Book Title: Payaya Kusumavali
Author(s): Madhav S Randive
Publisher: Prakrit Bhasha Prachar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020552/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // OM namo suyadevayAe / zrI prAkRta bhASA pracAra samiti, pAtharDI (ji. ahamadanagara) ke dvArA prAkRta bhASA prAjJa parIkSA ke lie niyukta pAyayakusumAvalI prA. mAdhava. zrI. raNadive, em. e. prAkRta-pAlI-vibhAgapramukha chatrapati zivAjI mahAvidyAlaya, sAtArA vIra saM. 2498) mUlya ru. 15/paise (san 1972 For Private And Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir suvarNa nAmAvalI sadupadezaka-paramazraddheya AcAryasamrAT bAlabrahmacArI paMDitaratnA 1008 zrI Ananda RSijI mahArAja mAla AdhArastambhAH- zrI gulazanarAya a~Da sansa dehalI AdhAra stambha- zAha kezavajI javeracanda (jAmanagaravAle) jAlanA, (mahArASTra) zrImAn sohanalAla jI jugalakizorajI jona ludhiyAnA, (paMjAba) parAmarzadAtA- DaoN. A. ne. upAdhye esa. e.DI.liTa. DAyarekTara oNpha jainAlaoNjI a~Da prAkRta mhaisUra (vArnAvako mArgadarzaka-prAcArya em. vAya. vaidya, em. e. vidyArthinI kaoNleja, dhuLe adhyakSa- zrImAn caMdrabhAnajI rUpacandajo DAkaliyA, zrIrAmapUra kAryAdhyakSa zrImAn uttamacaMdajI bogAvata (aeNDavhokeTa) ahamadanagara upAdhyakSa- zrImAn kAMtIlAlajI bAThiyA panavela koSAdhyakSa- zrImAn cunIlAlajI gugale, pAtharDI maMtrI- (TrasTamaNDala ) zrImAn suganacandajI kuceriyA pAtharDI maMtrI kAryakAriNI- paM. badarInArAyaNa dvA. zukla, pAtharDI upamaMtrI-prA. mA. zrI raNadive. sAtArA. For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org // OM namo suyadevayAe // zrI prAkRta bhASA pracAra samiti, pAtharDI ( ji. ahamadanagara ) ke dvArA vIra saM. 2498 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAkRta bhASA prAjJa parIkSA ke lie niyukta bAyayakusumAbalI prA. mAdhava. zrI. raNadive, em. e. prAkRta - pAlI - vibhAgapramukha chatrapati zivAjI mahAvidyAlaya, sAtArA mUlya ru.50 se For Private And Personal Use Only ( san 1972 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakAzakapaM. badarInArAyaNa dvArikAprasAda zukla mantrI-dhIprAkRta bhASA pracAra samiti pAtharDI (ahamadanagara) prazramAvRtti 1000 namra sUcana isa grantha ke abhyAsa kA kArya pUrNa hote hI niyata samayAvadhi meM zIghra vApasa karane kI kRpA kareM. jisase anya vAcakagaNa isakA upayoga kara sakeM. mudrakapaM. badarInArAyaNa dvArikAprasAda zukla zrI sudharmA mudraNAlaya 810 maMtrI galI, pAtharDI (ahamadanagara) For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir puraskAra bhAratIya prAcya bhASAoM meM prAkRta kA apanA anokhA sthAna hai / prAcIna tathA madhyayugIna bhAratIya saMskRti kA acchI taraha se Akalana hone ke lie aura Adhunika bhAratIya bhASAoM ke yathArtha adhyayana ke lie prAkRta kA yathAyogya adhyayana honA atyAvazvaka hai / sAhitya ke saMpUrNa pAkhAoM se , vizeSataH kathAtmaka sAhitya se prAkRta susaMpanna hai / mAdhyamika vidyAlayIna stara para se vyAkaraNa ke prAvabhami para prAkRta bhASA aura sAhitya kI jAnapahacAna hone ke bAda vidyArthiyoM ko prAkRta sAhitya ke vividha kSetroM meM praveza karane ko vijJAsA nirmANa hotI hai| maiM bahota prasannatA se pAhatA hai kI manoraMjaka aura udbodhaka pATha cuna kara taiyAra kI gayI yaha 'vaSayakusumAvalI' vidyArthiyoM kI yaha jijJAsA pUrI kara sakatI hai| isake pratyeka pATha ke AraMbha meM mUlagraMtha, graMthakAra, samaya, Adi ke bAre meM prAstAvika likhakara anta meM kaThina zabdArtha tathA pratyeka pATha kA zabdazaH anuvAda diyA hai| isalie yaha pustaka vidyArthiyoM meM prAkRta bhASA aura sAhitya kI dilacaspI nirmANa karegA aisI merI prAmANika zradhdA hai / isalie maiM prA. mA. zrI. raNadive kA abhinandana karatA huuN| Ajakala pAtharDI meM zrI prAkRta bhASA prAcAra samiti apane sAmane baDe Adarza rakha kara abhinandanIya kArya kara rahI hai yaha bAta atyaMta zlAghanIya hai / samiti ke isa aMgikRta kArya meM dina-pratidina pragati ho aura navacaitanya prApta yahI merI hArdika sadicchA hai| karnATaka ArTas kaoNleja dhAravADa 31-5-1972 bI. ke. khaDabar3I For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nivedana zramaNa saMskRti ke pravartaka bha. mahAvIra aura bha. buddha ne bahujanahitAya bahujanasulAya aisA samatAmayI mAnavatA kA sandeza Ama janatA ko samajhAne ke liye usa samaya kI loka bhASA prAkRta-pAlI ke hI mAdhyama se jagaha-jagaha ghUma-ghUma kara diyaa| zramaNasaMskRti ke ina prAkRta-pAli bhASAoM kA mahattva jAnakara samAjazubhacintaka paramopakArI paNDitaratna bAlabrahmacArI AcAryasamrAT pUjya zrI 1008 zrI AnandaRSijI mahArAja ne ludhiyAnA ke cAturmAsa meM vIra saMvat 2492 ( i. sa. 1966) ke bhAdrapada zuddha paMcamI ke zubha avasara para ina bhASAoM ke taulanika adhyayana ke liye jo preraNA dI, usakA phalasvarUpa pAtharDI meM zrI prAkRta bhASA pracAra samiti kI sthApanA hokara taba sa yaha samiti kAryAnvita ho gii| pharavarI 1968 se prAkRta bhASA prathamA aura dvitIyA parIkSA ke dvArA samiti kA parIkSaNa kArya zurU huA / isake Age bI. e. oNnarsa taka kA abhyAsakrama ( prAkRta prAjJa, prAkRta pravINa aura prAkRta prabhAkara) bhI taiyAra kiyA gayA hai| samiti ke AraMbhakAla se hI prA. mA. zrI. raNadive aMta:karaNa se sahayoga de rahe hai / agale prAkRta mASA prAjJa parIkSA ke lie bhI prA. raNadivejI ne 'pAyayakusumAvalI' yaha pAThyapustaka taiyAra kiyA hai isaliye hArdika dhanyavAda ! For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karnATaka ArTas kaoNleja, bhAravADa ke prAkRta vibhAga pramukha DaoN. ke. bI. khaDabaDI, em. e. pI-ec. DI. ne prastuta pustaka ko puraskAra de kara samiti ke kArya ko uttejanA dI hai / etadarSa hama unake manaHpUrvaka AbhArI hai / prAkRta bhASA dvitIyA parIkSA pAsa tathA prI-DigrI aura bI. e. pArTa pharsTa ( yA satsama kakSA ) ke vidyArthiyoM ko prAkRta prAjJa parIkSA meM baiThAkara adhyApaka tathA prAdhyApaka samiti ke kArya Age baDhAveM yahI sadicchA hai / pApoM 9 jUna 1972 paM. badarInArAyaNa zukla 'jaina siddhAntAcArya, sarvadarzanazAstrI' mantrI tathA parIkSAdhikArI zrI prAkRta bhASA pracAra samiti, pAtharDI ji. ahamadanagara (mahArASTra) For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukramaNikA puraskAra. nivedana. kavilamuNicariyaM 2. kAlagAyariyakahA vivAgadAruNo mAyAcAro kamalAI kaddame saMbhavaMti 5. kulavahU 6. thAvaccAputtassa pAvajjA 7. damayaMtIsayaMvaro 8. padumAvadI udaaNassa diNNA ... 9. mukkhattaNassa pAhuDo 10. namukkArappabhAvo 11. vajjAlaggaM 12. ujjalasIlo dahamuho 13. bohidulla hakahA 14. agaDadattassa sammANo 15. appasarUvaM 16. kappUramaMjarIsiMgAro 17. pavayaNasAro kaThina zabdArtha marAThI bhASAMtara zuddhipatraka For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kavila muNicariyaM 'uttaraujhayaNasuttaM' ( uttarAdhyayana sUtram ) isa jainAgama ke mUlasUtra para zrIdevendrAcArya yA ( nemicandrasUri ) ne I. sa. 1073 meM sukhabodhA nAma kI saMskRta meM TIkA likhakara pUrNa kii| unhoMne zlokAdi ke spaSTI. karaNArtha prAkRta ( jaina mahArASTrI ) meM savistara kathAe~ likhI hai yahI isa TIkAgraMtha kI vizeSatA hai| uttarAdhyayana meM 'kAviliyaM' nAma ke 8veM adhyAya para TIkA likhate samaya devendrane prathama kapilamani kI kathA dI hai| lobha kA amaryAda svarUpa dekhakara kapila saMsAravirakta muni kaise banA, yaha vattAnta devendra sUri ne AkarSaka zailI meM likhA hai| 'uttarajjhayaNasutta' (uttarAdhyayana sUtram ) yA jainAgamAtIla mUlasUtrAvara deveMdrAcArya kiMvA ( nemicandrasUri ) yAMnI I. sa. 1073 madhye sukhabodhA nAvAcI saMskRtAta TokA lihUna pUrNa kelI. yA TIkece vaiziTaya mhaNaje zlokAdIMcyA spaSTIkaraNArtha tyAMnI prAkRta (jaina mahArASTrI ) bhASeta lihilelyA savistara kathA hota. uttarAdhyayanAtIla 'kAviliya' yA 8 vyA adhyAyAvara TIkA lihitAnA deveMdrAMnI prathama kapilAcI kathA dilI Ahe. yethe lobhAce amaryAda svarUpa pAhUna to saMsAra virakta muni kasA banalA, he moThyA AkarSaka paddhatIne sAMgitale Ahe. ) For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAyayakusumAvalI teNaM kAleNaM deNaM samarpaNaM kosaMbI nAma nayarI / jiyasatte rAyA / kAsavo bamaNo coddasavijjAThANapAragI, rAiNA bahumaoM / vittI se uvakappiyA / tassa jasA nAma bhAriyA / tesi putto 'kavilo nAma | kAsavo tammi kavile khuDalae ceva kAlagao / " tAhe tasmi mae taM payaM rAiNA soya AseNa chatteNa ya dharijjamANeNa parunnA / kavileNa pucchiyA / tAe siTha annassa maruyagassa dinnaM / vaccai / taM daTTaNa jasA jahA~ 'piyA te evaMvi hAe DIe nimgacchiyAio, jeNa so vijjAsaMpanno' so bhaNaisapane 'aha hA bhaNai - 'iha tumaM sikkhAveI 1X vacca sAvatthIe nayarIe tattha nAma mAhaNo so tumaM sikkhAvehI / ' macchareNa na koi piyamitto iMdadatto nAla so gao sAvattha / patto ya tassamIvaM nivaDio calaNesu / pucchio - 'kao si tumaM / teNa jahAvattaM kahiyaM viNayapuvvayaM ca paMjaliuDeNa bhUNiyaM - 'bhayavaM, ahaM vijjatthI tumha tAyanivvisesANaM pAyamUlaM Agao / tA kareha me vijjAe ajjhAvaNeNa pasAo / ' uvajjhAeNa vi puttayasiNehaM ubvahaMteNa bhaNiyaM / vaccha, jutto te vijjaaghnnujjmo)| vijjAvihINo puriso paguNo nivviseso hoI / ihaparaloe ya vijjA kallANaheU / tA ahijjasu vijjaM / sAhINANi ya tuha savvANi vijjAsAhaNANi / paraM bhoyaNaM mama ghare niSpariggahattaNao natthi / tamaMtareNa ya na saMpUjjae paDhaNaM / ' teNa bhaNiyaM - 'bhikkhAmitteNa vi saMpajjai bhoyaM / uvajjhAeNa bhaNiyaM - 'na bhikkhAvittIhi paDhi savikajjae / tA Agaccha patthemo kaMci ibbhaM tuha bhoyaNanimittaM 1 For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kavilamaNicariyaM * gayA te do vitannivAsiNo sAlibha inbhassa sayAsaM / prayojaNa pucchio inbheNa payaNa uvajjhAeNa bhaNiyaM - esa me mittassa puttokosaMbIo vijjatthI Agao / tujjha bhoyaNanissAe ahijjai vijjaM mama sayAse / tujjha mahaMtaM puNNaM vijjovagAhakaraNeNa | saharisaM ca paDivaNNaM teNa / * vADhA so tattha jimiuM jimiuM ahijjai / dAsaceDI ya tassa parivesei / so ya sabhAveNa hasaNasIlo / vigArabahulayAe jovvaNassa, dujjayattaNao kAmassa tIe aNuratto sAvi ya tammi | bhAvanA annayA dAsINa maho Agao / sA ya ubviggA acchai / teNa pucchiyA 'kao te araI / ' tIe bhaNNai - ' dAsImaho uvaTTio / mamaM vRttaphullANaM mollaM natthi / sahINa majjhe viguppissaM / ' tAhe so adhiiM pagao tIe, bhaNNai 'mA adhiraM karehi / ettha dho nAma seTTI | appAe caiva jo NaM paDhamaM vaddhAvehi so tas do suvaNNamAsae dei / tattha tumaM gaMtUNa vaddhAvehi / ' 'AmaMti teNa bhaNie tIe lobheNa anno gacchihi tti aippabhAe pesio / vaccate ya ArakkhiyapurisehiM gahio baddho ya / pahArAcI * tao pabhAe paseNaissa so uvaNIko rAzA pucchio / teNa sabbhAvo kahio / rAiNA bhaNiyaM 'jaM maggasi taM demi / ' so bhaNai - ' citiuM maggAmi / rAiNA 'taha' tti bhaNie asogavaNiyA citeuM Araddho / 'dohiM mAsehiM vatthAbharaNANi na bhavissaMti, tA suvaNNasayaM maggAmi / teNa vi bhavaNajANavAhaNAraM na bhavissaMti, tA sahassaM maggAmi / imeNa bi DiMbharUvANaM pariNayaNAivao na pUrei tA lakkhaM maggAmi / eso vi suhisayaNabaMdhusammANadINA For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 * * * * * pAyayakasamAvalo NAhAidANavisiTThabhogovabhogANa na pajjatto, tA koDi koDisayaM koDisahassaM vA maggAmi / ' evamAi ciMtaMto suhakammodaeNa takkhaNameva suhapariNAma uvagao saMvegaM Avanno laggo paribhAviuM - 'aho lobhassa vilsiyN| doNha suvaNNamAsANa kajjeNa Agao lAbhaM uvaTThiyaM daTThaNa koDIhiM pi na uvaramai mnniirho| annaM ca, vijjApaDhaNatthaM videsaM Agao jAva tAva avahIriUNa jaNaNi avagaNiUNa uvajjhAyahiyauvaesaM avamaNNiUNa kulaM eIe iyara-- ramaNIe jANamANo vi mohio / tA alaM suvaNNeNa, alaM visayasaMgaNa, alaM saMsArapaDibaMdheNa / ' evamAi bhAvemANo jAI sariUNa jAo sayaMbuddho / sayameva loyaM kAUNa devayAvidinnagahiyAyArabhaMDago Agao rAisagAsaM / rAiNA bhaNiyaM-'kiM citiyaM / ' teNa ya niyayamaNorahavittharo kahio / paDhiyaM ca 'jahA lAbho tahA lobho lAbhA lobho pavaDDai / domAsakayaM kajjaM koDIe vi na niTThiya / / ' rAyA pahaTThamaNo bhaNai-koDi pi demi, giNhasu ajjo|' iyareNa bhaNiyaM-pajjattaM attheNa / paricatto mae ghrvaaso|' tao dhammalAbhiUNa rAyANaM niggao nyriio| chammAsANaMtaraM ca uppannaM se kevalaM naannN| ( uttarAdhyayanasUtra-sukhabodhA TIkA. pA. 123-125) For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAlagAyariyakA ( khyAtanAma jainAcArya zrIkAlakasUri kA jIvanakAla vIra saMvara 400 se 465 taka ( I. sa. pU. 126 se 61 taka ) mAnA jAtA hai| isa mahAn AnArya kI bodhaparaka jIvana-kathA aneka jainAcAryoM ne prAkRta, saMskRta tathA gujarAtI bhASAoM meM rocaka zailI meM gadya tathA padya meM likhI hai / sarvaprAcIna kathA zrIjinadAsa mahattara viracita nizIthacUNi tathA AvazyakacaNi ( saMvat 733 ) meM milatI hai| zrI bhadrabAhusvAmi, maladhArI hemacandramUri, zrI bhadrezvara, zrI dharmaghoSasUri, ajJAlasUri, zrI vinayacandrasUri Adi ne prAkRta meM, devendrasUri, zrI rAmabhadra, mahezvarasUri, Adi ne saMskRta meM tathA zrI rAmacandrasUri aura,zrI guNaratnasuri ne prAcIna gujarAtI meM kAlaka. kathA likhI hai / una vividha kathAoM ke mAdhAra se vidyArthiyoM ke lie maine sulabha prAkRta ( jaina mahArASTro ) meM isa kathA kI racanA kI hai| zrI sArAbhAI maNilAla navAba ( ahamadAbAda ) ne zrI kAlaka-kathA-saMgraha ke do bhAga I. sa. 1949 meM prakAzita kiye haiN| pahale bhAga meM unhoMne aMgrejI meM vividha kathAoM kA taulanika vivecana kiyA hai aura isameM prasaMgAnurUpa prAcIna sundara sundara citra bhI diye haiM / dUsare bhAga meM prAkRta saMskRta aura gujarAtI bhASA meM likhI gayI vividha kathAe~ saMgrahIta kI hai / isa kathA For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAyayakusumAvalI meM rAjaputra kAlaka ne virAgI banakara munidIkSA lI, phira gRhasthI veSa dhAraNa kara zakarAjA kI madata se bhaginI sarasvatI sAdhvIkI duSTa gardabhilla rAjA ke aMtaHpura se chuTakA kI aura phira saMyama dhAraNa kiyA yaha rocaka vRtAnta hai / paryuSaNa parva ke dina meM badala aura zakarAjA ke bhArata meM praveza kA aitihAsika vRttAnta bhI hameM yahA~ milatA hai / suprasiddha jainAcArya zrI kAlasUrI yAMcA jIvanakAla vIra saMvat 400 465 paryaMta ( i. sa. pUrva 126 se 61 mAnalA jAto' aneka jainAcAryAnI yA thora kAlakAcAryAMcI kathA prAkRta, saMskRta va gujarAtImadhye gadya ANi padyAta AkarSaka zailImadhye lihilI Ahe. tyAMcI sarvAta prathama kathA zrI. jinadAsa mahattara viracita nizIthacUrNI ANi AvazyakacUrNImadhye ( saMvat 733) miLate. zrI. bhadrabAhusvAmI, maladhArI zrI. hemacandrasUrI, zrI. bhadrezvara, zrI. dharmaghoSasUrI, zrI. ajJAtasUrI, zrI. vinayacaMdrasUrI, ityAdIMnI prAkRtAta, zrI deveMdrasUrI, zrI. rAmabhadrasUrI ityAdIMnI saMskRtAta. taseca zrI rAmacadrasUrI ANi zrI guNaratnasUrIMnI prAcIna gujarAtIta kAlaka kathA lihilI. yA vividha kathAMcyA AdhArAne vidyArthyAkaritA mI sulabha prAkRtAta ( jaina mahArASTrI ) madhye hI kamA punaH lihilI Ahe. zrI. sArAbhAI maNilAla nabAba ( ahamadAbAda ) yAMnI zrI kAlaka- kathA saMgrahAce dona bhAga I. sa. 1949 madhe prakAzita kele, tyAMnI pahilyA bhAgAta igrajImadhye vividha kathAMce tolanika vivecana kele asUna prasaMgAnurUpa tyAta prAcIna suMdara citrehI dilI Aheta. dusanyA bhAgAta prAkRta, saMskRta vA gujarAtIta vividha kathAMcA saMgraha kelA Ahe. yA katheta kAlakarAjaputrAneM virAgI banUna munidIkSA ghetalI va punaH gRhasthI veSa gheUna zakarAjAcyA madatIne ApalI bhaginI sAdhvI sarasvatIcI duSTa gardabhilla rAjAcyA aMtaHpurAtUna suTakA kelI ANi puna: saMyamAta sthira jhAle. hA vRttAMta dilA Ahe. paryuSaNaparva divasAcA badala ANi zakarAjAcA bhAratAta praveza hA aitihAsika vRttAMtahI ApaNAsa yethe miLato. ) For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAya riyakahA asthitva bhArahe vAse dhArAvAsaM nayaraM amarAvaIsarisaM / tattha Asi siMha vva verisiMho naresaro / surasuMdari tti se guNasIlakaliyA rUvavaI devI / tIse kucchIe suttIe mottiyaM va kAlago nAma mahAguNo kumAro jAo / nAmeNa guNehi ya tassa sarassaI nAma bahiNI / * * aha annayA kumaro kIlAe bahirujjANe gao / tattha cUya pAyavarasa heTThA teNa di guNadharo nAma Ayario / viNaNa pAe vaMdiUNa so gurudesaNaM suNai / 'anityAni zarIrANi vibhavo naiva zAzvataH / nAhI. nityaM saMnihito mRtyuH kartavyo dharmasaMgrahaH // 3 ityAdI iccAi dhammadesaNaM soUNa kumaro paribuddho sarassaIi saMjutto pavvaio ya / aireNa suyaNANaM paDhiya so gIyattho jAo / 'joggo "tti kaliUNa sUrivareNa so sUripae Thio / gAmANugAmaM bhavvANaM paDibohaNaM kuNaMto bahusIsaparIvAro kAlagasUrI ujjaryANi patto / cArucArittabhUsaNA ajjiyA sarassaI vi sAhuNI samaM tattha gayA / tahi mahAbali itthIlolo gaddabhillo rAyA / teNa sA ruvasuMdarI diTThA / 'jai haMta imA vi vayaM karei paricattaraisuhA bAlA / to vihalapuriyAro kiha ajja vi vamhaho jiyai // ' ti citiUNa kAmaggahagahilleNa teNa duTuNa gig For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * * * * * pAyayakusumAvalI 'hA suguru, hA sahoyara, hA pavayaNanAha, kAlaya muNiMda / caraNadhaNaM hIraMtaM maha rakkha rakkha aNajjanaravaiNo / ' iJcAi vilavamANI aNicchamANI ya sA sAhuNI balA ghettUNa orohe ch| aha kAlagasUrI vihu kaha vi evaM vaiyaraM nAUNa nariMdapAse gaMtUNa komalagirAhiM bhaNai 'sArayANa caMdo iMdo jaha suragaNANa naranAha / taha loyANa pamANaM taM ciya tA kaha imaM kuNasi / / annANa vi parajuvaINa rAya-saMgo duhavaho ceva / jo liMgiNINa saMgo so puNa garuyaM mahApAvaM / / bahunaravaradhUyAsaMgame vi niva gaosi na pariosaM / niravaNo ya risINa dhamma vaDDati na musaMti // to citiUN imAi muMca sayameva maha bahiNiM / ' iccAi juttijuttaM sUriNA narAhivo bhaNio vi na muyai saahunni'| jahA mahosahI khINAusaM tahA sUriNo saMghassa maMtINaM ca saMbohaNaM micchaM jAyaM) tao ruTTo kAlagasUrI paINa karei-'puDhevIe baddhamUla pi gaddabhillanivarukkhaM parvaNo' vv jaDU na ummUlemi, to pavayaNasaMjamovagyAyagANa tamuvekkhANa ya gaI gacchAmi / ' tAhe kaIyaveNa kaya:mmattigaveso kAlagajjo hiMDai nagaramajjhe asaMbaddhapalavaMto 'jai gaddabhillo rAyA to kimataH paraM / jai vA aMteuraM ramma to kimaH paraM // For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAlagAyariyakahA * * * * * visao jai vA rammo, to kimataH paraM / suNiveTA purI jai to kimataH paraM / 3GH rAto jai vA jaNo suveso to kimataH paraM / jai vA hiMDAmi bhikkhaM to kimataH paraM / jai suNNagihe sumiNaM karemi to kimataH paraM / ' aha pArasakulaM gaMtUNa sUrI inakasAhiNA ( maMtiNA ) saha sAhANusAhiNo ( rAiNo ) sahAi vaccai savvassa suhai bullai / / evaM so vayaNaraseNa rAyappamahaloyaM, raMjai/ vijjAiguNehi guru tti sagarAiNA paDivannI / tatto sUrivayaNAo sayalasaMgasAhiNo dugadRbhilleNa saha jujjhiuM niggyaa| aha tesu calaMtesu giriNo dhujjati, dharaNI tharaharai, dhUlIhiM ca jhaMpio suuro| kameNa siMdha-- naI uttariUNa te suraTramaMgale pttaa| bhaar|| aha pAusammi patte se ThiyA tattha1 vaTuMte sarayasamae lADArAyANo je gaddabhilleNa avamANiyA te melleuM anne ya tao ujjeNi rohati / egayA rayaNIi sunnamaNaM sUri pAsittA sAsaNUdevayA zuNai-- 'muNivara, dukkhaM mA dharasu niyahiyae / sIleNa sIyAsarisaMsara-- ssaiM jANa, tassIlapabhAveNa tuh jayapattaM hohi' tti aiMsaNaM pattA aha pAMgAraM sunnaM dadai Ne sagAirAIhi sUrI puttttho| to sAhiya . gaddabhIvijjo sUrI kahei-'ajja aTThamI dinno| rAyA gaddabhillo vihiyauvava so gaddarbha vijjaM sAhai / tAhe sA gaddabhI mahaMteNa saddeNa For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 * * * * * pAyayakasamAvalI NAdai / tirio maNuoM vA jo parabalicco sadaM suNai sa savvo ruhiraM vamaMto bhayavihalo naTThasanno dharaNiyale nivaDai / ' tao sUriNo AeseNa jAva sA gaddabhI muhaM uppADiya sadaM na karei tAva johehiM appaNo vANehiM toe muhaM pUriyaM / hayasattI sA gaddabhilluvari haggiuM mutteuM ca lattAhi ya haMtUNa gyaa| ____ johehiM purI gahiyA / gaddabho vva baMdhiuM ANio gddbhillo| sUriNA tajjio - re durAyAra, bhavaMtare pAvatarupuppha pAvihisi ao ya narayaphalaM / ' khamiUNa ya gaddabhillo ujjaNIo niddhADio / sagarAyA rajje Thavio bhaNio ya-'sagarAya, nAI payAvacchalo hohi| dhammeNa rajja pAlehi / dhammeNa rajjaM amaraM hohI adhammeNa ya viNassahi tti mA visumrsu|' aha sUriNA appA saMjame tthvio| sA vi bhaiNI sarassaI pAyacchitteNa saMjame sujjhaviyA / ( vivihakAlaga-kahAhito saMgahiUNa ) For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAgadAruNo mAyAcAro I. sa. 8 veM zataka meM haribhadrasUri nAma ke eka mahAn jainAcArya hue| pahale ve bar3e vidvAn tathA dRr3ha vaidikadharmI brAhmaNa the| citrakUTa meM jitAri rAjA ke Azraya meM ve purohita the| unmatta hAthI ke AkramaNa se bacane ke lie unhoMne jinamadira kA Azraya liyA aura yAkinI mahattarA ke sadupadeza se jainadharma aMgIkAra kiyaa| ve baDe AcArya bana gye| unhoMne saMskRta aura prAkRta meM vipula graMtha-racanA kI hai / samarAiccakahA' (samarAdityakathA) nAma kI unakI prAkRta meM pradIrgha aura bodhaprada dharmakathA hai / usa graMtha ke dUsare bhava meM mAyAkaSAya kA svarUpa dikhAne ke lie unhoMne amaraguptamani kI upakathA kahI hai| yahA~ amaragupta kA pahalA somAnAmaka rudradeva kI patnI kA bhava diyA hai / viSayAsakta rudradeva ne apane sukhopabhoga meM vyatyaya dekhakara mAyAcAra se samyaktvI somA ko kaise mArA, yaha vRttAMta hai| i. sa. cyA 8 vyA zatakAta haribhadrasUrI nAvAce eka thora jainAcArya hoUna gele. prathama te moThe vidvAn kaTTara vaidikadharmI brAhmaNa hote. te citrakaTAta jitArIrAjAcyA padarI purohita hote. unmata hattI pAsUna bacAvaNyAkaritA tyAMnI jinamaMdirAcA Azraya ghetalA ANI yAkinI mahattarAcyA sadapadezAne jainadharma svIkAralA, te moThe AcArya banale, tyAMnI saMskRta va For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 * * * * * pAyayakusumAvalI prAkRtAta vipula graMtharacanA kelI Ahe tyAMcI' samarAiccakahA, (samarAdityakathA ) nAvAcI prAkRtAta pradIrgha azI bodhapara dharmakathA Ahe. tyAtIla dusanyA bhavAta mAyAkaSAyAce svarUpa dAkhaviNyAkaritA amaraguptAcI upakathA sAMgitalI Ahe. yethe amaraguptAcA pahilA somAnAvAcyA rudradevAcyA patnIMcA bhava dilA Ahe, viSayalolupI rudradevAne viSayasukhAta aDathaLA yeta asalyAmuLe samyaktvI somAlA mAyAcArAne kase ThAra kele, hI hakIkata Ahe. ) atthi iheva vijae caMpAvAsaM nAma nayaraM / tatthAIyasamayammi sudhaNU nAma gAhAvaI hotthA / tassa ghariNI dhAriNI nAma / tANa ya somAbhihANA suyA Asi / saMpattajovvaNA ya dinA tannayaranivAsiNoM naMdasatthavAhaputtassa rudevarasa / kao ya