Book Title: Hir Prashna
Author(s): Rajshekharsuri
Publisher: Arihant Aradhak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005863/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 hIra prakA | Ce 2 saMpAdaka: pUjya AcArya rAjazekharasUrIzvarajI mahArAja Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdharaedra padmAvatI saMpUjitAya 3 zrIM zrIM zrIzaMkhezvara pArzvanAthAya namaH paMnyAsazrI kItivijayagaNi saMgRhIta hIraprazna A anuvAdakAra che siddhAMtamohadadhi pa. pU. A. zrIvijayapremasUrIzvarajI ma. nA paTTAlaMkAra AgamaprajJa pa. pU. A. zrIvijayajaMbusUrIzvarajI ma. nA vinaya - pa. pU. A. zrIvijayacidAnaMdasUrIzvarajI mahArAja - saMpAdakaH vizvavaMdya pa. pU. A. zrIvijaya prema-hIra-lalitazekharasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA ziSyaratna pU. A. rAjazekharasUrIzvarajI mahArAja sahasaMpAdaka : munizrIdharmazekhara vijayajI 1 prakAzaka , arihaMta ArAdhaka TrasTa * Co. hiMdustAna mila sTorsa, 481, ganI epArTamenTa, ' : muMbaI-AgrA roDa, bhivaMDI-421 305 - kiMmata - 60- rUpiyA vi. saM. 2055 varasaM. 2525 I. sa. 1999 nakala 10OO. - saMpUrNa Arthika sahayoga karo (pratikramaNamAM sUtrona-bolInA zAnadravyamAMthI) kalyANa rAjasthAna saMghanI zrAvikA baheno vizeSasUcanA A pustaka jJAnadravyamAMthI chapAvyuM hovAthI gRhastha mUlya cUkavyA vinA ApustakanI mAlikI karavI nahi. vAMcavA mATe pustakano upayoga karavo hoya to yogya nakaro jJAnabhaMDAra khAte Apavo jarUrI jANavo. mudraka : trIzalA praTarsa, borIvalI (ve.), phona : 862 2844. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya AcAryazrI rAjazekhara sUrIzvarajI mahArAja sAhebanA saMpAdita-anuvAdita-lekhita graMtho krama 1. * ra. * 3. 4. 5. * 6. * 7. * 8. * 9. x 10. 11. graMtha gurutattva vinizcaya bhAga-1-2 navapada prakaraNa yAne zrAvakanA bAravrato zrAvakadharma vidhi prakaraNa zIlopadezamAlA paMcavastuka paMcAzaka bhAga-1-2 dharmabiMdu yogabiMdu yogadRSTi samuccaya pariziSTaparva bhava bhAvanA 12. jJAnasAra 17. paMcasUtra 14. prazamarati 15. dharmabiMdu 16. tattvArtha 17. hAribhadrIya aSTaka x 18. vItarAga stotra * 19. caityavaMdana mahAbhASya x 20. siddhahema vyAkaraNa zIlopadezamAlA * 21. * 22. sirisirivAla kahA 23. tattvArthAdhigama sUtra 24. sena prazna 25. sAdhu sevA Ape mukti mevA 26. bhAvanA bhava nAzinI 27. mAtA-pitAnI sevA 28. pramoda puSpa parimala * 29. hIra praznottara 30. * 31. navakArano jApa miTAve saMtApa satsaMganI suvAsa * 32. jIvana jItavAnI jaDIbuTTIo yAne maitrI Adi cAra bhAvanAo 433. jaina dharmano ItihAsa ane zAsana prabhAvaka * saMprati mahArAjA x 34. * nitya upayogI sAdhanA saMgraha viSaya saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda saMpUrNa.TIkAno bhAvAnuvAda saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda mULa zlokono bhAvAnuvAda mULa zlokono bhAvAnuvAda mULa