero ghAlavo, rokavuM [To Surround]. > gaNa - 1 - ubhayapada - > gaNa - 7-parasmapada - A+fzra = Azraya levo.[To Take Refuge] jhajhU = copaDavuM,AMjavuM [To Anoint] > gaNa - 10 -ubhayapada - vi+an =khulluM karavuM. [To Open]. chin= kApavuM[To Cut]. | spaSTa hovuM [To Reveal] > gaNa-4-Atmapada - tR6 = mAravuM, nAza karavo. [To Kill] gi6 = kheda pAmavuM (To Be Upset] vim = daLavuM [To Grind] yun = saMgata hovuM. [To Be Proper]|maLyu = bhAMgavuM [To Break]. > gaNa- 7-ubhayapada - zik = bheda karavo [To Differentiate] khAMDavuM, cUrecUrA karavA [To Grind]dis = hiMsA karavI [To Kill chidra = kApavuM [To Cut] +9 = saMbaMdhamAM AvavuM fma=cIravuM [To Rip]. L [To Come In Contact] mun = jamavuM, bhogavavuM [To Eat] > gaNa - 7-Atmapada nyU = saLagAvavuM. [To burn] A zabdo = ja tatsama zabdo-pulliMgaH- a nUtana zabdo-pulliMgaHvega = vega, jhaDapa [Speed] vinina = nirdayI (Heartless] mAnavabhava=manuSyabhava[HumanLife] panna = zUdra, pApI [Cold > napuMsakaliMgaH Hearted] a = aMga, avayava [Part] miTha = kamaTha mazIna = smazAna [Grave Yard] nedas = kALa [ani.] [Time] hArca = hAsya [Laughter] > napuMsakaliMgaH - tAvaSya = lAvaNya[Beauty] kara = ghara [House]. > strIliMgaH kSIra = dUdha [Milk] veNa = ceSTA [Movement] ISTa= lAkaDuM [Wood] <Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahan = hiksa [ni.] [Day] . 10 vyaMnaid awal :> strIliMga: sukhin = supI [zazin prabhA] paJcamI = pAMyama [Happy] . aSTamI = 4064 caturdazI yauhaza >> bhavyayo :zramaNopAsikA = zrAvika purA = paDe[First] > vizeSa: nanu = 5252, prazavAya [Cenainly] vyAkula = vyaya [Uneasy] atha = ve [13mAtamai] [Now] [1] saMskRta guzI sd :1. sAdhuH tapasA'zubhAM kAyaceSTAM ruddhvA pApAni tRNeDhi / 2. paJcamyaSTamI-caturdazyahassu zramaNopAsikA dhAnyAni na piMSanti / mAtA zizornetrayoH pratyahaM Anak, ata: zizornetre'dhunA'tyantaM prakAzete / vyaktamidaM - yo na kamapi jIvaM hinasti tarhi taM na ko'pi hinasti / kamaTho'jJAnena kASThamindhitvA tapaH kRtavAn tadA pArzvaprabhuruditavAn kASThaM nendhitavyam, kintvajJAnamindhyam / 6. mAnavabhavaM prApya karmANyeva chettavyAnIti zrutvA gajasukumAlaH pravrajya karmANi chettuM smazAnaGgatavAn, tatropasarga Agate satyapi samatayA sahamAnaH sa: gajasukumAla: sarvakarmANi chittvA saMsAraM chinnavAn / na hinasmyahaM kadApi kamapi jIvaM, yataH prabhuNA mahAvIreNopadiSTaM mArgamanusarAmyaham / yena bhogA bhuktA: so'pi na tuSTaH, yena bhujyamAnAH so'pi na sukhI, ye bhoktumicchanti te'pi vyAkulA: / kintu yaiH bhogA: tyaktA: te zramaNA: sukhinaH santi, ata: bhogA: na bhogyA: kintu tyAjyAH / yaiH dehAtmanau ziSTau te siddhIbhUtA udyante ye ca tau zeSTuM saMyasyanti te sAdhavaH kathyante / [2] gurAtArnu saMskRta ze :1. zramonI sAthe saMpa mA 24do DuTImA devAne samartha thayo. SS ARE saMskRtam-2 8.3.8 40DS.S.S.S.S.3.3 16-8.8.3 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. jyAre narakamAM pApI evA tane nirdayI evA asuroe saLagAvyo hato, khAMDyo hato, kApyo hato, mAryo hato, daLyo hato, cIryo hato tyAre tane rakSavA mATe koI samartha na hatuM. dharma ja tane narakamAM rakSavA mATe samartha che mATe dharmane Acara. jema lAkaDuM agnithI saLagAvAya che tema kharAba zabdothI mANasa saLagAvAya che. potAnA karmane tame bee bhedI nAMkhyA. te sAdhuoe koI paNa jIvane mAryA nahIM. potAnA aMgone kApatA evA mANasa upara paNa te sAdhue gusso karyo nahIM. temanI A kriyA temanI dayAne khullI kare che. ApattimAM samatAthI du:khone sahana kara. kAraNa ke samatA karmone ane duHkhone naSTa kare che. [3] khUTatI vigato pUro H naM. dhAtu atha 1. sa+pRth |2.| mir |3.| mag |4.|tRha kALa vartamAna 1. nImavuM 2. khAlI karavuM 3.| bheda karavo hastana bhUta. vartamAna hastana bhUta. 5. nd vartamAna [4] khUTatI vigato pUro H |na. artha dhAtu kALa gaNa pada vartamAna hastana vartamAna gaNa pada puruSa e. va. ddhi. va. ba.va. hastana vartamAna - - 3 2 3 vacana pra. pu. dvi.pu. pR. pu. 1 - 3 2 2 4.| daLavuM 5. jamavuM jIja sarala saMskRtam-2424 51 422224 pATha-8 24 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] kRdanto jaNAvo. naM. dhAtu | hetvartha saMbaMdhaka vartamAna vartamAna kartari, karmaNi tavyasanIyara kartari, karmaNi, bhUta | bhUta | | chid aJja 3.13 4.fi6 [6] rUpa pUro :- tei te dhAtunI oLakha paNa Apo.] 1._ _ DrAH 12. chinavam - - tRhanti | - anvinuM [7] rUpa pUro - [te te zabdonI oLakha paNa Apo.] anehasaH | | | | | | | | | | | | | | | | | ja sarala saMskRta-ra para jAja pATha-8 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 - G sAthe gaNa - 7 AjJArtha, vidhyartha tathA karmaNi 35||dhyaan:- 1. tRha = bhAra. 9 // - 7, 52smaipa vidhyartha me.va. vi.pa. 5.. | .. .. 4.. 5.pu. + tRNahAni tRNahAva tRNahAma | tRhyAm tRhyAva tRhyAma dvi.pu. + tRNDhi tRNDham tRNDha | haeNhyAH tRhyAtam tRhyAta tR.. + tRNeDhu tRNDhAm sa'hantu | tuMhyAt tuMhyAtAm ti'yuH 2. rudh = rog, dhero ghAlato. 5-7, GHA56 parasmapada AjJArtha - Atmane pada bhe.1. di.1. pa.pa. | .. .. .. 5.pu. + ruNadhAni ruNadhAva ruNadhAma | ruNadhai ruNadhAvahai ruNadhAmahai di.pu. + runddhi runddham runddha | runtsva undhAthAm uddhvam tR.pu. + ruNaddha runddhAm / rundhantu | runddhAm rundhAtAm rundhatAm parasmapada - vidhyartha = Atmane pada me.va. da.pa. pa.pa. | .. .. .. 5.pu. undhyAm undhyAva undhyAma | undhIya undhIvahi undhImahi di... undhyA: undhyAtam undhyAta | undhIthAH undhIyAthAm undhIdhvam tR..undhyAt undhyAtAm undhyuH | undhIta undhIyAtAm undhIran 3. a = yo'g, ge| - 7, 5256 vidhyartha me.va. da.pa. pa.pa. | .. .. .. pra.pu.- anajAni anajAva anajAma | ajyAm ajyAva ajyAma di.5.+ agdhi aGktam aGkta | aJjyA: ajyAtam . aJjyAta tR..+ anaktu aGktAm aJjantu | aGgyAt ajyAtAm aJjyuH 4. piS = pIsa. 9-7, 52smaipa vidhyartha me.va. dvi.pa. pa.pa. | .pa. dvi.. .. 5.pu. pinaSANi pinaSAva pinaSAma | piMSyAm piMSyAva piMSyAma dva.pu., piNDDi piSTam piSTa | piMSyA: piMSyAtam piMSyAta tR.pu., pinaSTu piSTAm piMSantu | piSyAt piMSyAtAm piMSyuH ET sarasa saMskRtam-2 3.3.3438.3.3.3.3.3.8 18-ST Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. ric = pAlI 2. ga - 7, maya56 parapada 9 AjJArtha = Atmane pada bha.pa. da.pa. pa.pa. | ma.. .. .. 5.5.+riNacAni riNacAva riNacAma | riNacai riNacAvahai riNacAmahai a.5.1 riGgdhi riGktam rikta | rijhva riJcAthAm riGgdhvam ta... riNaktu riktAm riJcantu | riGktAm riJcAtAm riJcatAm parasmapada - vidhyartha - Atmane pada me.. .pa. pa.pa. | pa.. .. .. 5.pu.+ rijcyAm rijcyAva rijcyAma riJcIya riJcIvahi riJcImahi dvi.pu. rijcyA: rijcyAtam riJcyAta riJcIthA: riJcIyAthAm riJcIdhvam tu..rijcyAt rijcyAtAm ricyuH| riJcIta riJcIyAtAm riJcIran 6. chid = cha4, 5-7, bhaya56 paraaipada 9 AjJArtha Atmane pada bha.pa. dvi.va. bha.pa. | me.pa. dvi.pa. pa.. 5.5.+ chinadAni chinadAva chinadAma | chinadai chinadAvahai chinadAmahai dvi.pu.- chiddhi chintam chinta | chintsva chindAthAm chinddhvam d.5.+ chinattu chintAm chindantu | chintAm chindAtAm chindatAm paraaipada 9 vidhyartha = Atmane pada me.va. da.pa. pa.pa. | me.. .. .. 5.pu.- chindyAm chindyAva chindyAma| chindIya chindIvahi chindImahi dvi..- chindyAH chindyAtam chindyAta | chindIthAH chindIyAthAm chindIdhvam tR.pu., chindyAt chindyAtAm chinyuH | chindIta chindIyAtAm chindIran 7. hiMs = DiMsA 42vI, gae - 7, 52smaipa AjJArtha vidhyartha me.pa. dvi.pa. pa.pa. | me.va. di.1.. .. 5.pu.+ hinasAni hinasAva hinasAma | hiMsyAm hiMsyAva hiMsyAma dvi.pu.+ hindhi hiMstam hiMsta | hiMsyA: hiMsyAtam hiMsyAta ta..+ hinastu histAm hisantu / hisyAt hisyAtAm hisyuH 8. indh = saQuag. / / - 7, mAtmane56 mAzArtha vidhyartha .. - dvi.. .. | me.. dvi.pa. pa.pa. 5.pu.+ inadhai inadhAvahai inadhAmahai | indhIya indhIvahi indhImahi dva.pu.+ intsva indhAthAm inddhvam indhIthA: indhIyAthAm indhIdhvam tR.pu. + inddhAm indhAtAm indhatAm / indhIta indhIyAtAm indhIran 8.ARE saMskRtam-2 .3.3.8(48).8.3.3.3.3.3.3 pA6-6.3.8 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. bhuj = 4bhavu. gae - 3, paraupada Atmanepada dvi.. 5.1. khe.va. ja.va. khe... dvi... pra.pu. bhunajAni bhunajAva bhunajAma bhunajai dvi.pu. - bhuGgdhi bhuGktam bhuGkta bhuGkSva bhunajAvahai bhunajAmahai bhuJjAthAm bhuGdhvam tR. pu. - bhunaktu bhuGktAm bhuJjantu | bhuGktAm bhuJjAtAm bhuJjatAm - vidhyartha paraaipada Atmanepada 5.5. - bhuJjyAm bhuJjyAva bhuJjyAma bhuJjIya bhuJjIvahi bhuJjImahi dvi.pu. - bhuJjyAH bhuJjyAtam bhuJjyAta bhuJjIthA: bhuJjIyAthAm bhuJjIdhvam tR. pu. - bhuJjyAt bhuJjyAtAm bhuJjyuH bhuJjIta bhuJjIyAtAm bhuJjIran arbhaSi 35 :- indh = saNagAva. gae - 7, Atmanepacha vartamAnakALa khe... dvi... pra. 5. - idhye idhyAvahe dvi.pu. + idhyase idhyethe tR.pu. idhyate idhyete AjJArtha pra.pu. dvi.pu. tR. pu. ubhayapada - bhAzArtha - khe.va. dvi... ja.va. idhyai idhyAvahai idhyAmahai idhyasva idhyethAm idhyadhvam idhyatAm idhyetAm idhyantAm aniyamita rUpa Hadhr - nIye. pulliMga adharaH adharau adhare/adharAH adharam adharAn adhareNa adharAbhyAm adharaiH 99 99 .q. khe.va. idhyAmahe aidhye idhyadhve |aidhyathAH idhyante aidhyata hastanabhUtakALa dvi... aidhyAvi aidhyethAm aidhyetAm vidhyartha adharebhyaH "" adharayoH adhareSAm "" adhareSu khe.va. idhyeya idhyethAH idhyeta adharA adharAm adharayA adharasyai adharasyAH 99 dvi.. idhyevahi idhyeyAthAm idhyeyAtAm adharasyAm adhare ! strIliMga adhare "" adharAya / adharasmai adharAt / adharasmAt adharasya adhare / adharasmin adhara ! adharau ! adharAH ! hai| sarasa saMskRtam - 2 8.8.8448.8.1.2.28. pATha- 4.4 ja.va. aidhyAmahi aidhyadhvam aidhyanta "" ja.va. idhyemahi idhyedhvam idhyeran adharAH adharAbhyAm adharAbhiH "" adharAbhyaH "" adhare ! " adharayoH adharAsAm 39 adharAsu adharAH ! Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ napuMsakaliMgaH - adharam adhare tharAda |A pramANe ja attara = taphAvata, AMtaruM para = bIjuM, anya adhareNa adharAbhyAm adharaiH avara = pAchaLa, anya atharatne " areSyaH adharAt " para = bIjuM " adharasya adharayoH adhareSAm | ttira = pachI adharasmin " adhareSu kSiNa = jamaNI bAju adhara ! are ! adhAni |pUrva = pUrvanuM-A badhAM rUpo samajI levA. 1 dhAtuo > gaNa -1-parasmapada - vi + zin = vigatavAra vivaraNa karavuM, san + 9 = saMbaMdhamAMAvavuMgiNa 10|| vizeSatA dekhADavI, viziSTa hovuM [To Come In Contact] | [To Distinguish] > gaNa-1-Atmane pada - | gaNa -7 -Atmapada - 3+vin = kaMpavuM, bIvuM [To Fear] vidvAdavivAda karavo [To Dispute] > gaNa-4-paraaipada - vika kheda pAmavuM (To Be Unhappy]. Jdha = Asakti karavI [To Cover] | gaNa-7-ubhayapada - > gaNa -7-parasma pada - anu+pun = pUchavuM [To Ask]. vRk = vegaLA rahevuM [To Stay Away] yun = prayatna karavo 3n + vin dhUjavuM[To Be Afraid | [To Attempt] - zabdo di tatsama zabdo-pulliMgaH - mAvanA = bhAvanA [Wish] DhayAtuM = dayALu [Kind] > vizeSaNa - vidha=vidhi [Process] yAya = yogya [Capable] ) napuMsakaliMgaH uttama = uttama [Best]. rAgya = rAjya [Kingdom] ja nUtana zabdo-pulliMgaHsurASTra = sAruM rASTra, saurASTra gAlApa = vAtacIta [Conversation] ) strIliMga: = hoddo, haka [Right] prakA = prajA [People] IfkSatipati = rAjA [King] bhASA = bhASA [Language] jija sarala saMta-ra 444pa6)8888888 pATha-9 24 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> nayi: |apramatta = mapramAhI [Active] apathya = MAAN [Harmful] hiMsra = DiMsa [Violent] vardhana = qug [Increase] abhipreta = acchita [Desired] 1 [vardha+ana = vardhana]]> laid awa - zazin pramANe :pada = &tal [Post] rogin = zI [Patient] bhUta = uel [Creature] vidyArthin = vidyArthI [Student] vasu = dhana [Money]] arthin = yA45 [Beggar] > strIliMga: dAyin = ApanA [Giver] etAdRzI = sAvI [Like This] > bhavat prabhA 35:>> vizeSag: kiyat = 32j [How Much] sAvadha = pApayuta [Sinful] > avyaya:madIya = bhAeM [Mine] adyaprabhRti = sAthI bhAMDIne tvadIya = tA[Yours] . [From Today] tadIya = tanuM [Theirs/His/Her] puraH = sAme, mAga [In Front of] sva = pota ['sarva prabhArI 35][I/Self]| akSaraza: zahe za06 [Word To Word] laM [1] saMskRtatuM zatI aze :1. dayAluva'jinaiH samaM saGga vRkte / uttamo jano vRSalaiH sArdhamAlApaM vRNakti, na sajjanai: sAkam, yathA rogI apathyaM varjati kintu agadaM na varjayati / tIrthaGkarA manasaivAnuttarasurANAM zaGkAH chindanti, vacasA ca mAnavAnAM zaGkAH chedayanti / 'tvaM tRNDhi, runddhi, piNDDi, chintsva, kSunddhi, bhintsva, hindhi, intsva' etAdRzI bhASA sAvadyabhASA kathyate / tAM vRGgdhi tvam / parakIyasvakIyayorantaraM chindyAH, madIyaM sarvaM tvadIyamiti bhAvanAM ca vyajyAH / 1zrImahAvIraH saGgamasyopasargeSu nA'khindat, kintu tasya saMsAravardhanAt akhindat / AcArya: svayogyaziSyaM AcAryapade niyuGgyAt / 1 zrImahAvIraH = zriyA yukta: mahAvIraH = bhaizvarya saMpanna maDAvI2. mA zata zrI yutapahano madhesamAsa chUTo pAvo. ST ARE saMskRtam-2 88.8(40D8.8.8.8.8.8.8 45-683 - Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. pApena pAlakena kSuNNA: sAdhavaH svIyAni kSodyAni karmANi kSuttvA mustitA: | 8. kecit dhanAya dhAvanti, kecit kalatrAya dhAvanti kintu na ko'pi 'sarvA'bhipretadAyine dharmAya udyuGkte / 9. na hiMcAt sarvabhUtAni phaceta vidhimakSaroDanusaranti nainA: I [2] gujarAtInuM saMskRta karo :1. mAMgatA evA yAcakane dhana ApatA evA mane tuM na aTakAva. AjathI mAMDI huM tane upAdhyAyapada upara niyukta karuM chuM tethI tuM tArA hoddAne vize apramatta thA. jaMgalamAM keTalAka pazuo bIjAnI hiMsA kare che. AthI te pazuone hiMsaka kahevAya che. je kaI tane maLe te ja tAre bhogavavuM joIe. bIjA koInA dhananI Asakti na kara. potAnA ghare AvelA yAcakane tAre keTaluM dhana joIe che?'[= keTaluMdhana jarUrI che?]A pramANe teNe pUchyuM. meM mArA duHkhone tenI AgaLa khullA karI dIdhA. tethI tenuM haiyuM kheda pAmyuM. 7. vidyArthIone sAcA jJAnamAM joDavA joIe ane prajAne sAcA mArge joDavI joIe. je rAjA A rIte joDe che tenuM rAjya surASTra thAya che. juo!teNe pazuone vigatavAra gaNAvyA che, have tamAre paNa pazuonevigatavAra gaNAvavA joIe. 9. tIrthakara bhagavAnanI dezanA sAMbhaLIne tenuM ajJAna chedAI gayuM, karmo bhedAI gayA, mithyAtva khAlI thaI gayuM. [3] khUTatI vigata pUro :ni. dhAtu artha, kALa prayoga | pada puruSa e.va.ddhi.va. ba.va. artha 11. muna hastana | kartari 2. maLyu AjJArtha kartari 13. upaSa vidhyartha, kartari 14. vid hrastana | karmaNi vRj AjJArtha karmaNi my bh sh bh b 1 sarvAbhipretadAyine = sarvANi ca tAni abhipretAni ca iti karmadhArayaH sarvAbhipretAni yacchati yaH saH = sarvAbhipretadAyI iti bahuvrIhiH [tasmai] ja sarala saMskRtama-ra ja 58 ja ja pATha-9 ja Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] nimnokta kartari vAkyone karmaNimAM rUpAMtarita karo :1. TMAya vRkSa vaMma chiddhiA 2. parIyaM vahu tenuSyanA 3. maryamAM madhuraM mitti. 4. mAM hiMsA: sarvabhUtAni 5. yavamAnIyarthine vasu chanta mAM nA Duddhi [5] khUTatI vigato pUro :naM. gujarAtI artha mULadhAtu gaNa pada pratyaya puruSa vacanakALa rUpa 1. te banne DaryA hatA. 2. tamAre bannee nImavuM joIe. 3. ame bannee pUchyuM. 4. tame banne vegaLA raho. 5. teo badhAM kheda pAmyAM. [6] nimnokta naMbara mujaba koIpaNa eka-eka zabda laIrUpa banAvI oLakhAvo. SANSKRIT MOBILE oLakhAvo. Numbers rUpa 1. 19 = vRdidha, 2. 2483 =__ 3. 676 = 4. 2143 = 5. 18 = 6. 2587 = 7. 694 = 8. 357 = _ 9. S9 = ndhI 7|phAma' / 3 / [7] rUpa pUro:1 - - -- vikvInahi kvindIthA: [2. -- vizinaSAva viziSantu ja sarala saMskRtam- jIpa9jIjAjI pATha-9 jIjI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 10 gaNa - 2 [Part -I] A gaNamAM dhAtune mAtra pratyayo lagADavAthI rUpa thAya che. A kArAMta sivAyanA tamAma dhAtuonA rUpo prAyaH aniyamita che. te aMgenA niyamo nIce darzAvyA che. niyamo: [mitro! nIcenA niyamo je te zabdonA rUpo banAvavA mATe che. jo te rUpo ja gokhI levAmAM Ave to nIcenA niyamo gokhavAnI jarUra nathI. paNa rUpa mukhapATha joIe!]. 1. , , , , , , , , , zrA, navagere A kArAMta dhAtumAM hyusTana bhUtakALa trIjo puruSa bahuvacanamAM aMtya mA + anuM nA badale vikalpa'3' lAge che. dA.ta. vA / kavAnuM 2. 'am dhAtu mATenA niyamo: A. dhAtumAM avikAraka pratyaya pUrve A lopAya. dA.ta. sva: | : I B. dhAtu aMte s + ske dhU thI zarU thatAM pratyayo hoya to dhAtuno 'jU' lopAya. dA.ta. an + si= zi. are ! an + | ahIM avikArakapratyayahoI an + 4 1 no lopa thayela che. C. parasmapadamAM hrastana bhUtakALa bIjo/trIjo puruSa ekavacananA '', '' pratyayanA badale kramazaH 'huM', 'phukta thAya che. dA.ta. mArI bArIn ! b. parasmapada AjJArtha dvitIya puruSa ekavacananuM rUpa thAya che. ane Atmapada vartamAnakALa prathama puruSa ekavacananuM rUpa thAya che. 3. 'rU' (navuM) parasmapadanA vartamAnakALa trIjo puruSa bahuvacanamAM ti' rUpa thAya che. AjJArtha trIjo puruSa bahuvacanamAM 'yanuM rUpa thAya che. 4. dha + (Atmane bhaNavuM)mAM rU no svarAdi avikArakapratyaya pUrve 'rU' thAya. hyusTana bhUtakALamAM ' nI vRddhi karatA pahelAM 'phal karavo. dA.ta. dha+$ +rU = dha++ThuM = dhi+ B+ruM = 1aiyiT jaja sarala saMskRta-ra jAjaka0 08888888 pATha-1044 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. cuM, gu, tu, phuA hrasva 3 kArAMta dhAtu + vikAraka vyaMjanAdi pratyaya = guNanA badale vRddhi +vikAraka vyaMjanAdi pratyaya. dA.ta.'gu' naukA naSiA nIti 6. 'tuM ane 6 dhAtune vyaMjanAdi vikAraka pratyaya pUrve vikalpa (dIgha) 'ruM lAge. ane tyAre vRddhinA badale guNa thAya. tathA vyaMjanAdi avikAraka pratyaya pUrve paNa vikalpa ' lAge. dA.ta. 'tuM tauti ke tavIti . '6 - rati ke ravIti . vikAraka avikAraka vyaMjanAdi pratyaya pUrve aMga ke stI ke tavI | stu stuvI svarAdi pratyaya pUrve aMga tat stuv 7. 'za' (A.pa. sUvuM) dhAtunuM badhA pratyayo para 'za' aMga thAya. dA.ta. za . zevaTe . temaja tRtIya puruSa bahuvacananA mate, mata, atInA badale kramazaH te, rata, tAmpratyayo lAge. dA.ta. zaste . azarata zeratAm 8. 'tUdhAtumAM vartamAnakALa parasmapadamAM pAMca vadhArAnA rUpa thAya. ekavacana dvivacana | bahuvacana dvitIyapuruSa ke bravIti, mAltha | jhUtha, bAdathaH | tUtha tRtIyapuruSa bravIti, sAda | jhUta:, hituH | truvatti, AduH > vyaMjanAdi vikAraka pratyaya pUrve dhAtumAM dIrgharuM umerAya che. * dA.ta. DyU+ti = bR + +ti = +t++ti = bravIti ! 9. 'chU' (Atmane pada) mAM AjJArthanA badhA pratyayo avikAraka che. dA.ta. purva , suvAvahai , guvAhai 10. mana, nakSa, zva, svapU, mAMvidhyartha sivAyanA vyaMjanAdi pratyaya pUrve 'rU' umerAya che. dA.ta. raviti . kSati ! parantu hyastanabhUtakALamAM 's nA badale 'am' ke 'huM' ane 'tU' nA badale 'at' ke 'pratyaya lAge. : dA.ta. roDa ke marohIH sarova ke arohIt | hila sarala saMskRtama-ra 1 ja888888pATha-1044 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAyAta 35o :1. pA = 20542. 1-2 52smaipa vartamAna hastana bhUtakALa a.pa. da.pa. 4.. bhe.. .. .. 5.pu. + pAmi pAvaH pAma: | apAm apAva apAma dvi.pu. + pAsi pAthaH pAtha | apAH apAtam apAta ta... + pAti pAta: pAnti | apAt apAtAm apAn - apuH AjJArtha vidhyartha me.. da.pa. pa.pa. | me.pa. dvi.. .. 5.5.1 pAni pAva pAma pAyAm pAyAva pAyAma di..+ pAhi pAtam pAta | pAyA: pAyAtam pAyAta tu... pAtu pAtAm pAntu / pAyuH - AnI jema bIjA gaNanA badhAM ja kArAnta dhAtunA rUpo samajI levA. 2. as = Do. 9 - 2 maya56 paraaipada 9 vartamAnakALa Atmapada me.va. .. .. .. .. .. 5.5. + asmi svaH smaH | he svahe smahe dvi.5. + asi stha: stha | se sAthe dhve tu.pu. + asti staH santi / ste sAte sate paraaipada 9 lastana bhUtakALa - Atmapada me.va. da.pa. pa.pa. / .va. vi.pa. .pa. 5.pu.+ Asam Asva Asma | . Asi Asvahi Asmahi di.5.+ AsI: Astam Asta | AsthA: AsAthAm Adhvam tu.5.+ AsIt AstAm Asan / Asta AsAtAm Asata paraaipada 9 AjJArtha - Atmane pada me.. dvi.pa. pa.pa. | me.pa. vi.pa. ba.pa. 5.5.. asAni asAva asAma| asai asAvahai asAmahai dvi.pu.+ edhi stam sta | sva sAthAm dhvam tu.pu.+ astu stAm santu | stAm sAtAm satAm 3.8 sarasa saMskRtam-2 8.8.8 SRDSS.3.3.3.3.8418-10.4.3 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba. . itha 4.A. paraaipada 9 vidhyartha Atmapada me.va. di.1. bha.pa. | me.. , dvi.. 5.pu.- syAm syAva syAma | sIya sIvahi sImahi dvi... syA: syAtam syAta | sIthAH sIyAthAm sIdhvam ta..+ syAt syAtAm syuH / sIta sIyAtAm sIran 3. i = 4. ge| -2 52smaipa vartamAna hastana bhUtakALa bha.pa. dvi.. .. | .. dvi.. ba.. 5.5. + emi ivaH imaH . | Ayam dvi.pu. + eSi ithaH aitam tR.pu. + eti itaH yanti aitAm Ayana mAzArtha vidhyartha me.va. dvi.pa. .. di.. pa.va. 5.5.- ayAni ayAva ayAma iyAm iyAva iyAma di.5.+ ihi itam it| iyAH iyAtam iyAta tu..+ etu itAm yantu iyAt iyAtAm iyuH 4. adhi + i = (ma, ge| -2mAtmane56 * vartamAna hastana bhUtakALa a.pa. dvi.. ba.. | .pa. dvi.. .. 5... adhIye adhIvahe adhImahe | adhyaiyi adhyaivahi adhyaimahi dvi... adhISe adhIyAthe adhIdhve | adhyaithAH adhyaiyAthAm adhyadhvama tR... adhIte adhIyAte adhIyate | adhyaita adhyaiyAtAm adhyayata mAzArtha vidhyartha me.va. dvi.. .. | . dvi.. .. 5.pu. adhyayai adhyayAvahai adhyayAmahai| adhIyIya adhIyIvahi adhIyImahi dvi.pu. adhISva adhIyAthAm adhIdhvam adhIyIthA: adhIyIyAthAm adhIyIdhvam tR.pu. adhItAmadhIyAtAm adhIyatAm adhIyIta adhIyIyAtAm adhIyIran 5. nu = stuti 42vI. 19 - 2 52smaipa vartamAnakALa hastana bhUtakALa me.pa. dvi.pa. pa.pa. me.. di.1. .. 5.5.+ naumi nuvaH numaH anavam anuva anuma di... nauSi nuthaH nutha anauH anutam anuta tu..nauti nutaH nuvanti / anaut anutAm anuvan 3.8 sarasa saMskRtam-2 88.893D8.8.8.88.8.8416-10.8.8 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5.pu. dvi.pu. tR.pu. 6. pra.pu. AjJArtha khe... dvi... navAni nuhi nautu tR. pu. stu = stavanA 52vI. ge| - 2 ubhayapaha paramaipada - khe.va. Pa.q. 4.9. staumi stuvaH stumaH stavImi stuvIvaH stuvImaH dvi.pu. stauSi stuthaH stutha stavISi stuvIthaH stuvItha 4.9. navAva navAma dvi.pu. astauH paramaipada khe.va. 4. 5. astavam astuva khe. 1. pra. pu. |stavAni dvi.pu. stuhi nutam nuta nutAm nuvantu khA 4 prabhAze yu - snu vagerenA 3po yAsaze. - tR.pu. stautu vartamAnAna - Atmanepada khe.. dvi... stuve stauti stutaH stuvanti stute stuvA stuvate svIti stuvIta: stuvIte dvi... 4.va. astutam astuta astavIH astuvItam astuvIta astuma astuvIva astuvIma tR.pu. astaut astutAm astuvan astavIt astuvItAm paraaipada .o.va. nuyAm nuyAH stana lUtaDANa - nuyAva nuyAtam nuyAt nuyAtAm nuyuH - dvi.. 4.va. stavAva stavAma stutam stuta stuvIhi stuvItam stuvIta stuSe stuvISe stutAm stuvantu vidhyartha dvi.. AjJArtha - khe.va. stavai 61.9. nuyAma nuyAta 4.va. stuvahe stumahe stuvIvahe stuvImahe Atmanepada dvi... se.. 4.va. astuvi astuvahi astumahi astuvIvahi astuvImahi stuvAthe studhve stuvIdhve stuSva stuvISva astuthAH astuvAthAm astudhvam astuvIthA: astuvIdhvam astuta astuvAtAm astuvata asvI Atmanepada dvi.. stavAvahai stavAmahai .. stuvAthAm studhvam stuvIdhvam stutAm stuvAtAm stuvatAm| stuvItAm stavItu stuvItAm hai. sarasa saMskRtam-2 EX.X4 8.2.2.2.2.2.2415- 10.4.4 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraupada - vidhyartha = Atmane pada me.va. .. pa.pa. .va. dvi.. ba.pa. 5.pu. stuyAm stuyAva stuyAma | stuvIya stuvIvahi stuvImahi |stuvIyAm stuvIyAva stuvIyAma | stuyAH stuyAtam stuyAta stuvIthAH stuvIyAthAm stuvIdhvam stuvIyA: stuvIyAtam stuvIyAta tR.. stuyAt stuyAtAm stuyuH / stuvIta stuvIyAtAm stuvIran | stuvIyAt stuvIyAtAm stuvIyuH - ru dhAtu-35 yApramANo 4 samaj 7. zI = sUI 4. 25-2mAtmanepa6 vartamAnakALa - hasana bhUtakALa me.va. di.. .. a.1. di.1. .. 5.pu. + zaye zevahe zemahe azayi azevahi azemahi dvi.pu. + zeSe zayAthe zedhve azethAH azayAthAm azedhvam 1.5. + zete zayAte zerate / azeta azayAtAm azerata mAzArtha vidhyartha a.pa. da.pa. pa.. | .. .. .. 5.5.. zayai zayAvahai zayAmahai | zayIya zayIvahi zayImahi dva.pu. + zeSva zayAthAm zedhvam | zayIthA: zayIyAthAm zayIdhvam tR.pu. + zetAm zayAtAm zeratAm | zayIta zayIyAtAm zayIran 8. brU = pola. 25 - 2 maya56 parasmapada - vartamAnakALa Atmane pada di.1. .. me.va. da.. .. bravImi brUvaH brUmaH bruve brUvahe brUmahe bravISi[Attha] brUtha:[AhathuH] brUtha | brUSe bruvAthe brUdhve bravIti [Aha] brUtaH [AhatuH] bruvanti [AhuH]| brUte bruvAte bruvate paraaipada 9 lastana bhUtakALa - Atmane pada bha.pa. da.pa. pa.pa. | me.pa. dvi.. .. 5.5.+ abravam abrUva abrUma | abruvi abrUvahi abrUmahi di.5.+ abravI: abrUtam abrUta | abrUthA: abruvAthAm abrUdhvam tR..+ abravIt abrUtAm abruvan / abrUta abruvAtAm abruvata 8.8 sara saMskRtam-2 8.8.354D3.3.3.3.3.3.8418-10.8.3 me.. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parasaipada 9 AzArtha Atmane pada bhe.1. di.1. 1.1. / - me.pa. dvi.pa. 5.1. 5.pu.+ bravANi bravAva bravAma | bravai bravAvahai bravAmahai dvi.pu.+ brUhi brUtam brUta | brUSva bruvAthAm brUdhvam tR... bravItu brUtAm bruvantu | brUtAm bruvAtAm bruvatAm paraaipada 9 vidhyartha + Atmane pada bhe.1. di.1. pa.pa. / .va. vi.pa. pa.pa. 5.pu., brUyAm brUyAva brUyAma | bruvIya bruvIvahi bruvImahi dva.pu.- brUyAH brUyAtam brUyAta | bruvIthA: bruvIyAthAm bruvIdhvam tR.. brUyAt brUyAtAm brUyuH / bruvIta bruvIyAtAm bruvIran 9. sU = 4ma mApako. 15 - 2 mAtmanepada vartamAna bastana tANa me.. .. pa.pa. | .. .. 5.pu. + suve sUvahe sUmahe | asuvi . - asUvahi asUmahi dva.pu. + sUSe suvAthe sUdhve asUthAH asuvAthAm asUdhvam tR... - sUte suvAte suvate | asUta asuvAtAm asuvata mAzArtha vidhyartha bhe.1. .. pa.pa. , .pa. dvi.pa. .. 5.pu.- suvai suvAvahai suvAmahai | suvIya suvIvahi suvImahi dva.pu., sUSva suvAthAm sUdhvam | suvIthAH suvIyAthAm suvIdhvam tR.pu. + sUtAm suvAtAm suvatAm | suvIta suvIyAtAm suvIran 10. rud = 27. 2 / 9 / -2 52smai56 vartamAna hastana bhUtakALa me.va. da.pa. pa.pa., me.va. vi.pa. pa.pa. 5.pu. + rodimi rudivaH rudimaH | arodam arudiva arudima dvi.pu. + rodiSi rudithaH ruditha | arodI:,arodaH aruditam arudita tR.pu. + roditi ruditaH rudanti | arodIt, arodat aruditAm adan ES ARE saMskRtam-2 23.8.8(SGDS.S.S.S.S.S.8 416-10.3.8 sAtha Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjJArtha vidhyartha bhe.1. da.. pa.pa. / .. dvi.. .. 5.5.+ rodAni rodAva rodAma | rudyAm rudyAva rudyAma dvi.pu.+ rudihi ruditam rudita udyAH rudyAtam rudyAta tR.5.. roditu ruditAm rudantu | rudyAt rudyAtAm udyuH // prabhA 4 svap, zvas bhane an vgairen| 35o sama0 vA. 11. jaz = Muj. ge|-2 52smaipa vartamAnakALa hastana bhUtakALa me.va. vi.pa. pa.pa. | .pa. dvi.pa. pa.pa. 5.pu., jakSimi jakSiva: jakSimaH| ajakSam ajakSiva ajakSima di.5.- jakSiSi jakSithaH jakSitha | ajakSI:, ajakSaH ajakSitam ajakSita ta... jakSiti jakSita: jakSati | ajakSIt, ajakSat ajakSitAm ajakSuH AzArtha vidhyartha me.va. vi.pa. pa.pa. | .. da.pa. 5.. 5.pu.+ jakSANi jakSAva jakSAma | jakSyAm jakSyAva jakSyAma dvi.pu.+ jakSihi jakSitam jakSita | jakSyAH jakSyAtam jakSyAta tR.pu. + jakSitu jakSitAm jakSatu | jakSyAt jakSyAtAm jakSyuH 12. vac = kosa. 15-2 52smaipa vartamAnakALa hasana bhUtakALa me.va. vi.pa. pa.pa. | .. .. ba.. 5.5.+ vacmi vacvaH vacmaH avacam avacva avacma dvi.pu.+ vakSi vakthaH vaktha avak / g avaktam avakta ta..- vakti: vakta: vacanti avak / g avaktAm avacan AzArtha vidhyartha me.va. di.1. .. | me.. vi.. .. 5..+ vacAni vacAva vacAma | vacyAm vacyAva vacyAma di.5.+ vagdhi vaktam vakta | vacyA: vacyAtam vacyAta tR..+ vaktu vaktAm vacantu | vacyAt vacyAtAm vacyuH karmaNi rUpo pahelA batAvyA te mujaba darekanA samajI levA. na samajAya to 416 - 13mo . B.S ARE saMskRtam-2 ... GOD.....4.9.4516-10.4.14 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'T 3 sarasa saMskRtam -2 3.3 3.3.4.3.3.33416-103.4 dRhanto : dhAtu pA 2. as i 3. 4. 5. nu 6. stu 7. 8. brU pAtvA bhUtvA etum itvA yat adhi + i adhyetum adhItya adhIyAna lhm 9. sU hetvartha 10. ud 11. ja saMbaMdhaka | vartamAna kartari pAtum bhavitum pAt bhavat navitum nutvA nuvat stotum stutvA stuvat stuvAna zayitum zayitvA zayAna vaktum uktvA bruvat bruvANa suvAna sotum sUtvA savitum roditum | ruditvA jakSitum jakSitvA rudat jakSat vartamAna karmaNi pAyamAna bhUyamAna IyamAna adhIyamAna nUyamAna stUyamAna zayyamAna ucyamAna sUyamAna udyamAna jakSyamANa kartari bhUta karmaNi bhUta tavya pAtavat pAta bhUtavat bhUta ita itavat adhItavat adhIta nutavat nuta stutavat stuta anIya pAnIya peya bhavanIya bhavya etavya ayanIya itya adhyetavya adhyayanIya adhyeya navitavya navanIya navya / nAvya stotavya stavanIya sUtavat sUta ruditavat rudita jakSitavat jakSita pAtavya bhavitavya zayitavat zayita zayitavya uktavat ukta vaktavya zayanIya vacanIya savitavya savanIya sotavya roditavya rodanIya jakSitavya jakSaNIya ya stutya stavya zeya vAcya vAkya savya sAvya rodya jakSya Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtuo ) >> gaNa-1-paraaipada - | = javuM [To Go]. 3nr = UgavuM [To Rise] 35+ThuM = pAse javuM [To Go Near] ai = dhyAna karavuM[To Meditate]. ma+DuM = tarapha javuM[To Go Toward] > gaNa-1-Atmapada - ma+ThThuM = AvavuM [To Come] 3n + ay = udaya thavo [To Rise] |avaThThuM = jANavuM[To Know] > gaNa -4-parasmapada - 3+= UgavuM [To Rise] Tdhu = zuddha thavuM[To Be Pure]. nam = khAvuM [To Eat] > gaNa -4-Atmane pada - viA = vAvuM [To Plant] pra+a = zvAsa levo [To Breathe] vim = sUvuM [To Sleep] 3vrUM = UgavuM[To Rise] S6 = 2DavuM [To Cry]. | gaNa -2-parasmapada - vuiM = joDavuM [To Join] pa = rakSavuM [To Protect]. vuiM = stavavuM [To Hymn/Praise]. va = kApavuM [To Cut] vuiM = avAja karavo [To Make Noise] rahyA = kahevuM[To Tell]. kvin = zvAsa levo, jIvavuM[To Live] mA = dekhAvuM, prakAzavuM [To be Seen] vizvak = vizvAsa rAkhavo.[To Trust] mA = samAvavuM [To Accomodate]. nuM = TapakavuM, jharavuM [To Drop]. yA = javuM[To Go] - vivuM = bolavuM[To Say]. na = ApavuM, levuM[To Give/Take]. > gaNa-2-ubhayapadaHpta = bhakSaNa karavuM [To Eat] pti = stavanA karavI [To Sing] zrI = rasoI rAMdhavI [To Cook] dga = bolavuM [To Speak] nA = snAna karavuM [To Bathe] gaNa-2-Atmapada - 2 = ApavuM [To Give]. zi = sUI javuM [To Sleep] mana = zvAsa levo. [To Breathe] ti+zI = caDhIyAtA thavuM pra+ma = zvAsa levo [To Breathe]. [To Be Superior] A+= kahevuM, vizeSa rIte kahevuM 6i = janma Apavo. [To Give Birth] [To Say] dhiruM = bhaNavuM[To Study] nA zabdo ) ja tatsama zabdo-pulliMgaH- | nUtana zabdo -puliMga - svAva = svAda [Taste] a = khoLo [Lap]. kurIvAra duSTa AcAra [Misconduct] | zrI vardhamAna = mahAvIra mahArAjA ) vizeSaNa: anAthamuni = anAthI muni matinameluM[Dirty]. - 3 = banAva, khabara [News] jaja sarala saMskRta-ra 4499) pATha-103 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> napuMsaliMga: ->viraid Acel - 'zazin' prabhAra :mala = bheda [Dir] Una = moI [Less] .... -prANin = zuel, (r) [Creature] saskRta = saMskRta bhASA [Sanskrit|| avyaya:> vizeSa : zanaiH zanaiH = dhIre dhIre [Slowly] prAcIna = runu [Ancient] parasparaM = 52252 [Mutually] - 5. sAdhyA yA [1] saMskRta gutI ze : mUDhA jIvA: snAnti zuddhAbhiradbhiH kintu malamalinamidaM zarIraM na kadApi zudhyati / 2. sarvaM tvadIyaM lAhi, mA lAhi, yato dAnasya atIva mAhAtmyaM, vizve sUrya iva dAnaM bhAti, dAnaM apakIrtiM dAti, lokA dAnaM nuvanti / jakSitvA svapanaM iti eva na te kartavyam / cetaya ! yAvat tvaM zvasiSi tAvadAcara dharmam / anAthimunerudantaM zrutvA yadA zreNike jJAnamuditaM tadA tasya durAcArA: Ayan / zramaNopAsikA dehasya rakSArthaM zrAyAt, na tu jihvAyA: svAdAya / 6. adhISva saMskRtaM samyak, yata: saMskRtabhASA'tIva prAcInA / yattIrthaGkaro'brUta tadeva gaNadharA abruvata, tacchiSyA api tadevA'bruvan ato bhavanto'pi tadeva brUyuH / / 8. na hi annaM udare yAvat mAti tAvat prAjJaH psAyAt kintu UnaM jakSyAt / 9. aprANan prANinti ca ye te prANinaH / [2] gurAtArnu saMskRta ze : meM zrIvardhamAna svAmIne stavyA. 2. 2'to bANa mAtAnA yogAmA vizvasta thayeko dhIre dhIre sUI yo. 3. poTuMbolatApAne ma21vI mAtAme tane sAyujorA khuM. tuM Ane atyaMta sUvuM na joIe' - A pramANe kahe. 5. tero4 nAsayaya cha bhane bhagavAnanI stuti 43 che. 6. tamozatru4ya ta23 yacha bhane tamozatru4yathA mAcha.tamo'mA zrAocha' - ema jANI paraspara atyaMta bhakti kare che. . mahAvIra mahArAjA bIjA badhA devo karatA caDhIyAtA che ane temaNe kIdhelo dharma paNa bIjA badhAM dharmo karatA caDhIyAto che. 3.8 sarasa saMskRtam-23.3.30003.3.3.3.3.3.3416-10.3.3 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 + d =[ [< G 6 ST h h h h 8. bharata mahArAjAe zrAvakone sonAmahoro ApI hatI. 9. jema savAre sUrya AkAzamAM Uge che tema sajjanonA hRdayamAM yAcakane joI karuNA Uge che. [3] nimnokta kartari vAkyonuM karmaNi karo :1. zrIdevendrIvArtha prema 25tta nIvaDefmathAna dharmAraNyati | 2. sa vItarIvra 6 yAti 3. vandranagI vAnaM pram mahAvIra sarovat | jIvadayA pAlayitvA eva zramaNopAsikA dhAnya zrAyAt / runtsva tadurgam, kintu durgaM jitvA mA dAhi kamapi mAnavam - iti trivat | [4] khUTatI vigata pUro - dhAtu artha gaNa pada kALa prayoga puruSa e. va.|ddhi. va.ba.va. vartamAna | karmaNi 1 bA+DyA hrastana | karmaNi 2 ud+i AjJArtha kartari, 3 vidhyartha | kartari zvas vartamAna | kartari rud stana | kartari |snu AjJArtha | svap vidhyartha | kartari rA hrastana | kartari 10. pra+an AjJArtha| [5] khUTatI vigato pUro :ni. dhAta |arthIgaNa pada kALa prayogavacana pa.pu.yuddhi. 5ta.5. 1. | zrA hastana karmaNi ma+rU vartamAna kartari snA AjJArtha karmaNi vidhyartha karmaNi jakSa vartamAna kartari mA hrastana kartari AjJArtha kartari hyusTana kirtari adhi+i vartamAna kartari 10.[ vidhyartha kartari, jaja sarala saMskRta- 4 401 jaja jApATha-10 jaja bh # haM haM = = | kartari my by) kartari >> m h h bhA h - i + 4 6 + % - h m h my bh my Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hrastana | h = $ + h h h my [6] khUTatI vigato pUro:ni. artha dhAtA gaNapada kALa prayogapuraSa e.va./ddhi.va. ba.va. 1. bhakSaNa karavuM vartamAna kartari 1 bolavuM vakhANavuM AjJAthI vAvuM vidhyartha 5. caDhIyAtA thavuM vartamAna janma Apavo hyastana 7. levuM AjJAthI 8. bhAsavuM vidhyArthI 9. vizvAsa rAkhavo AjJArthI 10. joDavuM vidhyartha [7] rUpa pUroH- tei te dhAtunI oLakha paNa Apo.] 1. ani [[nAlyo [bA:] bh sh my my santa aravam stuyAva stuvIyAva 5. zIya | | | zayIta 000 ja sarala saMskRtamu-ra AijI jaIza pATha-1044 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 - 11 ge| - 2 [Part - II] - niyamo:[11] A. han + dhuda vi|27 pratyaya Doya to hanno nyopAya... han + thas = hathaH / B. han + 212 mvi|24 pratyaya Doya to 'han' no abopAya. mane hano ghthAyacha... han + anti = han + anti = ghnanti C. tathA bhArthamA han + hi muMjahi 35 thAya. [12] 'Iz', 'ID' (mAtmane.) + vartamAnanA se / dhve tathA sArthanA sva: dhvam pratyaya hoya to dhAtunI madhyamAM rU umerAya. Eu.. Iz + i+ se = IziSe / Iz + i + sva = IziSva / .. Iz+ i + dhve = Izidhve / Iz + i+ dhvam = Izidhvam / [13] (a) mRj + vi|24 pratyaya = gune pahale vRddhi thAya.EL.ta. mAmi / . (b) mRj + 212 mvi|24 pratyaya = vilpe vRddhi thAya. EL.ta. mRj + anti = mArjanti, mRjanti / [14] 'vaz' + 40 mvi||24 pratyayo = aM 'uz' thAya. El.d.uzvaH / uzmaH / [15] zAs + vyaM nAhi maav|2 pratyaya. = ziS + cixnAmivi24 pratyaya. E.ta. zAs + vas = ziS + vas = ziSvaH / [16] zAs, jas, cakAs, daridrA, jAgR bhane viddhAtumAM ann| pahale us aul.El.d. azAsuH / ajakSuH / ajAgaruH / dviS dhAtumA vispe yA...d. adviSan - adviSuH / vidsivAyana pAya dhAtumA 'anti', 'antune 563 'ati', 'atu' go. 38 sarasa saMskRtam-2 88.8 03.3.3.3.3.3.3.8416-11.4.4 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6l.d. zAsati, zAsatu / jAgrati jAgratu / cakAsati, cakAsatu / " 52ntu 'vid' bhAM vidanti / vidantu / [17] zAs + hi = zAdhi | cakAs + hi = cakAdhi, cakAddhi / [18] (a) daridrA + svarAhi aviDAraDa pratyaya hoya to A no soya. dha.ta. daridrati / (b) daridrA + vyaM nAhi aviDAraDa pratyaya hoya to A nA pahale i lAge. 6l.d. daridritaH / vyaM nAhi viDAraDa pratyayabhAM daridrAti / [19] A vid nA AjJArtha 35mAM viDaye vidAm + kR nA AjJArtha 35 lAge. vedAna vidAMkaravANi El.d. vedAva vidAMkaravAva vedAma vidAMkaravAma B. 'vid' nA vartamAna apanA 35 viDaye parokSa pratyayo lagADIne thAya. temAM ekavacananA pratyayo vikAraka jANavA. 'vid' nA vartamAnanA parokSa pratyayavANA 3yo : vartamAnakALa pra. pu. dvi.pu. tR.yu. 3pANyAna: 1. 5. 5. dvi.pu. tR.pu. bhe.. veda vettha veda As = phesavuM ge| - 2 khAtmanepacha vartamAnakALa dvi... vidva vidathuH vidatuH dvi.. .q. Asmahe o.va. Ase Asvahe Asse AsA Adhve Aste AsAte Asate AjJArtha dvi... bhe.va. dvi... 5.va. khe.va. 5.1. Asai AsAvahai AsAma hai AsIya AsIvahi AsImahi Assva AsAthAm Adhvam AsIthAH AsIyAthAm AsIdhvam AstAm AsAtAm AsatAm | AsIta AsIyAtAm AsIran hai. sarasa saMskRtam - 2 22.374 2X.SEX.2415 - 11.34 * khe.va. 5.va. vidma vida viduH hastana bhUtakALa dvi... Asi AsthA: Asta 5.1. Asvahi Asmahi AsAthAm * Adhvam AsAtAm Asata vidhyartha Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T 2. hu = chUpA. 1-2mAtmanepada - vartamAnakALa lastana bhUtakALa me.va. da.pa. pa.pa. .pa. dvi.. .. 5.pu. + huve huvahe humahe | adbhuvi ahvavahi . aGamahi a.pu. + huSe DhuvAthe hudhve ahvathA: ahvavAthAm ahvadhvam tu.5. . hute huvAte huvate / _adbhuta ahRvAtAm ahvavata AjJArtha vidhyartha bhe.1. di.pa. pa.pa. | .va. da.pa. .. 5.pu.+ havai hravAvahai havAmahai | hRvIya huvIvahi hvavImahi dvi.pu.+ hRSva huvAthAm hRdhvam hRvIthAH hRvIyAthAm hvavIdhvam tR... hRtAm hRvAtAm DhuvatAm / hvavIta hvavIyAtAm hvavIran - 3. vas = 52.1-2mAtmane56 vartamAnakALa hastana bhUtakALa me.va. da.. pa.. | me.va. vi.pa. pa.va. 5.5. + vase vasvahe vasmahe avasi avasvahi avasmahi di..+ vasse vasAthe vadhve avasthAH avasAthAm avadhvam tu.5.+ vaste vasAte vasate / avasta avasAtAm avasata mAzArtha - vidhyartha a.pa. da.pa. ba.. bhe.1. di.1. 1.1. 5.5.- vasai vasAvahai vasAmahai| vasIya vasIvahi vasImahi a..+ vassva vasAthAm vadhvam | vasIthAH vasIyAthAm vasIdhvam tR..+ vastAm vasAtAm vasatAm | vasIta vasIyAtAm vasIran 4. Iz = thaj, 224 42. 1-2mAtmane56 vartamAnakALa hyastana bhUtakALa ma.pa. dvi.pa. pa.. | .. .. 7.1. 5.5.+ Ize Izvahe Izmahe | aizi aizvahi aizmahi di.5.+ IziSe IzAthe Izidhve aiSThAH aizAthAm aiDDhvam tu.5.+ ISTe IzAte Izate / aiSTa aizAtAm aizata AzArtha vidhyartha me.va. di.q. .. bhe.1. di.1. 1.1. 5.5.. Izai IzAvahai IzAmahai | IzIya IzIvahi IzImahi da.pu.- IziSva IzAthAm Izidhvam | IzIthAH IzIyAthAm IzIdhvam tR.pu. + ISTAm IzAtAm IzatAm | IzIta IzIyAtAm IzIran SE ARE saMskRtam-2 88.804D8.3.3.3.3.3.8418-11.4.4 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. ID = vaSAeAvuM. ge| -2 khAtmanepacha vartamAnakALa dvi.va. 4.va. IDmahe IDidhve khe.va. 5.pu. IDe IDvahe IDiSe IDAthe tR.pu. ITThe IDAte dvi.yu. AjJArtha 5. pu. dvi.pu. tR. pu. the.va. dvi... 0.9. khe.va. IDAma hai IDIya pra.pu. IDai IDAva hai dvi.pu. - IDiSva IDAthAm IDidhvam |IDIthAH tR.pu. - ITThAm IDAtAm IDAm 6. 5. 5. dvi.yu. tR.pu. 7. 5.pu. ' dvi.pu. mRtyu. khe.va. aiDi aiTThAH IDa aiTTha mRj = sAI 42vu. ge| - 2 parasmaiparcha' .. vartamAnakALa khe.va. dvi... mAmi mRjvaH mRjma: mArkSi mRSTha: mRSTha mArSTi mRSTaH mRjanti, mArjanti AjJArtha khe.va. dvi.va. mArjAni mArjAva hastana bhUtakALa dvi... .q. mArjAma khe.va. dvi.. ja.va. vazmi uzva: uzmaH vakSi uSThaH uSTha vaSTi uSTaH uzanti AjJArtha 5.va. aiDvahi aiDmahi aiDAthAm aiDdavam aiDam aiData vidhyartha dvi... IDIvahi mahi IDIyAthAm IDIdhvam IDIta IDIyAtAm IDIran vidhyartha khe.. dvi... ja.va. mRjyAm mRjyAva mRjyAma mRDDhi mRSTam mRjyA: mRjyAtam mRjyAta mRSTa mATu mRSTAm mRjantu, mArjantu | mRjyAt mRjyAtAm mRjyu: vaz = 62chvu, prAzavuM. ge| -2 parasmaipaha vartamAnakALa 5.va. ja.va. lastana bhUtakALa khe.va. dvi... arja amRjva amRjma amArT-rD amRSTam amArT-I amRSTAm amRjan, amRSTa amArjan hyUstana bhUtakALa khe.va. dvi... 5.1. avazam auzva aumma auSTa avaT-D auSTam avaT-D auSTAm auzan vidhyartha khe.va. Pa.q. 5.va. khe.va. dvi.. 5.va. 5.pu. vazAni vazAva vazAma uDDi uzyAm uzyAva uzyAma uzyA: uzyAtam uzyAta dvi.pu. uSTam uSTa mRtyu. ke vaSTu uSTAm uzantu uzyAt uzyAtAm uzyuH hai ? sarasa saMskRtam -2 2225 2222222415 - 11.33 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. zAs = zAsana 42. 1-2 52smaipa vartamAnakALa lakhana bhUtakALa me.. da.pa. pa.pa. | .. di.1. 4.. 5.5. + zAsmi ziSvaH ziSmaH | azAsam aziSva aziSma dvi.pu. + zAssi ziSThaH ziSTha | azAH/ aziSTam aziSTa azAt-d tu.5. + zAsti ziSTaH zAsati / azAt-d aziSTAm azAsuH AjJArtha vidhyartha bha.pa. da.pa. a.. | bha.pa. dvi.pa. pa.pa. 5.5.. zAsAni zAsAva zAsAma | ziSyAm ziSyAva ziSyAma di.5.+ zAdhi ziSTam ziSTa | ziSyAH ziSyAtam ziSyAta tu.5.+ zAstu ziSTAm zAsatu | ziSyAt ziSyAtAm ziSyuH 9. A + zAs = 27.9 / -2 sAmane56 vartamAna hyastana bhUtakALa me.. dvi.. .. | me.va. da.pa. 4.4. 5.5. AzAse AzAsvahe AzAsmahe AzAsi AzAsvahi AzAsmahi dvi.pu. AzAsse AzAsAthe AzAdhve AzAsthA: AzAsAthAm AzAdhvam tu.5. AzAste AzAsAte AzAsate | AzAsta AzAsAtAm AzAsata AzArtha vidhyartha me.va. dvi.. .. .. .. .. AzAsai AzAsAvahai AzAsAmahai | AzAsIya AzAsIvahi AzAsImahi AzAssva AzAsAthAm AzAdhvam AzAsIthA: AzAsIyAthAm AzAsIdhvam AzAstAm AzAsAtAm AzAsatAm | AzAsIta AzAsIyAtAm AzAsIran 10. cakAs = praza. 50-252smaipa vartamAnakALa lakhana bhUtakALa .pa. dvi.. .. | .pa. dvi.pa. ba.pa. 5.5. cakAsmi cakAsvaH cakAsmaH | acakAsam acakAsva acakAsma di.pu. cakAssi cakAsthaH cakAstha | acakAH acakAstam acakAsta acakAt-d tu.5. cakAsti cakAsta: cakAsati | acakAt-d acakAstAm acakAsuH AzArtha vidhyartha ma.va. dvita. .. ma.pa. dvi.. .. cakAsAni cakAsAva cakAsAma | cakAsyAm cakAsyAva cakAsyAma cakAddhi-dhi cakAstam cakAsta | cakAsyAH cakAsyAtam cakAsyAta cakAstu cakAstAm cakAsatu | cakAsyAt cakAsyAtAm cakAsyuH 8.8 sasa saMskRtam-2 38.8600.3.3.3.3.3.3.8416-11.4.4 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S hanabhatakALa 11. daridrA = garI 1. 25-252smaipada vartamAnakALa me.va. da.pa. pa.pa. | .pa. dvi.. .. 5.5.+daridrAmi daridrivaH daridrimaH | adaridrAm adaridriva adaridrima a.pu.+ daridrAsi daridrithaH daridritha | adaridrAH adaridritam adaridrita ta... daridrAti daridritaH daridrati | adaridrAt adaridritAm adaridruH mAzArtha me.va. da.pa. pa.pa. | .. dvi.. .. 5.pu.+ daridrANi daridrAva daridrAma | daridriyAm daridriyAva daridriyAma va.pu., daridihi daridritam daridrita | daridriyAH daridriyAtam daridriyAta tu.pu.+ daridrAtu daridritAm daridratu | daridriyAt daridriyAtAm daridriyuH 12. jAgR = arg. 1-2 52smai56 vartamAnakALa bhe.. di.1. bha.pa. | bhe.. dvi.. .. 5.5. + jAgarmi jAgRvaH jAgRmaH | ajAgaram ajAgRva ajAgRma di.5., jAgarSi jAgRthaH jAgRtha | ajAga: ajAgRtam ajAgRta tu.pu. + jAgarti jAgRta: jAgrati | ajAga: ajAgRtAm ajAgaruH mAzArtha .pa. dvi.pa. pa.pa. | .. .. .. 5.pu., jAgarANi jAgarAva jAgarAma | jAgRyAm jAgRyAva jAgRyAma dvi.pu., jAgRhi jAgRtam jAgRta | jAgRyAH jAgRyAtam jAgRyAta tu... jAgat jAgRtAm jAgratu | jAgRyAt jAgRyAtAm jAgRyuH 13. cakS = kosa. 15-2mAtmane56 vartamAnakALa | hastana bhUtakALa me... vi.pa. pa.pa. | ma.pa. dvi.pa. pa.pa. 5.pu. + cakSe cakSvahe cakSmahe | acakSi acakSvahi acakSmahi di.5. + cakSe cakSAthe caDDhve | acaSThAH acakSAthAm acaDDhvam tu.pu. + caSTe cakSAte cakSate | acaSTa acakSAtAm acakSata AjJArtha , vidhyartha me.pa. dvi.pa. pa.pa. | .. di.q. .. 