jeNa vivAho / te jahANurUvaM visayasuhamaNuhavaMti / __ egayA tattha ahAkappavihAreNa viharamANA vivihatavakhaviyadehA suyarayaNapasAhiyA rUvi vva sAsagadevayA samAgayA bAlacaMdA nAma gaNiNI / diTThA ya sA tIe sasurakulAo nAikulamahigacchaMtIe vihAraniggamaNapaese / taM ca daTTha Na tIe samuppanno pamoo, viyasiyaM loyaNehiM, paNaTTha pAveNa, UsasiyamaMgehi, viyaMbhiyaM dhammacitteNaM / tao tIe nAidUrao ceva viNayaraiyakarayalaMjalIe sabahumANamabhivaMdiyA bhyvii| tIe vi ya dinno sayalasuhasassabIyabhUo dhammalAbho / jAyAo ya tIe taM pai aIva bhttipiiiio| pucchio tIe bhayavaIe pddisso| sAhio sAhuNIhiM / tao sA jahocieNa vihiNA pacjuvAsiuM pavattA / sAhio tissA bhayavaIe kammavaNadAvANalo dukkhaselavajjAsaNI sivasuhaphalakappapAyavo vIyarAgadesio dhammo / tao kammakkhaovasamabhAvao For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAgadAruNo mAyAcAro * * * * 13 pattaM sammattaM, bhAvio jiNadesio dhmmo| virattaM ca tIe bhavacArayAo cittaM / __ tao so rudRdevo kammadoseNa paosaM kaaumaarddho| bhaNiyaM ca teNa-pariccaya evaM visayasuhavigyakAriNaM dhammaM / ' tao somAe bhaNiyaM-'alaM visayasuhehiM, aicaMcalA jIvaloyaThiI, dAruNo ya vivAgo visayapamAyassa / ' teNa bhaNiyaM-viyAriyA tumaM, mA diTTha pariccaiya adiTTha raI karehi / ' tIe bhaNiyaM-kimettha diTTha nAma / pasugaNasAhAraNA ime visayA / paccakkhovalabbhamANasuhaphalo kahaM adiTTho dhammA tti / tao so evamahilappamANo ahiyayaraM paosamAvanno / paricatto ya teNa tIe saha saMbhogo / variyA ya nAga - devAbhihANassa satthavAhassa dhUyA nAgasirI nAma kannagA / na saMpAiyA tAyabahumANeNaM nAgadevasatthavAheNa / ruddadeveNa citiyaM'na eyAe jIvamANIe ahaM bhAriyaM lahAmi, tA vAvAemi eyaM / ' tao mAyAcarieNaM ruddadeveNaM kahiMci ghaDagayamAsIvisaM kAUNa saMThavio egadese ghddo| aikkaMte paosasamae saMpatte ya kAmiNi jaNasamAgamakAle bhaNiyA sA teNa-' uvaNehi me imAo navaghaDAo kusumamAlaM' ti / tao sA tassa mAyAcariyamaNavabujjhamANA gayA ghaDasamIvaM / avaNIyaM tassa duvAraghaTTaNaM dharaNimAUliMgaM / tao hatthaM choDhUNa gahio bhuyaMgA / DakkA sA teNa / tao taM sasaMbhamaM' ujjhAUNa sajjhasabhayaveviraMgI samallINA tassa samIvaM / 'Dakka bhuyaMgameNaM' ti siTTha ruddadevassa / niyaDIpahANao ya AulIhao rudddevo| pAraddho teNa niratthao ceva ka lAhalA / For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAyayakusumAvalI * * * * * 14 etthaMtarammi bIiyaM sIe aMgehi, viyaliyaM saMdhIhiM, uvvattiyaM piva hiyaeNa, bhamiyaM piva pAsAyaMtareNa, parivattiyaM piva puhviie| avasA sA nivaDiyA dharaNivaTTha / ao paramaNAcivakhaNIyamavatthaMtaraM pAviUNa puvvasammattANubhAvao caiUNa dehaM sohammakappe lIlAvayaMsae varavimANe paliovamaTTiI devattAe uvavannA sA / tattha ya so devo pavaraccharAparigao dibve bhoe uvabhuMjai / tao ruddadevo vi taM nAgadattasatthavAhadhUyaM pariNIya tIe saddhi jahANurUve bhoe uvbhuNji| so kAlamAse kAlaM kAUNa rayaNappabhAe puDhavIe khaTTakkhaDAbhihANe narae paliovamAU ceva nArago uvvnno| ( siriharibhaddasUriviraiyA samarAiccakahA-bIo bhavo) (pA. 83-84) For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kamalAI kaddame saMbhavaMti ( I. sa. 5 yA 6 zataka meM 'vasudevahiMDI' sa prAcIna prAkRta kathAsAhItya kI racanA huI / isameM do bhAga haiN| pahalA bhAga zrI saMghavAsagaNi ne aura dUsarA bhAga zrIdharmasenagaNi ne likhA hai| inameM vividha dRSTAMta kathAe~ tathA dharma-kathAe~ haiN| yahA~ jaMbUnAmaka zrImAn vaNikaputra apane nava-vivAhita battIsa striyoM ke sAtha virAgI banane ke lie vAda kara rahA thaa| usI samaya usakA dhana lUTane ke lie Ae hue kuprasiddha DAkU prabhava ne usase kahA, ina bahinoM ke sAtha sukhopabhoga bhogate gRhasthAzrama kA pAlana kro| taba saMsAra meM vAsanAvaza manuSya ajJAna se kaisA aghora--pApa kara sakatA hai isakA jaMbUkumAra isa kathA dvArA spaSTokaraNa kara rahA hai / i. sa. 5 vyA kiMvA 6 vyA zatakAta 'vasudevahiMDI' yA prAcIna prAkRta kathAsAhityAcI racanA jhAlI . yAce dona bhAga asUna pahilA bhAga zrIsaMghadAsagaNIMnI va dusarA zrIdharmasenagaNIMnI lihilA. yAta aneka dRSTAMtakathA va dharmakathA Aheta . yethe jaMbU nAvAcA zrImAn vaNikputra ApalyA navavivAhita battIsa striyAMzI virAgI banaNyAbaddala vAda ghAlIta Ahe, tyAca veLI tyAcI saMpattI luTaNyAkaritA AlelyA kuprasiddha prabhava corAne hI 'tyAsa saMsArAta For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir a * * * * * pAyayakasamAvalI rAhUna yA bahiNIsaha sukhopabhoga bhogata rahA' ase sAMgitale tevhA saMsArAta vAsanecyA AdhIna gelyAmuLe mANUsa AjJAnAne 'kasa-kase aghora pAtaka karato' te yA kathecyA dvArA jaMbU kumAra samajAvUna deta Ahe.) mahurAe nayarIe kuberaseNA gaNiyA / paDhamagabbhadohalakheiyA sA jaNaNIe tigicchagassa dNsiyaa| teNa bhaNiyA-jamalagabha.doseNa eIse paribAhA / natthi koi vAhidoso dIsaI / ' evamuvaladdhatthAya jaNaNIe bhaNiyA -'putti, pasavaNakAlasamae mA Ne sarIrapIDA bhavejjA) gAlaNovAyaM gavesAmi / tao nirAmayA bhavissasi / paribhogabAhAo ya na hohii / gaNiyANa ya kiM puttabhaMDehiM / tIe na icchiyaM / bhaNai-'jAyapariccAyaM karissaM / ' tahANumae ya samae pasUyA dAragaM dArigaM ca / jaNaNIe bhaNiyA 'ujjhijjaMtu tIe bhaNiya-'dasarAyaM tAva pUrijjau / ' / tao ya NAe duve muddAo kAriyAo, nAmaMkiyAo kuberadatto kuberadattA ya / aIe dasarAIe DaharikAsu nAvAsu suvaNNarayaNapUriyAsu choDhUNa jauNAnaI pavAhiyANi / kubhaMtANi ya bhaviyavvayAe soriyanayare paccUse dohiM inbhadAraehi diTThANi / dhariyAu naavaau| gahio egeNa dArago, ikkeNa dAriyA / sadhaNAI ti tu?hiM sayANi gihANi nIyANi tti / kameNa parivaDDiyANi pttjovvnnaanni| juttasaMbaMdho' tti kuberadattA kuberadattassa dinnA / kallANadivasesu ya vaTTamANesu vahusahIhiM vareNa saha jUyaM paojiyaM / nAmamuddA ya kuberadattahatyAo For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kamalAI kaddame saMbhavaMti * * * * * 17 gaheUNa kuberadattAe hatthe dinnA / tIse pecchamANIe sarisaghaDaNanAmao ciMtA jAyA 'keNa kAraNeNa manne nAmamuddAkArasamayA imAsi muddANaM / na ya me kuberadatte bhattAracittaM, na ya amhaM koI putvajjo eyanAmo suNijjai / taM bhaviyavvaM ettha rahasseNaM' ti citeUNa varassa hatthe do vi muddAu tthaaviyaao| ___ tassa vi passamANassa taheva ciMtA samuppannA ! so bahUe muI appeUNa mAusamIvaM gao / sA ya NeNa savahasAviyA pucchiyAtapae jahAsuyaM kahiyaM / teNa bhaNiyA-'ammo, ajuttaM tubbhehiM kayaM' ti / sA bhaNada-mohiyA mo, taM hou putta ! vahU hatthaggahaNamettadUsiyA / na ettha pAvagaM / / ahaM visajjehAmi dArigaM sgih| tava puNa disAjattAo paDiniyattassa visiTa saMbaMdhaM karissaM / ' evaM vottUNa kuberadattA sagihaM pesiyA / melIi vi jaNaNI taheva pucchiyA,toe jahAvattaM kahiyaM / sA teNa nivveeNa samANI pabvAiyA / pavattiNIe saha viharai / muddA ya NAe sArakkhiyA pavattiNivayaNeNa / visujjhamANacarittAe ohinANaM samuppannaM / Abhoio ya NAe kuberadatto kuberaseNAe gihe vttmaanno| 'aho ! annANadosa' tti citeUNa tesi saMbohanimittaM ajjAhiM samaM viharamANI mahera gyaa| kuberaseNAe gihe vasahi maggiUNa tthiyaa| tIe baMdiUNa bhaNiyA 'bhagavaIyo, ahaM kevalaM jAIe gaNiyA, na uNa samAyAreNa |jo sapayaM sukulavahu vva ekkapurisagAmiNI haM / asaMkiyA maha vshii| tA acchaha mama aNuggahaM kAUNaM ti / ThiyAo For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 * * * * * pAyayakUsamAvalI ya tAo tattha / tIse ya dArago bAlo sA taM abhikkhaM sAhuNIsamIve nikkhivai / tao tesiM khaNaM jANiUNa ajjA paDibohanimittaM dAragaM pariyaMdei 'baoNlaya, bhAyo si me devaro si me putto si me / savattiputto bhatijjAo si pittijjo si // 1 // jassa Asi putto so vi me bhAyA / bhattA piyA piyAmaho sasuro putto vi / / jIse gabbhajo si sA vi me mAyA / sAsU savittI bhAujjAyA piyAmahI vahU / / 3 / / saMca tahAvihaM pariyaMdaNayaM soUNa kuberadatto vaMdiUNaM pucchai "ajje, kaha imaM ca kassa viruddhamasaMbaddhakittaNaM / udAhu dAragaviNoyaNatthaM aajjamANaM bhaNiyaM / ' evaM pucchie ajjA bhaNai'sAvaga, saccaM eyaM meM tao ya NAe ohiNA didai tesi doNha vi jaNANaM sapaccayaM kahiyaM / muddA ya iNsiyaa| kabaradatto ya taM sauUNa jAtivvasaMvego 'aho! annANeNa apadaM kArio' tti vibhavaM dAragassa dAUNaM ajjAe kayanamokAro 'tumhehiM me kao paDiboho, karissaM attaNo patthaM' ti turiyaM niggao / sAhusamIve gahiyaliMgAjyAro aparivaDiyaveraggo tavo-- vahANehiM vigiTThahiM khaviyadeho gao devloyN| kuberaseNA vi gahiyagihivAsa joganiyamA sANukkosA tthiyaa| ajjA vi pavattiNIsamIvaM gyaa| ( sirisaMghadAsagaNi vAyagavirajhyAvasudevahiMDI pA.-1-10-12 ) 16 aKAHANI For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kulavahU (dhI jayasiMhasUri ne 'dharmopadezamAlAvivaraNa' nAmakadharma kathA graMtha kI racanA I. sa. 858 meM kI hai| isameM 98 prAkRta gAthAe~ haiN| unameM nirdiSTa kI gaI kathAe~ vivaraNa meM vistAra se kahI haiN| isameM gadya-padya mizrita aneka upadezAtmaka dharmakathAe~ haiN| yahA~ javAnI ke unmAda se vica. lita huI kulavadhU ko kartavyatatpara banA kara zIlapAlana meM kaise sthira kiyA, yaha kahA hai| zrI. jayasiMhasUrIMnI 'dharmopadezamAlAvivaraNa' yA dharmakathAgraMthAcI racanA i. sa. 558 madhye kelI. yAta maLa 98 prAkRta gAthA asUna gAthAMmadhye nirdiSTa kelelyA kathA vivaraNAmadhye vistArAne sAMgitalyA Aheta. yAta gadya-padyamizrita upadeza vajA aneka dharmakathA Aheta. yethe tAruNyasulabha unmAdAne vicalita jhAlelyA kulavadhUsa kartavyatatpara banavUna zIla pALaNyAta kase sthira kele Ahe, he sAMgitale Ahe.) puMDavaddhaNe nayare ego ibbhajuvANao saMpuNNajovvaNaM niyaya-2 jAyaM mottUNa gao desaMtaraM / samaikkaMtANi ekkArasa vAsANi / For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 20 * pAyayakusumAvalI annayA_sayalalogaummAhyajaNaNe kusumarayareNugabhiNe viyaMbhiyadAhiNANile sasucchaliyakalayale maNahacaccarisaddANaMdiyataruNayaNe payaTTe mahusamae sahiyAyaNaparivuDA gayA bAhirujjANaM bahU / didvANi siNehasAraM cakkavAyamihuNayANi dIhiyAe ramatANi, annattha ya sArasamihuNANi / pulaio haMsao haMsiyamaNito / tao kAmakovaNayAe vasaMtassa, rammayAe kANaNassa, rAgukkaDayAe pariyaNassa, agabhavavabhatthayAe gAmadhammANaM vigArabahulayAe jovvaNassa caMcalayAe iMdiyANaM, mahAvAhI dina paDiyamahAdukkho vibhio savvaMgio visamasaro / citiyaM ca NAe - voliNo teNa niccaeNa dinno avahI, na saMpatto, tA pavesemi juvANayaM kiMci / ' bhaNiyA eeNa vaiyareNa rahassamaMjUsiyAbhihANA ceDI / tIe bhaNiyaM , www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * } ettiyakAla parirakkhiUNamA sIlakhaMDaNa kuNasu / ko gopayammi buDui jarlAhi tariUNa bAlo vi vahue bhaNiyaM - 'hale, saMpayaM na sakkuNomi aNaMgabANaghAyaM, tA kimettha bahuNA / pavesesu kiMpi / ' tIe bhaNiyaM - 'jai evaM tA mA jhurasu sanIhiyaM / ' tao sAhio esa vRttaMtI sAsUe vi tIe saha kavaDakalahaM kAUNa bhaNiyA sAsU gharapAlaNassa joggA, tA parivajjasu savvaM tumaM / ' karemi bhe tIe vi bhatuNo / teNa bahU - ' vacche na esA tava ' evaM ' ti paDivanne nirUviyA savvesu gehakAyavvesu / tao For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra * " www.kobatirth.org * kulavahu 21 | reyaNIe caramajAme ubaTTiUNa taMdulAikhaMDaNapIsaNasohaNa raMdhaNaparivesaNAINi annANi ya aNegANi kAyavvANi jahannamajjhimuttamANi kareMtIe kusumAbharaNavatthataMbolavilevaNavisidvAhArAirahiyAe kameNa patto rayagIe paDhamajAmo / bhuttaM sIyalalukkhamaNuciyaM bhoyaNaM / accaMta khinnA pasuttA esA / evamaNudiNaM kareMtIe paNaTTarUvalAyataMbolavile vaNavam mahAe voliNoM koi kAlo / 'avasaro' tti kAUNa bhaNiyA dAsaceDIe- kiM ANemi purisaM / tIe bhaNiyaM 'hale, muddhiyA tumaM jA purisaM jhAyasi, majjha puNa bhoyaNe vi saMdeho / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * * kAlaMtareNa Agao bhattAro / kayaM vaddhAvaNayaM / tuTThA bahU saha guruNaM ti / eso uvaNao-jahA tIe kAyavvAsattAe appA rakkhio / evaM sAhuNA vi kiriyA nANANudvANeNaM ti / suyadevipasAeNaM suyANusAreNa sAhiyaM cariyaM / vahuyAe nisuNato appANaM rakkhae puriso || (zrIjayasiMhasUriviracitaM dharmopadezamAlAvivaraNaM (pA. 181-82 ) For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thAvaccAputtassa pavvajjA ( zvetAMbara-jainAgama ke aMga vibhAga meM 'nAyAdhammakahAo' ( jJAtAdharmakathA: ) nAma kA chaThA graMtha hai / isa graMtha meM medhakumAra, zailaka, bha. mallI, devakI Adi ke caritra diye haiN| tathA kUrmaka, tuMbaka cAra vadhUnoM, Adi kI rUpaka kathAeM bhI dI hai| yahA~ sthApatyAputra ne isa saMsAra meM jarA, roga mRtyu aTala hone ke kAraNa Atma-tAraNa ke lie dharma ke sivA dUsarA koI mArga nahIM hai isa lie 22 veM tIrthaMkara bhagavAna ariSTanemi ke caraNakamaloM meM bhagavatI dIkSA svIkAra kI' yaha batalAyA hai| zvetAMbara jainAgamAcyA aMgavibhAgAta 'nAyAdhammakahAo' (jJAtAdharma kathA: ) nAvAcA sahAvA graMtha Ahe. yA graMthAta meghakumAra zailaka, bhagavAnamallI, devakI, ityAdIMce caritra asUna kUrmaka tuMbaka, cAra sunAdi rUpaka kathAhI dilyA Aheta. mhAtArapaNa, roga, mRtyU anivAraNIya asalyA muLe dharmAzivAya mAtmatAraNa hoNAra nAhI mhaNUna sthApatyA putrAne bhagavAna ari. STanemI tIrthaMkaracyA caraNApAzI bhAgavatI dIkSA ghetalI, he sAMgitale Ahe.) For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thAvaccAttassa pavvajjA * * * * 23 tae NaM se kaNhe vAsudeve cAuraMgiNIe seNAe vijayaM hatthirayaNaM durUDhe samANe jeNeva thAvaccAe gAhAvaiNIe bhavaNe teNeva uvAgacchai / uvAgacchittA thAvaccAputtaM evaM vayAsI-mA NaM tumaM devANuppiyA, muMDe bhavittA pavvayAhi / bhuMjAhi NaM devANuppiyA, viule mANussae kAmabhoge mama bAhucchAyApariggahie / devANuppiyassa jaM kiMci AbAhaM vA vibAhaM vA uppAei taM savvaM nivAremi / ' tae NaM se thAvaccAputte kaNheNaM vAsudeveNaM evaM vutte samANe kaNhaM vAsudevaM evaM vayAsI-jai NaM devANuppiyA, jIviyaMtakaraNijjaM maccuM nivAresi jaraM vA sarIrarUvaviNAsaNi nivAresi, tae NaM ahaM tava bAhucchAyApariggahie viule. mANussae kAmabhoge bhuMjamANe viharAmi / ' tae NaM se kaNhe vAsudeve thAvaccAputteNaM evaM vutte samANe thAvaccAputtaM evaM vayAsI-'ee NaM devANuppiyA, duraikkamaNijjA no khalu sakkA subalieNAvi deveNa vA dANaveNa vA nivArittae, nannattha appaNo kammakkhaeNaM / ' tae NaM se thAvaccAputte kaNhaM vAsudevaM evaM vayAsI-jai NaM ee duraikkamaNijjA, no khalu sakkA subalieNAvi deveNa vA dANaveNa vA nivArittae, nannattha appaNo kammakkhaeNaM, taM icchAmi NaM devANuppiyA, aNNANamicchattaavirakasAyasaMciyassa attaNo kammakkhayaM kritte| tae NaM se kaNhe vAsudeve koDubiyapurise saddAvei, saddAvittA For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 * * * * * pAyayakusumAvalI thAvaccAputtasma nivakhamaNavihiM karittae ANavei / tae NaM se kaNhe vAsudeve thAvaccAputtaM purao kAuM jeNeva arahA bhagavaM ariTThaNemI teNeva uvAgacchai / thAvaccAputto bhagavao ariTThaNemissa aMtie AbharaNaM omuyai tae NaM sA thAvaccA gAhAvaiNI haMsalakkhaNeNaM paDagasADaeNaM AbharaNamallAlaMkAraM paDicchai aMsUNi viNimuMcamANI evaM vayAsIjaiyavvaM jAyA, ghaDiyavvaM jAyA, parakkamiyavvaM jAyA, assi ca NaM aTTha no pamAeyavvaM / ' tae NaM se thAvaccAputte purisasahasseNaM saddhi sayameva paMcamuTTiyaM loyaM karei jAva pabbaei / (nAyAdhammakahAo-paMcamaM ajjhayaNaM saMkSipta karake) For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir damayaMtIsayaMvarI (somapra mAcArya ne 'kumArapAlapratibodha' nAma kA graMtha 12 veM zataka meM likhA thaa| isame pA~ca prastAva hai / graMtha kI bhASA mukhyataH prAkRta hai / to bhI kucha kathAe~ saMskRta aura apabhraMza meM bhI likhI haiN| graMtha gadyapadyamizrita hai / khyAtanAma kalikAlasarvajJa hemacandrAcArya ne vividha kathAe~ kahakara gajarAta ke kumArapAla rAjA ko dharmapravatta kiyaa| yahA~ damayaMtI svayaMvara kA varNana nATayamaya aura bahuta rocaka DhaMga se kiyA hai| somaprabhAcAryAMnI kumArapAla-pratibodha' graMtha 12 vyA zatakAta lihilA. yAta pAca prastAva Aheta. graMtha mukhyataH prAkRtAta asalA tarI kAhI kathA saMskRta va apabhraMza bhASeta hI lihilyA Aheta. graMtha gadya padyamizrita Ahe. suprasiddha kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcAryAMnI yA niranirALyA kathA sAMgUna gujarAtacyA kumArapAlarAjAlA dharmapravRtta banavile. yethe damayaMtI svayaM - varAce nATyamaya suMdara varNana dile Ahe. ) For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26 * * * * * pAyayakasamAvalI atthi iha bhArahakhite kosaladesammi koslaanyrii| tattha ikkhAgukuluppanno niruvamanayacAyavikkamajutto nisaho nAma nivo / tassa suMdarIdevIkukkhisaMbhUyA jaNamaNANaMde duve naMdaNA nalo kUbaro ya / io ya vidabbhadesamaMDaNaM kuMDiNaM nayaraM / tattha arikarijUhasaraho bhImaraho raayaa| tassa sayalaMteurataruSuppha pupphadaMtI devI / tANaM visayasuhamaNuhavaMtANa samuppannA sayalatailokkAlaMkArabhUyA dhuuyaa| tIe tilao jAo sahajo bhAlammi taraNipaDibiMbaM / sappurisassa va vacchatthalammi sirivacchavararayaNaM / jaNaNIgabbhagayAe imIe mae savve veriNo damiya tti piuNA kayaM tIe damayaMti tti naam]| siyapakkhacaMdaleha vva savvajaNanayaNANaMdiNI pattA sA vuddhi samae samappiyA kalovajjhAyassa / AyaMse paDibiMbaM va buddhijuttAi tIi sylklaao| saMkatAo jAo ya sakkhimattaM uvajjhAo // pattA ya sA juvvaNaM / taM daTTha Na citiyaM jaNaNIjaNaehiM'esA asarisarUvA, vihiNo vinnANapagariso ya / tA natthi imIe samANarUvo varo / atthi vA tahavi so na najai / ao sayaMvaraM kAuM jutto|' tao pesiUNa dUe hakkAriyA rAyANo rAyaputtA y| AgayA gayatUrayarahapAikkapariyariyA te| nalo vi nirUvamasatto patto For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra damayaMtI sayaMvaro 27 tattha bhImanivaiNA kayasammANA ThiyA te pavarAvAsesu / karAvio kaNayamayakkhaMbhamaMDio sayaMvaramaMDavo / ThaviyAI tattha suvattasiMhAsAI / niviTThA tesu rAyANo / * www.kobatirth.org ( Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * etyaMtare jaNayAeseNa samAgayA pasariyapahAjAlabhAlatilayAlaMkiyA pubvadisa vva ravivibabaMdhurA pasannavayaNA punnimanisa vva saMpunnasa zisuMdarA dhavaladukUlanivasaNA sayaMvaramaMDavaM maMDayaMtI damayaMtI | taM daNa vimhiyamuhehi mahinAhehi sa cceva cakkhuvikkhevassa lakkhIkayA / to rAyAseNaM bhaddA aMteurassa paDihArI / kumarIe puro nivakumaravikkame kahiumADhattA // - * kAsinayarInareso eso daDhabhuyabalo balo nAma / varasu imeM jai gaMgaM tuMgataraMgaM mahasi daThThe || " damayaMtIe bhaNiyaM - 'bhadde, paravaMcaNavasaNiNo kAsivAsiNo suvvaMti, tA na me imammi ramai maNaM ti aggao gaccha / ' taheMva kAUNa bhaNiyaM tIe 'kuMkaNavaI nariMdo eso siMho ti berikarisiMho / variUNa imaM kayalIvaNesu kIlasu suhaM gimhe || ' damayaMtIe bhaNiyaM-'bhadde, akAraNakovaNA kuMkaNA,] tAna pAremi imaM pae para aNukUliuM / to annaM kahesu / ' aggao gaMtUNa bhaNiyaM tIe For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * * * * * pAyayakusumAvalI 'kamhIrabhUminAho imo mahiMdo mahiMdasamarUvo / kuMkumakeyAresuM kIliukAmA imaM varasu / ' kumaroe vuttaM-- bhadde, tusArasaMbhArabhIruyaM me sriiryN]| kiM na tumaM jANasi / to io gacchAmo' tti bhaNatI gaMtuNa aggao bhaNiuM pavattA paDihArI - 'esA nivo jayakoso kosaMbIe pahu purkoso| mayaradvayasamarUvo kiM tuha hariNacchi harai maNaM / / kumarIe vuttaM- 'kavijale, airamaNIyA varamAlA viNammaviyA / ' bhaddAe ciMtiyaM- 'appaDivayaNameva imassa nariMdassa pddiseho|' tao agge gaMtUNa vuttaM bhaddAe 'kalayaMThakaThi kaMThe kaliMgavaiNo jayassa khiva mAlaM / karavAlarAhuNA jassa kavaliyA verijsssinno||' kumarIe butta-tAyasamANavayapariNAmassa namo eyss|' tao bhaddAe aggao gaMtuNa bhaNiyaMta 'gayagamaNi vIramauDo gauDabaI tujjha ruccai kimeso| jassa kariniyaraghaMTAraveNa phuTTai ba baMbhaMDaM / ' kumarIe jaMpiyaM-'ammo ! erisaM pi kasiNabhesaNaM mANasANaM rUvaM hoi ti turiyaM aggao gaccha / vevai me hiyayaM / ' taoM Isi hasaMtI gayA aggao bhaddA jaMpiuM pattA For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir damayaMtIsayaMvaro * * * * * 'paumacchi paumanAhaM avaMtinAhaM imaM kuNasu nAhaM / sippAtaraMgiNItIrataruvaNe ramiumicchaMtI / / ' kumarIe vuttaM-'haddhi ! parissaMtamhi imiNA sayaMvaramaMDavasaMcaraNeNa, tA kicciraM ajja vi bhaddA jNpissi|' ciMtiyaM ca "bhaddAe-'eso vi na me maNamANaMdai tti kahiyaM kumarIe / tA aggaA gacchAmi' tti taheva kAuM jaMpiuM pavattA bhaddA 'eso nalo kumAro nisahasuo jassa picchiuM rUvaM / mannai sahassanayaNo nayaNasahassaM dhuvaM sahalaM / ' citiyaM vimhiyamaNAe 'damayaMtIe-'aho ! sayalarUvavaMtapaccAeso agasanniveso, aho] asAmannaM lAvaNNaM, aho ! udaggaM sohagaM, aho ! mahurimanivAso, vilAso / tA hiyaya, imaM pahuM 'paDivajjiUga pAvesu prasmapariosa ti / tao khittA nalassa kaMThakaMdale varamAlA / 'aho ! supriyaM, suvariyaM ti samuTThio jaNakalayo / ( zrIsomaprabhAcAryaviracitaH kumArapAlapratibodhaH pA. 47-50 ) For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir padumAvadI udaaNassa diNNA (bhAsa saMskRta nATakakAroM ke kula kA Adya puruSa hai isalie kAladRSTi se anapUjA kA mAna usako diyA jAtA hai / bhAsa kA samaya kauna sA hai isa bAre meM tIvra matabheda hai| saba aMtargata aura bahirgata AdhAroMse vaha bhagavAna mahAvIra aura bhagavAna gautamabuddha ina draSTAoM ke pazcAt lekina zUdraka-kAlidAsa ke pUrva ke samaya meM ho gayA hogaa| bhAsa nATakacakra meM teraha nATaka aura 'yajJaphalam' yaha nava upalabdha nATaka bhAsa ke nAma para calate haiN| usane 'dUtavAkyam' 'urUbhaMga' Adi ekAMkI nATaka prAraMbhI avasthA meM tathA 'pratimA'. 