zlokono bhAvAnuvAda mULa zlokono bhAvAnuvAda mULa zlokono bhASAnuvAda mULa zlokono bhAvAnuvAda vistRta-vivecana praznottara vivecana vivecana vivecana vivecana praznottara vivecana vivecana vivecana vivecana zrAvakopayogI viSayano saMgraha * nizAnI karelA pustako nIcenA sthaLethI upalabdha thaze. * arihaMta ArAdhaka TrasTa, C/o. hindustAna mIla sTorsa, 481, ganI epArTamenTa, muMbaI AgrA roDa, bhIvaMDI-421 305. mULa zlokono bhAvAnuvAda mULa zlokono bhAvAnuvAda mULa zlokono bhAvAnuvAda saMskRta vyAkaraNa saMskRta pustAkAre saMskRta praratAkAre Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIra katAra tharajA pANi, jayAM adhika mahAka "sanAM na ! puI !!" A zAstravacanane AtmasAt karanArA adhyAtmavidyAnipuNamati pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijaya rAjazekhara sUrIzvarajI mahArAjA dvArA saMpAdita prastuta hIra praznottara graMtharatnanA prakAzanamAM...... paramopakArI, satyamArgaprarUpaka, suvizAla gacchAdhipati sva. pa. pU. AcArya deva zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI mahArAjAnA paTTa prabhAvaka paramopakArI vAtsalyamUrti suvizAla gacchAdhipati pa. pU. AcArya deva zrImada vijaya mahodaya sUrIzvarajI mahArAjAnA AjJAvartinI paramopakArI, apramatta kriyAzIla pravartinI pa. pU. sAdhvIjI zrI haMsazrIjI ma. nA praziSya pUjya sAdhvIjI zrI samyagadarzanAzrIjI ma. nA ziSyaratnA pUjya sAdhvIjI zrI bhavyadarzanAzrIjI ma., pU. sAdhvIjI zrI zIladharmAzrIjI ma., pU. sAdhvIjI zrI cArudharmAzrIjI ma. tathA pU. sAdhvIjI zrI adhyAtmarasAzrIjI ma. nA sadupadezathI. rAjasthAna jaina saMgha-kalyANa (mahArASTra) nI zrAvikA bahenonA pratikramaNa-sUtronI uchAmaNI svarUpa jJAnadravyamAMthI Arthika sahakAra sAMpaDayo che. bhavAdadhimAM DubatA musApharo mATe dIvAdAMDI samA graMtharatnonA prakAzana - surakSA mATe sthapAyeluM zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa temanA sukRtanI bhUri bhUri anumodanA kare che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNomAM lIdhelAM ane sUcita granthAdi pramANo granthAMka (1) upadezamAlA. (2) (3) (4) TippaNAMka | granthAMka TIkA. 24-25-27-52-57 1-2-6-7 jItakalpacUrNi. 3-4-53 uttarAdhyayanasUtra. AvazyakasUtra niryukti. (hAri0) 6-31 (5) pravacana parIkSA. 8-10-15 (6) zrAddhavidhi. 9-10 (7) zrIzatruMjayamAhAtmya 10 (28) kalpa kiraNAvalI. (8) bhavabhAvanA. (9) sUyagaDAMgasUtra. 101 (29), papAtikasUtra. (30) AcArAMgasUtra. (31) paccakhkhANa bhASya. 11 (10) zrIsenaprazna. 14 (11) hIraprazna. 14 (32) navatattva. (12) zrIsenapraznasAra-saMgraha. 14 (33) mudrita hIrapraznanuM TippaNa. (13) AvazyakacUrNi. 14 (14) pravacana sArodvAra. 14-41 (15) paMcAzaka TIkA. 18 (16) chaThThAkarmagraMthanI TIkA. 19 (17) zrIsittarIcUrNi. 