5.pu., cakSai cakSAvahai cakSAmahai | cakSIya cakSIvahi cakSImahi dvi.pu., cakSva cakSAthAm caDDhvam cakSIthAH cakSIyAthAm cakSIdhvam tR.pu. + caSTAm cakSAtAm cakSatAm | cakSIta cakSIyAtAm cakSIran 33 sarasa saMskRtam-2 8.8878.3.3.3.3.3.3.346-11.4.8 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Izya IDAna Ir tai 38 sarasa saMskRtam-2 88.80%D8.3.3.3.3.3.8416- 11.4.4 nitino noo i dhAtu / tvartha | ra vartamAna vartamAna | tara bhUta bhalabhUta tavya / anIya ya kartari karmaNi | AsyamAna | Asitavat | Asita |Asitavya | AsanIya | Asya | hrotum | hRtvA | DhuvAna DhUyamAna | hRtavat / hRta | hrotavya havanIya hnavya hrAvya vasitum | vasitvA | vasAna vasyamAna | vasitavat vasita vasitavya vasanIya vAsya Izitum IzitvA IzAna IzyamAna Izitavat Izita Izitavya IzanIya IDitum | IDitvA IDyamAna IDitavat IDita IDitavya IDanIya IDya mArjitum | mArjitvA | mRjat / mRjyamAna mRSTavat mRSTa mArjitavya mArjanIya mRjya mASTum | mRSTvA | mAt mATavya vazitum vazitvA uzat uzitavat uzita | vazitavya | vazanIya | vAzya zAs | zAsitum zAsitvA | | zAsat || ziSyamANa | ziSTavat | ziSTa zAsitavya | zAsanIya | ziSya ziSTvA jAgR | jAgaritum jAgaritvA jAgrat | jAgaryamANa | jAgaritavat jAgarita jAgaritavya jAgaraNIya | jAgarya caz / khyAtum | khyAtvA | cakSANa | khyAyamAna | khyAtavat khyAta | khyAtavya khyeya kzAtum kzAtvA kzAtavat |kzAtavya | kzAnIya | kzeya AnA karmaNi rUpo pATha - 13 mAM Avaze. mArgya uzyamAna kzAyamAna kzAta | ka Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( dhAtuo > gaNa-2-parasmapada - > gaNa -2-Atmapada - mRna = sApha karavuM [To Clean] zAs / sam+jhAm = besavuM [To Sit] vam = IcchavuM, prakAzavuM [To Desire] | 35+zuM = upAsanA karavI zAs = zAsana karavuM, anuzAsana karavuM [To Worship) . (To Rule] huM chUpAvavuM[To Hide] vaRl = prakAzavuM [To Shine] zuM = rAja karavuM [To Rule]. ridrA = garIba thavuM [To Be Poor]. rUM vakhANavuM [To Praise] naJ = jAgavuM[To Awake] vat = paheravuM [To Wear] sam + = bhegA thavuM[To Meet]. ma+zAs = IcchavuM [To Wish] vi+Apa+ThuM = chUTA paDavuM [To Separatel| vat = kahevuM [To Say] anu+zAn = anuzAsana karavuM [To Command) | zabdo ) ja tatsama zabdo-puliMgaH > napuMsakaliMgaHsAra = saMskAra [Culture] nIma = malina [Dirty] THIXTH = meLApa [Meeting] nIvAtra = karmanuM nAma > strIliMgaH > strIliMgaHvidya = vidyA [Knowledge] padravI = pada [Post] > napuMsakaliMga: viAnanda = devAnaMdA mAtA na = kuLa, vaMza [Dynasty] triratna = trizalA mAtA nUtana zabdo - pulliMga - manuwoza = pazcAttApa [Repentence] | > avyayaHmA = nasIba [Luck] vizeSata: vizeSa rIte [Distinctively] mahoya = mahAsAgara [Ocean]. sati = hamaNAM [Now]. pUrvamava = pahelAno bhava vanuM = kharekhara [Really] [Previous Birth] 96 = 94 [Like] [1] saMskRtanuM gujarAtI karo :1. ta va ziSyA ye hetu anuziSya guruI I jika sarala saMskRta-ra (80) , pATha-11, Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svIyadoSAn mA hrudhvam, gurUn AkhyAta sarvAn doSAn, tathaiva yUyaM mokSam 'Izidhvam, devA api yuSmAn IDIran / +-yathA kASThaM ca kASThaM ca, sameyAtAM mahodadhau / sametya ca vyapeyAtAm, tadvadbhUtasamAgamaH // samprati zAlAyAM bAlA adhIyate, na tu saMskArAn praapnuvnti| purA saMskArAnapi prApnuvantaH Asan bAlAH / ato'dhunA pitRbhyAM vizeSato jAgaritavyam, saMskArAzva secanIyAH / 5. moDDhi cakravartinaH padavIm, yadyuzyAt tadA tava sarvA ArAdhanA: prAyo niSphalIbhaveyuH / yAvat puNyaM cakAsti tAvadeva saMsAre stokamapi sukham, yadA puNyaM nazyet tadA zrImanto'pi daridriyuH / 2. 3. 4. 6. sAnukrozaH kuNikaH zIghraM zreNikamabhyait, kintu tamAyantaM avetya zreNiko viSaM psAtvA maraNamupetavAn / Aste bhaga AsInasya, tiSThati ca tiSThataH, carati carataH zayAnasya zete ca / 9. ziSyo'nAsite gurau nAsIta / [2] gujarAtInuM saMskRta karo H 1. je tIrthaMkare kahyuM te ja gaNadharoe kahyuM. te ja temanA ziSyoe paNa kahyuM ane Apa paNa tema ja kaho cho: 7. 8. rUM huM huM huM huM 7. 8. 9. 1. 2. gurunuM abhivAdana karI ziSya kahe - 'he gurudeva ! mane vidhA Apo.' dharmanI AzA kara, kAraNa ke dharmathI puNya ane puNyathI sarva Icchitane tuM prApta karIza. he mANaso ! tame jAgatA raho, jAgatAne koI bhaya nathI. 3. sAdhue melA kapaDAM paheryA hatA. sadA badhAMne tame vakhANo, koInI niMdA na karo. potAnA kuLane pUrvabhavamAM mahAvIra svAmIe vakhANyuM, tethI temaNe nIcagotra karmane bAMdhyuM. devAnaMdAe pUrvabhavamAM trizalAnA AbhUSaNo coryA hatA tethI devAnaMdAno putra harAI gayo. rAjA prajAnuM zAsana kare, guru ziSyanuM anuzAsana kare, ziSya potAnI jAtanuM anuzAsana kare. yAda karo vAkyaracanAno niyama-11 savAn / prasavAnAm rDse / ahIM eka karatA vadhAre va che, paNa te bolavAmAM suMdara lAge te mATe che. artha eka ja va no karavo. A rIte AgaLa paNa samajavuM. ahIM 'tattvad' zabdamAM tasya vavuM A rIte SaSThI tatpuruSa samAsa che. jeno artha che--'tenI jema'. hajI sarala saMskRtam-2424981 2425ATha-11 44 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] bhUTatI vigata dhUro : naM. dhAtu 1. 2. 3. cakS 4. vi + apa+i 5. 6. Iz 7. 8. mRj 9. artha gA yaha DANa vathana pra. pu. dvi.pu. tR. pu. vartamAna 1 besavuM paheravuM chUpAvavuM [4] bhUTatI vigata dhUro : naM. 35 1. uDDi 2. mRSTha 3. aiDDhvam 4. cakAddhi 5. vaSTu garIba thavuM vakhANavuM mULadhAtu gaNa pada pratyaya kALa puruSa vacana 6. acaSThAH 7. zAdhi 8. caDvam 9. auSTam [5] Assi Nsi : i. A B C D zAsitum | jAgaritvA kzAyamAna hrutvA ziSyamANa jAgaryamANa IDyamAna hUyamAna 1. hu 2. ID kzAtum 3. zAs 4. cakSu jAgaritum 5. jAgR IDitum [6] 35 dhUro : hastana AjJArtha 3 vidhyartha 2 vartamAna 3 hastana 1 |AjJArtha 3 vidhyartha 2 hastana 1 hrotum IDitvA ziSTvA khyAtvA aiDmahi | 2. E IDAna F jAgarita jAgrat kzAta hruta huvAna cakSANa ziSTa zAsat IDita |artha avasmahi 3. avazam aiData avasta avaT-D hai? sarasa saMskRtam - 2 14.382 22.22.22.415- 11.4.4 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 12 gaNa - 2 [Part -III] sAmAnya niyamo:1. aMte 6 + 24 ke zUnya = s + 24 ke zUnya dA.ta. nid + li = nitya + siA niyamathI] = net + si [guNa thatA]. 2. TUM ken + k = + 6 dA.ta. tret + la = jo + si = ne + fpa [vyaMjana saMdhi niyama - 18 mujaba] = lekSi > zuM + sthati = 6 + sthati [AgaLanA niyama - 9 mujaba] = draz + sthati [A niyama mujaba] [bhavi.nA niyamathI dro = draz + Mti [vyaMjana saMdhi niyama-18 mujaba) = drakSyati 3. vargIya cotho +t ane k thI zarU thatA pratyaya = vargIya cotho +t ane thuno dA.ta. > tik + ti = sek + ti [pUrvenA be niyama mujaba]. = net + fdha [A niyama mujaba = net + Dhi liMjana saMdhiniyama 14 mujaba]. = neDhi liMjana saMdhi niyama 21 mujaba] ti6 + tham = tir + tha{ [pUrvenA niyamathI] = nit + dhar [A niyamathI] = nid + Dham vyiMjana saMdhi niyama 14 thI] = trir + Dha: [vyaMjana saMdhi niyama 20 mujaba) = rIDha: [vyaMjana saMdhi niyama 21 mujaba) 4. ekasvarI dhAtunA AraMbhe '6' ane aMte '' + 24 ke zUnya hoya to dU no + 24 ke zUnya dA.ta.363 36 + siM = vor + si = + si ekasvarI dhAtunA prAraMbhe ,, r ane aMte vargIya cotho +, bU ke zUnya = dhAtunA prAraMbhe trIjAno cotho ane vargIya cotho +, khUke zUnya (eTale ke - | -6 nA sthAne m b - dhu thAya che.) dA.ta. + si = dho + si = dhafkSa ! jaja sarala saMskRta-ra ijaja83)Aja pATha-1ra 4 5. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. padanI asiddha avasthAmAM 28+vargIya trIjo ke cotho = snotrI + vAyatrI yotho[28 = 33 - 5 anunAsi] El.d. duh + thas = dudh + thas [sAmAnya niyama-4 bhu45] = dugh + dhas [sAmAnya niyama - ubhu45] = dug + dhas [niyama bhu45] = dugdhaH [vyaMna saMdhiniyama - 20 bhu45] maDI 28 mAM ne , Sa, s choya to maza: j, D, d thAya che. El.d. cakS + dhve = cakS + dhve = caD + dhve [mAniyama bhu45] [mAgaNanAniyama 11thI ka no so5thatau] = caDDhve [vyaMna saMdhi niyama-14 bhu45] 7. dhAtuna aMganA mate vyaM4- + bhUtanA s t pratyaya joya to te st no do5 thAya.El.d. ahan + s = ahan / ahan + t = ahan / / 8. padAjo anunAsika sivAyano vyaMjana Ave to te vargano pahelo athavA trIjo vyaMnasane pahAnta 'Sa' Doya to teno 'T' : 'DthAya. El.d. amA + s, t = amAS = amA-I / alih + s-t = aleT + s-t = aleTa - D vrazc, sRja, mRj, yaj, rAj, bhraaj|| tathA z, ch saMtavANaghAtumao -243 zUnya = aMtya vyaMnano S + 24 zUnya El.d. sRj + ta (bha bhUta hanta) = sRS + ta = sRSTa / 10. I. aMganA mate s + s pratyaya .ta.'zAs' = t, d, : +0 ___ azAt, azAd, azAH / II. maMganA mate d + s pratyaya E... 'vid' = t, d, : +0 ___ avet, aved, aveH| III. maMganA saMta s / d + t pratyaya ha... 'zAs' = t, d +0 azAt, azAd / 11. stamAM mAgha s k + 2430 mAve to s, kno do5+24 30 El.d. cakS + se = caS + se = cak + se [sAmAnya niyama 2 bhu45] = cak + Se = cakSe / > cakS + te = caS + te = caS + Te = caSTe / 8.8 sasa saMskRtam-2 8.5.8 6D.3.3.3.3.3.8.8 416-12.1.4 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. pI junA 7 mAM pAtuna te 24 + zArtha hi = 24 + dhi .ta. lih * lih + hi = lida + dhi = lida + Dhi = lIDhi / 13. s + pratyaya .ta.'As' ___ = 0+ pAhi pratyaya As + dhve = Adhve / NOTE :- // sAmAnya niyamo dhAtusAdhita naamon| 35o [-ord] 15te 59prAyaH dAgecha. 1. lih = yA2. 14-2 maya56 parasma pada - vartamAna - mAtmanepada bhe.. di.. .. / .. dvi.pa. pa.pa. 5.5.. lejhi lihaH limaH | lihe lihahe lihmahe dvi.pu., lekSi lIDhaH lIDha | likSe lihAthe lIve tR.pu. + leDhi lIDhaH lihanti lIDhe lihAte lihate paramaipada 9 hastana bhUtakALa - Atmane pada a.va. di.. .. / .. dvi.. ... 5.5. + aleham ali alijha | alihi alihahi alikahi dva.pu. + aleT-D alIDham alIDha | alIDhAH alihAthAm alIDhvam tR.pu. + aleTa-D alIDhAm alihan | alIDha alihAtAm alihata parasmapada - AjJArtha AtmAne pada me.pa. dvi.. ba.. | .. .. .. 5.5. + lehAni lehAva lehAma | lehai lehAvahai lehAmahai dvi.pu. + lIDhi lIDham lIDha | likSva lihAthAm lIDhvam tR.pu. + leDhu lIDhAm lihantu / lIDhAm lihAtAm lihatAm parasmapada 9 vidhyartha - Atmapada me.. da.pa. bha.pa. / .. .. ... 5.pu., lihyAm lihyAva lihyAma | lihIya lihIvahi lihImahi dvi..lihyAH lihyAtam lihyAta lihIthAH lihIyAthAm lihIdhvam tR.pu. + lihyAt lihyAtAm lighuH | lihIta lihIyAtAm lihIran ET sarala saMskRtam-2 .3.3.3 .3.3.3.3.3.3.8 16-12.3.4 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. duh = hoDaj. ge| -2 maya56 paraaipada 9 vartamAnakALa - Atmane pada bha.pa. dvi.. 5.. | bhe.. .. .. 5.pu. + domi duhvaH duhmaH / duhe duhvahe duhmahe dvi.pu.+ dhokSi dugdhaH dugdha duhAthe dhugdhve tR.pu. + dogdhi dugdhaH duhanti / dugdhe duhAte duhate paramaipada 9 hastana bhUtakALa - Atmane pada bhe.1. dvi.. p.p.| bhe.1. vi.. pa.pa. 5.pu. + adoham aduha aduhma aduhi aduhahi aduhmahi dvi.pu. +adhok-g adugdham adugdha | adugdhAH aduhAthAm adhugdhvam ta.pu. + adhok-g adugdhAm aduhan adugdha aduhAtAm aduhata parasma pada - AjJArtha = AtmAne pada me.va. vi.. .. | me.va. di.1. 5.1. 5.pu. + dohAni dohAva dohAma | dohai dohAvahai dohAmahai dvi.pu. + dugdhi dugdham dugdha / dhukSva duhAthAm dhugdhvam tu.pu. + dogdhu dugdhAm duhantu | dugdhAm duhAtAm duhatAm parasmapada - vidhyartha = Atmane pada me.va. da.pa. pa.pa. / .. dvi... bha.pa. 5.pu.- duhyAm duhyAva duhyAma | duhIya duhIvahi duhImahi dvi.pu.+ duhyAH duhyAtam duhyAta | duhIthAH duhIyAthAm duhIdhvam ta... duhyAt duhyAtAm duyuH / duhIta duhIyAtAm duhIran sApramANe diha = 2542vo - ubhayapahanA 35o 59 // sama sevA. 3. han = 4 . 29 / - 2 bhaya56 paramaipada 9 vartamAnakALa Atmane pada me.va. dvi.pa. pa.pa. | me.pa. dvi.pa. .pa. 5.pu. + hanmi hanvaH hanmaH | ghane hanvahe hanmahe dva.pu. + haMsi hathaH hatha / hase ghanAthe have tu.5. + hanti hataH ghnanti | hate nAte ghnate parasmapada << hyastana bhUtakALa Atmane pada me.va. di.1. pa.pa. | .. dvi.1. 1.1. 5.5. + ahanam ahanva ahanma | ani ahanvahi ahanmahi dvi.pu. + ahan ahatam ahata / ahathAH aghnAthAm ahadhvam tu.pu. + ahan ahatAm anan / ahata aghnAtAm aghnata SE AR6 saMskRtam-2 3.8.30D8.3.3.3.3.3.3.416-12.3.4 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. 5. dvi.pu. tR.yu. paraaipada pra.pu. dvi.pu. tR. pu. hantu parauMpada khe.va. - khe.va. dvi... 5.va. hanAni hanAva hanAma jahi hatam hata AjJArtha hatAm ghnantu dvi.. 5.va. 5.5. -hanyAm hanyAva hanyAma dvi.pu. - hanyAH hanyAtam hanyAta tR. pu. - hanyAt hanyAtAm hanyuH 4. vid = bhaeAvuM. ge| - 2 parasmaipaTa vartamAnakALa 5. pu. dvi.pu. tR. pu. - vettu 5. dviS = dveSa paramaipada 4.va. khe.va. dvi... vedmi vidvaH vidmaH vetsi vitthaH vittha vetti vittaH vidanti AjJArtha - vidhyartha -> khe.va. o.va. dvi.. ja.q. vedAni vedAva vedAma viddhi vittam vitta vittAm vidantu vo, ge| - 2 umayapaha khe.va. dvi... 5.va. pra.pu. + dveSmi dviSvaH dviSmaH dvi.pu.dvekSi dviSThaH dviSTha tR.pu.dveSTi dviSTaH dviSanti parastrapada o.va. 5.va. adviSma hasva hatAm - vartamAnakALa khe.va. vidyAm vidyA: vidyAt Pa.q. 5.q. ghnIya ghnIvahi ghnImahi ghnIthAH ghnIyAthAm ghnIdhvam ghnIta ghnIyAtAm ghnIran hastanabhUtakALa dvi... 5.va. khe.va. avidva avidma avedam aveH,avet-d avittam avitta avet-d avittAm aviduH vidhyartha o.va. dviSe dvikSe Atmanepada .. dvi... hanA hai hanAma hai -> ghnAthAm hadhvam ghnAtAm ghnatAm Atmanepada dvi.. ja.va. vidyAva vidyAma vidyAtam vidyAta vidyAtAm vidyuH dvi... dviSva dviSAthe dviSa Atmanepada ja.va. dviSma dviDve dviSate Atmanepada - lastana bhUtakALa dvi... dvi.. 4.9. khe.. o.va. adveSam adviSva adviSi adviSvahi adviSmahi adveT-D adviSTam adviSTa adviSThAH adviSAthAm adviDddvam adveT-D adviSTAm adviSan- adviSuH adviSTa adviSAtAm adviSata hai hai sarala saMskRtam-ra hai.3.387 8.2.28.2.3.2 pATha- 12.3.3 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraupada 9 AzArtha = Atmane pada bha.pa. di.1. pa.pa. / .. - vi.pa. pa.pa. 5.5.. dveSANi dveSAva dveSAma | dveSai dveSAvahai dveSAmahai dvi.pu., dviDDhi dviSTam dviSTa | dvizva dviSAthAm dviDDhvam tR... dveSTu dviSTAm dviSantu / dviSTAm dviSAtAm dviSatAm paramaipada 9 vidhyartha = Atmane pada me.pa. dvi.pa. ... | bhe.1. di.1. .1. 5.pu., dviSyAm dviSyAva dviSyAma | dviSIya dviSIvahi dviSImahi dvi.pu. + dviSyAH dviSyAtam dviSyAta | dviSIthAH dviSIyAthAm dviSIdhvam ta... dviSyAt dviSyAtAm dviSyuH / dviSIta dviSIyAtAm dviSIran AnA karmaNi rUpo tathA kRdanto pATha -13 mAM joIzuM. * aniyabhita 35o * asthi = Isst [napuMsaliM] a.va. di.va. 4. . pra.vi. + asthi asthinI asthIni di.vi. asthanA asthibhyAm asthibhiH asthene asthibhyaH asthanaH / pa.vi. + asthnoH asthanAm asthina, asthani asthiSu saMbo. + asthi ! asthe ! | asthinI / | asthIni ! pAtamI > ga-1-52smaipa: | liha = yA2g[To Lick] vam = GGTI 32vI [To Vomit] > gA-2 -6mayapaE: han = Ag[To Killy " ga-2 - 52smaipa dih = 35 42vo [To Anoint] |vid = [To Know] duh = hoDag [To Milk] dviS = ( gha 2j, dveSa 42vo.[To Hatel | ad = uj [To eat] : =AD * tatsama zaho -pulliMga:cetana = 94 [Living being] anAdikAla = manAhi acetana = 10q [Non-Living] [Infinite Time] SU ARE saMskRtam-2 8.8.888D8.3.3.3.3.3.8 416-12.3.4 paM.vi. - Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ > napuMsaliMga: rathanemi = 2thanemi yantra = yaMtra [Machine] > napuMsaliMga:>> strIliMga: surabhi = sugaMdha, sugaMdhI [Fragrance] zatrutA = duzmanAvaTa [Enemity] |vapus = zarI2 ['Ayus' prabhArI 35] > vizeSata: [Body] sUkSma = sUkSma [Minute] > strIliMga:ghora = dhora, mayaM42 [Horrible] | ukti = 651, 34 [Proverb] * nUtana zo - liMga:- rAjImatI = rAmatI nirgrantha = chaina sAdhu [Saint] > vizeSata:dvirepha = (bhamaro [Bee] jAtya = zreSTha dukhamA utpanna thaye, zreSTha sArameya = tthuut| [Dog] __ [Noble] gopAla = govANa [Cowherd] |nissAra = sA22ti [Worhless] pAda = 5 // [Leg] vAnta = vabheda, TI 38 [Vomitted] mahopAdhyAya = bhopAdhyAya [viziSTa | [vam dhAtunu bha. bhU..] ___ 54vInuM nAma] >> bhavyaya:yazovijaya = 64u. yazovijaya hA = DAya! [Oh No ! ] ( sUyarDa) syAya [1] saMskRtanuM gutI ze: sarve'pi jIvA icchanti jIvituM, na martum, tasmAjjIvahiMsAM hi ghorAM nirgranthA varjayantyeva / 2. Agame'pyevamevoktam - 'na hiMsyAt sarvabhUtAni' iti / ato bhoH ! janAH ! mA hadhvam sUkSmamapi jIvam / 3. 'tvaM neminA bhagavatA vAntAM mAM lekSi? kiM ko'pi jAtyo vAntaM lihyAt ?' iti rAjImatI rthnemimupdissttvtii|| yaH svaM vetti sa eva sarvaM veda / ata eva 'ya eka [= mene] jAnAti sa sarvaM jAnAti' ityAgama uktam / anAdikAlato 'jIvo jIvAya dveSTi, ajIve ca jIvasya rAga' iti prAyo dRzyate / 1. iti zanI ma ma ma pramANo na 32vo. yA vAyanA aMtana te muhAnA aMtane sUyavA mATe 59 // iti' 15||y che. 8.8 sara saMskRtam-2 38. 8 8 .8.8.8.8.8.8 416-12.8.3 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tvaM mA jahi taM sArameyam, yataH sa sArameyo'pi tvAdRkSa eva / purA gopAlA yathA dhenuH na pIDyate tathA'duhata / adhunA yantrANi na tathA duhanti / hA ! mUrkho nA dhenumapi pIDayati / ahaM na jIvAn hanyAm, kintu mama karmANyeva ghnIya / tvamapyanyaM mA hasva, svAriM mohamajJAnaJca jahi / kevalajJAnena prabhavaH sarvaM viduH / 9. [2] gujarAtInuM saMskRta karo H 1. tuM madhane nahIM cATa, kAraNa ke madhamAM asaMkhya jIvo rahelA che. jo ! te sajjano paNa madhane nathI cATatA. 6. 7. 8. 2. 3. 4. 5. kUtaro jema nissAra evA hADakAne cATe che tema tame paisA mATe bIjAnA paga na cATo ! udyama karo, nyAyathI dhanane meLavo. mahopAdhyAya yazovijayajIe sarva nyAyazAstrone jANI lIdhA ane bhaNI lIdhA. tethI teo jinazAsananA gaganamAM sUryanI jema prakAzyA. tuM zatruonA vinAzane nahIM paNa zatrutAnA vinAzane Iccha. kAraNa ke zatrune paNa na mAravA joIe. 8. 9. tame zatruo upara paNa dveSa na karyo - te khUba ja sAruM karyuM. gAyane jema govALa dohe tema zAstranA padArthone tuM doha. [3] khUTatI vigata pUro : artha| gaNa 6. pUrvabhavamAM bhagavAnanI pratimAne teNe caMdanathI lepI hatI. tethI atyAre tenuM zarIra sugaMdhI che. phUlomAM bhamarAoe madhane cAyuM hatuM, pachI vamI dIdhuM ane have bhamarAoe vamelA madhane tuM cATe che ? durjana evA anArya upara ke saMgamadeva upara bhagavAna mahAvIre dveSa karyo nathI ane gajasukumAla munie paNa potAnA sasarA upara dveSa karyo nathI mATe tame paNa bIjA koInA upara paNa dveSa na karo. 7. |naM. dhAtu 1. tiha |2.|juda |3.|vid |4.|han |5. bi |6.|vik pada kALa vacana pra.pu. dvi.pu. pR. pu. hastana 1 vartamAna vidhyartha AjJArtha vartamAna " jI 3 hastana 1 AjJArtha vidhyartha 1 hastana 2 7. vas |8.|D |9.|sz hajI sarala saMskRtam-2 jI.jI.49 90 TaEET..jI.4 pATha-12 raja Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m h h h h mh bh my [4] khUTatI vigata pUro - [ekanA eka dhAtu be vAra na vAparavA na. arthAta gaNa pada kALa puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana 1. prakAzavuM vartamAna 12. garIba thavuM hyusTana 3. IcchavuM AjJArtha 4. IcchavuM vidhyartha 5. sApha karavuM vartamAna 6.| dhikkAravuM lastana 7. mAravuM AjJArtha 8. lepavuM vidhyartha 9.| khAvuM AjJArtha [5] rU5 oLakho - ni, rU5 dhAtagaNa pada kALaparaSa vacana pratyaya artha 1. praveH 2. ddhipura 3. vAsthati 4 zAkuM: 5. DData 6. auzana 1. dhumbam 8. grISyam 9. navam [6] yogya kAmamAM AvatA rUpothI khAlI jagyA pUro :1. vaziSma, , 2. vorAma, 3. ahithAma, , nihAtIm | 4. zi , _ __ 5. navama, , , nihatAm | [7] rUpa pUro - 1. nai - - - addha - 13.SiALi - - _ _ _ 3STha ___ kuhanuM / | _, | 2. _ adugdha hatAm _ _ _ kiSanuM jaja sarala saMskRta-ra ja cha91 4jI pATha- 14 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA6 - 13 It HN dviSTa ge| - 2 [Part - IV] - A pAThamAM atyAra sudhI Avela niyamAdinuM punarAvartana tathA gaNa-ranA dhAtuonA kRdanta ane karmaNi prayogo joIzuM. * to :na dhAtu | hetvartha| saMbaMdhaka, vartamAna | vartamAna karmaNibhUta kRdanta | bhUta kRdanta kari kRdanA karmaNi kRdanta kudatta leDhum | lIvA | lihat/lihAna | lihyamAna lIDha dogdhum | dugdhvA | duhat/duhAna duhyamAna dugdha degdhum | digdhvA | dihat/dihAna dihyamAna digdha | veditum | viditvA | vidat/vidvas vidyamAna vidita 5. dviS | dveSTum | dviSTvA | dviSat/dviSANa | dviSyamANa 6. |han hantum / hatvA | dhanat/nAna hanyamAna | hata > bIjA gaNanA dhAtuonA karmaNi tu. pu. ekavacana ahIM Apela che. te AdhAre bAkInA rUpa banAvI zakAze. ni. | dhAta vartamAnakALa lastana bhUtakALa AjJArtha | vidhyartha : i / Iyate aiyata | IyatAm / Iyeta abhi+i | abhIyate abhyaiyata abhIyatAm | abhIyeta ava+i aveyate avaiyata | aveyatAm aveyeta ud-i udIyate | udIyatAm IDyate aiDyata IDyatAm IDyeta jakS jakSyate ajakSyata jakSyatAm supyate asupyata supyatAm supyeta ayUyata yUyatAm jAgaryate ajAgaryata jAgaryatAm jAgaryeta | han / hanyate ahanyata hanyatAm hanyeta astUyata | stUyatAm / stUyeta B.S ARE saMskRtam-2 .3.3.8 CDS.S.S.S.S.5.8 16-13.3.8 udaiyata udiyeta jakSyeta svap yUyate yUyeta stUyate Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. pA 13. zvas 17. cakS gAH pAyate apAyata pAyatAm / pAyeta zvasyate azvasyata | zvasyatAm zvasyeta 14. zI zayyate azayyata zayyatAm / zayyeta 15. zAs ziSyate aziSyata | ziSyatAm / ziSyeta A+zAs AzAsyate | | AzAsyata AzAsyatAm | AzAsyeta khyAyate || akhyAyata / khyAyatAm / khyAyeta / kzAyate | akzAyata | kzAyatAm / kzAyeta 18. brU ucyate / aucyata | ucyatAm | ucyeta AnA AdhAre bAkInA rUpo samajI zakAya tema che. * aniyamita 35o* go= Aya [pulliM] | gir = bhASA[strIliMga] me.. .. .. | .pa. dvi.pa. pa.. 5: vi. + gauH gAvau gAva: gI: girau giraH + gAm " giram gavA gobhyAm gobhiH girA gIbhyAm gIrbhiH 2.vi. + gave " gaNebhyaH | gire " gIrvyaH + goH " " giraH 5.vi. + " gavoH gavAm / giro: girAm sa.vi. + gavi " goSu | giri gIrSa saMmo. + gauH ! gAvau ! gAvaH !| gIH ! girau ! giraH ! ( pAtumo >> ga-1 - 52smaipa:- jvala = prazaeM [To Shine] ut + ta = vizeSa zata tarI 4, pAra > ga-1 - sAtmanepaE: pAma [To Overcome] parA + ay = nAsadhU[parAnuM palA 42] vi+ram = 242sq[To Stop] __ [To Run Away] vi+zas = bhAra, [To Kill] > ga-10-6maya5E: A/vi+kruz = yA svare 27j, gusso prati+ap = pArcha 5j 32vo / zo 42vo. [To Weep / (To Give Back] ___To Be Angry] >> 1-8-6maya5E:bhaN = pokhag [To Speak] apa+A+kR = TUra 42j [To Remove] 3. sala saMskRtam-2 383 3D3.3.3.3.3.3.3418-13.3.3 +++++ Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ > gaNa -2Atmapada - - -1 pra+sU = janma Apavo. vi+A+vam = vizeSa rIte samajAvavuM.1 -- [To Give Birth] [To Explain] na zabdoma > tatsama zabdo-puliMgaH- > strIliMga - mAva = sadbhAva [Sentiment] nizA = rAtri [Night]. > vizeSaNa - pi = vANI, bhASA sa na = saphaLa [Successful] (Speech, Language) > nUtana zabado-pulliMgaH manvokarI = maMdodarI vizvanAtha = bhagavAna [God). nAnajI = sItA guDa = goLa [Treacle] viData = bilADI [Cat] zA = sAkara [Sugar] puSya = puNiyo zrAvaka > napuMsakaliMga:viSaU = bibhISaNa zrotra = kAna [Ear] zAnana = rAvaNa taman = aMdhAru piyam pramANe rU5] na = gAya [Cow] aini.] [Darkness) mAsvat = sUrya[mAvat pramANe rU5] dudha = dUdha (Milk). [Sun] nitya = kAyama, sadA Aiways]. saMmina = saMyamI [Saint] ) avyayaH['zinuM pramANe rU5] pRzam = ghaNuM, puSkaLa [A Lot] [1] saMskRtinuM gujarAtI karo : zubhasvapnasya darzane' nizAyAM jAgaritvA na svapyAt kintu cittaM dharmadhyAnAdiSu yojayet, azubhasvapnadarzane tu svapyAt / puNyazrAvako vittairadaridrAt na tu bhAvaiH / 3. yA nizA sarvabhUtAnAM taLa nAgarti sayA 4. vizvanAzituM vadava rUchatti, svAtmAnaM tunA 1. ahIM vAkyano artha satisaptamI pramANe karavo. eTale ke zubha svapnane joye chate A pramANe artha karavo. A rIte pati padanalakhyuM hovA chatA satisaptamI hoI zake che- te dhyAnamAM rAkhavuM. ja sarala saMskRtabha-2 jI ) pATha-13 jaja Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. yairmanasA vizvanAtha: stUyate, girA sajjanaguNA nUyante, zrotrAbhyAJca kathA zrUyate te aJjasA bhavamuttaranti / sarvaM khyeyaM bibhISaNena kzAtam, mantriNo'pi vyAkhyAya viratA:, mandodaryapi vyAkzAtum prAyatata, kintu dazAnano jAnakI na pratyarpitavAn / 7. svapApAni svadoSAzca yena dviSTAH sa zIghra siddhi prApnoti / jAgRta narAH ! nityaM, jAgrato nA'sti bhayam / sArameyo'sthi leDhi, biDAlA: dugdhaM lihanti, bAlazzarkarA lIDhe, guDazca bhavatA lihyate / [2] gurAtInuM saMskRta ze :1. papA bhASAmomA saMskRta bhASA sUryanA sebha prAze cha. jenA dvArA jANavA yogya jaNAyeluM che ane karavA yogya karAyuM che tenuM jIvana saNa che. zreNika mahArAjAe atyaMta bhaktithI bhagavAna mahAvIrane stavyA. 4. Ayane hoDavA mATeta mAve che. 5. tame bhane he dharma dhoto, te dhana 4 Duro44 mAyachu. tuM tevI rIte rAja kara jethI badhAM sukhI thAya. 7. sajjanone AvavA joIe. kAraNa ke je sajjanone stave che tenA AtmAmAM sananagu prAze che. 8. te 652 204 aryu 59 2dvArA zuM prAne muza rA? 9. tanAdvArA saMskRta bhASA Hus. [3] nimnata tara vAyone vAyo janAvI surAtI ro :1. mahAvIraprabhoH viyogAd gaNadharo gautamo bhRzamarodat / 2. jinavacanAni jIvahRdaye cakAsitvA'jJAnatamo'pAkurvanti / 3. dharmo durgatiM yato janAn pAti / __ ata: tvaM saGkaTe'pi dharmaM pAyAH / dharmamahamAzAsi hRdayena, adhunA samyagAcarAmyapi tam, tvamapi hRdayena dharmamAzAsya tamAcara / tArakANi grahAzca gagane cakAsati / zrAvakA bhagavadupadezAjjakSyamevA'jakSuH / 8. trizalAmAtA zrIvIra madhyarAtrau prAsUta sukhena / 9. na dviSyAt zatrumapi, yataH pUrvabhaveSu zatrurapi mitra AsIt / 38 sarala saMskRtam-2438 D3.3.3.3.3.3.3416-13.8.8 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. kari [4] nimnokta kartari prayogonuM karmaNi karo HkarmaNi|naM. kari 7. phaizate 8. AzAsIdi 1. stuvISme 2. avrUdhvan 3. dhruvIran 4. AduH 5. astuvAthAm 6. anu 9. zAsatu |10.garidrita 11.vAddhi 12.amRSTAn [5] khUTatI vigata pUro H naM. dhAtu gaNa| pada |1.| yu |2| svap |3.| svas 4. zAs 5. vas 6.| pA hastana AjJArtha vidhyartha vartamAna "" "" kALa |prayoga puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana vartamAna | kari 1 ra 3 2 3 1 3 2 1 99 ,, 39 karmaNi |naM. kartari ,, 13. anakSuH 14. puSa 15. pedAH 99 16. vRdghi 17. teSAmade 18. rovat karmaNi hastana 7. stu AjJArtha |8.| 3+TM vidhyartha hastana | karmaNi |9.| zrU [6] sAcA karmaNi prayogo jaNAvo : 1. mAnyatAm, vyati, 3jyeta 3. sughAta, sudyuta, rugheyu: 5. peke, peDya, peTri [7] nimnokta rUponI sAdhanikA jaNAvo : dA.ta. lekSi - tid + si = liv + si [sAmAnya -niyama - 1 mujaba] = 2. vayat, vasyAt, vacce 4. nazyatu, nazrcayu:, jakSyatAm = chelR + fsa [guNa thavAthI] = teek + si [sAmAnya niyama -2 mujaba] = le+Si = [vyaMjana saMdhi niyama -18 mujaba] = lekSi| 1. Dve 2. murdhvam 3. nizrva 4. prukSe 5. vondhu 8. sarala saMskRtam-2 224 96 jI.jI.TET,TEpATha-1 344 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 14 gaNa - 3 [Part I] - A pAThamAM ApaNe trIjo gaNa joIzuM : pahelAM niyamo joI laIe. niyamo gokhyA pachI paNa rUpo gokhavA jarUrI hovAthI niyamo mAtra samajI thoDA dhArI laIe ane rUpo gokhIe to paNa cAle. hA ! dviruktinA niyamo khAsa gokhazo ! niyamo H 1. trIjA gaNanA dhAtumAM dvirukti (abhyAsa) karavAmAM Ave che. arthAt dhAtuno Adha vyaMjana svara sahita bevaDAya ane jo pahelA ekalo svara hoya to e svara bevaDAya che. dA.ta. vA vAvA| nik dviruktimAM thatA pheraphAro ninim| v s | 2. (A) vargIya bIjAno pahelo thAya. dA.ta. vargIya cothAno trIjo thAya. dA.ta. dhA st, varSAt / thAdhA, vAdhA | (B) kaMThyano teTalAmo ja tAlavya thAya. haiM no na thAya. dA.ta. van dA.ta. (C) dIrgha svarano hrasvasvara ane RR no a thAya che. vAvA nuM vavA / nAhIM nuM nahIM / o o, rR, va I (D) saMyukta vyaMjanamAM mAtra prathama akSaranI dvirukti thAya. paNa jo prathama akSara uSmAkSara hoya ane bIjo akSara aghoSa hoya to aghoSanI dvirukti thAya. dIThThI - nIThThI - niddI / paspardhA | svan dA.ta. ThThI spardhA vaslana, vun, vavat / ha| hAhA, nAhIM | sasvan / (E) mA, haiM| (A. javuM) mR, rR, pR tathA nA dviruktamAM svarano hrasva rU thAya che. dA.ta. mA ja mAmA, mimA / mR mRmR, vRTTa, viTTa| RRRRRR, RR I hA - hAhA-nAhA-nahIM-nihA / pR pRi, vii / (F) pUrvamAM rahela dviruktinA 'rU' ane 'OM' pachI koI paNa vijAtIya svara Ave to anukrame 'rU', 'OM' no 'p', 'v' thAya che. dA.ta. RR, DyU / niyama (E) thI RR thayela ane (F) thI jJa no DyU thayo (G)nina, vighna, vidh dhAtunI dviruktimAM rU no thAya ane svarAdivikAraka pratyaya pUrve dhAtunA upAMtya rU no guNa na thAya. 44 sarala saMskRtam-2444 90 4225ATha-1424 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Eu..nij * ninij = nenij + mi = nenejmi, nenijvaH, nenijmaH / svahivA24 pratyayamAM+ aneniz2am / -- 3. tRtIya puruSa pavayananA anti mane antu pratyayana pahale ati bhane atu pratyaya lAgedA - dadati / dadatu / 4. bastanabhUta tRtIya purusspddkynn|'an' prtyyn|phle us' pratyaya dAge. usmAta paDesA Ano dosanesvahI i, u, Rno gu thAya.El.d. bhI - bibhI - abibhe + us = abibhayuH / 5. mA, hA (mAtmanepada) +vyaMxnathI za3 yatA maavi|27 pratyaya joyato dhAtuna A no I thAya. mane svAhi mAvimA Ano do5 thAyache. El.d. vyaMnAhivAmAM mA. mAmA, mamA, mimA + vahe = mimIvahe / svAhi bhavi27mAM mA * mimA + ate = mimate / 5. IhA (52smai.) + vyaMnathI za3 thatA bhavi24 pratyaya = hA n| A no vilpe i / I+vyaMna mAvikA pratyaya ha.. hA. jahA + vas = jahivaH / jahIvaH / II vidhyartha tathA svarAdi avikAraka pratyaya hoya to ha no A lopAya che. EL.ta.vidhyarthamA jahA + yAt = jahyAt / svarAhimA vibhAjahA + ati = jahati / III bIpu.me..mAtra35othAya jahAhi, jahihi, jahIhi / 7. bhI+vyaM4nathI za3 yatA vi27 pratyaya bhiDe bhI + cixnathI za3 thA mavi024 pratyaya. Eu.ta. 'bhI' * bibhI+ vas= bibhivaH, bibhIvaH / parantu vi|27maaN bibheti / 8. A dA, dhaa+yaamvi|24 pratyaya = aMtya A no do5+mavi27 pratyaya Eu.d. dA - dadA + vas = dadvaH / dhA * dadhA + vas = dadhvaH / B u l pu. me 1. mAM 'dA' meM dehi bhane 'dhA' nu'dhehi' 35 thAya. C'dA'- aMgadadA + avi|27 s, dhva, t, ththI za3 thatA pratyaya ___ = dat + vidhA27 s, dhva, t, thvA pratyaya El.d. dadA + thas = datthaH / dadA + dhve = daddhve / dadA + se = datse / dadA + te = datte / D'dhA'nuaMga dadhA + mavi24 s, dhv, t, ththI 13 thA pratyaya = dhat + maavi|24 s, dhv, t, thpratyaya 3.8 sarasa saMskRtam-2 3.3.3 .3.3.3.3.3.3.8418-14.4.8 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ...ta. dadhA + thas = dhatthaH / dadhA + se = dhatse / dadhA + dhve = dhadhve / dadhA + te = dhatte / kRntImA 5 'dattaH' ityAzita prastuta niyama lAgu 53 cha. A niyamo samajI have thoDA rUpo gokhI laIe:35o :- 1. bhR = mAzraya mAvo, ma2 [Gemaya56] paraaipada 9 vartamAnakALa - Atmapada a.pa. dvi.. .. .. .. .. 5..- bibharmi bibhUvaH bibhRmaH | bibhre bibhRvahe bibhRmahe dvi..- bibharSi bibhRtha: bibhRtha. | bibhRSe bibhrAthe bibhRdhve ta... bibharti bibhRtaH bibhrati | bibhRte bibhrAte bibhrate paraaipada << hrastana bhUtakALa - Atmane pada me.va. di.1. .pa. bhe.. dvi.pa. .. 5.pu.+abibharam abibhRva abibhRma | abibhri abibhRvahi abibhRmahi dvi.pu.+ abibhaH abibhRtam abibhRta | abibhRthAH abibhrAthAm abibhRdhvam ta..+ abibhaH abibhRtAm abibharuH | abibhRta abibhrAtAm abibhrata paramaipada - AjJArtha = Atmapada me.va. dvi.. 1.1. | me.pa. dvi.. .. 5.pu.- bibharANi bibharAva bibharAma | bibharai bibharAvahai bibharAmahai dvi.pu., bibhRhi bibhRtam bibhRta | bibhRSva bibhrAthAm bibhRdhvam tR.pu., bibhartu bibhRtAm bibhratu | bibhRtAm bibhrAtAm bibhratAm parasmapada 9 vidhyartha ne Atmane pada bha.pa. di.pa. pa.pa. | bhe.. dvi.pa. bha.pa. 5.pu. bibhyAm bibhRyAva bibhRyAma| bibhrIya bibhrIvahi bidhImahi dvi.pu. bibhRyA: bibhRyAtam bibhRyAta bidhIthA: bibhrIyAthAm bibhrIdhvam tR.pu., bibhRyAt bibhyAtAm bibhRyuH | bibhrIta bibhrIyAtAm bidhIran 2. dA = mApa [maya5] paraaipada 9 vartamAnakALa Atmane pada bha.pa. da.pa. pa.pa., bhe.1. di.1. ba.. 5.pu. + dadAmi dadvaH dadmaH / dade dadvahe dadmahe dvi.pu.+ dadAsi datthaH dattha / datse dadAthe daddhve tR.. + dadAti dattaH dadati | datte dadAte 3.8 sarasa saMskRtam-2 8.38 CDS.3.3.3.3.3.8418-14.3.3 dadate Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraaipada << hyastanabhUtakALa = Atmane pada bhe.. .. .. .. dvi.. .. 5.5. + adadAm adadva adada | adadi adadvahi adadmahi dvi... adadAH adattam adatta | adatthAH adadAthAm adaddhvam tu.5. + adadAt adattAm adaduH / adatta adadAtAm adadata parasma pada - AzArtha - sAmane5 . me.va. da.pa. pa. / me.va. di.1. ba.pa. 5..+ dadAni dadAva dadAma | dadai / dadAvahai dadAmahai dvi... dehi dattam datta / datsva dadAthAm daddhvam tR... dadAtu dattAm dadatu | dattAm dadAtAm dadatAm parasmapada - vidhyartha - mAtmanepada .1. di.1. pa.pa. | .pa. dvi.. pa.pa. 5.pu., dadyAm dadyAva dadyAma dadIya dadIvahi dadImahi dvi.pu., dadyAH dadyAtam dadyAta dadIthAH dadIyAthAm dadIdhvam tR.pu., dadyAt dadyAtAm dadyuH / dadIta dadIyAtAm dadIran 3. dhA = dhaa29|| 42 [Gemaya56] parasmapada vartamAnakALa Atmane pada . .. .. .. | bhe.1. dvi.. .. 5.pu.+ dadhAmi dadhvaH dadhmaH | dadhe dadhvahe dadhmahe. di.5.+ dadhAsi dhatthaH dhattha | dhatse dadhAthe dhadhve ta... dadhAti dhattaH dadhati | dhatte dadhAte dadhate paraaipada 9 hastana bhUtakALa Atmane pada . .. .. .. / bhe.. di.1. .. 5.pu.+ adadhAm adadhva adadhma | adadhi adadhvahi adadhmahi dvi... adadhAH adhattam adhatta adhatthAH adadhAthAm adhaddhvam ta...+ adadhAt adhattAm adadhuH | adhatta adadhAtAm adadhata parasvaipada 9 AjJArtha = Atmane pada bha.pa. da.pa. pa.pa. / .pa. dvi.pa. 4.pa. 5... dadhAni dadhAva dadhAma | ddhai| dadhAvahai dadhAmahai dvi.pu.+ dhehi dhattam dhatta | dhatsva dadhAthAm dhaddhvam tR... dadhAtu dhattAm dadhatu | dhattAm dadhAtAm dadhatAm 3.8 ARE saMskRtam-2 8.8.8900.3.3.3.3.3.3.346-14.9.4 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me.va. la.. ja parasmapada vidhyartha = Atmapada bhe.. .. 1.1. | .pa. dvi.. .. 5.5. + dadhyAm dadhyAva dadhyAma | dadhIya dadhIvahi dadhImahi di.pu. + dadhyAH dadhyAtam dadhyAta | dadhIthAH dadhIyAthAm dadhIdhvam tR.pu. + dadhyAt dadhyAtAm dadhyuH | dadhIta dadhIyAtAm dadhIran 4. hA = cho'g [52smai58] | vartamAna hastana bhUtakALa . .. .. .. di.1. pa. . jahAmi jahivaH jahimaH | ajahAma ajahima jahIvaH jahImaH ajahIva ajahIma jahAsi jahithaH jahitha ajahAH ajahitam ajahita jahIthaH jahItha ajahItam ajahIta jahAti ajahitAm jahitaH jahati ajahAt ajahuH jahIta: ajahItAm AjJArtha vidhyartha | bhe... di.1. ba.pa. | .. dvi.. ... jahAni jahAva . jahAma jahyAm jAva jahyAma jahAhi jahitam / jahita jahyAH jahyAtam jahyAta jahihi jahItam jahIta jahyAt jahyAtAm jAH jahIhi jahAta jahitAma bibhivaH bibhimaH abibhayam jahItAma jahatu 5. bhI = '2 [52smai56] vartamAnakALa lastana bhUtakALa me... di.pa. pa.pa. me.. .. . . bibhemi abibhiva. abibhima bibhIvaH bibhImaH abibhIva . abibhIma bibheSi bibhithaH bibhitha abibhe: abibhitam abibhita bibhIthaH bibhItha abibhiitm| abibhIta bibhita: bibheti abibhitAm bibhIta: | abibhet abibhItAma abibhayuH 33 sa saMskRtam-2 38890108.383.3.3.346-14.4.4 bibhyati Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bibhitAm AzArtha vidhyartha nAtha | bha.pa. vi.pa. pa.pa. bha.pa. dvi.. ... bibhayAni bibhayAva bibhayAma | bibhiyAm bibhiyAva bibhiyAma bibhIyAm bibhIyAva bibhIyAma | bibhihi bibhitam bibhita | bibhiyA: bibhiyAtam bibhiyAta | bibhIhi bibhItam bibhIta | bibhIyAH bibhIyAtam bibhIyAta bibhiyAt bibhiyAtAm bibhiyuH bibhatu bibhItAma bibhyatu | bibhIyAta bibhIyAtAma bibhIyaH / na dhAtuo > ga-152smaipa:- |vi+dhA = 42, vidhAna 2 sam + dhi [saMdhiyati] = saMdhi 42vI [To Do] [To Compromise] | pari + dhA = 52 [To Wear] " ga-4-mAtmane5:- sam+A+dhA = samAdhAna 2j. sam+pad = saMpanna thaj, thaj [To Solve] [To Become] | api / pi + dhA = 742. >> ga1-3-52smaipa: - [To Close] bhI = 52 [To Fear] ava+dhA = dhyAna he hA = chosg[To Leave] [To Concentrate] > gA-3-6maya56:- ni+dhA = bhUsg, rANI bhUsg[To Keep] dA = mA5g[To Give] bhR = (ma2, mAzraya mApako A + dA = dg [To Take]] [To Fill / To Support) dhA = 52j [To Hold] >> tatsama AGTo -liMga:- | parigraha = parigraha vRddha = 5231 [Old] >> napuMsaliMga:abhilASa = cha[Wish] dhairya = pI24 [Patience] virodha = virodha [Opposition] mUla = bhUpa [Root] bhoga = moga[Enjoyment] patana = 5tana [Declination] nAza = nAza [Destruction] >> strIliMga:aviveka = avive: [Incivility] pratijJA = prtish| [Oath] garva = abhimAna [Arrogance] | zakti = dustd [Strength] ES ARE saMskRtam-2 .3.3.4 102D.3.3.3.3.3.3.8418-14.4.4 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gati = jhaDapa / avasthA [Speed] hAni = hAni, nuzAnI [Loss] : nUtana zabdo - pussiMga :daNDa = chAMDo, sADaDI [Stick] piNDa samUha [Lor] medhAvin = judvizANI [ zazin prabhAaiM ] [Intelligent] > :napuMsakaliMga skhalana = bhU [Mistake] tAruNya = vAnI [Youth] hRSIka = dhandriya [Sense Organ] muNDa = bhAthu [Head] tuNDa = bhoDhuM [Face] upAyana = leTa [Present] dazana = id [Teeth ] pada sthAna [Place] 2. [1] saMskRtanuM gubharAtI ze : 1. 3. 4. 5. = 1. brahman =zuddha yaitanyavANo [karman prabhAe ] [Supreme Spirit] vizeSa : galita = gaNI gayesuM [Melted] palita = sa36 thardha gayesa [Pale] vihIna = rahita [ Without] = solAyesa [Greedy] maryAdAsahita = bharyAhI sabhara [With lubdha Modesty ] kArin > strIliMga : lezyA = khAtmAno bheDa pariNAma Garera = kAtaratA = DAyaratA [Cowardness] revatI = revatI zrAviDA sahasA $2nAra [Creator] [ zazin pramANe 35] avyaya : = - sthAna [ Suddenly] 'gacchataH skhalanaM kvA'pi bhavatyeva pramAdataH / hasanti durjanAstatra, samAdadhati sajjanAH // na bibheti yadA cAyaM, yadA cA'smAnna bibhyati / yadA necchati na dveSTi, brahma sampadyate tadA // tAruNye gate satyapi hRSIkeSu hAniM prApnuvatsu satsu api hA ! vRddho'pi viSayAbhilASaM na jahAti / aGgaM galitaM palitaM muNDaM, dazanavihInaM jAtaM tuNDam / vRddho yAti gRhItvA daNDaM tadapi na muJcati AzApiNDam // vidhehi sarvazaktyA hi, mahAtmannAtmano rakSAm / kenA'pi sArdhaM medhAvI, virodhaM vidadhIta na // mitro ! A pAThathI thoDA zloko ApaNe joIzuM. zlokamAM zabda ADAavaLA hoya che. mATe dareka zabdano pahelA artha vicArI pachI gujarAtImAM vyavasthita goThavavA. zabdo ochA haze, artha vadhAre haze, mATe tAtparyArtha pakaDavA mATe zlokamAM na lakhelo ekAda zabda jAte umeravo paNa paDe. hai. sarasa saMskRtam - 2 4.4.3 103 8.2.1.2.2.2 pATha- 14.4.3 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAnaM bhogo nAzaH tisro, gatayo bhavanti vittasya / yo na dadAti na bhuGkte, tasya tRtIyA gatirbhavet // sahasA vidadhIta na kriyAmavivekaH paramApadAM padam / vRNate hi vimRzya kAriNaM guNalubdhAH svayameva sampadaH // mA zo pu, jAtaratAM tyana, dhairya zvedi| 8. 9. na garvaM bibhRmahe vayaM yataH patanamUlaM hi mAnaM, tvamapi mA garvaM bibhrIthAH / " [2] gujarAtInuM saMskRta karo H 1. bALako aMdhArAthI Dare che. jyAre jyAre paNa tane Dara lAge tyAre tyAre tuM navakAra gaNa. revatInI jema ame paNa sAdhuone auSadhio ApIe chIe. je mAtApitAnI AjJAno amala nathI karato te potAnI jAte ja svargano daravAjo baMdha kare che. A rAkhI mUkuM, A rAkhI mUkuM, A paNa rAkhI mUkuM - AvI lezyA parigrahanI che. A lezyAne choDavI joIe. tArI pratijJAmAM dhyAna Apa, lIdhelI pratijJAne maraNAnta upasargamAM paNa prAjJa mANaso choDatA nathI. 6. 7. huM hasa d 5. 6. 7. 8. 9. je atithione Azaro Ape che te lokamAM sajjana kahevAya che. te be jaNAe yuddha na karyuM ane saMdhi karI dIdhI. mATe teo paraspara bheTa Ape che. tuM maryAdAsabhara vastrone pahera. [3] khUTatI vigata pUro niM. dhAtu 1.I + vA [2]thA |3. vi+dhA |4.|tti+thA 5. sa+A+A |6. |juda 7.mI |8. |tiha 9. dil -- artha gaNa pada kALa |puruSa |e. va. |ddhi. va. | ba.va. vartamAna 1 hastana AjJArtha 3 vidhyartha 2 | AjJArtha 3 . hastana 1 vartamAna 3 vidhyartha | 2 hastana 1 1. traNa. 2. trIjI jaja sarala saMskRtam-2 241049244-4pATha-14STa Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] khUTatI vigato pUro :naartha |zULadhAta gaNapada kALa vacana pra.pu..ipu. tR.5. 1. dhyAna devuM vartamAna 2. Azraya Apavo hrastana 3. mUkavuM AjJArtha 4.| paheravuM vidhyartha 5. saMdhi karavI vartamAna [5] sarakhA rUpa lakho :- - mR[je rUpa dhAtunuM lakhyuM che tevuM ja pRdhAtunuM rUpa jaNAvo.] 1. 44 6. avasthA: - 2. varIta - 7. avara - 3. : - 8. te 4. 9dyAt - 9. valtha - 5. vardhva m - [6] nIce ApelA zabdomAM chupAyela rUpa zodho - [kauMsamAM Apela saMkhyA rUpanA akSaranI saMkhyAne sUcave che.] 1. nA vi tam ma ma [4]. hIM hIM tha: kha va ta [3]. 3. che ? - v sva zuM [2] 4. dha vi %i zrI thAm yA [4]. 5. ma vi Li 2 [4] [7] rU5 pUro : - 1. manahAm - 2. vimAni ajahAt bibhetu [3. vidhe - - paridhAtA OOO ja sarala saMta-2 444105 4444pATha-144 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 15 jayA - (HI6 - 15 Tel - 3 [Part - II] 35o :+ 1. hI = 43% pAbhavI [52854] vartamAnakALa hastana bhUtakALa bhe.1. da.pa. pa.pa. . .pa. di.1. 1.1. 5.pu.+ jiremi jihrIva: jihImaH | ajihrayam ajihrIva ajihIma dvi.pu.+ jireSi jihItha: jihItha | ajihaH ajihItam ajihIta tR.pu. + jiheti jihrIta: jihiyati | ajihet ajihItAm ajihrayuH AjJArtha vidhyartha 5.pu.+ jihayANi jihrayAva jihayAma | jihIyAm jihIyAva jihIyAma dvi..- jihIhi jihItam jihIta | jihIyA: jihIyAtam jihIyAta tR... jihetu jihrItAm jihiyatu | jihIyAt jihIyAtAm jihIyuH 2. mA = bhA5g [mAtmane54] vartamAna hastana bhUtakALa 5.pu. + mime mimIvahe mimImahe| amimi amimIvahi amimImahi dva.pu. + mimISe mimAthe mimIdhve amimIthA: amimAthAm amimIdhvam tR.5. + mimIte mimAte mimate | amimIta amimAtAm amimata mAzArtha . vidhyartha 5.pu., mimai mimAvahai mimAmahai | mimIya mimIvahi mimImahi dvi.pu., mimISva mimAthAm mimIdhvam mimIthA: mimIyAthAm mimIdhvam tR.pu. + mimItAm mimAtAm mimatAm | mimIta mimIyAtAm mimIran 3. hA = 4 [mAtmane56] vartamAna hastana bhUtakALa 5.pu. + jihe jihIvahe jihImahe | ajihi ajihIvahi ajihImahi dvi.pu.- jihISe jihAthe jihIdhve ajihIthA: ajihAthAm ajihIdhvam tR.pu. + jihIte jihAte jihate | ajihIta ajihAtAm ajihata SE ARE saMskRtam-2 88.590988.3.3.3.3.8416-15.9.4 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjJArtha vidhyartha bha.pa. dvi.pa. pa.pa. | me.va. dvi.. .. jihai jihAvahai jihAmahai | jihIya jihIvahi jihImahi jihISva jihAthAm jihIdhvam jihIthA: jihIyAthAm jihIdhvam jihItAm jihAtAm jihatAm | jihIta jihIyAtAm jihIran 4. nij = sva57 42 [maya5] parasmapada - vartamAnakALa Atmane pada 5.5.- nenejmi nenijvaH nenijmaH | nenije nenijvahe nenijmahe ..nenekSi nenikthaH neniktha nenikSe nenijAthe nenigdhve tu.pu.- nenekti neniktaH nenijati | nenikte nenijAte nenijate - paraaipada 9 hastana bhUtakALa Atmane pada anenijam anenijva anenijma | aneniji anenijvahi anenijmahi anenek-g aneniktam anenikta | anenikthA: anenijAthAm anenigdhvam anenek-g aneniktAm anenijuH | anenikta anenijAtAm anenijata paramaipada - AjJArtha = Atmane pada 5.pu. + nenijAni nenijAva nenijAma| nenijai nenijAvahai nenijAmahai da... nenigdhi neniktam nenikta | nenikSva nenijAthAm nenigdhvam ta... nenektu neniktAm nenijatu neniktAm nenijAtAm nenijatAm paraaipada - vidhyartha Atmane pada nenijyAma nenijyAva nenijyAma | nenijIya nenijIvahi nenijImahi nenijyA: nenijyAtam nenijyAta | nenijIthA: nenijIyAthAm nenijIdhvam nenijyAt nenijyAtAm nenijyuH | nenijIta nenijIyAtAm nenijIran mApramANe vij = sRhu~ 4sg- mayapaE35 555 samave. 5. hu = homa [52smai54] vartamAnakALa hastana bhUtakALa 5.pu. + juhomi juhuvaH juhumaH | ajuhavam ajuhuva ajuhama dvi.pu. + juhoSi juhuthaH juhutha ajuho: ajuhutam ajuhuta tR.pu. + juhoti juhuta: juhvati / ajuhot ajuhutAm ajuhavuH AzArtha vidhyartha 5.5. + juhavAni juhavAva juhavAma | juhuyAm juhuyAva juhuyAma di.Y.+ juhudhi juhutam juhuta | juhuyAH, juhuyAtam juhuyAta tR.pu. + juhotu juhutAm juhvatu | juhuyAt juhuyAtAm juhuyuH 38 sasa saMskRtam-2 88.8400D.3.3.3.3.3.3.8418-15.44 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. pR = (mara [52smai56] .... vartamAna . - bastana ta bha.pa. dvi.pa. pa.pa. / .pa. dvi.. 4.. 