'svapnavAsavadattam', Adi prauDha nATaka pazcAt kAla meM likhe hoMge / saba dRSTi se utkRSTa svapnavAsavadattam' nATaka ne bhAsa ko ciraMjIvatva pradAna kiyA hai| yahA~ vatsarAja upayanarAjA kI priya samrAjJI vAsavadattA ajJAtAvasthA meM thI, taba usI ke sAmane padmAvatI rAjakanyA kA vivAha rAjA udayana se karane kI vArtA use milatI hai| yaha mArmika prasaMga bhAsa ne atyaMta kauzalya se citrita kiyA hai / isa pATha kI bhASA zaurasenI hai| ___ saMskRta nATakakArAMcyA kulAcA AdyapuruSa mhaNUna kAladraSTayAcA agrapUjecA mAna bhAsAkaDe jAto bhAsAcyA kAlAsaMbaMdhI tIvra matabheda Aheta For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir padumAvadI udaaNassa diNNA * * * * * 31 sarva aMtargata va bahirgata purANyAMcA vicAra karatA to bhagavAna mahAvIra va bhagavAna gautamabuddha yA draSTayAMcyA naMtara paraMtu zUdraka, kAlidAsAMcyA pUrvIcyA kALAta hoUna gelA asAvA, bhAsa nATakacakrAtIla terA nATake va yajJaphalam' he navIna upalabdha nATaka hI bhAsAcyA nAvAvara moDatAta. tyAne 'dUtavAkyam', 'urUbhaMga' Adi ekAMkI nATake suravAtIsa; tara 'pratimA' 'svapnavAsavadattam' Adi prauDha nATake akherIsa lihilI asAvIta. sarva dRSTayA utkRSTa asalelyA 'svapnavAsavadattam' nATakAne bhAsAsa ciraMjIvatva miLavUna dile Ahe. yethe vatsarAja udayanarAjAcI priya rANI vAsavadattA ajJAtAvastheta asatAnA ticyA samoraca padmAvatIcA udayanarAjAzI vivAha karaNyAce TharalyAcI vArtA tilA kaLate. hA mArmika prasaMga bhAsAne moThyA kauzalyAne raMgavilA Ahe. yA pAThAtIla bhASA zaurasenI Ahe. (tataH pravizati ceTI / ) ceTI+ ( AkAze ) kuMjarie, kuMjarie, kuhiM kahiM bhaTTidAriA paidumaavdii| (zrutimabhinIyU), ki bhazAsi 'esA bhaTTidAriA mahivAladAmaDavassa passI kuduaiNa kIladi' tti / jAva bhaTTidAriaM upasaippImi / (parikramyAvalokya) ammo, iaM bhaTTidAriA ukAradakaNNecaulaeMNU vAAmasajAdasedabiMduviittideNa parisaramaNIasaNe" muhaNa kaMdueNakIlaMto ido evva aaacchdi| jAva uvasappissaM / (niSkrAntA) iti pravezakaH / tyAnaMtara taza ) (tataH pravizati kandukena krIDantI padmAvatI saparivArAvAsavadattayA saha / ) For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 * * * * * pAyayakasumAvalI vAsavadattA-halA, eso de kaMduo / asane yAveLI padmAvatI-ayye, bhodu dANi ettaN| vAsavadattA-halA, adiciraM kaMdueNa, kIliaM ahiasaMjAdarAA parapheraA via de hatthA sNvuttaa| gheTI-koladu, kIladu dAva bhttttidaariaa| NivvattIadU dAva aaM kaNNAbhAvaramaNIo kaalo| padmAvatI- ayye, kiM dANI maM ohasi, viNijjhAasi / vAsavavattA-hi Nahi / halA, adhikaM ajja sohasi / abhido via de ajja varamuhaM pekkhAmi pAhata. pramAvatI-avehi / mA dANi maM ohasa / vAsavadattA-esamhi tuNhiA bhavissamahAseNavahU / padmAvatI-ko eso mahAseNo NAma / vAsavadattA-asthi ujjaiNIe rAA pajjoo NAma / tassa balA. parimANa NivvuttaM NAmaheaM mahAseNo tti / celI-bhaTTidAriA teNa raNNA saha sabaMdha nnecchdi| vAsavadattA -aha keNa khu dANiM abhilasadi / ceTI-atthi vaccharAo udaaNo NAma / tassa guNANi bhaTTidAriA abhila sdi| For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir padumAvadI udaaNassa diNNA * 33 vAsavadattA - (Atmagatam) ayyauttaM bhattAraM abhilasadi / ( prakAzam) keNa kAraNeNa / ceTI - sAkkosa tti | vAsavadattA - ( Atmagatam ) jANAmi, jANAmi / aaM vi jaNo evvaM ummAdido / ceTI- bhaTTidArie, jadi so rAA virUvo bhave- vAsavadattA - hi hi / daMsaNIo evva / padmAvatI - ayye, kahaM tuvaM jANAsi / `vAsavadattA-(Atmagatam) ayyauttapakkhavAdeNa adikkato smudaaaaro| kiM dANi karissaM / hodu diTTha / (prakAzam) halA, evvaM ujjaiNIo jaNo maMtedi / padmAvatI - jujjai / Na khu eso ujjaiNIdullaho / savvajaNamaNobhirAmaM kha sobhaggaM NAmaM / ( tataH pravizati dhAtrI / ) dhAtrI - jedu bhaTTidAriA / bhaTTidArie, diSNA si / vAsavadattA ayye, kassa dhAtrI - vaccharAassa udaaNassa / vAsavadattA - aha kusalI so rAA / For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 * * * * * pAyayakusumAvalI dhAtrI-kusalI / so iha Aado / tassa bhaTTidAriA paDicchidA A vAsavadattA-accAhidaM / dhAtrI-kiM ettha accaahidN| vAsavadattA-Na hu kiM ci / taha NAma saMtappia udAsINo hodi tti| dhAtrI-ayye, AamappahANAmi sulahapayyavatthANANi mahApurusahia ANi hoti / vAsavadattA-ayye, sa evva teNa varidA / dhAtrI-Nahi Nahi / aNNappaoaNeNa iha Aadassa abhijaviNNA NavarorUvaM pekkhia sa eva mahArAeNa diNNA / vAsavadattA-(Atmagatam) evvaM / aNavaraddho dANiM ettha ayyutto| aparAceTI-(pravizya) tuvaradu tudaradu dAva ayyA / ajja evva kila sobhaNaM NakkhattaM / ajja evva koduamaMgalaM kAdavvaM ti amhANaM bhaTTiNI bhaNAdi / vAsavadattA-( Atmagatam ) jaha jaha tuvaradi, taha taha aMdhIkaredi me hia| dhAtrI--edu, edu bhttttidaariaa| ( niSkrAntAH sava / ) (bhAsakRtam svapnavAsavadattam-dvitIyo'GkaH) For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mukkhattaNassa pAhuDo (ghanazyAma apaneko 'mahArASTracuDAmaNi' kahatA thA aura kaMTharava 'upAdhi lagAtA thaa| usakA samaya I. sa. 1700 se 1750 taka thA / vaha mahAn graMthakAra thaa| usane 18 veM varSa lekhana zurU kiyA aura 64 graMtha saMskRta meM, 20 prAkRta meM aura 25 marAThI meM likhe haiM aisA usane kahA hai| rAjazekhara ke 'karpUra maMjarI' ke sadRza usane 'AnaMda suMdarI' nAma kA saTTaka likhA hai / yahA~ vidUSaka apanI mUrkhatA se bAgha kA citra dekhakara bhayabhIta hotA hai aura dUsare ko bhI bhayabhIta karatA hai / bAgha kA nAma sunate hI AnaMdasuMdarI cillAkara rAjA ko AliMgana detI hai / vidUSaka kI mUrkhatA se hI rAjA ko usakA AliMgana sukha milatA hai ; isalie rAjA apane hAtha se ratnajaDita suvarNakaDA pAritoSika ke rUpa meM detA hai| yaha prasaMga nATakakArane bahuta vinodapUrNa DhaMgase citrita kiyA hai| isameM gadyamAga zaurasenI aura padyabhAga mAhArASTrI meM likhA hai| svata:lA ' mahArASTracUDAmaNI' mhaNavUna gheUna ' kaMThI raba' biruda vAparaNArA ghanazyAma hA kavI i. sa, 1700 te 1750 yA kALAta hoUna gelA to mahAna graMthakAra asUna tyAne vayAcyA 18vyA varSAM pAsUna lekhaNAsa suravAta kelI. tyAne 64 graMtha saMskRtAta, 20 prAkRtAta va 25 marAThIta lihile For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pArA vidUSakaH - maha vitti bhagaha / * 36 pAyaya kusumAvalI ase tyAne mhaTale Ahe. rAjazekharacyA karpUra maMjarI pramANeca tyAne AnaMdasuMdarI' nAvAce saTTaka lihile. yethe vidUSaka ApalyA mUrkhapaNAne vAghAce citrapAhuna ghAbarato va dusanyAlAhI ghAbaravito. vAghAce nAva kADhatAca AnaMdasuM - darI kiMcALUna rAjAlA miThI mArate. vidUSakAcyA yA mUrkhapaNAneca rAjAlA ticyA dRDhAliganAce sukha miLate, mhaNUna to ApalyA hAtAtIla ratnajaDita sonyAce kaDe tyAsa bakSIsa deto. nATakakArAne hA prasaMga atyaMta vinodapUrNa raMgavalA Ahe. yAtIla gadyabhAga zaurasenIta tara padyabhAga mahArASTrI bhASeta Ahe. ) rAjA ke uNa duve ede | vidUSakaH - eso kaMcuI, esA uNU dAI / rAjA - (upasRtya) avi kusalaM dhattIcaNaM / kasa jyAmuLe ubhau - (svagatam) kahaM mahArAoM jevva samAdI / ( prakAzam ) mahArAassa pAakamalaNihAlaNeNa / bhArata mI. yAveLI pratihArI- ayya, kUhaM ahiMdo vi makkaDace paaDesi / mhaNU sudI vyAku vidUSakaH - huM dANi mA kavi bhaNa, khuhApisAAvidrohi / ThevalelI pratihArI - vittaM ThAi majjha hatthammi / * vizAla mandArakaH - Na hu pisAo pisAo rA)) bAhai i rAjA - mA taha jaMpa, bramhaNo khu / rAhAtArA vidUSakaH- (sakrodhame) TharAvasada, puNo vi ekkavAraM bolla / mandArakaH - kiM tuha tAdo mero Na jAdoM / jhAra vidUSakaH- ke' saMNihANo mahArAassa vaassatAdaM dUsesi / piMgalakaH tuvaM kahaM mahArAassa kaMcuiNaM uvAlahasi / For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir GIRAIL mukkhattaNassa pAhuDo * * * * * 37 vidUSakaH-piMgalaa, bhattArassa piasahaM mamaM mA avamaNNasu / (piMgalako lajjate / ) pratihArI-ajja, kiM ti tumaM dhaNidharajAmAaro via bamhaNa baTTakI via turukkaposi avIsakadda via roigomAU via svvloaNddssi| lokAnA .. vidUSakaH-kukkuro baDabaDai, rAA AaNNedi / dhAtrIkaJcukinau-jaM bamhaNasiromaNI aannvedi|| AnandasundarI-- (svagatam) aho bamhaNassa ashaaariattnnN| / rAjA--(janAntika) vAssa, aMteuraM gadua rahassadAe maMdAra___akaMcuiNaM pccaarehi| vidUSakaH-taha / (iti niSkramya tena saha pravizati / ) mandArakaH-(zramamabhinIya skhalananATikatena) kahaM paiTThANaM ThakkAmi / (nizvasya upasRtya) jedu bhttttaa| vidUSaka:-(samantAdavalokayan uccakaiH bho vagdho vagyo / ( AnandasundarI sasaMbhramaraNaraNikaM rAjAnamAliMgati / dhAtrIkuraMgako mandArakazca bhayaM nATayanti / ) pratihArI--kiM evaM uvaTThiaM / ( mandArako dizo nibhAlayana daNDa-4 ___ madho ghaTTayati / ) vidUSaka:- (kaNThe yajJasUtraM badhnan) kahiM Nu khu dhAvAmi / rAjA-huM mukkha, kahaM paDighaDiaM bhmo| vidUSakaH-saccaM pekkhaNijjaM khu| mandAraka:-NaM maha vibhaMtI jAdA / For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra * taha hi, www.kobatirth.org 38 rAjA - ( sparzasukhaM nATyan ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * sasiarapajjharaMtacaMdakaMto caNaahimaMvihicaMdaNaM vA // suraulapagido suhAraso kiM piajaNaphaMsavasA gaM hoi evvaM // mandArakaH kattha bhAe so vaggho / vidUSakaH - saMgIdasAlAduvAraalovaribhAammi | pAyayakusumAvalI aMgesuM pahuviaIlaphulamuddA DolesuM sarasasaroakosalacchI / muttIe NavavarisApaodakiccaM citte me uNa parabramhamoasAro // rAjA -- ahaha, mukkheNa cittavagdhaM pekkhia tumhi kolAhalo kio vidUSaka (svagatam ) kiM Nu khu imassa UNattaNaM paraM du gallUraNAdia Natthi / ( prakAza saroSam ) bhI diggho si jaM maha pAhAveNa AliMgaNaM patto vi evvaM maMtesi / rAjA - ( saharSam ) tuha pAhAo ( iti vidUSakAya maNivalayamapayati / vidUSaka -- (kare dhRtvA ) bho ahaaM vi addhamahIsavvabhomo rAjA - taM kahaM / vidUSakaH-jaM tue saha maha vi ekkaM hatthakaDaaM For Private And Personal Use Only ( ghaNassAmaviraiA ANaMdasuMdarI - 1 pA. 14-16) *3* Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir namukkArappabhAvo (isa pATha meM paMcanamaskAra maMtra kA mahattva tathA prabhAva batalAne vAle kucha zloka vividha graMthoM se cuneM haiM / yA pAThAta paMcanamaskAra maMtrAce mahatva va prabhAva varNana karaNAre kAhI zloka vividha graMthAtUna nivaDUna ghetale Aheta.) namo paramapUyArahANaM arihaMtANaM / namo suhasamiddhANaM siddhANaM / namo paMcavihAyAramAyaraMtANaM AyariyANaM / namo sajjhAyajjhANarayANaM uvajjhAyANaM / namo mokkhasAhagANaM sAhUNaM // 1 // ( bAravaIviNAso ) eso paMcaNamoyAro savvapAvapaNAsaNo / maMgalesu ya sabbesu paDhamaM havai maMgalaM // 2 // (mUlAcAraH) suciraM pi tavo taviyaM niccaM caraNaM suyaM ca bahupaDhiyaM / jai tA na namokkAre rai tAo taM gayaM vihalaM // 3 // (zrInamaskArabRhatphala) tAva na jAyai citteNa citiyaM patthiyaM ca vAyAe / kAeNa samADhataM jAva na sario namukkAro // 4 // (zrImahAnizIthasUtra) For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40 * * * * * pAyayakusumAvalI esa namukkAro saraNaM saMsArasamarapaDiyANaM / kAraNamasaMkhadukkhakkhayassa heU sivapahassa / / 5 / / kallANakappataruNo avajjhavIyaM pyNddmaayNddo| bhavRhimagirisiharANaM pakkhipahU pAvabhuyaMgANaM / / 6 // ( vRddhanamaskAraphala ) vAhijalajalaNatakkaraharikarisaMgAmavisaharabhayAiM / nAsaMti takkhaNeNaM navakArapahANamaMteNaM / / 7 / na ya tassa kiMci pahavai DAiNiveyAlarakkhamAribhayaM / navakArapahAveNaM nAsaMti ya sayaladuriyAiM // 8 // hiyayaguhAe navakArakesarI jANa saMThio nicca / kammaTThagaMThidoghaTTaghaTTayaM tANa prinnttuN|9|| (karakaMDucariyaM) jiNasAsaNassa sAro caudasapubbANa jo smuddhaaro| jassa maNe navakAro saMsAro tassa kiM kuNai // 10 // (laghunamaskAraphala) navakArao anno sAro maMto na asthi tiyloe| tamhA hu aNudiNaM ciya paDhiyabbo paramabhatIe / / 11 / / - (zrAddhadinakRtyasUtram) bhoyaNasamae sayaNe vibohaNe pavesaNe bhae vasaNe / paMcaNamukkAraM khalu sumarijjA savvakAlaM pi // 12 / / (upadezataraMgiNI) For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vajjAlaggaM (paraMparAse mAnA jAtA hai ki 'vajjAlaggaM' kA kartA jayavallabha hai; lekina tIsarI gAthA se 'jayavallabhaM vajjAlaggaM' yahI isa graMtha kA nAma hai aisA spaSTa hotA hai / 794 veM gAthA meM kahA hai ki 'vajjAlae sayalaloyabhiTrie' saba logoM ko abhilaSaNIya vajjAlaggaM kA nAma jayavallabha jagavallabha hai yahI siddha hotA hai| vajjAlaggaM ke saMskRta chAyAkAra ratnadeva ne (I. sa. 1336) apanI TIkA meM 'isakA kartA zvetAMbara jaina thA aisA kahA hai| vaha 14 veM zataka ke pUrva huvA hogA aisA anumAna kiyA jAtA hai / hAla kI 'gAhAsattasaI' (gAthAsaptazatI) meM sirpha eka hI gAthA meM zabda dvArA eka hI prasaMga kA hubaha citra diyA hai / lekina vajjAlaggaM meM ekatra hI viSaya para aneka gAthAoM kA saMgraha kara viSaya spaSTa kiyA hai| bajjA yAne paddhati aura vajjAlaggaM kA artha hai eka hI viSaya para aneka gAthAoM kA saMgraha / isameM sodAra, gAhA kavva, sajjaNa dujjaNa, sevaya. bhamara, guNa, caMdaNa, Adi viSayoM para 795 gAthAoM kA saMgraha hai| yahA~ dINavajjA' meM dIna manaSya kI yAcaka vRtti, siMhavajjA' me zera kI svataMtra parAkramI vRtti, tathA 'caMdanabajjA' meM paropakArI sajjana ke samAna caMdana kI paddhati dI hai| For Private And Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 42 * * * * * pAyayakusumAvalI paraMparene 'vajjAlamgaM' cA kartA jayavallabha mAnalA jAto. paNa tisar2yA gAthevarUna 'jayavallabha vajjAlaggaM' heca yA graMthAce nAva asalyAce disUna yete. 794gAyeta 'vajjAlae sayalalora bhiTTie-sarva lokAMnA abhilaSaNIya azA 'vajjAlagaMce nAva 'jayavallabha' jagavallabha hoya heca siddha hote. yAvara saMskRta chAyA lihiNAr2yA ratnadevAne (i.sa' 1336) yAcA kartA zvetAMbara jaina hotA ase sAMgitale Ahe. 14vyA zatakAcyA agodara hoUna gelA asAvA ase anumAna kele jAte. hAlAcyA gAhAsattasaI' (gAthAsaptazatI) madhye kevala ekAca gAveta ekA prasaMgAce hubehuba zabdacitra rekhATale Ahe. paraMtu vajjAlaggaMmadhye ekAca viSayA varIla aneka gAthAMcA saMgraha karUna to viSaya spaSTa kelA Ahe. 'vajjA' mhaNaje paddhatI ANi 'vajjAlaggaM' mhaNaje ekAca viSayAvarIla aneka gAthAMcA kelelA saMgraha. yAta soyAra gAhA, kavva sajjana, dujjana, sevaya bhamara, muNa, caMdaNa, Adi viSayAvara subhASitavajjA 795gAthAMcA sagraha Ahe yethe dInavajjA madhye dIna manuSyAco yAcakavRttI, "siMhavajjeta' siMhAcI svataMtra parAkramI vRttI ANi caMdana bajjata paropakArI sajjanApramANe caMdanAcI paddhatI varNilI Ahe.) ( a ) dINavajjA parapatthaNApavanaM mA jaNaNi jaNesu erisaM puttaM / / uyare vi mA dharijjasu patthaNabhaMgo kao jeNa / / 1 / / tA rUvaM tAva guNA lajjA saccaM kulakkamo tAva / tAva cciya ahimANo dehi tti na bhaNNae jAva / / 2 / / tiNatUlaM pi hu lahuyaM dINaM daiveNa nimmiyaM bhuvaNe / vAeNa ki na nIyaM appANaM patthaNabhaeNa // 3 // For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir valjAlaggaM tharatharatharei hiyayaM jIhA gholei kaMThamajjhammi / nAi muhalAvaNNaM dehi tti paraM bhaNatassa // 4 // * kisiNijjaMti layaMtA udahijalaM jalaharA payatteNa / dhavalIhuti hu detA detalayaMtaMtaraM peccha // 5 // (ma ) sIhavajjA kiM karai kuraMgI bahusuehi vavasAyamANarahiehi / ekkeNa vi gayaghaDadAraNeNa siMhI suhaM suvai // 6 // jAivisuddhA namo tANa maiMdANa ahaha jiyaloe / je je kulammi jAyA te te maya kuMbhaniddalaNA // 7 // mA jANaha jai tuMgattaNeNa purisANa hoi soMDIraM / maho vi mado karivarANa kuMbhatthalaM dalai // 8 // befor fva raNuppannA bajjhati gayA na ceva kesariNo / saMbhAvijjai maraNaM na gaMjaNaM dhIrapurisANaM // 9 // susieNa nihasieNa vi taha kaha vi hu caMdaNeNa mahamahiyaM / sarasA vi kusumamAlA jaha jAyA parimalavilakkhA ||10|| parasuccheyapaharaNeNa nihasaNe neya ujjhiyA payaI / caMdaNa sannayasIso teNa tumaM vaMdae loo // 11 // For Private And Personal Use Only 43 (ra) caMdaNavajjA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * * * * * * pAyayakasamAvalI uttamakulesu jammaM tuha caMdaNa taruvarANa majjhammi / dujjIhANa khalANa ya niccaM ciya teNa aNuratto // 12 // ekko cciya doso tArisassa caMdaNadumassa vihighddio| jIse duTThabhuyaMgA khaNaM pi pAsaM na mellaMti / / 13 / / bahutaruvarANa majjhe caMdaNaviDavo bhuyaMgadoseNa / chijjai nirAvarAho sAhu vva asAhusaMgega / / 14 // 6133-137, 200-203, 728-732) For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 ujjalamIlo dahamuho ( zrIvimalasUri ne maryAdApuruSottama rAmacandra ke caritra para 'paumacariyaM ' ( padmacaritram ) nAma kA prAkRta graMtha likhaa| ve I. sa. ke pahale tIna zataka ke avadhi meM ho gaye hoNge| 'paumacariyaM' meM 118 parva haiM aura 2000 ke Upara zloka haiN| rAvaNamahArAja rAkSasavaMzIya vidyAdhara rAjA laMkA meM rAjya karate the| ve 63 zalAkApuruSa meM prativAsudeva the| sirpha sItAharaNa kA doSa chor3a diyA jAya, to ve ujjvala cAritrya ke the, yahI isa pATha se jJAta hotA hai / zrIvimalasUrIMnI maryAdApuruSottama rAmacaMdrAMcyA caritrAvara 'pauma. ca rayaM' ( padmacaritram ) nAvAcA prAkRtAta graMtha lihilA. te i. sa. cyA pahilyA tIna zatakAta kevhA tarI hoUna gele asAveta. 'paumacariyaM' madhye 118 parva asUna 2000 vara zloka Aheta. rAvaNamahArAja rAkSasavaMzIya vidyAdhara rAjA asUna laMkemadhye rAjya karIta hote. te 63 zalAkApuruSAta prativAsudeva hote. kevaLa sItAharaNAcA doSa soDUna dilA tara te ujjvala cAritrazIla hAte. heca yA pAThAta disUna yete. ) For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 46 * * * * * pAyayakusumAvalI etthaMtarammi jo so Thavio iNdnnlogpaalte| nalakubbaro ti nAma dullaMghapUre parivvasai // 1 // aha teNa aggipauro pAyAro joyaNA sayaM rio| jaMtANi bahuvihANi ya riubhaGgajIyaMtanAsANi // 2 // gaMtUNa naMdaNavaNaM vaMdittA ceiyANi bhAveNaM / puNaravi ya paDiniyatto dahavayaNo niyayaAvAsaM // 3 // sannaddhabaddhakavayA pahatthapamuhA bhaDA balasamaggA / pesei gahaNaheuM dullaMghapuri dahaggIvo / / 4 / / pattA pecchaMti puri samaMtao jalaNatuMgapAyAraM / jaMtesu aidullaMghaM bhayajaNaNaM sattusuhaDANaM / / 5 // aha veDhiyaM samatthaM allINA rakkhasA kaucchAhA / hammaMti verieNaM bahuvivijjApaogehiM / / 6 / / mArijjatehi tao rakkhasasuhaDehi pesio puriso| gaMtUNa sAmiyaM so bhaNai pahU me nisAmehi / / 7 / / DajhaMti alliyaMtA savvatto dhagadhagaMtajalaNeNaM / mArijjati pahuttA jaMtesu karAlavayaNesu // 8 // soUNa imaM vayaNaM laMkAhivamaMtiNo maipagabmA / niyayabalarakkhaNa? jAva uvAyaM viciteti // 9 // tAva ya ubaraMbhAe dUI nalakubbarassa mhilaae| saMpesiyA ya pattA dahamuhanehANurattAe / / 10 / / For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 47 ujjalasIlo dahamaho * * * * kAUNa sirapaNAmaM egaMte bhaNai rAvaNaM duii| jeNa nimitteNa pahU visajjiyA taM nisAmehI // 11 // nalakubba rassa mahilA uvaraMbhA nAma atthi vikkhaayaa| tAe visajjiyA hu nAmeNa vicittamAlA haM // 12 // sA tujjha darisaNussuyahiyayA ciMtei pemasaMbadhA / nibbharaguNANurattA kuNasu pasAyaM darisaNeNaM / / 13 // ThaiUNa do vi kaNNe rayaNAsavanaMdaNo bhaNai evaM / visaM paramahilaM pi ya na rUvamaMtaM pi pecchAmi / 14 / / ihaparaloyaviruddhaM paradAraM vajjiyabvayaM niccaM / ucchiTThabhoyaNaM piva nareNa daDhasIlajuttaNaM // 15 // nAUNa duikajjaM bhANio maMtIhi tatva kusalehiM / aliyamavi bhAsiyavvaM appahiyaM parigaNaMtehiM / / 16 // tuTThA kayAi mahilA sAmiyabheyaM karejja nayarassa / sammANadinapasarA sabbhAvaparAyaNA hoi / / 17 // bhaNiUNa evameyaM dUI vi visajjiyA dahamaheNaM / gaMtUNa sAmaNIe sAhai saMdesayaM savvaM / / 18 / / suNiUga ya uvaraMbhA vayaNaM dUIe niggayA turiyA / pattA dasANaNaharaM tattha paviTThA suhAsINA / / 19 / / bhaNiyA ya dahamuheNaM bhadde ki ettha raisuhaM raNe / na ya hoi mANiyavyaM dullaMghapuraM pamottUNaM / / 20 // For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 * * * * * pAyayakusumAvalI kA tAyadA lagA. dI zAna soUNaM uvaraMbhA taM vayaNaM mahuramammaNullAvaM / dei bhayaNAurA sA vijjA AsAliyA tassa / / 21 // taM pAviUNa vijjaM dahRvayaNo sabvaibalasamaNa / dullaMghapuranisesa gaNa haraI pAyoraM // 22 / / soUNa rAvaNaM so semagiya nAsiyaM ca pAyAraM / ahimANeNa ya rAyA viNiggao kubbaro sahasA // 23 // dAmadusuma sA kAlI. aha jujjhiu~ parvatoM samaya ciya rakkhasehi saMgAme / sarasattikoMtatogabhiokkhipatasaMghAe / / 24 / / doghAnITAta maMdhAbhasye ,aha dAruNammi jujjhe vaTTate suhddjiivnaasyreN| gahio bihIsaNeNaM nalakubbarapatthivo samare // 25 // laMkAhiveNa bhaNiyA uvaraMbhA maha tumaM gurU bhadde / "jaMdesi balasamiddhaM vijja AsAliyaM nAma / / 26 / / padamabhUmI uttamakulasaMbhUyA jAyA vi ya sUdarIe gabbhammi / kAsaddhayassa duhiyA sIlaM rakkhaMtiyA hohi / / 27 / / . ajja vi tujjha piyayamo jIvai bhadde sarUvalAyaNNa eeNa saha visiTTha bhuMjasu bhoe ciraM kAla / / 28 / / saMpUiUNa mukko rAyA nalakubbaro dahamuheNaM / amaNiyadosa vibhauA jai bhoge sa maM tIe / / 29 // ( sirivimalasUriviraiyaM paumacariyaM-12: 38, 45 - 72 ) rAmA. padabhamata. For Private And Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 13 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bohi dullaha kahA (lakSmaNagaNi ne 7 veM tIrthaMkara bhagavAn supArzvanAtha ke caritra para 'supAsaNAha cariyaM' nAma kA prAkRta meM graMtha likhA hai / usameM zrAvaka dharma ke aNuvrata, guNavrata tathA zikSAvratoM ke pratyeka aticAra para aneka kathAe~ likhI haiN| bodha kitanA durlabha hai yaha dikhAne ke lie yahA~ eka kaMjUsa zrImAn kI kayA dvArA atyaMta mArmikatA se dikhAyA hai / lakSmaNagaNIMnI 7 veM tIrthaMkara bhagavAna supArzvanAthAMcyA caritrAvara 'supAsaNAhacariyaM' nAvAcA prAkRtAta graMtha lihilA Ahe. tyAta zrAvakAcI aNuvrate, guNavrate va zikSAvrate ANi tyAMcyA pratyeka aticArAvara aneka kathA sAMgitalyA Aheta. yethe bodha miLaNe kitI durlabha Ahe he ekA kaMjUSa zrImaM tAcI jIvana kathA deUna moThyA mArmika paNe dAkhavale Ahe.) yetheca ittheva asi seTThI sAgaradatto tti nAma daviNaDo / aidaviNa rakkhaNajjaNaparAyaNo savvakAlaM pi / / 1 / / aha annayAya maMtei niyataNayaM sohaDaM jahA baccha I dukkheNa imA lacchI samajjiyA jANasi tumaM pi // 2 // For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 50 * * * * * pAyayakusumAvalI tamhA kIrau rakkhA imIe bAhiM gihassa dUrammi / gehammi ThiyA saMtI sAhINA savvaloyassa // 3 // sAyAta tA peyavaNe gaMtuM nihaNijjau kammi rahapaesammi / AvaigayANa jeNaM sAhijjaM kugai amha imA / / 4 // evaM rahammi maMtivi taNaeNa sama gao masANammi / khaNiUNa guruM gattaM nihaNaMti tahiM daviNakalase / / 5 / / pUreUNaM gattaM bhaNio to seTThiNA imaM tnno| putta paloesu tumaM gaMtuM savvaM pi disicakkaM / / 6 / / jai puNa keNa vi diTTa havijja so bhaNai tAya / niuNo taM aibhIsaNe masANe rayaNIe ei ko ettha / / 7 / / to bhaNai piyA sunirUviyassa iha hoi vaccha ko doso| iya bhaNie putteNaM gaMtUNa nirUviyaM savvaM // 8 // diTTo to kappaDio paDio mayakhiDDaeNa gycetto| sAsaM niraMbhiUNaM davaTThANaM paloyaMto / / 9 / / teNAgaMtuM kahiyaM gayasAso ko vi ciTThae tattha / to seTThiNA vi bhaNiyaM jai puNa so davvalobheNa // 10 // sunilaMbhiUNa sAsaM paDio mayakheDDayaM viheUNa / tA ki pi tassa aMga chettuM churiyAe lahuM ehi // 11 // iya kahie takkaNNaM chettUNa samAgao tao bhnnio| bIyaM pi chiMda savaNaM jai puNa dhutto iya sahei / / 12 / / For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bohidullaha kahA * * * * * 51 teNa vi taheNa vihiyaM chinnA nAsA vi o?uDasahiyA / teNa vi savvaM sahiyaM dabvaTThA jeNa iya bhaNiyaM // 13 // taM natthi jaM na kuvvaMti pANiNo sAhasaM daviNakajje / niyajIviyaM pi viccaMti kiM puNo cheyaNaM taNuNo // 14 // to kappaDiyaM maDayaM kaliUNa gao gihammi so seTThI / suyaparikalio itto kappaDieNAvi hu jhaDatti // 15 / / u8UNaM gahiyaM taM davvaM goviyaM ca annattha / gahiuM kittiyamettaM patto nayarammi giNhei // 16 // vatthAgarukappUrappamuhAiM nivasaNeNa suhumeNa / pacchAiyalayaaMgo vilasai vesANa gehesu // 17 // aha annayA ya so vi hu gacchai ujjANe / moyagamaMDagavaDayAiM nei tatthappaNA saddhi // 18 // nayarassa pAulAI vi teNaM saddAviyAiM savvAiM / hiTTho tANa payacchai bhoyaNavatthAiyaM savvaM / / 19 // taha maggaNANa jammaM girANa dINAiyANa vi jahicchaM / te vi hu tuTThA vaNNaMti kaNNanAmaM viheUNa // 20 // to jaNaparaMparAe taM souM tassa saMkio settttii| mama davvaM no gahiyaM taTThANAo imeNaM ti // 21 // jai puNa so kappaDio taiA sAsaM niraMbhiraM thkko.