19 22 (18) zrIparvatithiprakAza. (19) yogazAstra TIkA. (20) saMgrahaNI. devabhadrIya 23 (21) zrAddhadina kRtya. (22) samarAIccakahA. (23) prabhAvaka caritra: (24) bhagavatIsUtra. (25) ratnAkarAvatArikA (26) ThANAMgasUtra. (27) ThANAMgasUtravRtti. TippaNAMka (34) saMbodha prakaraNa. (35) abhavyakulaka. (36) (37) nizItha cUrNi. (38) (39) hIrapraznAvalI gu0. 26-49 29 30 33-35 34 36 37 38-39 45 45 51 59 60-65-70 vividha praznottara bhA.1. vividha praznottara bhA.2. 61 61 64 66 74 75 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya hIraprazna graMtha gujarAtI anuvAdasahita vi. saM. 1999mAM zrI muktAbAI jJAnamaMdira (DabhoI) taraphathI prakAzita thayo hato. vartamAnamAM te graMtha aprApya banavAthI ane aneka sAdhu mahAtmAonI AnA punaH prakAzana aMge rUbarU ane patra dvArA preraNA thavAthI A graMthane arihaMta ArAdhaka TrasTa taraphathI punaH prakAzita karavAmAM Avyo che. pUrva prakAzanathI A prakAzanamAM nIce mujaba vizeSatAo che- (1) pUrva prakAzanamAM pustakanA AgaLanA bhAgamAM gujarAtI anuvAda ane pAchaLanA bhAgamAM saMskRta graMtha ApavAmAM Avyo che. A prakAzanamAM saMskRta bhASAnA abhyAsIone saMskRta ane anuvAda jovAmAM saraLatA rahe e mATe saMskRta ane anuvAda sAthe ApavAmAM AvyA che. (2) AmAM kramazaH prakAzanaMbara, prakAzapraznanaMbara ane saLaMgapraznanaMbara ema traNa naMbara ApavAmAM AvyA che.. (3) koI koI sthaLe vAkyaracanA vyavasthita karI che. (4) koI koI sthaLe prAcIna bhASAnA zabdaprayoganA sthAne vartamAnakAlIna bhASAnA zabdaprayogo karyA che. ' (5) vyAkaraNanI dRSTie hrasva-dIrdha AdinA sudhArA karyA che. (6) koI koI sthaLe anuvAdamAM azuddhi khyAlamAM AvavAthI zuddha artha lakhyo che. jemake- prakA).1 pra.16mAM vatI zuddhatI' e vAkyano zuddha artha lakhyo che. A sivAya kyAMya anuvAdamAM ke TipaNIomAM pheraphAra karyo nathI. AthI anuvAdakAranA anupayoga AdithI anuvAdamAM ke bIjA koI paNa lakhANamAM pheraphAra hoya to tenI javAbadArI mArI nathI. A graMthanA saMpAdanamAM munizrI dharmazekhara vijayajI tathA munizrI divyazekhara vijayajI sahAyabhUta banyA che. AmAM kyAMya jinAjJA viruddha lakhAyuM hoya to micchA mi dukkaDam. 5 AcArya rAjazekhara sUri. dIpAvalI parva-2014 bhIDabhaMjana jaina upAzraya kanerI, AgrAroDa, bhIvaMDI. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana jainazAsanamAM jinamaMdira Adi sAtakSetrono mahimA avarNanIya che. A sAta kSetronA mahimAnuM varNana karatAM zAstramAM kahyuM che ke- dhana vyAje mukvAmAM Ave to vakhata jatAM bamaNuM thAya, vepAramAM rokavAmAM Ave to cAragaNuM thAya. khetImAM vApareluM dhana sogaNuM thAya, paNa jinazAsananAM sAta kSetromAM vApareluM dhana anaMtagaNuM thAya. AvA mahimAvaMtA sAtakSetronI bhakti karI zakAya evA AzayathI viM. sa. 2052mAM arihaMta ArAdhaka TrasTanI sthApanA karavAmAM AvI. A TrasTa taraphathI pa. pU. A. bha. zrIrAjazekharaMsUri mahArAz2a saMpAdita-anuvAdita nityasAdhanA saMgraha, yogabiMdu, yogadRSTi samuccaya, caityavaMdana