________________
૨.
દા.ત. મિ (ગણ ૫ આ. ફેંકવું) = માતા । ૐી (ગણ ૪ આ. નષ્ટ થવું) = વાતા । તી - (ગણ ૫/૪ આ. ચોંટવું) = તાતા કે લેતા ।
મ - (ગણ ૯ ઉ. હિંસા કરવી) = માતા । અન્ય કાળમાં પણ 'આ' કરવો. ૩. A દશમા ગણ સિવાયના નવે ગણના મૂળધાતુ પર જ સમાન રીતે છ કાળનું કાર્ય થાય. અર્થાત્ ગણની નિશાની લાગે નહિં. દા.ત. ગન્તાસ્મિ ।
B દશમા ગણના ધાતુને ગુણ – વૃદ્ધિ સહ 'અય્' લાગે. દા.ત. થયિતાસ્મિ । ગુ, ધૂપ્ આદિમાં વિકલ્પે આય્ લાગે. ોવિષ્યતિ । શોપાયિતિ ।
(૧) અશ્નો ભૂ આદેશ થાય. મવિતા । ભવિષ્યતિ । અમૃત્। અમવિષ્યત્ । (૨) બ્રૂ નો વક્ આદેશ થાય. વ। । વક્ષ્યતિ । ડવાવ । અવોષત્ । (૩) વ્રણ્ નો પ્રખ્ કે મન્ આદેશ થાય. દા.ત. ભ્રષ્ટા । મ
મૃગ્ અને વૃદ્ + વ્યંજનથી શરૂ થતા વિકારક પ્રત્યય
=
- મ્રૂત્ અને દ્ર ્ + વ્યંજન વિકારક પ્રત્યય દા.ત. પ્રષ્ટા । દ્રષ્ટા । પરન્તુ જ્યારે સેટ્ નો 'રૂ' લાગે ત્યારે અર્ થાય છે.
દા.ત. સમૃત્ + રૂ + થ = સર્નિથ ।
'રિદ્રા' નો 'આ' લોપાય પણ અદ્યતનમાં વિકલ્પે આ લોપાય. દા.ત. વરિદ્રિષ્યતિ । અવરિદ્રીત્ - અનદ્રાસીમ્ ।
૪.
૫.
૬.
૭.
આ પ્રમાણે અન્ય કાળમાં પણ ઞ કરીને રૂપો કરવા. મિ, મી, વીમાં વિકારક પ્રત્યય પૂર્વે માઁ થાય.
અને હ્તી માં વિકારક પ્રત્યય પૂર્વે વિકલ્પે આ થાય.
૮. 'મન્' અને 'નસ્' + અઘોષ વ્યંજનાદિવિકારક પ્રત્યય આવે તો વિકલ્પ સેટ્નો રૂ ન લાગે ત્યારે ધાતુના ૬ પછી ર્ ઉમેરાય.
દા.ત. મન્ + તા = મ। ।પરોક્ષમાં મગ્ન ।
નસ્ + તા = નષ્ટા કે નશિતા । પરોક્ષમાં નક્ + થ =
પક્ષ નો રહ્યા અને વા આદેશ થાય. પરોક્ષમાં વિકલ્પે થાય.
૯.
નનષ્ઠ |
દા.ત. ધ્યાતા । વશાતા । પરોક્ષમાં અન્નક્ષે ।
તેમ જ પરઐપદમાં વૌ । આત્મનેપદમાં - વચ્ચે । પરસ્મૈપદમાં - વવશો |
આત્મનેપદમાં – વવશે ।
જીજી સરલ સંસ્કૃતમ્- ૨૪૪૧૧૮ ૪૪૪.૨.-.-જપાઠ-૧૬,૪૪