| iya citaMto tassa vi paloyaNatthaM gao tattha // 22 // pApI For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 52 * * * * * pAyayakusumAvalI pecchai ya tayaM kuMkumapiMjariyaM vesaloyapariyariyaM / varavatthapihiyachinnoTTanAsiyaM ciMtae tatto / / 23 / / dukkheNa jo viDhappai attho dukkheNa bhujjae so u / coracaraDANa pAyaM cariyaM evaMvihaM hoi / / 24 / / iya ciMtiuM masANe patto so picchai tayaM gttN| kalasajuyaleNa rahiyaM ahiyaM to vilaviuM laggo // 25 // hA deva davvanAso kaha jAo majjha maMdapuNNassa / saccaM ciya jaM keNa vi viuseNaM paDhiyamevaM ti / / 26 / / na ya me dinnaM dANaM na vilasiyaM vivihabhogabhaMgIhi / nAso vi ya lacchIe jAo to jAmi rAyaule // 27 // savvaM kahemi ranno jai vi hu appAvae imAu dhaNaM / to kosalliyapuvvaM sAhai ranno jahA deva // 28 // ujjANe jo vilasai vivihapayArehiM so dhuvaM coro| maha davvaM ukkhaNiuM gahiyaM imiNA masANAo / / 29 / / iya suNiuM naravaiNA bhaNio Arakkhio jhaa| sigghaM ANesu majjha pAse baMdheuM taM mahAcoraM // 30 // teNa vi taheva vihie teNo jaMpei majjha ko doso| bhaNai nibo tai attho gahio eyassa ukkhaNiuM // 31 // so bhaNai deva imiNA gahiyaM mama saMtiyaM kimavi atthi| to appAvasu to haM daviNaM eyassa appissaM // 22 / / For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bohidullaha kahA * * * * * 53 rannA diTTikkheve kayammi vajjarai so vaNI / na mae gahiyaM kiMci vi eyassa japae to imaM teNo // 33 // paisamakhinno narapahu tatthAhaM Asi nibbharaM sutto| nAsAvaMso savaNA ya kaDDiyA maha imeNeva // 34 // tA maha eso savaNAI appiuM leu appaNo davvaM / iya bhaNio so seTThI savilakkho ThAi itto ya // 35 // jaiyA imassa appihisi seTThI savaNAiyaM tayA davvaM / (lahihisi taM ii bhaNiuMi visajjiyA do vi naravaiNA // 36 // to seTThI gihapato puttaM pannavai jAyaveraggo / jaha lacchI vaccha gayA khaNeNa taha jIviyaM jAhI // 37 // jammAu jr| loe jarAu maccU avassa dehINaM / tamhA maccumuhagayA jIvA jIvaMti thevadiNe // 38 // tA jai tai paraloe gahiuM saddhammasaMbalaM jaMti / tA dhuvamasoyaNijjA suhiyA ya havaMti tattha gayA // 39 // ( sirilakkhaNagaNiraiyaM supAsaNAhacariyaM pA. 523-525) For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agaDadattassa sammANo (devendrasUrine uttarAdhyayanasUtra kI sukhabodhA TIkA meM 4 the ' asaMkhayaM' adhyayana ke chaThe zloka ke spaSTIkaraNArtha agaDadattakathA padya meM baDI AkarSaka zailI meM likhI / yahA~ agaDadatta kI unmatta hAthI se huI vijayI jajha dekhakara kAjA ne usa vijayI kumAra kA kaisA sammAna kiyA yaha kahA hai| deveMdrasUrIMnI uttarAdhyayanasUtrAvarIla sukhabodhA TIketa 4 thyA 'aMsaMkhaya' adhyAyAtIla 6 vyA zlokAcyA spaSTIkaraNArtha agaDadattakathA padyAta atyaMta AkarSaka zailIta lihilI Ahe. yethe agaDadattAcI unmatta hattIzI jhAlelI vijayI jhuMja pAhUna rAjAne tyA vijayo kumArAcA satkAra kasA kelA he sAMgitale Ahe.) annammi diNe so rAyanaMdaNo vAhiyAlIe maggeNaM / turayArUDho vaccaDa toM'nayare kalayalo jAo / / 1 // 1. tana avi ya - kiM caliu vva saMmuddo kiM vA jalio huyAsaNo ghoro / ki pattaM riusennaM taDidaMDo nivaDio kiM vA / / 2 / / For Private And Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agaDadattassa sammANo * * * * * 55 etyaMtarammi sahasA diTTho kumareNa vimhiyamaNeNa / mayavAraNo u matto nivADiyAlANabarakhaMbho / / 3 / / hamiTeNa vi paricattau mArato soMDagoyara patte / saDaMmuhaM calaMto kAlo vva akAraNe kuddho // 4 // tuTTapayabadharajja sNcnniybhvnnehttttdevulo| khaNametteNa payaMDo so patto kumarapurao tti / / 5 // taM tArisarUvadharaM kumaraM daTTha Na nAyarajaNehiM / gahirasareNaM bhaNio osara osara karipahAoM // 6 // kumareNa va niyaturayaM paricaiUNaM sukkhagaig2amaNaM / hakkArio gaido iMdagaiMdassa saaricchauN| suNiuM kumArasadaM daMtI pujjhriymyjlpvaaho| turio pahAvio so kuddhoM kAlI vva kumaressa // 8 // kumareNa ya pAuraNaM saMvelleUNa hiTThacitteNa / dhAvaMtavAraNassa soMDApurao u pakkhittaM / / 9 // koveNa dhamadhameMto daMtacchobhe ya dei so tammi / kumaro vi puTThabhAe pahaNai daDhamuTThipahareNaM // 10 // tA odhAvai dhAvai calai khalai pariNao tahA hoi / paribhamai cakkabhamaNaM roseNaM dhamadhameMto so|| 11 / / aiva mahaMtaM velaM khellAveUNa taM gayaM pavaraM / niyayavase kAUNaM ArUDho tAva khaMdhammi // 12 // kA For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 56 aha taM gaiMdakheDaM moiraM savalanayaraloyassa / aMte urasahieNaM paloiyaM naravarideNaM // 13 // * da kumaraM gayakhaMdhasaMThiyaM suravaI va so rAyA / pucchai niyabhiccayaNa ko eso guNanihI bAlo / / 14 / / naukara 2017-mail te eNaM ahimayaro somattagaeNa taha ya nisinAho / savvakalAgamakusalo vAI sUro surUvo ya // 15 // pAyayakusumAvalI ekkeNa ta bhaNiyaM kalayAyarimsa maMdire eso / kulaparisamaM kuNato diTTho me tattha nUranAha // 16 // 61 D 1 to so kalayAyario naravaiNA pucchio harisieNaM / ko eso varapuriso gayavarasikkhAe aikusalo // 17 // abhayaM parimaggeuM kalayArieNa kumaravRttaMto / savisesaM parikahio naravaiNo bahujaNajayassa / / 18 / / taM nisuNiUNa rAyA niyahiyae garuyatosamAvanno / saMpesai paDihAraM kumaraM ANehi mama pAsaM // 19 // yadhariTTiyao aha so bhaNio ya dAravAleNaM / hakkArai naranAho Agacchasu kumara rAyaulaM // 20 // rAyAseNa ohatthi svaMbhami aggaleUNaM / kumaro sasaMkahiyao patto naranAhapAsamma / / 21 // jANUkaruttamaM mahIe viNihittu garuyaviNaegaM / jAva na kuNai paNAmaM avagUDho tAtra so rannA / 22 // For Private And Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agaDadattassa sammANo * * * * * 57 tao ciMtiyaM rAiNA uttamapuriso eso ya jao - viNao mUlaM purisattaNassa mUlaM sirIe vvsaao| dhammo suhANa mUlaM dappo mUlaM viNAsassa // 23 // annaM ca - ko cittei maUra gaI ca ko kuNai rAyahaMsANaM / / ko kuvalayANa gaMdhaM viNayaM ca kulappasUyANaM // 24 // avi ya - sAlI bhareNa toeNa jalaharA phalabhareNa tarusiharA / viNaeNa ya sappurisA namaMti na hu kassa vi bhaeNa / / 25 / / taMbolAsaNasaMmANadANapUyAipUio ahiyaM / kumaro pasannahiyao uvaviThTho rAyapAsammi / / 26 // ( uttarAdhyayanasUtra-sukhabodhA TIkA agaDadattakahA -51-76 ) For Private And Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir appasarUvaM (udyotanasUri I. sa. 8 ve zataka meM ho gye| unhoMne 'kuvalaya mAlA' mAma kI pradIrgha dharmakathA likhI hai| yahA~ AtmA kA svarUpa kaisA hai yaha sAmAnya janatA ko bhI samajhAne ke lie vividha upamA dekara spaSTa kiye haiN| udyotanasUrI he i. sa. AThavyA zatakAta hoUna gele tyAMnI 'kuvalayamAlA' nAvAcI prAkRtAta gadya padyAmadhye pradIrgha dharmakathA lihilI Ahe. yethe AtmyAce svarUpa kase Ahe he sAmAnya janatesahI kaLAve mhaNUna vividha upamA deUna spaSTa kele Ahe.) jaha kira tilesu tellaM ahvA kusumammi hoi sorabhaM / annonnANugayaM ciya evaM ciya dehajIvANaM / / 1 // jaha dehammi siNiddha laggai reNU alavikhao cey| rAyaddosasigiddhe jIve kammaM taha cceya / / 2 / / joDA. jaha vaccaMte jIve vaccai dehaM pi jattha so jAi / taha mattaM piva kammaM vaccai jIvassa nissAe // 3 // For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org * appasarUvaM jaha moro uDDINo vaccai ghettuM kalAvapabbhAraM / taha vaccai jIvo vi hu kammakalAveNa pariyario // 4 // * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * * jaha koi iyarapuriso raMdheUNaM sayaM ca taM bhuMje / taha jIvo visayaM ciya kAuM kammaM sayaM bhuMje // 5 // pro. jaha vitha sareM guMjAvAyAhao bhamejja haDhoM / taha saMsArasamudde kammAiddho bhama jIvo // 6 // jaha baccai ko vinaro nIhariDaM jaragharAja navayammi / soun bAgharAta taha jIvo caiUNaM jaradehaM jAI dehammi || 7 || jaha rayaNaM mayaNasugU hiyaM pi aMtophuraMtakaM tillaM / iya kammarAsigUDho jIvo vi hu jANae kiMci // 8 // jaha dIvo varabhavaNaM tuMgaM pihUdIharaM pi dIvei | mallayasaMpuDachUDho tattiyamettaM payAsei // 9 // taha jIvo lakkhasamUyasiyaM pi dehaM jaNei sajjIvaM / puNa kuMthu dehachUDho tattiyamitteNa tu // 10 // muga jaha gayaNayale pavaNo vaccaMto neya dIsai jaNeNa / bhavarUpI sAgara taha jIvo vi bhamato nayaNehi na gheppai bhavammi // 11 // jaha kira gharammi dAreNa pavisamANo niraMbhaI vAUM / iya jIva ghare ruMbha iMdiyadArAI pAvassa // 12 // For Private And Personal Use Only 59 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 60 * * * * * pAyayakasumAvalI jaha Dajjhai taNakaTTha jAlAmAlAuleNa jalaNeNaM / taha jIvassa vi Dajjhai kammarayaM jhANajoeNa // 13 / / bIyaMkurANa va jahA kAraNakajjAI neya najjati / iya jIvakammayANa vi sahabhAvo NaMtakAlammi / / 14 / / majalAyana jaha dhAUpattharammi samauppaNammi jlnnjohi| DahiUNa pattharamalaM kIrai aha nimmalaM kaNayaM / / 15 // . anadina dhAna taha jIvakammayANaM aNAikAlAmma jhANajoeNa / nijjariyakammakiTTo jIvo aha kIrae vimalo // 16 // jaha vimalo caMdamaNI jharai jalaM caMdakiraNajoeNa / taha jIvo kammamalaM muMcai laddhaNa sammattaM / 17 / / jaha sUramaNI jalaNaM muMcai sUreNa tAvio sNto| taha jIvo vi hu nANaM pAvai tavasosiyappANo // 18 // jaha paMkalevarahio jalovari ThAi lAuo sahasA / taha sayalakammamukko logagge ThAi jIvo vi / / 19 / / ( ujjoyaNasUriviraiyA kuvalayamAlA pA. 98) 44 For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 16 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kappUramaMjarI siMgAro ( yAyAvara kula meM kavirAja rAjazekhara I. sa. 884 se 960 taka kI kAlAvadhi meM ho gayA / vaha maheMdrapAlarAjA ke Azraya meM thA / vaha saba bhASA meM catura thaa| usane kAvya, nATya, zAstra kA gaharA adhyayana kiyA / cAhuANa kula ko avantI suMdarI usakI patnI thI / usane 6 prabaMdha ( amupalabdha ) 'bAlarAmAyaNa; 'bAlabhArata' ( yA pracaMDa pAMDava ) 'viddhazAlabhaMjikA' nATaka, 'karpUramaMjarI' prAkRta saTTaka tathA kAvyamImAMsA' yaha kAvyazAstra para graMtha, aisI vipula graMtharacanA kii| usakA karpUramaMjarI saTTaka sAmane rakhakara hI nayacaMdra ne raMbhA maMjarI, rudradAsa ne caMdralekhA, mArkaMDeya ne vilAsavatI vizvezvara ne zRMgAramaMjarI aura ghanazyAma ne AnaMda suMdarI saTTakoM kI racanA kI / yahA~ dUsarI javanikA meM vicakSaNA dAsI nAyikA karpUramaMjarI kA virahAkula premamatra rAjA ko detI hai / taba rAjA use pUchatA hai, vibhramalekhA rAnI ne karpUramaMjarI ko ata:pura me lene ke bAda usake bAre meM kyA kiyA ? taba vilakSaNA karpUramaMjarI kA sAjazRMgAra kaisA kiyA yaha kahatI haiM aura rAjA rasikatA se usa para mohaka kalpanA karatA hai / yahA~ kavirAja rAjazekhara kA kalpanAvilAsa najara meM AtA hai / isakI bhASA mahArASTrI haiM / For Private And Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 62 * * * * * pAyayakusumAvalI yAyAkarakulAtIla kavirAja rAjazekhara yA i. sa. 884 te 960cyA daramyAna hoUna gelA. tau maheMdrapAlarAjAcyA padarI asUna 'sarva bhASAcatura' hotA. tyAne kAvya, nATaya, zAstrAMcA abhyAsa kelA hotA. cAhuANa gharANyAtIla avaMtIsuMdarI tyAcI patnI hotI. tyAne sahA prabaMdha (anupalabdha) taseca bAlarAmAyaNa, bAlabhArata (kiMvA pracaMDa pAMDava) va viddhazAlabhaMjikA hI nATake, karpUramaMjarI he prAkRtAtIla saTTaka ANi kAvyamImAMsA hA kAvya zAstrAvarIla graMya azI vipula racanA kelI. tyAce karpUramaMjarI saTTaka samora ThevUnaca nayacaMdrAne raMbhAmaMjarI, rudradAsAne cadralekhA, mArkaMDeyAne vilAsavatI, vizvezvarAne zRMgAramaMjarI ANi ghanazyAmAne AnaMdasuMdarI saTTakAcI racanA kelI. yethe dusa yA javaniketa vicakSaNA dAsI nAyikA karpUramaMjarIce virahAkula premapatra rAjAkaDe gheUna yete. naMtara rAjA tilA vicArato, 'vibhramalekhAgaNIne karSa maMjarIlA aMtaHpurAta nelyAvara kAya kele ? tevhA ticA kasA sAjazRMgAra kelA he vicakSaNA sAMgate ANi tyAvara rAjA rasikatene mohaka kalpanA karato. yathe kavirAja rAjazekharAce kAvyakauzalya disUna yete. yAtIla bhASA mahArASTrI Ahe.) rAjA adha aMteuraM Naia devIe ki kidaM tissaa| vicakSaNA-deva, majjidA TikkidA bhUsidA tosidA a| rAjA- kadhaM vi| vicakSaNA ___ ghaNamuvaTTiamaMgaM kuMkubharasapaMkapiMjaraM tirasA / rAjA rosANia phuDaM tA kaMcaNapaMcAliArUvaM / / 1 / / For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kappUramaMjarI siMgAro * vicakSaNA rAjA vicakSaNA rAjA vicakSaNA rAjA rAjA vicakSaNA rAjA www.kobatirth.org maragaamaMjarijuaM calaNA se laMbhiA vaaMsIhiM / bhamiamahomuhapaMkaajualaM tA bhamaramAlAhiM // 2 // rAasuapicchaNIlaM paTTasuajualaaM NiatthA sA / alIa kaMdalI tA darapavaNapaNolliadalaggA ||3|| tIe NiaMbaphalae NivesiA pommarAamaNikaMcI / kaMcaNaselasilAe tA barihI kArio TTaM // 4 // vicakSaNA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicakSaNA diNNA valaAvalIu karakamalapaoTTaNAlajualammi / tA bhaha kiM Na rehai vivarIaM maaNatoNIraM // 5 // kaMThamma tI Thavio chammAsiamottiANaM barahAro / sevai tA patIhi muhaaMdaM tAraANiaro // 6 // uha sa~ visavaNesuM NivesiaM raaNakuMDalajuoM se 63 For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 64 * * * * * pAyayakasamAvalI rAjA tA vaaNavammaharaho dohi vi cakkehi cNkmio||7|| vicakSaNA jaccaMjaNajaNiapasAhaNAI tIe kaAIM NaaNAi~ / rAjA ____tA appiu NavakulaasilImuho paMcabANassa / / 8 / / vicakSaNA kuDilAlaANa mAlA NiDAlalehaggasaMgiNI riaa| rAjA ___tA sasibibassovari baTTai majjhAu sAraMgo / 9 // vicakSaNA ghaNasAratAraNaaNAi gUDhakusumuccao cihurbhaaro| rAjA sasirAhumallajujhaM tA daMsiameNaNaaNAe // 10 // vicakSaNA ia devIa jahicchaM pasAhaNehiM pasAhiA kumarI / rAjA tA kelikANaNamahI vihUsiA surahilacchIe // 11 // (rAjazekharaviracitA karpUramaMjarI saTTakaM dvitIyam javanikAntarama pA. 12-22) For Private And Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra .16 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( bhagavAn mahAvIra ke pravacana kA sAra aise kucha bodhapara zloka baTukera, kuMdakuMdAdi digaMbara AcAryoM ke grantha se tathA zvetAMbara AgamAdi sUtra se cunakara yahA~ ekatra kie haiN| digaMbara AcAryoM kI bhASA jaMnazorasenI hai aura zvetAMbara Agama kI bhASA arddhamAgadhI hai / saMbujjhaha kina bujhaha pecca saMbohI khalu no huvaNamaMta rAIo no khalu puNarAvi jIviyaM // 1 // bhagavAna mahAvIrAMcyA pravacanAMcA sAraca ase kAhI bodhapara zloka ghaTTakera, kuMdakuMdAdi digaMbara AcAryAMcyA graMthAtUna nivaDUna yethe ekatra kele Aheta, digaMbara AcAryAMcI bhASA jainazaurasenI asUna zvetAMbara AgamAcI addhamAgadhI Ahe. ) dullahA | pavayaNasAro ( sUtrakRtAMga 1 - 2 - 1-1 } For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 66 jammaM maraNeNa samaM saMpajjadi juvvaNaM jarAsahidaM / lacchI viNAsasahiyA iya savvaM bhaMguraM muNadha // 2 // bhavaraNe jIvamio jo gahio teNa maraNasIheNa / asamatthA moeDaM sayaNA devA ya iMdovi // 3 // pAyaya kusumAvalI ( kArtikeyAnuprekSA - 5 ) ( jIvadayAprakaraNa 108 ) jassatthi maccuNA sakkhaM jassa catthi palAyaNaM / jo jANe na marissAmi so hu kaMkhe sue siyA // 4 // ( uttarAdhyayanasUtra 14 -27 ) jIviyaM nAbhikakhejjA maraNaM no vi patthae / duhao vina sajjejjA jIvie maraNe tahA // 5 // dhIreNa vi mariyavvaM kAuriseNa vi avassa mariyavvaM / duhaM pi hu mariyave varaM khu dhIrattaNe mariuM // 7 // ( AcArAMga 1 - 8-8-4 ) jai vA visagaMDsa koI ghettUNa nAma tuhikko / aNNeNa adIsaMto kiM nAma tAo na va marejjA / / 6 / / ( sUtrakRtAMga niyukti 52 ) ( Atura pratyAkhyAna 64 ! For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pavayaNahAro * puttakalattaNimittaM atthaM ajjadi pAvabudhdIe / pariharadi dayAdANaM so jIvo bhamadi saMsAre // 8 // * kiccA parassa NidaM jo appANaM Thavedu micchejja / so icchadi AroggaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( kuMdakuMdAcArya - anuprekSA - 30 ) parammi kaDuosa pie // 9 // kasiNaM pi jo imaM loyaM pasipuNNaM dalejja ikkassa / teNAvi se na saMtusse ss duSpUrae ime AyA // 10 // ( bhagavatI ArAdhanA 371 ) ( uttarAdhyayana sUtra 8 - 16 ) sakkA vahI nivAre vAriNA jalio bahiM | savvoyahI jaNAvi mohaggI dunnivArio // 11 // 67 ( RSibhASitAni 3 - 10 ) nANaMkuseNa saMdhaha maNahatthi uppaheNa vaccataM / mA uppa paDivo sIlArAmaM viNAsijjA / / 12 / ( nAnAvRttaka prakaraNa 81 ) jahA kAlo iMgAlo duddhoo na paMDuro hoi / tah pAvakammamailA udaeNa na nimmalA huMti // 13 // ( nAnAvRttakaprakaraNa 50 ) For Private And Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 68 * * * * * pAyayakUsumAvalI jIve na haNai aliyaM na jaMpae coriyaM pi na karei / paradAraM pi na vaccae ghare pi gaMgAdaho tassa // 14 // (nAnAvattakaprakaraNa 58) so paMDio tti bhaNNai jeNa sayA neya khaMDiyaM sIlaM / so sUro vIrahaDo iMdiyari unijjiyA jeNa // 15 // (jIvadayAprakaraNa 105) so savvassa vi pujjo savvassa vi hiyayaAsamo hoi / jo desakAlajuttaM piyavayaNaM jANae vuttuM // 16 // (jIvadayAprakaraNa 114) jadi paDadi dIvahattho avaDe ___kiM kuNai tassa so diivo| jadi sivikhaUNa aNayaM karedi kiM tassa sikkhA phalaM // 17 // (mUlAcAra-samayasArAdhikArAH 15) suciraM pi acchamANo verulio kAyamaNiomIse / na ya uvei kAyabhAvaM pAhannaguNeNa niyaeNa // 18 // (oghaniyukti 772) For Private And Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pakSyaNasAro * * * * * 69 jahA kharo caMdaNabhAravAhI bhArassa bhAgI na hu cNdnnss| evaM khu nANI caraNeNa hINI nANassa bhAgI na hu soggaIe // 19 // ( Avazyakaniyukti 100 ) nANaM ca daMsaNaM ceva carittaM ca tavo thaa| eyamaggamaNupattA jIvA gacchaMti soggaiM / / 20 // ( uttarAdhyayanasUtra-28-3 ) aMbattaNeNa jIhAi kUiyA hoi khIramudagammi / haMso mottUNa jalaM Apiyai payaM taha susIso // 21 // ( bRhatkalpabhASya 347 ) jaM kallaM kAyavvaM ajja ciya taM kareha turamANA / bahuvigdhoM ya muhutto mA avaraNhaM paDikkheha // 22 // ( jIvadayAprakaraNa 115 ) labbhaMti suMdaraM ciya samvo ghosei appaNo paNiyaM / keieNa vi ghittavvaM suMdaraM suparikkhiuM kAuM / / 23 / / ( nAnAvRttakaprakaraNa 6) vijjArahamArUDho maNorahapahesu bhamai jo cedA / so jiNaNANapahAvI sammAdiTThI muNedavyo / / 24 / / ( samayasAra 236 ) For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 70 * www.kobatirth.org jaha dIvo dIvasa paippae soya dippae dIvo dIvasamA AyariyA samasattubaMdhuvaggo samasuhadukkho pasaMsaNidasamo | samalo kaMco puNa jIvidamaraNe samo samaNo // 25 // jahA nisaMte tavaNaccimAlI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pabhAsai kevalabhArahaM tu / evArio suyasIlabuddhIe * appaM ca paraM ca dIvaMti // 26 // ( pravacanasAra 3 41 ) pAyayakusumAvalI ( uttarAdhyayananiyukti ) virAyai suramajjhe va iMdo // 27 // ( dazavaikAlikasUtra 9-1-14 ) suI jahA sasuttA Na Nassadi du pamAdadoseNa / evaM sasuttapuriso Na Nassadi tahA pamAdadoseNa // 28 // ( mUlAcAra - samayasArAdhikAra 980) rAgo doso moho iMdiyacorA ya ujjadA NiccaM / NacayaMti pahaMseduM sappurisasurakkhidaM NayaraM // 29 // (mUlAcAra anagArabhAvanAdhikAra : 112 ) For Private And Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pavayaNasAro * * * * * 71 dhammo maMgalamukkiTTha ahiMsA saMjamo tvo| devA vi taM NamaMsaMti jassa dhamme sayA maNo // 30 // (dazavaikAlikasUtra 1-1) savvajagassa hidakaro dhammo titthaMkarehiM akkhaado| dhaNNA taM paDivaNNA visuddhamaNasA jage maNuyA / / 31 / / (mUlAcAra-dvAdazAnuprekSAdhikAraH 60) For Private And Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sampUrNa For Private And Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaThina zabdArtha For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. kavilamuNicariyaM - bahumao-( bahumataH ) atyaMta abhiTIta ( moThA mAmAnya kelA gelelA) vitti-(vRtti) jIvikA, nirvAha sAdhana (upajIvikece mAdhana) uvakappa-(upa+kla) karanA (karaNa) khuDDulapa-(de.) bacapana (bAlapana) kAlagao-(kAlagataH) mara gayA (maraNa pAvalA) marugaya-(maruka) brAhmaNa. Asa-(azva) ghoDA. vacca-(vraj) jAnA (jANaM) iDDi- Rddhi) vaibhava, aizvarya. ahijja-(adhi+ I) paDhanA (abhyAsa karaNe) nivisesa-(nivizeSa ) vizeSa rahita, samAna. pasAya-(prasAda) kRpA nippariggahattaNao-( ni+parigrahAn ) parigraha rahita hone se ( aparigrahI (arigrahI asalyAmuLe ) saMpajja-(saM+pad) saMpanna honA, siddha honA, milanA ( prApta hoNa, sAdhya hoNe) patya-(prArthaya) prArthanA karanA ( vinavaNI karaNe, ibma-(ibhya) dhanI (zrImata) paoyaNa-(prayojana) prayojana, kAraNa jima-(jim, bhuj) bhojana karanA 'jevaNe) For Private And Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dAsaveDI-(dAsaceTI) dAsI (molakarINa) parivema-(pari+viS) parosanA (vADhaNe) maha-(maha) utsava arai-(arati) vecainI (duHkha) viguppa-( vi+gopay ) phajihata yA tiraskAra karanA ( phajitI kiMvA tiraskAra karaNe) adhii-- ati) dhIraja kA abhAva ( dhairya galita ) appahAya- aprabhAta) baDI sabera (pahATa) . vaddhAva- (vardhaya vardhApay ) badhAI denA ( abhyudayAcI icchA karaNe ) mAsa-(mASa) parimANavizeSa, mAsA.. Arakkhiyapurisa- (ArakSita puruSa) koTavAla (kotavAla) DibharUva-(DimbharUpa) bAlaka pariNayaNa-(pariNayana) vivAha pajjata-(paryApta kAphI (pure) paribhAva-(pari+bhAvaya) paryAlocana karanA ( ciMtana karaNe) uvarama-(upa+ram) nivRtta honA, virata honA (virata hoNe) avahIra-(ava+dhIraya) avajJA karanA (avajJA karaNe) avagaNa-(ava+ gaNay ) anAdara karanA (anAdara karaNe) avamaNNa-(ava+man) tiraskAra karanA ( tiraskAra karaNe ) iyara-itara) sAmAnya sara-(sma) smaraNa karanA (smaraNa karaNe) AyArabhaMDaga-(AcArabhaNDaka) muni upakaraNa niTThiya-(nipThita) niSpanna, siddha. dhammalAbha-(dharma lAbha) dharma lAbha ho aisA AzISa ( dharmalAbha hovI asA AzIrvAda For Private And Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. kAlagAyariyakahA sarisa-(sadRzaH samAna sutti-(zukti) sIpa (ziMpalI) cUyapAyava-(cyUtapAdapa) AmravRkSa desaNA-(dezanA) upadeza) suyaNANa-(zruta