mahAbhASya, vItarAga stotra vagere aneka graMtho prakAzita karavAmAM AvyA che. have atyAre hIraprazna (= praznottara samuccaya) graMthanuM prakAzana karatAM ame AnaMda anubhavIe chIe. bhaviSyamAM paNa amane AvA prakAzanono lAbha maLato rahe ane sAtakSetranI bhakti mATe pUchyonuM zAstrIya mArgadarzana maLatuM rahe evI abhyarthanA. * li. arihaMta Arodhaka TrasTa Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAMchitadAyaka-zrIgautamasvAmine namo namaH / divasana A praznottara samuccaya-apara nAma zrIharipraznanA praNetA pU. jagadguru zrI vijayahIrasUrIzvarajI mahArAja che. ane saMgrahakAra mahAmahopAdhyAya zrI kIrtivijaya gaNivara che. A graMthamAM aneka padavIdhara vidvAn munirAjo temaja zrIsaMghoe pUchelA anekavidha prazno ane tenA pU0 pATha jagadguru vijayahIrasUrijIe ApelA zAstrIya uttarono samAveza thAya che. uttaradAtA AcAryadeva zrI jainazAsana kSatija upara prabhAvazAlI sUrya tarIke camakI gayelA Aje sau koIne vidita che. te jagadguruno janma pAlaNapuramAM vikrama saMvata 1583 nA mAgazara sudi 9ne somavAranA dhanya divase thayo hato. pitAnuM nAma osavAla jJAtIya gRhastha kurAzAha hatuM ane mAtAnuM nAma ratnakukSi nAthIdevI hatuM. khAnadAna mAtA pitAe dharmaputranuM nAma hIraMjI rAkhyuM hatuM. hIrajI kharekhara bAlyAvasthAthI ja hIranI jema tejasvI ane pANIdAra hatA. devayoge alpa samayamAM ja mAta pitA svargavAsI thayAM. A samAcAra sAMbhaLatAM hIrajInI be bhaginIo ke je pATaNa rahetI hatI te tyAM AvI ane hIrajIne sAthe laI gaI. hIrajI vhenonI sAthe guruvaMdana karavA jatA hatA, kAraNa ke hIrajIne nAnapaNathI ja atyaMta dharmaprema hato. sadgara AcArya vijayadAnasUrinI dezanA sAMbhaLatAM mana saMsAranI jelamAMthI mukta thavA talapApaDa banyuM. vairAgyavAsita e AtmAe vhenone potAno vicAra jaNAvyo eTale vhenoe anumati ke niSedhanuM uccAraNa nahi karatA vyAdhrutI nyAyanuM anukaraNa karyuM. paraMtu bhAIe niSiddhamanumatanuM A nyAyanuM avalaMbana laI mane rajA maLI che ema mAnyuM. ane bhAgavatI dIkSAnA pUnita paMthe vicaravA sadguru pAse gayAM. eTale vijayadAnasUri gurue pATaNamAM saMvata 1pa96 nA kArtikavada 2 nA prazasta divase pravrayA ApI ne teozrInuM hIraharSa nAma sthApyuM. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuzAgrabuddhi muni hIraharSane vidyAprApti pratye abhirUci sArI hatI eTale guruAjJAthI be munivaronI sAthe nyAyazAstranA abhyAsa mATe devagiri gayA ane tyAM rahI nyAyazAstranA kaThina graMtho ciMtAmaNi vagereno abhyAsa karI gurujI pAse AvyA. sUrijIe potAnA vinIta vineyanI yogyatA nihALI hariharSamunine 1607mAM nADalAI (mAravADa) gAme paMDitapadathI ane 1608mAM teja gAmamAM mAgha zukla paMcamIe upAdhyAyapadathI alaMkRta karyA ane 1610mAM zIrohI mUkAme sUripada ApavAmAM AvyuM. tyArathI hIraharSa zrIharavijayasUrinA nAmathI prasiddhi pAmyA. vijayadAnasUrinA svargavAsa pachI 16raramAM