________________
I 'શ' ધાતુ ચોથા પ્રકારમાં આવે છે. | કૃશ, પૃ, ઋક્ (૧ ૫.૬ ઉ.) વિકલ્પ આવે. () ૪થો પ્રકાર- ઉપરોક્ત પાંચ પ્રકારમાં ન આવેલા તમામ અનિટુ ધાતુઓ આવે. (૭) પમો પ્રકાર - ઉપરોક્ત પાંચ પ્રકારમાં ન આવેલા તમામ સે ધાતુઓ આવે.
પ્રથમ પ્રકાર | પ્રત્યયો:-પરઐપદ
अम् व म स् तम् त
त् ताम् उस् (૧) આ પ્રકારના ધાતુના આત્માનપદી રૂપ ચોથા કે પાંચમા પ્રકાર પ્રમાણે થાય. (ર) મૂ ધાતુના કર્મણિ રૂપ પાંચમાં પ્રકાર પ્રમાણે થાય. (૩) , થા, થા અને ધ + રૂના રૂપ ચોથા પ્રકાર પ્રમાણે. ' (૪) '૩' પ્રત્યય પૂર્વે ધાતુના આ નો લોપ થાય. - : | (૫) ભૂ ધાતુમાં 'જૂ' ના બદલે 'અન લાગે છે. અને સ્વરાદિ પ્રત્યય પૂર્વે '' ઉમેરાય છે. દા.ત.'મૂક એ + ન્ + અન્ = મૂવમ્ . () 'રૂ' ધાતુનો 'T' આદેશ થાય છે. દા.ત. 'રૂ' તૂ I
- દ્વિતીય પ્રકાર | પ્રત્યયો - પરસ્ત્રપદ
આત્મને પદ अम् व म
इ वहि महि स् तम् त
था: इथाम् ध्वम् त् ताम् अन् । त इताम् अन्त 1. દરેક ધાતુ પર = લાગ્યા બાદ પ્રત્યય લાગે. દા.ત. ધૂ ? એ + ક્ + અ + = અ ધત્ | 2. '૪' થી શરૂ થતાં પ્રત્યય પર આ 'ગ' લોપાય. દા.ત.
+ + + = ધમ્ ! 3. વાદિ, માદિ પ્રત્યય આવે તો મનો આ થાય.
દા.ત. ન ધાવા ધામ | ૨. I ધાતુના સ્વરની ગુણ કે વૃદ્ધિ ન થાય. દા.ત. #ધમ્ |
પરન્તુII દીર્ઘ-હસ્વ 'ૐ કારાંત તથા ડૂ ધાતુમાં ગુણ થાય છે.
દા.ત.'ઋ 'g' 5 અક્ષરતા ' ' - સ ત્ | ૩. ધાતુના ઉપાંત્ય અનુનાસિકનો લોપ થાય છે. દા.ત. બંન્ + અપ્રત્ |
જ સરલ સંસ્કૃતભ-ર આઇ.જી.ર૩)જીજાજી છાપાઠ-૩ ૧૪૪
