________________
પાઠ - ૧૦
ગણ - ૨ [Part -I] આ ગણમાં ધાતુને માત્ર પ્રત્યયો લગાડવાથી રૂપ થાય છે. આ કારાંત સિવાયના તમામ ધાતુઓના રૂપો પ્રાયઃ અનિયમિત છે. તે અંગેના નિયમો નીચે દર્શાવ્યા છે. નિયમો:
[મિત્રો! નીચેના નિયમો જે તે શબ્દોના રૂપો બનાવવા માટે છે. જો તે રૂપો જ ગોખી લેવામાં આવે તો નીચેના નિયમો ગોખવાની જરૂર નથી. પણ રૂપ મુખપાઠ જોઈએ!]. 1. , , , , , , , , , શ્રા, નવગેરે આ કારાંત ધાતુમાં હ્યુસ્ટન ભૂતકાળ ત્રીજો પુરુષ બહુવચનમાં અંત્ય મા + અનું ના બદલે વિકલ્પ'૩' લાગે છે. દા.ત. વા / કવાનું 2. 'અમ્ ધાતુ માટેના નિયમો:
A. ધાતુમાં અવિકારક પ્રત્યય પૂર્વે આ લોપાય. દા.ત. સ્વ: | : I B. ધાતુ અંતે સ્ + સ્કે ધૂ થી શરૂ થતાં પ્રત્યયો હોય તો ધાતુનો 'જૂ' લોપાય. દા.ત. અન્ + સિ= શિ. અરે ! અન્ + | અહીં અવિકારકપ્રત્યયહોઈ અન્ + 4 1 નો લોપ થયેલ છે.
C. પરસ્મપદમાં હ્રસ્તન ભૂતકાળ બીજો/ત્રીજો પુરુષ એકવચનના '', '' પ્રત્યયના બદલે ક્રમશઃ 'હું', 'ફુક્ત થાય છે. દા.ત. મારી બારીન્ !
b. પરસ્મપદ આજ્ઞાર્થ દ્વિતીય પુરુષ એકવચનનું રૂપ થાય છે. અને આત્મપદ વર્તમાનકાળ પ્રથમ પુરુષ એકવચનનું રૂપ થાય છે. 3. 'રૂ' (નવું) પરસ્મપદના વર્તમાનકાળ ત્રીજો પુરુષ બહુવચનમાં તિ' રૂપ થાય છે. આજ્ઞાર્થ ત્રીજો પુરુષ બહુવચનમાં 'યનું રૂપ થાય છે. 4. ધ + (આત્મને ભણવું)માં રૂ નો સ્વરાદિ અવિકારકપ્રત્યય પૂર્વે 'રૂ' થાય. હ્યુસ્ટન ભૂતકાળમાં ' ની વૃદ્ધિ કરતા પહેલાં 'ફલ્ કરવો.
દા.ત. ધ+$ +રૂ
= ધ++ઠું = ધિ+ B+રું = 1ઐયિT જજ સરલ સંસ્કૃત-ર જાજક0 08888888 પાઠ-૧૦૪૪