bhaTTAraka padavI prApta thatAM teoe sakalasaMghano bhAra uThAvI lIdho ane A pRthvItalane pAvana karatA gujarAtamAM vicaravA lAgyA. te vakhate sUbAonI nAdirazAhIne (= prabaLa atyAcArane) pariNAme A puNyapuruSane ghaNuM sahana karavuM paDayuM hatuM. A uttaradAtAmAM sahanazIlatA IndriyadamanatA ane pravacanavatsalatA A triveNIno saMgama apUrva zobhato hato. te caMpA nAmanI zrAvikAnA cha mahinAnA upavAsa akabara bAdazAhanuM mana khecyuM hatuM. je gurunA pratApe chamahinAnA upavAsa nirvighna pAra paDayA che te guruno kevo prabhAva haze te jANavA vijayahIrasUrine bolAvavA AmaMtraNa karavAmAM AvyuM hatuM. teozrInA puNya prabhAvathI akabara bAdazAha jevA mugala samrATe paNa ghaNI hiMsAno tyAga karyo hato; tIrthAdhirAja zrI zatruMjaya, AbujI, sametazIkhara Adi tIrtho jainone svAdhIna, ne sarvapratibaMdha mukta che, ema jaNAvanArAM pharamAno kAyAM hatAM; AmajanatA uparano jIjayAvero mApha karyo hato; kedI janone choDI dIdhA hatA. e AcAryadevanA pavitra hAthe ghaNAM kuTumbonAM kuTuMbonI dIkSAo, ghaNI pratiSThAo, aMjanazalAkAo, nUtana maMdira nirmANo, jIrNoddhAro, saMgho, ughApano, padapradAno ItyAdi yAdagAra zAsanonnati thaI hatI, ke je sarva bAbatonI sAkSI zrI hIrasaubhAgya, hIravijayasUrIrAsa, sUrIzvara ane samrATa Adi aneka graMtho pUrI rahyA che. akabara bAdazAhe teozrIne jagadgurunuM birUda ApyuM hatuM te sArthaka ja hatuM. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A jagadguru zAsanadIpaka saMvata 1652 nA bhAdaravA suda 11 ne divase unAmAM samAdhi pAmyo hato. A graMthamA AlekhAyelA lagabhaga dareka viSayane sparzatA savAlo temaja tenA sacoTa khulAsAo vAMcanArane ghaNA ja upayogI ane mArgadarzaka thaI paDe tevA che, emAM talamAtra zaMkAne sthAna nathI. yAvat sAmAcArI viSayaka keTalIka jhINI jhINI guMcono suMdara ukela paNa AmAM ApavAmAM Avyo che. vartamAnamAM tithi tathA sUtakAdi viSayomAM sAgarapakSe je kolAhala macAvyo che te naryo siddhAnta ane sAmAcArIthI viruddha che, e A pustakanuM jo taTastha dRSTithI vAMcana karavAmAM Avaze to sAgarapakSamAM paDelA keTalAka vijaya(pakSa)nA AcAryAdi munivarone paNa sApha sApha dIvA jevuM dekhAI Avaze. jagadguru zrIvijayahIrasUrimahArAjA AcArya zrIvijayadAnasUri mahArAjAnI pATe abhiSikta thayA hatA. AcArya zrI vijayadAnasUri mahArAjA AcArya zrI AnaMdavimalasUri mahArAjAnI pATe abhiSikta thayA hatA. temanA samayamAM paNa tithi ArAdhanAmAM laukika paMcAMgo ja manAtAM hatAM tathA temAM AvatI tithionI kSaya vRddhi anya koI tithiomAM khaseDAtI na hatI. kalyANaka tithio, bAra parvio, joDIAM ke bInajoDIAM e tamAmamAM kSINa tithi pUrva divase ArAdhAtI ane vRddha tithi uttara divase ArAdhAtI, e vAtane A pustakanA 109 tathA 257 prazno Teko Ape che. A AcAryadevanI pATe AcArya vijayasenasUrijI ane temanI pATe AcArya vijayadevasUrijI tathA dvitIyAcArya zrI vijayatilakasUrijI