jJAna) aMga, upAMgAdi dharmagraMtha. gIyatya-(gItArtha) jJAnI jaina muni mUri-(sUri) AcArya itthIlolo-(strIlolupa) strIlolupa (strIlaMpaTa) vila-(viphala) phalarahita dhammaha-(manmatha) kAmadeva, madana kAmagahagahilla-( kAmagrahagrasita ) kAmapizAca se prasita (kAmapizAccAne jhapATalelA) oroha-(avarodha) aMtaHpura chUDha-(kSipta) kSipta (TAkale gele) ligigI-(liMgiNI) sAdhvI musa- muS) corI karanA (lubADaNe) muya-(muJc) mukta karanA (soDaNe micchA-(mithyA) mithyA, vyartha honA, (phukaTa jANe) kaiyava-(kaitava) kapaTa, daMbha. jhaMpa-(A+cchAday) jhAMpanA, AcchAdana karanA (jhAkUna TAkaNa) roha-(ruddha) gheranA (veDhA deNe) ra hira-(rudhira) rakta tajja- tarjaya) tarjana karanA, bhartsanA karanA (nirbhatsanA karaNe) niddhADa-(nirdhAray ) bAhara nikAlanA (hAkalUna deNe) sujjha-(zudh) zuddha honA (zuddha hoNe) : **++ For Private And Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3. vivAgadAruNo mAyAcAro ** * * suyA-(sutA) kanyA - ahAkappa-(yathA kalpa) zAstraniyama ke anusAra (zAstraniyamAnusAra) suya-(zruta) jJAna gaNiNI-(gaNinI) pravartinI, pramukha sAdhvI nAikula-(jJAtikula) pIhara, mAyakA (mAhera) UsAsiya-(ucchvAsita) ullasita, pulakita. viyaMbha-(vi+jRmbha) vikasanA (pasaraNe) sassa-(zasya) dhAnya. paDissaya-(pratizraya) jaina sAdhuoM ko rahane kA sthAna, upAzraya.... pajjuvAsa-(paryupa+ Asa ) sevA karanA, bhakti karanA, (sevA karanA (sevA karaNe, bhaktI karaNe) sela-(zaila) pahADa (parvata) vajjAsaNi-(vajAzani) bana cAraya-(de.) kaidakhAnA, kArAvAsa paosa-(pradveSa) dveSa. vivAa-(vipAka) pariNAma. viyAriya-(vikRta) vikRta saMpAiya-(saMpAdita) sAdhita, prApta. For Private And Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (79) vAvAya-(vyA+pAdaya) mAra DAlanA (ThAra karaNe) AsIvisa- (AzI viSa) jaharIlA maoNpa (viSArI mApa) posasamaya--(pradoSasamaya) sandhyAsamaya. uvaNI-'upa+nI) samIpa meM lAnA, arpaNa karanA (gheUna yeNe, arpaNa karaNe) avI-(apa+nI) dUra karanA, haTAnA ( dUra karaNe, kADhaNe) dharaNi mAuliMga-(dharaNimAtuliMga ) miTTI kA banAyA bIjore ke phala ke AkAra kA ghaTTaNa ( mhALugAcyA AkArAce ghaDyAvarIla mAtIce jhAkaNa) nuvAraghaTTaNa-(dvAraghaTTana) jhAkaNa. majjhasa-(sAdhyasa) bhaya. niyaDi-(nikRti) mAyA, kapaTa. sIiya-(sanna) vinna, parizrAnta. uyvatta-(ud + vRt) calanA-phiranA (phiraNe) parivatta-(pari+vartam / palaTAnA, phirANA (paribhramaNa karaNe.) avasA-(avazA) Alambana yA sahArA rahita (nirAdhAra) cikkhaNIya-(de.)sahanazIla sohammakappa-(saudharmakalpa) saudharma nAma kA pahalA svarga ( saudharma nAvAcA pahilA sgarga) rayaNappabhA-(ratnaprabhA ) ratnaprabhA nAma kI pahalI narakabhUmi ( ratnaprabhA nAvAcI pahilI narakabhumI) For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4. kamalAI kaddame saMbhavaMti kaddama- (kardama) kIcar3a (cimbala) gaNiyA-(gaNikA) ( vezyA ) kheiya- (mvedita) pIDita, vyathita. tigicchaga-(cikitsaka) vaidya pAhi-(vyAdhi) vyAdhi, roga gAlaNovAya-( gAlanopAya ) ( garbha ) giravAne kA upAya ( garbhapAtAcA upAya) gavesa- (gaveSaya) khojanA (zodhaNe ) nirAmaya-(nirAmaya) rogarahita, nirogI vAghAya-(vyAghAta) pratibandha (aDathaLA) jAyapariccAya-(jAtaparityAga) saMtAna tyAga ujma-(ujjh) tyAga karanA (tyAga karaNe, soDaNe) rAya, rAi, ratti-(rAtri) rAta (rAtra) muddA-(mudrA) mudrikA, aMgUThI (AMgaThI) DahariyA (kA)-(de.) choTI (lahAna) paccUsa-(pratyUSa) subaha (sakALa) giha-(gRha) makAna (ghara) jaya--(yUta) dyUta For Private And Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (80) paoja, pauMja-(pra+yuj) pravRtta yA preraNA karanA (pravRtta karaNe ) savahasAviyA-(zapatha zApitA) saugandhapUrvaka (zapatha ghAlUna) disAjattA-(dizAyAtrA) dezATana (pravAsa) sArakkha-(saM-- rakS) acchI taraha rakSaNa karanA (cAMgalyArItIne sAMbhALaNe / pavattiNi-(pravartinI) pramukha sAdhvI anANa, annANa- ajJAna) ajJAna, ajANatA ajjA-(AryA) sAdhvI asaMkiya-(azaGkita ) zaMkArahita abhikkha-(abhIkSaNa) bArabAra (punaH punhA) pariyaMda-(pari+vanda) vandana yA stuti karanA (vaMdana kiMvA stutI karaNe) pittija, pittiya-(pitRvya) pitA kA bhAI, cAcA ( kAkA ) udAhu-(utAho) athavA viNoyaNatthaM-(vinodanArtham ) kautuka karane ke lie (kautuka karaNyAkaritA) saMvega- saMvega) saMsAra se virakti aura dharma para zraddhA ( saMsArApAsUna viraktI ANi dharmAviSayI zraddhA) pattha-pathya) hitakAraka turiyaM-(tvarita) jaldI (lageca) tavovahANa-(tapoSadhAna) tapAcaraNa vigi?-(vyutkRSTa) utkRSTa khaba-(kSapath) nAza karanA, kSaya karanA (kSaya karaNe ) sANukkosa-(sAnukroza) dayAlu (dayALU) For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5. kulavahu pAyA-(jAyA) patnI dAhiNANila-(dakSiNAnila) dakSiNavAyu caccarI-(carcarI) gAnevAlI TolI (gANAr2yAMce pathaka) mahusamaya-(madhusamaya) vasaMtaRtu kA samaya (vasaMtaRtUcA samaya) dIhiyA-(dIpikA ) vApI, jalAzaya aNuNI-(anu-nI) anunaya karanA (anunaya karaNe) ukkaDayA-(utkaTatA) utkaTatA, tIvratA abbhatyaya-(abhyastaka) abhyAsa (savaya) gAmadhamma- (grAmadharma) viSayAbhilASA, viSayapravRtti visamasara-(visamazara) madana. vola-(gam) gujaranA (jANe) niccuDa (Da) (de.) nirdaya, bAhara nikalA huA (bAhera gelelA) avahI-(avadhi) avadhI. jhUra-(kSi) jhuranA (jhuraNe) samIhiya-(samIhita) icchita sohana-(zodhana) saphAI karanA (sApha karaNe, pAkhaDaNe) raMdhaNa-(randhana) rAndhanA (svayaMpAka karaNe) uvaNaya-(upanaya) dRSTAMta. For Private And Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6. thAvaccAputtassa pavvajjA durUDha-(ArUDha) adhirUDha, Upara car3hA huA (ArUDha, vara caDhalelA) pavaya-(pra+vraja) dIkSA lenA (dIkSA gheNe) AbAhA-(AbAdhA) bAdhA, trAsa. vibAhA-(vibAdhA) duHkha, bAdhA. duraikkamaNijjA-(duratikramaNIya) nivAraNa karane ke lie atyaMta kaThina (nivAraNa karaNyAsa atyaMta kaThiNa) avirai-( avirati ) pApa karma se anivRtti ( pApI karmApAsUna nivRtta na hoNe) nikkhamaNa-(niSkramaNa) dIkSA grahaNa. yaja-(yat ) yatna karanA (yatna karaNe ) ghaDa- (ghaTa) parizrama karanA (parizrama karaNe) pamAya-(pra+mad) pramAda karanA, bedarakArI karanA ( pramAda karaNe, niSkA LajI rAhaNe) loa-(loca) luMcana, kezoM kA utpATana (kesa udaTaNe, keza loca) - For Private And Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7. damayaMtI sayaMvaro maya-(naya) nyAya, nIti. pAya-(tyAga) tyAga kukkhi -(kukSi) udara (kUkha) saraha-(zarabha) aSTapAda bhayAnaka zarabha nAma kA pazu ki jo hAtI yA zera se bhI sAmarthyazAlI hotA hai / ( hattI kiMvA siMhAhUnahI adhika zaktizAlI ase zarabha nAvAce ATha pAyAMce rAnaTI janAvara) jaha-(yUtha) samUha (kaLapa) taraNi-(taraNi) sUrya sirivaccha-(zrIvatsa) tIrthakarAdi mahApuruSa ke vakSasthaLa para cAra dala ke kamala ke samAna vAla kA zubha cihna / tIrthakarAdi mahApuruSAcyA chAtIvara cAra pAkaLyA yukta kamaLAsArakhe asalele kesAMce zubha cinha) dama (damaya) damana karanA (damana karaNe) siyapakkha-(sitapakSa) zuklapakSa. kalovajjhAya-(kalAupAdhyAya) kalAoM kA adhyApaka (kalAMcA adhyApaka) AyaMsa-(Adarza) darpaNa (ArasA) saMkaMta- (saMkrAnta) saMkrAMta honA, AtmasAta honA (AtmasAta hoNe) asarisa-(asadRza) asAmAnya suvatta-(suvRtta) uttama prakAra vAle (uttama AkAra asalele) baMdhura--(baMdhura) mohaka, suMdara. dukala--(dukUla) rezamI vastra. mahinAha--(mahinAtha) pRthvipati, rAjA. cakkhuvikkheva--(cakSurvikSepa) netrakaTAkSa. paravaMcaNavasaNiNo--(paravaJcanA vyasanazIlA:) paravaMcanA karane kA jinakA abhyAsa hai ve ( dusar2yAcI phasavaNUka karaNyAcI savaya asalele) For Private And Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAra--(ga) sakanA, karane meM samartha honA ( zakya hoNe ) keyAra--(kedAra) kSetra, kuMkuma-(kuMkuma) kezara. tusAra-(tuSAra) hima, barpha. kosa--(koza) koza (dravyakoza, dravya bhAMDAra) mayaraddhaya-(makaradhvaja) jisake dhvaja para makara kA cihna hai vaha madana (jyAcyA dhvajAvara makarAce cinha Ahe to madana) kavijalA--( kapijalA ) kapijalA nAma kI dUsarI sakhI dAmI, jisane varamAlA taiyAra kI thii| (jine varamAlA tayAra kelI tI kapi jalA nAvAcI dusarI sakhI dAmI) appaDivayaNa--(aprativacana) javAba na denA (uttara na deNe) paDiseha-(pratiSedha) niSedha. kalayaMTha--(kalakaNTha) madhura svarayukta, kokilA. karavAla--(karavAla) khaDga (talavAra) niyara--(nikara) samUha. phuTTa--( sphuTa ) phuTanA ( phuTaNe) bhesaNa--(bhISaNa ) bhayAnaka. veva--( vepa ) kaMpanA ( kApaNe, tharatharaNe) IsiM--( ISat ) kiMcit. taraMgiNI-(taraGgiNI ) jisameM taraMga ho vaha, nadI. parissaMta-(parizrAnta ) zrAnta (darpaNa) kicciraM--( kiyat ciraM) kitanA kAla ( kitI veLa ) sahassanayaNa-( sahasra nayana), jisake sahasra A~kha ho vaha, iMdra paccAesa-(pratyAdeza ) nirAkaraNa. kaMdala--(kandala ) latAbizeSa, aMkura. For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8. padumAvadI udaaNassa diNNA * * * kaMdua-( kanduka ) ceMDU. kaNNacUliA--( karNa cUlikA ) karNaphUla. rAa--( rAga ) lAla, prema. NivattIadu-- ( nivartyatAm-parisamAnyatAm ) upabhoga kare (upabhoga de (ghAlavU de) abhido--( abhitaH ) sANukkosa--( sAnukroza ) dayA, kRpA samudAAro--( samudAcAraH ) maryAdA ( cAla rIta ) sulahapayyavasthANANi-(sulabhAni paryavasthAnAni sulabhaM paryavasthAnaM yeSAM tAni) sulabhatA se pUrvasthiti para AnevAlI ( sahajapaNe pUrvasthitivara yeNArI) 9. mukkhattaNassa pAhuDo kaMcui-( kaJcukin ) antaHpura kA pratihArI ( aMta:purAtIla dvArapAla ) dAI--(de.) dAI. dhattI-(dhAtrI) dAI. NihAlaNa--(nibhAlana ) nirIkSaNa, avalokana abhido-( abhitaH ) cAroM ora, samantAt ( cohokaDe) AviTTha--( AviSTa ) vyApta, aavRtt| bAha-bAdha ) virodha karanA, pIDA karanA (virodha karaNa, pIr3A deNe ) For Private And Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (86) uvAlaha--( upA+labha ) ulAhanA denA ( bhamanA karaNa ) turukka-(turuSka) turuSka. vIsakadda --(vizvakadru mRgayAkuzalaH zunakaH) mRga yA kuzala kuttA (zikArI kutrA) gomAu--(gomAyu ) zRgAla, gIdar3a ( kolhA, gidhADa) roi-( rogina) bimAra ( rogI) kukkura--(kukkura ) kuttA ( kutrA) paccAra--(de. ) bulAnA pAcAraNa karaNe bolAvaNe ) Thakka--(de. ' rakhanA (ThevaNe) ghaTTa-(bhraMza) bhraSTa honA (paDaNe) vinbhaMtI-(vibhrAnti ) bhrAntI ( bhama ) caNaa--( caNaka ) dhAnyavizeSa, masura. ( caNakahimAmbu-caNakagulyeSu AstIrNairvastrAdibhiH saMbhRtya tuSArodakamityarthaH / etena atizaityaM dyotyate / ) viaIla-- ( vicakila ) mallikA ( avayaveSu pulakamudrA / nayanayormukulIbhAvaH gAtre sAtvika bhAvAt svedasamRddhirmanasi cAkhaNDasaccidAnandanaparabrahmasAkSA tkAro bhavatI ti bhAvaH / ) tumhi- ( tUSNIm ) mauna, cupakI (mauna, ugIca ) maNattaNaM-- ( UnatvaM ) nyUnatva ( kamIpaNA ) gallUraNAdiaM-- ( gallUraNAdikaM vyAghrasya bhISaNagambhIrakaNThadhvanirgallUraNa shbdaarthH| ( vAdha kI bhayaMkara garjanA (vAghAcI bhayaMkara DarakALI) kidagdha--( kRtaghna ) ( kRtaghna. For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10. namukkArappahAvo -- pUyArUha--( pUjArha ) pUjA kA pAtra (pUjesa pAtra ) caraNa-( caraNa ) AcaraNa | suya-(zruta ) zruta, Agama, siddhAntazAstra. sara--(smara ) smaranA ( smaraNe) sivapaha--( zivapatha ) mokSamArga. avajjha-( avadhya ) avadhya, na marane vAlA (na maraNAre ) mAyaMDa--( mArtaNDa ) sUrya. pakkhipaha--( pakSI prabha ) pakSIrAja garuDa. takkara--( taskara ) cora. hari-( hari ) zera (siMha) kari--(karina) hAthI (hattI) visahara--(viSadhara ) sarpa. duriya--( durita) saMkaTa. do ghaTTa, dogghaTTa--( de. ) hAthI, hattI. ghaTTaya, ghaTTa- (ghaTTa ) Ahata karanA, ( hallA karaNe ) caudamapuba--( caturdazapUrva ) caudaha pUrva graMtha ki jinameM jainadarzana samAviSTa hai (jyAmadhye jainadarzana samAviSTa Ahe ase caudA pUrva gratha ) sumara'sumara) smaraNa karanA ( smaraNa karaNe) For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11. vajjAlaggaM doNa jjA pavanna prapanna ) lIna honA ( gaDhUna jANe ) kulakkama--(kulakrama ) kulakrama, kulaparaMparA. tUla--(tUla) ruI, ruA (kApUsa ) udahi--( udadhi) mAgara. le--(lA) lenA (gheNe ) jalahara-- jaladhara megha. siMhavajjA kuraMgI--(kuraGgI ) hariNI. maiMda--(magendra ) vanarAja, zera (siMha) soMDIra-(zauNDIra ) mahAnatA . maDaha--(de.) choTA ( lahAna gaMjaNa--( gajana ) kalaMka, apamAna caMdaNadajjA susiya--(zoSita ) zuSka (vALalele ) nihasa--( ni / ghRS ) ghisanA ( ghAsaNe ) mahamaha, maghamagha-- pra+ma.) pailanA, gandha kA pasaranA ( daravaLa, ghamaghamATa suTaNe) vilakkha--(vilakSa ) lajjita. parasu--(parazu ) paraz ( kunhADa sannaya-- (saMnata) vinamra, nata. dujIha, dujjIha--(dvijihvA) sA~pa (sarpa) mella, milla-- ( muca) choDanA, tyAganA (soDaNe, tyAga karaNe) For Private And Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12. ujjalasIlo dahamuho pAyAra-(prAkAra) taTa, durga. bhaDa--(bhaTa) yoddhA. ceiya-(caitya) pratimA, mUrti. bala--(bala) senA. nisAma-(ni+zru) sunanA (aikaNe) uha-(daha,) jalanA (jaLaNe pahutta-bahuta (puSkaLa) karAla-(karAla) vikarAla, bhayaMkara. maipagabbha--(matipragalbha) atyaMta buddhimAna. visajja-bhejanA (pAThavaNe) macchi8-(ucchiSTa) jUThA (uSTe) ummaNa-kAmajanaka patthiva-(pAthiva) rAjA. muNa-(de.) jAnanA (jANaNe) For Private And Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13. bohidullakahA daviNaDDa-(dravyaRddha) dhanasaMpanna. maMta-(mantraya) gupta parAmarza karanA, masalahata karanA (gupta vicAravinimaya kiMvA masalata karaNe) peyavame-(pretavana) smazAna. rahaparAsta-(rahapradeza) guptasthAna. Avai-(Apad) ApadA (saMkaTa) gatta, gaDDa-(garta) gar3ahA, gaDDA (khaDDA) kappaDiya-(kArpaTika) bhIkhamaMgA (bhikArI) khiDDaya, kheDDaya-(khela) bahAnA, chala. niraMbha-(ni+rudh ) nirodha karanA (rokhaNe) savaNa-(zravaNa) karNa. vicca-(vi-+ay) vyaya karanA (vecaNe) itto, io-itas) isase (yethUna) jhaDatti-(jhaTiti) zIghra, jaldI. aguru-(agurU) caMdana. nivasaNa-(nivasaNa) vastra. suhama-(sUkSma) bhUkSma. bArIka (jhirajhirita , luya-(lUna) kATA huA, chinna (kApalele) pAula-(pApakula) halake kula kA (halakyA kuLAtIla) hiTTha, haTTha-(hRSTa) harSayukta, Anandita. kukuma-(kuGkum) kezara For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paraDa-(caraTa) luTere kI eka jAti (eka prakAracA laDhAka viusa-(vidvas) vijJa, paNDita. bhaMgI-(bhaGgi) prakAra kosalliya-(kozalika) bheMTa, upahAra (najarANA) teNa-(stena) cora. vajja ra-(kathaya) kahanA (sAMgaNe) visajja-(vi+suj) bidA karanA (niropa deNe) pannava-(pra+jhApay ) upadeza karanA (upadeza karaNe) dehi-(dehin) jIva, prANI. theva, thova-(stoka) alpa, thor3A. saMbala-(zambala) pAtheya, rAste meM khAne kA bhojana (zidorI) 14. agaDadattassa sammANo vIhiyAlI-(vAghtAlI) azva khelane kI jagaha (ghoDamaidyAna ) turaya-(turaga) azva, ghoDA. khala-(cal) kA~panA, hilanA (kApaNe, hAlaNe, khavaLaNe) huyAsaNa-(hutAzana) agni. taDidaMDa-(taDidaNDa) vidyudaMDa / vijecA loLa) bhayavAraNa-(madavAraNa) madavAlA hAthI (mada sarata asalelA httii| AlANa-(AlAna) baMdhA huA (bA~dhalelA) maTha, meMTha-(de.) mahAvata ( mAhata ) For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (92) savaDaMmuha, savaDaMhutta- de.) abhimukha, saMmukha (samora, puDhe) osara-(apa+sR) pIche haTanA, sarakanA (mAge hoNe, dUra hoNe) daMti-(dantin) hAthI (hattI) pajjhariya-(prakSarita) TapakA huA (vAhata asalelA) saMvellA-(saMveSTa) lapeTanA (guMDALaNe) dhamadhama-(dhamadhamAya) dham dham ' AvAja karamA. (dhumasaNa). chobha, choha-(de.) prahAra. khala-(skhala) par3anA, giranA (paDaNe) surai-(surapati) deveMdra. bhicca-(bhRtya) sevaka. . ahimayara-(a-himakara) sUrya. Agama-Agama) dharmazAstra, siddhAntazAstra vAI-(vAdI) vAkpaTu. garuya-(garuka) atyaMta. jANu-(jAnu) ghoMTU, ghoTanA (guDhagA) uttamaMga, uttimaMga- uttamAGga) mastaka. viNihA- viti+dhA) sthApana karanA (Thevaphe.) avagUDha-(avagUDha) AliMgita dappa-(darpa) ahaMkAra kuvalaya- kuvalaya) kamala toya-(toya) jala (pANI) For Private And Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15. appasarUvaM - - sorabha-(saurabha) sugaMdha. reNu-(reNa) raja, dhUlI, (dhULa) nissA- nizrA) Alambana, mahArA, Azraya. kalAva-(kalApa) samha. pariyariya-(parivRtta) pariveSTita (samaveta) raMdha-(radha, rAdham) rAMdhanA, pakAnA svayaMpAka karaNe haTha-(haDha) jala meM honevAlI vanaspati-vizeSa ( pANyAtIla haha nAvAce ropaTe) nIhara-(nir+sa) bAhara nikalanA bAhera paDaNe mayaNa-(madana) moma (mena) mallaya-(mallaka) pAtra-vizeSa ( bhAMDe) samUsasiya-(samucchvasita) nizvAsa. kRtha-(kunthu) eka kSudra jantu, trIndriya jantu kI eka jAti ( kuMthu bAbAcA tIna iMdriye asaNArA kITaka) 'kaTTa-(kiTTa) dhAtu kA mala, maila (maLa) lAu, alAu-(alAbu) tumbI phala, tumbA (bhopaLA) For Private And Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16. kappUramaMjarIe siMgAro majja-(manj) snAna karanA (snAna karaNe) Tikkida-(de.) tilaka vibhUSita (tilaka lAvalA) Tikka-- de.) tilaka. piMjara-(piJjara) pItarakta varNa (ghAsUna svaccha kelele) rosANia-(mRSTaH) zuddha kiyA huA, mArjita rosANa-(mRja) mArjana karanA, zuddha karanA (svaccha karaNe) sua-(zuka) zuka (popaTa) kaci-(kAzci) kaTImekhalA (mAsapaTTA) barihI, barahi-(bahin ) mora. paoTTa, pauTTha-(prakoSTha) hAtha kA pahu~cA (managada) toNI-(tUNIra) zaradhi (bANAcA bhAtA) caMkama-(cakrama) calanA-phiranA (cAlaNe) jaccaMjaNa-(jAtyaJjana) uttama aMjana vAlA silImuha-(zilImukha) tIra, zara. kuDilAlaa-kuTilAlaka) dhuMgharAle bAla (kuraLe kesa) NiDAla-(lalATabhAla (kapALa) ghaNasAra-(dhanasAra) kapUra (kApUra) tAra-(tAra) camakatA, dedIpyamAna (camakadAra) cihurabhAra-(cikurabhAra) keza saMbhAra. eNaNaaNA-(eNanayanA) mRganayanA (hariNAkSI) eNa-(eNa)hariNa. surahilacchI-(surabhilakSmI) vasaMtaRtukA vasaMta zrI For Private And Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 17. pravacanasAra sabujjha-(saM+budh) samajhanA, jJAna pAnA ( jJAna miLavaNe, Atma jAgRta hoNe ) bujjha-(ba) jAnanA, jAganA (jANane, jAge hoNe) saMbohi-(saMbodhi) satya dharma kI prApti, Atma jAti, ( satya dharmAcI prApti) pecya-(pretya) paraloka. muNa-(de.) jAnanA (jANaNe) kakha- kAGkSa ) cAhanA, vAMchanA (icchA karaNe) sajja-(saGg) Asakti karanA (Asakta hoNe) gaMDUsa-(gaNDUSa) pAnI kA kullA (pANyAcI cULa) kAurisa-(kApuruSa) Daraphoka puruSa (myADa manuSya) kalatta-(kalA) patnI. kasiNa--(kRtsna) saMpUrNa. jyahi-- (udadhi) sAgara uppaha--(utpatha) unmArga, kumArga (ADamArga) ArAma-- ArAma) udyAna iMgAla--(angAra) jalatA huA koyalA (rakharakhIta koLasA For Private And Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir alika- (alIka) jhUThA (khoTe, daha--(draha) kuMDa. bhaDa-(bhaTa) yoddhA. avaDa-(de.) kUpa, kuMA (vihIra) aNaya--(anaya) anIti, anyAya, cAritrabhaMga. veruliya--(vaiDUrya) vaiDuryaratna. omIsa--(avamizra) mizrIta. khara--(khara) gadhA (gADhava.) khIra-(dhIra) dugdha dUdha. kallaM--(kalyaM) kala udyA avaraNha--(aparAhna) dopahara, (dupAra) paNiya--(paNya ) vikraya vastu (vikrIcA mAla) sutta--(sUtra) dhAgA, dharmazAstra. akkhAya--(AkhyAta) pratipAdita, kathita (hitopadezilele) For Private And Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 kapila munIce caritra tyA kALI ANi tyA veLI kauzAMbI nAvAcI nagarI hoto. (tethe) jitazatru rAjA hotA. kAzyapa brAhmaNa caudA vidyAsthAnAmadhye pAraMgata asUna rAjAkaDUna bahumAnilA jAta hotA. tyAcyA upajIvikecI vyavasthA kelI hotI. tyAcI yazA nAvAcI patnI hotI. tyAMnA kapila nAvAcA putra hotA. to kapila lahAna asatAnAca kAzyapa maraNa pAvalA. tevhA to melyAvara rAjAne te pada dusar2yA brAhmaNAsa dile. to ( mastakAvara ) chatra dharale jAta asatAnA ghoDyAvarUna (moThayA thATAne) jAta ase. tyAlA pAhUna (patIce vaibhava AThabUna) yazA raDU lAgalI. kapilAne vicArale. tine sAMgitale te ase-'tujhe vaDIla azAca thATAne jAta asata, kAraNa te vidyAsaMpanna hote.' to mhaNAlA 'mI paNa adhyayana karIna.' tI mhaNAlI, 'yethe tulA matsarAne koNI zikavaNAra nAhI. zrAvastI nagarIta jA, tethe tujhyA pityAcA mitra iMdradatta nAvAcA brAhmaNa Ahe. to tulA zikavIla.' to zrAvastIsa gelA. tyA ( gurU ) javaLa jAUna tyAMcyA caraNAMvara tyAne loTAMgaNa ghAtale. (gurUnI) vicArale, 'tU koThUna For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AlAsa?' tyAne ghaDale hote tase sAMgitale ANi vigayapUrvaka hAta joDUna mhaTale, 'bhagavAna, mI vidyArthI vaDilAsamAna asalelyA tumacyA pAyApAzI Alo Ahe. tevhA vidyA zikavaNyAcI mAjhyAvara kRpA karAvI.' putraprema vATata asalelyA upAdhyAyAMnIhI mhaTale, 'bALa, vidyAdhyayanAcA tujhA prayatna stutya Ahe. vidyA nasalelA manuSya pazU asUna tyAlA (kAhIca) mahatva nasate. iha va paralokI vidyA kalyANaprada Ahe. tevhA vidyA zika. vidyecI sarva sAdhane. tujhyA svAdhIna Aheta. paraMtu aparigrahI asalyAmuLe mAjhyA gharI bhojana (miLaNAra nAhI. tyA zivAya zikaNe hoNAra nAhI.' to mhaNAlA, ' kevaLa bhikSA mAgUnahI bhojana miLavatA yeIla. upAdhyAya mhaNAle, 'bhikSAvRttIne zikaNe hoNAra nAhI. tevhA cala, tujhyA bhojanAkaritA koNAtarI zrImaMtAkaDe vinavaNI karU yA.' . te doghehI tathe rAhata asalelyA zAlibhadra zreSThIkaDe gele. zreSThIne ( yeNyAce ) kAraNa vicArale. upAdhyAya mhaNAle, 'hA mAjhyA mitrAcA putra vidyArthI mhaNUna kauzAMbItUna AlA Ahe. ApalyAkaDe bhojana karela va mAjhyApAzI vidyA zikela. vidyA zikaNyAlA sAhAyya kelyAmuLe tumhAlA moThe puNya lAgela.' tyAne AnaMdAne mAnyatA dilI... to tethe jevaga karUna adhyayana karU lAgalA. dAsI tyAsa vADhata ase. to svabhAvataHca thaTTekhora hotA. tAruNyAcyA atyaMtika vikArAmuLe ANi kAmavikArAcyA durjayatemuLe to ticyAvara anurakta jhAlA ANi tIhI tyAcyAvara (prema karU lAgalI). For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekadA dAsIMcA utsava surU jhAlA. tI khinna jhAlI. tyAne vicArale, 'tulA kasale duHkha jhAle Ahe ?' tI mhaNAlI, 'dAsIMcA utsava cAlU Ahe. mAjhyApAzI pAnAMphulAMnAhI paise nAhIta. maitriNImadhye mAjhe hase hoIla.' tevhA to dhairyagalita jhAlA. tI mhaNAlI, ' ( ase ) dhairyagalita hoU nakA. yethe dhana nAvAcA zreSThI Ahe. agadI sakALIca jo prathama tyAcyA bhAgyAcI icchA karela tyAlA to dona suvarNa mAse deto. tethe jAUna tumhI tyAcyA bhAgyAcI icchA vyakta karA.' 