5.pu.- piparmi pipRvaH pipRmaH apiparam apipRva apipRma vi.pu., piparSi pipRthaH pipRtha | apipaH apipRtam apipRta tR.'.- piparti pipRtaH piprati / apipaH apipRtAm apiparuH AjJArtha vidhyartha 5.pu.- piparANi piparAva piparAma pipRyAm pipRyAva pipRyAma dvi.pu.- pipRhi pipRtam pipRta | piyAH pipyAtam pipRyAta tR..+ pipartu pipRtAm pipratu | piyAt pipRyAtAm pipRyuH 7. pR = (ma2j [525] vartamAnakALa hastana bhUtakALa 5.pu. + piparmi pipUrvaH pipUrmaH | apiparam apipUrva apipUrma dvi.pu.+ piparSi pipUrthaH pipUrtha | apipaH apipUrtam apipUrta tR.pu. + piparti pipUrtaH pipurati | apipaH apipUrtAm apiparuH AjJArtha vidhyartha 5.pu.+ piparANi piparAva pipraam| pipUryAm pipUryAva pipUryAma a.pu., pipUrhi pipUrtam pipUrta | pipUryAH pipUryAtam pipUryAta tR.pu.- pipartu pipUrtAm pipuratu | pipUryAt pipUryAtAm pipUryuH 8. R = 4 [52smaipaha] vartamAna hastana bhUtakALa 5.pu. - iyarmi iyavaH iyamaH | aiyaram / aiyava aiyama vi.pu.- iyarSi iyathaH iyUtha aiya'tam aiyata .. + iyarti iyataH iyUti | aiyaH / / aiyatAm aiyaruH mAzArtha vidhyartha 5.pu. + iyarANi iyarAva iyarAma iyyAva iyyAma di.5.. iyahi iyatam iyata | iyUyA: iyayAtam iyyAta tR.pu. + iyatu iyatAm iyatu / iyyAt iyyAtAm iya'yuH 9. viS = ghe2 [Gemaya54] paraaipada 9 vartamAnakALa - Atmane pada 5.pu. + veveSmi veviSvaH veviSmaH | veviSe veviSvahe veviSmahe dva.pu.+ vevekSi veviSThaH veviSTha | vevikSe veviSAthe veviDDhve tR.pu. + veveSTi veviSTa: veviSati | veviSTe veviSAte veviSate SS sa saMskRtam-2 8.8.8 100.83.3.3.3.3.3416-15.4.3 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parasmapada 9 hastanabhUtakALa Atmane pada bhe.. dvi.pa. pa.pa. | .. dvi.. .. aveviSam aveviSva aveviSma | aveviSi aveviSvahi aveviSmahi aveveTa-D aveviSTam aveviSTa aveviSThA: aveviSAthAm aveviDDhvam aveveTa-D aveviSTAm aveviSuH / aveviSTa aveviSAtAm aveviSata + mAzArtha - mAtmanepa veviSANi veviSAva veviSAma | veviSai veviSAvahai veviSAmahai veviDDi veviSTam veviSTa | vevizva veviSAthAm veviDDhvam veveSTu veviSTAm veviSatu | veviSTAm veviSAtAm veviSatAm parasma pada vidhyartha = Atmane pada veviSyAm veviSyAva veviSyAma| veviSIya veviSIvahi veviSImahi veviSyAH veviSyAtam veviSyAta veviSIthA: veviSIyAthAm veviSIdhvam veviSyAt veviSyAtAm veviSyuH / veviSIta veviSIyAtAm veviSIran / karmaNi prayogo :- (dareka dhAtunuM tRtIya puruSa ekavacana Apela che.] na. |dhAtu | vartamAna | bastana ..] AzArtha | vidhyartha / bhriyate abhriyata bhriyatAm | bhriyeta ahIyata hIyatAm hIyeta mIyate amIyata mIyatAm mIyeta hIyate ahIyata hIyatAm hIyeta bhIyate abhIyata bhIyatAm bhIyeta dIyate adIyata dIyatAm dIyeta dhIyate adhIyata dhIyatAm nijyate anijyata nijyatAm | nijyeta vijyate avijyata vijyatAm | vijyeta hUyate ahUyata hUyatAm | hUyeta apUryata pUryatAm priyate apriyata priyatAm priyeta aryate Aryata aryatAm aryeta |14| viSa viSyate | - aviSyata | | viSyatAm | viSyeta 3.8 sarasa saMskRtam-2 3.8.890.8.3.3.3.8.8.8418-15.4.4 hIyate FEE dhIyeta pUryate pUrvata 11| pR 12| pR |13| R Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhetum 33 sa lirica o vio co saMskRtam-2 3.3.(110.8.8.83.3.3.8418-15.4.4 na | dhAtu tvartha | saMgha vartamAna vartamAna | bhalibhUta tavya anIya kartari bhaTiza bhartum | bhRtvA | bibhrat / bibhrANa| bhriyamANa bhRta | bhartavya bharaNIya hetum hrItvA jihriyat hrIyamANa hIta / hrINa| hetavya hrayaNIya mAtum mitvA mimAna | mIyamAna mita mAtavya mAnIya hAtum hitvA jahat hIyamAna hIna hAtavya hAnIya hAtum hAtvA jihAna hAyamAna hAna hAtavya hAnIya bhItvA bibhyat bhIyamAna bhIta bhetavya bhayanIya bheya dAtum dattvA dadat / dadAna | dIyamAna 'datta dAtavya dAnIya deya dhAtum | | hitvA | dadhat / dadhAna | dhIyamAna hita dhAtavya dhAnIya dheya nektum | niktvA nenijat / / |nijyamAna nikta nektavya nejanIya nejya nenijAna hotum | hutvA juhvat hUyamAna huta hotavya havanIya havya / hAvya partum / pRtvA piprat priyamANa pRta partavya paraNIya pArya / pRtya paritum / pUrvA pUryamANa pUrNa / pUrta parItavya / paraNIya pArya parItum paritavya artum | RtvA iyUt | aryamANa Rta / artavya araNIya | arya / Arya veSTum | viSTvA veviSat/veviSANa viSyamANa viSTa / veSTavya veSaNIya | veSya 1. ni + dA = nItta / nidatta, A + dA = Atta, upa + dA = upAtta, ava + dA = avatta / avadatta vA has pro pau pipurat . Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aniyamita rUpo : : 1. pathin = bhArga [pu.] panthAnau panthAH panthAnaH panthAnam pathaH pathA pathibhyAm pathibhiH pathe pathibhyaH pathaH "" 99 "" "" patho: pathi panthAH ! panthAnau ! "" nij "" pathAm * pathiSu panthAnaH ! R = 4dhuM [To Go] hu = hobhavuM [To Offer] hrI = sAThavu, zarabhAvu [To Be Shy] pR / pR = vuM [To Fill] gA - 3 - abhayapa6 : khAnI Thebha manthin = 2vaiyAnuM 35 pe| sama4yuM. dhAtuo 2. = sva2cha 52vuM [To Clean] OM tatsabha zabdo - pussiMga :haMsa = haMsa [Swan ] zIla = zIsa, sahAyAra [Chastity] dAsa hAsa [Slave] = sevaka = seas [Servant] div = hivasa, svarga [strI.] divau divaH dyauH divam divA dive divaH "" divi dyauH ! zabdo "" dyubhyAm divo: ga - 1 - parasmaipa6 : ava + nij = dhovuM [To Wash] ava + dai = sAI $2 [To Clean ] vij = huM pAsg. [To Separate] ga - 4 - parasmaipa6 : | vi + vij = 379 + at = slug [To cut] ga - 3 - parasmaipa6 : "" divau ! "" dyubhiH dyubhyaH "" divAm ghuSu divaH ! 652vo. [To Differentiate] viS = gherI sevuM [To Surround] upa + A + dA = grhe| khu [To Accept] ga - 3 - khAtmanepadya : mA = bhApavuM [To Measure] hA = 4dhuM [To Go] ud + hA = the 4vuM [To Go High] asaMyama = niyamana na rAjavu. [Unrestrained] |nAtha = nAtha, svAbhI [Master] napuMsaliMga : apAtra = saMpAtra, ayogya [Unworthy] hai hai sarala saMskRtam - 2 4 111 4.4.4.4.3.4. pATha-9422 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chala = 542 [Fraud ] rAjya = zabhya [Kingdom ] > vizeSaza :nirdhana = nirdhana [ Poor] azakta = khazasta [Unable] iSTa = dhaychata [Desired] OM nUtana zabdopusTiMga :preSya = noDa2 [Servant ] kiGkara = thAs2 [Slave ] vidviS = huzmana [ dviS prabhAze 35] [Enemy] pathin = 2sto [Road] (ani.) > napuMsakaliga : draviNa = paisA [Money] bhUri = dhadhuM [Lot] dAridrya = garIjI [Poverty] saMjJAna = viziSTajJAna [Knowledge] madhya = vayye [Between] [1] saMskRtanuM gu4rAtI ze : 1. 2. 3. 4. 5. bhAjana = vAsA, sthAna [Utensil] | ziras = bhastas [Head] [payas prabhANe 35] 6. 7. strIliMga : | div= heksoDa, hivasa [Heaven / Day] | hAsya = hAsyAspa6 [Ridiculous] | laghu = nAnuM [Small] | prAjya = bhoTuM [Big] | nirmita = janAvesa [Product] avyaya : om = sl [Yes] | kvacit = 5yAMs [Somewhere] | ataH param = AnA pachI [After This] Havana vizeSaNa : |mita = parimita [Limited] | amRtopama = amRta Thevu so'vadAyati kIrttim, ziro'vadyati vidviSAm / dadAti draviNaM bhUri, dAti dAridryamarthinAm // adattaM nAdadIta tRNamapi kvacit / yo mitaM bhuGkte sa hi bahu bhuGkte / yo hi dadyAdapAtrAya, saMjJAnamamRtopamam / sa hAsyaH syAt satAM madhye, bhaveccA'narthabhAjanam // hatvA gurUnapi laghUnvaJcayitvA chalena ca / yadupAdIyate rAjyaM tatprAjyamapi mAstu me // ko'laGkAraH satAM ? zIlam, na tu kAJcananirmitam / tava preSyo'smi dAso'smi, sevako'smyasmi kiGkaraH / omiti pratipadyasva, nAtha ! nAtaH paraM bruve // hai sarala saMskRtam - 2 3.43 112 XXZZZZX415 - 9422 [Like Nectar] Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. 9. [2] gujarAtInuM saMskRta karo H 1. huM motathI Darato nathI. kAraNa ke jinezvara bhagavAnanA amRta jevA vacano meM pIdhA che. 2 3 4 5 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 1 2 3 - VON o 1. 2.1 [3] khUTatI vigata pUro HnaM. dhAtu artha gaNa pada kALa vartamAna 3. brAhmaNo'brAhmaNo vA yaH ko'pi nirdhanaH azaktazca bhavet tasmai dhanaM datta / ApadAM kathitaH panthAH, indriyANAmasaMyamaH / tajjayaH sampadAM mArgo, yeneSTaM tena gamyatAm // 6. 7. teo corI karatA ke jUThThuM bolatA lajjA nathI pAmatA. tapanI AgamAM karmanA lAkaDAone tuM homa. teoe hiMsAne choDI dIdhI. 18. jema haMsa dUdhamAMthI pANIne chUTuM kare che tema samyagdaSTa zarIramAMthI AtmAne judo kare che. 4. dI 5.|mA zatru sainyathI gherAyelA kumArapALa rAjAe dhairyane choDyuM nahIM. tenI kIrti devaloka sudhI upara jAya che. bRhaspati dvArA paNa paramAtmAnA guNo mApI zakAtA nathI. jema devalokamAM devo ane AkAzamAM tArA asaMkhya che tema bhagavAnamAM guNo paNa agaNya che. tuM jaina che to paNa rAtribhojana karatA lajjA nathI pAmato ? rAtribhojana choDa ane tArA AtmAne cokhkho kara. .. homavuM ApavuM dhAravuM prayoga puruSa e. va. dvi. va. ba.va. karmaNi 1 hastana kari 2 AjJArtha kartari 3 vidhyartha karmaNi 2 vartamAna kartari 3 hastana | karmaNi 1 vidhyartha kartari 2 apipUrtAm 19. |nenidhvamU| jIjI sarala saMskRtam-2 ja249113 EEEEEEEpATha-15 jI.jI Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] sAdhani 4zAvo : 1. veveSTi 2. nenekti 3. bibhIvaH 4. bibhRhi 5. dadhAti [5] 35 dhUro : 1. veviSai 3. ajiDret veviSatAm ajita 2. Ooo mimIya mimIvahi hai hai sarala saMskRtam - 2 44.3 114 ZZZZZZZ415 - 142.2 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 16 zvastana bhaviSyakALa [Part-I] gaNakArca rahita kALa ahIM dhAtunA traNa bhAga pADavAmAM AvyA che. sek = jene 'rU' umerAya. aniTu = jene 'rU' na umerAya. ver = jene 'rU' vikalpa umerAya. dhAtu - 1 svarAMta dhAtu 2. vyaMjanAnta dhAtu 1. svarAMta dhAtu- A aneka svarI tamAma dhAtuo se che. BekasvarI se ane veTu dhAtuo batAvelA che. C bAkInA ekasvarI dhAtuo ani che. 2. vyaMjanAMta dhAtu- A ani+ver dhAtuo batAvelA che. B bAkInA badhAya se che. > se svarAMta dhAtuoH dIrgha , 2 kArAMta tathA yu, 3, zu, zI, ku, , kSu, zvi, ra, zi, 5, giNa-9/pa paraspe.) tathA aneka svarI dhAtuo seTu che. A sivAyanA badhAM svarAMta dhAtuo aniTu che. > aniTu vyajanAMta dhAtuo - 6) za vuiM paDyuM, mut, ri, vivuM, va, livuM, | pracchu ni cana, nina, maga, magna, muna, prazna, mazna, vana, yuga, , rabdha, vi, vaghna, sanna, pRna 6] , zud, gi, chidra, tum, , ya, fma, vi, pa, 6, 6, di , , , dhi | , , vRdha, vanyU, yudha, gu, rAdhe, vadhu, zuddha, sAsidhu, [1] mat, hana, || mA, ula, chu, ta6, ti, tR5, 5, ti, tu, va, za, sva, kR5, ma , 45, stram (] , na, yam, ram A sarala saMskRta- jala15) pATha-16 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kruz, daMz, diz, dRz, mRz, riz, ruz, liz, viz, spRz kRS, tviS, tuS, dviS, duS, puS, piS, viS, ziS, zuS, zliS ghas, vas ha daha, diha, duh, naha, miha, uha, liha, vaha / uparoData 102 vyaMnAMta dhAtuoM aniT che. gojavA bhATe zorTa paddhati :k = zak - 1 c = muviparivasic - 6 yahIM chesse ke zabda khAve te khAgaNa Sadhe sagADI hevAno Thebha } muc, vic vagere. pAchaLa ApelI saMkhyA keTalA dhAtuo che te sUcave che. ch = pracch 1 j = bhabhuruyayusRvinityaj / svasabhara / bhramasj - 15 d = hachituayaskand sakhivinubhikSu zapasvid - 15 dh = yurAsisAbukruruvyazubaMkSudh - 11 n = mahan - 2 p = sRkSiAliluchuvazasvatitatRdRp-13 bh = yaralabh-3 m = naragayam - 4 z = daMdikkrurumRdRlivirispRz - 10 S = vipuzlikRtviduzizutudvipiS 11 s = ghavas - 2 h = dadidurunavamilih = 8 svarAntaved * svR, * sU (ge| 4 Atmane.), * sU ( ge| 2 Atmane.) * dhU - ( ge| 5 ubhaya.) * dhU ( ge| 9 ubhaya.) vyaMSThanAnta veT (33) c taJc, vrazc jaJj, taj, mRj d klid, syand, dhradh, sidh p klRp, gup, tRp, trap, dRp m kSam, za nis + kRS, takS, tvakSa h bRha, muha, stRha, sniha, snuha. naz kS akSU, az, kliz, gAha, gRha, garcha, tRha, duha, anekasvarI baghA seTche. (pRtha5529) dhAtuo vyaMjanAMta batAvela aniT + veT ekasvarI svarAMta sivAyanA seT hai sarala saMskRtam - 2 3.4.4116.4.34.4.3.3.3 415- 16.4.4 batAvela seT + veT bAkInA aniT Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasmi : ja bhaviSyakALa - 1. zvastana bhaviSyakALa 2. sAmAnya bhaviSyakALa. 1. bIje divase thanArI kriyAnuM sUcakarUpa te zvastana bhaviSyakALanuM rU5. dA.ta. nayapura anta = te AvatI kAle jayapura jaze. * zvastana bhaviSyakALanA pratyayo * parasmapada Atmapada tAmi | tAvaH | | tAde | tAsvade | tAmache tAsi | tIstha: tAstha | tAse | tAsAthe | tAdhve tA / tArau - tAra: | ta | tAra | tIraH pratyayo mATenI sAmAnya sUcanA: AzIrvAdanA parasmapadI pratyayone choDIne bAkInA badhA pratyayo vikAraka che. ane tyAM guNano niyama lAge che. zvastana bhaviSyakALa vagerenA nuM tathA tu thI zarU thatA pratyaya pUrve seTu dhAtune nitya 'rU' lAge. vedhAtune vikalpa 'ruM lAge. aniTu dhAtune 'ruM na lAge. dA.ta. = gaNa - 1 parasmapada . ekavacana | kivacana | bahuvacana prathama pu. rUpa ntiAzmi | sAntAsvaH | zAntArama: artha - huM jaIza | ame be jaIzuM ame badhAM jaIzuM dvitIya pu. gantAsi gantAsthaH | gantAstha artha na | tuM jaIza | tame be jazo | tame badhAM jazo tRtIya pu! rUpa + T gantA gantArau / gantAraH artha | te jaze | te be jaze | teo badhAM jaze ja cha kALanA sAmAnya niyamo : 1. dhAtunA aMte , che, , hoya to teno ja thAya. dA.ta. che ke dhotA dhvastana. | dhAsthati sAmAnya. adhAt kriyAti. adhAt adhatana. dheyAt AzI.] jo - mAtA ! nai - mattAtA - zAtA ! jaja sarala saMskRtama-ra 11 jApATha-1644 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. dA.ta. mi (gaNa 5 A. pheMkavuM) = mAtA / OMI (gaNa 4 A. naSTa thavuM) = vAtA / tI - (gaNa 5/4 A. coMTavuM) = tAtA ke letA / ma - (gaNa 9 u. hiMsA karavI) = mAtA / anya kALamAM paNa 'A' karavo. 3. A dazamA gaNa sivAyanA nave gaNanA mULadhAtu para ja samAna rIte cha kALanuM kArya thAya. arthAt gaNanI nizAnI lAge nahiM. dA.ta. gantAsmi / B dazamA gaNanA dhAtune guNa - vRddhi saha 'ay' lAge. dA.ta. thayitAsmi / gu, dhUp AdimAM vikalpe Ay lAge. oviSyati / zopAyiti / (1) azno bhU Adeza thAya. mavitA / bhaviSyati / amRt| amaviSyat / (2) brU no vak Adeza thAya. va| / vakSyati / DavAva / avoSat / (3) vraN no prakh ke man Adeza thAya. dA.ta. bhraSTA / ma mRg ane vRd + vyaMjanathI zarU thatA vikAraka pratyaya = - mrUt ane dra + vyaMjana vikAraka pratyaya dA.ta. praSTA / draSTA / parantu jyAre seT no 'rU' lAge tyAre ar thAya che. dA.ta. samRt + rU + tha = sarnitha / 'ridrA' no 'A' lopAya paNa adyatanamAM vikalpe A lopAya. dA.ta. varidriSyati / avaridrIt - anadrAsIm / 4. 5. 6. 7. A pramANe anya kALamAM paNa Ja karIne rUpo karavA. mi, mI, vImAM vikAraka pratyaya pUrve mA~ thAya. ane htI mAM vikAraka pratyaya pUrve vikalpe A thAya. 8. 'man' ane 'nas' + aghoSa vyaMjanAdivikAraka pratyaya Ave to vikalpa seTno rU na lAge tyAre dhAtunA 6 pachI r umerAya. dA.ta. man + tA = ma| |parokSamAM magna / nas + tA = naSTA ke nazitA / parokSamAM nak + tha = pakSa no rahyA ane vA Adeza thAya. parokSamAM vikalpe thAya. 9. nanaSTha | dA.ta. dhyAtA / vazAtA / parokSamAM annakSe / tema ja paraaipadamAM vau / AtmanepadamAM - vacce / parasmaipadamAM - vavazo | AtmanepadamAM - vavaze / jIjI sarala saMskRtam- 244118 444.2.-.-japATha-16,44 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitro ! AmAM 1-2 dhAtuone ja je niyamo lAgu paDe che tenA niyamo gokhavAnA badale rUpo ja gokhI lo to cAle ! Akhare rUpo to gokhavAnA ja che ne ! 3po : 1. bhU = gae - 1 - parasmaipaha 2. zuc = ge| - 1 - parasmaipaha khe.va. .q. ja.va. dvi.. khe.va. dvi.pa. bhavitAsmi bhavitAsvaH bhavitAsmaH zocitAsmi zocitAsvaH zocitAsmaH bhavitAsi bhavitAsthaH bhavitAstha zocitAsi zocitAsthaH zocitAstha bhavitA bhavitArau bhavitAraH zocitA zocitArau zocitAra: 3. gaiH gAtAsmi gAtAsvaH gAtAsmaH gAtA gAtAsthaH gAtAstha gAtA gAtArau gAtAraH 6. = gae! - 1 - parasmaipaha 7. 5. netAsmi netAsvaH netAsmaH netAsi netAsthaH netAstha netA netA netAraH nI = ge|- 1 - parasmaipaha gup = gaza - 1 - - paraaipada gopAyitAsmi gopAyitAsi gopAyitA & - 4. naz = gae - 4 - parasmaipaha nazitAsmi nazitAsvaH nazitAsmaH naMSTAsmi naMSTAsvaH naMSTAsmaH nazitAsi nazitAsthaH nazitAstha naMSTAsi naMSTAsthaH naMSTAstha nazitA nazitArau nazitAraH naMSTA naMSTArau naMSTAraH Atmanepada netAhe netAse netA gopAyitAsvaH gopAyitAsthaH gopAyitA mI = gae - parasmaipa6 & Atmanepada tasva netAsmahe tAsAthe netAdhve netArau netAraH gopAyitAsmaH gopAyitAstha gopAyitAraH mAtAsmi mAtAsvaH mAtAsmaH mAtAsa mAtAsthaH mAtAstha mAtA mAtArau mAtAraH hai sarala saMskRtam - 2 4.43118.4.4.1.1.1.2.pATha- 16.4.4 mAtAhe mAtAsvahe mAtAsmahe mAtA mAtAsAthe mAtAdhve mAtA mAtArau mAtaraH Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - . -- . . letA 8. lI = 1 - 4 - sAtmane56 ... .. letAhe letAsvahe letAsmahe visepe lAtAhe lAtAsvahe lAtAsmahe letAse letAsAthe letAdhve vipa lAtAse lAtAsAthe lAtAdhve letArau letAraH vidhe lAtA lAtArau lAtAraH 9. cur = 1 - 10 - 52smaipa corayitAsmi corayitAsvaH corayitAsmaH corayitAsi corayitAsthaH corayitAstha corayitA corayitArau corayitAraH & mAtmane56 corayitAhe corayitAsvahe corayitAsmahe corayitAse corayitAsAthe corayitAdhve corayitA corayitArau corayitAraH 10. sRj = 111-5-52smaipa | 11. dRz = 1 - 5- 52smaipa sraSTAsmi sraSTAsvaH sraSTAsmaH / draSTAsmi draSTAsvaH draSTAsmaH sraSTAsi sraSTAsthaH sraSTAstha | draSTAsi draSTAsthaH draSTAstha sraSTA sraSTArau sraSTAraH | draSTA draSTArau draSTAraH 12. masj = gae! - 5 - 52smaipa | 13. vRt = 9 - 1 -mAtmane56 maGktAsmi maktAsvaH maGktAsmaH vartitAhe vartitAsvahe vartitAsmahe maGktAsi maktAsthaH maGktAstha vartitAse vartitAsAthe vartitAdhve maGktA maGktArau mngktaarH| vartitA vartitArau vartitAraH 14. smR = 1 - 1 - 52smaipa | 15. zak = ge| - 5-5256 smAsmi smartAsvaH smartAsmaH | zaktAsmi zaktAsvaH zaktAsmaH smartAsi smartAsthaH smartAstha | zaktAsi zaktAsthaH zaktAstha smartA smartArau smartAraH | zaktA zaktArau zaktAraH thoDA rUpo pachInA pAThamAM joIzuM. paNa, je rUpo ahIM na ApyA hoya chatAM samAna ja hoya te jAte samajI levA. bhagai 652thI glai, dhe vagaire, gam 652thI hanva3. 3.8 sarasa saMskRtam-2 3.8.8(120.3.3.3.3.3.8.8416-16.4.4 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to patIn patibhiH patyuH patiSu aniyamita rUpo - 1. pati = pati, mAlika [5] prathamA vibhakti patiH | patI patayaH |dvitIyA vibhakti patim tRtIyAvibhakti patyA patibhyAm caturthI vibhakti patye patimyaH paMcamI vibhakti SaSThI vibhakti patyoH patInAm saptamI vibhakti patyau saMbodhanavibhakti pate ! ( patI ! pataya: ! 1 dhAtuo > gaNa-1-paraupadaH- | nai = plAna thavuM [To Fade] mAm =humalo karavo [To Attack] [6 = bolavuM[To Speak] q/3+svak = ukaLavuM, ukALavuM | nivam = paheravuM [To Wear] [To Boil] [TuM = doDavuM, pIgaLavuM pratimAn = javAba Apavo. [To Run/Dissolve] [To Answer] | =gAjavIja karavI [To Thunder]. vistarka zoka karavo [To Moun] ndra = bUma pADavI [To Shout] 36 = bALavuM [To Burn] nai = thAkI javuM[To Be Tired] n = phaLavuM[To Benefit]. ra+mU = parAbhava karavo [To Defea] > pulliMgaHviSA = kheda [Sorrow]. pRthivIpati = rAjA [King] nakka = janaka rAjA Rpi = vAMdaro [Monkey]. pramava = prabhava cora khUmAra = jebUkumAra pati = vara, mAlika [Husband] gRta = ghI [Ghee] ) napuMsakaliMgaH thana = kathana (Narration] ja sarala saMskRtama-ra vetan = mana thi pramANe] [Mund] na = sainya [Army] vaiSaN = saMkaTa [Problem] | rASTra = deza [Country] nivartana = aTakavuM (Cessation] | strIliMgaHsaMdhya = sAMja [Evening] vibhUti = moTAI, aizvarya [Might] vRddhi = buddhi [Wisdom]. | vanaputA =halakAI [Inferiority] | bhavitavyatA = nasIba [Luck]. 1ra1) jApATha-16 chaka Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA = hI [Sainthood] . [ bhavyaya:> vizeSata: | divAnizam = hivasa rAta [humo prasanna = puza [Happy] HHISLP H412] [Day/Night] anurUpa = yogya [Eligible/Capable] kalye = std. [Tomorrow] mAyAma [1] saMskRta, gurAtI aze :1. zvo yadA sUryaH cakAsitA tadA vayaM bhoktAsmaH / 2. 'zvo rAjagRhaM mahAvIro jina AgantA' iti zrutvA'tIva prasannIbhUtaH zreNikaH preSyaM niSkAn svAlaGkArAMzca dattavAn / te samyak pravrajyA pAlayitAraH, ato mA zaGkA kuru / zvo'haM zatruJjayagiriM gantAsmi, tatrA''AdinAthajinapratimAM dRSTAsmi, nantAsmi ca / zvaH kiM bhavitA ? zvo vayaM vartitAsmahe na vA ? ityapi jJAtuM vayaM na shknuvntH| adyA'pi janAH snAnti, kalye'pi snAtAraH tathApi malImasamidaM zarIraM na nirmliibhvitaa| anurUpaH patiH ko'syA bhaviteti divAnizamacintayat tajjanako janaka: pRthivIpatiH / zvo'haM zocitAsmi gAtAsmi vA ko jAnAti? 9. zuddhena cetasA'dya namaskAramahAmantraM japa, kalye vaiSamye tadeva tvAM gopaayitaa| [2] gurAtInuM saMskRta rI :1. tArAputrane DuM zodhAza, tuM viSA / 2. 2. sAvAMharAmo bhane anusare cha, bhATe dusAne 31za to tamo. 5934ze. 3. kAle jyAre te gAze tyAre haraNo Avaze. te jovA mATe kAle ame nagaramAM vAnA chI. huMchAzane mathIza, mAkhaNa meLavIza, ghIne karIza... e pramANe te svapnane jove che. 5. Ise bhagavAnanI pratimAna zana zaza, pUza 5chI 04 4bhIza. 6. satamArAnI bhAtA nAmAvatosame zodhAzu. 7. dayA dona te zatru4yAI ze.hu~ 59.za. 8. Apa 4mAranI saMpatti yo2deg mA prabhArI prabhave viyArthya. 9. tAthana sAthucha 3 moThe? teIsad tell ase. SE ARE saMskRtam-2 4.4.4.122.8.3.3.3.3.8.456-16.4.4 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] naM.| rUpa 1. oddhAAE 2.| tAra: 3.| kSetAsmaH 4. RmitA khUTatI vigata pUro H mULadhAtu 5.| svAvitAstha 6.| pRSThaI 7.| mA 8.| patitAsvaH 9.| rettAsthyaH [4] khUTatI vigata pUro H- [zvastanabhaviSyakALanA ja rUpo vAparavA.] | naM. dhAtu gaNa artha vacana rUpa 1. nam 2.| ras 3.| ni+yun 4.| chid 5. hiMsa 6.1nA 7. Th 8.| sukS 9.18 [5] rUpa pUro H 1. 3. netAdhve artha gaNa puruSa vacana draSTAstha puruSa 1 1 2 3 1 ja jI 2. hajI sarala saMskRtam-2844123 1 3 1 2 1 3 3 bhaGktAraH 445ATha-16,44 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 10 qstana bhaviSyakALa [Part-II] cha kALanA sAmAnya niyamo 1. 'pR dhAtu adhatana ane AzIrvAdArthasivAya parasmapadI banedA.ta. kSiA 2. 'praEUR dhAtune parokSa sivAya jyAM se no rU lAgavAno hoya tyAM badheya dIrgharuM lAge. dA.ta. gItA 3. -ttama mAM parokSa tathA cAra kALa choDI svarAdi pratyaya para ' no Agama thAya. (-umerAya che.) dA.ta. 'rama - tA'tama - namatA | 4. ku, mudda, nu, nis (veTa) + 24 ke zUnya dA.ta.'' - drodha, to no dhuM ken thAya. +24 ke zUnya dro, droditA 5. nad +24 ke zUnya dA.ta. nar + ta =naSThaT I = nagdha +24 ke zUnya nanam + tha = nanam + tha = nana . 6. ' dhAtu tathA dIrgha zra kArAMta dhAtuone parokSa bhUtakALa, AzIrvAdArtha ane paraaipada adhatana bhUtakALa sivAyanA rUpamAM vikalpa dIrgha ruM lAge. dA.ta.vR varItA / varitA | parokSamAM ravaritha I te rItA / RritA | AzIrvAdamAM varipaSTa che 7. upAMtya hrasva R vALA aniTu dhAtu + aghoSa vyaMjanathI zarU thatA vikAraka pratyaya Ave to 'OM no vikalpa 'gar ke ' thAya. parantu pRga, zuM dhAtumAM nitya '6' thAya che. dA.ta.5 + = draSNa | paMtha | vartha . 8. I adhi+{ +kriyAtipatyartha tathA adhatananA pratyaya. = madha + + kriyAtipatyartha tathA adhatananA pratyaya. ahI '' Adezavikalpa thAya ane tyAre guNa na thAya. dA.ta. dha + + 1 + ta = 3 dhyaSTi , maaSTa | madha + 4 + ft + ca = dhyAgrata, svaiSyati | II. parokSa vagere kALamAM 'huM' no 'T' thAya che. 'T' thayA pachI kALanA pratyaya avikAraka gaNavA. dA.ta. dha + + + = dhino 9. Rtu, vRta, kR6, tR6, nRt ATalA se dhAtuone adhatana sivAyanA sAdi pratyayo para vikalpa rU lAge. dA.ta. RrviSyati | Rti sarala saMskRta-ra Aijalara)zazazazazazapATha-174 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. 'vij' (1915 mA./7 5./3 6.) dhAtune imANe tyAre gu na thAya. EL.ta. vij + i + tA = vijitA / 11. mAzIvAno sIdhvam, parokSano dhve mane adyatananA dhvam pratyaya pUrva I. dhAtuna te a A sivAyano sva2 yato dh no Dh thAya che. II. parantu jo tenI pUrve rU hoya ane rUnI pahelA aMtaHstha De Tu hoya to dhu novilpe Dh thAya che.... kR + dhve = cakRDhve / vR + dhve = vavariDhve - vavaridhve / * stana mAviSyANAniyamo 1. iS, ruS, riS, saha, lubh mA pAya dhAtumA 5. mAvi.nA pratyayanI pUrva vi85 'i' dAge. iS + iS + tA = eSitA eSTA / lubh + lubh + tA = lobhitA : lobdhA / 2. saha, vaha dhAtumA nyAre h no Dh thAyasane te Dh no pachInA Dh 52 pothAya tyAre pUrvanA 5 no ja thAya che. El.d.'saha' + saha + tAhe = sad + dhAhe = sad + DhAhe __= soDhAhe athavA sahitAhe / vah + voDhAsmi / 3. klup (Atmanepa6 3) dhAtu vipe parasmaipa bane cha. ane tyAre 'i' na mA... klaptAsmi / kalpitAhe, kalptAhe / 35o:- 1. muha - 4/P 2. tRp - 4/P mohitAsmi mohitAsvaH mohitAsmaH tarpitAsmi tarpitAsvaH tarpitAsmaH moDhAsmi moDhAsvaH moDhAsmaH tapAsmi tasviH tasmiH mogdhAsmi mogdhAsvaH mogdhAsmaH |traptAsmi traptAsvaH traptAsmaH mohitAsi mohitAsthaH mohitAstha tarpitAsi tarpitAsthaH tarpitAstha moDhAsi moDhAsthaH moDhAstha | tAsi tasthiH tapasthi mogdhAsi mogdhAsthaH mogdhAstha | traptAsi traptAsthaH traptAstha mohitA mohitArau mohitAraH | tarpitA tarpitArau tarpitAraH moDhA moDhArau moDhAraH | taprtA tartArau tAraH mogdhA mogdhArau mogdhAraH / traptA traptArau traptAraH 3.8 sarasa saMskRtam- 2414 124.S.3.3.3.3.8418-17.8.8 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5da 3. saha - 1/ A 1 4. spaza-6/P sahitAhe sahitAsvahe sahitAsmahe | spraSTAsmi spraSTAsvaH spraSTAsmaH soDhAhe soDhAsvahe soDhAsmahe | spAsmi spaSTa svaH spaSTa smaH sahitAse sahitAsAthe sahitAdhve | spraSTAsi spraSTAsthaH spraSTAstha soDhAse soDhAsAthe soDhAdhve | spAsi spasthiH spaSAstha sahitA sahitArau sahitAraH | spraSTA spraSTArau spraSTAraH soDhA soDhArau soDhAraH | sparTA spArau sparTAraH mitro! dareka dhAtunA rUpo ApavA zakya na hovAthI darekanA pra. pu. ekavacana ApIe chIe tenA AdhAre bAkInA rUpo samajI zakAze. [ubhayapadImAM kyAMka mAtra eka ja rUpa ApyuM che.] na. dhAtu rUpa gaNa/| na. dhAtu rUpa gaNa/ 56 1. aGg aJjitAsmi 7/P | 11. guh gRhitAsmi 1/U aGktAsmi gRhitAhe 2. ud+ay udayitAhe 1/A | 12. grah grahItAsmi 9/U 3. i etAsmi 2/P | 13. cakS khyAtAhe 2/A 4. adhi+i adhyetAhe 2/A kzAtAhe 5. ud+i udetAsmi 2/P| 14. jAgR jAgaritAsmi 2/P 6. iS [iccha] eSitAsmi 6/P | 15. tRh tarhitAsmi /P eSTAsmi 7. R asmi 1/P | 16. daridrA daridritAsmi 2/P 8. kRS kraSTAsmi 6/P| 17. daha dagdhAsmi 1/P kAsmi daz daMSTAsmi 1/P karitAsmi 6/P duh dogdhAsmi 2/ karItAsmi dih degdhAsmi 2/0 10.gAh gAhitAhe 1/A | 21. guh drohitAsmi 4/P gADhAhe / drogdhAsmi, droDhAsmi 3.8 sa saMskRtam-2 3.3.8 126.3.3.3.3.3.3.8416-17.3.3 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na. dhAtu rUpa gaNal |na. dhAtu rUpa gaNa, pada - pada 22. naha naddhAsmi 4/P |34. vR varitAsmi-he 5/U 23. bandh banddhAsmi 9/P | varItAsmi-he 24. brU vaktAsmi 2/0 |35. zR zaritAsmi 9/P 25. bhrasj bhraSTAsmi 6/U zarItAsmi bhaSTasmi 36. sad sattAsmi - 1/P 26. muha mohitAsmi 4/P |37. sah / sahitAhe 1/A mogdhAsmi, moDhAsmi / soDhAhe 27. mRj mArjitAsmi 2/P |38. sAdh sAddhAsmi 5/P mASTAsmi 39. sidh sedhitAsmi 4/P 28. mRz mAsmi 6/P seddhAsmi mraSTAsmi 40. zI zayitAhe 2/A 29. ruha roDhAsmi 1/P |41. snih snehitAsmi 4/P 30. labh labdhAhe IA sneDhAsmi 31. liha leDhAsmi 2/U |42. smR smAsmi 1/P leDhAhe 43. svap svaptAsmi 2/P 32. vah voDhAsmi 1/U |44. he hAtAsmi 1/U voDhAhe hAtAhe 33. vij vektAsmi 3/U |45. spRz spRSTAsmi 6/P vektAhe spasmi * karmaNinA rUpo karavA mATe uparokta badhA niyamo lagADI AtmapadanA pratyayo ' lagADavA te karmaNi prayoga. ha.ta. tena parvataH roDhA = tena dvArA parvata yAze. 38 sarasa saMskRtam-2 8.38 127.8.3.3.3.3.3.8418-17.4.4 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhIbhyaH dhiyAH, " dhInAm aniyamita rUpo - | 1. zrI = sabhI - -- 2. dhI = buddhi zrIH zriyau zriyaH / dhIH dhiyau dhiyaH zriyam " " dhiyam " " . zriyA zrIbhyAm zrIbhiH dhiyA dhIbhyAm dhIbhiH zriyai, zrIbhyaH dhiyai, zriye dhiye zriyAH, zriyaH dhiyaH zriyAH, zriyoH zriyAm, dhiyAH, dhiyoH dhiyAm, zriyaH zrINAm dhiyaH zriyAm, " dhiyAm, " zriyi dhiyi zrIH ! zriyau ! zriyaH ! dhI: ! dhiyau ! dhiyaH ! -pAtumA > ga-1-52smaipa: .. [To Be Arround] sam+A+car = Aya2 [To Imply] nira+mA = nibhAe 2 [To Create] >> ga-2 - bhaya56:- ma pADavI [To Yell / Shout] abhi / A+han = bhAraj [To Hit] prati+vac = 4 5vo, abhi+stu = quusiqu[To Praise] | vayanamA5g[To Answer] , ga-2-52bhai56: vi+niryA = 4 // 23j, nIsil 8Q snu = 43 [To Flow] [To Go Away] pari+i = AsapAsa ho, AsapAsa32j| zrISu dhISu > pulliMga : mahAtman = mahAtmA [Saint] [Atman matsya = bhA7 [Fish] prabhAyo 35] gurumandira = gurumahi2 [Temple] | Atura = 0 [3vayitro] __ [Patient] ST ARE saMskRtam-2 8.3812).8.3.3.3.3.3.8415-17.9.4 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durbhikSa = hustu [Famine] zrI = sabhI [Wealth] nigraha = CASS[War] rAjadvAra = 2 / 4 42 // 2, 2 / 4 62vAne bAndhava = (mA[Brother], s|| [Royal Court] vyAdhi = ro| [Disease] pratijJA = pratisu [Oath]] svAmin = svAmI [zazin prabhArI] | dhI = buddhi [Intelligence] [Master]] > napuMsaliMga:arbudAcala = mA parvata cihna = thila [Sign] >> strIliMga: vyasana = saMha2 [Calamity/Difficulty] sampatti = saMpatti [Wealth] darzana = zana [Observation] 3. [1] saMskRta gurAtI ze :1. jale matsyA mAM dRSTvA'vagADhAraH / 2. kalye jambUkumArAdayaH te pravrajitAraH / jinAlayamahaM mArjitAsmi, tvaM gurumandiraM mASAsi / AyuHkSayeNa zvo mAsi, divaJcaitAsi / zvo ye rAjagRhaM gantAraH te mahAvIraM jinaM dRSTvA prasattAraH / vivekaH saha sampattyA, vinayo vidyayA saha / prabhutvaJca zriyopetam, cihnametanmahAtmanAm / / 7. Ature vyasane prApte, durbhikSe zatrunigrahe / rAjadvAre smazAne ca, yastiSThati sa bAndhavaH // dIyate Atmano doSaH, na dIyate doSaH (= dis) pare / na doSaH svAmimitrANA, karmadoSo hi dIyate / / jarA yAvanna pIDayati, vyAdhiryAvanna vardhate / yAvadindriyANi na nazyanti, tAvaddharmaM samAcaret // [2] gurAtInuM saMskRta ze :1. alsised Ayane bhA2ze, mATe tuM 4IthI 4 mane tamane 124d. 2. gajasukumAlamuni dIkSAnA divase ja kevalajJAnane meLavaze. 3. I giranAra 652 yaDhIza, neminAtha bhagavAnane vahIza mane puuch|. 4. khaDUMmarIza. 5. sAThe sAMThe ku~rAsare zana bhATe 4za. 8.8 sasa saMskRtam-2 .3.3. 8 8 8888.8.8418-17.8.8 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni. rUpa 6. rAtre huM nahIM jamuM. kAraNa ke gaIkAle ja meM pratijJA lIdhI che. 7. kAle hemacaMdrAcAryajI Avaze' - A pramANe sAMbhaLI kumArapALa rAjA atyaMta khuza thayo. tuM dhyAna karIza, pachI mana prasanna thaze. 9. Abu parvata upara tuM mane yAda karI bhagavAnane namaskAra karIza e pramANe huM vizvAsa rAkhuM chuM. [3] rU5 oLakhAvo :mULa dhAtu pratyayagaNa artha te ja puruSanA bAkI rahelA rUpo 1. droDhAtha: 2. pavitA: 3. pratipadImmade 4. jhayitALe 5. yatitAra: 6. vitAzi 7. nadhAsvade 8.vivitAmi 9. vanitA [4] joDakAM joDo - [5] rUpa pUro - B 1. 6 - 5IU - UvitAstha: 2. ghU - 1/I-dhUcitAra 3. dhU - DIU - potAnA 2.niSitAzmi 4. ghU - 6/P-vitAde 5. dhU - 10/U - ghavatAra:+dhotA2: | | | | | | | | | | | mAtA ja sarala saMskRtabha-ra jala30)& &pATha-174 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 18 sAmAnya bhaviSyakALa & kriyAtipatyartha sAmAnya bhaviSyakALa - koI paNa bhaviSyamAM thanArI kriyAnuM sUcaka rUpa te sAmAnyabhavi.nuM rUpa. dA.ta. sa nA pura niSpati = te nAgapura jaze. zvastana bhaviSyanA sthAne sAmAnya bhaviSyano paNa prayoga thAya che. sAmAnya bhaviSyakALanA pratyayo parastrapada Atmane pada syAmi syAvaH syAmaH / sye syAvahe syAmahe syasi syatha: syatha syase syethe syadhve syati syataH syanti syate syete syante > kiyAtipatyartha - prathama kriyA upara bIjI kriyA AdhAra rAkhatI hoya tyAre A arthanA (pratyaya yukta) rUpo vaparAya che. A kriyAtipatyarthane saMketArtha paNa kahe che. tema ja AnA rUpo saMbhAvanAmAM vaparAya che. dA.ta. jo te bhaNyo hota to pAsa thAta. __ = yadi saH apaThiSyat tarhi uttIrNo abhaviSyat / kiyAtipatyarthanA pratyayo parasmapada. Atmane pada syam syAva syAma / sye syAvahi syAmahi syaH syatam syata / syathAH syethAm syadhvam syat syatAm syan / syata syetAm syanta kriyAtipasyarthamAM rUpa banAvatI vakhate hyastanabhUtakALanI jema A umeravo. te mATenA niyamo badhAM hastana bhUtakALanI jema ja samajavA. uparokta bannenA badhAM pratyayo vikAraka ja che. sAmAnya bhaviSyanA ane kriyAtipatyarthanA niyamo 1. in ane hrasva 2 kArAMta aniTu dhAtu seTu bane tethI phu lAge. dA.ta. 'dama niSpati. aniSTa '+ +riSyati . garit ! 'vRke svariSyati | svariSyan aa 2. rUno Adeza pAm thAya. jaja sarala saMskRta-ra 134 pATha-18/4 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ El.d.i. gamiSyati / agamiSyat / (27mA 55 // idA... gam + jigamiSati) 3. klup, vRt, vRdh, zRdh, syand mA pAya dhAtuvi85 52smaipahI bane bhane tyAre 'i' nA.El.d.'klup' - kalpsyati / akalpsya t / mAtmanepamA kalpsyate - kalpiSyate / akalpsyata - akalpiSyata / uparokta pAMca dhAtu IcchAdarzakamAM paNa vikalpa paraaipada bane che. E...klup + cikalpiSate - ciklapsate-ciklapsati / 4. dhAtunA mate s + Ale pratyaya .ta. vas + syati = t + sahi pratyaya __= vat + syati = vatsyati / 35o :1. vas = 1-1 - 52smaipa sAmAnya bhaviSyakALa kiyAtipatyartha vatsyAmi vatsyAva: vatsyAmaH | avatsyam avatsyAva avatsyAma vatsyasi vatsyathaH vatsyatha | avatsyaH avatsyatam avatsyata vatsyati vatsyataH vatsyanti / avatsyat avatsyatAm avatsyan 2. vaha = 11--6maya56 - sAmAnya bhaviSya parastrapada. Atmane pada vakSyAmi vakSyAvaH vakSyAmaH / vakSye vakSyAvahe vakSyAmahe vakSyasi vakSyathaH vakSyatha / vakSyase vakSyethe vakSyadhve vakSyati vakSyataH vakSyanti | vakSyate vakSyete vakSyante kiyAtipatyartha parasma pada | bhAtmanepada avakSyam avakSyAva avakSyAma | avakSye avakSyAvahi avakSyAmahi avakSyaH avakSyatam avakSyata | avakSyathA: avakSyethAm avakSyadhvam avakSyat avakSyatAm avakSyan | avakSyata avakSyetAm avakSyanta 3. adhi+i = 25 -2 -sAtmanepada sAmAnya bhaviSyakALa a.pa. dvi.. 5. 5. - adhyeSye adhyeSyAvahe adhyeSyAmahe di. 5. + adhyeSyase adhyeSyethe adhyeSyadhve adhyeSyate adhyeSyete adhyeSyante 1.1. 33 sarala saMskRtam-23.8.89373.3.3.3.3.8.8418-18.8.3 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. pu. - dvi.pu. tR. pu. 2. uda+i 2 3 az keTalAMka dhAtuonA tR. pu. ekavacananA rUpo : naM. | dhAtu 1. 3. ujjha 4. kath 5. kRS 6. klRp 7. krudh 8. lubh 9. gAh o bhe.. adhyaiSye adhyagISye adhyaiSyathAH adhyagISyathAH adhyeSyata 10. guh adhyagISyata adhyagISyetAm 1/P 6/P 10/U 1/P gaNa/pada sAmAnya bhaviSyakALa 5/A 1/A 4/P 4/P 1/A kriyAtipatyartha dvi.. adhyaiSyAvahi 1/U adhyagISyAvahi adhyagISyAmahi adhyaiSyethAm adhyaiSyadhvam adhyagISyethAm adhyagISyadhvam adhyaiSyetAm adhyeSyanta adhyagISyanta 1/A 9/P aziSyate, akSya udeSyati ujjhaSyati kathayiSyati karkSyati, , krakSyati kalpiSyate, kalpsya kalpsyati krotsyati lobhayati gAhiSyate, 11. gRha [garhate ] 12. gR. hai hai sarala saMskRtam - 2 4.4.4133.8 ghAkSya gUhiSyati ghokSyati garhiSyate gha gariSyati, garISyati ja.va. adhyaiSyAmaha kriyAtipatyartha AziSyata, AkSyata udaiSyat aujjhiSyat akathayiSyat akarkSyat akrakSyat akalpiSyata akalpsyata akalpsyat akrotsyat alobhiSyat agAhiSyat aghAkSyat agUhiSyat aghokSyat agarhiSyata agha agariSyat, agarISyat 1.1.4.4.44 - 18.3.3 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na. | dhAtu | 1/paE | sAmAnya bhaviSya 9/U grahISyati 2/A khyAsyati kzAsyati jAgariSyati tarpiSyati taya'ti trapsyati yAtipattyartha / agrahISyat akhyAsyat akzAsyat ajAgariSyat atarpiSyat ataya't atrapsya t 7/P tarhiSyati atarhiSyat 2/P 4/P Ni Yan A Zhi Xian Jia Qiang Wo Jia A Yu Xiong A Zhi Zhi Zhi Pei Pei 9/P 1/U daridriSyati adaridriSyat 1/P dhakSyati adhakSyat 2/U dhokSyati adhokSyat drohiSyati, adrohiSyat dhrokSyati adhrokSyat bhantsyati abhantsya t bodhiSyati abodhiSyat vakSyati, vakSyate avakSyat, avakSyata bhrakSyati, bhamaMti abhrakSyat, abhayaMt mohiSyati, mokSyati amohiSyat, amokSyat mayati, mrakSyati amIt, amrakSyat rokSyati arokSyat vicchiSyati avicchiSyat vicchAyiSyati avicchAyiSyat snehiSyati asnehiSyat snekSyati asnekSyat EE ARE saMskRtam-2 3.3.34380.3.3.3.3.3.3.8416-18.4.4 2/ 4/P Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/A 2/P 3/P | naM. | dhAtu | 1/56 | sAmAnya bhaviSyamA kiyAtipatyartha | 31./ snuha 4/P snohiSyati asnohiSyat snokSyati asnokSyat 32 syand syantsyate asyantsya ta 33, spRz 6/P sprakSyati asprakSyat spardhyati aspIt 34. svap svapsyati asvapsyat 351 han 2/U haniSyate ahaniSyata | 36 hI hRSyati aheSyat aniyamita rUpo - 1. lakSmI = sakSmI [strI.] / 2. zvan = kRt| [.] pra.vi.+ lakSmIH lakSmyau lakSmyaH |.+ zvA zvAnau zvAnaH pAhInA 35o 'nadI' pramANe yAva .zvAnam " zunaH === pAtamo .+ zunA zvabhyAm zvabhiH |ya.+ ga-1 -52smaipa: zune " zvabhyaH > apa+ha = 5429 // 42[To Kidnapli.+ zunaH " >> -4 - sAmane56:- pa.. " zunoH zunAm sam+jan = utpannathaj [To Be Bom] sa.- zuni " zvasu > gA-3-maya56:- mo. zvana ! zvAnau ! zvAnaH ! A+dA = 35 // 42j [To Take] | CAD > pulliMga: > strIliMga:darpaNa = 64 [Mirror] prajJA = buddhi [Intellect] durAtman = huSTa vyati [Atman prbhaae| mohasenA = bhounI sen| 35] [Wicked] |dIpAvalI = hIvANI parISaha = pariSa [Difficulties] [Diwali Festival] kAlasaukarika = sA'nu nAma - draupadI - dropahI v 38 sarala saMskRtam-2 8889348.8.8.8.8.3.8418-18.4.8 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ > napuMsasiMga :locana = [it [Eye] dharmadhyAna = dharmadhyAna [A Type of anuzAsana = niyamana 2vu, sabha 2. 3. 4. 5. Meditation] 6. [1] saMskRtanuM guTharAtI ze : 1. 7. 8. 9. [Punishment] " svAdhyAya rAmAyaNa mahAbhArata = mahAbhArata = rAmAyA [Ramayan ] [Mahabharata] vizeSajJa : nava = navuM [New] du:saha = hu:sahya [ Unbearable] yasya nAsti svayaM prajJA, tasya zAstraM karoti kim ? locanAbhyAM vihInasya, darpaNaH kiM kariSyati ? // dharmadhyAnAsinA mohasenAM haniSyAmi / yadA rAmaH satyaM bodhiSyati tadA rodiSyati / dIpAvalyAM ta AcAmlaM kariSyanti / tatrA'hamabhaviSyaM cettadA teSAM durAtmanAm / akariSyaM navanavairupAyairanuzAsanam // yadi mahAvIro jino mAM nA'gopAyiSyat tadA'vazyamahaM zvabhre'gamiSyamiti meghakumAro vyacintayat / yadyahaM pUrvameva jainadharmaM pratyapatsye tadA mama bahulAbho samajaniSyata / yadi sa kRSIvalaH samyak kSetramakarkSyat tarhi prabhUtaM draviNamalapsyat / dIkSAM saha tvayA''dAsye, vihariSye tvayA saha / duHsahAMzca sahiSye'haM tvayA saha parISahAn // 3. 4. putranA prabhAve tArI samRddhi vadhaze. 5. 6. [2] gubharAtI saMskRta se : 1. jo teNe bhagavAna mahAvIranA upadezane sAMbhaLyo hota to avazya dharmane svIkAryo hota. 2. jo rAma vanamAM na gayA hota to rAvaNe sItAnuM apaharaNa na karyuM hota ane rAmAyaNa paNa na sarjAI hota. te savAre UThaze tyAre te mane nahIM juve. jo meM rAtribhojana na karyuM hota to atyAre AvA duHkho na sahana karavA paData. kAle A yuddhamedAnamAM lohInI nadIo vaheze. EE uza uzsay-2 8889398888888418-968E Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. te je kaheze te satya ja haze. 8. kAlasaurika ghaNAM badhAM jIvone mArI narakamAM jaze. 9. jo draupadI hasI na hota to mahAbhAratanuM yuddha jaLyuM na hota. [3] khUTatI vigato pUro :nA.|dhAtu | gaNa | puruSa sAmAnya bhaviSyakALa | kiyAtipatyartha e. va. hiM. va. ba. va. e. va.hi. vAba. va. 1. var 2. vikSa 3. jJA 4. tun my bh bh bh sh my 1. vaLyu h bh my [5] rUpa pUro:11. | sahiSye guma [4] sAmAnya bhaviSyakALanA ke kiyAtipatyarthanA sarakhA rUpa vaDe khAlI jagyA pUro:1. abrAphsa - 2. paryaMti - 3. socat - 4. nIti - 5. azvasiSyan - agamiSyaH 000 ja sarala saMskRta-ra 130) pATha-18 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha : 19 che AzIrvAdAthI > AzIrvAdArtha - koIne AzIrvAda ApavA ItyAdi arthamAM A arthanA (pratyaya yukta) rUpo vaparAya che. dA.ta.tAruM kalyANa thAo - tava cA mUyAt | paraaipada 9 AzIrvAdArthanA pratyayo Atmane pada yAsam yAsva yAsma | sIya sIvahi sImahi yA: yAstam yAsta | sISThAH sIyAsthAm sIdhvam yAt. yAstAm yAsuH | sISTa sIyAstAm sIran parasmapada - 1. badhAM ya pratyayo avikAraka che tathA seTu dhAtune paNa 'huM' na lAge. dA.ta.vi ke viyAt ! mUka mUyAt | 2. karmaNinA niyamo lAge. dA.ta. $ + kriyAt | , dha, ma, thA, nai, pa, so, huM ATalA dhAtuomAM aMtyasvarano 'T thAya. dA.ta. vecAt | jai ne yAt ! saMyukta vyaMjanavALA A kArAMta dhAtunA no vikalpa 'g' thAya. dA.ta. tai' +tteyAt satAyAt ! 'prA' ne preyAt - prAthAt ! zAs nu ziSyAt / hantuM vadhyAt / RtuM aryAt / pa (gaNa - 1) nuM payAr ane pA (gaNa - 2) nuM pAyAt rUpa thAya. 6. dazamA gaNanA dhAtumAM mAtra guNa / vRddhi thAya che. dA.ta. 'kSa' - kSAtyA ! Atmapada - 1. badhAM pratyayo vikAraka che. 2. A Hve dhAtuo I dIrgha kArAMta dhAtu III saMyukta vyaMjanavALA hRsva R kArAMta tathA IV 9 dhAtune vikalpa rU lAge. ane tyAre guNa thAya. dA.ta. 'jUna viSTa - sopaSTa ! '' - tariSada - tIkhA 'tuM' taMriIkha . tIrSaNa | 'vU' - variSada - 9 || B 'huM na lAge tyAre hasva dIrgha '' kArAMta dhAtumAM aMtya 'gna no tema ja anya dhAtuomAM upAMtya hRsva svarano guNa na thAya. dA.ta. mR+ mRthISTa - marivIjha mun + mukSINa | $ + RSINA jaja sarala saMskRta-ra jaja ja3i8)ajajAja apATha-1974 5. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C gunathAya tyAre kI Rno Ir-Ur thAyacha. El.ta. stR stariSISTa - stIrSISTa / 3. dazamA gaNanA dhAtumAM guNa/vRddhi uparAMta karyuM paNa lAge. Eu.ta.'kSal' + kSAlayiSISTa / 35o :- 1. vad = 18 - 1 - 52smaipa pra.5. + udyAsam udyAsva udyAsma di.5. + udyAH udyAstama udyAsta tu.5. + udyAt udyAstAm udyAsuH 2. kR = ge| - 8 - bhaya56 paraupada Atmane pada ktiyAsam ktiyAsva ktiyAsma | kRSIya kRSIvahi kRSImahi ktiyAH ktiyAstam ktiyAsta kRSISThAH kRSIyAsthAm kRSIDhvam kriyAt ktiyAstAm ktiyAsuH | kRSISTa kRSIyAstAm kRSIran 3. ci = 1-5-6maya56 paraaipada Atmane pada cIyAsam cIyAsva cIyAsma | ceSIya ceSIvahi ceSImahi cIyA: cIyAstam cIyAsta ceSISThA: ceSIyAsthAm ceSIdavam cIyAt cIyAstAm ciiyaasuH| ceSISTa ceSIyAstAm ceSIran 4. smR = ge|- 1 - 52smaipa / 5. hA = ge| - 3 -mAtmane56 smaryAsam smaryAsva smaryAsma | hAsIya hAsIvahi hAsImahi smaryAH smaryAstam smaryAsta hAsISThAH hAsIyAsthAm hAsIdhvam smaryAt smaryAstAm smaryAsuH | hAsISTa hAsIyAstAm hAsIran 32&is dhAtumAnAta. 5. vayananA 35o :ni. | dhAta gaNa/pada rU5 | na. 1 dhAta | gaNa/pada] rU5 | |1. | aJ] 7/P | ajyAt |6. | ud+i | 2/P udiyAt kath | 10/U kathyAt 1/P gAyAt 1/P gamyAt 1/U dIvyAt 2/P | iyAt khaniSISTa 33 sa saMskRtam-2 88.8930.8.8.3.3.3.3.8416-18.8.8 |8. khan gam div | 4 khanyAt khyAyAt | 4/P Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/P seyAt 1/P | 31 2/A na. | dhAtu 18/16] 35 naM. pAtu | | 188/48 35 9. grah | 9/U | gRhyAt . | 28. so grahISISTa | 29/ zvi zUyAt gleyAt |30/ labha 1/A lapsISTa glAyAt khyAyAt dheyAt khyeyAt dhASISTa khyASISTa meyAt kzAyAt ijyAt, kzeyAt yakSISTa kzASISTa | janiSISTa | 32.