Saral Sanskritam Dwitiya

SR No.: 007261
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhaktiyashvijay
Publisher: Divyadarshan Trust
Total Pages: 296
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 33 MB

Page 250

પાઠ - ૩૧
અધતન ભૂતકાળ [Part-I] નિયમોઃ- [અધતન ભૂતકાળમાં ઘણાં નિયમો અને જુદા જુદા ભાંગાઓ છે. અહીં તે બધા નિયમો આપ્યા છે જ. છતાં વાંચન માટે આ બધું યાદ રાખવું તે સામાન્ય ક્ષયોપશમવાળા વિદ્યાર્થીઓ માટે ઘણું કઠિન છે. તેઓ માટે એક શોર્ટ પદ્ધતિ આ પ્રમાણે છે – 'ગ' ત્રણ કાળમાં આવે - Uસ્તન ભૂતકાળ, ક્રિયાતિપત્યર્થ તથા અદ્યતન ભૂતકાળ. તેમાં વ્યસ્તન ભૂતકાળ અને ક્રિયાતિપત્યર્થ તો તમે ભણી જ ગયા છો. તે સિવાય જે રૂપ' વાળું હોય તે અધતનનું છે એમ ઓટોમેટીક ખબર પડી જ જાય. દા.ત. (૧) અચ્છ, મિષ્ય, કામર્ અ ભૂ].
() સિન્થત, સેક્યત, શિવત્ ઈત્યાદિ...
નિયમો અને પ્રત્યયો એક વાર વાંચી અને સમજી ચોક્કસ જશો.] > ચોવીસ કલાકમાં થઈ ગયેલી ક્રિયાનું સૂચકરૂપ તે અધતન ભૂતકાળનું રૂપ.
દા.ત. સોનામતું = તે ગઈકાલે ગયો. લિસ્તન ભૂતકાળ, પરોક્ષ ભૂતકાળની જગ્યાએ અધતન ભૂતકાળ વાપરી શકાય છે.]
અધતનમાં તમામ ધાતુઓ સાત પ્રકારમાં વિભાજિત થયેલ છે. (૧) ૧લો પ્રકાર- આ પ્રકાર માત્ર પરસ્મપદી છેરૂ (T), થા, , , , ધ (લા- ધ અંગવાળાવે, તો, દેવગેરે પણ) આ ધાતુઓ અવશ્ય તથા ધ્રા, છે, શ, સ), છો વિકલ્પ પ્રથમ પ્રકારમાં આવે. (૨) રજ પ્રકાર-શાતીતી વાળી કારિકાના પરસ્મપદી,આત્મપદી કેઉભયપદી ધાતુઓ અવશ્ય આવે. તથા 'વયતિ નીતિ કારિકાના ધાતુઓ વિકલ્પ આવે. અને વિકલ્પ ૪થા/પમામાં જાય.તથા વિટિટિ કારિકાના આત્મપદી (૫) ધાતુઓનો આ પ્રકારમાં સમાવેશ થાય છે. (૩) ૩જો પ્રકાર-દશમા ગણના ધાતુ, અનેક સ્વરી ધાતુ, કેટલાક સાધિત ધાતુ, અને વ, fશ, ટુ, શુ ધાતુ અવશ્ય આવે.
તથા થે, વુિ આ બે ધાતુ વિકલ્પ આવે. (૪) બ્રો પ્રકાર - ઉપરોક્ત ત્રણ પ્રકારમાં નહીં આવેલા આ કારાંત ધાતુ તથા યમ, રમ્ (વિ,, પરિઉપસર્ગ સહિત) અને નર્ધાતુ આવે. આ પ્રકાર માત્ર પરસ્મપદી છે.
Note :-યમ્ ધાતુ ૩પ કે ૩૬ ઉપસર્ગ યુક્ત હોય તો ૪થા પ્રકારમાં આવે. (૫) ૭ પ્રકાર-'' ધાતુને છોડીને, , ૬અનેરૃ અંતમાં હોય તેવા ધાતુઓ અને -આ સિવાયનો સ્વર ઉપાંત્યે હોય તેવા અનિટુ ધાતુઓ આ પ્રકારમાં આવે. જજ સરલ સંસ્કૃતમ-૨ આજર૩)અજાજીપાઠ-૩૧