urphe ANaMdasUrijI thayA, A mahApuruSoe paNa zAsananI atula prabhAvanAo karI hatI. zrIsenaprazna A granthamAM kahevAyelI vAtono saMvAda karanAro grantha che, temAM AnAM pratipAdanothI ulaTI vastu kaddI AvI zakti nathI ja. sAgarapakSanI icchAnusAra tithicarcA zeTha kasturabhAI lAlabhAI mA2phata punAnA taTastha vidvAna pI. ela. vaidyane lavAda nImIne teonA pheMsalA mujaba vartavAnI sahI sAthe banne pakSakAra AcAryoe pAlItANA-siddhakSetramAM jAhera rIte karI hatI. temano nirNaya potAnI viruddhano Avaze ema samajIne A. zrI AnandasAgara mahArAje tA. 5-7-43 ne roja taTastha upara ayogya Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkSepo karavA pUrvaka jAhera patrikA bahAra pADIne te nirNaya kabUla nahi rAkhavAno potAno IrAdo jaNAvI dIdho. AnI sAme zeThazrI kasturabhAIne paNa potAnI nApasaMdagI tA. 28-7-43 no saMdeza Adi jAhera patromAM jaNAvI devI paDI che. lavAda mahAzaye to banne pakSanI carcAo sAMbhaLIne potAno prAmANika aitihAsika nirNaya ThIka ja jaNAvI dIdho che, jeno matalaba A pramANe che jaina samAjamAM caMDAzugaMDu paMcAMga manAya che te ja mAnavuM, temAM AvatI tithione pheraphAra karyA vinA mAnavI. parvo ke kalyANaka koI paNa tithinI kSaya vRddhi hoya tyAre kSaye pUrvI nA niyama mujaba pUrva ane uttara divase tenI ArAdhanA karavI. punama AdinI kSaya vRddhie paNa terasa AdinI kSaya vRddhi karavI nahi. Aja pramANe bhAdaravA suda pAMcamanI kSaya vRddhi hoya tyAre paNa tene badale bhAdaravA suda trIjanI ke cothanI kSayavRddhi kalpI levI nahi ane bhAdaravA suda etha-saMvatsarInI udaya tithine pheravavI nahi. A. sAgarAnaMdasUrijI A viSayamAM je jita-AcaraNA ane A. zrI vijayadevasUrijInA paTTakanA havAlA Ape che te prAmANika tarIke sAbIta thaI zakatA nahi hovAthI mAnI zakAya tevA nathI." Aja vastusthiti sUtakane mATe che. jyAre A graMthanA uttaradAtA AcAryadeva zrIvijayahIrasUrIzvarajI mahArAja prazna 248 nA uttaramAM "sUtakanA daza divasa mATe paNa Agraha rAkhavAnI manAI kare che, kemake te dezAcAra che, tathA kharataragacchIo, 'jenA ghera sUvAvaDa hoya tenA gharanA pANIthI pUjA na thAya evuM je mAne che" emAM zAstrano kazo ja AdhAra nathI, ApaNA tapAgacchamAM evuM kAMI ja mAnavAmAM AvatuM nathI, temaja kaDuvA mati gacchIo, "suvAvaDI bAIothI eka mahIno aDAya nahi" evuM je mAne che temAM paNa zAstrano kazoya AdhAra nathI, tapAgacchIo evuM mAnatA nathI', AvuM sApha sApha pharamAve che, tyAre AjanA yanmAghavenotta tanna karanArA ethI ulaTI ja rIte samAjane uMdhe raste dorI rahyA che. tattvathI vicAravAmAM Avaze to nirAgrahI manuSyone spaSTa dekhAze ke Aje "suvAvaDIthI ekatAlIsa divasa sudhI aDAya nahi, jene tyAM suvAvaDa thaI hoya tene tyAM ekatAlIsa divasa Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI gocarI javAya nahI, sAthe eka mobha hoya to tene tyAM, eka khaDakI hoya to te khaDakImAM