| bhrasj | 1/P bhRjyAt bhrakSISTa bhISTa deyAt |33. vap upyAt uSyAt vapsISTa cakAsyAt tanyAt heyAt taniSISTa pAyAt |35. hUyAta hAsISTa pRcchyAt | 36. dhU / dhUyAt ucyAt dhaviSISTa stheyAt 24. svap | 2P | supyAt dhU 5+9 U | dhUyAt 25. dA | 3/U | deyAt dhaviSISTa 2P ziSyAt dhoSISTa |27./zI | 2/A |zayiSISTa 6/P | dhUyAt mitro!10e gaNanA parasmapadI tathA AtmapadI bane dhAtuo laI atyAra sudhI AvelA tamAma kALanA tathA arthanA rUponuM punarAvartana avazya karazo. sA peyAt 3/U mii 33 sarala saMskRtam-2 3.3.8(1:00.3.3.3.3.3.3.3416-16.3.3 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAnaH " aniyamita 35o :1. dadhi = 68 [napuM.] ___ 2. yuvan = yuvAna [pu.] 5. vi. + dadhi dadhinI dadhIni | yuvA yuvAnau yuvAnaH dvi.vi. + " yuvAnam " yUna: tR. vi. + danA dadhibhyAm dadhibhiH yUnA yuvabhyAm yuvabhiH vi. + dane " dadhibhyaH yuvabhyaH 5.vi. + danaH " dadhibhyaH | yUnaH " pa. vi. + " danoH danAm " yUnoH yUnAm sa.vi. danidadhani " dadhiSu | yUni saMbho. + dadhi ! dadhinI ! dadhIni ! | yuvan ! yuvAnau !yuvAnaH ! pAtuo F yuvasu >> ga-1-52smaipa: [To Chatter] dhvan = savA4 42vo | ud+Ir = gola [To Speak] __[To Make Noise]]ii29 // 42vI [+910-6.] pra +ud+pat = 5sg [To Fall] >> ga-1 -6maya5E:phala =3ng,iDa bhegavI [To Win] | uddhR = 6dvAra 42vo [To Uplift] pra+lap = pradA5 42vo vi+bhaj = vimA 2vo. (To Divide] -CA >> 'siMga: >> napuMsaliMga:samAsa = saMkSepa [Summary] ni:spRhatva = spRDAna DovIte udyamin = GghabhI [zazin pramANa 35] [Absence of Selfish Desires] [Persevering] | lakSaNa = ARI [Characteristic] pravINa = ziyAra [Intelligent] > vizeSa :> strIliMga: sanAtana = zazvata [Eternal] abhIpsA = 627 [Desire] pradhAna = bhuNya [Main] paraspRhA = bInI 27 sakala = tamAma [A] [Materialistic Desire] niyantrita = niyamita [Regular] siddhazilA = siddhazikSA pazcima = pazcima [West] svasthatA = svasthatA [Health] - | nija = potAna[Own] 38 sa26 saMskRtam-2 88.881410.8888888416-18.88 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] saMskRtanuM gujarAtI karo. 1. 2. sarve jIvA dharmaM mokSaM ca lapsIrannityeva sAdhUnAmabhIpsA bhavati / he kumArapAla ! yUyamahiMsAM pAlayitvA zIghraM mokSazriyaM variSIDhvam / mo: ! mune ! tyuM raviriva dharmAne vAsyAH / 3. 4. tava patiH tvAM zIghraM milyAt / 5. vayaM lokasya guNAn gRhyAsma, nijasya doSAH tyajyAsma iti eva bhavata AziSo'bhilaSAmaH / 6. priyaM brUyAt satyaM brUyAt na brUyAt satyamapriyam / priyaM cA'nRtaM na brUyAt eSa dharmaH sanAtanaH // pairaspRhA mahAdukham, niHspRhatvaM mahAsukham / tavuAM samAsena, lakSaLa suvavuM:lo: 8. tvaM vidyayA saha vinayena, sampatyA saha saMskAreNa dhanena ca saha dharmeNa vardhiSISThAH / 7. 2. svAdhyAya 9. [2] gujarAtInuM saMskRta karo H 1. . 'tame jaladI siddhazilAne meLavo' - A pramANe ziSyonI bhakti joI gurudeve AzIrvAda ApyA. 'tame dharmamAM ane ArAdhanAmAM udyamI thAo' - ApyA. tuM saMskRtamAM hoMziyAra thA ! tArI yAtrA sukhethI pUrNa thAo. tamane samyag jJAna, darzana ane cAritranI prApti thAo. zrutasAgaramAM sAdhuo rojeroja avagAhana kare che ane tethI atyaMta zAMtine, samAdhine ane svasthatAne meLave che. 3. 4. 5. 6. 7. zramaNapradhAnasakalazrIsaGghasya kalyANaM bhUyAt / svasti saMghAya / / 8. badhAMnuM kAyama hita ja IcchavuM, duzmananA paNa ahitane na ja IcchavuM - A ja sajjanonuM lakSaNa che. jIbha khAya paNa che ane bole paNa che. jo te niyatrita na hoya to peTane ane jIvanane hAni thAya ja che. 9. jo sUrya pazcima dizAmAM Uge to bhagavAna mahAvIranuM vacana khoTuM hoya. jIjI sarala saMskRtam-2 4.4.2 142 4X8.8.8.8.2pATha-1 9 4.4 '-A pramANe te AcArye AzIrvAda Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khUTatI vigata pUro :- [rUpa AzIrvAdArthanA ja lakhavA.] gaNa artha puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana naM. dhAtu 1. vi 1 2. |vit 2 3.| zAs 3 4. | vas 2 5. va 3 6. yA 1 3 2 1 [3] 1.man 8. | div 9.|37 [4] mane oLakho :- 1. vak - tR. pu. e. va. 2. naL - dvi.pu. dvi.va. 3. ad - pra. pu. ba. va. 3. dvi. va. 1 4. tRp - pra. pu. 5. zam - .i pu. e. va. [5] rUpa pUro : 1. gopAyyAsam yatiSISTa [AzIrvAdArthanA ja rUpo lakhavA.] -: - - -- - 6. zarU - pra. pu. ba. va.7. zI pra. pu. dvi. va. 8. vR - dvi.pu. ba. va. 9. viz - pR. pu. ba. va. - 2. 000 hajI sarala saMskRtam-2 249143) 1 laGghiSIdhvam -------------- 4.4.2.4pATha-1 942 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 416 - 20 saMkhyAdarzaka zabdo niyamo:1. eka thI navadazansupAnA saMdhyAvAya vizeSAne mAne kyana/vibhAjita vizeSya pramANe eka thI catur zamA siMga 5 vizeSya prabhArI thAya. Eu.d. catvAro ghaTAH, tisraH striyaH, catvAri kulAni / 2. paJcan thI navadazan sudhIna saMdhyAvAya shhn| 35 roya liMgamA / s25|| thAya cha. paJca bAlAH , bAlikAH, vanAni / 3. ekonaviMzativaNe3 saMdhyApAya zoyatavizeSAne yA to svayaM vizeSya bane ane tyAre je vastunI e saMkhyA hoya, te vastune SaSThI vibhakti bahuvacana lAge. ha..vizati: ghaTAH / athavA ghaTAnA vizatiH / 4. viMzati thI pachInadhAya saMdhyAvAyo strIliMgamAcha.mane vayanamA rUpa thAya. parantu... jyAre vIsanA be-traNa vagere joDakA hoya tyAre dvivacana ke bahuvacana paNa lAge. Eu.ta. brAhmaNAnAM dve viMzatI / brAhmaNAnAM tisraH viMzatayaH / 5.A. viMzati, SaSTi, saptati, azIti, navati, kottin|35 matipramothAya. __E.ta. viMzatiH, viMzatim, viMzatyA ItyAhi... koTiH, koTim.... 3. B. triMzat, catvAriMzat, paJcAzat nA 35o sarit strIliMga pramANo thAyacha. ___Ed. triMzat, triMzatau, triMzataH / C. zata, sahasra, lakSa vagaire zahonA 35o vana (napuMsa5) prabhADo thAya. El.ta. zatam / sahasram / lakSam / 6. eka, dvi vagere saMdhyA vizati vagere zanI paDeda pavAthI 21, 22, 23 vagaire saMdhyA pane cha... ekaviMzatiH = 21,. ekatriMzat = 31 parantu dvi no dvA, trino trayas bhane aSTan no aSTA mAheza thAya che. mAmAheza (1) vizati bhane triMzat za06 52 avazya thAya. E.ta. dvAviMzatiH / trayoviMzatiH / aSTAviMzatiH / (2) catvAriMzat thI navati sudhA vis thAya. Eu.d. dvAcatvAriMzat - dvicatvAriMzat / trayazcatvAriMzat - tricatvAriMzat / (3) tathA azIti bhane zata vagai3 52 na thAya. El..dvayazIti: / tryazItiH / dvizatam / trizatam / 3.8 sa saMskRtam-2 3.3.8(14403.3.3.3.3.3.3 416-20.3.3 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitro! A pAThamAM saMkhyAnI sAthe saMskRta mATe jarUrI ghaNI badhI vastuo jANIzuM. khUba dhyAnathI A pATha karazo:saMkhyAvAcaka zabdo:1 eka 4 catur 7 . saptan 10 dazan 2 dvi 5 paJcan 8 aSTan 3 3 tri 6 SaS 9 navan / 35o :1. eka = A [paIvayanamA-324is] (.) / (strI.) / (.) pra.+ ekaH eke ekA ekAH | ekam ekAni dvi.+ ekam ekAn ekAm ekAH ekam ekAni tR. ekena ekaiH ekayA ekAbhiH bAkInA rUpo ya. + ekasmai ekebhyaH | ekasyai ekAbhyaH pu. pramANe 5. - ekasmAt " | ekasyA: " 5.+ ekasya ekeSAm " ekAsAm sa. + ekasmin ekeSu | ekasyAm ekAsu saMmo.- eka! eke ! eke ! ekAH ! 2. dvi = [bhAtra dvivayanamA 4 35 DIya.]| 3. tri = [bhAtra madhuvayanamA 4oya.] (5.) (strI.) (na.) (5.) (strI.) (na.) pra.. dvau / dve / dve / trayaH / tinaH / trINi + + + jIn d. + dvAbhyAm | dvAbhyAm |aulu | tribhiH tisRbhiH | Aau ya.. " | " | 35o / tribhyaH | tisRbhyaH | 35o + + 5. + dvayoH / dvayoH pramANe | trayANAm tisRNAm prabhArI sa. + " | " triSu | tisRSu saMmo.- dvau ! | dve ! | dve ! | trayaH ! | tisraH ! | trINi ! SX Are Reitam-2 8.88qDSSSSSS.8 406-20.44 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. catur = yAra [bhAtra pachuvayanamA 4] 5.paJcan = pAMya 6. SaS= 7 (5.) | (strI.) | (na.) pra.- catvAraH | catasraH | catvAri paJca | SaT di.+ caturaH ta.. caturbhiH catasRbhiH | paJcabhiH SabhiH ya.+ caturyaH catasRbhyaH | 35o / paJcabhyaH SaDbhyaH paM.. 5.. caturNAm catasRNAm prabhArI paJcAnAm SaNNAm sa.. caturyu | catasRSu paJcasu SaTsu saMpo.+ catvAraH! catasraH ! catvAri !| paJca ! | SaT ! 7. saptan = sAta 18. aSTan = 406 9. navan = nava pra. + sapta | aSTa, aSTau nava (c) navabhiH tu. + saptabhiH | aSTabhiH aSTAbhiH ya. + saptabhyaH aSTabhyaH, aSTAbhyaH navabhyaH navasu dvitayau di. + " 5. + saptAnAm aSTAnAm navAnAm sa. + saptasu aSTasu, aSTAsu saMmo.- sapta ! | aSTa ! nava ! 10. dazan = za 11. dvitaya = savayavANu/ pra. + daza dvitayaH dvitaye dvitayam dvitayAn tR. + dazabhiH dvitayena dvitayAbhyAm dvitayaiH dazabhyaH dvitayAya dvitayebhyaH dvitayAt 5. + dazAnAm dvitayasya dvitayayoH dvitayAnAm sa. + dazasu. dvitaye dvitayeSu saMbo.. daza ! dvitaya ! | dvitayau ! | dvitaye ! // 4 zata tritaya, catuSTaya, paJcataya, SaTtaya, saptataya, aSTataya, navataya, dazataya vagaire zo tathA 35o sama sevA. 8.8 sa saMskRtam-2 8..8989.3.3.3.3.3.3.3 415-20.4.4 +++ Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Note :- dazan pramANo ekAdazan thI navadazan sudhaa||35o 421.. saMkhyA pUraka eka, be vagere saMkhyAvAcaka kahevAya. ja pahelo, bIjo vagere saMkhyA pUraka kahevAya. saMkhyAvAcaka saMkhyApUraka ___Note: prathama, agrima, Adima ) A. saptanthI dshnsudhaan| dvi - tri / dvitIya, tRtIya zabdamAM no lopa karI catur | caturtha, turya, turIya lagADavAthI saMkhyApUraka bane. paJcan-SaS| paJcama, SaSTha EL.ta. saptan + saptamaH / B. ekAdazan thI navadazan mAndo542vAthI saMdhyApU24 mane. Eu.t. ekAdazan + ekAdazaH / C 1) viMzati thI 652nI saMdhyAmA 'tama' pratyaya AustthI saMdhyApU24 bane. E.ta. viMzatitamaH / triMzattamaH / ekatriMzattamaH / 2) viMzati vagaire zomA vipetya ti: tno do542vAthI 5 saMdhyA 527 jane. E.ta. ekaviMzati + ekaviMzaH, ekaviMzatitamaH / dvicatvAriMzat + dvicatvAriMzaH, dvicatvAriMzattamaH / viMzaH, triMzaH, catvAriMzaH, paJcAzaH / 3) SaSTikonA saMdhyApuramA nitya tama pratyaya lAge. SaSTitamaH / zatatamaH / 4) saMkhyA pUraka vizeSaNa bane che. tethI puliMgamAMnana pramANe rUpo thAya. napuMsakamAM vana pramANe rUpo thAya. 35:- 1. prathama (pu.) = 5Dedu pra. + prathamaH prathamau prathamA:-prathame. pAhIna 'jina' prabhArI thAya. 3.8 sarasa saMskRtam-2 38.8(1400.3.3.3.3.3.3.3416-20.4.8 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pu.)| 2. dvitIya = pI pra. dvitIyaH / dvitIyauM dvitIyAH dvitIyAn cs - dvitIyam dvitIyaiH dvitIyebhyaH dvitIyAnAm dvitIyeSu dvitIyena dvitIyAbhyAm 2. dvitIyAya, dvitIyasmai 4. dvitIyAt, dvitIyasmAt pa. dvitIyasya / dvitIyayoH sa.. | dvitIye, dvitIyasmin (strI.) pra. dvitIyA dvitIye di.- dvitIyAm .- dvitIyayA dvitIyAbhyAm ya., dvitIyAyai, dvitIyasyai paM. dvitIyAyAH, dvitIyasyAH dvitIyayoH sa., dvitIyAyAma, dvitIyasyAm | dvitIyAH dvitIyAbhiH dvitIyAbhyaH dvitIyAnAm dvitIyAsu pra. dvitIyam dvitIye dvitIyAni bAkInA rUpa puliMga pramANe no:- prathama / tRtIya / turya / turIya nu35 555 mA prabhArI 4 sama4. __caturtha vargabhAM strIliMgamache hI IbherI nadI prabhA354213.6.d. caturthI, caturthyo, caturthyaH .... _ pAra artha | 1. 2 arthamA A. A2, avAra, pA2. B. saMskRta bhASAmAM A artha jaNAvavA mATe saMkhyAvAcaka zabda para Rtvam pratyaya lagADAya che. zabdanA aMtya vyaMjanano lopa karavo. A kriyA vizeSaNa avyaya bane che. El.ta. pAyavAra = paJcakRtvaH / ES ARE saMskRtam-2 8.3.8980.3.3.3.3.3.3.3 06-20.4.4 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ El.d. eka thI catur sudhIbhAM nIthe prabhAo DiyA vizeSA jane. dvi - 2. eka tri yAvat = bheTasuM. tAvat = tesuM. etAvat = khATasu. kiyat = DeTa yAvAn, yAvantau, yAvantaH / yAvatI, yAvatyau, yAvatyaH / - yAvat, yAvatI, yAvanti / napuMsakamAM tyAhi 35 42vA. yAvat vagerene kRtvas sagADavAthI bheTasI vAra, telIvAra vagere arthabhAM kriyAvizeSaNa bane che. yAvatkRtvaH jeTalIvAra tAvatkRtvaH teTalIvAra eTalIvAra keTalIvAra yad tad etad kiM puliMgamAM strIliMgamAM saMkhyAvAcaka eka dvi tri 19. 2. 3. 4. 5. 9. 9. 8. aSTan 8. navan | 10. dazan SaS sapta catur paJcan sakRt triH yad tad etad kiM etAvatkRtvaH 1 thI 100 saMkhyA dviH catur catuH A yAvat vagere vizeSaNa paNa bane che. mATe traNe liMgamAM enA 3tho thAya che. bhagavat ThevA rUpo jANavA. - kiyatkRtvaH saMkhyApUra5 [5] [nadhu.] prathama, agrima, Adima dvitIya SaSTha saptama aSTama navama dazama tRtIya caturtha, turya, turIya paJcama [strI.] prathamA agrimA, AdimA dvitIyA tRtIyA caturthI, turyA, turIyA paJcamI SaSThI saptamI aSTamI navamI dazamI sarasa saMskRtam-2 hai.4.31482.2.2.2.3.2. 416-20.4.4 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. ekAdaza ... --- saMdhyAvA saMdhyApU27 [pu.[napu.] [strI.] ekAdazan ekAdazI | dvAdazan dvAdaza dvAdazI trayodazan trayodaza trayodazI caturdazan caturdaza caturdazI paJcadazan paJcadaza paJcadazI 17. | SoDazan SoDaza SoDazI saptadazan saptadaza saptadazI aSTAdazan aSTAdaza aSTAdazI navadazan, navadaza navadazI ekonaviMzati, | ekonaviMza, 'titama | ekonaviMzI, viMzatitamI UnaviMzati, | UnaviMza, deg titama |UnaviMzI, viMzatitamI ekAnaviMzati | ekAnaviMza, titama | ekAnaviMzI, viMzatitamI 20.| viMzati | viMza, viMzatitama viMzI, viMzatitamI | ekaviMzati | ekaviMza, ekaviMzatitama / ekaviMzI, ekaviMzatitamI dvAviMzati dvAviMza, dvAviMzatitama | dvAviMzI, dvAviMzatitamI trayoviMzati | trayoviMza, trayoviMzatitama trayoviMzI, viMzatitamI caturviMzati | caturviMza, caturviMzatitama caturviMzI, viMzatitamI | paJcaviMzati paJcaviMza, paJcaviMzatitama | paJcaviMzI, paJcaviMzatitamI | SaDviMzati / SaDviMza, SaDviMzatitama SaDviMzI, SaDviMzatitamI saptaviMzati | saptaviMza, saptaviMzatitama saptaviMzI, saptaviMzatitamI aSTAviMzati | aSTAviMza, aSTAviMzatitama aSTAviMzI, aSTAviMzatitamI navaviMzati | navaviMza, navaviMzatitama navaviMzI, navaviMzatitamI ekonatriMzat / ekonatriMza, ekonatriMzattama | ekonatriMzI, ekonatriMzattamI UnatriMzat / UnatriMza, UnatriMzattama UnatriMzI, UnatriMzattamI ekAnatriMzat | ekAnnatriMza, ekAnnatriMzattama | ekAnnatriMzI, triMzattamI 30.| triMzat | triMza, triMzattama |triMzI, triMzattamI 31. | ekatriMzat | ekatriMza, ekatriMzattama ekatriMzI, ekatriMzattamI 32. | dvAtriMzat / dvAtriMza, dvAtriMzattama / | dvAtriMzI, dvAtriMzattamI 1. titama = ekonaviMzatitama .:. ekonaviMza bhane ekonaviMzatitama taya thAya tema samajavuM. AgaLa paNa A rIte samajI levuM. ST ARE saMskRtam-2 8.8.8qLOD.S.S.S.S.S.S.8 416-20.4.4 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMdhyAvA saMdhyA327 [] [napu.] | [strI.] uu. trayastriMzat trayastriMza, trayastrizattama trayastrizI, trayastrizattamI 34. catustriMzat catustriMza, catustriMzattama catustriMzI, catustriMzattamI upa. paJcatriMzat paJcatriMza, paJcatriMzattama paJcatriMzI, paJcatriMzattamI 3. SaTtriMzat SaTtriMza, SaTtriMzattama SaTtriMzI, SaTtriMzattamI 37. saptatriMzat saptatriMza, saptatriMzattama saptatriMzI, saptatriMzattamI 38. aSTAtriMzat aSTAtriMza, aSTAtriMzattama aSTAtriMzI, aSTAtriMzattamI 38. navatriMzat navatriMza, navatriMzattama navatriMzI, navatriMzattamI ekonacatvAriMzat ekonacatvAriMza, riMzattama ekonacatvAriMzI, deg riMzattamI UnacatvAriMzat UnacatvAriMza, 'riMzattama UnacatvAriMzI, riMzattamI ekAnnacatvAriMzat ekAnnacatvAriMza, deg riMzattama ekAnnacatvAriMzI, deg riMzattamI 40. catvAriMzat catvAriMza, catvAriMzattama catvAriMzI, catvAriMzattamI 41. ekacatvAriMzat / ekacatvAriMza, riMzattama |ekacatvAriMzI, riMzattamI 42. dvicatvAriMzat dvicatvAriMza, 'riMzattama dvicatvAriMzI, riMzattamI dvAcatvAriMzat dvAcatvAriMza, 'riMzattama dvAcatvAriMzI, riMzattamI 43. tricatvAriMzat tricatvAriMza, riMzattama / tricatvAriMzI, 'riMzattamI trayazcatvAriMzat trayazcatvAriMza, riMzattama trayazcatvAriMzI,degriMzattamI 44. catuzcatvAriMzat catuzcatvAriMza, riMzattama catuzcatvAriMzI, 'riMzattamI 45. paJcacatvAriMzat paJcacatvAriMza, riMzattama paJcatvAriMzI, riMzattamI 47. SaTcatvAriMzat SaTcatvAriMza, riMzattama SaTcatvAriMzI, riMzattamI 47. saptacatvAriMzat saptacatvAriMza, 'riMzattama saptacatvAriMzI, riMzattamI 48. aSTacatvAriMzat aSTacatvAriMza, 'riMzattama aSTacatvAriMzI, riMzattamI aSTAcatvAriMzat aSTAcatvAriMza, 'riMzattama aSTAcatvAriMzI, riMzattamI navacatvAriMzat navacatvAriMza , 'riMzattama navacatvAriMzI , riMzattamI ekonapaJcAzat ekonapaJcAza, paJcAzattama ekonapaJcAzI, paJcAzattamI UnapaJcAzat UnapaJcAza, deg paJcAzattama |UnapaJcAzI , paJcAzattamI ekAnapaJcAzat ekAnnapaJcAza, deg paJcAzattama ekAnnapaJcAzI, paJcAzattamI 50. paJcAzat paJcAza, paJcAzattama paJcAzI, paJcAzattamI 51. ekapaJcAzat ekapaJcAza, degzattama ekapaJcAzI, zattamI 52. dvipaJcAzat/dvA. dvipaJcAza, deg zattama dvipaJcAzI, zattamI 43./tripaJcAzat tripaJcAza, degzattama tripaJcAzI, zattamI trayaHpaJcAzat trayaHpaJcAza, zattama -- . trayaHpaJcAzI,degzattamI 8.8 sarala saMskRtam-8.38q51.3.3.3.3.3.3.346-2014 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. saMdhyAvA saMdhyA527 [5.ni.]] [strI .] 54. catuHpaJcAzat | catuHpaJcAza, zattama - | catuHpaJcAzI, zattamI 55.| paJcapaJcAzat | paJcapaJcAza, 'zattama paJcapaJcAzI, zattamI | SaTpaJcAzat / SaTpaJcAza, degzattama SaTpaJcAzI, "zattamI saptapaJcAzat saptapaJcAza, zattama saptapaJcAzI, zattamI aSTapaJcAzat aSTapaJcAza, deg zattama aSTapaJcAzI, zattamI aSTApaJcAzat aSTApaJcAza, deg zattama aSTApaJcAzI, deg zattamI navapaJcAzat navapaJcAza, zattama / navapaJcAzI, zattamI ekonaSaSTi ekonaSaSTa, deg SaSTitama ekonaSaSTI, deg SaSTitamI UnaSaSTi UnaSaSTa, degSaSTitama / UnaSaSTI, SaSTitamI ekAtraSaSTi ekAnnaSaSTa, degSaSTitama ekAnaSaSTI,degSaSTitamI | SaSTi SaSTitama SaSTitamI 1. | ekaSaSTi ekaSaSTa, ekaSaSTitama ekaSaSTI,degSaSTitamI | dviSaSTi dviSaSTa, dviSaSTitama dviSaSTI, dviSaSTitamI dvASaSTi dvASaSTa, dvASaSTitama dvASaSTI, dvASaSTitamI triSaSTi triSaSTa, triSaSTitama triSaSTI, triSaSTitamI trayaHSaSTi trayaHSaSTa, degSaSTitama trayaHSaSTI, SaSTitamI catuHSaSTi catuHSaSTa, degSaSTitama catuHSaSTI,degSaSTitamI | paJcaSaSTi paJcaSaSTa, degSaSTitama paJcaSaSTI,degSaSTitamI SaTSaSTi SaTpaSTa, deg SaSTitama SaTpaSTI, deg SaSTitamI saptaSaSTi saptaSaSTa, degSaSTitama saptaSaSTI, SaSTitamI aSTaSaSTi aSTaSaSTa, deg SaSTitama aSTaSaSTI, degSaSTitamI aSTASaSTi aSTASaSTa, degSaSTitama / aSTASaSTI, SaSTitamI navaSaSTi navaSaSTa, degSaSTitama | navaSaSTI, degSaSTitamI ekonasaptati ekonasaptata, saptatitama| ekonasaptatI, saptatitamI Unasaptati Unasaptata, 'saptatitama | UnasaptatI, saptatitamI ekAtrasaptati ekAnasaptata, saptatitama ekAnasaptatI, saptatitamI saptati saptatitama saptatitamI 71.| ekasaptati ekasaptata, saptatitama ekasaptatI, saptatitamI dvisaptati dvisaptata, saptatitama dvisaptatI, dvisaptatitamI dvAsaptati dvAsaptata, saptatitama dvAsaptatI, dvAsaptatitamI 8.8 sarasa saMskRtam-2 3.3.4152).3.3.3.3.3.3.8 416-20.8.3 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77./ / saMdhyAvA | saMdhyA52 [5] [napu.] [strI .] 93./ trisaptati trisaptata, trisaptatitama | trisaptatI, saptatitamI trayaHsaptati trayassaptata, saptatitama trayassaptatI, saptatitamI 74. catussaptati catussaptata, saptatitama catussaptatI, saptatitamI 75. paJcasaptati paJcasaptata, saptatitama | paJcasaptatI, saptatitamI SaTsaptati SaTsaptata, saptatitama | SaTsaptatI, saptatitamI saptasaptati saptasaptata, saptatitama | saptasaptatI, saptatitamI 78.| aSTasaptati aSTasaptata, saptatitama | aSTasaptatI, saptatitamI aSTAsaptati aSTAsaptata, saptatitama, aSTAsaptatI,degsaptatitamI 79. navasaptati navasaptata, saptatitama | navasaptatI, saptatitamI ekonAzIti ekonAzIta, zItitama ekonAzItI, zItitamI UnAzIti UnAzIta,degzItitama UnAzItI,degzItitamI ekAnnAzIti ekAnnAzIta, zItitama ekAnnAzItI,degzItitamI 80. azIti azItitama azItitamI 81./ ekAzIti ekAzIta,degzItitama ekAzItI, ekAzItitamI dvayazIti dvayazIta, dvyazItitama vyazItI, dvyazItitamI tryazIti tryazIta, tryazItitama tryazItI, tryazItitamI 84. caturazIti caturazIta,degzItitama caturazItI, zItitamI 85. paJcAzIti paJcAzIta,degzItitama paJcAzItI,degzItitamI 8. | SaDazIti SaDazIta, zItitama SaDazItI, zItitamI 87./ saptAzIti saptAzIta,degzItitama saptAzItI, zItitamI aSTAzIti aSTAzIta,degzItitama aSTAzItI,degzItitamI 89. navAzIti navAzIta,degzItitama navAzItI, zItitamI ekonanavati ekonanavata,degnavatitama ekonanavatI, navatitamI Unanavati Unanavata, navatitama / UnanavatI, navatitamI ekAnanavati ekAnanavata,degnavatitama ekAnanavatI, navatitamI co. navati navatitama navatitamI ekanavati ekanavata, ekanavatitama ekanavatI, navatitamI 42. dvinavati dvinavata, dvinavatitama dvinavatI, vatitamI dvAnavati dvAnavata, dvAnavatitama dvAnavatI,degvatitamI 3. triNavati triNavata, Navatitama / triNavatI, vatitamI trayoNavati / trayoNavata, Navatitama | trayoNavatI,degvatitamI 33 sarala saMskRtam-2 3.38443)3.3.3.3.3.3.8 16-20.44 88./ Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMdhyAvA saMdhyA524 [5.na.] [strI.] caturNavati caturNavata,degrNavatitama | caturNavatI, vatitamI | paJcanavati paJcanavata, navatitama | paJcanavatI, vatitamI SaNNavati SaNNavata, degSaNNavatitama SaNNavatI,degvatitamI | saptanavati saptanavata, degnavatitama saptanavatI, vatitamI aSTanavati aSTanavata, navatitama aSTanavatI,degvatitamI aSTAnavati aSTAnavata, degnavatitama aSTAnavatI, vatitamI navanavati navanavata, navatitama navanavatI, vatitamI ekonazata ekonazatatama ekonazatatamI Unazata Unazatatama UnazatatamI ekAnnazata ekAnnazatatama ekAnnazatatamI 100. |zata zatatama zatatamI |1000 sahasra sahasratama sahasratamI 200 ve zate, dvizatam 5,000 paJca sahasraNi, paJcasahasram 300 trINi zatAni, trizatam 5,000 SaT sahasrANi, SaTsahasram 400 catvAri zatAni, catuHzatam 10,000 daza sahasrANi, dazasahasram =ayutam __lakSa = sApa, koTi = ze'.... mAzata mAgaNayA. tathA pAsa! saMskRtamA 108 vagaire saMdhyAbhAvI zatamAmA mAcha:- aSTottarazata/ aSTAdhikazata matamA cha dhAre hemA mevA so meTa 108 - Nd eian lAMbA AMkaDAo paNa lakhavAmAM Ave che tene khAsa samajI ukelavA. qNI, syAre 'grAmatrayam', 'grAmatritayam' mAma 59 samAya. artha :- ma. bhaniyamita 35o :1. tiryac / tiryaJc = tirthaya, tI2 [pu.] | >> strIliMgamA pra.- tiryaG tiryaJcau tiryaJcaH | tirazcI' mApramAza 'nadI' di.- tiryaJcam " tirazcaH / prabhArI 3542vA. tu.- tirazcA tiryagbhyAm tiryagbhiH 2- tirazce " tiryagbhyaH ) napuMsaliMgamA paM.+ tirazcaH " pra. tiryak tirazcI tiryaJci pa.. " tirazcoH tirazcAma. sa.. tirazci " tiryakSu saMbo. "! "! "! saM.- tiryaG ! tiryaJcau ! tiryaJcaH ! 3.8 sasa saMskRtam- 23.3.8(143.8.8.8.8.8.3.3 416-20.8.8 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ > gaNa-1-paraaipada :pra+vaT = ApavuM [To Give] > gaNa-1-AtmanepadaHpra+vRt = pravartavuM [To Prevail] tvar = utAvaLa karavI [To Hurry] - pulliMga HmuhUrta = muhUrta, be ghaDI prameva = peTA bheda [Sub-divisions] ndriya = ekendriya vitendriya = vikalendriya - *nya = skandha = *veza = deza *praveza = pradeza dhAtuo zabdo paramANu = paramANu[Smallest Particle] Azrava = Azrava saMvara saMvara medra = prakAra, taphAvata [Type] strIliMgaH dvAvazADI = bAra aMga tripadI = traNa pada vyAvyAprajJapti - bhagavatI sUtra avagAhanA = UMcAI [Heig]t] vhAyasthiti = kAyasthiti nirjhA = nirjarA = gaNa -5 - paraaipada :ava+Av =meLavavuM [To Achieve] gaNa - 7 - ubhayapada : vi+t+chid = nAza pAmavuM. [1] saMskRtanuM gujarAtI karo H 1. yoni = utpattisthAna [Birth Place] kanyA [Bride] kanyA > napuMsakaliMga : - [To Extinguish] gata = adhyayana uddeza = uddezo [adhyayanano vibhAga] praraprastha = prakaraNa grantho, jIvavicAra vagere... svAdhyAya ajJa = aMgazAstra mIlana = saravALo [Addition] > vizeSaNa :- tirthak = pazu, tIrahyuM [Animal] prarUpa = jaNAvanAra [Informer] jJeya = jANavA yogya [Perceptible] deya = choDavA yogya [Forsakable] |3pAveya = AdaravA yogya [Acceptable] avyayo H vistarataH = vistArathI [In Detail] tadyA = te A pramANe [Like This] sakRjjalpanti rAjAnaH, sakRjjalpanti sAdhavaH / sakRtkanyAH pradIyante, trINyetAni sakRt sakRt // * AnA tAtparyArtha pAThaka pAsethI jANI levA. aeja sarala saMskRta- 224155 8888888 pATha-20 ja Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. bhagavato mahAvIrAtsakAzAt 'tripadImavApya ekasminneva muhUrte ekAdazabhiH gaNadharaiH dvAdazAGgI rcitaa| tatra paJcamasudharmasvAmino dvAdazAGgI samprati pravartate / jinazAsane samprati paJcacatvAriMzadAgamAH santi / teSu dvAdaza aGgAni-tatra ca samprati dvAdazA'Gga vyucchinnam, tasmin dvAdaze'Gge caturdazapUrvANi Asan / dvAdazAGgeSu paJcamAGgasya 'vyAkhyAprajJapti'riti nAma / tatra ca ekacatvAriMzanmukhyazatakAni, tatprabhedamIlane aSTAtrizadadhikazatazatakAni, trayovizatyadhikanavazatottarasahasroddezakAni ca santi / tatra ca vyAkhyAprajJaptisUtre triSaSTyadhikapaJcazatabhedA jIvAnAM darzitA: santi / tadyathA - ekendriyANAM dvAviMzatibhedAH, vikalendriyANAM SaDbhedAH, nArakANA caturdazabhedAH, paJcendriyatirazcA vizatibhedAH, manuSyANA tryadhikazatatrayabhedAH, devAnAJca aSTAnavatyadhikazatabhedAH / eteSAM sarveSAM mIlanena jAtA: jIvAnAM triSaSTyuttarapaJcazatabhedAH / 8. eteSAM sarveSAM vistarato jJAnAya jinasiddhAntaprarUpakANAM caturNAm prakaraNagranthAnAM madhye prathamaM paThanIyam / 9. tatra ca vistarataH sarveSAM jIvAnAM AyuravagAhanA-kAyasthiti prANa-yonyAdikamapi darzitam / zIghraM saMskRtaM paThitvA yathAkrama etatsarvaM paThanIyam, tvaratAm / [2] tIna saMskRta ze : bhagavAne navatattva kahelA che. temAM paheluM jIvatattva, bIjuM ajIvatattva, trIjuM puSyatApa, yo) pApatatpa, pAMya mAzravatatpa, TuMsaMvaratApa, sAta tApa, 06 niyatatpasane nava bhokSatatva. pahelA jIvatattvanA 14 bheda thAya che. je jIve tene jIva kahevAya. 3. ajIvanA paNa 14 bheda thAya che. te A rIte - (sau prathama to) ajIvanA mukhya pAMca bheda che. pahelo dharmAstikAya, bIjo adharmAstikAya, trIjo AkAzAstikAya, cotho pudgalAstikAya ane pAMcamo kALa. temAM dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAyanA traNa traNa bheda che. pahelo skaMdha, bIjo deza ane trIjo pradeza. 5. pulAstikAyanA cAra bheda che. pahelo skaMdha, bIjo deza, trIjo pradeza ane cotho paramANu. 1. tripadI = trayANAM padAnAM samAhAra: tripadI [dvigutatpuruSa] mApramANe yathAzaya sarvatra samAsa karavo. 33 sa saMskRtam-1 8.884493.8.3.3.3.3.8 416-20.4.4 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. 7. 8. 9. A navatattvamAMthI paheluM ane bIjuM tattva jANavA yogya che, cothuM, pAMcamuM ane sAtamuM choDavA yogya che tathA trIjuM, chaThThuM, AThamuM ane navamuM AdaravA yogya che. [3] saMskRtabhAM bajesa saMdhyAnu gubharAtI ze : 1. ekonAzItiH 2. navayojanasahasrANi catvAri zatAni SaDazItyadhikAni 'nava ca dazabhAgA yojanasya 5. 3. trayoviMzatyuttaraSaTzatAdhikaikatriMzadyojanasahasram - 4. caturNavatiryojanAnAM sahasrANi, aSTau zatAni, aSTaSaSTyadhikAni catvArazca dazabhAgA yojanasya aSTAviMzatyuttarazatadvayAdhikaSoDazasahasropetayojanalakSatrayam SaD yojanAnAM sahasrANi trINi ca zatAni caturviMzatyadhikAni SaT ca dazabhAgA yojanasya - 6. 7. 8. A badhAM bhedo bhegA karavAthI ajIvanA 14 bheda thAya. puNyanA 42 bheda, pApanA 82 bheda, AzravanA 42 bheda ane saMvaranA 57 bheda che. nirjarAnA 12 bheda che tathA mokSanA 15 bheda che. A badhAMno saravALo karavAthI navatattvanA 282 bheda thAya che. 9. [4] - triSaSTiH sahasrANi, dve paJcacatvAriMzadadhike yojanAnAM zate, paJca ca dazabhAgA yojanasya trayastriMzatsahasrANi trINi zatAni trayastriMzadadhikAni tribhAgazva yojanasya aSTasaptatiH sahasrANi trINi zatAni, trayastriMzadadhikAni yojanatribhAgazca - nIce Apela saMkhyAne saMskRtamAM lakho : 1.23 2.68 3. 186 4. 68924 5. 32123 [5] saMkhyApUra5 5rI jatAvo : - [strIsiMgabhAM] karI 1. aSTAcatvAriMzat - 3. 5. 1. SaNNavati - -- ekAnnasaptati 2. 4. - saptasaptati saptaviMzati hai hai sarala saMskRtam - 2 4.4.3157.4. nava ca dazabhAgAH = nava dazAMza eTale 9/10 A rIte thAya. A pramANe AgaLa paNa samaka sevu. 488415-20.44 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 21 parokSa bhUtakALa [Part-I] mitro! A pAThamAM eka mahattvapUrNa Chapter ApaNe jovAnuM che. jenuM nAma che - parokSa bhUtakALa ! A aitihAsika vAta jaNAvatA vAkyomAM B aNagamatI vAtane sAva uDADI devA mATe bolAtA atyaMta jUThA vAkyomAM ane C abhAna avasthAmAM bolAtA vAkyomAM parokSa rUpo vaparAya che. dA.ta. 3. rAma ronA vamUva = rAma rAjA thayo. b. eke bIjA para AkSepa karatAM kahyuM te kAnapuramAM corI karI tyAre e vAtane UDADavA bIjo kahe huM kAnapura gayo ja nathI. ahIM parokSakALano prayoga thAya. arthAt ahaM kAnapura na jagAma / c. nidrAyAma vitatApa = nidrAmAM meM vilApa karyo. traNeya bhUtakALanA sthAne adyatana bhUtakALano tathA hyastana bhUtakALano prayoga paNa thaI zake che. * parokSabhUtakALanA pratyayo * paraupada Atmapada - 4 ma | e vahe mahe ___ athus a / se Athe dhve atus us | e Ate ire vartuLa 0 mAM ApelA traNa pratyayo vikAraka che bAkInA paMdara avikAraka che. niyamo:- 1.parasmapadanA I prathama puruSa ekavacanamAM vikalpa aMtya koIpaNa svaranI ane upAMtya >> nI vRddhi thAya. ane vikalpa aMtya svara tathA upAMtya hrasvasvarano guNa thAya. dA.ta. 'chU' 1 vAra - vachara I I dvitIya puruSa ekavacanamAM aMtya koIpaNa ane upAMtya hrasva svarano guNa thAya. dA.ta. $'varSa 1.niyamo pachI paNa rUpa to gokhavA jarUrI che ja. mATe phakta rUpa gokhI lezo to paNa cAlaze. niyamo mAtra samajavAnA. hA! mukhya niyamo gokhavA. jaja sarala saMskRtabhara ujaja158 jahAjajI pATha-144 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ III tRtIyapuruSa ekavacanamAM aMtya koIpaNa svaranI ane upAMtya eN nI nitya vRddhi thAya. tathA upAMtya hrasvasvarano guNa thAya. dA.ta. 'budh' + budha / 2. trIjA gaNanI jema dviruktinA niyamo lAge. dA.ta. '' - vAr / ahIM dvirukta no 7 thayo. 3. vyaMjanathI zarU thatA pratyayanI pahelA seT tathA aniT dhAtune avazya 'rU' lAge. veT dhAtune vikalpe 'rU' lAge. dA.ta. 'vum' I P bubudh + rU + va = nubuddhiva / bubudh + rU+ tha = juvodhitha / vedhAtumAM 'mud' + mumud + rU + va = mumuddiva, mumul| apavAdaH Th, rR, rR, rR, phlu, haiM, zru, zru A dhAtuone 'rU' na lAge. dA.ta. cala / Drasva RR kArAMta aniT dhAtune tha pratyaya pUrve 'rU' na lAge. dA.ta. 'mR' - mamartha / 'tR' - tastartha / svarAMta aniT, vacce Ja vALA vyaMjanAnta aniT tathA mRt-vRk dhAtuone tha pratyaya pUrve vikalpe haiM lAge. dA.ta. 'nI' - niyitha - ninetha / 'zab' - thi - zazavatha / 'mRt' + sarnitha - samraja / IV sva, jU (2, 4 gaNa) jU (5, 9 gaNa) ve hovA chatAM tha pUrve ja vikalpe 'rU' lAge anyatra nitya haiM lAge. dA.ta. 'sva' - sasvaratha-sasvartha / sariva| V RR, be, ad, vas, ve, sam + ATalA dhAtune tha pratyaya pUrve 'rU' lAge. dA.ta. - Athi / 'vR' dhAtune tha pUrve vikalpe lAge. dA.ta. vR - varatha-vavartha / 4. dvirukti vageremAM thatA pheraphAra H I dvirukta haiM, 3 + vijAtIya svara = c, v + vijAtIya svara dA.ta. 'rU' + jJa + 5 = rUpe + Ja = _ + huM + Ja = yAya / dvirukta haiM, 3 + sajAtIya svara - baMne maLIne dIrgha rdU, OM dA.ta. 'p' + Siva / OM (javuM) mAM avikAraka pratyaya pUrve dvirukta rU dIrgha thAya. dA.ta. yiva / IV dhAtune aMte asaMyukta vyaM. pachI rU ke ph + seTno jJa + avi. pratyaya = v + sedno jJa + avikAraka pratyaya 6 + 6+ va = D + Dva dA.ta. 'rU' - 4.4 sarala saMskRtam-2429159)88EERRjI pATha-21 4.2 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = Iy (niyama III thI hI thayo) + iva = Iyiva / 'nI' + ninI + iva = ninyiv| 5. A A uid pAtune pra.pu...nA mane tR. . me. 1. // a ne pahale au pratyaya dAge B A saMta dhAtu + seTanI i3 svarA pratyaya = A no dopa Eu.d.'dA' +dadA + a = dadA+ au = dadau, dadiva, daduH / 'dhA' + dadhau / .I hI Rta, saMyuta vyaMna pachI 21 Rta tathA Rccha ane jaagRATalA dhAtuono badhA pratyayo para guNa thAya. El.ta. 'kR' + + Iva = cakariva / 'R', Ariva / 'Rcch' + Anarcchiva / 'jAgR' + jAgariva / 'sva' + sasvariva / II parantu za, da, pRmAtra dhAtumA mavi. pratyayo 57. vilpe guena thAya bhane tyAre hI 'R'no sva'R' thAya. El.d. zR + zazR+ athus = zaza + athus = zazrathuH |gu thAya tyAre shshrthuH| vyaMnA pratyaya pachI zaza + va = zazriva mane zazariva / 7. dhAtunA mAheza thayemA aMga. * bhU nuM babhUva .. babhUva - babhUviva / * ji nuM jigita. jigAya - jigaya / * hi na jighiu.ta. jighAya - jighaya / ci nuM cici .ta. cicAya -cicaya / cikita. cikAya-cikaya / * adhi + i nuadhijagA .ta. adhijge| * Urgu nuM UrNana .. UNunAvaH - Urgunava / * dI na dIyata. didIye / * de na digihata. digye / dyut nu didyut ha.ta. didyute / * pyai nuM pipI E.ta. pipye / * ad nuM ad ... Ada / ghas jaghAsa - jaghasa / tha pratyaya paDe nitya i dAge.. jaghasitha / 8. gam, han, jan, khan, ghas + svAmivi24 pratyaya tathA seTno i+vya. savi. pratyaya = dhAtuno amopAya. SE ARE Restam-2 888950.8.SSSSSS 116-21.44 1.61.64. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | jaghnuH El.d.dhAtumaga vya. pra.35 svara pra.35 gam | jagm jagmiva | jagmuH jan | jaj jajJivahe | jajJire khan | cakhn | cakhvi | cakhnuH ghas jakS jakSiva | jakSuH han | jan janiva / ghAtuna saMtam + vama .. kSam + cakSam + va = cakSaNva / = N + va ma isabAgetyAre cakSamiva / 35o :-1. kR-8/U paraupada << parokSa bhUtakALa Atmapada sa.. .i. 5.. me.va. da.1. la.. cakAra-cakara cakRva cakRma cakre cakRvahe cakRmahe cakartha cakrathuH cakra cakRSe cakrAthe cakRDhve cakAra cakratuH cakruH / cakre cakrAte cakrire sa1- 1/P 2. muc - 6/U mumoca mumuciva mumucima mumuce mumucivahe mumucimahe mumocitha mumucathuH mumuca | mumuciSe mumucAthe mumucidhve mumoca mumucatuH mumucuH / mumuce mumucAte mumucire 'kup 4/P, krudh 4/P, budh 1/U, puS 4/P, bhuj 7/U, luT 4/P, lubh 4/P, rud 2/P, muS 4/P, ruc 1/A, yudh 4/A 43. 3. muha - 4/P mumoha mumuhiva, mumuha mumuhima, mumuhma mumohitha, mumoDha, mumogdha mumuhathuH mumuha mumoha mumuhatuH mumuhuH 'duh - 4/P, sniha - 4/P 1. ahIM je dhAtuo' 'nizAnI karI ApelA hoya tenA rUpa upara ApelA dhAtumujaba samajI levA tathA ahIM keTalAka gaNa tathA padatamane navA lAgaze. paNa, artha eka ja che. jema ke 10mAM naM52mA '4/A' hI patAvyuM tamAmartha 4 che. 38 sarasa saMskRtam-2 4.3 1.4.3.3.3.3.3.3416-21.4.4 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. vR -5/U vavAra - vavara vavRva / vavRma | vane vavRvahe vavRmahe vavartha-vavaritha vavrathuH . vavra | vavaSe vavrAthe vavadave vavAra vavratuH vaH / vave vavrAte vavire 5.stu - 2/U tuSTAva-tuSTava tuSTuva tuSTuma | tuSTuve tuSTuvahe tuSTumahe tuSTotha tuSTuvathuH tuSTuva | tuSTuSe tuSTuvAthe tuSTuDhve tuSTAva tuSTuvatuH tuSTuvuH | tuSTuve tuSTuvAte tuSTuvire 6. stR - 5/U tastAra-tastara tastariva tastarima | tastare tastarivahe tastarimahe tastartha tastarathuH tastara | tastariSe tastarAthe tastaridhve-dave tastAra tastaratuH tastaH | tastare tastarAte tastarire 7. zru-5/P 8. dRz - 1/P zuzrAva-zuzrava zuzruva zuzruma dadarza dadRziva dadRzima zuzrotha zuzruvathuH zuzruva dadarzitha, dadraSTha dadRzathuH dadRza zuzrAva zuzruvatuH zuzruvuH / dadarza dadRzatuH dadRzuH 9. nI - 1/0 ninAya-ninaya ninyiva ninyima | ninye ninyivahe ninyimahe ninayitha-ninetha ninyathuH ninya | ninyiSe ninyAthe ninyidhve-dave ninAya ninyatuH ninyuH / ninye ninyAte ninyire /zI - 2/A 10. sRja - 6/P & 4/A sasarja sasRjiva sasRjima| sasRje sasRjivahe sasRjimahe sasarjitha,sasraSTha sasRjathuH sasRja | sasRjiSe sasRjAthe sasRjidhve sasarja sasRjatuH sasRjuH / sasRje sasRjAte sasRjire 11. dhU -1, 5, 9/U dudhAva - dudhava dudhuviva dudhuvima dudhuve dudhuvivahe dudhuvimahe dudhavitha-dudhotha dudhuvathuH dudhuva | dudhuviSe dudhuvAthe dudhuvidhve-Dhve dudhAva dudhuvatuH dudhuvuH | dudhuve dudhuvAte dudhuvire 12. dhU - 6/P 13. R -1& 3/P dudhAva, dudhava dudhuviva dudhuvima Ara Ariva Arima dudhuvitha dudhuvathuH dudhuva | Aritha ArathuH Ara dudhAva dudhuvatuH dudhuvuH | Ara AratuH AruH &S ARE saMskRtam-2 8.8.8(12).8.3.3.3.3.3.3 416-21.3.3 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. ad - 2/P 15. iSa -6&4/P Ada Adiva Adima | iyeSa ISiva ISima Aditha AdathuH Ada | iyeSitha ISathuH ISa Ada AdatuH AduH / iyeSa ISatuH ISuH 16. i - 2/P 17. tyaj - 1/P iyAya-iyaya Iyiva Iyima | tatyAja-tatyaja tatyajiva tatyajima iyayitha-iyetha IyathuH Iya |tatyajitha-tatyaktha tatyajathuH tatyaja iyAya IyatuH IyuH / tatyAja tatyajatuH tatyajuH 18. chid - 7/U ciccheda cicchidiva cicchidima | cicchide cicchidivahe cicchidimahe ciccheditha cicchidathuH cicchida cicchidiSe cicchidAthe cicchididhve ciccheda cicchidatuH cicchiduH | cicchide cicchidAte cicchidire 19. vye - 1/U vivyAya-vivyaya vivyiva vivyima | vivye vivyivahe vivyimahe vivyayitha vivyathuH vivya | vivyiSe vivyAthe vivyidhve-ve vivyAya vivyatuH vivyuH / vivye vivyAte vivyire / 20. stU - 9/U tastAra-tastara tastariva tastarima | tastare tastarivahe tastarimahe tastaritha tastarathuH tastara | tastariSe tastarAthe tastaridhve-Dhve tastAra tastaratuH tastaruH | tastare tastarAte tastarire ka - 1/A, ga - 9/P, vR - 9/U 21. pR - 3/P 22. bhU - 1/P papAra-papara papariva-papriva paparima-paprima | babhUva babhUviva babhUvima paparitha paparathuH-paprathuH papara-papra | babhUvitha babhUvathuH babhUva papAra paparatuH-papratuH paparuH-pAH | babhUva babhUvatuH babhUvuH 23.dA -3/U dadau dadiva dadima / dade dadivahe dadimahe daditha, dadAtha dadathuH dada | dadiSe dadAthe dadidhve dadau dadatuH daduH / dade dadAte dadire VdhA - 3/U, do - 4/P, pA - 1,2/P, ghrA - 1/P, mA - 3/P, yA, rA, lA, vA, psA, snA, zrA - 2/P, hA - 3/P, sthA - 1/P, zoM - 4/P 3. 8. sa28 saMskRtam-2 (1DSSS.8.8.88 418-21.4.4 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24. gam - 1/P, sam + gam - 1/AjagAma-jagama jagmiva jagmima | saJjagme saJjagmivahe saJjagmimahe jagamitha,jagantha jagmathuH jagma saJjagmiSe saJjagmAthe saJjagmidhve __ jagAma jagmatuH jagmuH | saJjagme saJjagmAte saJjagmire 25. ji - 1/P 26. adhi+i - 2/A jigAya-jigaya jigyiva jigyima | adhijage adhijagivahe adhijagimahe jigayitha-jigetha jigyathuH jigya adhijagiSe adhijagAthe adhijagidhve jigAya jigyatuH jigyuH | adhijage adhijagAte adhijagire 27.ci - 5/U cicAya-cicaya cicyiva cicyima | cicye cicyivahe cicyimahe cikAya-cikaya cikyiva cikyima cikye cikyivahe cikyimahe cicayitha-cicetha cicyathaH cicya | cicyiSe cicyAthe cicyidhve-dave cikayitha-ciketha cikyathuH cikya cikyiSe cikyAthe cikyidhve-Tve cicAya cicyatuH cicyuH | cicye cicyAte cicyire cikAya cikyatuH cikyuH | cikye cikyAte cikyire 28. lI - 9/U lilAya lilyiva lilyima | lilye lilyivahe lilyimahe lilaya, lalau lilayitha, liletha lalitha-lalAtha lilyathuH lilya |lilyiSe lilyAthe lilyidhve-dave lilAya-lalau lilyatuH lilyuH / lilye lilyAte liliyare 29.hi - 5/P 30. nind - 1/P jighAya-jighaya jidhyiva jidhyima | nininda ninindiva ninindima jighayitha-jighetha jighyathuH jighya | nininditha ninindathuH nininda jighAya jighyatuH jighyuH | nininda ninindatuH nininduH hiMs - 7/P 31. khan - 1/U cakhAna, cakhana cakhliva caslima | cakhne calivahe calimahe cakhanitha cakhnathaH cakhna | caliSe cakhnAthe calidhve cakhAna cakhnatuH cakhnuH / cakhne cakhnAte calire 83 sarasa saMskRtam-2 3.8.8(16.3.3.3.3.3.8.8 416-21.4.4 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. jJA - 9/U jajJa jajJitha-jajJAtha jajJa jajJiva jajJima jajJathuH jajJa jajJatuH jajJuH 33. khyA - 2 / P cakhyiva cakhyima cakhyau cakhyAtha, cakhyitha cakhyathuH cakhya cakhyau cakhyatuH cakhyuH 35. bhrasj - 6/U bharja babhrajja 36. viS - 3/U viveSa viviSiva viviSima viveSitha viviSathuH viviSa viviSatuH viviSuH viveSa jajJe jajJiSe jajJe jajJiva jajJA jJA ga-1- paramaipada pra + nam = nabhana 5 [To Bow] dai ' = svaccha 52vuM [To Clean ] ghas = pAvuM [To Eat ] > zaza - 1 - Atmanepa6 :pyai [pyAy] = adhavuM [To Increase] jJa jajJive jajJire 34. garj - 1/P jagarja jagarjiva jagarjima jagarjitha jagarjathuH jagarja jagarjatuH jagarjuH jarja babhrajja babharjiva babharjima | babharje babharjivahe babharjimahe babhrajjiva babhrajjima babhrajje babhrajjivahe babhrajjimahe babharjathuH bharja babharjiSe babharjAthe babharjitha, babha bharjive babhrajjidhve babhrajjitha, babhraSTha babhrajjathuH babhrajja babhrajjiSe babhrajjAthe babharjatuH babharjuH bharje bharjA babharji babhrajjatuH babhrajjuH babhrajje babhrajjAte bajji bharja garha - 1 / P, rakS - 1 / P vagere. viviSe viviSivahe viviSimahe viviSiSe viviSAthe viviSidhve viviSe viviSAte viviSire diz - 6/U, likh - 1 / P, lih - 2 / U, vic - 7/U, vij - 3 / U, vid - 2/P, viz - 6/P, bhid - 7 / U, piS - 7 /P, mil - 6 / P, ric - 7 / U, div - 4 / P, diha - 2/U, dviS - 2 /U, nij - 3 / U, SThiv - 1 / P, siv - 4 / P, sic - 6 / P, sidh - 1 / P vagere. dhAtuo ga - 2 - bhayapacha : 35f = cisg, warg [To Cover] ga - 4 - Atmanepa6 : dI = khoM thavuM [To Decrease ] ga - 5 - Atmanepa6 : FY = using, siug [To Shine ] hai hai sarala saMskRtam - 2 2.2.89548.8 2.1.4.4.4 pA4-21.44 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ elsiMga: sAtavAhana = sAtavAuna dvija = prAma pratiSThAnapura = pratiSThAnanagara atizaya = ghaj, elu [Lot Of] pAdaliptAcArya = pATaliptAyArya svayaMvara = svayaMvara [Self-Selection] | AryakhapuTAcArya = mArya maTAyArya baladeva = paNava zrIyazobhadrasUri = zrIyazobhadrasUri vAsudeva = vAsudeva varAhamihira = 12rAmiA2 sUrivarya = AyAobhA zreSTha 1) strIliMga:bhRgukaccha = (bhaya prabhAvanA = prabhAvanA prativAsudeva = prativAsudeva dezanA = 64heza [Lecture] nala = 141 |vAdazakti = vAhanuM sAmarthya bhadrabAhu = (bhadrapAsUra paramparA = 5252 / [Traditon] bhIma= (bhIma 2% sarSapavidyA = sarasavanI vidyA kalikAlasarvajJa = asisa hemavidyA = sonAnI vidyA gozAlaka = gogo | tejolezyA = tasezyA kumudacandra = bhudhyaMdra damayantI = bhayaMtI Ama = sAma 2 laGkA = nagarI siddhasenadivAkarasUri = siddhasena npuNsliNg:divAkarasUri dyuta = hu||2 [Gamble] skandilAcArya = himAyArya > vizeSata:caturdazapUrvadhara = yauhapUrvadhara parAGmukha = parAbhu5 [Averse] mukunda = bhunbhuna 1. [1] saMskRta gurAtI ze:- . bhadrabAhu-varAhamihirau dvau dvijA ekadA zrIyazobhadrasUrINAM caturdazapUrvadharANAM dezanAM zuzruvatuH / tacchrutvA bhogaparAGmukhau tau dvAvapi bAndhavau pravavrajatuH / 3. anekAtizayayuktA: zrIAryakhapuTAcAryA ekadA bhRgukacchaM vijahuH / zrIhemacandrasUrivaryANAM vAdazaktiM dRSTavA'nye'pi tAn tuSTuvuH / 5. zrIpAdaliptAcAryA ekadA pratiSThAnapura jagmuH / tatra sAtavAhano rAjA babhUva / zrIpAdaliptAcAryAstatra prabhUtAM jainadharmaprabhAvanAM cakruH / 38 saMskRtam-2 3.8.84503.3.3.3.3.3.8 415-21.3.3 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. zrIpAdaliptasUriparaMparAyAM skandilAcAryA: pusphuruH, teSAM mukundamuninAmA ziSyo jAtaH / 7. prAnta rAkhAna siddhasenavivArasUri: pALinA pasparza, AziSa havA siddhasenadivAkarasUreIkSAkAle kumudacandra iti nAmAsIt, sUripadavIkAle ca siddhasenadivAkarasUri iti nAma paprathe / sarSapavidyAM hemavidyAJca siddhasenadivAkarasUriH samyagjagrAha, sUriNA cApUrvA jinazAsanonnatiH kRtA / [2] gujarAtInuM saMskRta karoH- [jyAM jyAM zakya che tyAM badhe parokSa bhUtakALano prayoga karavo.] 1. gozAlake tIrthaMkara mahAvIra upara tejolezyA choDI paNa te tejalezyA pAchI pharI. 2. te kAraNe gozALAe ghaNA karmo bhegA karyA. 3. hemacaMdrAcAryajIe aneka graMthone lakhyA. tethI kumArapALa rAjAe kalikAlasarvajJa e pramANe teone padavI ApI. 4. bhImarAjAnI putrI damayantI svayaMvaramAM naLarAjAne varI. ekavAra jugAra ramatA naLa rAjAne damayaMtIe kahyuM- he nAtha!jugArane choDI do. 6. paraMtu naLa rAjAe damayaMtInI vAtane sAMbhaLI nahIM ane damayaMtIne joI paNa nahIM. 7. rAvaNa sItAne grahaNa karI laMkAmAM laI Avyo. tethI gusse bharAyelA rAma ane lakSamaNa sainyanI sAthe laMkAmAM gayA. tyAM rAmabaladevanA bhAI lakSmaNavAsudeve rAvaNa prativAsudevane haNyo. [3] khUTatI vigata pUro - ripo parokSa bhUtakALanA lakhavA.] na dhAtu | gaNa | pada | artha| puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana 1. ma 2. yAt 3. sthA 5. 36 4 6 + 6 NW WNWN 9. dhU jika sarala saMskRta-ra ujajavalejIAiAja pATha-2144 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = [4] rU5 oLakhAvo - narUpa mULadhAtupuruSa vacana | artha tenI lAInanA bIjA be rUpa 1qyujhire vaprakag: jajJidhve jagarja cakhyatuH 6. vicire << ja pad 1.JtanAtha 8.zuzuviva 9. nitinatha: [5] rUpa pUrA karo : e.va. vi. ba.va eva. li.va. ba.va. e.va. |ki.va. ba.va. Ada . 