'ThIka Ahe' ase tyAne mhaTalyAvara tine lobhAne dusarA ( koNI ) jAIla mhaNUna bhalyA pahATe tyAlA pAThavile. jAta asatAnA kotavAlAMnI tyAlA (cora mhaNUna) pakaDale va bAMdhale. _tevhA sakALI tyAlA prasenajita ( rAjA ) pAzI nele. rAjAne vicArale. tyAne kharI hakigata sAMgitalI. rAjA mhaNAlA, 'je mAgazIla te deto.' to mhaNAlA, 'vicAra karUna mAgato.' rAjAne 'ThIka Ahe' ase mhaTalyAvara azokabAgeta to vicAra karU lAgalA, 'dona mAzAMnI vastrAlaMkAra hoNAra hoNAra nAhIta, tevhA zaMbhara suvarNa moharA mAgena. tyAnehI ghara, gADIvAhana hoNAra nAhI. tevhA hajAra mAgena. tehI mulAbALAMcyA lagnAdIMnA pure paDaNAra nAhI, tevhA lAkha mAgena. tehI mitra, svajana, bAMdhava yAMcA sanmAna karaNe, dIna-anAthAMnA dAna deNe, viziSTa bhogopabhoga bhogaNe yAMnA pure hoNAra nAhI, tevhA koTI, zaMbhara koTI kiMvA hajAra koTI mAgena.' azA ta-hene vicAra karata asatA zubhakarmodayAne tyAca kSaNI zubha pariNAma hoUna saMvega nirmANa jhAlA For Private And Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (4) ANi to ciMtana karU lAgalA, 'kAma hI lobhAcI lIlA ! dona sunarNamAzAkaritA Alo ANi lAbha hoto Ahe he pAhUna koTI. nIhI manoratha pUrNa hoInA. dusare mhaNaje vidyA zikaNyAkaritA paradezI Alo ANi AIcI avajJA karUna, upAdhyAyAMcyA hitakara upadezAcA anAdara karUna ANi kulAcA tiraskAra karUna jANata asUnahI sAmAnya strIvara mohIta jhAlo. tevhA nako te suvarNa, nako to viSayasaMga, pure jhAle he saMsArAtIla baMdhana.' azI bhAvanA karIta asatAnA jAtismaraNa hoUna to svayaMsaMbuddha jhAlA. svataHca kezaloca karUna devatene dilelI ( muni ) AcArAcI upakaraNe gheUna to rAjA javaLa AlA. rAjAne vicArale, 'vicAra kelA kA ?' tyAne svataHce manogata vistArAne sAMgitale. to gAU lAgalA-'jasA lAbha tasA lobha, lAbhAbarobara lobha vADhata jAto. dona mAzAkaritA kAma hote ( paNa ) koTIMnIhI sikha hoInA.' rAjA AnaMdAne mhaNAlA, 'Arya, koTIhI deto, ghyA.' dusarA mhaNAlA, 'pure jhAlI saMpatI. ma. gRhasthadharmAcA tyAga kelA Ahe.' tevhA rAjAlA dharmalAbha AzIrvAda deUna nagarItUna nighAlA. sahA mahinyAnaMtara tyAlA kevalajJAna jhAle. For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 kAlakAcAryAMcI kathA yethe bhAratavarSAmadhye amarAvatIpramANe dhArAvAsa nagara hote tathe siMhApramANe (parAkramI asA) vairIsiMha rAjA hotA. tyAcI guNazIlasaMpanna rUpavatI azI surasuMdarI nAvAcI rANI hotI. ziMpalyAtIla motyApramANe ticyA poTI kAlaka nAvAcA mahAguNI putra jhAlA. nAva va guNAMnI (sArtha azI tyAcI sarasvatI nAvAcI bahiNa hotI. ___ AtA ekadA rAjakumAra krIDA karaNyAkaritA (nagarA) bAherIla bageta gelA. tethe tyAne AMbyAcyA jhADAkhAlI guNadhara nAvAce Acarya pAhile. vinayAne ( tyAMcyA) caraNAMnA vaMdana karuna to AcAryAMcA upadeza aikU lAgalA. _ 'zarIra anitya Ahe, vaibhava zAzvata nAhI, ANi mRtyU nehamI javaLa Ahe, (tevhA) dharmasaMgraha karaNe kartavya hoya.' ityAdi dharmopadeza aikUna kumAra AtmajAgRta jhAlA ANi tyAne sarasvatIsamaveta dIkSA ghetalo. laukaraca zrutajJAnAce adhyayana karUna to jJAnI munI jhAlA. 'hA yogya Ahe.' Ase jANUna AcAryavarAMnI tyAsa AcAryapadAvara sthApale. kAlakAcArya aneka ziSyAsamaveta gAvogAva bhavyajanAMnA hitopadeza karIta ujjanIta Ale. uttama cAritryAne vibhUSita sarasvatI sAdhvIhI sAdhvIMcyA barobara tethe gelI. For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tethe atyaMta balazAlI va strIlaMpaTa asA mardabhilla rAjA hotA. tyAne tyA rUpasuMdarI (sAdhvI ) lA pAhile. 'hAya ! jara viSayasukhAMcA tyAga karUna hI yuvatIhI vrata pALU lAgalI, tara puruSArtha viphala jhAlelA kAmadeba AjahI kasA vijayI Ahe ?' asA vicAra karUna kAmapizAccAne jhapATalelyA tyA duSTAne 'hAya ! pravacananAtha sadgurU kAlaka munizvara bhAU cAritryadhana hirAvUna nele jAta asalelyA mAjhe anAryarAjApAsUna rakSaNa kara.' azArItIne vilApa karaNAr2yA tyA taruNa sAdhvIlA ticI icchA nasatAnAhI tyAne baLajabarIne gheUna aMtaHpurAta TAkale. AtA mAlakAcAryahI kharokhara hI goSTa mAsItarI jANUca rAjApAzI jAUna mRduzabdAMnI mhaNAle, .. 'jyApramANe tArakAMmadhye caMdra,devagaNAmadhye iMdra, tyAca pramANe, he rAjA, lokAMmadhye tUca mukhya Ahesa. tevhA tU ase kase karatosa ? rAjA ajANapaNahI parastrIcA saMga duHkhadAyaka asato. punaH jo sAdhvIzI saMga to tara atyaMtika mahApApa Ahe. rAjA, aneka rAjakanyAMzI milana karUnahI tU tRpta jhAlA nAhIsa. rAje munIMcA dharma bADhavitAta, luTata nAhIta. tevhA yA (goSTIM) cA vicAra karUna svataHca mAjhyA bahiNIlA soDa.' azArItIne yuktiprayuktIne AcAryAMnI sAMgUnahI rAjAne sAdhvIlA soDale nAhI. jyApramANe AyuSya kSINa jhAlelyAsa mahAauSadhI vyartha Ahe, tyApramANe AcAryAcA, saMghAcA ANi maMtryAMcA bodha vyartha jhAlA. tevhA krodhAviSTa jhAlelyA kAlakAcAryAnI pratikSA kelI, 'pRthvImadhye baddhamUla jhAlelehI gardabhilla rAjAlmI zAsa For Private And Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jara vAyApramANe mI upaTUna kADhale nAhI, tara mI pravacana saMyamAcA ghAta karaNAr2yA ANi tyAMcI upekSA karaNAr2yAMcyA gatIsa jAIna.' tevhA kapaTAne unmatta veSa dhAraNa karUna kAlakAcArya asaMbaddha baDabaData nagarAmadhye phirU lAgale 'jara gardabhilla rAjA asela tara yApekSA cAMgale kAma asaNAra ? jara aMta:pura ramaNIya asela tara yApekSA cAMgale kAya asaNAra ? jara pradeza ramya asela tara yApekSA cAMgale kAya asaNAra ? jara rAjadhAnI (za. nagarI) cAMgalI vasalI asela tara yApekSA cAMgale kAya asaNAra ? jara loka cAMgalA veSa dhAraNa kele asatIla tara yApekSA cAMgale kAya asaNAra ? jara mI bhikSekaritA phiralo tara yApekSA cAMgale kAya asaNAra? jara osAha parAta jhopalo tara yApekSA cAMgale kAya asaNAra ?' AtA AcArya pArasakulAta jAUna maMtryAsaha rAjAcyA darabArAta jAUna sarvAMnA sukhakara bolU lAgale. azArItIne tyAMnI goDa bolUna (za. vacana rasAne) rAjA ityAdi lokAMnA raMjavile. vidyAdi guNAMmuLe zakarAjAne tyAsa gurU mAnale. tevhA AcAryAMcyA sAMgaNyAvarUna sarva zakasainya duSTa gardabhillAvarobara yuddha karaNyAlA nighAle. AtA te jAta asatAnA parvata halU lAgale, pRthvI tharatharU lAgalI ANi dhULone sUrya jhAkalA. kramAne siMdhunadI olAMDUna te saurASTraparisarAta Ale. AtA pAvasALA surU jhAlyAmuLe te tethe rAhile. zaradaRtU surU jhAlyAvara garda bhillAne jyA lATa rAjAMcA apamAna kelA hotA te ANi dusare ekatra yeUna tyAMnI ujjanIsa veDhA ghAtalA. For Private And Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekadA rAtrI bhUnyamanaska AcAryAMnA pAhUna zAsanadevatA mhaNAlI, ' munivara, manAta duHkha dharU nakA. sarasvatIlA zIlAne sItesamAna mAnA. ticyA zIlaprabhAvAne ApaNAMsa vijaya prApta hoIla.' ase mhaNUna tI adRzya jhAlI. AtA prAkAra zUnya pAhUna zakAdirAjAMnI AcAryAMnA vicArale. tevhA gardabhIvidyA sAdhya jhAlele AcArya mhaNAle, 'Aja aSTamIcA divasa. gardabhilla rAjA upavAsa karUna gardabhIvidyA sAdhela. naMtara tI gardabhI moThyA AvAjAne AraDela. zatrasainyAtIla je tiryaMca (pazUdi) kiMvA mAnava AvAja aikatIla te sarva rakta okIta bhayAne vyAkuLa va cetanAvihIna hoUna dharaNIvara kosaLatIla.' tevhA AcAryAMcyA AdezAne jovara gardabhIne toMDa ughaDana AvAja kelA nAhI, tovara yodhyAMnI ApalyA bANAMnI tice mukha bharUna TAkale. zaktIhIna jhAlelI tI gardabhillAvara malamUtra visarjana karUna tyAlA lAthAMnI mArUna gelI. yodhyAMnI (ujjanI) nagarI hastagata kelI, 'are durAcArI, dusanyA janmAta pApavRkSAce phUla ANi naMtara naraka phaLa miLela.' kSamA karUna gardabhillAlA ujjainItUna hAkalUna dile. zakarAjAlA rAjyAvara basavile ANi mhaTale, 'zakarAjA, nyAyI ANi prajAvatsala ho. dharmAne rAjyAce pAlana kara. dharmAne rAjya amara hoIla ANi adharmAne nAza pAvela. he visarU nakosa.' ___AtA AcArya svataH saMyamAta sthira jhAle. tyA sarasvatI bhagiNIlAhI prAyadicastAne saMyamAta zuddha karaNyAta Ale. For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 kamaLe cikhalAta ugavatAta mathurAnagarImadhye kuberasenA gaNikA hotI. pahilyA garbhAra. paNAta DohALayAcA trAsa jhAlyAmuLe mAtene tilA vaidyAsa dAkhavale. tyAne mhaTale. 'garbhAtIla jaLacAcyA doSAne hilA trAsa hoto Ahe. (dusa-yA) koNatyA rogAcA doSa nAhI.' hI goSTa kaLatAca mAtA mhaNAlI, 'mulI, prasUtIcIcyA beLI tulA zArirIka trAsa hoU naye (mhaNUna) garbhapAtAcA upAya zodhate. tevhA tU nirogI hozIla ANi sukhopabhogAta aDathaLA (hI) hoNAra nAhI. (nAhItarI) vezyAMnA mule kAya kAmAcI?' . tine (tazI) icchA kelI nAhI. tI mhaNAlI, 'mulAMnA soDUna deIna' tase kAbUla karatAca (yogya) veLI tI malagA va mulagI prasUta jhAlI. mAtene mhaTale, ' yAMcA tyAga kelA jAU deta.' 'tI mhaNAlI, tovara dahA divasa (za. rAtrI) pure hoU deta. tevhA tine kuberadatta va kuberattA azI nAve koralelyA dona AMgaThayA karavilyA. dahA divasa (sa.rAtrI) saMpalyAvara (bharapUra) sone va ratne bharalelyA choTayAzA (dona ) hoDayAta tyAMnA (alaga alaga) ThevUna yamunAnadIta soDale. vAhata jAta asatAnA dona zrImaMtAMcyA mulAMnI tyAMnA pAhile. tyAMnI hoDayA dharalyA. ekAne mulAsa va aikAne mulIsa ghetale. dravyayukta asalyAmuLe saMtuSTa hoUna tyAMnI tyAMnA mApApalyA gharI nele. For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RmAne vADhata tI dodhe) tAruNyAta AlI. yogya saMbaMdha' mhaNata kuberadatelA kuberadattAsa dile. lagnadivasa saMpatAca vadhUcyA maitriNIMnI gharAzI dyUta AraMbhile. (to haralyAvara ) tyAMnI kuberadattAcyA hAtUna (tyAcyA ) nAvAcI AMgaTho gheUna kuberadattecyA hAtI dilI. tI pAhata asatAnA sArakhI ghaDaNa va nAva pAhUna (ticyA manAta)vicAra AlA, malA vATate, koNatyA kAraNAkaritA bare yA AMgaThayAMcI nAve, AkAra sArakhI Aheta? mAjhyA (manAta ) kuvaradattAviSayI patibhAva nAhI. AmacA koNI pUrvaja yA nAvAcA aikivAta nAhI. tevhA yA bAbatIta ( kAhItarI ) rahasya asAve.' asA vicAra karUna tine gharAcyA hAtI donhI AMgaThayA ThevalyA. (tyA)pAhata asatAnA tyAcyAhI(manAta) tasAca vicAra AlA. vadhUlA AMgaThI deUna to AIpAzI gelA. tyAne tilA zapatha ghAlUna vicArale. tine jase aikale hote tase sAMgitale. to mhaNAlA, AI tumhI ayogya kele.' tI mhaNAlI, 'AmhI mohavaza jhAlo hoto (je jhAle ) te jhAle. kevaLa pANigrahaNa karaNyApuratIca vadhU dUSita jhAlI Ahe. yAbAbatIta pApa nAhI. mI mulIlA ticyA gharI pAThavIna, tU pravAsAhUna parata AlyAvara tujhA yogya saMbaMdha ghaDavUna ANa.na.' ase mhaNUna tine kuberadattelA ticyA gharI pAThavile. tinehI (ApalyA) AIlA taseca vicArale. tine jase ghaDale tase sAMgitale. tyAmuLe saMsArAviSayI viraktI vATUna tine dIkSA ghetalI. pravartinI barobara tI vihAra karU lAgalI. pravartinIcyA sAMgaNyAvarUna tine AgaThayA japUna ThevalyA. cAritrya zuddha hota asalyAmuLe tilA avadhijJAna prApta jhAle ( avadhizAnAne ) kuberasenecyA gharI rAhata asalelyA kudharadattAsa For Private And Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAhile. hAya! (kAya hA) ajJAnAcA doSa!' vicAra karuna tyAMnA bodha karaNyAcyA hetUne sAdhvIMcyA barobara vihAra karIta tI mathuresa gelI. tI kubarasenecyA gharI vastI mAgUna (mha. rAhaNyAcI paravAnagI gheUna rAhilI tI (kuberasenA) vaMdana karUna mhaNAlI, 'bhagakatIMno. bhI kevaLa janlAne gaNikA Ahe, paNa AcaraNAne navhe. kAraNa AtA cAMgalyA kuLAtIla vadhUpramANe mI ekA puruSAcI sevA karate. mAjhe nivAsasthAna zaMkAvirahita Ahe. tevhA mAjhyAvara anugraha karUna ApaNa ( yethe ) rAhAve.' tyA tethe rAhilyA. ticA ( kuberadattA pAsUna jhAlelA) mulagA lahAna hotA. tI tyAlA punaH punhA sAdhvI javaLa ThevU lAgalI. tevhA tyAMcI (yogya veLa (mha. kAlalabdhI) jANUna sAdhvI tyAMnA bodha karaNyAkaritA khAlIla gAthA gAla mulAlA jojavU lAgalI (za. mulAcI stutI karU lAgalI.) 'bALa, tU (ekAca AIcyA poTI janmalelA mhaNUna) mAjhA bhAU Ahesa' ekAca AIcyA poTI jammalelA asA mAjhyA patIcA bhAU mhaNUna) mAjhA dIra Ahema, ( mAjhyA patIpAsUna jhAlelA mhaNUna) mAjhA putra Ahesa, ( mAjhyA patIcyA dusanyA strIcA putra mhaNUna ) savatIputra Ahesa, (mAjhyA kuberadatta bhAvAcA putra mhaNUna) bhAcA Ahesa, ANi ( ekAca mAtecyA poTI janmalyAmuLe mAjhA bhAU jhAlelyA tujhA pitA paryAyAne mAjhAhI pitA jhAlA. ekAca mAtecyA kuberasenecyA poTI janmalyAmuLe tu tyAcAhI mAU jhAlAsa. mhaNaje paryAyAne pityAcA bhAU mhaNUna) kAkA Ahema. tU jyAcA putra Ahesa tohI ( kuberasenecyA poTI juLA anmalelA mhaNUna mAjhA bhAU, (tyAzI lagna jhAle mhaNUna)patI, (bAlaka For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAkAcA pitA mhaNUna) AjobA, (dirAcA pitA mhaNUna ) sAsarA ANi (AI savata AlyAne ticA) putrahI Ahe. ___ tU jicyA garbhAta janmalAsa tIhI ( ticyAca poTI janmale mhaNUna) AI. (patIcI AI mhaNUna) sAsU. (patIcI dusarI strI mhaNUna ) savata, (bhAvAcI patnI mhaNUna bhAvajaya, (bAlaka bhAU putrAcyA pityAcI AI mhaNUna) AjI ANi savatIcyA putrAcI patnI mhaNUna) sUnahI Ahe.' te tazAta-hece jovaNe (za. stutI) aikUna kuberadattAne vaMdana karUna vicArale, ' sAdhvI (mAte),he (paraspara) viruddha va asaMbaddha varNana kasale va koNAcyA bAbatIta Ahe.? athavA mulAlA kheLa. viNyAkaritA ayogya ase bolalAta ?' ase vicAralyAvara sAdhvI mhaNAlI, 'zrAvaka he, khare Ahe. tevhA tine avadhijJAnAne pAhilele tyA doghAhI jaNAMnA pramANapUrvaka sAMgitale ANi AMgaThayAhI dAkhavilyA. te aikUna tIbra vairAgya nirmANa hoUna kuberadattA 'hAya! (kasale hai) ajJAnAne durAcaraNa karavile ! 'asA (vicAra karUna) dravya mulAsa deUna sAdhvIlA vaMdana karUna ' tumhI malA bodha kelA, mI svataHce hita karIna' ase (mhaNUna) lageca nighAlI. muniveSa va AcAra (dharma gahaNa karUna vairAgya vicalita hoNAra nAhI azA utkRSTa tapAcaraNAMnI dehAcA kSaya karUna to devalokAta gelA. kuberasenAhI gRhiNIsa yogya ase niyama gheUna dayALU vRttIne rAhU lAgalI. sAdhvIhI pravatinIpAzI gelI. 000 For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 kulavadhU puDavardhananagArAta eka zrImAna taruNa aina tAruNyAta AlelyA ApalyA patnIsa soDUna (vyApArAkaritA) dezAMtarAsa gelA. AkarA varSe ulaTalIH ekadA navaM lokAta unmAda nirmAna karaNArA, raja reNUMnI bharalelI phule asalelA, dakSiNe kaDIla (sukhakara asA malaya) vAyU pasaraviNArA, kAlakalATa mAjaviNArA ANi meLayAtIla gAyakAMcyA AkarSaka gItAMnI taruNajanAMnA AnaMdita karaNArA vasaMtaRtU surU jhAlA asatAnA vadhU maitriNIsamaveta (nagarA) bAherarIla bAgeta gelI.(tethIla) vApiketa premAcA Adarza azI cakravAkAMcI joDapI krIDA karata asalelI ANi dusarIkaDe sArasAMcI joDapI ( ramata asalelI) pAhilI. haMsIcA anunaya karaNArA haMsa (paNa)pAhilA. tevhA vasaMtAcyA kamAvAsanA uddIpita karaNyAmuLe, upavanAcyA ramaNIyate. muLe, parivArAcyA utkaTa premAmuLe, viSayAbhileSAcyA anekajanmAtIla savayomuLe, tAruNyAcyA vikArabAhulyAmuLe ANi iMdriyAcyA caMcalatemuLe atyaMta duHkha deNAr2yA mahAvyAdhIzapramANe ticyA sarva zarIrAta madanAcA saMcAra jhAlA. tine (parataNyAcA) vicAra kelA (pravAsAsa gelelyA) tyA nirdayAne dilelA avadhI saMpalA, to AlA nAhI, tevhA koNAtarI taruNAlA ANavite.' tine he kAma For Private And Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rahasyamaMjuSikA nAvAcyA dAsIlA sAMgitale. tI mhaNAlI, 'evaDhA kALa (zIlAce) rakSaNa karUna zIlabhaMga karU nakA. koNI mUrkha tarI sAgara tarUna jAUna gopadAmadhye buDela kA?' vadhU mhaNAlI, saravI. AtA madanabANAMcA ASAta mI (sahana karU zakata nAhI, tevhA yAbAbatIta Adhika (sAMgUna) kAya upayoga? koNAlA tarI pAThava.' tI mhaNAlI, 'jara ase asela tara kALajI karU (za. jhurU) nakA. ApalI abhilASA mI (purI) karate.' tevhA tine hI goSTa sAsUlA sAMgitalI. tinehI patIlA (sAMgitalI). tyAnehI ticyA barobara khoTe bhAMDaNa karUna sunelA mhaTale, 'mulI, hI tujhI sAsu ghara sAMbhALaNyAsa pAtra nAhI, tevhA tU sarva (jabAbadArI) svIkAra.' 'ThIka' mhaNUna kabUla kelyAvara gharAtIla karAvayAcI sarva kAme tilA samajAUna dilI, tevhA rAtrIcyA zevaTacyA praharI (mha. pahATe) uThUna tAMdULa vagaire kAMDaNe, daLaNe, pAkhaDaNe, svayaMpAka karaNe, vADhaNe, ityAdi (kAme) ANi dusarI aneka lahAna, madhyama, moThI kAme karIta asatAnA, phule, dAgine kapaDe, pAnAcA viDA, uTI, viziSTa prakAracA AhAra na miLatA kramAne rAtrIcA pahilA prahara hota ase. tI thaMDa, rUkSa va anucita anna khAta ase ANi atyaMta damUna jhopata ase. azArItIne dararoja ( kAme ) karIta asatAnA tice rUpa-tAruNya naSTa jhAle. pAnAce viDe, (sugaMdhita) dravyAMcI uTI va zRMgAra miLenAse jhAle. kAhI kALa nighUna gelA. For Private And Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (15) (hIca) saMdhI' asA vicAra) karUna dAsI vilA mhaNAlI, 'puruSAlA ANU kA?' tI mhaNAlI, 'sakhI, mUrkha Ahesa tU. tulA puruSa sucato. paNa jevaNAviSayIhI malA zaMkA vATate.' ... kAlAMtarAne ( ticA ) patI ( parata ) AlA. AnaMdotsava jhAlA. vaDiladhAr2yAsaha vadhU AnaMdalI. (yA dRSTAMtAce) he spaSTIkaraNa-jyApramANe tine kAmAta magna hoUna svataHsa sAvarale, tyApramANe munInehI kriyA va jJAnAcyA anuSThAnAne (AtmyAce rakSaNa karAve). zrutadevIcyA kRpene dharmazAstrAnusAra sAMgitalele ( kula ) vadhUce caritra aikaNAr2yA mANasAne svataHce rakSaNa karAve. 000 For Private And Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 sthApatyAputrAcI dIkSA tyAveLI kRSNavAsudeva caturaMgiNI senesamaveta utkRSTa azA vijaya (nAvAcyA) hanIvara ArUDha jhAlyAvara sthApatyAgRhaNIcA jethe vADA hotA tethe gele. jAUna sthApatyAputrAsa ase mhaNAle, 'he devapriya, keza loca ( za. muMDana ) karUna dIkSA gheU nako. he devapriya, mAjhyA bAhUMcyA saMrakSaNAkhAlI vipula mAnavI vaiSayika sukhopabhogAMcA (manasokta) upabhoga ghe. devapriyAsa jo AsaM kiMvA dukhApata hoIla tyA sarvAMce mI nivAraNa karIna.' . tevhA kRSNavAsudevAMnI ase mhaTalyAveLI sthApatyAputra kRSNavasuAsudevAMnA ase mhaNAlA, 'he devapriya, jara jIvItAcA aMta karaNAr2yA mRtyUsa thopavAla ANi (za. kiMvA) zarIra sauMdarya naSTa karaNAr2yA mhAtArapaNAsa rokhAla; tara ApalyA bAhUMcyA saMrakSaNAkhAlI vipula mAnavI vaiSayika sukhopabhogAMcA upabhoga gheta rAhIna.' tevhA sthApatyAputrAne ase mhaTalyAveLI kRSNavAsudeva sthApatyAputrAsa ase mhaNAle, 'he devapriya, yAMce nivAraNa karaNe atyaMta kaThiNa Ahe. khare mhaNaje ApalyA karmAcA kSaya jhAlyAsivAya mahAsArthyazAlI deva kiMvA dAnavAMnAhI yAMce nivAraNa karaNe (zakya) nAhI.' tevhA to sthApatyAputra kRSNavAsudevAMnA ase mhaNAlA, 'jara yAMce nivAraNa karaNe atyaMta kaThiNa asela ANi kharokhara ApalyA For Private And Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karmAcA kSaya jhAlyAzivAya mahAsAmathyaMzAlI deva kiMvA dAnavAMnA (hI) yAMce nivAraNa karaNe zakya nasela; tara, he devapriya, ajJAna, mithyAtva, aviratI, kaSAyAdvAre saMcita kelelyA svataHcyA karmAcA kSaya karaNyAcI mI icchA karato.' tevhA tyA kRSNavAsudevAMnI gharacyA nokarAMnA bolAvale, bolAvUna sthApatyAputrAcA dIkSAvidhI karaNyAcI AjJA dilI. naMtara tyA sthApatyAputrAsa puDhe ghAlUna te kRSNavAsudeva jethe arihaMta bhagavAna ariSTanemI hote tethe gele. sthApatyAputrAne bhagavAna ari. STanemIMcyA (caraNA) pAzI alaMkAra kADhale. tevhA tyA sthApatyAgRhiNIne haMsAlaMkRta vastrAmadhye (vastrA) bharaNa, puSpamAlA va alaMkAra ghetale va Asave gALIta ase mhaTale, 'bALa, yatna kara; bALa, parizrama kara; bALa parAkrama kara ANi yA (munidharmAce AcaraNa karaNyAcyA) goSTIta niSkALajI rAhU nakosa.' tevhA tyA sthApatyAputrAne hajAra puruSAsamaveta svata:ca paMcamuSThikezaloca kelA ANi dIkSA ghetalI. 000 For Private And Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7 damayaMtI svayaMvara yethe bhAratakSetrAta kozaladezAmadhye kozalAnagarI hotI. tethe ikSvAkukulAta janmalelA, asAmAnya nyAya, tyAga va parAkramAne yukta asA niSadha nAvAcA rAjA hotA. tyAsa suMdarIgaNIcyA poTI janmalele, lokAMcyA manAlA AnaMda deNAre nala va kabara (nAvAce) dona putra hote. ikaDe vidarbhadezAlA bhUSaNabhUta ase kuMDinanagara hote. tethe zatrUrUpI hattIMcyA kaLapAMnA ( jerIsa ANaNArA ) zarabha asA bhImaratha rAjA hotA. tyAcI sarva aMtaHpurarUpI jhADAce ( mohaka ) phUlaca azI puSpadaMtI rANI hotI. vaiSayika sUkhAMcA upabhoga gheta asatAnA tyAMnA akhila tribhuvanAlA bhUSaNabhUta azI kanyA jhAlI. * satpuruSAcyA chAtIvara utkRSTa zrIvatsacinha ( za. ratna ) asAve, tyApramANe ticyA kapALAvara sUryabiMbAsArakhA svAbhAvika tilaka hotA. hI mAtecyA garbhAta asatAnA mI sarva zatrUce damana kele, asA (vicAra karUna) pityAne tice damayaMtI ase nAva Thevale. zuklapakSAtIla caMdrakorIpramANe sarva janatecyA DoLyAMnA AnaMda deNArI tI moThI hoU lAgalI. ANi (yogya) veLI (vidyA prahaNa karaNyAkaritA) tilA kalAdhyApakAcyA svAdhIna kele. For Private And Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ArazAtIla pratibiMbApramANe buddhimAna asalelyA tinyA. madhye sarva kalA saMkrAMta jhAlyA ANi adhyApaka kevaLa sAkSI hotA. tI tAruNyAta AlI. tilA pAhana AIvaDila vicAra kara lAgale,'hI asAmAnya sauMdaryazAlInI asUna vidhIcyA vijJAnAcA prakarSa Ahe. tevhA hilA anurUpa vara (disata) nAhI. jarI asalA tarIhI to AmhAlA mAhita nAhI. mhaNUna svayaMvara karaNe yogya Ahe.' tevhA dUta pAThavUna rAje ANi rAjaputrAMnA bolAvale. te hanI, ghoDe, ratha va pAyadaLAmamaveta Ale. anupameya satvazIla asA naLahI tethe AlA. bhImarAjAne sanmAna kelyAvara te utkRSTa nivAsasthAnI rAhile. suvarNamaya khAMbAMne suzobhita asA svayaMvara maMDapa karavilA. tethe uttama AkArAcI siMhAsane ThevalI. tyAvara rAje basale. itakyA avadhIta pityAcyA AdezAnusAra mohaka ravibiMba asalelyA pUrvadizepramANe pasaralelyA prabhAkiraNasamUhAMnI yukta azA bhAlAvarIla (svAbhAvika) tilakAne alaMkRta jhAlelI saMpUrNa caMdramyAne suMdara disaNAr2yA pauNimecyA rAtrIpramANe pramanna neharA asalelI ANi zubhra rezamI vastra paridhAna kelelI damayaMtI svayaMvara maMDapa bhUSavita Alo. tilA pAhUna Azcaryayukta cehayAMnI rAjAMnI tilAca ApalyA netra kaTAkSAcA lakSya kele. - tevhA rAjAcyA AdezAne aMtaHpurAtIla dvArapAlikA bhadrA rAja. kumArIcyA puDhe hoUna rAjAMce va rAjakumArAMce vikrama sAMgU lAgalI. For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (20) 'dRDha bAhubala asalele bala nAvAce he kAzInagarIce mahArAja Aheta. (uMcaca) uMca (uphALaNA-yA) lATA asalelI gaMgA (nadI) pAhaNyAcI icchA asela tara yAMnA vara.' damayaMtI mhaNAlI, 'bhadre, kAzItIla nivAsI dusanyAcI phasavaNUka karaNyAcI savaya asalele Aheta ase aikAyalA yete. tevhA mAjhe mana yAMcyAta ramata nAhI mhaNana puDhe ho.' taseca karUna to mhaNAlI, yA hatIMnA siMhaca ase he siMha nAvAce kuMkaNAdhipa mahArAja Aheta. yAMnA varUna grISmaRtUmadhye keLIcyA banAta (yAMcyAzI / sukhAna krIDA kara.' damayaMtI mhaNAlI, 'bhadre, kuMkaNavAsI vinAkAraNa rAgAva. tAta, tevhA pAvalA-pAvalAgaNika yAMcI manadharaNI karaNe malA zakya hoNAra nAhI. tevhA dusar2yAviSayI sAMga.' puDhe hoUna tI mhaNAlI, 'maheMdrApramANe sauMdarya asalele he maheMdra kAzmIra dezace mahArAja Aheta. kezarAcyA vATikemadhye krIDA karaNyAcI manISA asela tara yAMnA vara.' rAjakumArI mhaNAlI, 'bhadre, mAjhe zarIra ( gAra ) tuSArasaMcayAlA ghAbarate he tulA mAhita nAhI kA? tevhA yethUna jAUyA,' ase mhaNata asatAnA dvArapAlikA puDhe jAUna mhaNU lAgalI, "vipUla dravyabhAMDAra asalele he jayakoza mahArAja kauzAMboce svAmI Aheta. mRganayane, kAmadevApramANe rUpa asalele he For Private And Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tujhe mana mohUna TAkatAta kA ?' rAjakumArI mhaNAlI, 'kapijale, guMphalelI hI varamAlA atyaMta ramaNIya Ahe.' bhadrene vicAra kelA, 'uttara na deNe hAca yAMnA nakAra Ahe.' tevhA puDhe jAUna bhadrA mhaNAlI, ___ 'kokILakaMThI, jyAMcyA talavArarUpI rAhU (datyA) ne zatrUcyA kIrtIcaMdrAMnA grAsile Ahe tyA kaliMgAdhipatI jaya (mahArAjAM) cyA gaLyAta mALa ghAla.' rAjakumArI mhaNAlI, 'tAtAsamAna vRddha vaya ( za. paripakva vaya) jhAlelyA yAMnA praNAma aso' tevhA bhadrene puDhe jAUna mhaTale, 'gajagAminI, jyAMcyA hattIMcyA kaLapAMcyA (gaLayAtIla) ghaMTAMcyA ninAdAne jaNU brahmAMDa phuTate te he gauDapatI bIramukuTa (mahArAja) tulA AvaDatAta kA ?' rAjakumArI mhaNAlI, 'bAI ga ! asehI mANasAMce kALekuTTa bhayAnaka rUpa asate ? tvarita puDhe cala, mAjhe hRdaya tharatharU lAgale.' tevhA kiMcita hasata bhadrA puDhe gelI ANi bolU lAgalI, he padmAkSI, siprA nadIcyA kinAr2yAvarIla vRkSavATiketa krIDA karaNyAcI icchA asela tara yA avaMtipatI padmanAbhAMnA nAtha kara.' rAjakumArI mhaNAlI, 'huza' ! yA svayaMvaramaMDapAta phirUna mI damUna gele. tevhA ajUna kitI veLa sAMgaNAra Ahe ?' bhadrene' vicAra kelA, " he paNa mAjhyA manAlA bhAnaMda deta nAhIta," ase For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAjakumArIne sucavile ( za. sAMgitale ). tevhA puDhe jAte.' asA (vicAra karUna) taseca karUna bhadrA bolU lAgalI, 'jyAMce sauMdarya pAhUna sahasrAkSa ( idrA ) lA ( Apale ) hajAra DoLe nizcitapaNe saphaLa jhAle ase vATate te he niSadhaputra yuvarAja naLa Aheta.' . Azcaryacakita manAne damayaMtIne vicAra kelA, 'oho ! sarva rUpavaMtAMnA mAge sAraNArI ( kAya hI ) zarIrAcI ThevaNa (mha. mohaka aMgalaTa) ! oho ! (kAya he) asAmAnya lAvaNya ! oho ! (kAya hai) vipula sauMdarya ! oho ! mAdhuryAcA nivAsa asalelA (kAya hA) vilAsa ! tevhA, hRdayA, yAMnA patI mAnUna parama prasannatA miLava.' tevhA tine naLAcyA nAjUka gaLabhAta varamAlA ghAtalI. 