rahenArAone tyAM, eka poLa hoya to te poLamAM rahenArAone tyAM gocarI javAya nahi, chokaro janmyo hoya to daza divasa chokarI janmI hoya to agIyAra divasa sudhI pUjA vagere thAya nahI, suvAvaDa karanArI bAI amuka divasa pUjA karI zake nahI, maraNanuM sutaka nAnuM hoya agara moTuM hoya to amuka divasa sudhI pUjA pratikramaNa Adi thAya nahI, laukika gayA hoya tene ATha agara soLa agara covIsa prahara pUjA sAmAyika pratikramaNa thAya nahi' ItyAdi karAto pracAra naryo ajJAnatA mUlaka che. pratikramaNAdi pustakomAM AvuM chapAvanArAone mArI khAsa bhalAmaNa che ke teo A zrIhIraprazna ane tadanuvAdaka zrI senapraznanA prazna joIne zrItapagaccha sAmAcArI barAbara samajI le ane temanA hAthe dharmakRtyamAM aMtarAyakAraka sUtaka viSayaka je zAstraviruddha khoTo pracAra thato hoya tenA pApathI zIghra bacI jAya. sUtakanA kAraNe pUjA pratikramaNAdi baMdha karAvanArAo kharatarAdikonI ja mAnyatAonuM potAnI ajJAnatAthI poSaNa karI rahelA che, tenI vadhu khAtrI karavA mATe zrI tapAkharatara saMvAda jovAnI vAMcakone bhalAmaNa che. A anuvAdamAM dareka prakAzamAM dareka praznakAra ane temanA prazno jAdA AMkathI tAravavAmAM AvyA che. temaja te te prakAzanA praznonA anukrama ane ekaMdara AkhA graMthanA praznottaronA anukrama aMko saLaMga batAvavAmAM AvyA che.. praznottaromAM AvatI gAthAo temaja bIjI aneka upayogI bAbatonI vAMcakone talasparzI suMdara mAhitI maLe te mATe A anuvAdamAM amuka amuka sthaLe upayogI TippaNo ApavAnI jarU2 paNa vicAravAmAM AvI che. ekaMdara 75 TippaNo AmAM Ameja karyAM che, tenA tarapha vAMcakonuM khAsa dhyAna kheMcIe chIe. A anuvAdanI sAthe mULa graMtha paNa Akho pragaTa karavAmAM Avyo che. tethI vAMcanArAone anuvAdanAM sthaLo sAthe mUla jovuM haze to sugama thaI paDaze. A graMthanA saMzodhanamAM be mudrita ane be hastalikhita prato rAkhavAmAM AvI hatI. 'haMsavijaya jaina phrI lAyabrerI' muM. amadAvAdathI bahAra paDelI eka mudrita prata ane bIjI zA. caMdulAla jamanAdAsa mu. chANI (gujarAta) thI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAra paDelI. temaja hastalikhita pratamAM eka mu. khaMbhAta. zrI jainazAlA sthApita nItivijaya jaina pustakAlayamAMthI pU. munirAja zrI kanakavijayajI dvArA maLI hatI, ke je prata 39 pAnAnI ane azuddha temaja trIjA pAnA vinAnI hatI. ane bIjI hastalikhita prata devazAnA pADAnA prAcIna jJAnabhaMDAramAMthI pU. munirAja zrI kAntivijayajI dvArA prApta thaI hatI je prata zuddha hatI. ane enAthI eka be agatyanA sthaLoe mudritanI azuddhi sudhAravAmAM sArI madada maLI che. - A praznottara graMthanA ekaMdara cAra prakAza che. pahelA prakAzamAM 4 prazrakAronA ekaMdara 46 prazno che. bIjAmAM 14 prazrakAronA ekaMdara 58 prazno che. trIjAmAM 14 prakSakAronA ekaMdara 126 prazno che. cothAmAM 6 prazrakAronA ekaMdara 76 prazno che. sarva maLIne ekaMdara 306 praznottaro A pustakamAM