5. | mAtra yayuH | | e.va. /ki.va. | ba va. pa. pu. | _ ki.pu. + rUtha jaja sarala saMskRtama-ra ajajI 16044444 pATha-14 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha parokSa lUtaSI [ Part - II ] * saMprasAraNa niyamo armazinI prema parokSamAM pe| saMprasAraNa thAya che. vizeSa niyamo : 1. I vikAraka pratyayo pUrve dhAtunI dvirukti thayA pachI dviruktimAM saMprasAraNa thAya. saMyukta vyaM. hoya to AkhA saMyukta vyaMjananI dvirukti karI pachI saMprasAraNa karavuM. - iyAja } iyaja / 6.ta. yaj - yayaj + a = svap / suSvApa 3 suSvapa / ke II avikAraka pratyayo hoya to saMprasAraNa thayA pachI dvirukti thAya. 6l.ta. svap - sup, suSup = suSupiva- suSupima / 2. pracch, bhrasj, vrazc A trasa dhAtumAM saMprasAra na thAya. 6l.ta. 'pracch' - papracch, papracchiva, papracchima | - 3. vyac - vyadh dhAtumA 'vi' nI dviruti thAya. 6.ta. vyac - vivyAca vivyaca, viviciva-vivicima vyadh - vivyAdha-vivyadha, vividhiva, vividhima / rara 4. hU~ dhAtu + tamAma pratyaya = haiM + tamAma pratyaya 6. he juhu + a = juhAva } juhava / 5. zvino viDaye zu thAya. 6.. zuzAva- zuzava e zizvaya zizvAya / } 5. 've' dhAtunA vihAra pratyaya pUrve uvay khane aviDAra pratyaya pUrve Uy, Uv SAA zul szal. El.d. 'a' a + 37 = 394 + 37 = 3914, 394 | ve + va = Uy + va = Uyiva / athavA Uv + va = Uviva / athavA to 've' no jaghAya pratyayo para 'vA' rIne 35 42vA. 6. ve ve + a = vA + a = vavA + a vavA + au = vavau / = = ve +va = vavA + i + va = vav + i + va = vaviva / 6. vye vivyAya / 7. I vye + vihAra pratyaya = vivyA + viDAra5 pratyaya II vye + javihAra pratyaya vivI + vihAra5 pratyaya 6l..vye - vivyiva, vivyima | 3 sarasa saMskRtam - 2 4.4.30.33.33.3.3.3 pATha- 22 4.3 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35o :-1. prI-9/0 | pa. | dvi.pa. pa.pa. va. dvi.. | ... piprAya, pipraya | pipriyiva pipriyima pipriye pipriyivahe| pipriyimahe pipriyitha | pipriyayuH | pipriya | pipriyiSe pipriyAthe pipriyidhve-ve pripetha piprAya | pipriyatuH | pipriyuH | pipriye | pipriyAte | pipriyire krI - 9/U, kSi - 1/P, smi - 1/A 3. 2. su-5/U suSAva-suSava suSuviva suSuvima | suSuve suSuvivahe suSuvimahe suSavitha-suSotha suSuvathuH suSuva | suSuviSe suSuvAthe suSuvidhve-Tve suSAva suSuvatuH suSuvuH | suSuve suSuvAte suSuvire 'su - 1, 2/P, yu - 9/U, hu - 3/P, hu - 2/A 23. 3. zri- 1/U zizrAya, zizraya zizriyiva zizriyima | zizriye zizriyivahe zizriyimahe zizrayitha zizriyathuH zizriya zizriyiSe zizriyAthezizriyidhve-ve zizrAya zizriyatuH zizriyuH / zizriye zizriyAte zizriyire 4.he-1/U juhAva-juhava juhuviva juhuvima | juhuve juhuvivahe juhuvimahe juhavitha-juhotha juhuvathuH juhuva | juhuviSe juhuvAthe juhuvidhve-Dhve ___ juhAva juhuvatuH juhuvuH | juhuve juhuvAte juhuvire 5.lU-9/U lulAva-lulava luluviva luluvima | luluve luluvivahe luluvimahe lulavitha luluvathuH luluva | luluviSe luluvAthe luluvidhve-Dhve lulAva luluvatuH luluvuH | luluve luluvAte luluvire 'ru - 2/P, yu - 2/P, pU - 9/U, nu - 2/P, sU - 2/A, snu - 2/P 43. 6. vala-1/U vavAla-vavala vavaliva vavalima | vavale vavalivahe vavalimahe vavalitha vavalathuH vavala vavaliSe vavalAthe vavalidhve-ve vavAla vavalatuH vavaluH | vavale vavalAte vavalire Vvan - 8/A, vaz - 2/A, bhaN - 1/P, stan -1/P, zram -4/P, zvas -2/P, has - 1/P, vraj - 1/P, tvar - 1/A, jval - 1/P, kaS - 1/P, kram - 4/P, kSaN - 8/P 473. 8.8 ARE saMskRtam-2 3.889000.3.3.3.3.3.3.8 16-22.38 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7.smR-1/P 8. pyAya-1/A sasmAra-sasmara sasmariva sasmarima | pipye pipyivahe pipyimahe sasmartha sasmarathuH sasmara |pipyiSe pipyAthe pipyidhve-dave sasmAra sasmaratuH sasmaraH / pipye pipyAte pipyire 9. graha - 9/U jagrAha, jagraha jagRhiva jagRhima | jagRhe jagRhivahe jagRhimahe jagrahitha jagRhathuH jagRha jagRhiSe jagRhAthe jagRhidhve-ve jagrAha jagRhatuH jagRhuH | jagRhe jagRhAte jagRhire 10. dhAva - 1/U dadhAva dadhAviva dadhAvima | dadhAve dadhAvivahe dadhAvimahe dadhAvitha dadhAvathuH dadhAva | dadhAviSe dadhAvAthe dadhAvidhve dadhAva dadhAvatuH da tuH | dadhAve dAvAte dadhAvire / yAc 1/A, zAs 2/P, khAd 1/P, bhAS 1/A, svAd 1/A, kAGkSa 1/A, vAJch 1/P, bAdh 1/A 3. 11. krID-1/P [sam, anu vagaire 65sargAto A.] cikrIDa cikrIDiva cikrIDima| cikrIDe cikrIDivahe cikrIDimahe cikrIDitha cikrIDathuH cikrIDa | cikrIDiSe cikrIDAthe cikrIDidhve cikrIDa cikrIDatuH cikrIDuH | cikrIDe cikrIDAte cikrIDire mil - 6/P, jIv - 1/P z3. 12.gAha - 1/A 13. kSam -4/P, 1/A jagAhe jagAhivahe jagAhimahe cakSAma cakSamiva cakSamima jagAhvahe jagAhmahe cakSama cakSaNva cakSaNma jagAhiSe jagAhAthe jagAhidhve-Dhve cakSamitha cakSamathuH cakSama jaghAkSe jaghAve cakSantha jagAhe jagAhAte jagAhire cakSAma cakSamatuH cakSamuH 13. kSam - 4/P, 1/A 14. masja-6/P cakSame cakSamivahe cakSamimahe mamajja mamajjiva mamajjima cakSaNvahe cakSaNmahe | mamajjitha, mamajjathuH mamajja cakSamiSe cakSamAthe cakSamidhve | mamaGktha cakSase cakSandhve / mamajja mamajjatuH mamajjuH cakSame cakSamAte cakSamire / 8.8 sarala saMskRtam-2 6.441710.4.3.3.3.3.3.3 418-22.44 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatakSa papraSTha 15. takS -1,5/P --- 16. praccha-6/P tatakSiva tatakSima- / papraccha papracchiva papracchima tatakSva tatakSma papracchitha, papracchathuH papraccha tatakSitha, tataSTha tatakSathuH tatakSa tatakSa tatakSatuH tatakSuH | papraccha papracchatuH papracchuH 17. ha- 1/U jahAra-jahara jahiva jahima / jahe jahivahe jahimahe jahartha jahrathuH jaha | jahiSe jahAthe jahidhve-Dhve jahAra jahatuH jahuH / jahe jahAte jahire - - 1/U, mR - 1/A, pR - 3/P, A, dR - 10/U 3. 18. sev -1/A siSeve siSevivahe siSevimahe siSeviSe siSevAthe siSevidhve-Dhve siSeve siSevAte siSevire -vep - 1/A, ceSTa - 1/A, lok - 1/A 493. 19. vrazc -6/P 20. la - 1/A vavrazca vavrazciva vavrazcima | lalo lalaGghivahe lalaGghimahe vavazva vavrazcma | lalaGghiSe lalavAthe lalaGghidhve vavrazcitha vavrazcathuH vavrazca | lalo lalacAte lalaGghire vavaSTha kamp - 1/A, dhvaMsa - 1/A, stambha - 9/U, zaGka vavrazca vavazcatuH vavrazcuH |- 1/A, granth - 9/P, bhraMz - 1,4/A, saMs - 1/A, zas - 1/P3. 21. ava - 1/P 22. az - 9/P Ava Aviva Avima / Aza Aziva Azima Avitha AvathuH Ava Azitha AzathuH Aza Ava AvatuH AvuH | Aza AzatuH AzuH - aT * 1/P, ad - 2/P, an - 2/P, Ap - 5/P 403. ES ARE AekRtam-2 8.8.SARDSSSSSS.8 16-22:38 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. galbha - 1/A 24. sidh - 1,4/P jagalbhe jagalbhivahe jagalbhimahe | siSedha siSidhiva siSidhima jagalbhiSe jagalbhAthe jagalbhidhve siSidhva siSidhma jagalbhe jagalbhAte jagalbhire | siSedhitha siSidhathuH siSidha siSeddha siSedha siSidhatuH siSidhuH * zikS - 1/A, spardha - 1/A, lajj - 1/A, cakS - 2/A 43. 25. kRSa - 6/U cakarSa cakRSiva cakRSima | cakRSe cakRSivahe cakRSimahe cakarSitha cakRSathuH cakRSa | cakRSiSe cakRSAthe cakRSidhve cakarSa cakRSatuH cakRSuH / cakRSe cakRSAte cakRSire VtRp - 1/P, spRz - 6/P, vRt - 1/A, vRdh - 1/A, bhRz - 6/P, nRt - 4/P, mRd - 9/P 43. 26. tRp - 4,5,6/P 27. kliz-9/P tatarpa tatRpiva tatRpima | cikleza cikliziva ciklizima tatRpva tatRpma ciklizva ciklizma tatarpitha, tatRpathuH tatRpa ciklezitha, ciklizathuH cikliza tatartha, tatraptha cikleSTha tatarpa tatRpatuH tatRpuH | cikleza ciklizatuH ciklizuH 28. han - 2/U jaghAna-jaghana janiva janima | jaghne janivahe janimahe jaghanitha jaghnathuH jaghna | janiSe jaghnAthe janidhve jaghantha jaghAna jaghnatuH jaghnuH | jaghne jaghnAte janire 29. raj - 1,4/U raraJja raraJjiva raraJjima| raraje raraJjivahe raraJjimahe raraJjitha raraJjathuH raraJja | rarajiSe raraJjAthe raraJjidhve raratha raraJja rarajatuH raraJjuH | raraje rarajAte rarajire 'saJ - 1/P, bha' - 1/P 88 sarasa saMskRtam-2 4.74 173.3.3.3...38 16-22.44 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. bandh - 9/P babandha bandha babandhitha, babandhathuH babanddha babandha 32. vap - 1/U uvApa - uvapa Upiva Upima uvapitha, uvaptha UpathuH Upa uvApa UpatuH UpuH V vah - 1 /P, vac - 2 / P, vad - 1 / P, vaz - 2 / P babandhatuH suSvaptha suSvApa babandhima | daza babandha dadaMzitha daMSTa babandhuH dadaMza Upe UpiSe Upe vividhuH 35. vyadh - 4 / P vivyAdha vividhiva vividhima mamArja vivyadha vividhitha vividhathuH vividha vivyaddha vivyAdha vividhatuH 31. daMz - 1/P dadaziva dadaMzathuH 37. yaj - 1/0 Ijiva Ijima iyAja, iyaja iyajitha, iyaSTha IjathuH Ija IjatuH IjuH iyAja hai ? sarasa saMskRtam -2 4.44174 dadaMzatuH 33. svap - 2/P 34. vyac - 6 / P suSvApa, suSvapa suSupiva suSupima / vivyAca, viviciva vivicima suSupathuH suSupa vivyaca suSvapi vivica vivyacitha vivicathuH suSupatuH suSupuH | vivyAca vivicatuH vivicuH Upivahe UpAthe UpAte Ije IjiSe Ije 36. mRj - 2/P mamArjiva mamRjiva dadaMzima daza dadaMzuH Upa Upidhve Upare mamRjca mamRjma mamArjitha mamArjathuH mArja Ijiva IjAthe jAte mamATha mamRjathuH mamRja mamArja mamArjatuH mamArjuH mamRjatuH mamRjuH mamArjima mamRjima jima jive Ijire ......? pA4-22.3. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38. 35-2/U UrNunAva UrNunuviva UrNunuvima UrNunava UrNunuvitha UrNunavitha UrNunuvathuH UrNunuva UrNunAva UrNunuvatuH UrNunuvuH 39. TE-1/U 40. tRh - 7/P jugUha juguhiva juguhima juguhva juguhma jugUhitha juguhathuH juguha jugo jugUha juguhatuH juguhuH tarha tRhiva tatRhima tatarhitha tatarda tarha tatRhatuH tatRhu: pra. la. 4. taM + aniyamita 3po : 1. niz - rAta [strI.] [ nizA nuM 35 pe| khAma 4 yAve. ] nizA nize paM. tatRhna tatRhma tatRhathuH tatRha 5. sa. + nizAm nizayA, nizA nizAyai, nize nizAyAH, nizaH "" nizAyAm, nizi "" "" nizAbhyAm, nijbhyAm, niDbhyAm "" UrNunuve UrNunuvivahe UrNunuvimahe UrNunuviSe UrNunuvAthe UrNunuvidhve- dave UrNunuve UrNunuvAte UrNunuvire "" juguhe juguhivahe juguhimahe juguhe juguhma juguhiSe juguhAthe juguhidhve jughukSe juguhe juguhAte jughUve juguhire "" " nizayoH, nizo: ". "" "" nizA: "" nizAbhiH, nijbhiH, niDbhiH nizAbhyaH, niDbhyaH, nijbhyaH "" "" "" nizAnAm, nizAm nizAsu, nicsu, niTsu, niTtsu nizA: ! zivil. FART! nize ! hai hai sarala saMskRtam - 2 hai hai hai 105.4.4.4.4.4.4.4 pATha- 22 hai. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtuo - > gaNa-1-Atmapada - 15 gaNa-9-ubhayapada - garbha = baDAI hAMkavI [To boast] nim = kaleza thavo karavo [To Suffer] nis + phukSa =nirIkSaNa karavuM | gaNa -ra-ubhayapada - [To Observe] prati+hana = sAme mAravuM, badalAmAM mAravuM [To Hit Back] (aa zabdo) palliMgaH vAturmAsa = comAsuM [Monsoon] anta = cheDo [End] mammaLajhin = mammaNa zeTha [zinuM zana = zukana [Good Omen] pramANe rU5]. vera = kubera deva > strIliMga - dravyasaMgvayaH parigraha sAthaT = AgrA priyadvAsa = priya vyaktino sahavAsa pablita = paMDita [Clever] ane = IndranI rAjadhAnI alakApurI madhyAhna = bapora [Afternoon] vRddhAvasthA = ghaDapaNa [Old Age] pArtha = padArtha [Substance] nim / nizA = rAtri [Night]. pApaDuva= pAMDava hRpatA = kaMjUsAI (Stinginess] kaurava= kaurava >> vizeSaNa:Amra= kerI [Mango] ntima = chel[Last] tisAra = aMtimasaMskAra nivi7 = AkhuM[Whole] [Funeral]] ) avyayaHmAMsAhAra = mAMsAhAra [Non-Veg] | prAtaH savAre [Morning] svavAtithi = svargavAsa tithi | parita: = cAre bAjuthI [From All [Death Anniversary] Directions] 3natapura = unA R. tevI mArI [1] saMskRtanuM gujarAtI karo - 1. mAno para pratibadhAne sa: | 2. senAne tau sUri pUrvamava pacchatuH | 3. ninAmU%Ane rUdrA mAsanAni vapire ! 4. ninanannAne vAyurNa majaM vavau, zubha zakunA sarvatra saMbaM i 5. venirmita sa nArI ritIyaTSnardoSa vA jija sarala saMskRtama-ra jaja pATha-rajI Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te ca paritaH parikhAM cakhnuH / pUrvaM nRpA vRddhAvasthAyAM putrebhyo rAjyaM datvA vratamAdadire / anityaM yauvanaM rUpaM, jIvitaM dravyasaJcayaH / ArogyaM priyasaMvAsaH, gRdhyet tatra na paNDitaH // yatprAtaH tanna madhyAhne, yanmadhyAhne tanna nizi / nirIkSyate bhave'smin, hA ! padArthAnAmanityatA // [2] gujarAtInuM saMskRta karo H huM No 9. kahuM huM huM hUM chuM Th S 9. mammaNa zeThe kaMjUsAIthI paisA bhegA karyA hatA. pAMDavo ane kauravoe yuddha karyuM je 'mahAbhArata' e pramANe prasiddha thayuM. te yuddhamAM pAMDavoe kauravone haNI nAMkhyA. saMprati rAjAe karoDo mUrtio banAvI hatI ane AkhA bhArata dezamAM mokalI hatI. mahAvIra mahArAjA chellA tIrthaMkara hatA, temaNe aneka upasargo sahana karyA hatA. hIrasUrijI akabara rAjAne upadeza ApavA mATe AgrA gayA hatA. temano upadeza sAMbhaLI akabara rAjA atyaMta khuza thayo hato. tathA rAjAe mAMsAhAra choDI dIdho hato ane jIvahiMsA aTakAvI hatI. hIrasUrijIno aMtimasaMskAra unAmAM thayo hato, jyAM Aje paNa temanI svargavAsa tithie comAsAmAM kerI Uge che. [3] khUTatI vigata pUro H- [rUpa parokSanuM ja lakhavuM] naM. mULadhAtu puruSa vacana 1. s 2. vran 3.| vudh 4. ADyuM 5. khvat 6.|mR 7. vek 8. veT 9.|ar hajI sarala saMskRtam-2 jI.jI10 jI.jI.jI.jIjI pATha-2ra jIja sarvanAmanuM rUpa pratyaya rUpa artha ahaM tau AvAM yuvAM s. 4. 4 *. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] rUpa oLakhAvo - na rUpa arthamULadhAtu puruSa vacana pratyaya | tenA vacananA bIjA be rUpa 1. zizriyAte 2. vakSaUG 3. gapranthatha: 4 lalive | hahasima 6. tatvaritre 1] vamAna 8. vivevAte 9.vittiH [7] rUpa pUrA karo - e va. |ki.va. ba.va. e va. ddhi.va. ba.va. UrNanuvima uvAca e va. | | ki.va.1 ba,va, OOO ja sarala saMskRtama-ra 108 i pATha-rara che Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. pATha 1. be sAdA (= asaMyukta) vya.nI vacce a hoya ane dviruktimAM jo vyaMjana badalAto na hoya to tevA dhAtunA jJa no avikAraka pratyaya temaja rUtha pratyaya pUrve haiM thAya. ane tyAre dvirukti na thAya. 6l.d. 'pac' + p + e + c + i + tha=' p + e + 23 parokSa lUtA [ Part - III ] * etva thavAnA niyabho c + i + va = peciva | pecitha tR, phal, bhaj, trap, rAdh dhAtubhAM pe| 'e' thAya che. 6.ta. tR- tatAra-tatara, teriva / phal - pheliva / trap + trepiva, trepima / 3. j, bhram, tras, phaN, rAj, bhrAj, bhrAz, bhlAz, syam, svam, svan ATalA dhAtuomAM vikalpe haiM thAya che. 6l.ta. j- jajariva - jeriva / bhram - babhramiva - thremiva / 4. zranth, grantha, dambh A dhAtumAM SadhAya pratyayo pUrve vihasye ethAya. ane tyAre anunAsiGa sopAya hA zranth + zretha - zazrantha / zrethava zazranthiva / 5. zas, dad khane va thI za3 thatA dhAtumA 'e' na thAya. Sl.. 'zas' - zazAsa / zazasa, zazasiva.... / vam - vavAma / n khagabha thavAnA niyabho = papaktha / 1. I Ja thI zarU thatA ane aMte saMyukta vyaMjanavALA dhAtumAM, II 'R' thI za3 thatA dhAtubhAM khane III 'az' (5/A) dhAtubhAM dvirukti pachI n sAge che. temaja dviruktimAM Ja hoya to A thAya che. El.. 'ad' aad = a + n + a + a = A + n + a + a = Anarda / Rj - aRj = a + n + Rj + e = A + n + Rj + e = AnRje / 'az' - aaz nuM Anaze / radh, jabh + svarAhi pratyaya vayye 'n' lAge + svarAhi pratyayaM chA.. radh - rarandha / jabh + jajambhe / hai hai sarala saMskRtam -2: 3.3.38178.4.4.4.4.4.43 pATha -233.T Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *## 35o :-1. tan - 8/U .. .. .. + bhe.. .. .. tatAna-tatana teniva tenima | tene tenivahe tenimahe tenitha tenathuH tena / teniSe tenAthe tenidhve tatAna tenatuH tenuH / tene tenAte tenire -pat - 1/P, nad - 1/P, man - 4, 8/A, car - 1/P, laS - 1/U, sah - 1/A, jap - 1/P, cal - 1/P, phala - 1/P 473. 2. bhrAj - 1/A 3. bhrAz - 1/A babhrAje, babhrAjivahe, babhrAjimahe,| babhrAze, babhrAzivahe, babhrAzimahe, bheje bhejivahe bhejimahe | bhreze phrezivahe threzimahe babhrAjiSe, babhrAjAthe, brabhAjidhve, babhrAziSe, babhrAzAthe, babhrAzidhve, bhrejiSe dhejAthe bhejidhve | bheMziSe bhrazAthe bhrazidhye babhrAje, babhrAjAte, babhrAjire, | babhrAze, babhrAzAte, babhrAzire, bhreje| bhrejAte bhejire / dheze dhezAte bhrazire bhlAz - 1/A 4.rAja - 1/U rarAja rarAjiva rarAjima | rarAje rarAjivahe rarAjimahe rejiva rejima | reje rejivahe rejimahe rarAjitha rarAjathuH rarAja | rarAjiSe rarAjAthe rarAjidhve rejitha rejathuH reja | rejiSe rejAthe rejidhve rarAja rarAjatuH rarAjuH | rarAje rarAjAte rarAjire rejataH rejaH / reje rejAte rejire 5. zap - 1,4/U zazApa-zazapa zepiva zepima / zepe zepivahe zepimahe zepitha, zazaptha zepathuH zepa | zepiSe zepAthe zepidhve zazApa zepatuH zepuH / zepe zepAte zepire tip - 1,4/U, sad - 1/P, naha - 2/U 6. zak -5/P 7. daha - 1/P zazAka, zazaka zekiva zekima | dadAha, dadaha dehiva dehima zekitha, zazaktha zekathuH zeka dehitha, dadagdha dehathuH deha zazAka zekatuH zekuH / dadAha dehatuH dehuH SE ARE saMskRtam-2 3.3.3(18OES.S.3.3.3.3 416-23.3.3 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. bhaj - 1/U babhAja, babhaja bhejitha, babhaktha babhAja 9. pac - 1/U papAca, papaca pecitha, papaktha papAca 10. ram - 1/U rarAma, rarama remitha, rarantha rarAma - nam 1/P, yam - 1, 4 / U 11. t- 1/P tatAra, tatara teritha tatAra 13. naz - 4/ P nanAza, nanaza nezitha, nanaMSTha nanAza bhejiva bhejathuH bhejatuH peciva pecathuH pecatuH remi remathuH rematuH 15. j - 1,4,9/P jajAra, teriva terathuH teratuH neziva, nezva nezathuH nezatuH jajariva, jeriva jajara jajaritha, jajarathuH, jeritha jerathuH jajAra bhejima bheja bhejuH jajaratu:, jeratuH pecima peca pecuH remima rema remuH terima tera teruH nezima, nezma neza nezuH jajarima, jerima jajara, jera jaja:, jeruH bheje bhejiSe bheje pece peciSe pece reme remiSe reme rarAdha redhitha rarAdha bhejivahe bhejimahe bhejAthe bhejidhve bhejA bhejire pecivahe pecAthe pecAte pecire 12. rAdh - 4/P redhiva redhathuH redhatuH remivahe remAthe remAte babhrAma pecimahe pecidhve 14. svan - 1/P sasvAna, sasvaniva, sasvanima, 16. bhram - 1/P babhramiva sasvana sveniva svenima sasvanitha, sasvanathuH, sasvana, svenitha svenathuH svena sasvAna remimahe remidhve remire babhrama thremiva babhramitha babhramathuH thremitha thremathuH redhima redha redhuH sasvanatuH, sasvanuH, svenatuH svenuH babhrAma babhramatuH thrematuH babhramuH thremuH hai sarala saMskRtam - 2 3.43 181.4.4.4.4.4.3.3 pATha- 234.4 babhramima thremima babhrama bhrema Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. tras - 1, 4/ P tatrAsa tatrasa tatrasitha tresitha tatrAsa 21. paN - 1/U peNe tatrasiva tresiva peNiSe peNe tatrasathuH sathuH tatrasima sima tatrasa tresa tatrasatuH tatrasuH satuH tresuH 23. 378-1,5/P AnakSa 19. svaJj - 1/A 20. syand - 1/A sasvaje sasvaJjiva sasvamihe / sasyande sasyandivahe sasyandimahe sasvaje sasvajivahe sasvajimahe sasya sasyanmahe sasvaJjiSe sasvaJjAthe sasvajidhve sasyandiSe sasyandAthe sasyandidhve sasvajiSe sasvajAthe sasvajidhve sasyantse sasyandadhve sasvaje sasvaJjAte sasvaJjire sasyande sasyandAte sasyandire sasvaje sasvajAte sasvajire peNavahe peNimahe peNA peNave peNA peNire AnakSiva AnakSima AnakSva AnakSma AnakSitha, AnakSathuH AnakSa AnaSTha AnakSa AnakSatuH AnakSuH 25. ve - 1/U vaviva vavima aaau vavitha, vavAtha vavathuH vava vavau vavatuH vavuH 18. trap - 1/A trepe trepiSe trepse trepe Or trepivahe trepimahe trepvahe mahe trepAthe trepidhve trepve trepAte pire 22. az - 5/A Anaze - Anazivahe Anazimahe Anazvahe Ana mahe AnaziSe AnazAthe Anazidhve AnakSe AnaDve Anaze AnazAte Anazire 24. aJju - 7/P AnaJja AnaJjiva AnaJjima Anava Anama AnaJjitha AnaJjathuH AnaJja AnaGktha AnaJja AnaJjatuH AnaJjuH vave vavivahe afa vaviSe vavAthe vave vavAte vavidhve - dave vavire hai. sarasa saMskRtam -2 4.4.31824.X.XX.ZZ.? pATha-23.4. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuzava uvAya Uyiva Uyima | Uye Uyivahe Uyimahe uvaya Uviva Uvima Uvivahe Uvimahe uvayitha UyathaH Uya UyiSe UyAthe Uyidhve-Dhave UvathuH Uva UviSe UvAthe Uvidhve-Dhve uvAya UyatuH UyuH Uye UyAte Uyire UvatuH UvAte Uvire 26. arddha - 1/P Anarda Anardiva Anardima Anarditha AnardathuH Anarda Anada AnardatuH Ana1H 27.zvi - 1/P zizvAya, zizviyiva shishviyim| zazAva, zuzuviva zuzuvima zizvaya zizvayitha zizviyathaH zizviya | zuzavitha zuzuvathuH zuzuva zizvAya zizviyatuH shishviyuH| zuzAva zuzuvatuH zuzuvuH = dhAtuo) > 0-1-5256:- arda = pIsj [To Hurt] pra + bhU = samartha Dog, thaj > ga-1-mAtmanepa: [To Be Capable] | ud + bhAs = azaq [To Shine] zap = zrApa Apako [+ 1-4] | ava+sthA = 23j [To Stay] [To Curse] | == zahI >> pulliMga: utsAha = ubhaMga [Zeal] surezvara = Indra [King Of Heaven] sanatkumAra = sanatkumAra garbha = garbha[Womb] upakArin = 64rI [Obliging ] Iza = samartha [Adequate] [zazin pramANe 35] kSama = samartha [Capable] yogin = yogI [Ascetic] . virala = paDu mo. [Rare] vAdin = vaha [Disputant] " kuJjara = 8thI [Elephant] jarAsaMgha = 42rAsaMgha mandara = bhe2.5 >> napuMsaliMga:zayyaMbhavasari = zayyamavasara samyagjJAna = sabhyazAna manaka = manamuni [True Knowledge ] 8.8 sarasa saMskRtam-2 1.1.4 paTa3.3.3.3.3.3.3.3 416-23.8.4 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhojya = jAvA yogya [Edible] peya = thIvA yogya [Drinkable] pAda = paga, ya2e! [Leg] vizeSajJa : bhRta = bharesuM [ Filled] tatpara = tat52 [Eager] abhedya = lehI na zaDAya tevuM nirvANa = bhokSa [Salvation ] nisaGga = khAsahita vinAnA [Detached ] nirmama = bhabhatva vinAnA [Unselfish ] nirIha = 2chA vinAnA [ Desireless ] strIliMga : [Impenetrable ]]> [1] saMskRtanuM gubharAtI ze : 1. 2. 9. racanA = 2yanA [Arrangement ] rAjJI = rAe [Queen ] anupamAdevI = anupabhAhevI rasavatI = rasoI [ Meal ] avyaya : adyayAvat = kha4 sudhI [ Until Today] svabhAvataH = svAbhAvis rIte [Naturally] svAdhyAya kRSNavAsudevena kSiptaiH zaraiH jarAsaMghasainikAH tresuH / tArakeSu candra iva ziSyeSu guravo bhrAzire / 3. tatrAgatAH surezvarA bhaktibhRtahRdayA : trilokIpatiM mahAvIraM nemuH / pazcAt samavasaraNasya racanAmArebhire / 4. 5. 6. svabhAvato rAjamAnA rAjJI jinagarbhaprabhAveNA'tIva rarAja / bubhuje na bhojyAni, peyAnyapi papau na saH / avatasthe ca maunena, yogIva dhyAnatatparaH // nisaGgo nirmamaH zAntaH, nirIhaH saMyame rataH / yadA yogI bhavedantastattvamudbhAsate tadA // 7. 8. jAnanti kecinna tu kartumIzAH, kartuM kSamAH na ca te vidanti / jAnanti tattvaM prabhavanti kartum, te ke'pi loke viralA bhavanti // abhedyo vAdibhirjainaH kuJjarairiva mandaraH / jIvarakSAmaya: ' sAkSAdeSa dharmaH sanAtanaH // [2] gu4rAtInuM saMskRta Daro :1. anupamAdevIe bhagavAnane bhajyA. 2. 3. pUrvabhavamAM karelA pApone kAraNe tame loko atyAra sudhI duHkhI thayA. naLa rAjAe atyaMta svAdiSTa rasoI rAMdhI. te joIne 'A rAjA naLa ja che' - e pramANe damayaMtI jANI gaI. 4. bhagavAnanuM kathana sAMbhaLIne gaNadharanA hRdayamAM sabhyajJAnano prakAza phelAyo. najarAbha dugAra ramyA [paN] ane tethI raMgasamAM gayA khane huHjI thayA. 6. zayyaMbhavasUrila joTyA- 'khA bhanaU bhAro hIro hato.' 5. 7. vastupALano saMgha atyaMta ullAsa ane umaMga sAthe zatruMjaya tarapha cAlyo. 1. 'maya' kheDa pratyaya che The sva3pa arthamAM vaparAya che. dha.ta. suvarNamaya suvarNasva35 3 sarasa saMskRtam -2 4.43 184.3.3.3.3.2.2.2 416-23.2.2 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. te be devo sanaskumAranA caraNomAM paDyA. 9. bhagavAna mahAvIre pUrvabhavamAMgarva karyo hato. mATe anaMtakALa sudhI saMsAramAM bhamyA. [3] khUTatI vigata pUro :ni. dhAtu |gaNa | pada| artha puruSa ekavacana dvivacanabahuvacana | 1.1nam 2. 4.br i + 4 6 + 6 = NW WNNW aJja puruSa/vacanabAkI rahelA be rUpo | zvi 9.rad [4] khUTatI vigata pUro :| na.rU5 | artha| mULadhAtu 1.trisuH nijharatuH 3. sarvajJAthe 4.tricche | kanakSa [5] rUpa pUrA karo - e va. |ddhi.va. | ba.va. e va. |ddhi.va.) ba.va. pa. pu. ki.5. | Uya tera - . 5. e va. |ddhi.va. | ba.va. pa.pu. | - dvi.pu. | -- - pu. -- OOO ja sarala saMskRtama-ra Ai185)AjIjAja pATha-23 ja Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 - 24 parokSa bhUtA [Part - IV] * Am yuta parokSa * I dvisti na thAya. II Am vi|27 cha. III pAtuna satya 55 mane upAMtya svas12no gu. 52ntu isamA nAghAtune gu/vRddhipUrva 'ay' dAge pachI 'Am' aul. IV 'Am' mAyA pachI kR, bhU, as n| parokSa 35 dAge. Am nIyanA dhAtune dAge. 1. a-AsivAyanA hI svarathI za3 yatA dhAtune ____E.ta. Iz + Iz + Am + cakre = IzAJcakre / 2. 'R sivAyanA aMte saMyukta vyaMjanavALA tathA masivAyanA svarathI zarU thatA dhAtune....'indh' + indh + Am + cakre = indhAJcakre / 3. dazamA gaNanA dhAtune II preraka dhAtune II IcchAdarzaka dhAtune IV nAma sAdhita ghAtune mane V. ane: svarI dhAtune 'Am' lAgecha. ___El.d.Ikath', kathayAMcakAra / II 'dAp' (dApayati) dApayAMcakAra / III 'jijJAs' + jijJAsAJcakAra / IV'putrIya'- (putrIyati) putrIyAJcakAra / V. 'cakAs' + cakAsAJcakAra / 4. daya, aya, Asa, kAs dhAtumA Am' avazya dAge. .El.d.'day + dayAMcakre / 'ay + ayAJcakre / 'As' + AsAJcakre / 'kAs' + kAsAJcakre / 5. kam dhAtune visvA ..ta. kAmayAmbabhUva - cakame / 5. uS, vid, jAgR, Rt, daridrA 0240 pAtuma vipa sAga. mane vid mAM guNa na thAya. El.. 'uS' - oSAMcakAra / uvoSa / 'vid' + vidAJcakAra / viveda / jAgR+ jAgarAmAsa, jajAgAra, jajAgara / Rt + Anarta / daridrA, dadaridrau - daridrAJcakAra / 7. gup, dhUpa, viccha, paNa, pan dhAtumA 'Aya' thANe tyAre Amyuta thAya. El.d. gup + gopAyAmAsa - jugopa / 8. bhI, hI, bhR, humAyatrI2018- tumairitiyAyapachI Amvido gha..'bhI' + bibhayAMcakAra, bibhAya - bibhaya / 'bhR- bibharAMcakAra-babhAra / 33 sasa saMskRtam-2 8.8.8(18D.3.3.3.3.3.3.3416-24.3.3 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'hu' - juhavAMcakAra / juhAva - juhava / 9. 'UNu mAM AmnA ... UNunAva - Urgunava / 10. 'as'n| sAmAnya zate 35 thA nathI. bhUnAthAya . 55 Amyuta parokSamA usvA mATe 'as'nAnIye bhu4535 thAya. Asa Asiva Asima Asitha AsathuH Asa Asa AsatuH AsuH 11. 52smaipadI dhAtune kR, bhU, asnA parokSa 52smaipa635sAmane mAtmanepahI dhAtune 'kR' naamaatmnepn||35o dAge. 'bhU', 'as' n|| 52smaipn|| 35o dAge. karmaNi parokSa - uparokta badhAM niyama lAgyA pachI AtmapadanA pratyayo Musal.El.d. 'pac + pece| 35o :- 1. Iz - 2/A bheta. dvi.. .. IzAJcakte IzAJcakRvahe IzAJcakRmahe IzAJcakRSe IzAJcakrAthe IzAJcakRTve IzAJcakre IzAJcakrAte IzAJcakrire Or IzAmAsa IzAmAsiva IzAmAsima IzAmAsitha IzAmAsathuH IzAmAsa IzAmAsa IzAmAsatuH IzAmAsuH Or IzAmbabhUva IzAmbabhUviva IzAmbabhUvima IzAmbabhUvitha IzAmbabhUvathuH IzAmbabhUva IzAmbabhUva IzAmbabhUvatuH IzAmbabhUvuH 2. taD - 10/U Prm. tADayAJcakAra-kara tADayAJcakRva tADayAJcakRma tADayAJcakartha tADayAJcakrathuH tADayAJcakra tADayAJcakAra tADayAJcakratuH tADayAJcakruH Atm. tADayAJcakre tADayAJcakRvahe tADayAJcakRmahe tADayAJcakRSe tADayAJcakrAthe ... tADayAJcakRTve tADayAJcakre tADayAJcakrAte tADayAJcakrire 38 sarasa saMskRtam-2 888 180.8.3.3.3.3.3.346-24.4.4 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tADayAmAsa tADayAmAsitha tADayAmAsa tADayAmbabhUva tADayAmbabhUvitha tADayAmbabhUva 3. gup - 1/P jugopa jugopitha, jugoptha jugopa gopAyAJcakAra-kara gopAyAJcakartha gopAyAJcakAra 4. vicch - 6/P viviccha vivicchitha viviccha Or tADayAmA siva 5. dhUp - 1/P dudhUpa dudhUpitha dudhUpa tADayAmAsathuH tADayAmAsatuH Or tADayAmbabhUviva tADayAmbabhUvathuH tADayAmbabhUvatuH jugupiva, jugupva jugupathuH jugupatuH Or gopAyAJcakRva gopAyAJcakrathuH gopAyAJcakratuH vivicchiva vivicchathuH vivicchatuH nv vicchAyAJcakAra-kara vicchAyAJcakRva vicchAyAJcakartha vicchAyAJcakrathuH vicchAyAJcakAra vicchAyAJcakratuH dudhupiva dudhupathuH dudhupatuH nv tADayAmAsama tADayAmAsa tADayAmAsuH dhUpAyAJcakRva dhUpAyAJcakrathuH dhUpAyAJcakratuH tADayAmbabhUvima tADayAmbabhUva tADayAmbabhUvuH jugupima, jugupma jugupa jugupuH gopAyAJcakRma gopAyAJcakra gopAyAJcakruH vivicchima viviccha vivicchuH vicchAyAJcakRma vicchAyAJcakra vicchAyAJcakruH dudhupima dudhupa dudhupuH dhUpAyAJcakRma dhUpAyAJcakAra-kara dhUpAyAJcakartha dhUpAyAJcakra dhUpAyAJcakAra dhUpAyAJcakruH hai hai sarala saMskRtam - 2 4.431884.4.4.4.4.3.3 pATha- 24.3.3 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. paN - 1/P paNAyAJcakAra-kara paNAyAJcakartha paNAyAJcakAra 7. daridrA - 2 /P dadaridrau dadaridritha dadaridrau paNAyAJcakRva paNAyAJcakrathuH paNAyAJcakratuH 10.-3/P jiDrAya jihrivi jiya jihrayitha jihriyathuH jitha jiDrAya dadaridriva dadaridrathuH dadaridratuH Or daridrAmbabhUva etc. daridrAJcakAra-kara etc. 8. jAgR - 2 /P jajAgAra gara jajAgariva jajAgarima jajAgaritha jajAgarathuH jajAgara jajAgAra jajAgaratuH jajAgaruH Or jAgarAJcakAra kara etc. paNAyAJcakRma paNAyAJcakra paNAyAJcakruH babhRma babhra dadaridrima dadaridra dadariduH daridrAmAsa etc. 9. bhI - 3 / P bibhAya, bibhyiva bibhaya bibhayitha, bibhyathuH bibhe bibhAya bibhyatuH Or bibhayAMca- bibhayA bibhiyama bibhya bibhyuH bibhayAMba kAra etc. mAsa etc. bhUva etc. 11. vid - 2/P viveda vividiva vividima viveditha vividathuH vivida viveda vividatuH vividuH vidAMcakAra-kara etc. jihriyima jihriya jihiyatuH jihriyuH Or] jihvayAMcakAra jiyAmAsa jihUyAMbabhUva etc. 12. bhR - 3 / P babhAra, babhara babhRva bhartha babhrathuH babhAra babhratuH babhru: Or bibharAMcakAra bibharAmAsa bibharAMbabhUva Or juhavAJcakAra-kara etc. hai hai sarala saMskRtam - 2 3.4.31884.3.X.XXX. pATha-24.NE 13. hu - 3 / P juhAva, juhava juhuviva juhuvima juhavitha, juhotha juhuvathuH juhuva juhAva juhuvatuH juhuvuH Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. kam - 1/A cakame cakamiSe cakame cakamivahe cakamAthe cakamAte cakamimahe cakamidhve cakamire jakSa jakSatuH kAmayAJcakre kAmayAJcakRvahe kAmayAJcakRmahe kAmayAJcakRSe kAmayAJcakrAthe kAmayAJcakRDhve kAmayAJcakre kAmayAJcakrAte kAmayAJcakrire 15. ghas - 1/P jaghAsa, jaghasa jakSiva jakSima jaghasitha jakSathuH jaghAsa jakSuH * aniyamita 35o :1. kati = 320 2. katipaya = 32cis 5. kati katipayaH, katipayau, katipayAH / katipaye vi. kati pATI35o - jina [5.] prabhArI tu. katibhiH strIliMgamA katipayA athavA katipayIna 5. katibhyaH 35 zAlA athavA nadI prabhArI 5. katibhyaH napuMsakaliMgamAM vana pramANe 5. katInAm sa. katiSu saMmo. kati ! dhAtumo > 1-1-52smaipa:- gA-1-mAtmane5:ava + sad [sI] = sI . klup = samartha ag[To Be Adequate] [To Despair] >> -10-6maya5:preS = bhosej [To Send] Aa > parivaMza: vAsava = Indra [King of Heaven] naimittika = naimitti: [Astrologer] subhaTa = saini: [Soldier] ST Are BeFtam-2 ....GORE.....8 16-24.44 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muSTi = bhuTTI [Fist] agraja = bhoTAbhAI [Elder Brother] ArdrakakumAra = ArdraDDubhAra RSabhadeva = RSalaheva strIliMga : dundubhi = huMdubhi [Large Kettle-Drum ] saGkathA = vAtayIta [Conversation] vizeSa : camatkRta = yabhatDRta [Surprised] vinAzaka = nAza 52nAra [ Destroyer] kaThina = 5ho2 [Severe] [1] saMskRtanuM gubharAtI ro : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. vismita = Azcaryayati [Astonished] adbhuta = addabhuta [ Marvellous] apratirUpa = Abhe' [Unique] napuMsakaliMga H upAyana = bheTaj [Gift] sAGgatya = saMga [Company] mitratva = mitratA [Friendship] saukhya = suu [Happiness] 9. cakraratna = tharatna luJcana = soya [Plucking] Adarzabhavana = khArIsA bhuvana svAdhyAya [Dressing Room] abhayakumAra ArdrakakumAraM upAyana RSabhadevapratimAM preSayAmAsa / rAjA naimittikAn svapnaphalaM papraccha, naimittikAstasyottamAni phalAni varNayAmAsuH / tAdRzaM sarvaM vismitaH sa IkSAJcakre / kadAcidvAsavo jinasyAdbhutAmapratirUpAM sAdhanAM varNayAmAsa, kintu saGgamo na tat svIcakAra, parIkSituJcA''gataH / AryakhapuTAcAryANAM prabhAvaM dRSTavA camatkRtaiH sarvai: sUri : varNayAJcakre / devA jinadezanAkAle dundubhIMstADayAmAsuH / kuraGgo'pi 'adhijyadhanvAnaM taM dRSTvA palAyAJcakAra / paNDitaissaha sAGgatyam, paNDitaissaha saGkathA / paNDitaissaha mitratvam, kurvANo nAvasIdati // sarve jAnanti jIvA hi, pApaM duHkhasya kAraNam / tathApi tanna muJcanti, pApaM saukhyavinAzakam // [2] gubhrAtInuM saMskRta ze : 1. saMprati rAjA pUrvabhavamAM dukALamAM atyaMta daridra thaI gayA hatA. 2. 3. chatAM paNa dIkSAne laI eka ja divasa pALI saMyamanA prabhAve bIjA bhave rAjA thayA. RSabhadeva bhagavAnanI dIkSA pachI bharata ane bAhubalinI senAe yuddha karyu hatuM. chelle mAtra bharata ane bAhubalie yuddha karyuM hatuM. 4. 1. adhijyadhanvan zabhano sabhAsa pUrva sabhAsa praharazamAM khAvI gayesa che. hai hai sarala saMskRtam - 2 4.4.4181.4.4.4.4.3.3.4 pATha- 24.3.3 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. 6. 7. 8. 9. temAM bAhubalie bharatane jItI lIdhA tyAre gusse thayelA bharate cakraratna choDI dIdhuM. paraMtu, cakraratne bAhubaline mAryA nahIM. anyAyane kAraNe gusse bharAyelA bAhubali muThThIthI bharatane mArI nAMkhavA mATe doDyA. 'A to mArA moTA bhAI che' - e pramANe vicArIne bAhubalie te ja muTTI vaDe loca karyo. eka varasa sudhI atyaMta kaThina sAdhanA karI teoe kevalajJAna meLavyuM. bharata mahArAjA cakravartI thayA ane ekavAra arIsA bhuvanamAM temaNe paNa kevalajJAna meLavyuM. - [3] khUTatI vigata pUro H naM. dhAtu 1. vur 2. pra+s 3. g 4. varlDa 5. dI 6.|C 7.|nAvR 8. ras 9.|vik gaNa pada artha puruSa ekavacana dvivacana bahuvacana [4] rUpa pUrA karo H- e va. pa. pu.- AmayAgvanne dva.pu. + / t. pu. - -- hi.va. ba.va. e va. hi.va. ba.va. pra. pu. - dvi.pu. - bibhayAbabhUvitha ae. pu. + hajI sarala saMskRtam-2 jI.jIjI(192 12323 2 3 2 3 1 3 e va. IzAmAsa ------------------------ dvi.va. | ba.va. ---------- 2 pATha-2424 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] 35 khojabhAvo : naM. rUpa 1. jakSatuH 2. vidAJcakrathuH 3. IzAmAsatuH 4. bibhayAmAsathuH 5. jAgarAmbabhUvatuH 6. gopAyAJcakra 7. paNAyAJcakartha 8. tADayAmbabhUvima 9. dhUpAyAJcakruH mULadhAtu | artha | puruSa | vacana Ooo bAkI rahelA be rUpo hai sarala saMskRtam-2 3431.33.33.33 pATha -24.33 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - rapa kRdanto 1.karmaNi bhUtakRdanta mATenA niyamo:1. karmaNi bhUtakRdantamAM (avikAraka ta pratyaya lAge tyAre) seTu dhAtune rU lAge. dA.ta. varka tiH | paraju hRsva / dIrgha 3- kAratamAM na lAge. dA.ta. 1 nuta:, mU mUta: I 3 jI / chachata: | 2. ta no na thavAnA niyama. A. - saMtavALA dhAtumAM thAya. dA.ta. 1 ( ) - zaf: I B aMtavALA dhAtumAMno paNa na thAya. dA.ta.fmad + fmanaH | C 1. saMyukta vyaMjananA 2. bIjA varNa aMtaHstha pachI 3. A kArAMta hoya tevA 4. eka svarI dhAtumAM thAya. dA.ta. atre - sanA-nAnaH .. D nu, vid, nyU, nai, , dIdhAtumAM vikalpa nathAya che. dA.ta.nud - nutra:, nutta: | E dhyA, raDyA, mamAM na thAya. dA.ta. dhyAta: I dhyAta: / matta: | 3. zI, svimi, f, dhRNa mAMrU lAge tyAre guNa thAya. dA.ta. zI zayata: I vRk dharSita: pRSTa: I 4. ya, ra, na, ma, na, mana, tana, kSa, fkSa, RSTra ane van dhAtuno anunAsika lopAya. dA.ta. jam + Ata: A raste rataH 1 namsa nA: I 5. upara sivAyanA an ke A aMtavALA dhAtuomAM rU na lAge tyAre hRsva svara dIrgha thAya. dA.ta. kSamsa kSAnta: I zam - zAnta: | 6. upAMtya anunAsikavALA dhAtumAMrU na lAge tyAre anunAsika lopAya. dA.ta.- rakta: | ban + anta: | 2. saMbaMdhaka bhUtakRdanta mATenA niyamo:a. saMbaMdhaka bhUtakRdantamAM rU na lAge tyAre niyama 4, 5 ane 6 lAge. parantu upasargavALA dhAtune niyama 4 vikalpa lAge. dA.ta. namna vI, praNatva, praNamyA b 1. vIsArthe vikalpa am pratyaya lAge ane tyAre 10mA gaNano vRddhino niyama lAge. dA.ta. RtvI RtvI = $ $ 2 A kArAMtane ya pratyaya lAge. dA.ta. - jItva = pAye pAye jaja sarala saMskRtabha-ra 194)zazazazaza pATha-2544 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. parokSabhUtakRdantaH(1) parokSakartari kRdantamAM parasma padamAM vat pratyaya lAge. I parokSabhUtakALa tRtIya puruSa bahuvacananA 3nA sthAne vasulagADavAthI parokSa bhUtakRdanta bane. dA.ta. nam - ne!: = nemivat ! I ekasvarI (putva vALuM) rUpa hoya athavA A kArAMta hoya tyAre vahu lAgatA pahelA rU lAge. dA.ta. panna javA tAka vim | II 1, Dha, vid, vize, zuM mAM vapUrve vikalpa rU lAge dA.ta.Am namu: = naMivam nAnvan IV vaLyuM, anna no anunAsika lopAya. dA.ta. vaLyuM vavaSyan ! nivam | V R kArAMta dhAtumAM guNa na thAya. dA.ta. jaina vabhravat ! tRka titIrtham | AtmapadAnapratyayaHI parokSabhUtakALa tRtIyA puruSa bahuvacananA rUpamAMthI rUre kADhI mAlagADavAthI bane. dA.ta. anne mAnAire - mAnazAnaH | I parokSa karmaNi kRdanta karavA Atmapadano mAna pratyaya lAge. dA.ta. 5rka pavanaH | strIliMga parokSa bhUtakRdA parokSa bhUtakALanA tRtIya puruSa bahuvacananA rUpane rra lagADavAthI bane. dA.ta. sAm 1 namus + DuM= namuvI ! rUpa navI jevA karavA. - napuMsaka parokSa bhUtakRdanta prathamadvitIyA vibhakti dvivacananA rUpa mATe uparano niyama lAge. bAkInA rUpa pu. jevA thAya. 4. sAmAnya bhaviSya kRdantaH-.kartari. paraaipada Atmapada t pratyaya mAna pratyaya ti nA sthAne lAge te nA sthAne lAge kariSyati kariSyate kariSyat krissymaannH| na karanAro - - rU5 chat jevA rUpa jina jevA - - sAmAnyabhavi. nR. pu. ekavacana - strIliMgamAM t nA sthAne hatI ke . kathaLatI vigato rUpa nahI jevA napuM.mAM maha jevA ja sarala saMskRtama-ra 4jIla95444444 pATha-rAjajI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa List Lari o AdAna ApAna t v o r o jagRhas o jagmAna o 2. + kariSyamANaH 2eignto :na. dhAtu |13| parokSa (bhUtanta | sAmAnya bhaviSya kRdatta kartari, _karmaNi | kartari | karmaNi Ajivas AjAna AJjiSyat aJjiSyamANa Adivasa | atsyat / atsyamAna babhUvas babhUvAna | bhaviSyat | bhaviSyamANa Apivas / | Apsyat | ApsyamAna ucchAJcakRvas |uJchAJcakrANa| uJchiSyat | uJchiSyamANa cikrIvas cikriyANa | kariSyat | kariSyamANa cikrIvas | | cikrIyANa | kreSyat / RSyamANa jagRhANa | grahISyat | grahISyamANa jagmivas | gamiSyat | gamiSyamANa jajJivas jajJAna jJAsyat jJAsyamAna janiSyamANa | janiSyamANa tutudvas tutudAna totsyamAna | totsyamAna tutudAna totsyat tenivasa taniSyat taniSyamANa tenAna taniSyamANa tatyajvas tatyajAna tyakSyat tyakSyamANa dadivas | dAsyat dAsyamAna duduhas duduhAna | dhokSyat dhokSyamANa duduhAna dhokSyamANa 17. chid |7/U | cicchidvas | cicchidAna | chetsyat / chetsyamAna cicchidAna chetsyamAna |18.| tAD |10/U | tADayAJcakRvas tADayAJcakrANa tADayiSyat tADayiSyamANa 38 sakha saMskRtam-2 3.88 9 .3.3.3.3.3.3.3 pA6-25.3.3 = jajJAna jajJAna tenAna dadAna Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aniyamita rUpaH1. strI = strI [strI.] 2. hRdaya / hRd = 66ya [napuM.] pra.- strI | striyau | striyaH / | hRdayam | hRdaye | hRdayAni di. striyam ", handi ta.. striyA strIbhyAm| strIbhiH | hRdayena hRdayAbhyAm hRdayaiH hRdA hRdbhyAm | hadbhiH ya., striyai hRdayAya hRdayebhyaH hRdbhyaH 4. striyA: hRdayAt hRda: pa.. " | striyoH | strINAm | hRdayasya / hRdayayoH, | hRdayAnAm hRdaH hRdoH hRdAm sa. striyAm | hRdaye hRdayeSu hadi hRtsu saMmo.- stri ! striyau ! striyaH ! | hRdaya ! | hRdaye ! | hRdayAni ! pAtumA > 1-1-mAtmanepa:- > ga-1 - 6MALE:prati+bhAs = dAga [To Seem] | sam+vi+bhaj = vimA 42vo, bhAga wil4al. [To Divide] ( Awa.. >> dhulliMga: | mithyAdRz = mithyASTi kitava = suthyo [Cunning] mleccha = 227 [Barbarian] | [tAdRz pramANo 35] [False Viewer] zAntijina = zAMtinAtha bhagavAna dandazUka = sA5 [Snake] kAyotsarga = ayotsarga parivAra = parivAra [Family] vAridhi = samudra [Ocean] anucara = Esa [Slave] zaila = parva [Mountain] manoratha = 29[Desire] | upadrava = upadrava [Harrasment) dharma = 2bhI [Heat] ambuja = bhaNa [Lotus] mAruta = 5vana [Air] | gaja = thI [Elephant] sveda = 52seko [Sweat] tilaka = tiva, zreSTha sammukha = sAme [Front] | culuka = pothIyu [Puddle] SE ARE saMskRtam-2 83.968.3.3.3.3.8 416-25.3.4 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ > strIliMga: - 1) napuMsaliMga:saphalatA = satata [Success] -- mANikya = Lets [Jewel] strI = strI [Woman] mauktika = motI [Pearl] > vizeSata: nRtya = nRtya, nAya [Dance] sthira = sthira [Stable] caraNa = 5 // [Feet, Leg] antima = chaej [Last] hRdaya, hRd = 6dhya [Heart] pramANa = bhA5 (2) [As much as]| 0 [1] saMskRtanuM gusatI ze :1. devA jina neminAthaM nemivAMsaH, tatraiko devaH prabhusammukhamAgatya praNamya cocivAn - anujAnIta bhagavan ! nRtyaM kartum / 2. mithyAdRzA AcariSyamANA'pi sAdhanA na mokSa dAsyati / 3. vinayaH zreSThaH sarvaguNeSu, mUlaM hi vinayo dharmasyeti mahAvIro jinaH antimadezanAyA kathayAmAsivAn / zAntijino vizva zAntiM tenAna upadravaJca zAntaM cakRvAn / jIvAH zuddhAbhiradbhiH snAya snAya punarapi punaH malinIbhavanti / rAmalakSmaNasItA vana jagmivAsa: pitRvacanapAlanArtham / adyA'bhavatsaphalatA nayanadvayasya, deva ! tvadIyacaraNAmbujavIkSaNena / adya trilokItilaka ! pratibhAsate me, saMsAravAridhirayaM culukprmaannH|| dAnazIlatapobhAva-maye dharme caturvidhe / yatanIyaM bhavadbhizca, svargamokSasukhArthibhiH // zaile zaile na mANikyam, mauktikaM na gaje gaje / sAdhavo na hi sarvatra, candanaM na vane vane // [2] gusarAtIsaMskRta ze:-- 1. te saMskRta bhaNIne graMtha lakhaze. teje cAritra pALyuM hatuM tenA kAraNe tuM devalokamAM jaIza. 3. subhAsa niyaMpotAnA bhane pAnadhyA. baMdhaka muni kAyotsargamAM atyaMta sthira UbhA rahyA. gaNadharoe bAra aMgasUtro banAvyA hatA. temAM navatattvanI prarUpaNA karI hatI. 7. e navatattvamAM trIjuM tattva puNya nAmanuM che. A puNyanA prabhAve kumArapALa rAjAe moTA rAjyane meLavyuM hatuM. 8. bhArapaNAme pUrvamamA bhagavAnanI pothI pUrI tI. 9. tenAthI tevuM puNya bAMdhyuM ke jethI moTuM rAjya temaNe meLavyuM. Se Are Restam-2 23.8.89DSSS....8 416-25.4.4 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] anta mojAvo :na. hanta mULadhAtugaNapada | prayoga | te sivAyanuM bIjuM kudatta 1. udayAJcakrANa 2. | Anardvas 3. |uJchAJcakRvas 4. kAGkSiSyat 5. cikrIvas 6. cikriyANa 7. cakhAdvas 8. jagAhAna 9. gamiSyat [4] nimnoti dhAtunanto po :na dhAtu | parokSa kRdana bhaviSya kRdanta varNa | zas . laM bhAS 4. bhaJ 5. bhakS vac 7. pAl pa | A 9. budh [5] dssi sasi :___B | A 1. babadhvas - vakSyat 6. dadhAna - parISyat 2. pupUrvas - paThiSyat | 7. sasyandAna - dhaviSyamANa 3. dudhuvas dhAviSyamANa | 8. dudruhvas - syansyat 4. Ucivas - bhantsyat |9. dadhAvvas - dhAsyat 5. paThivas - dhrokSyat | 33 sa saMskRtam-2 8.389 3.3.3.3.3.3.3 416-25.4.4 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - ra6 preraka preraka rUpanA niyama | * dareka dhAtunA preraka rUpa thaI zake che. * bIjA pAse kriyA karAvavI ke te karavA mATe preraNA karavI-Avo artha jaNAvavA mATe preraka prayogano upayoga thAya che. dA.ta. "meM khAdhuM" A vAkyamAM bolanAra vyakti svayaM khAnAra che. tethI ahIM preraka prayoga nathI. parantu teNe mane khavaDAvyuM" ahIM tene khAvAnI kriyA karavAmAM bIjA taraphathI preraNA maLe che. mATe preraka kahevAya. gam ja javuM namI ne mokalavuM. roti = te kare che. rati = te karAve che. 1. sAmAnya vAkyano kartA sAmAnyakartA ke prayojyakata kahevAya.ane te ja kriyAmAM je preraka bane te "prayojaka kartA kahevAya che. dA.ta. rAma: macchati = rAma jAya che. ahIM rAma karyA che. vazaratha: rAma mayaMti = dazaratha rAmane mokale che. ahIM dazaratha preraka che. rAma prayojyakartA che. 2. preraka banAvavA mATe dhAtu para dasamA gaNanI jema guNa-vRddhinA niyama tathA kayalAge.dazamA gaNanA dhAtunuM mULarUpa ja preraka rUpa bane che. A preraka rUpo ubhayapadI che. dA.ta. 1- nAyiti -biyate | 3. dhAtunA aMtya che, che, mo, gau no A thAya che. dA.ta. be thAyati ! 