'oho ! hine uttama vara nivaDalA, cAMgalyA (anarUpa barA)sa.varale' asA lokAta kalakalATa mAjalA.' 000 For Private And Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8 padmAvatI udayanAsa dilI ( naMtara dAyI yete.) dAsI-(aMtarALAta) kuMjarike, (aga) kuMjarike, koThe koThe Aheta rAjakanyA padmAvatI ? ( aikalyAcA abhinaya karUna ) kAya mhaNAlIsa ? 'yA rAjakanyA mAdhavIlatAkuMjApAzI ceMDUne kheLatAheta' mhaNUna ? tovara rAjakumArIpAzI jAte. (phirUna pAhUna) ayyA ! karNaphule uMcAvalelyA, vyAyAmAne nirmANa jhAlelyA dharmabiMdUMnI AkarSaka (za. citravicitra) jhAlelyA ANi zramAmuLe ceharA mohaka disata asalelyA yA rAjakanyA ikaDeca yeta Aheta. tovara mI javaLa jAte. (jAte) ( asA pravezaka (saMpato) ) ( tevhA ceMDUne kheLata asalelI padmAvatI parivArAsamaveta vAsavadattesaha praveza karate) . vAsavadattA-sakhI, hA (ghe) tujhA ceMDU. padmAvatI-Arye, AtA evaDhe (kheLaNe pure) hoU de. vAsavadattA-sakhI, khUpa veLa ceMDUne kheLUna adhika Arakta jhAlele tujhe hAta jaNU 'dusanyAMce' jhAle Aheta. ( atizaya lAlasara jhAlyAmuLe jaNU te tice navheta kAraNa For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zramalelyA hAtAvara ticA tAbA na rAhUna te jaNa parakyAce jhAle. taseca yAveLI ticyA lagnAcyA vATAghATI surU asalyAmuLe atyaMta premAmuLe te hAta AtA dusar2yAce jhAle asA zleSa) dAsI-kheLAve, tovara rAjakumArIMnI kheLAve, tovara kaumAryapaNAcA hA ramaNIya kALa upabhogAvA. padmAvatI-Arye, ceSTA karaNyAkaritAca jaNU AtA mAjhyAkaDe rokhUna kA pAhatA ? vAsavadattA-nAhI, nAhI. hale Aja tU bhArIca suMdara disatesa. jaNU sarvabAjUMnI Aja tujhe baramukha pAhate Ahe. ( zleSAne zramAne adhika lAla jhAlelA tujhA suMdara ceharA sarva bAjUMnI pAhAvAsA vATato. tujhyA varAce vadana jaNU tujhyA sannidha phiratemhaNaje vivAha javaLa AlelyA kanyesArakhI Aja tU malA atizaya suMdara disatesa) padmAvatI-jA. AtA mAjhI ceSTA karU nakA. vAsavadattA-mahAsenAcyA bhAvI sUnabAI, hI mI gappa basale. padmApavatI-hA mahAsena nAvAcA koNa ? vAsavadattA-ujjainIcA pradyota nAvAcA rAjA Ahe. sainyAcyA ( moThayA) pramANAvarUna tyAce mahAsena ase nAva paDale Ahe. dAsI- tyA rAjAzI saMbaMdha (jaDAvA azI) rAjakumArIcI icchA ..nAhI. . For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (25) vAsavadattA- tara maga kharokhara AtA tI koNAcI abhilASA karate ? dAsI- udayana nAvAce vatsa (dezAce) mahArAja Aheta. tyAMcyA guNAvara rAjakumArI lubdha Aheta. vAsavadattA-(svagata) Aryaputra patI (vhAvA azI) abhilASA karate ? (ughaDa) koNatyA kAraNAne ? dAsI- te dayALU Aheta mhaNUna. vAsavadattA- (svagata) mAhita Ahe, malA mAhita Ahe. yAca (guNA ) muLe mI tyAMcyAvara mohita jhAle hote. dAsI- rAjakumArI, jara te mahArAja vidrUpa asatIla - vAsavadattA- nAhI, nAhI. (te) suMdaraca Aheta. padmAvatI-Arye, ApaNa kase jANale ? vAsavadattA-(svagata) AryaputrAviSayIcyA pakSapAtAmuLe mI maryA. dece / za. cAlarItIce) ullaMghana kele. AtA kAya karAve ? asU deta. samajale (ughaDa) ase ujanItIla loka bolatAta. padmAvatI-(he) juLate. kharokhara he ujainIlA aparicita nAhIta. sarva lokAMcyA manAlA AnaMdadAyaka teca khare sauMdarya. (tevhA dAI praveza karate ) . dAI-rAjakumArIMcA vijaya aso. rAjakumArI (ApaNAlA) dile. . (mha. ApalA vivAha TharalA).. vAsavadattA-Arye, koNAlA ? dAI-vatsa ( dezA ) cyA udayanamahArAjAMnA. vAsavadatA AtA tyA mahArAjAMce kuzala Ahe nA? For Private And Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAI-kuzala Ahe. te yethe Ale Aheta ANi tyAMcI rAjakumAroMnA mAnyatA Ahe. kAsavadattA-mahA saMkaTa (komaLale). vAI-yAbAbatIta mahA saMkaTa koNate ? vAsavadattA-kharokhara kAhI nAhI. (prathamapatnIcyA mRtyUne) tazA prakAre duHkha karUna (mAtA) udAsIna vhAve (he yogya navhe). vAI-Arya, zAstrAnusAra thora puruSAMcI hRdaye sahaja (mhaNaje caTakana) muLapadAvara yetAta (zAMta hotAta) vAsavadattA-Arya, svataHca tyAMnI mAgaNI ghAtalI? dAI-che, che ! dusar2yA kAmAsAThI yethe Ale asatA tyAMce uttama kuLa, (vizeSa) jJAna, (taruNa) vaya va (suMdara) rUpa pAhama svataHca mahArAjAMnI deU kele. vAsavadattA- (svagata) asse ! AtA yAbAbatIta Aryaputra doSI nAhIta. dusarI vAsI-(praveza karUna) svarA karAvI, tovara bhAryene tvarA karAvI. Ajaca kharokhara cAMgalA muhUrta Ahe. Ajaca maMgala vivAha karAvA ase AmacyA mahArANo mhaNatAta. vAsavadattA- (svagata) jasajazI ghAI hote Ahe. tasatazI mAjhe hRdaya aMdhaHkArAne bharUna jAte Ahe. dAI-calAve, rAjakumArInI calAve. (sarva jAtAta) For Private And Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 9 mUrkhapaNAce bakSIsa rAjA-paNa he doghe koNa? vidUSaka-hA kaMcukI ANi (za. paNa) hI dAI. rAjA- (javaLa jAUna) dAI ANi kaMcukIMce kuzala Ahe nA? doghe- (svagata) kase mahArAjaca Ale ? (ughaDa) mahArAjAMcyA padakamalAMcyA darzanAne. vidUSaka-mAjhyAhI ase mhaNA. pratihArI-Arya, cohokaDUnahI kazA mAkaDaceSTA prakaTa karatosa? vidUSaka-haM ! AtA kAhI suddhA mhaNU nako. bhUkene va tahAnene _ vyApta jhAlo Ahe. pratihArI-mAjhyA hAtI yeta Ahe. maMdAraka-kharokhara pizAcca pizAccAlA pIDA deta nAhI. rAjA-tase mhaNU nako. kharokhara- (hA) brAhmaNa Ahe. vidUSaka- (krodhAviSTa hoUA) theraDyA, punaH eka veLa bola. maMdAraka-tujhA bApa mhAtArA jhAlA navhatA kA? vidUSaka-mahArAja javaLa asatAnA tyAMcyA mitrAcyA vaDilAMnA . kase dUSaNa detosa ? piMgalaka-tU kazI mahArAjAMcyA kaMcukIcI ceSTA kelosa ? vidUSaka-piMgalaka, rAjAcA priya mitra asalelyA mAjhA apamAna karU nako. (piMgalaka lAjato.) For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org (28) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratihArI-Arya, zrImaMtAgharacyA jAvAyApramANe brAhmaNAcyA baTakIpramANe, turuSkAne posalelyA zikArI kutryApramANe ANi rogI kolhyApramANe tU sarva lokAMnA kA daMza karatosa ? vidUSaka - kutrA bhuMkato, rAjA AzA karato. dAI va kaMcukI-jazI brAhmaNaziromaNIcI AjJA. AnaMdasuMdarI - (svagata) kAya hA brAhmaNAcA apamAna ! rAjA - ( bAjUlA) mitrA, aMtaHpurAta jAUna ekAMtAta maMdAraka kaMcukIsa bolAva. vidUSaka - ThIka. ( jAUna tyAcyA saha yeto. ) maMdAraka - ( zrama jhAlyAcA abhinaya karUna damalyAcA Ava ANUna mI koThe pratiSThAna ThevU mha. basU ) ? (nizvAsa TAkUna javaLa jAUna ) mahArAjAMcA vijaya aso. vidUSaka - ( cohokaDe pAhUna moThyAne) are, vAgha ! vAgha ! ! ( AnaMdasuMdarI ghAbarUna oraDUna rAjAlA AliMgana dete. dAI va kuraMgaka ANi maMdAraka ( hI ) ghAbaralyAcA abhinaya karatAta. ) pratihArI - he kAya udbhavalaM ? ( maMdAraka dizA nyAhALUna kAThI khAlI pADato. ) vidUSaka - gaLayAtIla jAnave bAMdhata mha. jAnavyAcI gATha dharata ) khareca mI koThe dhAvU ? rAjA - haM ! mUrkha ! pratyeka ghaTakelA kasA bhrama hoto ? vidUSaka - kharokhara pAhaNyAsArakhe Ahe. maMdAraka- malA bhrama jhAlA.. For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ghamA-(marzasukha anubhavIta) caMdrAcyA kiraNAMnI pAjharaNArI caMdrakAMtamaNI kI masurAcyA thaMDagAra pANyAta ghAsalele, caMdana kI svargAtUna paDalelA amRtarasa ? (ApalyA) AvaDatyA mANasAcyA sparzAdhIna jhAlyAneca ase hote. taseca kharokhara avayavAMvara mAllikA phulAMcI moThI mudrA, DoLapAta rasarazIta kamaLa kozAce sauMdarya, zarIrAvara nava-svedasamadhdI, punaH manAta parabrahmacyA AnaMdAcA (akhaMDa) sAkSAtkAra ! maMdAraka-to vA koNatyA ThikANI Ahe ? vidUSaka-saMgItazALecyA dArAcyA taLAzI varacyA bhAgAmadhye. rAjA-are ! mUrkhAne citAralelA vAgha (mha. vAghAce citra) pAhUna ugIcaca oraDA kelA. vidUSaka- (svagata) khareca yAlA kasalA kamIpaNA AlA? paNa vAghAcI DarakALI navhatI. (ughaDa krodhAne ) are, kRtaghna Ahesa. kAraNa mAjhyA prabhAvAne AliMgana ( sukha) miLUnahI asA vicAra karatosa ? rAjA-'hane ) tujhA prabhAva. ( vidUSakAlA ratnajaDIta kaDe deto) vidUSaka-(hAtAta dhana) are, mIhI ardhyA pRthvIcA sArvabhauma Ahe. rAjA-te kase ? vidUSaka-kAraNa tujhyA barobara mAjhyAhI hAtAta eka kaDe Ahe. For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 navakAramaMtrAcA prabhAva , atyuttama pUjesa pAtra asaNAnyA arihaMtAMnA vaMdana aso. (anaMta) sukhAne saMpanna asaNAr2yA siddhAMnA vaMdana aso, pAca prakArace AcAra pALata asalelyA AcAryAMnA baMdana aso. svAdhyAya ANi dhyAnAmadhye ramamANa asaNA-yA upAdhyAyAMnA vaMdana aso. nirvANA ( karitA sAdhanA karaNAre ) sAdhaka asalelyA munIMnA vaMdana aso. 2. hA paMcanamaskAra (maMtra ) sarva pApAMcA nAza karaNArA asUna sarva maMgalAmadhye pramukha maMgala Ahe. 3. dIrghakALahI tapa Acarile, sadAsarvakALa (vratAMcaM ) AcaraNa (kele) ANi siddhAMta zAstrAce (zrutAce) puSkaLa paThaNa kele ANi jara namaskArAta mana nasela tara te (sarva) niSphaLa jhAle. 4. manAne citilele, vAcane prathilele ANi kAyane AraMbhalele (kArya) jovara namaskAra (maMtrA) ce smaraNa kele jAta nAhI tovara (pure) hota nAhI. 5. hA mamaskara (maMtra) saMsArarUpI samarAMgaNAta paDalelyAMnA AzrayAce ThikANa Ahe. asaMkhya duHkhAMcyA nAMzAce kAraNa Ahe ANi mokSamArgAcA hetU Ahe. For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6. (hA paMca namaskAramaMtra) (zAzvata) kalyANarUpI kalpavRkSAce avadhya (mha. na maraNAre) bIja Ahe, saMsArarUpI himaparvatAcyA zikharAMnA ( vitaLavUna TAkaNArA ) prakhara sUrya Ahe ANi pAparUpI nAgAMnA pakSI rAjA (garuDa) Ahe. 7. navakAra mahAmaMtrAne roga, pANI, agnI, cora, siMha, hattI, yuddha, sApa yAMpAsUnacI bhaye tyAcakSaNI nAza pAvatAta.. 8. DAkINa, betALa, rAkSasa, mahAmArI yAMcyA bhayAcA prabhAva tyAcyAvara kiMcitahI paData nAhI. navakAra ( maMtrA) cyA prabhAvAne sarva saMkaTe nAhIzI hotAta. 1. jyAMcyA hRdayarUpI guhemadhye navakAramatrarUpI siMha sadAsarvakALa vAsa karato Ahe, tyAMcyAvara aSTakarmagraMthIrUpI hattIMcA hallA jhAlA asatAnA tyAMcAca nAza hoto. 10. jyAcyA manAmadhye jinazAsanAcA (darzanAcA) sAra asalelA ANi cavadA pUrvAMcA uddhAra karaNArA navakAra ( maMtra) Ahe. tyAlA saMsAra kAya karaNAra ?.. 11. navakArAhUna dusarA sAramUta matra tribhuvanAta nAhI. mhaNUna, kharokhara, dararojaca atyaMta bhaktibhAvAne tyAce paThana karAve. 12. jevAyacyA veLI, jhopatAnA, jAge hotAnA, (koThehI) praveza karatAnA, bhayaprasaMgI ANi saMkaTAta, sarva kALaca kharokhara navakAra (mNthaa| cA japa karAvA. (zA. maMtrAce smaraNa karAve). For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11. vajjAlaggaM (4) dIna-paddhatI 1. mAte, dusar2yAkaDe yAcanA karaNyAta gaDhUna gelelyA azA mulAsa janma deU nako (ANi) jyAne (dusar2yAne kelelI) yAcanA dhuDakAvUna lAvalI Ahe tyAlA udarAtahI thArA deU nayesa. jovara 'dyA' azI yAcanA karata nAhI, tovaraca rUpa, guNa, lanjA, kharepaNA, gharANyAcI paraMparA ANi svAbhimAna (azA yA sarva goSTI) asatAta. . 'kharokhara vidhIne yA jagAmadhye gavata-kApasApekSAhI halakA asA dona (manuSya) nirmANa kelA Ahe.' ' (maga) vAr2yAne tyAlA kA vAhUna nele nAhI ? ' ( kAraNa ) ApalyAkaDe (ca) yAcanA karela yA bhItIne.' 4. dyA' azI dusanyAkaDe yAcanA karata asatAnA tyA (svAbhI. mAnI dIna mANasA) ce hRdaya dhaDadhaDU lAgate, jIbha SazAta aDakhaLate ANi cehar2yAvarIla teja nAhIse hote. Dhaga samudrAtIla pANI prayatnapUrvaka (zoSUna) gheta asatA kALe. kuTTa hotAta ANi, khare mhaNaje, (pAUsAcyA rUpAne pANI) deta asatAnA dhavala hotAta. ( dusar2yAkaDUna dAna.) gheNAre ANi ( dusar2yAMnA dAna ) deNAre yAMcyAmadhIla ( moThe) aMtara pAhA. For Private And Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (R) siMha-paddhatI 6. kartavyaparAGmukha va svAbhimAnazUnya azI aneka pADase asUna haraNIlA kAya kAmAcI ? hattIce gaMDasthaLa phoDaNAr2yA ekAca chAvyAne siMhIna nirdhAstapaNe jhopate. vizuddha jAtIcyA tyA banarAjAMnA praNAma aso. ahAhA ! yA pRthvIvara je je ( jAtivaMta ) kuLAta janmatAta te te (chAve) hattIMce gaMDasthaLa vidIrNa karaNAre hotAta. 8. moThayA (zarIrAcyA) AkArAne mANasAlA moThepaNa prApta hote ase samajU nakA. vanarAja lahAna asalA tarIhI moThyA hattIMce gaMDasthaLa vidIrNa karato. 9. doghehI araNyAta janmatAta, (paNa) hattI jakhaDale jAtAta siMha muLIca nAhI. thora puruSAMcyA bAbatIta maraNa saMbhavanIya Ahe, apamAna navhe. (ra) caMdana-par3hatI 10. caMdana vALale kiMvA ( sANevara ) ghAsale tarIhI kharokhara tasalA kasalA tarI ghamaghamATa suTato kI jeNekarUna tAjyAhI phulAMcA hAra sugaMdhAmadhye lajjita hoto. 11. kunhADIcyA ghAvAne chedale (kiMvA ) (dagaDAvara) ghAsale tarI (sugaMdha deNyAcA mULa) svabhAva soData nAhIsa, mhaNUna he caMdanA, soka mastaka namavUna tulA vaMdana karatAta. For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (1) 12. caMdanA, moThamoThyA sADAMmadhye tujhA janma uttama' muLAta jhAlA Ahe. tyAmuLe sApa ANi duSTa mANase tulyAvara nehamIca anurakta asatAta. 13. vidhIne tazA ta-hecyA caMdanAcyA jhADAlA ekaca doSa para. vilA Ahe kI jyAcI saMgata duSTa nAga eka kSaNabharahI soData nAhIta. 14. duSTAcyA saMgatIne niraparAdhI sAdhU saMkaTAta paDAvA ( za. chedalA jAvA ); tyApramANe aneka moThAlyA jhADAMmadhye sApAMcyA doSAne caMdanAce jhADa kApale jAte. For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12. ujjvala cAritryAcA rAvaNa 1. madhyaMtarI iMdrAne jyAlA lokapAlapadAvara nemale hote to nalakUbara dulaMghapurAmadhye rAhata hotA. . bAtA tyAne vipula AgnIyukta zaMbhara yojanAce taTa racale nANi zatrUyodhyAMcyA jIvanAcA nAza karaNArI aneka prakAracI yaMtre (kelI). naMdanavanAta jAUna ANi (bhakti) bhAvAne tIrthakara mUtIMnA (za. ce tyAMnA mha. caityAlaya-devAlayA-tIla jina mUrtInA ) baMdana karUna punaH rAvaNa ApalyA nivAsasthAnI parata AlA. rAvaNAne zastre (gheUna) tayAra jhAlelyA va cilakhata pAtalelyA saMnyAsamaveta prahastapramukha yodayAMnA dulaMghapubhahastagata karaNyAsa pAThavile. yetAca tyAMnI cohobAjUMnI jaLate uMca taTa asalele, yaMtrAMmuLe zatrUyoddhyAMnA jayabhIta karaNAre va ulaMghiNyAsa atyaMta kaThiNa (ase te) nagara pAhile. bhAtA utsAhita rAkSasAMnI sabhovatI saMpUrNa nagarAlA veDhA ghAtalA. zatrU aneka prakAracyA vidyA prayogAMnI tyAMnA ThAra kA gavaLe. 5. For Private And Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7. tevhA mArale jAta asatAnA rAkSasayosyAMnI (rAvaNAkaDe) dUta pAThavalA. jAUna to rAjAlA mhaNAlA, 'prabhU, ApaNa mAjhe (mhaNaNe) aikAve. sarvatra dhagadhagatyA agnImuLe javaLa jANAre jaLatAheta bhANi vikarAla mukha asalelyA yaMtrAdvAre puSkaLase maratAheta. he bolaNe aikUna atyaMta buddhizAlI ase tyAveLI (za. jyAveLI) laMkezvarAce maMtrI ApalyA sainyAcyA rakSaNAkaritA upAya yojU (za. citU) lAgale. 10. tyAveLI nalakUbarAcyA uparaMbhArANIne rAvaNAvara premA sakta jhAlyAmuLe pAThavalelI dUtI AlI. 11. mastaka namavUna praNAma kasna dUtI ekAMtAta rAvaNAlA mhaNAlI, 'svAmI, jyA kAraNAkaritA malA pAThavale te aikAve.' nalakUbara (mahArAjAM) cI uparaMbhA nAvAcI prasiddha rANI Ahe. khare mhaNaje, tine malA pAThavile Ahe. mAjhe nAva vicitramAlA Ahe. tI aMtaHkaraNapUrvaka ApalyA bheTIsa utsuka asUna Apa. lyAzI premasaMbaMdha ghaDAvA asA vicAra karate. ApalyA guNA. para tI atyaMta anurakta Ahe. bheTa gheNyAcI ( za. darzana deNyAcI) kRpA karA.' For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14. donahI kAnAMvara (hAta) ThevUna raslamavAputra (rAvaNa) ase mhaNAlA, 'rUpavatI asalelyAhI vezyA ANi parastrIkaDehI mI pAhata nAhI. daDha cAritryazIla rAjAne iSTayA jevaNApramANe iha va paraloka (niyamA) viruddha asalelyA parastrIcA sadAsarvakALa tyAga karAvA.' 16. dUtIkArya jANUna tyAbAbatIta kuzala maMtrI mhaNAle. 'Arama. hitAcA vicAra karaNAnyAMnI (prasaMgI) khoTehI bolAve. 17. svAmI, saMtuSTa jhAlelI strI kadAcita nagarAcA bheda sAMgela, khUpa sanmAna kelyAvara tI sadbhAvaparAyaNa hoIla.' 18. 'ase (hoU de)' ase mhaNUna rAvaNAne dutIlAhI pAThavile. jAUna tine ( rAvaNAcA ) saghaM saMdeza svAminIlA sAMgitalA. dUtIce bolaNe aikUNa uparaMbhA lageca nighAlI. tI rAvaNAcyA nivAsApAzI AlI. tethe praveza karUna tI AnaMdAne (AsanAvara) basalI. rAvaNa mhaNAlA "bhadre, yethe araNyAta kasale rati sukha ! durlaghapura (mha. rAjavADA) soDUna te mAnanIya hoNAra nAhI.' 21. te madhura kAmottejaka bolaNe aikUna kAmAtura jhAlelyA tyA (uparaMbhe) ne tyAlA AzAlikA vidyA dilI. 22. tI vidhA miLavUna sarva sainya samUhAsaha durlaSapurAjavaLa For Private And Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAUna rAbaNAne durga sara kelA. 23. rAvaNAne yeUna durga sara kelyAce aikUna abhimAnAne nAka. bararAjA lageca bAhera paDalA. 24. AtA donhI bAjUMnI bANa, zaktI, bhAle, tomasa phekalyA jANAr2yA yuddhAta to rAkSasAMbarobara yuddha karU lAgalA. 25. AtA moThamoThyA yoddhayAMce jIvana naSTa hoNAre bhayaMkara yuddha cAlU asatAnA samarAMgaNAta vibhISaNAne nalakUbara rAjAlA pakaDale. 26. laMkezvarAne uparaMbhelA mhaTale, 'bhadre, tU mAjhI gurU Ahesa.' kAraNa AzAlikA nAvAcI balasamRddha vizvA tU malA dilIta. 27. utama kulAmadhye nirmANa jhAlelI tU suMdarIcyA poTI janma lIsa. tU AkAza dhvajAcI kanyA Ahesa. zIlarakSaNa kara. NArI ho. 28. bhadre, rUpalAvaNyayukta tujhA priya ( patI, madyApIhI jivaMta Ahe. yAcyAzI dIrgha kALa viziSTa bhogAMcA upabhoga ghe.) 29. rAvaNAne matkAra karUna nalakUbararAjAlA soDale. (rAvaNA barobara jhAlelA ) saMbaMdhadoSa mAhita nasalelA to ticyA barobara (viSayopabhoga ) bhogU lAgalA. For Private And Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13. bodhidurlabhakathA 1. yatheca sAgaradatta nAvAcA dhanasaMpanna asA zreSThI hotA. to nehamIca dhanAce rakSaNa va arjana karaNyAmadhye atizaya tatpara ase. 2. AtA ekadA to ApalyA sohaDa mulAzI vicAravinimaya karU lAgalA, to asA, 'bALa, hI saMpatto kaSTAne miLavilI Ahe. he tUhI jANatosa. 3. mhaNUna hice gharAbAhera dUra rakSaNa karU yA. gharI ThevalI asatA tI sarva lokAMcyA svAdhIna hoIla. 4. tevhA smazAnAta jAUna koThetarI gupta ThikANI tI purU yA. mhaNaje saMkaTAta paDalyAvara tI AmhAlA sAhAyya karela.' 5. azArItIne ekAMtAta vicAra vinimaya karUna mulAbarobara to smazAnAta gelA. moThA khaDDA khaNUna tethe dravyAce kalaza purale. 1. tevhA khaDDA bharUna zreSThI mulAsa ase mhaNAlA, 'bALa, jAUna tU sarvaca dizAmaMDaLa pAhA.' 7. yadAkadAcita ( hai ) koNItarI pAhile asAve. to mhaNAlA, bAbA, 'ApaNa catura Ahota. yethe atyaMta bhayAnaka smazAnAta rAtrI koNa yeNAra ?' For Private And Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8 teMvhA pitA mhANAlA, 'bALa, cAMgalI pAhaNI kelyAsa yethe koNatA toTA (za. doSa) hoNAra Ahe ?' ase mhaTalyAvara mulAne jAUna sarva nyAhALale. 9. tevhA melyAce soMga gheUna nizceSTa paDalelA va zvAsa rokhUna dravyAcyA ThikANI pAhata asalelA bhikArI disalA 10,11. tyAne yeUna sAMgitale, 'zvAsa nasalelA koNItarI tethe (paDalA) Ahe. tevhA zreSThIhI mhaNAlA, 'paNa jara kA to dravyalobhAne zvAsa rokhUna melyAce soMga gheUna paDalA asela, tara surIne tyAcA koNatA tarI avayava kApUna lokara ye.' 12. ase mhaTalyAvara to kAna kApUna AlA. tevhA to mhaNAlA, 'kadAcita punaH to dhUrta he sahana karIla. ( sevhA ) dusarAhI kAna kApa. 13. tyAnehI taseca kele. oThAbarobara nAkahI kApale. tyAnehI dhanAkaritA sarva sahana kele. kAraNa ase mhaTale Ahe. 14. mANase (za. prANI) dhanAkaritA je karaNAra nAhIta ase sAhasa nAhI. te svataHce jIvanahI becatIla. maga zarIra. chedanAviSayI kAya (sAMgAve) ? 15,16,17. tevhA bhikAyAlA maDhe samajUna to zreSThI mulA saha gharI gelA. bhikAr2yAnehI yethUna jhaTadizI uThUna te dravya ghetale va dusarIkaDe daDavile. (tyAtIla) kitI tarI gheUna to nagarAta gelA. tyAne kapaDe, caMdana, kApUra, vagaire ghetale. jhirajhirIta vastrAne kApalele avayava jhAkUna to vezyAMcyA gharAMmadhye vilAsa karU lAgalA. For Private And Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18. AtA ekadA kharokhara tohI bAgeta melA. tethe ApalyA barobara tyAne modaka, mAMDe, vaDe vagaire nele. tyAne nagarAtIla sarvaca garIbAMnA bolAvale ANi to AnaMdAne tyAMnA bhojana, vastrAdi sarva deU lAgalA. . taseca to yAcakAMnA, have te mAgaNAr2yAMnA, dInAdIMnAhI yatheccha (deU lAgalA). saMtuSTa jhAlele tehI kharokhara karNAce nAva gheUna (tyAcI) stutI karU lAgale. 21. tevhA lokaparaMparene (mha. karNopakarNI) te aikUna zreSThIlA tyAcI zaMkA AlI. 'yAne tyA ThikANAhUna mAjhe dravya tara ghetale nasela nA? 22. paNa jara to bhikArI tyAveLI zvAsa rokhUna stabdha asela. ( tara tyAne nizcita dravya ghetale asela ).' asA vicAra karIta to tyAsaca pAhaNyAsAThI tethe gelA. 23. tyAne kezarAne piMgaTa jhAlelyA, vezyA sabhovatI asalelyA ANi uttama (jhirajhirIta) vastrAne kApalele oTha, nAka, ( kAna ) jhAkalelyA tyAsa pAhile. tevhA tyAne vicAra kelA. 24. 