4. javuM * mUka cAhavuM vansa khAvuM ke yam damana karavuM A sivAyanA an aMtavALA ane nIcenA dhAtumAM vRddhi na thAya. ba, rta, ca, cha, , , TU', ta', '[, a[, sta[, lagna, ranna, dha, va, ma, nA , na, devuM, , , , za, zra, zva, yU, itha, vyatha, zrad, nyU, ja nma, in, mada, rava, , vanuM, mana, dhvana, vana, vana, va, tva, vana, hai, hRtna, vana, vakSa, , pra, mR, , 7, 8, jJa (haNavuM) vagere. dA.ta. e+ ati | rajhU + rannati ! [ahIM je judA TAIpamAM batAvyA che teTalA ja dhAtu tamAre atyAra sudhI AvyA che.] ja sarala saMskRtama-ra (ra00) AjIjI pATha-264 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apavAha - upasarga rahita vam, nam, van, jval, hval, hral dhAtubhAM vi'sye vRddhi thAya. upasarga hoya to na thAya. hA.. nam - namayati nAmayati / pra + nam - praNamayati / 5. I pA (1gae, pIvu) pA (2 gae, rakSA 42) khA je dhAtu sivAyanA A arAMta dhAtu, tathA II ve (usAvaj) vye, hve, zo, cho, so sivAyanA e, ai, au arAMta dhAtu, III tathA RR, hrI, rI, blI dhAtubhAM aya nA pahale paya sAge. 6.. dA, de, do + dApayati / dhe dhApayati / gai ge| 4, 4 ge| vahevu) arpayati / rI repayati / paraMtu zo - zAyayati / hve - hvAyayati / 1 I gApayati / R S. mi, mI, dI, ji, krI dhAtumAM saMtya svarano A thAya. pachI paya sAge che. hAta. mi (iyu), mI (nAza 12vo) mApayati / jApayati / krI + krApayati / ji 9. glai kSai, zrA, zra, jJA dhAtumAM svara Drasva thAya. tebha4 upasarga rahita snA, dhAtumAM vikalpe hrasva thAya che. upasarga hoya tyAre dIrgha ja rahe. 1 6. kSai kSapayati / zrapayati / jJA (bhaerAvu arthabhAM jJA hoya to jJApayati thAya) snA glai glapayati, glApayati upasarga hoya tyAre - upasnApayaMti, praglApayati / jJapayati snapayati, snApayati 8. dhAtu jabh, radh, rabh, labhdhAtumAM anunAsiGa ubherAya. 6.ta. jabh - jambhayati / radh + randhayati / 8. Jvagere pAMca dhAtunA preraka rUpa be prakAre thAya. 1.mULadhAtu para aya lagAvIne. 6. gup+aya+ti = gopayati / 2. Ay lagAvI pachI aya lagAvIne. 6l.ta. gup + Ay + aya + ti = gopAyayati / 10. dIdhI, vevI, daridrA dhAtunI aMtya svara sopAya bhane aya lAge. 6.. dIdhI dIdhayati / vevI - vevayati / daridrA + daridrayati / 11. nIcenA dhAtuonA preraka Adeza artha dhAtu a duS ghoSita 52 adhi + i prati+i rj. bhaNavuM vA4 12vo rUpa gamayati dhrujavuM chupAvavuM jAgavuM pApa karavuM adhi+i knu kSmAy gUha jAgR duS hai hai sarala saMskRtam - 2 4.4.3201 4.4.44.3.3.3 pATha- 26 hai hai adhyApayati knopayati kSmApayati gUhati jAgarayati dUSayati uha rUpa dUSayati doSayati adhigamayati pratyAyayati rohayati ropayati smaraNa karavuM pratIti karavI ugavuM Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAtu lA ha vi+lI viSaya thavo vI javuM 1 2 3 4 ve dae kana artha lAlana karavuM laya thavo mRj kaMpavuM vIMjhavuM dhrUjavuM khuza karavuM 35 lAlayati vApayati vAyayati vi+smi vAyayati vApayati vAjayati zad dhUnayati zad prINayati sidhU bhA sidh bhApayati sphAy bhISayati mArjayati sApha karavuM bhaya pAmavo dhAtu raj ci lInayati lApayati vilApayati bhrasj artha khuza thavuM zikAra karavo bheguM karavuM taLavuM hasavuM Azcarya t.. praNamaya + ya praNamayya / = 4. sarasa saMskRtam -2 4.4.4202 pAmavuM nAza pAbhavu javuM taiyAra 52 pUrNa 52 sojo Avavo javuM camakavuM haNavuM rUpa raJja sphur han 12. preraka karmaNi Q1R SI HI BTA AIYIU. El.d. gy ated i baMne bhaviSyakALa / kriyAtipatyarthamAM vikalpe aya lopAya. 6.. budh + bodhitA - bodhayati / bodhiSyate - bodhayiSyate / abodhiSyata - abodhayiSyata / parokSANabhAM Am yukta parokSa arbhazi thAya. hA.ta. bodhayAMcakre / adyatana pAMyabhA prArabhAM vi'sye aya sopAya. . . abodhi- abodhAyi 13. preraka kRdanta kRdanta mATe dazamA gaNanI jema niyamo samajavA. vizeSa -upAMtya hrasva svaravALA upasarga sahita dhAtune saMbaMdhaka bhUtakRdantamAM ya pratyaya lAgatA pahelAM aya nA ano lopa thAya. jayati cAyayati cApayati jjayati bharja vismApayati zAtayati zAdayati sAdhayati sphAvayati sphorayati sphArayati ghAta 9.4.4.4.4. pA4-26.4.4 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayojyakartAne vibhaktividhAna 1) sAmAnya rIte tRtIyA vibhakti sAge. chAta. virAgI saMsAraM tyajati = guruH virAgiNA saMsAraM tyAjayati / artha : guru vairAgIne saMsAra choDAve che. apavAda nIcenA prayogomAM prayojyakartAne dvi. vibha. Ave che. 1 gatyartha! dhAtukho muniH grAmaM gacchati = zrAvakaH muniM grAmaM gamayati / 2 SodhArtha dhAtukho * ziSyaH zAstraM bodhati = guruH ziSyaM zAstraM bodhayati / 3 bhADArArtha dhAtuo * bAlo'nnaM bhuGkte = mAtA bAlaM annaM bhojayati / 4 zabharbha dhAtukho * bAlaH vyAkaraNaM pa guruH bAlaM vyAkaraNaM pAThayati / 5 arbha dhAtukho apavAdamAM apavAda -- 1. nI, vah, khAd, krand, zabdAya ArasA dhAtunA yogabhAM prayobhyaurtAne tRtIyA vibhasti khAve. hAta. kiMkaraH bhAraM vahati = kiMkareNa bhAraM vAhayati / 2. dRz dhAtunA prayobhyaurtAne dvi. vila. sAge. 3. 6l.t. bAla: jinaM pazyati = jananI bAlaM jinaM darzayati / hR, kR dhAtunA prayobhyartAni dvi. / tu vibhakti sAge. t.. cauro dhanaM harati = nAyakaH cauraM caureNa vA dhanaM hArayati / zrAvakaH sAmAyikaM karoti = guruH zrAvakaM zrAvakeNa vA sAmAyikaM kArayati / 4. sainikAH zerate = senApatiH sainikAn zAyayati / == sarbha dhAtunA rmanI vivakSA na hoya tyAre dvi. / tR. vila. sAge. 6l.d. ramezaH karoti = dineza: ramezaM / ramezena kArayati / aniyamita rUpo : nau - nAva [strI.] 5. - nauH nAvau nAvAm sa. nauSu dvi.- nAvam tR.- nAvA naubhyAm naubhiH nAvi tha. - nAve naubhyaH saMSo. nauH ! nAvau ! hai hai sarala saMskRtam - 2 3.3 203 28.2.3.1.2.3 414-26.4.4 "" nAva: ! "" nAva: "" nAva: naubhyAm naubhyaH "" nAvo: "" Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 5. pumAn pumAMsau "" dvi. pumAMsam puMs = bhAzasa [pu.] pumAMsaH pusaH tR. puMsA pumbhyAm pumbhiH "" tha. puMse paM. - puMsaH " dvi.- sakhAyam sakhIn tR. sakhyA sakhibhyAm sakhibhiH tha. sakhye sakhibhyaH paM. sakhyuH "" 4. + sakhyoH sakhInAm puMsAm 4.4 sa. sakhyau sa.- puMsi puSu sakhiSu saMSo. puman ! pumAMsau ! pumAMsaH ! saMbho. sakhe ! sakhAyau ! sakhAyaH ! dhAtuo " ava+ puMso: 99 ga - 1 - Atmanepacha : pra+sthA = prasthAna $2vu, pratiSThA ravI. pumbhyaH "" ga - 4 - + ziS = jADI rahevu [To Depart] parasmaipa6 : 3 sakhi = bhitra [5.] pra. + sakhA sakhAyau sakhAyaH "" pulliMga : haMsa = haMsa [Swan] baka = jagato [Crane ] drAviDa = drAviDa zubha vArikhilla = vAriNissa rAbha aGguSTha = aMguTho [Thumb] sapAda = lal [One & Quarter] bhAga = bhAga [ Part ] mahotsava = mahotsava [Celebration] sUryodaya = sUryodhya [Sun Rise] vairin = vairI ['zazin' prabhAze] [Enemy] zabdo "" "" ga - 8 - ubhayapacha : | sam+anu+jJA = anujJA khApavI 99 [To Be Leftout] [To Permit] napuMsaDabiMga : saJcaraNa = saMtha te [ Movement ] avyaya : arvAk = pahesAM [Before] kriyAvizeSaNa : samayAnuguNaM = sabhayasara [Punctual] strIliMga : urvI = pRthvI [Earth] | zaGkA = ist [Doubt] |tantrI = viie|| [ Lute ] | tarI = hoDI [ Boat] | nau = nAva [Boat] ajA = par3arI [She-goat] paddhati = paddhati [Style / Way] sabhA = sabhA [Assembly] AzAtanA = khAzAtanA [ Insult] puMs = bhAeAsa [Man] sakhi = bhitra [Friend] hai sarala saMskRtam -2 4.4.3204 4.X.V.4.4.3. pA4-26.. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / OM [1] saMskRtanuM gurAtI sze :1. mAtA vairI pitA zatruH, bAlo yena na pAThitaH / na zobhate sabhAmadhye, haMsamadhye bako yathA // ahamAtmA, na kiJcit karomi kintu zarIreNa kArayAmi, nAhaM bhuje kintu zarIraM bhojayAmi iti vimRzya na kadApi rAgadveSau kartavyau / svakRtapApakarmabhirjIvo bahukAlaM saMsAra bhrAmita: karmANyeva ca bhrAmayanti bhrAmayiSyanti ca / drAviDavArikhillau kathayAmasatuH he svAmin ! bhavAn zrIzatruJjayagireH mAhAtmya zrAvayatu / jino mahAvIra indrasya zaGkA nAzayitum pAdAGguSThenaiva mere cAlitavAn / yo vastuto jinabhaktimAna, taM na ko'pi bhApayituM pratyalaH / / sampratirAjJA sapAdalakSAni jinAlayAni kAritAni, sapAdakoTizca pratimAnA kAritA / kumArapAlarAjJA svIyAn preSyAn sarvathAhiMsApAlanArthamAjJA dattA, vairAjJA na pAlitA, te sainikaidaNDApitAH / / 9. AhArasya tu dvau bhAgau, tRtIyamudakasya tu / vAyoH saJcaraNArthaM hi, caturthamavazeSayet // gujarAtInuM saMskRta karo :1. 426bhauthI cho'pivAne 15 samartha nathI. 2. "huM koIne mArIza nahIM, koInA dvArA bIjAne marAvIza nahIM, je mAratA haze tene anujJA nahIM ApuM, tenI prazaMsA nahIM karuM - A pramANe paheluM mahAvrata gurue ziSyane karAvaDAvyuM. te potAnA dIkarAne saMskAra paNa Ape che ane bhaNAve paNa che. tethI dIkaro vinayI saneziyAra thAya che. badhAM jinAlayomAM teNe bhagavAnano abhiSeka karAvaDAvyo. vastupAle badhAM jinAlayomAM mahotsava pravartAvyo. mAtA bALakane rAtre samayasara sUvADe che ane savAre sUryodaya pahelAM uThADe che. baLI gayelA sApane pArzvanAtha bhagavAne sevaka dvArA namaskAra mahAmaMtra saMbhaLAvaDAvyo. 8. bhagavAnanI AzAtanA gozALAne sAtamI narakamAM laI jaze. AcArya bhagavaMta bhagavAnanI pratiSThA kare che. 3.8 sara saMskRtam-2 888048.3.3.3.3.3.346-26.4.4 va Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] kauMsamAM Apela zabdano upayoga karI preraka vAkya banAvo H El... mAtA bhuGkte [bAla] = mAtA bAlaM bhojayati / 1. vayaM jAgRmaH [tad] 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. mAtA gacchati [bAla ] gururadhIte [ ziSya ] sAdhurna hanti [anyat] jina: jayati [bhavya ] zikSakaH paThati [vidyArthin ] haribhadrasUriH zRNoti [ zrotR] mAtA zrAti [ putrI ] 9. rAjA eti [preSya] [4] 35 bhojabhAvo : rUpa 1. abhojayiSyethAm 2. pAlayAJcakratuH 3. dApayitAraH 4. AzayAva 5. krApayethAH 16. grAhyAsta 7. DrepayAma 8. nejayiSIya 9. abhedayaH mULadhAtu kALa/artha puruSa vacana pre2ka aMga bAkInA be rUpa [5] pre25 35 banAvo :- [ vartamAnaDANa tR. pu. o. va.] 1. sidh 2. duS 3. zad 4. 6. lI 7. fa 8. bhI 9. uha hai| sarasa saMskRtam -2 4.4.4205.4.4.4.4.4.4.4 pA4-26.4.4 vA 5. prI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - ra0 IcchAdarzaka sinac] IcchAdarzaka rUpano artha kiyA karavAnI IcchA athavA kiyA karavAnI taiyArI. dA.ta.- viki6 (IcchAdarzaka aMga) artha-javAnI IcchA athavA javAnI taiyArI *mR - kumUrNa = maravAnI taiyArIvALo, maravAnI aNI para honAra ke maravAnI IcchAvALo. apavAda - * keTalAka rUpo IcchAdarzakanA na hovA chatAM tevA lAgatA hoya che. 1. tevA rUpono artha IcchAno nahIM paraMtu sAdo karavo. 2. tevA rUpone IcchAdarzaka banAvavAdvirukti karyA vinA pharIthI IcchAdarzaka pratyaya lAge. dA.ta. gukitadhRNA karavI) jhulun + DuM + k + ti= guruguliSati jugupsA karavA Icche che. IcchAdarzaka banAvavAnA niyama 1) dhAtumAM AdyavyaMjananI dvirukti thAya. - n ! pachI trIjA gaNanI jema dviruktinA niyamo lAge. 2) 1 seTu dhAtune rU lAgyA pachI zuM lAge. 2 animAM rU na lAge tethI sIdho l lAge. 3 pahelI bukanA kALomAMsa (svara sahitano) lAge.nimiSati 3) saMdhinA niyamAnusAra no chU thAya. te vakhate dhAtunA suno jU na thAya. dA.ta. TU ne gusUt = kuSa ! AtmapadI dhAtunA rUpo AtmapadamAM thAya. dA.ta. mane mamatte . cAra kALamAM dhAtunA rUpo chaThThA gaNa mujaba karavA seno DuM lAgavAnA niyama gra, pU, hrasva RtathA nR kArAMta ane 3-4 kArAMta dhAtune rU na lAge. dA.ta.63 nivRkSati | mUka nubhUti | apavAda 2 (1 paraai. javuM) (A. Adara karavo) thuM (A. dhAraNa karavuM) pU(1 A. pavitra karavuM) ATalA dhAtune DuM lAge che. dA.ta. 2aririSati ! - viriSata che pR + dhiriSate ! fpavipate ! A sarala saMskRtama-2 20 jAja pATha-27 jaja Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. smi, aGg, praccha, az pAtune nitya ilAge. El.d. aGg + aJjijiSate / smi + sismayiSate / klup, vRt, vRdh, zRdh, syand mATadhAtune 52254mAM ina bAto. El.d. klup + ciklRpsati / vRt + vivRtsati - vivartiSate / 4. klup bhane syand dhAtune mAtmane54mA vidhe isAro . EL.ta. klup + cikalpiSate - ciklRpste| syand + sisyandiSate - sisyantsate / 5. hI R ta pAtu, iv aMtAtu tathA daridrA, zri, Urgu, yu, bhR, vR, sva, Rdh, dambha, bhrasj, jJap, tan, pat, kRt, cut, chat, tRdmane nRt dhAtumA vi48 ilAhA.ta. divdudyUSati- dideviSati / daridrA, didaridrAsati - didridrissti| zri, zizrISati - zizrayiSati / a5418:- , pRvaNe hI R tamA vilhI IsAgecha. El.d. + jijarISati / I yAyo jijariSati / ilAgyo jijIrSati / isAyo nahI. 2 kR (12) gR (gaNa) dhAtumAilAge... ha.. . cikariSati / ga+ jigariSati / gR (e ) jigariSati / * jigriissti| * jigIrSati / Ama traNa rUpa thAya che. 5. kram, gam, svR dhAtune 52smaipamA i dAge parantu mAtmane54mA nA. El.d. gam + jigamiSati - saMjigaMsate / kram + cikramiSati - cikrasate / svR+ sisvariSati - susuurssti| guNa karavA aMgenA niyama sAmAnyathI guna niyama lAge. i+ s pratyaya vi||24 cha. Eu.ta. vRt + vivartiSati, vivRtsati / div+ dideviSati / duyUSati / ekalo r pratyaya avikAraka che. ha.ta.nI - ninI + s + a + ti = ninISati / 1. ya, v sivAyanA vyaMxnAMta vyaMnA dhAtumai Gitye 238 21 i - uno i + s dAge tyA vilpe gu thAya che. E..dyut + didyutiSate - didyotiSate / klid + ciklidiSati, ciklediSati, ciklitsati / 8.3 sasa saMskRtam-2 .3.3.3800.3.3.3.3.3.3.8 418-29.8.3 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. rud, vid, muS dhAtumA gunathAya.El.d. vid + vividiSati / muS + mumuSiSati / sAmAnya niyamo:1 graha, pracch, svap dhAtumA saMprasA29. thAyache. Er.d. graha + jighRkSati / pracch + pipRcchiSati / svap + suSupsati / 2. ino gam thAya. vijitn| 12 5chiin| j no g, hanI ghthAya. (han - ghan) cino ci ki thAya cha. 3. pAtuna satyasva i - uhI thAyacha adhi + ino mAheza adhi + gamno tema4 hanno sva2 hI thAya che..ta. du + dudUSati / / adhi + i. adhijigAMsate - jighAMsati / satyavAhIR-Rno Ir thAya cha... kR. cikIrSati / tR + titIrSati / 54, mR bhAM mumUrSati / 4. mi, mI, mA, dA, dhA [tevAgavAu], zak, pat, pad dhAtumA A dhAtu12no i thAya. B dvisti na thAya. C svarAta pAtune sne 56le ts al.El.d. dA, ditsati / rabh + ripsati / * maniyamita 35o :prati + i + pratISiSati / tan + titAMsati, titaMsati, titaniSati / dambha, dhipsati, dhIpsati, didambhiSati / jJap + jIpsatI, jIjJapayiSati / Ap + Ipsati / pU+ pipaviSate / R+ aririSati / yu + yiyaviSati / preraka ane dasamA gaNamAM aMga uparathI IcchAdarzaka rUpa thAya. Eu.d. cur + cucorayiSati / budh + bubodhayiSati / jJA, zru, smR, dRz, dhaatun| 35o mAtmanepa6mAM thAya. El.d. jJA, jijJAsate / IcchAdarzaka aMgane 3 (sva) lagADavAthI IcchAdarzaka nAma bane che. El.d. cikIrSuH paTam / 75ne 42vAnI chApAgo. IcchAdarzaka aMgane lagADavAthI bhAvavAcaka nAma bane che. EL.ta. cikIrSA = 72vAnI 271. SE AR saMskRtam-2 .8.8.8 2008.8.8.8.8.8.8 416-27.4.4 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : ja. IcchAdarzakamAM 9 kALanA rUpo H gam = 4, gae - 1, parasmaipaha jigamiSAmi jigamiSasi jigamiSati ajigamiSam ajigamiSaH ajigamiSat jigamiSANi jigamiSa jigamiSatu jigamiSeyam jigamiSe: jigamiSet jigamiSitAsmi jigamiSitAsa jigamiSitA jigamiSiSyAmi jigamiSisyasi jigamiSiSyati vartamAnakALa jigamiSAva: jigamiSathaH jigamiSataH ajigamiSiSyam ajigamiSiSyaH hastanabhUtakALa ajigamiSAva ajigamiSatam ajigamiSatAm - AAzArtha - jigamiSAva jigamiSatam jigamiSatAm vidhyartha - jigamiSeva jigamiSetam jigamiSetAm jigamiSiSyAva jigamiSiSyathaH jigamiSiSyataH - priyAtipattyartha ajigamiSiSyAva ajigamiSiSyatam ajigamiSiSyat ajigamiSiSyatAm * AzIrvAdArtha jigamiSyAsva jigamiSyAstam jigamiSyAstAm - vastana bhaviSyakALa jigamiSitAsvaH jigamiSitAsthaH jagamiSa - sAmAnya bhaviSyANa jigamiSAmaH jigamiSatha jigamiSanti ajigamiSAma ajigamiSata ajigamiSan jigamiSAma jigamiSata jigamiSantu jigamiSema i jigamiSeyuH jigamiSitAsmaH jigamiSitAstha jigamiSitAraH jigamiSiSyAma jigamiSiSyatha jigamiSiSyanti ajigamiSiSyAma ajigamiSiSyata ajigamiSiSyan jigamiSyAsma jigamiSyAsta jigamiSyAsuH jigamiSyAsam jigamiSyAH jigamiSyAt hai? sarasa saMskRtam - 2 4.4.32103.XXX.XXX pATha-27.XX Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - parokSa bhUtakALa jigamiSAJcakAra / kara jigamiSAJcakRva jigamiSAJcakRma jigamiSAJcakartha jigamiSAJcakrathuH jigamiSAJcakra jigamiSAJcakAra jigamiSAJcakratuH jigamiSAJcakruH - Ns+327 vartamAna - jigamayiSAmi jigamayiSAvaH jigamayiSAmaH jigamayiSasi jigamayiSathaH jigamayiSatha jigamayiSati jigamayiSata: jigamayiSanti A rIte IcchAdarzaka + prerakamAM paNa 10e kALanA rUpa thAya. A rIte bAkInA dhAtu samajI levA. > bhaniyamita 35o :1 pAd / pd-5||[5.] pAdaH pAdau pAdAH pAdama pAdAn,padaH pAdena, padA | pAdAbhyAm padbhayAm pAdaiH, padbhiH ya.. pAdAya, pade pAdebhyaH, padbhyaH 5.. pAdAt, padaH pAdasya, padaH | pAdayoH, pado: pAdAnAm, padAm pAde, padi pAdeSu, patsu saMSo.+ pAda ! pAdAH ! 2 jarA gha'50 [strI.] jarA jare, jarasau jarAH, jarasaH di.. jarAm, jarasam / jarayA, jarasA jarAbhyAm jarAbhiH ya.. jarAyai, jarase jarAbhyaH | jarAyAH, jarasaH jarayo:, jarasoH jarANAm, jarasAm jarAyAm, jarasi jarAsu saMyo..jare ! jare !, jarasau ! jarAH ! jarasaH ! ET sara saMskRtama- 2344 1DSSSSSS3408-29.4.4 5.. sa.. | pAdau / " , " sa Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N ( dhAtuo > gaNa - 9- ubhayapada - vi+to jovuM, nIhALavuM. [To See] vi + za = vecavuM [To Sell] ) gaNa - 1- Atmane pada - pra+A+rama = prAraMbha karavo [To Begin]] - zabdo ) > puliMgaH sarathAna = moTuM jaMgala [Forest] tava = stuti [Praise]. gati = gati [Motion] pad / pAt = paga [Leg]. vasundharA = pRthvI [Earth]. pa = pAMgaLo [Disabled]. > napuMsakaliMgaHsArthavAdR = sArthavAha zvarya - aizvarya [Prosperity] [Leader of a Caravan] vantapura = vasantapura nagaranuM nAma rana nAmanI jJAnamAtra = phakta jJAna taruNa = juvAna [Young] [Only Knowledge] anuna = nAno bhAI > vizeSaNa - [Younger Brother]| nirviM = vidhanarahita [Safely] narendra = rAjA [King]. aSTa = Icchita [Desired] granthat = grIkAra [Author| | anartha% = nirarthaka [Worthless] miput pramANe rU5]| patha = rastAne jANanAra [Guide] #Ama = kAma, viSayecchA [Last] pazu = pazu [Animal] vinIta = vinayI [Humble] > strIliMga - mudha = mugdha [Simple-hearted] parisamati = samApti [End) virahita = rahita [Without] tevatI = deva [Deity] > avyayaHvratA = jhaDapa [Speed] hatta = kharekhara/pAdapUrti mATe [Really] ( himAma [1] saMskRtanuM gujarAtI karo :1. prAripsitasya granthasya nirvighnaparisamAptaye ganthakRdabhISTadevatAM stauti / 2. sarve jIvA ajijIviSan, jijIviSanti, jijIviSiSyanti / ata: na ko'pi mArayitavyaH iti bhagavaduktaM zrutvA vayaM na kamapi jighAMsAmaH / 3. zIghratayA bhavasamudrasya titIrSA cet tarhi dharmasyAcicariSA'pi syAdeva / ja sarala saMskRtabha-ra , ra1ra) ajIja pATha-27 jaja Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM ja 4. vAraM zora ipazu, vItarAstavaH va ca | uttitIrghararaNyAnI, padbhyAM paGgurivAsmyataH // asau dhanaH sArthavAho vasantapurameSyati / ye ke'pyatra yiyAsanti, te calantu sahAmunA // surirUce bhavadatta ! taruNaH ko'yamAgata: ? so'vadadbhagavan ! dIkSA jighRkSurme'nujaH // kriyAvirahitaM hanta jJAnamAtramanarthakam / gati vinA pathajJo'pi nA''pnoti puramIpsitam / / 8. sattavaizvaryanimUnA narALe ramate matiH | 9. devendrA: narendrAzva tIrthakra saT siviNajo [2] gujarAtInuM saMskRta karo :1. Asana uparathI uThIne cAlavAnI IcchAvALA guruno hAtha vinayI ziSya pakaDyo. 2. kAma kharekhara strIzastra dvArA ja A jagatane jItI levAne Icche che. vastrane meLavavAnI IcchAvALo te brAhmaNa prabhu vIra pAse gayo. dikSA levAnI IcchAvALA rAjAe potAnA dIkarAne rAjya soMpyuM. khAvAnI IcchAvALo te bALaka atyaMta raDe che. mugdhajIvone uddharavAnI IcchAvALA bhagavAna A pRthvI upara vicaryA. besavAnI IcchAvALA zramaNo pahelAM jamInane jove che. 8. anAja kharIdavAnI IcchA hoya to mArI sAthe cAla. kAraNa ke mArI anAja vecavAnI IcchA che. corelA dhanane chUpAvavAnI IcchAvALA coroe jamIna khodI. [3] nimnokta sAdA vAkyane IcchAdarzakamAM pheravo :1. zrama: mokSa chatti ! 2. sI saMskRta pat ! 3. mokSa sa vindrata | 4. pravRnya vaye guLI: 5. gatIvIyA saMskRtaY8nAya yuvA juthaH | jaja sarala saMskRtama-2 44913) 2747 . Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma.35 6. jaina dharmaM jAnAti saH / / 7. ahaM jJAnamayaM bhojanaM bhuje| 8. kathAM yUyaM zruNuta / 9. na jIvaM hantaH / [4] 35 bhogAvo: mULadhAtu kALa sAdo puruSa vacana bAkInA artha be rUpa 1. zizlAghiSitAsvahe 2. ArjijiSiSyatam 3. bubodhiSyAsuH 4. tiSThAsAmaH 5. asisIrSaH 6. pipakSiSyata: 7. DiDayiSeta 8. sisikSAJcakre 9. pipRcchiSatu [5] 2chAza 35 15o : [vartamAnapatR. pu. a. 4.] 1. dhR - 2. dRz - - 3. bhU- - kram - 5. ga - - 6. vRt - - 7. svap - - 8. pat - - 9. pracch - - 000 3.8 sasa saMskRtam-2 3.88(2140.3.3.3.3.3.3.8 416-29.3.8 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 20 tandrita & nAmasAdhita dhAtu mitro ! A cepTara khUba ja vistRta che. ahIM ApaNe mAtra tenI jhAMkhI ja joIzuM Htandrita prakaraNa 2. 3. sAdhita dhAtu = dhAtu + pratyayathI banato dhAtu. dA.ta.m | Tk + aya = gamaya preraka kRdanta = dhAtu + pratyayathI banatuM nAma dA.ta. pat vat + at = vatat / nAma dhAtu = nAma + pratyayathI banatA dhAtu. dA.ta. ciMtAma+iya ciMtAmaNIya = 4. tahita = nAma + pratyayathI banatuM nAma. dA.ta. dhana + vat = dhanavat / NOTE :- I : anekavidha arthomAM anekavidha tandrita pratyayo lAgatA hoya che. tethI prakaraNa saMgati vicArI artha karavo ahIM to digdarzana mAtra ja che. = " taddhitamAM pratyaya lAgatA kyAreka svara vRddhi thAya. kyAreka na thAya. jyAre thAya, tyAre AdhasvaranI vRddhi samajavI. taddhitanA pratyayo lAgatA prAyaH aMtyasvarano lopa thAya. mukhya pratyayo - Ja, ga, pha, ya, rDsa, , ya Ja pratyaya che mukhyatayA nIcenA arthomAM Ave. I tenAthI raMgAyeluM dA.ta. - II teono samudAya dA.ta. - kyAMka a Anam / kyAMka III devatA artha dA.ta. je IV tenA vaDe karAyuM dA.ta. je B IO pratyaya mukhyatayA nIcenA I tenAthI saMskRta dA.ta. - II tenAthI taravuM dA.ta. je III tenAthI javuM. dA.ta. - IV te AcaravuM dA.ta. je V jIvikA dA.ta. - VI haNavuM dA.ta. - VII zastra dA.ta. ke hajI sarala saMskRtam-ra8.94215 44 4444 5ATha-2844 haridrayA ram = hAridra vastram / bhikSANAM samUhaH = bhaikSam / tA - grAmatA | nanatA / binaH asya levatA - jainaH / zaivaH / makSibhiH ta = mAkSivjha madhu / arthamAM Ave. - vanA saMskRta- vadhi ovanam / nAvA tarati = nAviSThaH / hastinA pati = jJAtiH / dharma Avarita kRti dhArmiSThaH / vetanena nIti- vaitaniH / pakSiLa hRtti- pAkSi: 1 asiH praharmasya- gatiH / Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D VIII AnI maryAyI prasaMga ha... aSTAhnikaH utsavaH / IX bhAna(= 14na) El.d.. drauNikaH / C mukhyatayA ga ane pharza pratyaya 1. ang/mAmarthamA..+ muhUrtaM vetti adhIte vA mauhUrtaH / (a) nyAyaM vetti adhIte vA = naiyAyikaH / 2. svArtha (= arthamA 32322 na thAya) Eu.. prajJaH eva = prAjJaH (a) / vinayaH eva = vainayikaH (ik)| Iya pratyaya 1. 'tenu bhA' arthamA ha..+ tava idaM = tvadIyaM tathA madIyaM, madIyA, madIyaH tyAha. yA mA 4 arthamA apratyaya.. dazarathasyAyaM = dAzarathaH rAmaH / tenAthI pAyej.ta. pANininA proktam = pANinIyaM vyAkaraNam / evaM haribhadrIyA TIkA / tyAha..yAM a pratyaya bhAdrabAhavaH granthaH / ka pratyaya 1. saMdhyApAyI za04thI pramANArtha Eu.ta. zatazlokapramANaM = zatakaM stotram / (bhUlya, dAma, heya vagaire arthamA) zatakam (so mUlyavANu sono dAma) bhujyatA sUyama ha.. devadattamukhyaH = devadattakaH saGghaH / 3. roganA tvartha. ha... zItahetukaH = zItaka: jvaraH / 4. niM, 85, madhu, manupAhimartha. ha.ta. duSTaH azvaH =azvakaH / eva bAlakaH / vatsakaH / ya pratyaya 1. manapeta = sahita arthamA. ha.d. nyAyAdanapetaH = nyAyyaH / 2. sAdhu (= Au) arthamA.ta. pathi sAdhu = pAtheyaH / u. yogyamamAha.ta. daNDamarhati = daNDyaH / / jyAM ika pratyaya 59 lAge... viSa arhati = vaiSikaH / eka arthamAM aneka pratyayaHI apatya arthamA 1. sAmAnyathI apratyaya... upago:apatyaM = aupagavaH / 2. prAya: a asaMtane i pratyaya.El.ta. dakSasya apatyaM = dAkSiH / 3. A-i-I-U rAtathI eyaha... vAmAyAH apatya = vAmeyaH / (nAbhi) nAbheyaH / (suparNI) sauparNeyaH / (kamaNDalU) kAmaNDaleyaH / I vikAra arthamAM 1. bhuNyatayA amane maya pratyaya ... azmanaH vikAraH = AzmanaH / bhasmanaH vikAraH = bhasmamayaH / SE. Are saMskRtam-2 3.3.3RDESE.S.3.3.8 -28.3.3 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sa-tasarthabhAM. (1) sAmAnyathI tathA nakSatravAcI zabdathI 5 pratyaya El.d. puSye bhavaH = pauSaH / mathurAyA bhavaH = mAthuraH / (2) kAlavAcI tathA anya keTalAka zabdathI phaksa pratyaya. El.d. adhyAtmani bhavaH = AdhyAtmikaH / evaM vArSikaH / 324 mvAyIthI tana pratyayaha.ta. ciraMtanaH / adyatanaH / (4) vanti zathI Iya pratyaya... kavarge bhavaH kavargIyaH / (5) zarIranAmaMgavAyI thI. ya pratyaya... kaNThyaH / mUrdhanyaH / IV tulya arthamA 1. azvatulyaH = azvakaH (ka pratyaya) 2. zarkarAtulyam = zArkaram dadhi (a) / 3. mukhatulyaH = mukhyaH ('ya' pratyaya) * 24 matvanA taddhita pratyayo. A tyAMthI yAvej (vidyA/ yoni saMbaMdhamai) aka pratyaya. El.ta. piturAgataM = paitRkam RNam / yo asopAya. B vaya arthamA apratyaya. ha.ta. dvivarSo bAla: (varSo mA) prbhaae| arthamA mAtra pratyaya.El.d. rekhA pramANamasya = rekhAmAtram / D prasiddha arthamAM caJcu, caNa pratyaya. El.d. vidyayA vittaH = vidyAcaJcuH / vidyAcaNaH / E- saMtamarthabhAMita pratyayaha...tArakANi saMjAtAni asya iti tArakitam nabhaH / evaM maNDitaH / tyAhi.... F mAM I samAnatA marthe jAtIya pratyaya... paTujAtIyaH / // saMdhyAthI thA, vidha pratyaya...ta. sarveNa prakAreNa sarvathA / sarvavidhaH / // sarvanAmathI dhA pratyaya.El.d. ekena prakAreNa = ekdhaa| G vipsA, ati arthamA zas pratyaya... bahuzaH / koTIzaH / H prayu2/pradhAna arthamA maya pratyaya... zAkamaya bhojanam / niarthamAM pAza pratyaya... nindyaH chAndasaH = chAndasapAzaH / J prazaMsA artha liyA54thI 35 pratyaya.EL..suSTha pacati = pacatirUpam / K nyUnatA sabhAM kalpa, dezya, dezIya pratyaya. El.ta. paTukalpaH / AcAryadezIyaH / vidvaddezyaH / svAmitva darzaka bIjA pratyayo che 1) apratyaya ha.ta. jaTA asya asti iti jaTaH / 2) ra pratyaya ha.. madhu asti asmin iti madhuraH / evaM kharaH / 3.8 sarasa saMta- 2 4417.3.3.3.3.3.3.3 416-28.88 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU pratyaya dA.ta. mAyA asti asmin = mAyi: / phna pratyaya dA.ta. baLi kSatti anya = rdinaH / 5) Alu pratyaya dA.ta. vayaM asti kRti daivayA]: / 4) kadAcit anya arthamAM Ave. dA.ta. zItaM na sahate ti sItAjIH / saptamI arthamAM 1. 2. 1. 3. paMcamI vibhaktinA arthamAM zabdathI tas pratyaya dA.ta. vevAt ti revataH / vaM tataH / mAlAtaH / vat pratyaya kriyAsaMbaMdhI samAnatA ke sadazatA batAvavA arthamAM. dA.ta. caitrasya rUva = caitravat / vidhivat vagere - 3. sAt pratyaya vastumAM pUrNa parivartana thaI jAya athavA tenI sAthe ekameka thaI jAya tyAre lAge. dA.ta. pnuM zastra agni: saMvadyate kRti agnisAt mati / vuM AtmasAt / mammasAt roti / rAgasAt / vizeSa niyamo : 1 dhAtune rU pratyaya lAge. A AgaLa koI nAma na hoya anusati nRtyevaM zIta: - anusarI [anusArana] | tiSThatItyevaM zIla: = sthAyin / AgaLa koI nAma hoya H B sarvanAmathI tra pratyaya dA.ta, asmin ti atra / vaM taMtra / sarvatra / kAla arthamAM vaTM pratyaya dA.ta. jasmin jAte rUti vA / vaM savA, tavA ItyAdi... 2 3 : turagamanusarati = turagAnusArI / sthaNDilaM zete = sthaNDilazAyI / dhAtune svabhAvanA arthamAM vara pratyaya. phephTe rUtyevaM zItaH phevaraH / vaM... nitvaraH, nazvara:, sthAvara: ItyAdi A ja arthamAM 6 pratyaya. hinasti tyevaM zItaH hinnaH| zomate tyAM zIta:-jIvra, namra:, vIpra: vagere. OM nAmasAdhita dhAtu keTalIkavAra 'tulya AcaraNa' Adi arthamAM nAmane 'ya' pratyaya lAgI nAmadhAtu bane che ane AtmanepadamAM rUpa thAya che. dA.ta. ciMtAmiirava Apati ciMtAmaLIyate| kyAreka ya lAgyA vinA ja paramaipadanA pratyaya lAge. dA.ta. natamivAvarati nati / = jIjI sarala saMskRtam-ra jIjI 218 444 pATha-28 08 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM aniyamita 3tho :bhU-pRthvI [strI.] 1 2.4 dvi. paM. 4.4 21. saMjI. + 2 dvi. bhUH bhuvam bhuvA bhuve, bhuvai bhuvaH, bhuvAH 4.4 sa. + saMjI. + "" bhuvi, bhuvAm bhUH ! danta = chAMta [5.] dantaH dantam dantena, datA dantAya, da dantAt, data: dantasya, dataH dante, dati danta ! bhuvau "" bhUbhyAm "" "" bhuvoH "" dantau bhuvau ! "" "" dantAH dantAn, data: dantAbhyAm, dadbhyAm dantaiH,dadbhiH dantebhyaH, dadbhayaH "" 99 "" "" dantayoH, "" dantau ! "" dato: bhuvaH "" bhUbhiH bhUbhyaH "" - bhuvAm, bhUnAm bhUSu bhuvaH ! dantAnAm, datAm danteSu datsu dantAH ! dhAtuo ga - 1 - khAtmanepacha : |fa+4 = laslua ug [To Blossom] garha = ninhA 2vI [To Condemn]> gaNa 1 - parasmaipa6 :ghu = avA4 52vo [To Make Noise gras = gaNI vuM [To Swallow] jRmbh = jagAsuM jAvu [To Yawn] | A + vaha = sAvavuM [To Bring] zabdo balabhadra = jasabhadrabhuni buddha = gautama buddha varga = samUha [Group] > strIliMga : trizalA = trizasA bhAtA puliMga : paraloka = parasos [Next Birth] nAstika = nAsti [An Atheist] vaidya = vaidha [Physician] amRta = amRta [Nectar] hai hai sarala saMskRtam - 2 4.4.4217.1.1.1.1.2.3. pA4-284.4 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAmA = vAmA mAtA cikitsA = rogano upayAra __ [Treatment]] upamA = 64ma[Comparison] bhU = pRthvI [Earth] > vizeSa:atirikta = (9 [Different] adRSTamUlaparyanta = ananta [Infinite]] nava = napuM [New] >> napuMsaliMga:saMvedana - saMvehana, anubhava [Experience] kaTuphala = squse [Bitter Result] paNya = riyA [Commodity] mUlya = mUlya [Worth/Price] kaNTha = gaNu [Throat] haTTa = huAna, 2 [Shop] laM 7 OM mAdhyAya [1] saMskRta zuzatI :1. pRthvI - pAnIya - pAvaka - pavana - gaganAtirikta: nA'sti jIvaH paralokayAyIti nAstikA manyante / / tanna, sukhaduHkhasaMvedanakAryAtmA zarIrAtirikta: paralokagAmI ca vidyate / traizaleyo mahAvIro vAmeyazca pArzvanAthaH - etau dvAvapi jinau asmAkaM kalyANa kurutAm / bhavanti hi mahAtmAno gurvaajnyaabhnggbhiirvH| jJAnaM madadarpaharaM mAdyati, yastena tasya ko vaidyaH ? / amRtaM yasya viSAyate, tasya cikitsA kathaM kriyate? // sukhAvaho dharmassadA, viSayA asukhAvahA: kSaNaM sukhadAyino'pi paramparayA kaTuphalAyante / / balabhadramuniprabhAveNa asmin vane hiMsA api pazavo na zatru hiMsanti / na jighaaNsntypi| saMsAro'yaM adRSTamUlaparyantanAmA nagaro'sti, yuktaJcedaM yato'smin saMsAre devalokAdisthAnAni prAsAdAyante / navanavajanmamArgAH haTTamArgAyante, vividhasukhaduHkhAni paNyAyante, tadanurUpaM mUlyAyante bahuvidhapuNyapApAni / gujarAtInuM saMskRta karo :1. zAsana pramAthI manipANI thAya cha, [maDI agniH jalAyate / nati A pramANe prayogo karavA] sApa paNa mALA thAya che, vAgha paNa haraNa thAya che. tathA parvata paNa paththara thaI jAya che, jhera paNa amRta thAya che, viba paNa mahotsava thaI jAya che. are! jaMgala paNa potAnA ghara jevuM banI jAya che. 3. puNya ane pApa ja paralokamAM AvanArA che, paiso vagere nahIM. 8.8 sarala saMskRtam-2 4.3.4 220.3.3.3.3.3.3.3 416-28.3.8 OM OM va vaM Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. 5. buddhanA anuyAyIo paNa jainonA siddhAMtane svIkAre che. kavarganA zabdo kaMThathI utpanna thanArA che tathA tavarganA zabdo dAMtathI utpanna thanArA che. hemacaMdrAcAryajInI vArtAomAM upamAo atyaMta suMdara hoya che. A grantha prAcIna AcArye racela che. te ja jJAna sAcuM che, jene meLavIne jIva vadhAre namavAnA svabhAvavALo thAya che. anaMta upakArI mahAvIra paramAtmAne karoDo vakhata namaskAra ho ! mULazabda artha 6. 7. 8. 9. [3] nIcenA zabdone oLakho :- naM. taddhita mULazabda artha 1. taiyAraLa 2. dvAtriMzadvAtriMzikA 3. naimittika 4. zaitya |5.|mAi [4] (A) nAma sAdhita dhAtuo oLakho : 1. rAkhAyate 2. verAyate 3. bnarAyate 4. mati - - 5. 3pAyanAyate [B] 1. nagara - 2. sarva 3. sadbhuta - [5] naM. tadvita 6. mAnasinDa 7. purAtana 8. vyAju 9. zomaterUpam - jAte nAmasAdhita dhAtuo banAvo : 4. dhAnya 5. ApaNa 7. vana 8. zrva 9. mo - 6. duHva - rUpa oLakhAvo :- [IcchAdarzaka che ke preraka te paNa jaNAvo.] rUpa - 6. pati 7. putrAyate 8. 35nnati 9. zavAyate . - |||| mULadhAtu kALa sAdo puruSa vacana artha bAkInA be rUpa 1. gatistIviMdhyatam |2.|binariSitAma: 3. kSakSmayAvaLava 4. vivAviSati 5.| aviviviSivyatAm jIjI sarala saMskRtam-2224921 EEEEEEE pATha-28 jIja Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha aniyamita rUpo mitro ! ApaNe dareka pAThamAM eka be aniyamita rUpo jotA ja AvyA chIe. bAkInA badhAM rUpo have eka sAthe ahIM joI laIe. rUpa gokhyA che ane rUpa ja gokhavAnA che te nIcenA niyamo mAtra samajI le to paNa cAle. niyamone gokhavAnI jarUra nahIM. rUpo jarUra gokhavA ! pra. gopA dvi. gopAm tR gopA 21.7779 paM. gopaH aniyamita 3dhanA niyabho :- gopA - govANa [pu.] pratyayo vyaMjanAntanAma pramANe sa. saM. -- sudhiyaH "" gopau "" gopAbhyAm 99 1 sudhIH sudhiyau 2 sudhIm "" 3 sudhiyA sudhIbhyAm sudhIbhiH 4 sudhiye "9 sudhIbhyaH 29 "" gopo: gopAm gopAsu gopi gopAH ! bAkInI prathamA vibhaktinI jema gopA za76nI Thebha vizvapA, dhUmrapA, zaGkhadhmA, somapA, baladA vagere A arAMta pulliMganA 35 42vA. zrInA rUpa pramANe dhI, krU vagere dhAtu sAdhita strIliMga nAmanA tathA sudhI (strIliMga) nA 35 52vA. sakhi nA paDesAM cha35 sakhAyAm, sakhAyau, sakhIn / jADInA 35 pati zabda prabhAe. avI, tarI, tantrI, lakSmI tathA pradhI vagere hIrdha I arAMta zabhone prathamA ekavacanamAM t nitya lAge. arthAt visarga kAyama rahe. bAkInA rUpo navI pramANe thAya. avIH, avyau, avyaH ityAhi..... sudhI = zreSTha buddhivANo [pu.] "" gopAH gopaH gopAbhiH gopAbhyaH "" sakhA, sakhAyau, sakhAyaH / 4 sudhiyaH sudhIbhyAm sudhIbhyaH "" sudhiyoH sudhiyAm "" sudhISu 7 sudhiyi 18 sudhi - sudhI ! hai hai sarala saMskRtam - 2 44.4222 4.44.4.4.3.3 pATha-28.44 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ napuM. liMgamA sudhi (sva) thaI vAri // 35 thAya. El.ta. sudhi, sudhinI, sudhIni / tRtIya vi. e. va. thI svarAdi pratyayo para vikalpa puliMga jevA rUpa thAya. ha.ta. sudhinA sudhiyaa| I prathamAnta sivAyanI vibhaktithI jeno vigraha thaI zake tevo samAsa thayelo hoya tathA II pUrvapadamAM nAma ke upasarga hoya III uttarapada dhAtu sAdhita nAma hoya ane IV te za6 asaMyuta pachI i, I u, U rAtoya to svahi pratyayo 52 te i, I u, Uno maza: y, vthAya.El.ta. pradhI, pradhyau pradhyaH / jo uparokta mujaba sAmAsika pada na hoya athavA saMyukta vyaMjana pachI rU, chuM ke u, U rAta zahaDoya to i, I no iy, u, U no utthAya. tathA varSAbhU, punarbhUne choDIne bhUtavAzImA 5 utthAya che. El.d. asAmAsi 54mAM nI:, niyau, niyaH / saMyuDa 52 suzrI:, suzriyau, suzriyaH / varSAbhU - heDa [5.] / > svayaMbhU -S012 [5.] 1 varSAbhUH varSAbhvau varSAbhvaH 1 svayaMbhUH svayaMbhuvau svayaMbhuvaH 2 varSAbhvam " " svayaMbhuvaM " 3 varSAbhvA varSAbhUbhyAm varSAbhUbhiH 3 svayaMbhuvA svayaMbhUbhyAm svayaMbhUbhiH 4 varSAbhve " varSAbhUbhyaH 4 svayaMbhuve " svayaMbhUbhyaH " 5 svayaMbhuvaH 5 " varSAbhvoH varSAbhvAm " svayaMbhuvoH svayaMbhuvAM 7 varSAbhvAm . " varSAbhUSu 7 svayaMbhuvi " svayabhUSu 8 varSAbhU ! 8 svayaMbhU ! >> papI- sUrya [5.] papI: papyau papyaH | papyaH papIbhyAm papIbhyaH papIm " papIn " papyoH papyAm papyA papIbhyAm papIbhiH | papyi " papISu papye papIbhyaH | papI ! A rIte ethI vagere dIrghaTTakArAMtanA rUpa karavA 'asthi // 35 pramANe dadhi - sakthi vgairen||35o 42vA. tRtIyA eka vacanathI svarAdi pratyaya para asthi- asthan sakthi - sakthan dadhi - dadhan akSi - akSan Adeza thAya che. ane rAga pramANe rUpo thAya che. 8.8 sa saMskRtam-2 88.8832D8.8.8.4.4.4.4516-28.14 5 varSAbhvaH , Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ > kroSTu - ziyANa [pu.] 1. kroSTA 2 kroSTAram "" 3 kroSTrA kroSTunA kroSTubhyAm 4 kroSTre - kroSTave 5 kroSTuH - kroSToH "" S 7 kroSTara - kroSTau 8 kroSTar kroSTro ! grAmaNIH grAmaNyam grAmaNyA grAmaNye > grAmaNI - netA [ 5.] grAmaNyau "" grAmaNyaH 39 " - glauH glAvam glAvA lAve grAmaNyoH "" au arAMta nAma grAmaNIbhyAm grAmaNIbhiH "" grAmaNIbhyaH kroSTArau "" "9 glau - caMdrabhA [pu.] glAvau "" "" kroSTroH, kroSTvoH kroSTUnAm kroSTuSu grAmaNyAm grAmaNIH ! A pramANe senAnI vagere nI aMtavALAnA rUpa 2vA. grAmaNyaH "" grAmaNyAm grAmaNISu " glAva: "" glaubhyAm glaubhiH glaubhyaH kroSTAraH tA.ka. saMbodhana kroSTUn dvivayana ane pahu kroSTubhiH vayana sarvatra prathama kroSTubhyaH vilati dvivayana "" "" > rai = saMpatti [strI.] yau rAH rAyam rAyA rAbhyAm rAye rAyaH "" glAva: ane bahuvacana tulya hoya che. glAvi glauH ! 99 rAyo: "" rAyaH " rAya rAH ! A pramANe che kArAMta zabdanA rUpo 52vA gonA . 35 pramANe o vagere tamAma o kArAMta nAmanA rUpa karavA. A rIte nau vagere au kArAMta zabdanA rUpa karavA. rAbhiH rAbhyaH "" rAyAm rAsu globhyAm glaubhyaH glAvo: "" glAvAm glauSu pUSan, vRtrahan vagere zaShobhAM aryaman prabhAeo samaThavu. 1 vRtrahan bhAM ana sopAya tyAre na no N thAya. hA.. vRtrahan + i = vRtrahaNi / 2 a sopAya tyAre h no ghna thAya chAta. vRtrahan + as = vRtraghnaH / hai. sarasa saMskRtam -2 3.4.4224 &.2.2.28.3. pATha- 28 hai. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvan, yuvanmane maghavanno dvi.vi.paDupa. svAhi pratyayo 52 mazaH zun, yUn bhane maghon mAheza thAya. dA.ta. tRtIyAthI saptamI sudhInA eka vacananA rUpa. zunA zune zunaH zunaH zuni yUnA yUne yUnaH yUnaH yUni maghonA maghone maghonaH maghonaH maghoni mathin, RbhukSinna35o panthAn pramANo 42 // parantu RbhukSin bhAM prathama pAMya pratyayamAMn umerAya nA.El.d. RbhukSA RbhukSANau RbhukSANaH / RbhukSANam RbhukSANau / prAc // 5 // pAMya 35 // prabhArI prAG prAJcau prAJcaH ___prAJcam praanycau| mApramANe pratyac, udac, avAc, samyac, tiryc,vgairen||35o sama4. pADIna svahi pratyayo 52 pratyac + pratIc, udac + udIc samyac + samIca, tiryac + tirazca mAheza thAya. .ta.dvitIyA vimatipavayana pratyac + as = pratIcaH / mA 4 prabhArI udIcaH ityAhi... strIliMgamAM rUpo - * prAc + prAcI * samyac + samIcI * avAc + avAcI * pratyac + pratIcI * tiryac + tirazcI * udac + udIcI A badhAMnA navI jevA rUpo karavA. Note : prAc za76 pUrtha Doya tolI svAhi pratyayo 52 59 // J dANe El.d. prAc + as = prAJc + as = prAJcaH / napuM. mAM rUpa prAk / prAg prAcI prAJci pADIk35 5. prabhAe. 4 te tiryaca vagerenA rUpo karavA. dIrghAhan (nANo) pusliAMganA paDedA 7 35 dIrghAhA: dIrghAhaNau dIrghAhaNaH, dIrghAhaNam dIrghAhaNau dIrghAhaNaH / zeSa35o ahan... ThevA va El.d. dIrghANA tyAha pUrva, apara, avara, dakSiNa, para, uttara, adhara, sva sarvanAmatarImAvecha. El.ta. pUrvasmai, aparasmin / / paraMtu... uparokta zabdo jyAre kAla, dizA, sthAna ke puruSano saMbaMdha batAvatA Doya, tathA antar no martha maMhageM (anta:vAsa) Doya tyAre vi48 sarvanAma tarI bhAve cha. .. pUrve - pUrvasmin / apare - aparasmin / 33 sara saMskRtam-2 3.3.3 .3.3.3.3.3.3.3416-28.38 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvaH 12va. " > pUrva = pUrvAhA pUrvI ... - pUrvAH, pUrve - A rIte pUrvam pUrvAn apara vo3|| 35 pUrveNa | pUrvAbhyAm | pUrvaiH pUrvAya - pUrvasmai | pUrvebhyaH pUrvAt - pUrvasmAt | pUrvasya pUrvayoH pUrveSAm pUrvANAm pUrve - pUrvasmin / pUrveSu anya, anyatara, katara-katama, yatara-yatama, tatara-tatama, ekatara-ekatama, vagere tara-tama saMtavANAzI saMdhyAvAyI sarvanAma bane. __ mane tyAre napuMsa prathamA mane dvitIyA vimati vayanamA mate t, d, umerAya..ta. anyat - d / anyatarat - d / + carama, alpa, katipayamane ardhazanApra.vi.4..bhAvipa jinasevA 35 thAya... caramA: - carame / alpAH - alpe / nema zamAM pate prabhArI thAyacha.hA.ta. neme - nemAH / + vAha maMtanAbhomAMdi.vi. paDupa. thI vaha pra. pUrva vAhno pUrvanA a sAthe maNI 'auh' mAheza thAya. 6.. vizvauhe, vizvauhaH .... ityAdi / >> vizvavAha - vizvano 23 [5.] mApramANe vAh vizvavAT-D vizvavAhau vizvavAhaH aMtavALAnA rUpo karavA. vizvavAham " vizvauhaH ) uzanas - vizvauhA vizvavADbhyAm vizvavADbhiH| zAyApAzana vizvauhe vizvavADbhyaH|| 35 candramas prabhArI vizvauhaH thAya. 52ntu pra.vi. me. vizvauhoH vizvauhAma 1. bhAM visana mAge. vizvauhi vizvavATaSu Eu.ta. uzanA / vizvavAT-D ! " turAsAh + vyaMnA pratyaya El.ta. turASAbhiH ,....bhyaH = turASATa - D + vyaM pratyaya tyAhi. > jarA, nirjara + svarAhapratyaya = vi. jaras, nirjaras + svAhi pratyaya El.d. jarA jrsaa/jryaa| zeSa pratyaya 52 jarA n| zAlA pramANe 35 thAya. nirjara n| jina prabhA 35 thAya. 8. ARE saMskRtam-2 8..8(R ESS.3.3.3.3.06-28:38 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * >> arvan - ghoDI [pu.] arvA arvantau arvantaH / nIcenA zabdomAM arvantam arvataH prathama pAMca pratyaya arvatA arvadbhyAm arvadbhiH choDIne zeSa arvate arvadbhyaH svarAdi pratyaya para vikalpa arvataH Adeza thAya che. arvato: arvatAm arvati : arvatsu arvan ! sAnu (5. napuM.) snu mAheza, 35 5. mAM guru ThevA thAya. napuM. mAM madhu ThevA thAya. * danta (pu.) dat mAheza, 35 marutvA thAya. [= Mit] pRtanA (strI.) pRt mAheza, 35 saritvA thAya. [= sena] pAda (pu.) padmAheza, 35 vidvA thAya. [= 5] asRj (napuM.) asan mAheza, 35 nAman vA thAya. [= khosl] Asya (napuM.) AsanmAheza, 35 nAman vA thAya. [= bhok] udaka (napuM.) udan mAheza, 35 nAman vA thAya. [= lel] dos (pu.+napuM.) doSan mAdeza, napuM. 35 nAman vA thAya. [- E\Sa] 5.35 rAjan vA thAya. zakRt (napuM.) zakan mAheza, 35 nAman vA thAya. [= viSel] nizA (strI.) niz mAheza, 35 vizva thAya. [= rAtrI] . mAsa (pu.) mAs mAheza, 35 candramas ThevA thAya. [= bhani] mAMsa (napuM.) mAns mAheza, 35 payas vA thAya. [= mAMsa] nAsikA (strI.) nas mAheza, 35 manas ThevA thAya. [= us] hRdaya (napuM.) hRd Aheza, 35 vidvA thAya. [= 6dhya] mAs, mAns zano svyaMjana pratyaya pachI dopAya 52ntu su pratyaya 52 dona thAya. mAs + mAbhyAm / su, mA:su - mAssu / mAns + mAnbhyAm / mAnsu 38 sa saMskRtam- 2433270.3.3.3.3.3.3.8416-28.88 * * * * * * * * * Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = dhAtumo > 0-1-52556:- anu + gam = anusa ut +laS = Gesita thaj [To Follow] __ [To be Excited] || wal > diyA: | janmin = 4nma denA, vo ['zazin' pRthvInAtha = 200 [King] UHISI 34] [Living Beings] > strIliMga:tIrthanAtha = tIrtha-2 [God] viSTA = viSTa [Excrement] marAla = 9sa [Swan] > vizeSata:mAnasa = mAnasarovara Adima = paDeguM [First] zUkara = (ys [Pig] >> napuMsada : airAvatakSetra = bhairAvata kSetra kaNDUrAjan = 2% | bharatakSetra = bharata kSetra ['rAjan' prabhA 35] mahAvidehakSetra = mahAviTe'kSetra mAyA [1] saMskRta gurAtI ze:1. mahApumAso garbhasthA api lokopakAriNaH / 2. pUrvakarmAnusAriNI hi janminAM dhIH / 3. pathi mahAmuniM dRSTvA ullasito kaNDUrAjA / upAdeyA zAstra-lokobhayavyavahArAnugA hi gIH / Adima pRthvInAthamAdimaM niSparigraham / Adima tIrthanAthaJca, RSabhasvAminaM stumaH // na sA dIkSA na sA bhikSA, na taddAnaM na tattapaH / na taddhyAnaM na tanmaunaM, dayA yatra na vidyate / / 7. dayA lajjA kSamA zraddhA, prajJA tyAga: kRtajJatA / ete yasya guNA: santi gRhastho mukhya ucyate / / 8. sudhIH pramAdaM parityajet, glauriva nirmalahRdayadhArI ca bhavet / RSS ARE saMskRtam-2 4.3.4(22.3.3.3.3.3.3.3 416-28.3.3 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. majjatyajJaH kilAjJAne, viSTAyAmiva zUkaraH / jJAnI nimajjati jJAne, marAla iva mAnase // [2] gujarAtInuM saMskRta karo :1. A jebUdvIpamAM uttara dizAmAMairAvatakSetra Avela che, dakSiNa dizAmAM bharatakSetra che ane vacce mahAvideha kSetra che. zubha divase vAmA mAtAe pArzvanAtha bhagavAnane janma Apyo. divase dahIM khA, rAtre nahIM. kUtarAnA pagamAMthI lohI nIkaLyuM hatuM. 20 gAyane be govALo laI jAya che. 6. tene vINA atyaMta game che. 7. je mAMsane khAya che te juvAnImAM ja gharaDo thaI jAya che. 8. garIbone paisAnA dAnathI teNe ghaNuM puNya bheguM karyuM. 9. he mitra! svayaMbhU evA mahAvIra bhagavAna ApaNA hRdayamAM ja che tene tuM jo ! bahAra zA mATe juve che? [3] rU5 oLakhAvoHni rUpa mULazabda | liMga vibhakti, vacana artha | bAkInA be 35 1. kanvi 2. 3mayamAt 3STranA 4. nAvAyuM 5TE: 6. vivi 7. dhiyA 8. ghavAr 9. nakhyAm ja sarala saMskRta-ra Ai9ra pATha-294 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] Ape mAhitI bhu45 35 pUrI :FAMSA/qyana | pAd puMs pRtanA sudhI bhU] pathin pati sakhi strI 1/2 3/2 - la 6/3 7/1 8/2 2/3 9. [5] Apela rUpa mujaba tenI AjubAjunA anya zabdonA tevA ja rUpo banAvo:n.|rai go yuvan grAmaNI | mAs | vizvapA - zvan zrI | hRdaya 1. rAyA | 2. gave / yuvabhiH mAtAlAmA grAmaNyAma mAsoH vizvapaH zvabhyaH hRdayAni OOO EX saMskRtam-2 3.3.3(230.3.3.3.3.3.3.3 416-28.3.3 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha yanta & yagbanta yaka pratyaya nava gaNanA koIpaNa vyaMjanAdi ekasvarI dhAtunA punarAvartananA arthamAM ke AdhikyanA arthamAM A prakAranA rUpo thAya. JaT, gar, RR, LuM A dhAtuonA paNa A pramANe rUpo thAya. dA.ta. gaT = JaTATacate / badhAya rUpo AtmanepadamAM ja thAya. 2 30 AtmanepadI yanta dhAtumAM karmaNi prayoganI jema badhA pheraphAra thayA pachI pratyaya lAge. dA.ta. vA jevIya / nI - nIya / smR + smarya| pR - pUryA dhrA - mArU dhAtunA A no rpha thAya. ane hrasva RR no ra| thAya. dA.ta. dhrA - prIya - dhmA - zrIya + + drIya / karmaNi mujaba saMprasAraNa thAya che ane zAs nuM zir, vyAy nu | thAya che. tathA upAMtya rU, 3, RR, bhR vALA r, s kArAMta dhAtuono svara dIrgha thAya. sAmAnya niyama mujaba dvirukti thAya. svarAdimAM pachInA vyaMjananI dvirukti thAya. dviruktinA rU, 3 no guNa thAya ane ano A thAya. 3 4 punaH punaH bhavati athavA atizayena bhavati = bobhUyate / punaH puna: pati - pApacyate / RR - gAryate| + vedrIyate| vyav + vidya, viviSya - vevinyate| 5 am, an aMtavALA dhAtumAM dviruktinA gna pachI maiM lAge che. ane A no A thato nathI. dA.ta. yam - yamsa, yayamya, nan + gaMnate - nAte / yaMyamyate / var, t, nar, nam, vaha, vaMza, maghna, padhAtumAM paNa niyama (5) lAge. var+ caMpUrNate - papUrvate nav + baMnate / nAkhate vant, pras, dhvaMs, zraMt, s, pat, paN, svan dhAtumAM dvirukti pachI nI lAge che. ane Ja no A na thAya. 7 dA.ta. vac - vanIvate / pat - panIpate (mULadhAtu ke saMprasAraNathI) upAMtyuM RR, bhR vALA dhAtuomAM dvirukti pachI U lAge che. ano A thato nathI. 4.4 sarala saMskRtam-2 242231 jI.jI.jI.ha.jI.haz2apATha-30.2.4 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ El.d. graha + jarIgRhyate / vRt + vavRtya, varIvRtyate / 1 mA pratyaya pachI 35o yotho ge| sAmane56 prabhAe. thAya che. Er.d. budh + bobudhyate, abobudhyata, bobudhyatAm, bobudhyeta, bobudhitA, abobudhiSTa, bobudhiSyate, abobudhiSyata, bobudhiSISTa, bobudhAMcakre / ___ yaGlubanta (528) ghaNIvAra ya pratyayano lopa thAya che. sAmAnya niyama mujaba dvirukti thAya che. vijita i, uno gue bhane anobhA thAya ..ta. dA + daadaa| bhU- bobhUniyama (5+ 7) mI mAge. >> vizeSa niyama - 1. upAMtye sva R rAta tuma dviti a pachI ra, ri, rI khANe. .ta. vRt + varvat, varivRt varIvRt / 2. upAMtye svala rAta pAtuma vijitanA apachI l, li : lI dAge. Eu.. klup + calklup, caliklapa, calIklup / 3. AnA rUpa trIjo gaNa parasmapada pramANe. 35o :- bhU- 1/P vartamAnakALa lakhana bhUtakALa bobhomi bobhUvaH bobhUmaH | abobhavam abobhUva abobhUma bobhavImi bobhoSi bobhUthaH bobhUtha | abobhoH abobhUtam abobhUta bobhavIsi abobhavI: bobhoti bobhUtaH bobhavati / | abobhot abobhUtAm abobhavuH bobhavIti abobhavIt AjJAthe vidhyartha bobhavAni - bobhavAva bobhavAva / bobhUyAm bobhUyAva bobhUyAma bobhUhi bobhUtam bobhUta bobhUyA: bobhUyAtam bobhUyAta bobhotu- bobhUtAm bobhuvatu | bobhUyAt bobhUyAtAm bobhUyuH bobhavItu zvastana bhaviSyakALa bobhavitAsmi bobhavitAsvaH bobhavitAsmaH bobhavitAsi bobhavitAsthaH bobhavitAstha bobhavitA bobhavitArau bobhavitAraH 28.3 saMskRtam-2 .3.3.8(23RD.EL.S.3.3.3.8418-30.8.3 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sAmAnya bhaviSyakALa - bobhaviSyAmi bobhaviSyAva: bobhaviSyAmaH bobhaviSyasi bobhaviSyatha: bobhaviSyatha bobhaviSyati bobhaviSyataH bobhaviSyanti - yAtipattyartha - abobhaviSyam abobhaviSyAva abobhaviSyAma abobhaviSyaH abobhaviSyatam abobhaviSyata abobhaviSyat abobhaviSyatAm abobhaviSyan -bhAzIalarbobhUyAsam bobhUyAsva bobhUyAsma bobhUyAH bobhUyAstam bobhUyAsta bobhUyAt bobhUyAstAm -parokSa bhUtANabobhavAMcakAra/cakara * bobhavAMcakRva bobhavAMcakRma bobhavAMcakartha bobhavAMcakrathuH bobhavAMcakra bobhavAMcakAra bobhavAMcakratuH bobhavAMcakruH pAtumo > ga-10-6maya56:- > -1-mAtmanepa:upa+arja=pAIna 2j [To Acquire] mud = puza thaj [To Be Happy] (AED > 'ssiMga: vismaya = vismaya [Wonder] zama = kSamA [Pardon] bhaTa = saini: [Soldier] madya = 63 [Alcohol] zulka = 42, bhUlya [Tax) Aji = Asts [War] sadhi = samAdhAna, mitratA cUta = wil.[Mango] - [Compromise]] vara = 124Ana [Boon] stambha = thAMbalo [Pole] aNu = nAnAmA nAno 49 [Atom] keza = am [Hair] pracAra = 30vo [Expansion] haya = ghoDI [Horse] kalApa = samUDa [Gothering] 38 sara saMskRtam- 23333333333333416-3033 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuga = 5 varSa [Time Period of 5 | kAlacakra = 1 utsarpiNI + 1 ____yrs.] | saksapie [Wheel of time] mahArNava = mahAsAgara [Ocean] ) strIliMga:saMdeha = zaMst [Doubt] tRSNA = tRss|| [Desire] pakSa = 5i [Wing] >> vizeSa :vasanta = vasanta [Spring] para = zreSTha [Noble] ) napuMsaliMga: | matta = 6nmatta yeto [Intoxicated] duSkArya = 525 ma [Evil Deed] [1] saMskRta surAta sze :1. sItAmanviSyamANo rAmo lakSmaNena sahATATyate / 2. sa sajjana nenindAJcakre, atastasya jihvAroga udapadyata / narInRtye, anarInRtye, narInRtyai, narInRtyeya, narInRtitAhe, narInRtiSye, anarInRtiSye, narInRtiSIya ityAdIni nRddhAto: rUpANi vidyante / duSkAryakaraNakAle vayaM jehIyAmahai, satyaJca bAbhASyAmahai, guNino dRSTvA momudyAmahai, sadguNagiri roruhyAmahai / / sadguruM sesevyAmahai, jJAnAmRtaM pepIyAmahai, dAnaM dedIyAmahai, satyaM jarIgRhyAmahai, sarveSu guNAn lolokyAmahai / gozAlaka: svopArjitapApakarmavazAd bhavAntare'pi zastreNA'gninA vA memrIyiSyate / zakrA: zrIvIraM nonUyAJcakrire / sthUlabhadraM caturazItikAlacakra yAvat sarve nonuuyissynti| zama eva para tIrtham, zama eva para tapaH / zama eva para jJAnam, zamo yogaH parastathA // 9. madyamatto na jAnAti, svajanAnyanyajanAni ca, na zatru naiva mitraJca, na kalatraM na mAtaram // [2] rAtI saMskRta ze :1. tamome guru pAthI mAtmAne atyaMta sArI Nd gyo. mAre tRSNAne atyaMta chedI nAkhavI joIe. 3. bhagavAna mahAvIre brAhmaNane ApavA mATe vastra phADI nAkhyuM. 4. thaMdra chate samudra atyaMta samaze. SE ARsa saMskRtam-2 1..82380.3.3.3.3.3.3.346-30.3.3 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. vasaMta RtumAM vRkSo upara phUlo utpana thaze ane lokonA manamAM AnaMda utpana thaze. jo tuM gurune vArevAre vaMdIza to tAro ahaMkAra atyaMta nAza pAmaze. tuM vArevAre namaskAra mahAmaMtrane japa! tatyAjye, atatyAjye, tatyAjyai, tatyAjyeya, tAtajitAhe, tAtajiSye, atAtajiSye, tAtajiSIya, tAtajAJcakre vagere tyaj dhaatun||35o vA. ajJAna jIvonA vivekane atyaMta haNe che. [3] phUTatI vigata pUro :na. 35 mULadhAta purUSa vacana kALa sAdo bAkInA artha | be rUpa | ajarIjRmbhiSyethAm zAzlAghyeran sAsahyAmahai doduhitAse | ajoDUyata jAjakSyAvahe 7. bebhIyiSyete 8. dedhIyiSIdhvam 9. bebhrIyAJcakre [4] yanta 35 janAko :- [vartamAna tRtIya puruSa yana] 1. krudh - 2. kup - - 3. dviS - 4. sic - 5. ghuS -- 6.nij - 7. krI - - 8. az - 9. kR - [5] 35 pUrI :1. amarImRjiSye - cokSubhyAvahe bAbadhyemahi 38 sarasa saMskRtam-2 8.8823483.3.3.3.3.8418-30.8.8 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 31 adhatana bhUtakALa [Part-I] niyamoH- [adhatana bhUtakALamAM ghaNAM niyamo ane judA judA bhAMgAo che. ahIM te badhA niyamo ApyA che ja. chatAM vAMcana mATe A badhuM yAda rAkhavuM te sAmAnya kSayopazamavALA vidyArthIo mATe ghaNuM kaThina che. teo mATe eka zorTa paddhati A pramANe che - 'ga' traNa kALamAM Ave - Ustana bhUtakALa, kriyAtipatyartha tathA adyatana bhUtakALa. temAM vyastana bhUtakALa ane kriyAtipatyartha to tame bhaNI ja gayA cho. te sivAya je rUpa' vALuM hoya te adhatananuM che ema oTomeTIka khabara paDI ja jAya. dA.ta. (1) accha, miSya, kAmar a bhU]. () sinthata, sekyata, zivat ItyAdi... niyamo ane pratyayo eka vAra vAMcI ane samajI cokkasa jazo.] > covIsa kalAkamAM thaI gayelI kriyAnuM sUcakarUpa te adhatana bhUtakALanuM rUpa. dA.ta. sonAmatuM = te gaIkAle gayo. listana bhUtakALa, parokSa bhUtakALanI jagyAe adhatana bhUtakALa vAparI zakAya che.] adhatanamAM tamAma dhAtuo sAta prakAramAM vibhAjita thayela che. (1) 1lo prakAra- A prakAra mAtra parasmapadI cherU (T), thA, , , , dha (lA- dha aMgavALAve, to, devagere paNa) A dhAtuo avazya tathA dhrA, che, za, sa), cho vikalpa prathama prakAramAM Ave. (2) raja prakAra-zAtItI vALI kArikAnA parasmapadI,AtmapadI keubhayapadI dhAtuo avazya Ave. tathA 'vayati nIti kArikAnA dhAtuo vikalpa Ave. ane vikalpa 4thA/pamAmAM jAya.tathA viTiTi kArikAnA AtmapadI (5) dhAtuono A prakAramAM samAveza thAya che. (3) 3jo prakAra-dazamA gaNanA dhAtu, aneka svarI dhAtu, keTalAka sAdhita dhAtu, ane va, fza, Tu, zu dhAtu avazya Ave. tathA the, vui A be dhAtu vikalpa Ave. (4) bro prakAra - uparokta traNa prakAramAM nahIM AvelA A kArAMta dhAtu tathA yama, ram (vi,, pariupasarga sahita) ane nardhAtu Ave. A prakAra mAtra parasmapadI che. Note :-yam dhAtu 3pa ke 36 upasarga yukta hoya to 4thA prakAramAM Ave. (5) 7 prakAra-'' dhAtune choDIne, , 6anerR aMtamAM hoya tevA dhAtuo ane -A sivAyano svara upAMtye hoya tevA aniTu dhAtuo A prakAramAM Ave. jaja sarala saMskRtama-2 Ajara3)ajAjIpATha-31 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I 'za' dhAtu cothA prakAramAM Ave che. | kRza, pR, Rk (1 5.6 u.) vikalpa Ave. () 4tho prakAra- uparokta pAMca prakAramAM na AvelA tamAma aniTu dhAtuo Ave. (7) pamo prakAra - uparokta pAMca prakAramAM na AvelA tamAma se dhAtuo Ave. prathama prakAra | pratyayo:-paraaipada am va ma s tam ta t tAm us (1) A prakAranA dhAtunA AtmAnapadI rUpa cothA ke pAMcamA prakAra pramANe thAya. (ra) mU dhAtunA karmaNi rUpa pAMcamAM prakAra pramANe thAya. (3) , thA, thA ane dha + rUnA rUpa cothA prakAra pramANe. ' (4) '3' pratyaya pUrve dhAtunA A no lopa thAya. - : | (5) bhU dhAtumAM 'jU' nA badale 'ana lAge che. ane svarAdi pratyaya pUrve '' umerAya che. dA.ta.'mUka e + n + an = mUvam . () 'rU' dhAtuno 'T' Adeza thAya che. dA.ta. 'rU' tU I - dvitIya prakAra | pratyayo - parastrapada Atmane pada am va ma i vahi mahi s tam ta thA: ithAm dhvam t tAm an / ta itAm anta 1. dareka dhAtu para = lAgyA bAda pratyaya lAge. dA.ta. dhU ? e + k + a + = a dhat | 2. '4' thI zarU thatAM pratyaya para A 'ga' lopAya. dA.ta. + + + = dham ! 3. vAdi, mAdi pratyaya Ave to mano A thAya. dA.ta. na dhAvA dhAma | 2. I dhAtunA svaranI guNa ke vRddhi na thAya. dA.ta. #dham | parantuII dIrgha-hasva 'OM kArAMta tathA DU dhAtumAM guNa thAya che. dA.ta.'R 'g' 5 akSaratA ' ' - sa t | 3. dhAtunA upAMtya anunAsikano lopa thAya che. dA.ta. baMn + aprat | ja sarala saMskRtabha-ra Ai.jI.ra3)jIjAjI chApATha-3 144 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. dhAtu as (4 gaeA) khyA 5. dhAtunA thatA Adeza : Adeza asth khya * pat vac udAharaNa Asthat akhyat papta apaptat voc avocat dhAtu zAs zvi Adeza ziS zva zad AtmanepadInA rUpa cothA /pAMcamA prakAra jevA thAya. 6.. azakiSTa / azakta / udAharaNa aziSat dhAtunA bhinna bhinna prakAramAM thatA rUpa. lip, sic, hve khAtmaneyaha dhAtunA 35 jIbha / yothA prAra pramANe thAya. 6l.ta. lip - alipata - alipta / vid AtmanepadInA rUpa cothA / pAMcamA prakAra jevA thAya. El... avediSTa / avitta / azvat ahnat-ta viS yAtmanepahInA 35 sAtamA prahAra ThevA thAya. 6.. avikSata / lup AtmanepaTTInA 35 yothA prajhara ThevA thAya. hA.. alupta / khyAtIryatI azAinA dhAtukho khyA, R, sR, hve, zak, uc, muc, vac, sic, luT, pat, klid, kSvid, mad, vid, zad, sad, svid, Rdh, krudh, kSudh, grudh, radh, zudh, sidh, Ap, kup, gup, dip, p, rup, lip, lup, sRp, kSubh, tubh, nabh, labh, klam, kSam, gam, tam, dam, bhram, zam, zram, sam, kRz, naz, bhRz, bhraz, vRz, tuS, tRS, duS, viS, puS, pluS, riS, ruS, viS, vuS, vyuS, ziS, zuS, hraS, as, kus, ghas, jas, tas, das, bas, bis, byus, mas, mus, yas, vas, vis, vus, zAs, druh, muh, snih, snuha / kula 80 dhAtuo che. avazya dvitIya prakAramAM Ave che. | zvayatIjIryati |rianA dhAtuo zvi, j, gruc, gluc, gluJca, mrac, mluc, ric, vic, zuc, nij, yuj, vij, sphuT, cut, cyut, zrut, zcut, zcyut, kSud, chid, chd, tRd, bund, bhid, rud, skand, budh, rudh. tRp, dRp, stambh, dRz, zliS, ghuS, uha, tuha, duha, bRha / kula 39 dhAtuo che. vikalpe dvitIya prakAramAM Ave che. hai? sarasa saMskRtam - 2 4.43 238 XXXXXXX415 - 31.22 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ruci-ghuTiRSInadhAtumo | 0 ruc, ghuTa, ruTa, luTa, luTh, dyut, vRt, zvit, zvid, syand, mid, svid, vRdh, zRdh, klup, kSubh, tubh, nabh, zubh, nabh, bhraz, bhraz, dhvaMs, bhaMs, saMs / kula rapa dhAtuo che. bIjA prakAramAM parasmapadamAM Ave che. nodha:- 'mA' avyayAve tyAre adyatana bhUtana a no do5 thAya che. Eu.ta. mA pratibandhaM kRthAH / 35o :-52-1 [bhAtra-5256] __ i (2/P) = xj ghrA (1/P) = sUMghaj agAm agAva agAma | aghrAm aghrAva aghrAma agA: agAtam agAta aghrAH / aghrAtam aghrAta agAt agAtAm aguH / aghrAt aghrAtAm aghraH prakAra - 2 as (4/P) sic (6/U) Astham AsthAva AsthAma asice asicAvahi asicAmahi AsthaH Asthatam Asthata asicathA: asicethAm asicadhvam Asthat AsthatAm Asthan asicata asicetAm asicanta kupa (4/P) he (1/U) akupam akupAva akupAma | ahe ahvAvahi ahAmahi akupaH akupatam akupata | ahvathAH ahethAm ahvadhvam akupat akupatAm akupan / ahata ahvetAm ahvanta ( dhAtuo > ga-1 - 6maya56:- nir + ji = tI se. [To Win] zabdo >> 5tsiMga: nami = nmi| pramoda = mAna: [Happiness] vaitADhya = vaitAvya parvata dama = chandriyonubhana [Control] | malla = 5savAna [Wrestler] brahman = brahmA ['Atman' pramANe 35] > vinami = vinabhirA vizeSata:virAgin = vai|| [Detached] nikhila = sagha[[Everything] ['zazin' pramA35] dhAraka = dhaa29|| 42 // 2 [Bearer] . viSNu = viSNu >> bhavyaya :hara = zaM2 |vai = pAhapUrti mATe [Expletive] SS sasa saMskRtam-2 .83.82308.3.3.3.3.3.8 16-3 1.4. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAya [1] saMskRta gurAtI aze :1. vandyAste madanujAH, vrajeyam vanditumiti vimRzya yAvadekaM pAdam acAlayat tAvat bAhubali: kevalajJAnamApat / mahAvIrajinasya nirvANavArtA zrutvA bhRzaM cikheda zrIgautamo gaNadharaH / saMsAraM, dhanaM, parivArAdikaJca tyaktvA sa dIkSAmagRhNAt / prasannIbhUto devo'vag - tava putro bhaviSyati / 5. jambUkumAraH kalatrAdIn sarvAn ajahAt / 6. mahAjJAna bhavedyasya, lokAlokaprakAzakam / mahAdayA damo dhyAna, mahAdevaH sa ucyate // rAgadveSau mahAmallau, durjayau yena nirjitau / mahAdevaM tu taM manye, zeSA vai nAmadhArakAH // 8. mahAkrodho mahAmAnam, mahAmAyA mahAmadaH / mahAlobho hato yena, mahAdevaH sa ucyate // yasya nikhilAzca doSA na santi sarve guNAzca vidyante / brahma vA viSNurvA haro jino vA namastasmai // [2] gusarAtI- saMskRta ze:1. tuMzona 42. 2. gautamasvAmI mahAvIra bhagavAna ne pUchyuM. virAgI zAlibhadra kyAMya paNa AnaMda na meLavyo. cAritra pALI teNe devalokane meLavyo. 5. bhagavAna vitarAga hatA eTale kyAreya paNa na to bhagavAna khuza thayA ke gusse thayA. vaitADhya parvata upara namirAjA ane vinamirAjAe rAja karyuM. 7. 'vanaspati cha' - meM prabhA siddha thA. 8. pArzvanAtha bhagavAne to upasarga karanArA kamaTha devane paNa kSamA ApI. 9. tAro roga nAza pAbhyo tathA mame puza thayA. noMdha - adhatana bhUtakALa na karyo hoya to paNa A pATha avazya karavo. jeNe adyatana bhUtakALa mATenI vizeSa prekTisa karavI che teNe prayoga maMdira" pustaka jovuM. 38 sarasa saMskRtam-2 4.3.4(2400.3.3.3.3.3.3.3415-3 1.3.3 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] pUTatI vigato pUrI :na. 35 mULadhAtusAdApuruSa pratyaya prakAra | tenI lAInanA artha vacana bIjA be rUpa |1. akupaH 2. akrudhAma apuSatam anezata asicadhvam amuhAma alubham 8. akSubhan amucatAm [4] mAtana 35 janAko :- [prathama puruSa savayana] 1. sidh - - 2. ruS - - 3. kSam - - 4. lup - - - 5. as - - 6. sa - - 7. klam - - 8. dam - - 9. tam - - [5] 35 pUrI : 1. azramAva azamat asidhan 000 8.8 ARE saMskRtam-2 33288.8.SSSS.3416-3 1.4.4 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 1 2 pATha - 3ra 5. adhatana bhUtakALa - [Part-II] tRtIya prakAra pratyayo bIjA prakAra mujaba. I dvirukti thAya. II dhAtune a lAge. III dhAtunA aMtya 6, 3no kramazaH v, s thAya che. dA.ta. zri + gazizriyam / IV dhAtunA aMtya o no lopa thAya che. dA.ta. OM / adruvam / 1. dazamA gaNanA tathA preraka dhAtunA aMgamAMthI aya no lopa thAya che. dA.ta. 'bhU' - bhAvayati = mAvu bane. 2. dIrgha svara hrasva thAya. dA.ta. mAr = bhajo emAM 5, pe hoya to 'rU' thAya. ane ae, au hoya to 3 thAya. pachI dvirukti thAya. dA.ta. 'pu' + voya - por - pur * cunnur 3. dvirukti pachIno varNa laghu hoya to dviruktinA Ja no rU thAya. (laghu=pote hrasva svara hoya ane pachI saMyukta vyaMjana na hoya to. guru-pote dIrgha hoya athavA pachIno vyaMjana saMyukta hoya to hrasva paNa guru bane.) dA.ta. bhav - namas, vimal / 4. dviruktinI AgaLa ke pAchaLa guru svara na hoya athavA dviruktino svara guru na hoya to dviruktino svara dIrgha thAya. dA.ta. vimava - vImava - avImavat / parantu 'na' + punaHg - bikhat ahiM dIrgha na thAya. 'pa ' + qq * avaspanvat ahIM pachIno svara guru hovAthI niyama traNa ane pote guru hovAthI niyama cotho lAgaze nahi. svat = vasvata = avistRtAt / svarAdi dhAtumAM svara pachInA vyaMjananI svara sahita dvirukti karavI. dA.ta.'baT' + Ati| A svarAdi dhAtumAM svara pachIno vyaMjana saMyukta hoya ane temAM prathama varNa na, 6, r, v hoya to tenI dvirukti na karatA pAchaLanA vyaMjananI dvirukti karavI. dA.ta. 'd' + arjund-barna-aniMd = Arnihat / 'pun' + auninam / ' ' + invar-nviT = Jaunvivat / 6. hrasva/dIrgha 'OM' aMte hoya tevA dhAtumAM dvirukti pachI Ja ke JA aMte hoya tevA jIjI sarala saMskRtam-ra 2.24242 44.2.9.1.4.4 pATha-32 jI. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aikya, aMtastha ke 6 vyaMjana hoya to dviruktino 6 na thatA rU thAya. e sivAyanA 3 Rid dhAtumA dvitino svara 'u' thAya. El.d. 'ku + kAvaya - kAva - kava - cakava = acUkavat / 'nUM + anUnavat / 52ntu 'bhU' + abIbhavat / 'pU' + apiipvt| 'lU' + alIlavat / a5 , zru, du, pu, plu, cyu dhAtubhavi i u thAya che. El.d. 'su'+ asisravat / asusravat / / ___'zru' + zrAv-zrava-zazrav = azizravat / azuzravat / 7. ano 'i' thavAnAsAho . I kath, vara, zaTh, rac, spRha, sUca, mRga, dhvan, artha, pAra, gad, varNa, zap ATalA dhAtuomAM ma no rU vagere pheraphAra na thAya. El.d. kath + acakathat / 'dhvan' + adadhvanat / 'var' + avavarat / II smR, dR, tvar, prath, prad, stR, spRz dhaatun| dvistimA ano ina thAya. tema4 212 hI na thAya..ta. 'smR + asasmarat / 'dR' + adadarat / 'prad' + amamradat / III gaNaghAtabhAvipa 32312 thAya... ajIgaNat / ajagaNat / IV veSTa, ceSTa dhAtumA vi85 'i' dANe: __El.d. 'veST', avaveSTat, aviveSTat / 8. bhrAj, bhAS, bhAs, dIp, jIva, mIla, pID, kaNa, caNa, raNa, baNa, bhaNa, zraNa, haTha, he, lup, luTa, luThavaNe3 dhAtumomA upAMtya sva2visva thAyacha...'bhrAj', abibhrajat / ababhrAjat / 9. zAs, eja, kAz, krID, kSIb, khAd, khela, Dhauka, tAya, dAza, deva, nAth, prod, bAdh, yAc, yodh, rAdha, rAja, lA, lepa, loka, loca, vepa, vela, zlAgh, zloka, sek, seva, heS, sev, sAr, vAs, nivAs vagai3 dhAtuomAM upAMtyasvara hrasva thAya che. El.d. 'zAsa', azazAsat / ej + ejijat / 10. he, svapbhAM saMprasA29. thAya. 'zvi'mA vipe saMprasA29. thAya. El.d. azizvayat / azUzavat / ajUhavat-ajuhAvat / 11. pAtuna 6pAMtya iva 'R'no evina thAya. arthAta sva 'R' vispe kAyama rahe. ane dIrgha 8 vikalpa hrasva thAya che.. __El.d. 'vRt' + vartay = va vRt / 3.8 sarasa saMskRtam-2 33.3 18383.3.3.3.3.346-32.4.4 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dviruGita thatA vavart } vRvRtthAya. vavart, avavartat / vRvRt-vavRt-vivRt avIvRtat / 'kRt' - kIrta, acikIrtat / } kRt - acIkRtat / 12. maheza thardhane thatAM 3po pAnuM apIpyat / sthA nuM pre25 sthApaya thardhane atiSThipat / ghrAnuM ajighrapat / ajighripat / adhi + i ( bhAvu) nuM adhyAyipat / adhyajIgapat / adhi + i (yA rAja) nuM adhyajIgamat / IrSya nuM airSiSyat - airSyiyat / UrNu nuM auNUMnavat / cakAs nuM acIcakAsat - acacakAsat / dyut nuM adudyutat / sphur nuM apusphurat / trIjo prakAra paramaipada daND = 3tho : Atmanepada adadaNDam adadaNDAva adadaNDAma adadaNDe adadaNDAvahi adadaNDAmahi adadaNDaH adadaNDatam adadaNData adadaNDathA: adadaNDethAm adadaNDadhvam adadaNDat adadaNDatAm adadaNDan | adadaNData adadaNDetAm adadaNDanta adha. trIjA prakAramAM aniyamita rUpo veST = avaveSTat, aviveSTat ceST = acaceSTat, aciceSTat svap = asuvupat sparza = apasparzat vRt = avIvRtat, avavartat kRt = acIkRtat, acikIrtat _rac = araracat vas = avavasat zaza - 5 - mayapa :ni+ viz = phesavu, niveza 2vo. [To sit] kath = acakathat gaN = ajIgaNat, ajagaNat stan = atastanat gad = ajagadat pat = apapatat zAs = azazAsat dhAtuo zaza - 1- parasmaipa6 : pra + cal = prayAsa 52 [To Begin] gaNa - 8 - ubhayapacha : vi+jJA = vizeSa rIte bhaej [ To Know ] zabdo yAma = prahara > pussiMga :apatya = hI$ro [Son] kArpaTika = saMnyAsI, bhaTanA [Saint] gAGgeya = gAMgeya rAbha ajitanAtha = abhitanAtha bhagavAna hai. sarasa saMskRtam - 2 4.4.42448.2.2.... pATha - 32.3. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicitravIrya = viyitravIrya yUtha = samUha [Group] nAda = 81 [Roar] kRtAnta = yamarA4, bhota [Death] >> strIliMga:yAminI = rAtri [Night] | rati = sAna: [Happiness] > vizeSa :pazcima = chaej [Last] kSudra = kSudra, tu27 [Negligible] prabuddha = gesa, podha pAmela [Awake] [1] saMskRtatuMgutI ze :1. bharato marudevImAtaraM vyajijJapat / 2. ajitanAthajinaH prajA: svApatyamivA'pIpalat / 3. yAminyA: pazcime yAme, sa supta: svapnamaikSata / anyakApaTikAnAJca, prabuddhastamacIkathat // naimittikA: pracicaliSUnAM rAjJA zakunAnyajIgaNat / 5. bhRzaM virAgI zrIsthUlibhadraH pramadAsu dhaneSu amAtyapadavyAM vA na kvApi rati avIvidat / 6. gAGgeyaH svAnuja vicitravIryaM rAjye nyavezayat / / 7. gajasukumAlo'tIva mokSamapaspRhat / 8. siMho vane'jagarjat taM zrutvA palAyitA mRgAH / tadvad bhagavaddezanA'pi kSudramRgayUthasaMtrAsanasiMhanAdo'sti / na kA'pyavasthA na ca ko'pi kAla:, na ko'pi dezaH, na ca ke'pi jiivaaH| na vastu kiJcit tadihA'sti loke, jIyeta yaireva ripuH kRtAntaH // [2] gurAtana saMskRta ze :1. gharobhe dvAdazamIne 2thI. 2. gomo durgatimA 5.yo. 3. bhagavAna mahAvIre chedI dezanA sopora sudhA DI. kumArapALa rAjAe hiMsA karanArane daMDyo. prabhubhakti svarUpa pANIthI teNe potAnA AtmAnuM prakSAlana karyuM. 6. siddhasena hi2 sUri pArzvanAtha bhagavAnane vAvyA. 7. pIDita thaye pANIne bhAtAme sAMtvanA mApI. &S ARE AekRtam-2 33.86483.3.3.3.8.8 4/6-3R.3.8 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. meM mAhinAtha bhagavAnanI pUrI. 9. zrIharibhadrasUrijIe tattvane ciMtavyuM ane teno sAra meLavyo. [3] pUTatI vigato pUrI :naM.rUpa mULadhAtu puruSa vacana pratyaya sAdo | tenI lAInanA artha | bIjA be rUpa 1. acicintat | adadaNDatam apipIDam apupUjata avavarNAva acUcuratam | ajUghuSAma atItaDaH 9. abubhUSAva [4] 35 65o :- [. bhU.tR. 5. me.va.] 1. arc - - / 2. gaN - - | 3. rac - - 4. prath - - 5. spRh - 6. vaJc - 7. varSa - _.. | 8. ap - - | 9. sAntv -- [5] 35 pUrI : araracAma ababhakSaH amamRgathAH 000 SAS ARE saMskRtam-2 8.3.8(THD.EL.ERS3.3 416-32.8.3 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyayo : sam sI: sIt pratyayo : iSam I: It pATha aghatana bhUtAja [ Part - III ] caturtha prakAra paramaipada sva stam stAm parasmaipada iSva iSTam iSTAm - iSma iSTa iSu 33 sma sta suH paMcama prakAra Atmanepada si hi smahi sthA: sAthAm dhvam sta sAtAm sata iSi iSThA: iSTa Atmanepada iSvahi iSmahi iSAthAm idhvam iSAtAm iSata (1) (2) caturtha / paMcama prakAranA sAmAnya niyamo anya pAMca prakAramAM na AvelA veT dhAtuo vikalpe ahIM Ave. saMyukta vyaMjana pachI hrasva/dIrgha RR kArAMta, vR ane dhU dhAtu vikalpe Ave. (3) tRp - dRp dvitIya prAramAM pAkhAve. (4) dA, dhA, sthA khatmanepadRmAM thothA prArabhAM khane parasmaipadyamAM pAMyamA prAramAM khAve. (4) 'han' parasmaipaTTI, A + han AtmanepahI sahIM khAve. NOTE :- parasmaipa pAMyamAM prArabhAM han no Aheza 'vadhU' ane AtmanepadRmAM vi'sye 'vadhU' thAya che. (5) stu, kram AtmanepaTTI thothA prArabhAM khAve. (7) stu, sU, dhU, aJj dhAtu parasmaipadRmAM pAMyamAM prArabhAM khAve. thaturtha prahAranA niyabho paraaipadI (2) dhAtunA svaranI vRddhi thAya. chAta. 'kR' akArSIt / 'nI' - anaiSIt / 'raj' - arAMkSit / (2) 24 vyaMna ane Drasva svara pachI 'sta', 'stha' thI za3 thatA pratyayano's' sopAya. chA.ta. ahan + stam = ahatam / ahan + sthA: = ahasthA: hai hai sarala saMskRtam - 2 3.4.3247.4X.XXX.XX415-33.XN Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) 'han' no anunAsiGa sopAya. ahata (Atmanepa6) (4) kRSa+ sIt akAkSat akrAkSIt 35 thAya. = AtmanepadI 1. dhAtunA aMtya hrasva/dIrgha 'rU' - 'OM' no guNa thAya. e sivAya kyAMya guNa na thAya. aMtya hIrdha R no 'ir', 'ur' thAya che. 6l.ta. ci - ci + sta = aceSTa / stR + stR + sta = astISTa / 2. dA, dhA aMgavAnA dhAtu tathA 'sthA' dhAtunA aMtya svarano (= A no ) 'i' thAya ane guNa na thAya. El.d. sama + sthA = samasthiSi / dhA + adhiSi / dA + 3. upAyaMsta 4. - adita / gam tathA upa + yam bhAM vi'sye anunAsiGa sopAya. 6l.t. sama + gam = samasta / samagata / upa + yam = upAyata / 5. parantu ud + yam bhAM avazya sopAya. ud + yam - udAyata / upAyaMsta / hrasva svara, anunAsiGa dve r pachI 'sta' khane 'sthA' pratyayano 's' sopAya. El.d. GT31CT I dhAtunA aMtya hrasva RR no tathA upAMtya svarano guNa na thAya. chAta. 'bhR' + abhRSTa / bhid + abhitta / 5. dIp, jan, budh, pur, tAy, pyAy ne viDaye khane pad ne nitya tRtIya puruSa khe'vayanamA 'sta' nA jahase 'I' sAge. tyAre vRddhino niyama lAge. 6l.d. budh - abodhi / pad - apAdi / paMcama prakAranA niyama parasmaipaTTI 1. dhAtunA aMtya svaranI khAne 'vada', 'vraj' tathA 'r', 'l' saMtavANA dhAtunA upAMtya anI vRddhi thAya che. chAta. lU alau + It = alAvIt / vad - avAdIt / car + acArIt / 2. upAMtya Drasva svarano gue| thAya che. jAgR-zvi bhAMaMtya pe| svarano gue| thAya che. jAgR- ajAgarIt / kRt + akartIt / budh - abodhIt / 3. r, l sivAyanA vyaM nAnta, vyaMnAhi dhAtunA upAMtya anI vi'sye vRddhi. 6l.. gad + agadIt - agAdIt / apavAha - I h, m, y aMtavANA tathA kSaN, vadhU, jan, zvas, kuT, has, caT, cat, cad, path, math, hras, lagArasI dhAtubhAM vRddhi nathAya. vadh + avadhIt / 4. chuM mAM vikalpe svara pheraphAra na thAya. vikalpe guNa/vRddhi thAya. 6l.c. aurNuviSam, aurNAviSam, aurNaviSam / hai hai sarala saMskRtam-2 3.43248 4.X.X.XXXX415-33.XX Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmapadI 1. aMtya svarano ane upAMtya hrasva svarano guNa thAya. 'lU'+ alaviSTa / 'mud' - amodiSTa / 2. daridrA' no AvisopAya. adaridrIt / adaridrAsIt / 3. dIp, jan, pUr, pyAya, tAy dhAtune vizva imANe tyAre vRddhina niyamA... dIp + adIpi - adIpiSTa / 4. tan, man, van, san, kSaNa, kSiNa, RNa, ghRNa, tRNa (8mA gaenan, Na kArAMta) dhAtuono anunAsika dvitIya/ tRtIya puruSa ekavacananA pratyaya pUrve vikalpa sopAya. aneta 'iSThAH', 'iSTa' pratyayanAsthAne mazaH 'thAs' -'ta' pratyaya lAgecha. Eu.ta. tan + ataniSThAH / atathA: / ataniSiSTa / atata / 5. UrNa mAvi gu thAya. auMviSi aurNaviSi / ___- 4 kSud = bhuko 42vo (7/U) paraaipada Atmane pada akSautsam akSautsva akSautsma | akSutsi akSutsvahi akSutsmahi akSautsI: akSauttam akSautta | akSutthA: akSutsAthAm akSuddhvam akSautsIt akSauttAm - - akSautsuH | akSutta akSutsAtAm akSutsata cothA prakAramAM keTalAMka aniyamita rUpo krI = advaiSIt, akraiSTa | ji = ajaiSIt / bhuj = abhaukSIt tud = atautsIt, atutta | bhI = abhaiSIt | bhuj = abhukta dhR = adhArSit, adhRta A+dR = AdRta sR = asArSIt bhR = abhArSit, abhRta mR = amRta smi = asmaiSTa bhrasj = abhrAkSIt, abhraSTa || rAdh = arAtsIt / hu = ahauSIt ve = avAsIt, avAsta | vyadh = avyAtsIt | hI = aDreSIt ha = ahArSIt, ahRta / hra = ahroSTa 52-5kSaNa (8/U) = bhAraj parastrapada Atmane pada akSaNiSam akSaNiSva akSaNiSma | akSaNiSi akSaNiSvahi akSaNiSmahi akSaNI: akSaNiSTam akSaNiSTa | akSaNiSThA: akSaNiSAthAm akSaNidhvam akSathAH akSaNiDhvam akSaNIt akSaNiSTAm akSaNiSuH | akSaNiSTa akSaNiSAtAm akSaNiSata akSata 8.8 sarala saMskRtam-2 8.8.8240.3.3.3.3.3.3.8418-33.8.3 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAcamAM prakAranA aniyamita rUpo aT-ATIta | R=ArjiSTa |ja ajArIt / dR-adArIt an AnIt katth-akatthiSTa | dala-adAlIt | bAdh-abAdhiSTa uda+ad-udAyiSTa | prakAz prAkAziSTa div=adevIt / mRd-amardIt arca ArcIt | kvath-akvathIt | dIkS-adIkSiSTa | lU-alAvIt, arja ArjIt | gR=agArIt daya=adayiSTa | alaviSTa iS=aiSIt kRt-akartIt nad-anadIt, | zaGka=azaGkiSTa IkS aikSISTa grantha-agranthIt anAdIt | pR-apArIt indha aindhiSTa cam-acamIt paNa apaNAyIt | prI-apraiSIt, ujjh-aujjhIt | cala-acAlIt | pR-apApIta apraiSTha R-ArSIt / jakS-ajakSIt pRc-aparcIt / J > ga-1 - 52smaipa:ej = guj[To Tremble] uha = du:5 5g [To Hurt] >> -1-mAtmanepa:Iha = viyAra, 27j [To Think] | katth = AssisvI [To Boast] > 8-10-6maya5::A+kal = Ig,viyAra[To Know] [To Think] zahoma > elsi : >> napuMsaliMga:sAdharmika = samAna dharmo zaitya = zItan [Cold] __ [Being of Same Religion | zraddhAna = zraddhA [Faith] anurAga = prIti, vAtsalya [Affection] | toya = pAel [Water] dineza = sUrya [Sun] >. strIliMga:miSTabhAva = bhIhI svabhAva prakRti = svabhAva [Nature] [Sweet Nature]]) vizeSa : uttama = zreSTha, uttama [Excellent] - [1] saMskRtanuM gujarAtI karo - 1. yuvAM saMskRtam apaThiSTam / 2. jino mAM saGkaTe arakSIt / 3. AcAryaH ziSyamabhaNIt - mA pramAda kuru / 8 HRA saMskRtam-2 8.3.4 (408.3.3.3.3.3.8415-3 3.3.3 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. 5. 6. 7. 8. 9. tau saMsAra ATiSTAm / vayaM saGghena samaM zatruJjayaM prati acAliSma / janapUjA gurau bhaktitattve zraddhAnamuttamam / sAdharmikAnurAgazca sArametajjinAgame // zaityaM toye calanamanile pAvake dAhakatvam, candrajyotsnAsvamRtamayatA dyotakatvaM dineze / kAThinyaJca prakRtirupale sajjane miSTabhAva:, tadvajjagati janatAjIvite caJcalatvam // [2] guTharAtInuM saMskRta aze : 1. be gAyo jaMgalamAM carI. 2. 3. 4. 5. 6. 7. he mahApuruSo ! tame kharekhara saMsArane tarI gayA. 8. tenuM zarIra kSaya pAmyuM paNa teno saMkalpa kSaya nathI pAmyo. 9. tame bee AdinAtha bhagavAnanI mUrti joI, tame be dhanya thaI gayA. [3] 35 dhUro :- [tR. pu. je. va.] sarve gaNadharAH tacchiSyAzvA'vyavAdiSuH - ayaM mahAvIra eva vItarAgaH, sa eva jinaH / te mahAtmAnaH svakarmANi adhAkSuH / namaskAra mahAmaMtranA prabhAve te rAjA jIvyo. pArzvanAtha bhagavAnane meM japyA. 3. dhannA aAgAre khAyaMjisano 4 khAhAra vAparyo [jim] teNe gurunI niMdA karI, tenA kaDavA phaLa atyAre anubhave che. covIse tIrthaMkaroe badhAM karmone jItI lIdhAM. 1. rabh - 4. smi 7. parA+ay - [4] rUpa pUro 1. : 2. zvi 5. zaMs 8. rAj amodiSAthAm 3. dhR - 6. arha - 9. yAc - 2. abhAkSam agopAyIt hai ? sarasa saMskRtam - 2 4.4. 251 8.2.2.2.2.2.8415 - 33.2.2 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha - 34 adhatana bhUtakALa - [Part-IV 1 SaSTha prakAra | A prakAra mAtra parasmapadI che. pratyaya keTalAka dhAtunA rUpo siSama ziSya siM | # yam - aliSama, masiSya -... | rIH ziSTa ziSTa na - 3analiSama, 3 naMsiM-... | sat ziSTAm ziSaH | + vi+ram - vyabhiSam ziSya -. ! ja mirI - samAviSama, ziSya-ma... ! hatI - natAsiSa, siM-... * zo - zAlim, ziSya - ma.. saptamaprakAra parasprapada Atmane pada sam sAva sAma | si sAvahi sAmahi saH satamsa ta | sathA: sAthAm sadhvam | sat satAm san / sata sAtAm santa 1. vi -6 -ti - " AtmapadamAM hoya tyAre A prathama puruSa dvivacana B dvitIya puruSa ekavacana/bahuvacana ane C tRtIya puruSa ekavacananA pratyayomAMthI '' no vikalpa lopa thAya. dA.ta. dhakSAvadi athavA ridi. gAMdhakSathI: I gathi: I adikSadhvam / adhigdhvam / adhikSata / adigdha / adhatana karmaNi 1. tamAma dhAtunA rUpo mAtra cothA, pAMcamA ane sAtamA prakAramAM thAya. sAtamA prakAranA dhAtu mATe sAtamo prakAra. bAkInA aniTu dhAtu mATe cotho prakAra ane seTu dhAtu mATe pAMcamo prakAra. A badhAmAM Atmapada rUpa e ja adyatana karmaNi rUpa, 2. tRtIya puruSa ekavacanamAM mAtra 'ruM pratyaya lAge tyAre A. upAMtya hasva svarano guNa thAya ane aMtya svara tathA upAMtya '' nI vRddhi thAya. dA.ta.'tu atAri I ' + ApatriA apavAda - muM, vam, ma + va,ra, nam, mam, vam ATalA dhAtune choDIne 'am' aMtavALA tathA vadhu, gan dhAtumAM guNa vRddhi na thAya. ja sarala saMskRta-ra AijIpara) 8080pATha-347 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B C 3. 35 : BOOK-2-4th FINAL PROOF 5-4-11 PAGE : 158 TO 255-Sans.5 6l.ta. 'kam' nuM akAmi / jan - ajani / kSam - akSami / Bp sizia vinam Eugui 'a' bHau. El.d. W 3791fA | dasamA gaNamAM guNa-vRddhi thAya paNa gaNanI nizAnI na lAge. 6. cur + acori / pID keTalAka dhAtunA rUpo H- apIDi / gup + agopi + agopAyi / mRj + amArji / i + agAyi / adhi + i + adhyAyi / adhyagAyi / han - aghAni / chaThTho prakAra : ghrA= sUMdha nam = nabhavu aghrAsiSam aghrAsiSva aghrAsiSma anaMsiSam anaMsiSva anaMsiSma aghrAsIH aghrAsiSTam aghrAsiSTa anaMsIH anaMsiSTam anaMsiSTa aghrAsIt aghrAsiSTAm aghrAsiSuH / anaMsIt anaMsiSTAm anaMsiSuH sAtamo prakAra kRS = sg paraaipada Atmanepada akRkSam akRkSAva akRkSAma akRkSi akRkSAvahi akRkSAmahi akRkSaH akRkSatam akRkSata akRkSathA: akRkSAthAm akRkSadhvam akRkSat akRkSatAm akRkSan akSata akRkSAtAm akRkSanta tRpu.khe. va. bhAMDeTalAI 3tho duh = adhukSat, adugdhA:, adhukSata dih = adhikSa, adhikSata, adigdha lih = alikSat, alikSata, alIDha kruz = akrukSat gRh = aghRkSata kliz = aklikSat diz = adikSat guh = aghukSat, aghukSata, agUDha ga - 10 - layapacha :vi+raj = virAgI thavuM, udvignatha pusTiMga : kukkuTa = $$$I [Hen] kITa = DIsu [Worms] hai dhAtuo [To Be Detached] zabdo udyAna = jagIyo [Garden] rAjarSi = rAma thardha RSi thayesa [Monk] sarala-saMskRtam - 2 4.44 253 2.22.2.2.2.8415 - 3443 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnatuGga = mAnatuMgasUri 1 bhasman = (masma ['karman' pramANe 35] dezAntara = jIne heza ...... - __[Ashes] Foreign Country] | vyAkaraNa = vyA4255 [Grammar] > strIliMga: > vizeSa :lIlA = 2bhata [Game] Atura = pIDita [Diseased] kSudhA = (bhU5 [Hunger] |vyAdhita = rogI [Sick] >> napuMsaliMga: kSudhita = (bhUNyu [Hungry] harSaNa = 8 [Pleasure] karkaza = za [Rough] bhaktAmarastotra = (matAmara stotra > avyaya:nigaDa = DI [Fetter] dhruvam = yosa [Difinite] zikhara = zi52 [Peak] sAdhyAya [1] saMskRta gurAtI ze:1. udyAne kamalAdIni puSpANi aghrAsiSma / bhaktAmarastotreNa lIlayA mAnatuGgAcAryo nigaDAnyacchAsIt / adhunA jAtaM jinamabhyasikSata devA: meruzikhare / lakSmyA: prAbhRtye'pi svIyaM bhAgyaM parIkSituM dezAntare kSitipratiSThitaM puramagAt / dadhyau caivaM sa rAjarSiraho teSAM kumantriNAm / sanmAno yo mayA'kAri sa bhasmani hutaM dhruvam // virajyate parivAro nityaM karkazabhASayA / parivAre virakte tu prabhutvaM hIyate nRNAm / bhItebhyazcAbhayaM dAnam, vyAdhitebhyastathauSadham / deyA vidyArthinAM vidyA, deyamannaM kSudhAture // vipadyapi gatAH santaH, pApakarma na kurvate / haMsaH kukkuTavatkITAnatti kiM kSudhito'pi hi // bhavitavyaM bhavatyeva, karmaNAmIdRzI gatiH / vipattau kiM viSAdena, saMpattau harSaNena kim // [2] gurAtInusaMskRta aze :1. tamanne mAne dhero bAlyo. 2. to sAno bhUsoyo. 3. A28 saMskRtam-2 1.4.4().3.3.3.3.3.3.346-34.9.4 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ories 3. teNe potAnA karmone chedyA. 4. meM tene dharma kahyo, teNe svIkAryo paNa. 5. bhagavAna mahAvIranI kAMti atyaMta dIpatI hatI. meM saMskRta vyAkaraNano abhyAsa karyo hato. 7. ame be rAjagRhI nagara gayA hatA. he rAma! jema khala puruSonI vANIthI tame mane choDI, tema bhagavAne kahelA dharmane choDatA nahIM. 9. A rIte amAruM saMskRta pUruM thayuM. 3] rUpa lakho - [a. bhUtu. pu. e. ve.] 1. vat - - | 2. fdha - - - j3. - - - 4. dha - - . | 5. 36 - 6. ti6 - 7. kim - 2 / 8. garbhe - _ 19. rir - .. [4] rU5 oLakhAvo :na rUpa mULadhAta artha puruSa vacana | bAkInA be rUpa 1. maleviSkA: 2. bisvAdriSAthAt - 3. apUSita 4. gayASita 5. gArnigdha 6. aviSyadi 7. avadhiSam 8. gapratiSa: 19. kRmpiSTa [5] rU5 pUro - azrauSI: avathAH 000 jika sarala saMskRtama-ra ujapa)ajApATha-344 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne saMskRta-gujarAtI koza nI karavo [6]. akSarazaH - zabda zabda [9]* manavA - sainya [16]. ma - pANI [7] la - AMkha [6] anusa - pazcAttApa [11] | gapratirUpa - ajoDa [24] am vyApavuM, phelAvavuM [1]. manuM + jam - anusaravuM [29] | gapramatta - apramAdI [9]. IIR - ghara [8]. anuvara - dAsa[25]. | gamakhva tarapha javuM [10] mana - moTAbhAI [24]. manuna nAno bhAI [27] | ma+m -humalo karavo [4] ma - khoLo [10]. manu+jJa anujJA ApavI [6] | ma+jJA oLakhavuM [7] ma - aMga, avayava [8] manubyun - pUchavuM [9]. | preta - Icchita [9] + = aMgIkAra karavo [3]] anurI prIti [33]. batApa - IcchA [14]. duSTa-aMguTho [26] | anurUpa yogya [16] pa+fsalin] abhiSeka avetana = ajIva [12]. | manuzAsana - niyamana karavuM [18] nA * bakarI [26]. | anuzAs anuzAsana karavuM | ma+hu vakhANavuM [17]. an copaDavuM, AMjavuM [8]. [11]| gamana -mAra [17] gay - paramANu [30] anu+gR-anusaravuM [8] | mINI - IcchA [19]. gata: param AnA pachI [15] | manedas - kALa [8]. | arpaSTa Icchita [27] tirivA-jUduM [28] man zvAsa levo [10] gadya = bhedI na zakAya tevuM [23] tizaya - ghaNuM, labdhi [21]. | mana - cheDo [22]. amRta + amRta [28] tirUNI caDhIyAtA thavuM [10] | | kantima chelluM [22]. | amRtopama - amRta jevuM [15] atha * have [8]. anyathA = bAkI to [7]. amutra-paraloka [4] aSTamUnaparyata ananta [28] mA+A+ - dUra karavuM [13]. nyujha - kamaLa [25] khAvuM[12]. | +A+vR ughADavuM [3] | mAthAnI - moTuM jaMgala [27]. kapura - addabhuta [24] | ma+ja ghaTADo thavo [5] | artha - artha [6]. madyaprakRti - AjathI mAMDIne [9] | apatya - dIkaro [32] | marthana yAcaka [9], adyayavat Aja sudhI [23] | mAthya = ahitakArI [9]. gapIDavuM [23]. dha+DuM - bhaNavuM[10] | ma+- apaharaNa karavuM [18] | gaI - aDadhuM [7] dhAra- hedo, haka[9] | patra ayogya [15] | thoDuM [7] manaDu - baLada [6] | + baMdha karavuM [14] | gavuM - Abu [1] anartha-nirarthaka [27]. apekSA - apekSA [4] | kuMvArtA - Abu[17] *vizeSa oLakha mATe kausamAM pATha naMbara sUcavela che. keTalAMka tatsama zabdono, sAmAsika zabdono |ane vizeSa nAmono AmAM samAveza karavAmAM nathI Avyo. ja sarala saMskRta-ra AijIripa0000000gu. kokaja Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marthana = sUrya [7]. | bAvaLa = dukAna [6] 362 = peTa [1] avara - pahelAM [26] | - meLavavuM [3] kAdara udAharaNa [5]. baRT = alakApurI [22]. gAma - sugaMdha [2] + = udaya thavo [10]. eva+AmeLavavuM [20] | gIjha - kerI [22] 3+ - UgavuM [10] ava+rUM - jANavuM [10] | Arogya Arogya [7] * UgavuM [10] avahinA - UMcAI [20] | mAnavAta - kyAro [5] *UgavuM [10]. ava + Te. sApha karavuM [15]. gAtApa = vAtacIta [9] 3+ bolavuM [19] nava + kApavuM [15]. A +vR - kAbU rAkhavo [3]. | 36+dhuM = uddhAra karavo [19] evadhu dhyAna devuM [14] +vad lAvavuM [28] | n + mAm - prakAzavuM [23]. ava+nid = dhovuM [15]. | vikra - AviSkAra 3mana = udhamI [19]. ava+fza bAkI rahevuM [26]. - karavo [3]] dyAna - bagIco [34] sava + sad -sIdAvuM [24]. | ma+zAs - IcchavuM[11] | spu na - prayatna karavo [9] ava+sthA - rahevuM [23] A+zri - Azraya levo [8] | *vin - kaMpavuM, bIvuM [9] viveka - aviveka [14] | mAm = besavuM [11] n + vim - pUjavuM [9]. azakta = azakta [15]. +rtA - DhAMkavuM, pAtharavuM [6]. | n + $T - UMce javuM [15] kam meLavavuM [3]. +dana mAravuM [17] 35+ - upArjana karavuM [30] kam = khAvuM [6] $ = javuM [10] 35+A+ - grahaNa karavuM [15]. aSTamI - AThama [8] LyuM saLagAvavuM [8] 35+An = upAsanA karavI[11] asaMyama - anigraha[15] rUSTa - Icchita [15]. 3paN - pAse javuM [10] adana-divasa [8] -vakhANavuM [11] 35rin - upakArI [23] mArUM - AvavuM [10] phaMza - samartha [23] 3padrava - upadrava [25] +n - jANavuM[33] | - rAja karavuM [11]. | 35 - upamA [28] +m -gusso karavo [13] 6i vicAravuM, IcchavuM [33] 350 - AdaraNIya [20] + - kahevuM [10]. 36 - duHkha ApavuM [33]. 3payana - bheTa [14] A+vam -pIvuM [1]. tti - ukti, kahevata [12]. | sarva - pRthvI [26]. kAli - laDAI [30] +qd - ukALavuM[16] | 36 - bALavuM [16]. bA+jJA - AjJA karavI [7] t + 7 - tarI javuM [13]. kana - ochuM [10] mAtura = rogI [17] 3ttama deg uttama [9]. #LuM - DhAMkavuM, pAtharavuM[21] + - levuM [14] dUtam - ullasita thavuM [29]. | R- javuM [15] + grahaNa karavuM [18]. utsAha - umaMga [23] | R[ RN]- javuM [2] mAhima - paheluM [29]. ta - banAva, khabara [10] | n - kaMpavuM [33]. ja sarala saMskRtama-2 paNe AjIjIgu.korAjI Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatAddazI = AvI [9] zvarya - aizvarya [27]. komu [15]. Tuna - kaDavA phala [28]. Tina - kaThora [24] #8 - gaLuM [28] nyU baDAI hAMkavI [33]. thana = kathana [16] nya - kanyA [20]. : - vAMdaro [16]. qta = kAmaLI [5] za = karkaza [34] jyAga = kalyANa [5] jo - kAle [16] tatra = patnI [8] nA = (caMdranI) kaLA [4] tApa = samUha [30] # lkhyana = sonuM [1] chetaratA = kAyaratA [14]. #Ama = kAma, viSayecchA [27]. yA - kAyA [6] #Arina - karanAra [14] Ti - saMnyAsI [32]. zreSTha = lAkaDuM [8]. phikkara cAkara [15] zitava - lucco [25] jayen - keTaluM [9]. Ta - kIDA [34] vIrti - kIrti [3]. phuTa - kUkaDo [34] yujhara - hAthI [23]. | tha = zetruMjI [5] sudhita bhUkhyuM [34] vuvera - kubera deva [22] utkhodavuM [4]. = kuLa, vaMza [11]. vanu - kharekhara [11] 5 - karavuM [3]. vid khUdavuM, duHkhI thavuM [2] $ = mAravuM [7]. vi6 kheda pAmavuM [8]. kRtanta - yamarAja, mota [32] | vik kheda pAmavuM [9]. jo - mATe, vAste [1] ra - kahevuM [10] t chedavuM [2]. na = hAthI [25] pati - kaMjUsAI [22]. jati - jhaDapI avasthA [14] - vikheravuM [1]. tti - gati [27] va - mAravuM [7]. d bolavuM [16] vaza = vALa [30] jarma - garbha [23]. | nepa - gusso [4] janma - baDAI hAMkavI [22]. ndra = bUma pADavI [16] jarva - abhimAna [14] m - cAlavuM [1]. ja nindA karavI [28]. #ii - kharIdavuM [6]. nita - gaLI gayeluM [14] ratnam - kaMTALavuM [1] jam - vANI, bhASA [13]. | 7[ =samartha hovuM [24]. guda - goLa [13]. vistajU - zoka karavo [16]. guNa - guNa [6] | vitta - phaleza thavo [22] gun chupAvavuM, rAvuM [1] vi -kyAMka [15]. gun saMtADavuM [4] svak = ukALavuM [16]. 