'je dravya kaSTAne miLavale jAte tyAcA kaSTAne upabhoga ghetalA jAto. prAyaH cora, daravaDekhorAMce cAritra azAvanhece asate. For Private And Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25. asA vicAra karUna to smazAnAta gelA va dona kalazAMnI virahita asA tyAne to khaDDA pAhilA. tevhA to adhika zoka karU lAgalA. 26. hAya re devA ! puNyavihIna azA mAjhe dravya kase nAhise jhAle ? koNAtarI vidvAnAne je ase mhaTale Ahe te khareca Ahe. 27. mI dAna dile nAhI. niranirALyA prakArAMnI sukhopabhoga bhogale nAhI. dravya nAhIseca jhAle. tevhA mI rAjadarabArI jAto. 28, 29. mo rAjAlA sarva sAMgato. kharokhara kadAcita to yAcyA kaDUna dravya devavela.' tevhA tyAne najarANA deUna rAjAlA sAMgitale te ase, ' mahArAja, jo bAgemadhye aneka prakArAMnI vilAsa karato Ahe, to nizcitapaNe cora Ahe. yAne smazAnAtUna khaNUna mAjhe dravya ghetale Ahe.' 30. he aikUna rAjAne kotavAlAsa AjJA kelI tI azI, 'tAbaDa toba tyA aTTala corAlA bAMdhUna mAjhyApAzI ANa.' 31. tyAnehI taseca kelyAvara cora mhaNAlA, 'mAjhA koNatA doSa ?' rAjA mhANAlA, 'tU yAce dravya khaNUna ghetalesa. 32. to mhaNAlA, ' maharAja, yAne mAjhe kAhI ghetale Ahe. te dyAvayAsa lAvA. maga mI yAlA dravya deIna.' 33. rAjAne dRSTikSepa kelyAvara to vyApArI sAMgU lAgalA, 'bhI For Private And Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAce kAhIhI ghetale nAhI.' tevhA cora ase mhANalA. 34. 'mahArAja, vATa (cAlI) cyA zramAne khinna hoUna mI gADha jhopalo hoto. yAneca mAjhe nAka, (oTha) ANi kAna kApale. 35,36. 'tevhA yAne mAjhe kAna, bagaire deUna Apale dravya ghyAve.' ase mhaTalyAvara to zreSThI AzcaryAne (stabdha) rAhilA. ' zreSThI, jevhA yAsa kAna, vagaire dezIla, tevhA te dravya tulA miLela.' ase mhaNUNa rAjAne doghAMnAhI tethUna (za. yethUna) (bAhera) ghAlavile. 37. tevhA vairAgya utyanna jhAlelA zreSThI gharI yetAca mulAlA upadeza karU lAgalA, 'bALa, jyApramANe kSaNAta saMpattI gelI, tase jIvana jAIla. 38. jagAmadhye prANyAMnA janmAtUna mhAtArapaNa ANi mhAtAra. paNAtUna maraNa nizcita yete. mhaNUna mRtyUcyA mukhAta gelele jIva thoDe divasa jagatAta. 11 nevhA jara te saddharmAcI zidorI gheUna paralokAlA jAtIla tara tethe gelyAvara nizcitapaNe tyAMnA zoka karAvA lAgaNAra nAhI va te sukhI hotIla.' 000 For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 14. agaDadattAcA sanmAna 5. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eke divazI to rAjakumAra ghoDyAvara basUna ghoDayAcyA maidAnAcyA rastyAvarUna jAta hotA; tevhA (vArANasI) nagarIta galabalA jhAlA. ANi taseca (tyAlA vATale ) - 'samudra khavaLalA Ahe kA ? kiMvA bhayaMkara agnI bhaDakalA Ahe ? kiMvA zatrU sainya (cAlUna) Ale ? kiMvA bIja paDalI ? 34. itakyA avadhIta rAjakumArAne bAMdhalelA pracaMDa khAMba moDUna ( AlelA ), niSkAraNa krodhAviSTa jhAlyAne mAhutAne ( nirupAya hoUna ) soDalelA, kRtAMtakALApramANe soMDecyA TApUta yeNAr2yAMnA ThAra karIta samorUna yeta asalelA, eka madonmatta hattI avacitapaNe Azcaryacakita manAne pAhilA. pAyAMnA bAMdhalelA dorakhaMDa toDUna ghare, bAjArAtIla dukAne, devAlaye vidhvaMsa karIta to pracaMDa ( hattI ) kSaNAta rAjakumArAsamora AlA. 6. tyA tazA tar2hecyA rUpasaMpanna kumArAlA pAhUna nAgarika gaMbhIra AvajAne oraDale, 'dUra ho, hattIcyA mArgAtUna dUra ho. ' 7. kumArAnehI cAlaNyacyA gatIta atyaMta catura asalelyA ApalyA ghoDayAsa soDUna iMdrAcyA airAvatAsArakhyA asalelyA gajarAjAlA hAkArale, For Private And Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8. kumArAcI garjanA (za. zaddha) aikUna (gaMDasthaLAtUna) madarasAcA pravAha jharata asalelA to saMtApalelA hattI kRtAMtakALA. pramANe kumArAvara vegAne dhAvUna AlA. 9. kumArAne harSita manAne (aMgAvara ) dhAvata yeNA-yA hattIcyA soMDesamora vastra guMDALUna phekale. 10. krodhAne dhumasata asalelA to (hattI) ApalyA dAtAMnI tyAvara AghAta karU lAgalA ANi kumArahI tyAcyA pAThIvara dRDha muThIce prahAra karU lAgalA. 11. tevhA krodhAne dhumasata asalelA to mAge paLU lAgalA' (puDhe) dhAvU lAgalA, cAlU lAgalA, (aDakhaLata paDU) lAgalA. taseca khAlI vAkalA ANi golAkAra phirU lAgalA. 12. tyA zreSTha hattIlA khUpa veLa atizaya kheLavUna va ApalyA AdhIna karUna naMtara to tyAcyA khAMdyAvara caDhalA. 13. AtA sarva nAgarikajanAMnA AkarSaka bATaNArA to gajeMdrA barobara cAlalelA (kumArAcA) kheLa aMtaHpurA (tIla striyAM) saha rAjAne pAhilA. 14,15. rAjAne deveMdrApramANe hattIcyA khAMdyAvara vasalelyA kumArAsa pAhUna ApalyA sevakalokAMnA vicArale, 'guNAMcA Agara asalelA, taseca tejAne sUrya, saumyapaNAne caMdra, sarva kalA va Agama (zAstrA)ta kuzala, bolaNyAta catura, zUra ANi rUpavAna asA hA koNa bare kumAra ?' 16.. tevhA ekA (sevakA) ne sAMgitale, (mahArAja, tethe kalA For Private And Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (zikaviNAnyA) AcAryAMcyA gharI hA kalekaritA parizrama karIta asatAnA malA disalA. 17. tevhA hArSita hoUna rAjAne kalAcAryAMnA (bolavUna) vicArale, 'zreSTha hattIMnA ( vaza karaNyAcyA ) zikSaNAmadhye atyaMta nipuNa asalelA koNa hA puruSottama ?' 18 kalAcAryAMnI abhaya mAgUna puSkaLa lokAsamaveta asasalelyA rAjAlA rAjakumArAcI kiMgata savistara sAMgitalI. 19. tI aikUna ApalyA manAmadhye atisaMtuSTa jhAlelyA rAjAne 'kumArAlA mAjhyApAzI ANa', (mhaNUna) dvArapAlAsa pAThavale. 20. AtA dvArapAlAne hattIcyA pAThIvara virAjamAna jhAlelyA tyAlA mhaTale, 'kumAra, mahArAja bolAvIta Aheta, rAja vADyAta yA.' 21. naMtara rAjAjJenusAra hattIlA khAMbAlA bAMdhUna saMzayita manAne kumAra rAjApAzI AlA. 22. Apale guDaghe, hAta va mastaka jaminIvara TekavUna atyaMta vinayAne tyAne praNAma kelA nAhI toca rAjAne tyAlA AliMgana dile. tevhA rAjAne vicAra kelA. hA puruSottama Ahe. kAraNa 23. 'vinaya puruSatvAce mULa Ahe, udyoga vaibhavAsa kAraNa Ahe, dharma sukhAcA mUla (maMtra) Ahe ANi ahaMkAra vinAzAsa kAraNIbhUta Ahe. For Private And Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ANi punaH 24. morAsa koNa citArato ? (mha. morAsa citra vicitra sauMdarya koNa deto ? ) rAjahaMsAMnA (DauladAra) cAla koNa deto? kamaLAMnA koNa sugaMdhita (karato) ? kulavAna (gharANyAta) janmalelyAMnA vinaya koNa (zikavato) ? ANi taseca 25. sALI (cyA loMbyA kaNasAcyA) bhArAne, Dhaga pANyAne, jhADAMce zeMDe phaLAMcyA baharAne ANi satpuruSa vinayAne namra hotAta; ( paNa ) kharokhara koNAcyAhI bhItIne navhe. 26. pAnAcA viDA, (uttama) Asana, sanmAna, pAritoSika, Adara, ityAdIMnI atyadhika satkAra kelyAmuLe prasanna manAne kumAra rAjAjavaLa basalA. For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15. AtmasvarUpa 1. khare mhaNaje jyApramANe tiLAmadhye tela kiMvA phulAmadhye sugaMdha parasparAmadhye ekarUpaca jhAle Aheta; tyAcapramANe zarIra va jIvAMcyA bAbatIta (te ekarUpa jhAle Aheta). 2. jyApramANe snigdha (mha. telakaTa) zarIrAvara dhULa lAgalI mhaNaje tI disataca nAhI; tyAcapramANe rAgadveSAne snigdha banalelyA jIvAmadhye (baddha jhAlele) karma (disUna yeta nAhI). 3. jyApramANe jIva jAta asatAnA jethe to jAto (tikaDe) zarI rahI jAte; tyApramANe jIvAcyA AzrayAne mUrta karmahI jAta asate. jyApramANe mora uDatAnA pisArA gheUna jAto; tyApramANe khare mhaNaje karmasamUhAsamaveta jIvahI jAto. 5. jyApramANe koNI sAmAnya manuSya svataH svayaMpAka karUna te, ( anna ) jevato; tyApramANe jIvahI svataHca kelele karma svataH bhogato. jyApramANe vistIrNa sarovarAta maMda vAr2yAcyA jhuLakIne haDha ( ropaTe ) phirate, tyApramANe karmAne Ahata jhAlelA jIva saMsArasAgarAta bhaTakato. 7. jyApramANe ekhAdA manuSya paDakyA gharAtUna bAhera paDUna navIna For Private And Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gharAmadhye jAto; tyApramANe jIva june zarIra TAkUna (dusar2yA navyA) zarIrarAta jAto. 8. jyApramANe meNA (cyA lepA) ne jhAkalele ratna Ata tejAne jhaLALata asate; tasAca kAhIsA karmAcyA DhigAta jhAkalelA jIvahI kharokhara (Ata tejAne camakata alalelA) jANAvA. 9,10. jyApramANe divA atyaMta vizAla uMca va bhavya vADyA lAhI prakAzita karato ANi (choTayA) veSTanAcyA pAtrAta ThevalA asatAnA kevaLa tevaDheca (pAtra) prakAzita karato; tyAcapramANe jIva lakSAvadhI zvAsocchvAsa (ekadamaH) karaNAr2yA vizAla zarIrAlAhI sajIva karato (ANi)punaH (kSudra asalelyA) kuMthUcyA zarIrAta gelA asatAnA tevaDhyA neca saMtUSTa hoto (mha. tevaDhyA AkArAcAca rAhato). 11. jyApramANe AkAzAtUna vAhata asatAnA vArA lokAMnA disata nAhI; tyApramANe, jIvahI saMsArAta bhaTakata asatAnA geLyAMnA disata nAhI. 12. jyApramANe gharAmadhye ghusata asatAnA dAra (jhAkalyA) muLe kharokhara vArA ADavatA yeto; tyApramANe, he jIva, (deha) gharAtIla iMdriyadAra (jhAkUna) ( mha. iMdriyanigraha karUna) pApAlA ADava. jyApramANe jvAlAsamUhAne bhaDakalelyA agnIne tRNakASTha jALatA yete; tyApramANe dhyAnayogAne jIvAce karmamalahI jALatA yete. 14. jyApramANe bIja va aMkurAcI kAryakAraNe jANatA yeta nAhIta. 13. jyAlA For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tyApramANe jIva va karmAMcI aMtakALAtIla ekarUpatA (jANatA yeta nAhI). 15,16. jyApramANe dhAtU va kITa ekatra nirmANa jhAle asatAnA agnIcyA yogAne kITamala jALUna AtA suvarNa nirmaLa karatA yete; tyAcapramANe anAdikAlApAsUna ( ekatra ) asalelyA jIva-karmAcyA bAbatIta dhyAnayogAne karmakITa naSTa karUna AtA jIva vizuddha karatA yeto. jyApramANe caMdrakiraNAMcyA yogAne nirmaLa caMdra ( kAMta )maNI pANI pAjharato; tyApramANe jIva samyaktva prApta karUna karmamala soDUna deto. 18. jyApramANe sUryAne tapta jhAlA asatAnA sUrya (kAMta) maNI agnI soDato; tyApramANe kharokhara svataH tapAne tapta ( za. zoSita ) jhAlelA jIvahI anaMtajJAna prakaTa karato (za. jJAna miLavito). jyApramANe cikhalAcA lepa ( dhuvUna ) gelelA bhopaLA lageca pANyAvara (taraMgata) rAhato; tyApramANe sarva karmApAsUna suTalelA jIvahI lokAnAcyA ( siddhazile ) vara (anaMta catuSTayAMcyA tejAne jhaLALata) virAjamAna hoto For Private And Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16. karpUramaMjarIcA zRMgAra rAjA--AtA aMtaHpurAta neUna rANIne tilA kAya kele ? vicakSaNA-mahArAja, tilA snAna ghAtale. 'kuMkuma ) tilaka lAvalA, (vastrAlaMkarAMnI) naTavile ANi khUSa ve le. rAjA-kase bare ? vicakSaNA-1. kezarAcyA rasAcI dATa uTI lAvUna tice zarIra pivaLe jarda kele rAjA-mhaNaje suvarNa mUrtIce rUpa ghAsUna svaccha ujaLale. vicakSaNA-2. maitriNIMnI ticyA pAvalAvara marakataratnAMnI jaDava. lelI paijaNAcI joDI ghAtalI. rAjA-mhaNaje khAlI toMDa karUna ThevalelyA dona lAla kamaLAMbhovatI bhramarAMcI rAMga (guMjArava karIta) phirU lAgalI. vicakSaNA-3. popaTarAjAcyA zepaTIsArakhI ( hiravaTa ) miLI rezamI vastrAMcI joDI ( mha. zAlU va zAla ) tilA nesavalI. rAjA-mhaNaje bAnyAcyA jhuLUkemuLe koLIcyA jhADAcI kovaLI For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAne (za. pAnAMcI Toke) phaDaphaDU lAgalI. vicakSaNA-4. ticyA vistIrNa ( DauladAra ) nitaMbAvara pasarAya ratnAMnI jaDavalelA mAsapaTTA ghAtalA. rAjA-mhaNaje suvarNaparvatAcyA kaDayAvara morAlA nAcAyalA lAvale. vicakSaNA- 5. ticyA hastakamalAtIla deThApramANe asalelyA managaTAvara kAkaNe ghAtalI. rAjA-maga kAmadevAcyA (bANAMcA) bhAtA ulaTA zobhato Ahe ase kA mhaNata nAhIsa? vicakSaNA-6. ticyA gaLyAta sahA mAse (vajanAcyA) motyAMcA suMdara hAra ghAtalA. rAjA-mhaNaje tArakAMcA meLAvA oLIne ticyA mukhacaMdrAcI sevA karIta Ahe. vicakSaNA- 7. ticyA donahI kAnAMmadhye ratnajaDita phulAMcI joDI ghAtalI. rAjA-mhaNaje ticyA cehar2yAcyA rUpAne kAmadevAcA ratha donahI .... cAkAvara cAlavalA jAta Ahe. vicakSaNA-8.tice DoLe utkRSTa kAjaLa ghAlUna suzobhita kele. rAjA-mhaNaje pAca bANa dhAraNa kelelyA (kAmadevA)sa niLayA For Private And Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kamaLAcyA rUpAne navA tIra (1) arpaNa kelA. vicakSaNA-9.ticyA kuraLayA kesAMcyA baTA bhAla pradezAcyA TokA. javaLa guMphalyA. rAjA-mhaNaje caMdrabiMbAvara madhyabhAgI hariNa ( ubhA ) Ahe. vicakSaNA-10. kAparApramANe camakadAra DoLe asalelyA ticyA kezasaMbhArAta phulAMcA gajarA ghAtalA. rAjA-mhaNaje tyA hariNAkSIne caMdramA va rAhudaitya yA ( doSA ) mallAmadhIla jhuMjaca dAnavalI. vitrakSaNA-11. azA ta-hene rANIne ApalyA manApramANe (modayaM) prasAdhanAMnI tyA yuvatIlA sajavile. rAjA-mhaNaje krIDodyAnAcI bhUmI vAsaMtika vaibhavAne suzobhitra kelI. 000 For Private And Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 17. pravacanasAra 1. jAgRta rAhA. (ajJAna nidretUna) kA jAge hota nAhI ? mRtyU naMtara, khare mhaNaje, AtmajAgRtI hoNe kaThiNa Ahe. (gelele) divasa (za. rAtrI) parata yeta nAhIta. (mAnavI) 'jIvana punaH miLaNe (titake) sahaja nAhI. 2. janma maraNAsamaveta, tAruNya mhAtArapaNAbarobara ANi vaibhava vinAzAsaha prApta hote. ase sarva kSaNabhaMgura jANA. . 3. saMsArarUpI araNyAta jyA jIvarUpI hariNAlA tyA mRtyU. rUpI siMhAne (jhaDapa ghAlUna) pakaDale Ahe; tyAsa soDavaNyAsa svajana, deva ANi iMdrahI samartha nAhIta. 4. jyAcI mRtyUzI maitrI Ahe, jo ( tyAcyApAsUna ) paLUna (svataHlA vAcavU mhaNato) ANi 'mI maraNAra nAhI' ase jANato, tyAneca kharokhara (dharmAcaraNa) udyA karAve azI icchA bALagAvI. (sAdhakAne) jagaNyAcI abhilASA bALagU naye. maraNAcIhI prArthanA karU naye. jIvana ANi taseca maraNa yA doSAMmadhye tyAne AsaktI dAkhavU naye. For Private And Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadAkadAcita koNI viSAcA rasa na disela asA gaMpacipa piUna TAkato. to tyApAsUna maraNAra nAhI kA? ( taseca jarI koNI guptarItyA koNAlA nakaLata pApAcaraNa kele, tara to tyApAsUna dUSita hoNAra nAhI kA ? ) 7. dhairyavAnAlAhI bharAve lAgate, bhyADa puruSAlAhI nizcita marAve lAgate. kharokhara doghAMnAhI marAve lAgate. khare mhaNaje ( zAMtapaNe ) dhairyAne maraNe cAMgale. 8. putrastrIkaritA pApabuddhIne dhana miLavUna dayA-dAna soDUna deNArA to manuSya ( za. jIva ) saMsArAmadhye ( satata ) bhaTakata rAhato. 9. jo dusar2yAcI niMdA karUna svataHlA ( guNavAna ) prasthApita karU icchito, to dusar2yAne kaDU auSadha pile asatAnA (svataH) nirogI hoNyAcI icchA karato. 10. ( dhanadhAnyAne paripUrNa asalelI ) hI pRthvI saMpUrNapaNe ekhAdyAlA dilI, tarI tyAnehI to saMtuSTa hoNAra nAhI. azArItIne jIvAcyA (icchA) punyA hoNe atyaMta kaThiNa Ahe. bAhera peTalelA agnI pANyAne vijhavatA yeNe zakya Ahe. sarva sAgarAtIla pANyAnehI mohalpI, agnIce nivAraNa . karaNe mahA kaThiNa Ahe. 12. ADamArgAne jANAr2yA manarUpI hattIlA jJAnarUpI For Private And Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMkuzAne rokhA. ADamArga svIkArUna tyAne zIlarUpI upavana udhvasta karU naye. 13. jasA kALA koLasA dudhAne dhutalyAne pAMDharA hota nAhI, tase pApakarmAMnI malina jhAlelI (mANase) (gaMgecyA) pANyAne zuddha hota nAhIta. 14. jo prANIvadha karIta nAhI, khoTe bolata nAhI, corI karIta nAhI ANi parastrIkaDehI jAta nAhI, tyAcyA gharIca gaMgAkuMDa asate. eSa jyAne kevhAhI zIla bhraSTa hoU dile nAhI, tyAlA (ca) paMDita mhaNatAta. to (ca) zUra vIra yoddhA hoya kI jyAne iMdriyarUpI zatrUnA jiMkale Ahe. 16. jo sthaLa va samaya (oLakhUna) priyavacana bolAyalA jANato, to sarvAMnAca pUjanIya asUna sarvAMcyAca hRdayAcA AsarA hoto. 17. to (mANUsa) hAtAta divA asatAnA jara (DoLayAcA upayoga na kelyAmuLe ) vihirIta paDalA, tara to divA tyAlA kAya karaNAra? jara (zrutajJAnAce) zikSaNa gheUna (tyApramANe AcaraNa na karatA) cAritrya bhaMga kele tara tyAlA zikSaNAce kAya phaLa ? ( te jJAna cAritryAbhAvI tyAsa kadhIhI sadgatIsa neNAra nAhI.) For Private And Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 kAcecyA maNyAta guMphalele vaiDuryaratna tethe dIrghakAla rAhUnahI ApalyA zreSTha guNAmuLe kAcece rUpa dhAraNa karIta nAhI. (sadAcArI uttama puruSAce jIvana aseca Ahe.) 19. jyApramANe caMdanAcA bhAra vAhaNAre gADhava bhArAcA bhAgI dAra asate,kharokhara caMdanAcyA (suvAsAcA)navhe; tyApramANe kharokhara cAritryahIna asalelA jJAnI jJAnAcA bhAgIdAra mAhe, sadgatIcA navhe. 20. (samyak ) zAna, darzana, cAritrya ANi taseca tapa yA mArgAce anusaraNa karaNAre jIva uttama (mokSa) gatIlA jAtAta. dUdha pANyAmadhye misaLale asatA, haMsa jibhecyA AmlapaNA. muLe pANI soDUna dUdha pito; tyApramANe saziSya (durguNa soDUna sadguNa grahaNa karato). 22. je udyAlA karAvayAce te tvarita Ajaca karA, (pratyeka) kSaNa aneka saMkaTAMnI (bharalelA) Ahe; (tevhA) dupAracI vATa pAhU nakA. 23. (yethe) cAMgalAca (mAla)miLato', azI sarva (dukAnadAra) ApalyA mAlAcI ghoSaNA karatAta. kharedI karaNAr2yA nehI cAMgalI parIkSA karUna uttama (mAla) ghyAvA. 24. jo jIva ( svazuddhAtmatattvAcyA labdhisvarUpa) vidyArathAta For Private And Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (58) cahuna manarUpI ratha jANyAcyA mArgAmadhye vihAra karato; to jinezvarAMcyA jJAnAcI prabhAvanA karaNArA jJAnI samyagdRSTI jANAvA. 25. jyAlA zatrU va bAMdhavajana sArakhe Aheta, jo sukha va duHkha samAna mAnato, jo prazaMsA va niMdeviSayI samatA dhAraNa karato, jyAlA (mAtIce) DhekULa va sone sArakhe Ahe ANi jo jIvana va maraNAlA samAna mAnUna (prasanna manAne toMDa deto), to (ca kharA) zramaNa hoya. 6. jyApramANe divA (ApalyA sparzAne) zekaDo divyAMnA praka zita karato; (ANi, to (hI) divA prakAzita asato; (tyApramAge) divyA samAna asalele AcArya (jJAnajyotIne) svataHlA va dusanyAMnA prakAzita karatAta. 27. . jyApramANe rAtra saMpalyAvara (mha. sakALI) sUrya akhila bhAratAlA prakAzita karato; tyApramANe AcArya zRtajJAna, cAritrya va buddhimattene devAMmadhye tasA iMdra jasA (ziSya. maMDaLAmadhye ) camakato. 28. jyApramANe suI sasUtra (mha. dorA ovalelI) asalyAra ke ( vismRtIcyA vagaire ) pramAdadoSAne haravata nAhI; tyApramANe sasUtra ( mha. zrutajJAnAne yukta ) asalelA (sAdhu) puruSa pramAdadoSAne ( saMsAragatIta paDUna) nAza pAvata nAhI. ( kAraNa to tapAcaraNa karaNyAsa samartha nasUnahI saraLa For Private And Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (59) bhAvanene niraMtara svAdhyAya karIta asalyAmuLe karmakSaya karato.) sadAsarvakALa udyata asalele rAga, dveSa, moha va iMdriyacora satpuruSa (sAdhakAne surakSilele ( tapo) nagara vidhvaMsa karU zakata nAhIta. 30. dharma utkRSTa maMgala asUna ahiMsA, saMyama ba tapAne yukta Ahe. jyAce mana sadAsarvakALa dharmAta lIna asate tyAsa devahI vaMdana karatAta. 31. tIrthakarAMnI sarva vizvAlA hitakara asA dharma hitopadezilA Ahe. to svIkAraNArI ( va tyApramANe AcaraNa karaNArI) vizuddha manAcI mANase yA jagAta dhanya hota. For Private And Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pAna 1 2 * 5 12 13 14 15 16 . paMkti 2 10 11 13 4 8 11 13 14 22 15 16 3 4 14 17 18 13 18 19 5. 22 x 4 22 www.kobatirth.org zuddhIpatraka azuddha yA (nemi0 kiMvA ( nemi0 vaiziTya kAviliya khuDalae sAvi dattaphullAgaM va Ayati imeNa bi koDiM pajjata boparaka likhI hai / tolanika saMgrahAce madhe seThiyA pattA sAhiya patnIMcA pacjuvA siuM pariccaya dhammA kAlAhalA bIiya sIe sa prAcIna Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jamalagabbha mANe For Private And Personal Use Only zuddha ( yA nemi0 ( kiMvA nemi0 vaiziSThya kAviliyaM khaDDalae vi pattaphullANaM vRddhAvehI AmaM' ti imeNa vi ' koDi 4 pajjattaM bodhapara likhI haiM / taulanika saMgrahAce madhye te ThiyA pattA / sAhiya patnIcA pajjuvAsiDaM ' pariccaya dhammo kolAhalo. sIiyaM me isa prAcIna ' jamalagabbha mA te Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAna paMkti zuddha 18 mr nvr... sh puttabhaMDehiM / puttabhaMDehiM / ' gaNi vAyagaviraiyAbasu0 gaNivAyagaviraiyA vasu0 nAmakadharma kathA nAmaka dharbhakathA 558 858 sasucchaliya0 samucchaliya. rkkhio| rakkhio, asalyA muLe asalyAmuLe karacyA tIrthaMkarAMcyA jaiyavvaM 'jaiyavvaM bho likhI bhI livI dharbhapravutta dharmapravRtta saMpunna saMpuNNa 'esA nivo 'eso nivo maNamANaMdai tti maNamANaMdai' tti aggaA upayanarAjA udayanarAjA kAladraSTayAcA kAladRSTIne agrapujecA agrapUjecA purANyAMcA purAvyAMcA adhikaM adhigaM savvajaNamaNo- savvajaNamaNAvAsavadattA ayye vAsavadattA-ayye, sava sarve pAhuna pAhUna uccakaiH uccakaiH) kio kio| pAhAveNa ppahAveNa pAhAo pahAvo aggao 9 my or ur rur own on varm For Private And Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAna paMkti marn2-29 ~ azuddha vRddhanamaskAra paramabhatIe sodAra manaSya iMdeNalogapAlate parivvasai ubaraMbhAe pemasaMbadhA dRDhasIlajuttaNaM jaMdesi supArthanAtha asi bhaNiA taheNa bRhanamaskAra paramabhattIe soyAra manuSya iMdeNa lIgapAlate parivasaI uvaraMbhAe pemasaMbaMdhA daDhasIlajutteNaM jaM desi supArzvanAtha Asi bhaNio taheva geha~su gehesu jamma girANa vaMdheyaM jammaggirANa baMdhauM japae jaMpae paisama0 bhaNiuMi bbarakhaMbho maNoiraM rm or rm-2 - or vAlo vahujaNa svabhami yAyAkara0 rAjazekhara yA karpUramaMjarI Navakulaa0 pahasama bhaNiuM varakhaMbho maNoharaM daTuM bAlo bahujaNa khaMbhammi yAyAvara rAjazekhara hA karpUramaMjarI Navakuvalaa0 For Private And Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAna paMkti zuddha paMcabANassa yavanikAntaram Thavedumicchejja hINo sanmAna azuddha paMcavANassa javanikAntaram Thaveda micchejja hINI sAmAnya apari grahI pajjata TAkaNa (sevA karanA AzI viSa uyvaya phirANA pajjata TAkaNe --- AzIviSa uvvaya paribhramaNa karanA yaja jaya upaTaNe, kezaloca -arr" -y >> >> ur mm hAthI jUha udaTaNe, kezaloMca hAtI jaha sakanA upabhoga de (abhitaH) karaNa maga yA ghaNakagulyeSu caMdaNadajjA ummaNa pAthiva peyavame rahaparAsta pra+jhApAya zakanA upabhoga hai (abhitaH saba taraha karaNe magayA caNakagalmeSa caMdaNavajjA mammaNa pArthiva peyavaNa rahapaesa pra+jJApAya dhumasaNe kuthu Darapoka y dhumasaNa or wom kuthu Daraphoka For Private And Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAkRta ko upayukta pustakeM 2-50 pAiyarayaNAvalI (paDhamo bhAgo) pAiyarayaNAvalI (bIo bhAgo) 0-60 prAkRtaratnAvalI dIpikA (prathamA aura dvitIyA parIkSA) 1-25 4. pAyayakusumAvalI 2kahANayatigaM 3-00 6. zRMgAramaMjarI (saTTaka) vizvezvarakRta 6-00 prAkRtapuSpAvalI 2-00 prAkRta ratnahAra uttarAdhyayanasUtra (1 te 25 adhyAya / 5-00 uttarAdhyayanasUtram 0-90 11. zrI dazabaikAlikasUtram 12. subodha prAkRta vyAkaraNa (bhAga 1 lA) subodha prAvRta vyAkaraNa (bhAga 2 rA) 1-70 14. subodha prAkRta vyAkaraNa (bhAga 3 rA) 3-40 15. prAkRta-pariccheda-subhASita-saMgraha (presa meM) aMjaNApabaNajayavuttatu 2-50 kumnApunacariya (presa meM) prAkRta barAkaraNam 3-40 19. jainatattvadIpikA zrI nandIsUtram navata sArtha -60 16. 0-75 20. - 5 0-80 For Private And Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only