6 - Asakti karavI [9]. = ghAyala karavuM [3]. dina-gRhastha [7] kSama - samartha [23], - gaLavuM [7] kSam - mApha karavuM [2] - gaLavuM, bolavuM [7] fkSa - hiMsA karavI [5] - gAya [13]. kSitipati - rAjA [9]. pAta - govALa [12] kSara = dUdha [8] sthat = granthakAra [27] kSudra = zudra, tuccha [32]. | nyU gUMthavuM [6] zu khAMDavuM [8]. pram = gaLI javuM [28] sudhA - bhUkha [34]. | zrad [6] - grahaNa karavuM [6] A sarala saMskRtabha-ra pa8) .gu.kokaja Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai = thAkI javuM [16] dharma = ga2mI [25] = [21] yu = avAja karavo [28] [16] ghorI - ghora, bhayaMkara [12] [f] = [2] vAs = prakAzavuM [11] ratna = cakraratna [24] = cakSU - - kahevuM [11] caturdazI = caudaza [8] samata = camatkRta [24] = [25] R = [7] cAturmAsa - comAsuM [1] vi - ekaThuM karavuM [3] vijitsA - upacAra [28] pit - cetI javuM [2] = Para = Qua [17] cutuSTha = khAbocIyuM [25] cUta - AMbo [30] cetana f = jIva [12] cetas = mana [16] # cet bhe [8] her=2021 [8] = 142 [15] chAyA - chAMyaDo [2] fDr = kApavuM [8] chin = kApavuM [8] cho - chedavuM / kApavuM [1] nakSa = khAvuM [10] hajI sarala saMskRtam-2 = = [29] [11] =A[12] nRm = bagAsuM khAvuM [28] [ - gharaDuM thavuM [7] khvat = prakAzavuM [13] jJAnamAtra - phakta jJAna [27] jJeya : f = jANavA yogya [20] [] = [6] A = [7] takSa = suthAra [1] tal = cholavuM [1] R = cene [23] = [9] tadyathA = te A pramANe [20] tan = pAtharavuM, tANavuM [3] = [26] tamam = aMdhAru [13] tam = thAkI javuM [2] - [26] gat [27] tArulya = juvAnI [14] tiras + kR - [dhAra [3] tirAra = tiraskAra [5] tirthak - pazu, tIrachuM [20] = * tijJavjha - tilaka, zreSTha [25] tIkSNa - tIkSNa [5] tIrthanAtha - tIrthaMkara [29] tuNDa * moDhuM [14] JRT = u [4] toya pANI [5] 4425942 N = tRSNA [30] vRd = mAravuM, nAza karavo [8] tram = gabharAvuM [1] tRSNA truT = tUTavuM, kApavuM [1] tvadIya = tAruM [9] tvar - utAvaLa karavI [20] vaNDa = dAMDo, lAkaDI [14] = = Ein [28] dam = nama = IndriyonuM damana [31] = damana karavuM [2] 204 [25] yAhu = dayALu [9] ridra = garIba thavuM [11] [18] for-e ARA = ein [17] = ein [14] A = [13] T = slug [10] vaT = ApavuM [14] # vayin = ApanAra [9] varitrya = garIbI [15] duHsaha =ELA [15] f = [33] vivat - devaloka, divasa [15] vivAnizam - divasa rAta [16] = vid lepa karavo [12] vI - ochuM thavuM [21] dIpAvalI - dIvALI [18] Tu - duHkha devuM, pajavavuM [3] * duHsahya [18] -[13] jIjIsaM.gu.kozajI.jI Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha - duMdubhi [24]. pU - pUjAvavuM, dUra karavuM [3] kurIvAra - duSTa AcAra [10]. dhU pUjAvavuM, dUra karavuM [7] kura -duSTa vyakti [18]. dhU - pUjAvavuM, dUra karavuM [7]. tu - killo [5] dhU5 = tapAvavuM [1] kurmikSa dukALa [17]. in - hiMmata karavI [3] kurtama durlabha [2]. | dharya - dhIraja [14] kurya - kharAba kAma [30]. | [ dhar]- phUMkavuM [2]. DujhamAva - kharAba prabhAva [7] dhye dhyAna karavuM [10] 36 - dohavuM [12] dhruvam -cokkasa [34] dU- duHkhI thavuM [3] dhvan - avAja karavo [19]. 6- phADavuM [7]. nad gAjavuM [4] tevatA - deva [27] nanuM kharekhara, praznavAcaka [8]. kevI - devI [4] nama+ namavuM [6]. Tezana - upadeza [21]. narendra- rAjA [27] rezAntaY - bIjo deza[34] nava navuM [18] hai- svaccha karavuM [21]. navanIta - mAkhaNa [7] to - chedavuM / kApavuM [1]. nA rIn - nAgarAja [7] duta - jugAra [21] nAtha - nAtha, svAmI [15] dravina - paisA [15] nA - garjanA [32] dravyasaMgvaya-parigraha [22]. nArA - nAza [14] du- doDavuM, pIgaLavuM [16]. nivRtta AkhuM [22]. daravAjo [5]. nikADa - beDI [34] dina - brAhmaNa [21] nida, laDAI [17] dvire - bhamaro [12] nina - potAnuM [19]. di Sa karavo [12] nid svaccha karavuM [15] - dharavuM [14] nitya - kAyama, sadA [13]. dhAra - dhAraNa karanAra [31] nidha mUkavuM [14] dhArI - dhArA, pravAha [5]. nimaN - DUbI javuM [5] dhI * buddhi [17]. niyatrita - niyamita [19]. pUjAvavuM, dUra karavuM [3] nimyuna nImavuM [8]. dhU-pUjAvavuM, nAza karavo [2] nipuna nImavuM [8]. | nirava -naraka [2] | nirIda IcchA vinAnA [23] nirRkSa - nirIkSaNa karavuM [22] nizva-jaina sAdhu mahArAja (12] nirnara - deva[7] nis + jItI levuM [31] nirdhana - nirdhana [15] nirmama - mamatva vinAnA [23]. ni+H - nirmANa karavuM [17] nirmita - banAvela [15]. nirvANa - mokSa [23] nirvi-vikharahita [27] nivartana - aTakavuM [16] nivam - paheravuM [16] vi+vi - besavuM [32], nizA - rAtri [13]. nim - rAtri [22]. nisa - anAsakta [23] nisAra sArarahita [12] - stavavuM [10] TU-stuti karavI [2] nRca nRtya, nAca [25] tti-naimittika [24]. naoN - nAva [26] pakSa - pAMkha [30]. - pAMgaLo [27] pagyanI - pAMcama [8] - vakhANavuM [1] paSTata - paMDita [22] 5 - kariyANuM [28] patana - patana [14]. jaja sarala saMskRtama-2 ajara0 jAjagu.korAja Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pati - vara, mAlika[16] | - rakSavuM [10] prakRti svabhAva [33] pathag - rastAne jANanAra [27] | pada - 5ga [12] pra + van - prayANa karavuM [32] patha - rasto [15] pAt-paga [27]. pravara - phelAvo [30] pathya - hitakArI [5]. pAntha - musAphara [2] pra + - bheguM karavuM [3] 58 - hodo [9]. pASANa - Arasa, paththara [6]. praNA * prajA [9]. pa6 = sthAna [14] vihu - samUha[14] prajJA - buddhi [18]. pavI - pada [11] fpa + = baMdha karavuM [14] pra + tan - pAtharavuM [3] pArtha cIjavastu [4]. nim - pIsavuM [2] prati pAchuM ApavuM [13] pArtha - padArtha [22] jim daLavuM [8] prati + 5 = sAmA thavuM [3] pa - paga [27]. ta - pILuM [3] prati? - pratikAra [5]. pati- paddhati [26] pus - mANasa [26] pratijJA - pratijJA [14] pa - stuti karavI [1]. puSpa - puNiyo zrAvaka [13]. pratimA javAba Apavo [16] pa2 - zreSTha [30] pura: - sAme, AgaLa [9] pratimA - lAgavuM [25]. paramANu paramANu [20] purI - pahelA [8]. pratiSpa - javAba Apavo [17] paraspara paraspara [10]. puK pALavuM [6]. prati+ham - sAme mAravuM [22]. para + ay-nAsavuM [13]. pU - pavitra karavuM [6] pratyam - dararoja [4]. paramula - paramukha [21]. pUrvamava = pahelAno bhava [11] | pra+ = ApavuM [20] parik - AsapAsa ghevuM [17] | pR- bharavuM [15] pradhAna mukhya [19]. pariva = khAI [7] pRthivIti = rAjA [16]. + nam namana karavuM [21] riprada, parigraha [14] pRthvInAtha - rAjA [29]. prabuddha = jAgela [32]. parita: - cAre bAjuthI [22] 5 - bharavuM [7] prabhAva - prabhAva [1] ra + - paheravuM [14]. 5 - bharavuM [15] prabhAvanA - prabhAvanA [21]. pari+mU-parAbhava karavo [16]. veva -pIvA yogya [23] 9 + - samartha hovuM [23] pari+vR - badalAvuM [7]. cai [ 1] - vadhavuM [21]. peTA bheda [20]. parivAra - parivAra [25] pra+3mam zvAsa levo [10]. praHILa - mApa [25] risamaNi - samApti [27]. v+3mana - zvAsa levo [10]. primo - AnaMda [31] raSada - pariSaha [1] | _ + meLavavuM [3] prarUpa - jaNAvanAra [20] pati - sapheda thayela [14]. pra+A+bhaprAraMbha karavA g+nan pralApa karavo [19] pazu pazu [27]. [27] pravRt - pravartavuM [20] zvama - pazcima [19] pra+rpha - preraNA karavI [4] - praviN - pravezavuM [7] pazvima - chelluM [32]. | +3+5 - paDavuM [19]. pravINa - hoMziyAra [19] ja sarala saMskRtabhara jAjara1) ..korAjI Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravra - dIkSA [16] | vitavyatA - nasIba [16] | ma0 - mAchaluM [17] prasana - khuza [16] paman - bhasma [34] - navIya = mAruM [9] prasA = kRpA [4] par tiraskAravuM [2] mad bhUla karavI [2] pra+sU = janma Apavo [13]. | ma = dekhAvuM, prakAzavuM [10]. madya - dArU [30] B+ - prasthAna karavuM [26]. mA T = bhAga [26] niSpa = vacce [15]. 9 + ha = mokalavuM [3] | magana - vAsaNa [15]. madhyAhna - bapora [22] prAcIna = jUnuM [10] magana = sthAna [16] manoratha - IcchA [25]. prakhya = moTuM [15]. bhAva = sadbhAva [13] manuM manana karavuM [5] prani - prANI, jIva [10] pAvana = bhAvanA [9]. man = vicAraNA karavI [2] prAtaH = savAre [22]. bhASA = bhASA [9]. mantha - valovavuM [7] prAya: = lagabhaga [6]. mAsvat = sUrya [13] manvara-meru parvata [23] priyabhASin - priya bolanAra [5] | fma cIravuM [8] marAna haMsa [29]. ghI - khuza karavuM [7] pI - DaravuM [14] ma7 = pahelavAna [31] pram = mokalavuM [24]. mun - jamavuM, bhogavavuM [8] mana - mela [10]. nokara [15]. | mU- pRthvI [28] natina - meluM [10] tum baLavuM, bALavuM [6] | bhUta - prANI [9]. matIma malina [11] pta = bhakSaNa karavuM [10]. bhUpa = rAjA [6]. majju [ man]- DUbavuM [2] kan = phaLavuM [16]. mUri ghaNuM [15]. mahAtman mahAtmA [17] va - bagalo [26]. 5 = bharavuM [14] mahAI - kiMmatI [6] vanyU = bAMdhavuM [6] pR - bharuca [21]. mahAva mahAsAgara [30]. vIdhava bhAI, sagA [17]. mRta = bhareluM [23]. mahotsava - mahetsava [26] viDIta - bilADI [13]. pR- ghaNuM, puSkaLa [13]. hodhi - mAsAgara [11] vibhISaNa - bibhISaNa [13]. evuM = prakAra, taphAvata [20]. - samAvuM [10]. vRddhi - buddhi [16] moja - bhogavavuM [14]. mApavuM [15] brahmanuM zuddha caitanyavALo [14]. moje - khAvA yogya [23] nAnA mANeka[25]. brahonuM - brahmA [31] pram - bhamavuM [1] mAnavabhava manuSyabhava [8] jhU bolavuM [10]. prazna [ pRd] = bhejavuM [2] mAnasa - mAnasarovara [29]. T nasIba [11] prA - prakAzavuM [1] mAruta - pavana [25] man - bhAMgavuM [8] jJAn prakAzavuM [1] mita - parimita [15] maTa - sainika [30]. mata - abhiprAya [5] mitapabina-ochuM bolanAra [5]. mad - bolavuM [13]. matta - unmatta thayelo [30]. mitratva - mitratA [24] sarala saMskRta- rajAjakara jaja ja saMgu.koi ja Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miththA mibAdaSTi [25] | yun - joDavuM [8] tIta - ramata [34] miSTapAva -mITho svabhAva [33] | jUtha - samUha [32] sugvana - loca [24] nI - nAza karavuM [6] yonina - yogI [23] tum - kApavuM [2] jatana - saravALo [20]. | yogya - yogya [9]. tuN - lobhAyela [14] mudha - mugdha [27] yoni utpattisthAna [20] tU - kApavuM [6] muv6 = mAthuM [14]. rakta = lAla [3] tovana - AMkha [18] mudde khuza thavuM [30]. vana - racanA [23] va-bolavuM [10]. mun - coravuM [6] ranna - raMgavuM [2]. vat = jema [11] muSTi. muThThI [24]. ti- AnaMda [32] vanI - yAcaka [3]. muhUrta - be ghaDI [20]. rasavatI - rasoI [23] vana mAMgavuM [3] mUDha * mUDha, mUrkha [3] RT - ApavuM [10]. vapus - zarIra [12] mUlya - mUlya [28]. nya = rAjya [9] van - ulaTI karavI [12] mUta - mULa [14] rAjJI - rANI [23] vara - varadAna [30]. 5 - haraNa [1] rASTra - deza [16] aff - samUha [28] kRm - sApha karavuM [11]. ri - javuM [2] va - raMga [6]. mRt cUrecUrA karavA [6] - khAlI karavuM [8] vardhana - vadhavuM [9] dhAvin- buddhizALI [14]. = avAja karavo [10] vazI + 5 = vaza karavuM [3] movitta - motI [25]. sun - raDavuM [10] va - IcchavuM, prakAzavuM [11] nA [mana]- mAnavuM [2] 36 = ghero ghAlavo, rokavuM [8]. vasA - vasanta [30] bleSTha - bleccha [25]. 3 - bUma pADavI [17] | vahu - dhana [9]. tai - plAna thavuM [16] jina - rogI [9]. | vasuNT - pRthvI [27] vatra yaMtra [12] takSA - lakSaNa [19] van - paheravuM [11]. vanya -kAbUmAM rAkhavuM [2]. tapu - nAnuM [15]. vaDha- agni [1] thar = kaSTa devuM [1] naputA - halakAI [16] va - vAvuM [10] ya - javuM [10]. na = IcchavuM [1] vAtAyana * bArI [5] yAma * prahara [32] tA - ApavuM, levuM [10] | vAri-vAdI [23]. yAkinI - rAtri [32]. nAvaM - lAvaNya [8]. vana - vamela [12]. yAvajIva - jAvajajIva [7]. | - lIpavuM, lepa karavo [2] | vAri6 - vAdaLuM [4] yu- joDavuM [10] lim - cATavuM [12] vAridhi samudra [25] yuI -5 varSa [30]. ta - lIna thavuM, ogaLavuM [6]. || vAsava. Indra [24] gun - saMgata hovuM [8] triI-ogaLavuM, lIna thavuM [7] | vAlam - vastra [1] ja sarala saMskRtama-ra jAjara3)ajAjazAsa.gu.koza Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi+Jan = khulluM karavuM [8] fa +379 +3 = 1921 439 [11] vi+ava + so nizcaya 2vo [4] = fa++= [13] fat - faziu [14] vi+ttI - ogaLI javuM [7] : fa+37 - Beug [5] fa+3+f&q= 4g [20]| fa+atch = leing [27] vi+vR - vivaraNa karavuM [3] = fa+ft = dug [27] vi+jra - gusso karavo [13] fa+face seal [15] vi+vi - bheguM karavuM [3] fa+=29 [13] vi+ziy = viziSTa hovuM [9] vizeSataH - vizeSa rIte [11] vicch = 4dhuM [1] fa+= [asag [28] vighna - jUduM pADavuM [15] vi+jJA = vizeSa jANavuM [32] vi- vAdavivAda karavo [9] viraha = viyoga [3] farfer = 2led [27] faur | virAgin vairAgI [31] = vizvanAtha - bhagavAna [13] vi+ zvas vizvAsa rAjavI [10] viSAda = ha [16] vik = gherI levuM [15] farer = [avel [29] viSNu = viSNu [31] vistarataH = vistArathI [20] vismaya - vismaya [30] vismita = Azcaryacakita [24] fast-fed [14] vIra = vIra, parAkramI [3] J = DhAMkavuM [3] vRjhina = nirdayI [8] vRn - dUra rahevuM, varjavuM [9] vRddha * gharaDo [14] vRddhAvasthA * ghaDapaNa [22] apach - all [7] veza - vega, jhaDapa [8] maiM = pAdapUrti mATe [31] -ae [28] = - vRSata - zUdra, pApI [8] v = pasaMda karavuM [6] [6] - al [26] =232 [16] [fa]-dlug [2] 2147-252 [17] = vyAraLa * vyAkaraNa [34] 242 [8] = f = 219 [17] =21 [34] faq-ng [12] = vidyA [11] vidyArthina = vidhArthI [9] vidviS - = duzmana [15] fa+&TT = karavuM [14] vi+dhA - vidhAna karavuM [14] fafe-fala [9] fa+[] = nag [7] vinAzaka = nAza karanAra [24] = jatA rahevuM [17] vi+nir+yA vinIta - vinayI [27] fafa = [5] zAs = zAsana karavuM [11] fa+4 = [acus szal [19] vibhUti = moTAI [16] fa+= [azoil ag [34] zAstra * zAstra [3] RTER - R12 [34] ARE=H2 [15] fa+7=24239 [13] ziS - - bheda ka2vo [8] virata - bahu ochA [23] zI - sUI javuM [10] hajI sarala saMskRtam-2 jI.jI.4ra64 daNTENTsaM.gu.koSTajI = slug [2] Right = A = zaktimAna hovuM [3] = custa [14] T = ist [7] zatrutA = duzmanAvaTa [12] zad [ zIy ] = nAza pAvu [2] [10] ::= gar - zrApa Apavo [23] STOG = 2LGE [4] [22] = [30] zam - zAMta thavuM [2] RICART=2032 [13] Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIghratA - 34 [27] zIta - ThaMDu [4] = zIta - zIla, sadAcAra [15] zudh = zuddha thavuM [10] zulka - kara, mUlya [30] zUkara = lUMDa [29] zaitya - zItaLatA [33] -uda [25] = te = cholavuM [1] = [33] zram = thAkI javuM [2] zrA = 2soI rAMdhavI [10] zrI * rAMdhavuM [7] zrI - lakSmI [17] zru - sAMbhaLavuM [3] 21774 314-2015 [4] = [26] zramaNopAsikA = zrAvia [8] samayAnuguNaM - samayasara [26] [11] * kAna [5] zvazurI - sasaro [7] zvas = zvAsa levo [10] zveta - sapheda [3] fDv = thUMkavuM [1] saMr = saMskAra [11] saMjJAna = viziSTajJAna [15] saddA - vAtacIta [24] sajJa - saMga, sobata [6] |saGgrAma = yuddha [4] sanvaraNa - saMcaravuM te [26] sat - bheTavuM, coMTavuM [2] [19] -isi [30] = f = samAdhAna [30] -ig [16] saMmit " saMyamI [13] saMvedana - anubhava [28] | san = dAna karavuM [5] [26] 25 * saphaLa [13] A = [25] saphala = = [19] sam + anu+jJA = anujJA khApavI [26] | sam+A+car = * AcaravuM[17] sam + A + dhA samAdhAna sam + Asjesa [11] + ag [11] | sa+[ = vacana ApavuM [7] A4+3 = Grum ug [18] 44+fer = zila szal [14] sampatti - saMpatti [17] = [14] +49=24&g [14] sam+pRc = saMbaMdhabhAM AvaduM [8] sa+pRth - saMbaMdhamAM AvavuM [9] | Hufa - engi [11] = (25) sam+yas prayatna vo [1] 25 san + vR = baMdha karavuM [3] sam+vi+bhaj - vibhAga 12vo = [25] sam + stR - pAtharapuM [4] san - taiyAra thavuM [2] sahasA - acAnaka [14] = [24] sAdharmika [33] sAc = sAdhavuM [3] = [12] sArthavAha - sArthavAha [27] sAvadya = pApayukta [9] fire - Rie [1] sik - sIvavuM [1] sIvaka * samAna dharmavALo * darajI [1] su - 2sa kADhavo [4] yan-yul [8] sumaTa = sainika [24] surabhi = sugaMdha, sugaMdhI [12] surASTra - sAruM rASTra [9] surezvara = ndra [23] sU = haDaselavuM, dhakelavuM [5] sU * janma Apavo [10] -24 [12] [6] sUryodaya- sUryodhya [26] # = as [15] so * nAza karavo [1] -24 [24] PACT = [14] sata * tamAma [19] - 4x [26] hajI sarala saMskRtam-2 294265)TTEEN.jasaM.gu.kozaSTa ja Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stan = gAjavIja karavI [16] stambha = thAMbhalo [30] stam = garviSTha thavuM [6] stam = aTakAvavuM [6] =ght [27] stu - stavanA ka2vI [10] Fail [25] FreeR=[2012 [25] snA - snAna karavuM [10] nu " TapakavuM, jharavuM [10] nu >> vahevuM [17] sphur - prakAzavuM, kAMpavuM [21] mArI " kAmasukha, kAmadeva [3] smarAna = smazAna [8] syandana - 2tha [4] sva - * pote [1] svat " bheTavuM [2] svana = avAja [1] - [10] svabhAvataH - svAlAvi svayaMvara - svayaMvara [21] |svasthatA >> svasthatA [19] Tar-2018 [10] | svAdu - svAdiSTa [7] 14-2012 [17] snela x 52sevo [25] rIte = [15] haida = dukAna, bajAra [28] -eng [12] |hanta = kharekhara [27] -ii [30] =aise [31] | harSaNa - harSa [34] T=4! [12] Tisg [14] OOO [23] ET -g [15] hAni - ni, nukzAnI [14] = hi - 4 [8] - * javuM [3] |him - hiMsA karavI [8] * hiMr - hiMsA karavI [8] fees [9] hitabhASin hitArI josanAra [5] 4 [15] |du - homavuM [15] heya - choDavA yogya [20] | hRdaya, hRd = 665 [25] -Su [14] IE ThThI " lAjavuM, zaramAvuM [15] hyu " chUpAvavuM [11] jIjI sarala saMskRtam- TTE DESENTEOsaM.gu.ko.jIjI Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chega0 vAlI sarakata koza che aMga- a [8]* apekSA- apekSA [4] Aja sudhI- madhayAvata[23] aMgazAstra a[20] | apramAdI- apramatta [9]. AjJA karavI - mA+jJA [7]. aMgIkAra karavo - gI+[3]. abhiprAya = mata [5]. AThama = adI [8] aMguTho - a[[26] | abhimAna- garva [14] AdaravA yogya upAya [20]. aMdhAruM- tama[13]. | abhiSeka karavo- amizin |AnaMda = pramoda [31] agni- vaDhi[1]. [sin] [6]/AnaMda- rati [32] acAnaka dasa [14] amRta - amRta[28]. AnA pachI - ati: para [15]. ajoDa apratirUpa [24] amRta jevuM- amRtopa[15] |ApanAra - yina [9] ajIva - avetana[12]. ayogya mAtra [15]. ApavuM- tA[10] aTakavuM -virama[13] artha- artha [6] ApavuM = T[10]. aTakavuM-nivartana[16] avayava - a[8] ApavuM ? [14] aTakAvavuM [6] avasthA ati [14] ApavuM prA [20] aDadhuM- artha[7] avAja = sva [1] Abu - vRMda [1] adbhuta - amRta[24]. avAja karavo [10] Abu - arthAvata [17] adhyayana = rAta [20] - avAja karavo = dhva[19] Arasa pASANa [6]. ana- amUla parvata [28] avAja karavo - [28]. Arogya Arogya [7]. anAsakta-nikuM [23] aviveka - viveka [14]. AvavuM- +[10]. anujJA ApavI - anu+jJA [6] azakta. ' azakta - azakta [15]. AviSkAra karavogavi+ [3] anujJA ApavI- sAnu+jJA | ahitakArI - apathya [9]. AvI = hatAza [9] [26] AMkha- kSa [6] AzAtanA = kAzAtanA [26] anubhava-saMvedana[28] Akha- stavana[18]. Azcaryacakita - vibhita [24] anuzAsana karavuM. zAs[11] AMjavuM- anna [8] Azraya Apavo - [14] anuzAsana karavuM anumAna(10)Abo- cUta [29] Azraya levo - A+zri [8] anusaravuM- anu+[8] AkhuM-niSita [22]. Azrava - Azrava [20] anusaravuM = anu + [29] AgaLa = pura: [9] Asakta thavuM - rajU [2] apaharaNa karavuM = +Dha[18] |AcaravuM-sam+T+[17] Asakti karavI - dha [9]. apAtra atri[15] AcArya bhagavaMta - sUra [4] | AsapAsa pharavuM pari+[17]. AjathI mAMDIne madyapravRtti [9/AsapAsa hovuM. pari+[17]. | *vizeSa oLakha mATe kausamAM pAThanaMbara sUcavela che. keTalAMka tatsama zabdono, sAmAsika zabdono | ane vizeSanAmono AmAM samAveza karavAmAM nathI Avyo. sarala saMbha-2 Aja09999999gu.saMkoza Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62chvuM = laS [1] 2ch = vaz [11] 2cha = A + zAs [11] 2chvuM = Ih [33] 6ychA = abhilASa [14] chA - abhIpsA [19] = 62chA = manoratha [25] IcchA vinAnA = nirIha [23] cchita = abhipreta [9] cchita iSTa [15] dhacchita = abhISTa [27] Indra = indra [4] Indra = surezvara [23] boia = - vAsava [24] dhandriya = hRSIka [14] dhIndriyonuM mana = dama [31] 35ng = kvath [16] sng = ut + kvath [16] (ng = kvath [16] vuM = ut + kvath [16] ti = ukti [12] udhAsg = apa + A + vR [3] utAvaLa karavI - ttva [20] uttama = uttama [9] utpattisthAna = yoni [20] Grumag = Geu ual = 3 + 374 [10] udhara2 = udAharaNa [5] ahIralA 42vI = ud+Ir [19] uddhAra karavo = Ga+e [19] udyamI - udyamin [19] dvigna thapuM vi + raj [34] = | nA = unnatapura [22] G-HT adel = [31] | pArI = upakArin [23] | payAra = cikitsA [28] | upadrava = upadrava [25] |paheza = dezanA [21] 6421-3447 [28] = upArthana 52 = upa + arj [29] | upAsanA ravI = upa+As [11] umaMga 1 = utsAha [23] = usasita thavuM ut + laS [29] based = [12] = dhuM = ej [33] [hora = kaThina [24] | DaDavAisa = kaTuphala [28] +[18]=[10] |thana = kathana [16] 5nyA = kanyA [20] 542 = chala [15] |bhaNa = ambuja [25] 2 = zulka [30] 2nA2= kArin [14] 2 = kR [3] 52 = vi+dhA | dhA [14] yA = avagAhanA [20] yA svare 2sg = vi+kruz [13] the 4= ud + hA [15] seg = TOUT [10] | hevu = A + khyA [10] kahevuM = cak[11] |Quig = 3+3 [10] Qug= 39+ [10] Goig = 35+ [10] Qada [12] ekaThuM karavuM = vi [3] | khaizvarya = vibhUti [16] |q=a[27] |yogajavuM = lI [6] |ogaLavuM = | [7] khogaNI 4dhuM vi + lI [7] apadhuM = truT [1] sou (zial) = chr [4] aMdha = sphur [21] ana = zrotra [5] slug= at [1] kApavuM = cho [1] = athavuM = lup [2] duriyA = paNya [28] | Iza = karkaza [34] 'syAsa = kalyANa [5] aSTa hevuM = yas [1] | Devata = ukti [12] ag- [21] kApavuM = tU [6] | khochu josanAra = mitabhASin [5] | apavuM chid [8] khoja abhi+jJA [7] slug= T [10] apadhuM ava + do [15] | iMdUsArdha = kRpaNatA [22] | TANag = klam [1] apavuM vrazc [ vRzc ] [2] |dha = ud+vij [9] | ajUmAM rAjavaM = yam [yacch ] [2] jIjI sarala saMskRtam 746844 RRRRgu.saM.kozajIjI Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbUrAmako = A+vR [3] ama - kAma [27] Amaheva = smara [3] amasuma = smara [3] AmaNI = kambala [5] ayama = nitya [13] ayaratA = kAtaratA [14] AyA = kAyA [6] ase = kalye [16] a = anehas [8] bhatI = mahAgha [6] Beet = durga [5] Ast = kITa [34] ald - kIrti [3] du2 15 - kubera [22] puSa = kula [11] +st = kukkuTa [34] dUta = sArameya [12] kRpA = prasAda [4] 32j = kiyat[9] 3 - Amra [22] sis = kvacit [15] dhyAro = AlavAla [5] Saral = kliz[22] zathavA = kliz [22] 552 - udanta [10] 5rAma - duSkArya [30] 525 pramA- duSprabhAva [7] 5NE = krI [6] 5352 = nanu[8] 5352 - khalu [11] 5352 - hanta [27] | Misg= kSud [8] mAI - parikhA [7] pApothAyu = culuka [25] pAsI 2 = ric[8] pApA yogya = bhojya [23] pAj = az [6] pAj = ad [12] pAyu = ghas[21] pAj = jaz [10] puraj - vi+aGg [8] puza- prasanna [16] puza 2j = prI [7] puza tha' = mud [29] Yj = khid [2] = viSAda [16] pAma = khid [8] pAmaj = khid [9] wlej = khan [4] moNo = aGka [10] gati = gati [27] amarApuM tras[1] garamI - dharma [25] garImatha = daridrA [11] sabhI = dAridraya [15] garjanA = nAda [32] garjanA 42vI = nad [4] garga = garbha [23] gavitha = stambha[6] gaNag = [7] gaNI gaye - galita [14] gaNI 4 = gras [28] ... | gaj = kaNTha [28]. |uxvI4 42vI = stan [16] | durg = nad [4] | Pum = go [13] guH = guNa [6] | gussA = kopa [4] gussA 42vo = A+kruz [13] | gusso 72vo = vi+kuz [13] | gUMthaj = granth [6] | gRhastha = gRhin [7] | anam = gopAla [12] | goga = guDa [13] anya52 = granthakRt [27] a. 42 = graha [ gRha ] [6] gra 2j = upa+A+dA [15] | Asa sRj = A+dA [18] |ghaest no = apa+ci[5] Isy = vRddhAvasthA [22] ghaj=bhRzam [13] ghaj = bhUri [15] ghaj = atizaya [21] 52 = agAra [8] gha295 - ja [7] |32 = vRddha [14] | ghasA rj - ja [7] ghAyaba 2 = kSaNa [3] |ghI - ghRta [16] | dhezale = viS[15] ze dhArayo - rudh[8] |ghost = turaga [4] ghost = haya [29] ghora - ghora [12] hanacandana [2] HT ARE kRtam-2 3..3POE.......saM.se.. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya21- cakraratna [24] = antima [22] = cet [8] yaDhIyAta ya = ati+zI [10] |= pazcima [32] . |sg - yuj [8] yamanta = camatkRta [24] chosan yogya = heya [20] Jodsj = yu[10] ya291 = pAda [23] s' = hA [14] - vilok [27] yA42 = kiGkara [15] chosa = zo [1] (c)tI dj - nir + ji [31] yAj - liha [12] chola- takS [1] 04 = prANin [10] yaare||Tthii = paritaH [22] 4- vipina [5] | (r)4 = cetana [12] yAmaj - kram [1] xeuqil2 = prarUpaka [20] | Aj = zvas [10] thila - cihna [17] |4tA23- vi+nir+yA [17] | = janmin [29] thI45stu = padArtha [4] 813 2020 = janaka [16] gAra = dyuta [21] thIra - bhid [8] |ma Apako = sU[10] | pAna - taruNa [27] yuureyuu| 32vA - mRd [6] janmApA = pra+sU[13] | pAnI = tAruNya [14] yuureyuu| 42vA = kSud [8] |manA = janmin [29] | I = atirikta [28] yetI 4 = cit [2] bha= bhuj [8] | Tupasj - vij [15] theSTA = ceSTA [8] | vAmAko = prati+bhASa [16] - - prAcIna [10] yoej = saGg [2] 4 Apako = prati+vac [17] | 2j = pramANa [25] thoTI 4j = stambha [6] 4 = viccha [1] bha = vat [11] yosa = dhruvam [34] 4 - R [ Rcch ] [2] haina sAdhu = nirgrantha [12] yosj = aGg [8] 4 = ri [2] OMs5 = vega [8] yomAsu = cAturmAsa [1] Jej = hi [3] | S5 = gati [14] yo2j = muS[6] 4- yA [10] OMs5 = zIghratA [27] yauHza - caturdazI [8] - i[10] a2 = snu [10] 7inso - chAyA [2] 4 = R [15] 25:- snu[10] chAza = takra [7] 4 - hA [15] 43 = zIta [4] chupA = gup [1] aij = jAgR[11] '2 = bhI [14] 214sgviapa+i[11] | = prabuddha [32] dUma masj [ majj ] [2] chUpAqj = hu [11] | 0941 yogya = jJeya [20] kRSI 4 = ni+masj[5] cho = anta [22] | Paeaj - jJA [jA] [6] | aisi = vR[3] chaeg = do [1] | aaj = vid [12] disg= sam+stu [4] chaej - cho [1] | Paner = A+kal [33] aisj - stu / A +stu [6] chaej - kRt [2] | aaj = ava+i [10] aisj - Urgu [21] chej - carama [7] | OnqxOq = yAvajjIva [7] | tat52 = tatpara [23] 3.8 sarasa saMskRtam- 254.4 200.3.3.3.3.3.3.3.saM.be.8.3 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapaqj = dhUp [1] daqt = bheda [20] tamAma - sakala [19] ta234 = abhi+i [10] tarI 4 = ut + t [13] dustd = zakti [14] dueej - tan[3 tAeM- tvadIya [9] ti222 - tiraskAra [5] ti22j - bha...[2] Ei = tilaka [25] tIrathu - tiryac[20] tIrtha-2 - tIrthanAtha [29] tI = tIkSNa [5] tu27 - kSudra [32] tUTaj - truT [1] tRSya - tRSNA [30] tAprabhA - tadyathA [20] tanu- tadIya [9] taiyAra thaj - sasj [2] 31 56 - tripadI [20] thaj - sam+pad [14] thainet = stambha [29] thA = zrama [4] thA sb - tam [2] thAxj - zram [2] thA sb = glai [16] Vj = SThiv [1] thoDu - alpa [7] mana 2j - dam [2] dhyA = dayAlu [9] 427 - sIvaka [1] 4224 - pratyaham [4] | dUdha = kSIra [8] 42vA = dvAra [5] dU5 = dugdha [13] - darpaNa [18] 242j - dhu [3] zana = darzana [17] dU232 = dhU[3] Enj - piS [8] 6242j = dhU[7] Mist= daNDa [14] dUra 72j - vidhUi [dhUn ] [7] Eid = dazana [14] 242 = dhU[7] &id= danta [28] dU242j - apa+A+kR [13] hAna 2 = san [5] hepAg = bhA [10] 53 = madya [29] 45 = nirjara [7] ghasa = dAsa [15] | 35 - devatA [27] hAsa = anucara [25] Parls = divas[15] hivasa = ahan[8]. hevI - devI [4] hivasa = divas [15] deza - rASTra[16] hivasa rAta = divAnizam [16] | aasj - du[16] Eas = apatya [32] asj = duh [12] jI = dIpAvalI [18] dUdha 42vI - dviS [12] aan - pravrajyA [16] = sU[5] hu~mi = dundubhi [24] 41 vasu [] duH55j - uMha [33] 52 = dhA [14] du:54 = du[3] ghabhadhyAna = dharmadhyAna [18] bhI thaj = khid [2] dhAra 42nAra - dhAraka [31] duHpI thaj - dU[3] dhArA = dhArA [5] husahya - duHsaha [18] vijAra = tiras + kR [3] huAna - ApaNa [6] ghijAra = dviS[12] huana = haTTa [28] ghI24 = dhairya [14] hu11 = durbhikSa [17] dhIre dhIre = zanaiH zanaiH [10] glor = durlabha [2] ghog = ava+nij [15] huzmana - vidviS[15] dhyAna 2j - dhyai [10] duzmanA42 = zatrutA [12] | dhyAna he - ava+dhA [14] huSTa mAyA2 - durAcAra [10] 4- ud + vij [9] dRSTa vyajita - durAtman [18] - aqj - dhU[2] ES ARE saMskRtam-2 888088.8.S.SEXY.saM.Sees Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |Aen=ff[15] |Anig sag = fa+AT [17] niveza 2vo = ni+ viz [32] dhrUjAvavuM = dhU[7] dhrUjAvavuM = thu [3] dhrUjAvavuM = pU[3] dhUbhava = vi+dhU [ dhUn ] [7] nizcaya rakho = vi + ava + so [4] dhrUjAvavuM = blyU [7] | Asing = fa+ata [27] namana karavuM = X + nam [21] nabhavuM = namas+kR [6] 125 = niraya [2] napuM = nava [18] |nasIja = bhaga [11] nasI5 = bhavitavyatA [16] nAgarA4 = nAgarAj [7] nAtha = nRtya [25] nIDajI 4 = vi + nir+yA [17] | nIyagotra durbha = nIcagotra [11] | nIbhavuM ni+yuj [8] | nIbhavuM = ni+yuj [8] | nujhzAnI hAni [14] = | nRtya = nRtya [25] | naibhitti5 = naimittika [24] noDa2 = preSya [15] | paga = pAda [12] | paga = caraNa [26] paga = pad / pAd [27] | pajavavuM = OM [3] usvuM pra + ud+pat [19] nAtha = nAtha [15] nAnuM - laghu [15] nAva = nAno bhAI = anuja [27] nau [26] nAza = nAza [14] nAza DaranAra = vinAzaka [24] patana = patana [14] nAza karavo = | [6] patnI - 1 = kalatra [8] nAza karavo = so [1] nAza karavo = yU [2] nAza karavo = tRF [8] nAza pAbhavu = zad [ zIy ] [2] nAza pAbhavu - vi+ut+chid [20] = | paththa2 = pASANa [6] 56 = padavI [11] | pArtha = padArtha [22] paddhati = paddhati [26] paraMparA = paramparA [21] nAsa = parA + ay [13] nAsti = nAstika [28] A-El zal = TTE [28] niyamita = niyantrita [19] nirartha5 = anarthaka [27] nirIkSaNa 52 = nir+IkS [22] nirdayI = vRjina [8] hajI sarala saMskRtam-2 2449202 | paramANu = paramANu [20] | paramANu = aNu [30] | parasoDa = amutra [4] | parasoDa = paraloka [28] | parasevo = sveda [25] paras52 = parasparaM [10] | pazaMbhuja = parAGmukha [21] |421 = [3] parAbhava karavo = pari+mU[16] parigraha = parigraha [14] parigraha = dravyasaJcaya [22] | parimita = mita [15] parivAra parivAra [25] pariSara = parISaha [18] | parvata = zaila [25] | pavana = mAruta [25] | pavitra karavuM = pU [6] | pazu = tiryac [20] | pazu = pazu [27] | pazcAtApa = anukroza [11] pazcima = pazcima [19] | pasaMda karavuM = [ [6] = vas [11] = pari + dhA [14] |paDe [paDe |paDe = ni+vas [16] | pahelavAna = malla [31] pahelA = purA [8] | pahesAM = arvAk [26] pahelAno bhava - pUrvabhava [11] |pahesu = Adima [29] | pAMkha = vRkSa [30] |= [27] | pAMyama = paJcamI [8] | pAMya varSa = yuga [30] pAchu khapa = prati + arpU [13] pAsI = toya [5] pAlI ap [7] = | pAtharapuM= UrNu [21] pAtharavu = tan [3] jIgu.saM.kozajI ja Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAtharapuM = pra + tan[3] |Astej = sphur [21] | Mis2j = sam + vR[3] pAtharapuM sam+stR[4] | Ustej = ud + bhAs [23] | 52 = pi + dhA [14] pAtharapuM - stu / A +stu [6] | In = prajA [9] 542j = api + dhA [14] pApayust = sAvadha [9] | prati 12 = pratikAra [5] | 430 = ajA [26] pApI = vRSala [8] | prati = pratijJA [14] | unt = baka [26] pAra pAma' = ut + tR [13] | pratiSThA 42vI = pra+sthA [26] | MuKunj - jRmbha [28] pAse 4 = upa+i [10] prabhAva = prabhAva [1] gIyo - udyAna [34] pANaj = puS[6] prabhAvanA = prabhAvanA [21] | 4N2 = haTTa [28] pAgaNa = du[16] prayatna yo = sam+yas [1] | Asts sistii = galbha [22] pIsj - az [23] prayatna 42vo = ud+yuj [9] | usassisvI - katth [33] pIDita = Atura [34] prayAsa 2 = pra+ cal[32]| | pahalAmA bhAraj = prati+han [22] pIyogya - peya [23] | prasA542ko = pra+lap[19] uj pari+vRt[7] pIj = A+cam [1] |pravarta= pra+vRt [20] | 414 udanta [10] pIsa = piz [2] pravAI = dhArA [5] nAve - nirmita [15] pANu = pIta [3] praveza = pra+viz[7] | po2 = madhyAhna [22] puSpa - bhRzam [13] prasthAna 2 = pra+sthA [26] | par3a mAchA = virala [23] pU7j = anu+yuj [9] pra42 = yAma [32] 16 = anaDu [6] pRthvI = urvI [26] prANI - bhUta [9] pluS[6] pRthvI - vasundharA [27] prANI = prANin[10] | nij = bandh [6] pRthvI - bhU[28] prAraMbha 42vI - pra+A+rabha annat = anyathA [7] pe2 = udara [1] [27] ALA23j = ava+ziS [26] peme - prabheda [20] priyapAlanA2 = priyabhASin[5] bAra aMga dvAdazAGgI [20] paisA = draviNa [15] - anurAga [33] pArI = vAtAyana [5] potArnu- nija [19] pre2942vI = pra+Ir [4] | anj = pluS[6] pota = sva [1] OM zAna - jJAnamAtra [27] pANaj - uS[16] 52 = bheda [20] ite bheNavI = phal[19] Causi = biDAla [13] za- bhrAz [1] 3ng - phal[16] kI 1 = dezAntara [34] praza- bhlAz [1] asj - dR [7] bhI - ud+vij [9] prazaj - bhA[10] Vij = dhmA [ dham ] [2] buddhi - buddhi [16] prazaj - vaz [11] 3qj = akSa[1] buddhi = dhI [17] aza: cakAs[11] |3 // j - vi+Apa[5] buddhi - prajJA [18] prazaj = jval[13] 3 - pracAra [29] .... buddhizANI - medhAvin [14] 3.8 sarasa saMskRtam-2 4.4.48203.8.SSSS...saM.sease Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhUmapADavI = krand [16] ....... - [25]] wing = van [3] dhUma pADavI = ru [17] bhAvanA = bhAvanA [9]. | bhApa = navanIta [7] beghaDI = muhUrta [20] bhASA = bhASA [9] bhA7j - matsya [17] - nigaDa [34] bhASA = gir [13] | bhATe = kRte [1] sa-As / sam+As [11] | ye = bhrasj [ bhRjj ] [2] | bhAsa = puMs [26] sa- ni+viz[31] ys = zUkara [29] bhA = mANikya [25] popa pAmela - prabuddha [32] | bhUpa - kSudhA [34] bhAthu = muNDa [14] pokhaj - ga [7] bhUNyu = kSudhita [34] bhAnaj - mnA [ man ] [2] posag = vac[10] bhUkSa = skhalana [14] bhAnasarova2 = mAnasa [29] pola - brU[10] bhUkha 42vI = mad [2] bhA5g = mA [15] posag = bhaN [13] me|| ya = sam + i [11] | bhA32j = kSam [2] pola gad [16] mejs2j - pra+ci [3] bhArapuM- kR [7] posaj= ud+Ir [19] | mejs2j = vi+ci [3] | bhAraj = [7] prahA = brahman[31] bheTa = upAyana [14] bhAraj - tRha [8] prA1 = dvija [21] meTa saJ [2] | bhAra- vi+zas[13] bhagavAna vizvanAtha [13] mej - svaJ [2] | bhAraj = A+han [17] ma25112 = kArpaTika [32] | me 2al = ziS[8] bhAraj = abhi+han[17] bhaA = adhi+i [10] 2vo = vi+vij [15] bhA- madIya [9] (bhamarI = dvirepha [12] mahIna zayate = abhedya bhAles = pati [16] mama - bhRm [1] [23] mitra = sakhi [26] bhayaM42 = ghora [12] mogaqj = bhuj [8] | mitratA - mitratva [24] bharaghu = pa[7] bhogaqj = bhoga [14] | miadu = saMdhi [30] bha2j = bhR[14] bhana - cetas[16] mithyATi - mithyAdRz [25] bharaghu = pR / pR[15] bhanana 2 = man [5] bhIDA svabhAva - miSTabhAva [33] bhaya = bhRgukaccha [21] manuSyAma = mAnavabhava [8] | bhujya - pradhAna [19] (marelu = bhRta [23] bhamatvavinA nirmama [23] | bhu25 - mugdha [27] bhasma = bhasman [34] . bhalina - malImasa [11] bhuTTI = muSTi [24] makSa 2 = psA [10] bharata - ziras [15] bhusA32- pAntha [2] Hinj - bhaGg [8] bhaDAtmA = mahAtman [17] bhuta - muhUrta [20] CALS = bAndhava [17] bhAga2 = mahodadhi [11] bhU-ni+dhA [14] bhAga - bhAga [26] bhaas||2 = mahArNava [30] | bhU - mUDha [3] bhAgAvo = sam+vi+bhaj / | mahotsaq = mahotsava [26] | bhUdha - mUDha [3] B.S ARE saMskRtam-2 3.3.8 20183.3.3.3.3.3.saM... Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUlya = mUlya [28] bhUlya = zulka [30] bhUja = mUla [14] bheru parvata = mandara [23] bhesa = mala [10] bhesuM = malina [10] bhejavaj = Ap [3] meLavavuM = X + Ap [3] bhejavapuM = az [3] bhejavavuM = ava+Ap [20] bheNAtha = samAgama [11] Hlsag = +fe [3] bhosa - preS [24] bhoTA = vibhUti [16] bhoTAlAI agraja [24] bhoTu = prAjya [15] bhoTuMgala = araNyAnI [27] bhoDhuM = tuNDa [14] bhota = kRtAnta [32] bhotI = mauktika [25] = bhokSa = nirvANa [23] bhyAna vuM = mlai [16] bhseccha = mleccha [25] yaMtra = yantra [12] yabharA4 = kRtAnta [32] yAya = vanIpaka [3] yAya = arthin [9] raMgavuM = raJj [2] |zyanA = racanA [23] 2sg = rud [10] 21 = syandana [4] |2mata = lIlA [34] rasa kADhavo = su [4] rasoI = rasavatI [23] rasoI rAMdhavI = SpT [10] rastAne bhanAra - pathajJa [27] |rasto = pathin [15] rahita = vihIna [14] rahita = virahita [27] rahe = ava + sthA [23] rakSavuM = gup [1] 24g = [10] rAMdhavuM = zrI [7] bhUvuni+dhA [14] = |21829 = [11] 218 E2012 = RTGI&R [17] rA4 62vAbhe = rAjadvAra [17] rAma = bhUpa [6] 21981-fafafa [9] zubha = pRthivIpati [16] narendra [27] rAjA = aa = pRthvInAtha [29] |rAbhya = rAjya [9] rAtrI = rAjJI [23] rAtri = nizA [13] rAtri = niz [22] rAtri = yAminI [32] yuddha = saGgrAma [4] yogI = yogin [23] yogya yogya [9] zava - dazAnana [13] yogya = anurUpa [16] raMga - varNa [6] rokavuM - 31 [8]- = hajI sarala saMskRtam-228425 roga = vyAdhi [17] rogI = rogin [9] rogI = 1 = Atura [17] rogI - vyAdhita [34] lagabhaga - prAya: [6] AISIES = FATTE [17] sAI = Aji [29] laDAI karavI = bhR[3] sandhi- atizaya [21] pakSa - lakSaNa [19] lakSmI = zrI [17] AUSSI = GUS [14] * Cusg = [8] sAga prati + bhAs [25] curg = [15] sAsa = rakta [3] sAvasya = lAvaNya [8] lAva A + vaha [28] ellug = faq [2] ellag = ft [6] ellag - ft [7] suyyo = kitava [25] Au seal = faq [2] au szal = fae [12] sevu = lA [10] ag = 3pT + soya = luJcana [24] alouda - you [14] dA [14] vaMza - kula [11] = vAza 2vA = abhi+stu [17] vAvu paN [1] - ID [11] EETRRgu.saM.koza ja Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vayana khApavuM = sam + g [7] vayana khApavuM = prati+vac [17] vacce 1 = madhya [15] vaha pakSa = kRSNapakSa [4] aaj = vardhana [9] vadhaduM = pyai [ pyAy ] [21] vamela = 1 = vAnta [12] vara pati [16] 281 = [29] vasovayuM = manth [7] 52 = vazI + kR [3] vasanta = vasanta [30] vastra = vAsas [1] vahevuM = snu [17] |vAMharo = kapi [16] quell-fr[13] = vAtacIta |lazeg = 3+ [33] vidyA vidyA [11]. | vidyArthI = vidyArthin [9] alg = a[10] vAsa| = bhAjana [15] azd = p[1] lau sag = fa+&T [14] | vidhi - vidhi [9] |(all = fafia [27] vibhAga 2vo = vi + bhaj [19] vibhAga karavo = sa+vi+manvyApavuM* abh[1] [25] is = [31] | zaMt = zaGkA [7] | zaMst = saMdeha [30] za'dhuM = zak [3] | zaktibhAna hovu = zak [3] | zabda zabda [4] | zabde zabda = akSaraza: [9] zaramAvuM = ThThI[15] | zarIra = vapus [12] ug = [2] = [19] | zAsana 52 = zAs [11] * [aulo = fare [3] 1- AlApa [9] vAtayIta = saGkathA [24] vAtsalya = anurAga [33] vAdanuM sAmarthya = vAvAnti [21] vizeSa rIte samajAvavuM vAdavivAda karavo = vid[9] vANuM = vArida [4] vAhI = vAdin [23] |lazion ug = fa+ azla = farty [14] vivaraNa karavuM = vi+vR [3] ales=[15] |lalive dig = fa+farq[9] vizeSatA dekhADavI = vi+zik[9] | vizeSa rIte = vizeSataH [11] |ladu Na seg2 = 3+ |ladu Ad nug = fa+ [34] [10] | [32] vi+A+cakS [13] zAstra = zAstra [3] Caz 21mal = fa+ |viSayecchA = kAma [27] (avel = facer [29] |lazauzell = fatara: [20] |[aznu = farm [30] | vIMchI = vRzcika [7] |dug= fa+ t [27] vaidya vaidya [28] = | vaibhava = vaibhava [6] | vairAgI = virAgin [31] | vairI vairin [26] = | vyagra = vyAkula [8] vyADa2 = vyAkaraNa [34] [10] 142 = FRER [34] | zItaNatA = zaitya [33] | zIsa = zIla [15] | zuna = zakuna [22] |ye Anuani = [14] | zuddha thadhuM = zudh [10] zUdra = vRSala [8] |zetraMjI = * kutha [5] ells seal = fa+gel [13] |ells seal = facta [16] |zilag = fa+fa [3] vANa = keza [30] vikasita thaj = vi + jRmbh [28] vIMdha = vyadh [ vidh ] [2] | vIkSA = tantrI [26] vikheravuM = [1] vighnarahita = nirvighna [27] vI2 = vIra [3] vicAraNA karavI = mantra [2] a = [8] vicAravuM = { [33] vegaLA rahevuM = vRk [9] jIjI sarala saMskRtam-2222206 Taka jI.jI.hagu.saM.koza ja Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhA = zraddhAna [33] |A%t = anuzAsana [18] Just - sarkarA [13 zrA5Apako = zap [23] | HEL = nitya [13] Aug- sAmAna zrAvi = zramaNopAsikA [8] | sahAyA2 = zIla [15] 245 - dandazUka[25] zreSTha - jAtya [12] samAva - bhAva [13] |AA 3Rj - mRj [11] zreSTha = tilaka [25] | sa31 = saphala [13] | 2 = ava + dai [15] zreSTha = para [30] sakatA = saphalatA [25] |sAmA thaj = prati + kR [3] zreSTha = uttama [33] sa38 = zveta [3] | sAme = puraH [9] zvAsa dat = pra+aN[10] | sa36 45 gaye = palita [14] |sA = sammukha [25] zvAsako = an[10] sAmA = sabhA [26] |sA bhAra = prati+han [22] zvAsako pra+an [10] samayasa2 = samayAnuguNaM [26] | sA22lita = nissAra [12] Aada = zvas[10] samartha = Iza [23] - | sArASTra - surASTra [9] saMDa2 = vaiSamya [16] | samartha = kSama [23] |sArthaAns = sArthavAha [27] saMDa2 = vyasana [17] samartha kho - pra + bhU[23] saMDa = siMha [1] saMga saGga [6] samaya kho- klup [24] Haj = ava+sad [sId ] [24] saM = sAGgatya [24] samAdhAna - saMdhi [30] |sIaj = siv [1] saMgato - yuj [8] sabhAdhAna 2-sam+A+dhA[14] su5 - saukhya [24] saMyarata = saJcaraNa [26] | samAnadharmako sAdharmika [33] supI = sukhin[8] saMtausj = guh [4] samApti = parisamApti [27] sugaMdha = Amoda [2] sAyi 42vI = sam + dhi [14] | samA = mA [10] sugaMdha - surabhi [12] saMnyAsI = kArpaTika [32] | samudra = vAridhi [25] sugaMdhI = surabhi [12] saMpatti = sampatti [17] | sabhU - piNDa [14] suthAra = takSaka [1] saMpanna thaj - sam+pad [14] | samUDa = varga [28] | sUMghaj = ghrA [ jigh ] [2] saMdhyamAMsAdhU = sam+pRc[8] sabhUkha = kalApa [30] |sUI 4 = zI [10] saMdhimA Aqj = sam pRc[9] | samUDa = yUtha [32] sUtra = sUtra [6] saMyamI - saMyamin [13] samyAna - samyagjJAna [23] | sUrya = aryaman [7] saMva2 = saMvara [20] | saravANo = mIlana [20] sUrya = bhAsvat [13] saMvahana - saMvedana [28] |sapA = sapAda [26] sUrya = dineza [33] saMDAra - saMskAra [11] | savAre - prAta: [22] |sUryodhya = sUryodaya [26] saMskRta bhASA saMskRta [10] |sasa - zvazura [7] |sU - svap [10] saMkSe5 - samAsa [19] samuqj = indh [8] sUkSma - sUkSma [12] sA- bAndhava [17] | eix = saMdhyA [16] seva - sevaka [15] saghaNu nikhila [31] | Airrj - zru (za) [3] sani - subhaTa [24] 38 sarasa saMskRtam-2 3.3.30003.3.3.3.3.3.3.saM. SEE Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sainika - bhaTa [30] sainya = anIka [16] sonuM = kAJcana [1] sojata = saGga [6] saurASTra = surASTra [9] stavanA karavI = sva [10] stavavuM = J[10] stuti = stava [27] stuti karavI = pa[[1] stuti karavI = nU [2] = [25] 2014= [14] |sthAna = bhAjana [15] sthira = sthira [25] snAna 5 = snA [10] | smazAna = smazAna [8] svaccha 2 = nij [15] svaccha karavuM . maiM [21] svabhAva = prakRti [33] svayaMvara = svayaMvara [21] | svasthatA svasthatA [19] | svAha - svAda [10] | svAhiSTa = svAdu [7] | svAbhAviDa rIte = svabhAvata: [23] [15] 2012 | svAbhI= svAmin [17] | haMsa haMsa [15] | haMsa = marAla [29] | 35 = adhikAra [9] haDaselavuM = sU [5] || = han [12] | hama = samprati [11] hara = mRga [1] | harSa harSaNa [34] ardha = laghutA [16] | have = atha [8] |aa = om [15] | hAthI kuJjara [23] hAthI = - gaja [25] | hAni = hAni [14] OOO T hAya ! (kheda sUcaka) - haiM| [12] hAsya = hAsya [8] hAsyAspa6 - hAsya [15] hiMmata karavI = * dhRva [3] [hiMsa5 = hiMsra [9] hiMsA karavI - kSit [5] hiMsA 5vI = hiMs [8] hitakArI = = pathya [5] hitajharI josanAra - hitabhASin [5] gual seal = 374+77[4] hR65 = hRdaya, hRd [25] hoziyAra - pravINa [19] hoDa bakavI = pRthva [3] hoDI = tarI [26] hoho = pada [9] homavuM = haiM [15] kSamA = zama [29] kSudra = kSudra [32] jIja sarala saMskRtam-2 ja2080-jI jIjIbhRgu.saM.kozajI Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta lAzavA bhATenA upayogI sUyano : 'paramAtmAnA ane svagurunA nAmasmaraNa rUpa maMgala karIne pATha zarU karavo. * pAThamAM ekAgratA keLavavI. 'pATha ApanAra vidyaNaruAdino paNa ucita vinaya keLavavo * kalikAlasarvA zrI hemacandrasUrisazubhyo namaH tathA 'che nama: padanI eka eka mALA roja gaNavI. 'niyamonuM, dhAtunA rUpanuM, zabdonA rU5nuM niyamita punarArtana karavuM. te * dareka svAdhyAya ka2vA avazya prayatna karavo. bhUla paDe 'to pAMca-pAMca vAra lakhavuM. ja paramAtmAnI ja eka mAtra karuNA che ke jethI ApaNe saMskRta bhaNI zakIe chIe - te bhAvanAmAM oLaghoLa 'banI javuM. ahaMkArathI to cheTA ja rahevuM. ' C ( 4(a) 5 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA sarasvatI ! na to tArI pAse kAvyaracanAnI zakti mAMgu chuM ke vAdamAM aparAjita rahevAnI zakita mAMguM chuM. mAre Aje to eDhaluM ja mAMgavuM che mA ! tAruM vAtsalya sadA mATe A bALaka upara vahetuM rAkhaje ! basa ! mArA mATe khATaluM ja paryApta che. mA ! mane tArA vahAlanuM vahAla che. vahAla upara vahAla che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he aImaiyA ! 'bALaka bhayAnaka jaMgalamAM bhUlo paDDI gayo che. 'mAtA bALakane joI rahI che paNa mA svayaM AvavA-bALakane 'bacAvavA asamartha che. eTale mA potAnA hizvAsu mANasane ciThe laIne mokalAve che. bALakanA hAthamAM ciDhi pahoMcI paNa gai. emAM savistara batAvI dIdhuM ke dIkarA ! A raste thaI tuM 'jaladI. mAre joDe AvI jA ! paNa, karuNatA e sarjAI ke dIkaro ' e ciNDinI bhASA jANato ja na hoto ! ' he paramAtmanuM ! A bALaka jevI abhAgI sthiti mArI na | sarjAya mATe ja A saMskRta bhaNuM chuM. paNa laya che, tArI pAse 'pahoMcavAnuM. eTale ja tArA saMdezAne vAMcI e saMdezA pAchaLanA ' aMdezane oLakhI jalardathI kaivalyalamI varI tArI pAse pahoMcu... 'e ja ArA che, aramAna che, abhIpsA che, AkAMkSA che, Arajhu che. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hIrAje sarala saMskRta zreNi bhuvanabhAna nano vALA sadhI jhaLahaLa) | me thI gurau janama : matabhAnusUri janma zatAbdI bhuvanabhA ra067 * prakAzaka dra zrI divyadarzana TrasTa