ApelA che. ' A pustakano racanAkAla cokkasa upalabdha thayo nathI to paNa anumAnathI vikramanI sattaramI zatAbdI kahI zakAya che. * A praznottarano eka gurjara anuvAda prakAzaka jI. ema. gekaTIvALA enDa bradharsa taraphathI sane 1913 mAM bahAra paDelo pAchaLathI jANavAmAM Avyo hato. te copaDI hAla aprApya che. teno A anuvAdamAM 7pa mAM TippaNa sivAya kyAMya upayoga karyo nathI. A anuvAda heM pravacana prabhAvaka prauDhagItArtha Agama prajJa pU. guruvarya AcAryadeva vijayajaMbusUrIzvarajI mahArAjAnI puNya preraNAthI saM. 1998 nA vijayadAnasUri-jJAnamaMdira-pauSadhazAlAnA cAturmAsa pachI lagabhaga 1999nA mAgazara mAsamAM zarU karyo hato. Aje eja pU. gurudevanI amIdRSTibharI susahAyathI temaja vinAnidhAna Atma sahodara pU. munirAja zrI vardhamAnavijayajI tathA munirAja zrI jayaMtavijayajI, munirAja zrI raivatavijayajI Adi gurubhAIonA zubha TekAthI pUrNa karavA zaktimAna thayo chuM. . A anuvAdane pUjya gurudeva potAnI sUkSma dRSTithI joI gayA che ane hArI bhUlo batAvI mArA upara anahada upakAra karyo che. chevaTe gacchanAyaka siddhAnta mahodadhi suvihita ziromaNi paramagurudeva AcArya zrImadvijaya Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premasUrIzvarajI mahArAjAe paNa hArI vinaMtine dhyAnamAM laI tapAsI Apyo che. ane teozrInI sucanAthI amuka amuka sthaLo sudhArI zakAyAM che, te mATe gacchAdhipatino paNa upakAra bhUlI zakuM tema nathI. prAnta A anuvAdamAM sarvaprakAranI zakya kALajI rAkhavA chatAM matimandatA temaja presadoSathI je mArI kAMI skUlanA thaI hoya te badala mithyAduSkata mAgIne A prayAsane saphaLa banAvavA sAru sajjanone vinaMti karato atre huM viramIza. AcAryadeva vijayajaMbusUrIzvaracaraNasenAmakarandamadhuvrata muni cidAnaMdavijaya. jaina sosAyaTI, bharatanivAsa. rAjanagara. vikrama saM. 1999 Aso vada amAsa, gurUvAra dipamAlikA puNya parva. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna viSayAnukramaNikA. viSaya 1 sAdhumAM rahelA alpaguNothI tenuM vaMdanIyapaNuM ke temAM rahelA alpadoSothI tenuM avaMdanIyapaNuM mAnavuM ? pApazramaNIya adhyayanamAM kahela lakSaNayukta sAdhuo vaMdanIya mAnavA ke pAsatyAdinA lakSaNo hovAthI avandanIya mAnavA ?'' 25 bhede rahelA "jhArise" A gAthAmAM kahelA sAdhuone chaThuM sAtamuM guNaThANuM hoya ke matAntare chaThuM hoya ? 4 no vaye A gALAmAM Avela 'viratva' padano zo artha ? digaMbarAdi 10 mAMthI koI tapAgacchIya sAdhunI bhakti kare ane anya koI viparIta kare to phala kevuM maLe ? 6 10 mAMthI koI maMdiranuM rakSaNa kare ane anya koI viparIta kare to phalamAM pharaka kharo ke nahi ? 7 10 mAMthI koI ArAdhaka AtmAne madada kare ane bIjo viparIta kare to benA phalamAM bheda ke abheda ? 8. digaMbarAdi 10 nI ekatA kharI ke nahi ? 9 dharmakArya karatA digaMbarAdi 10ne tapAgacchIya zrAvaka sahAya kare, madhyastha rahe athavA virodha kare to zuM thAya ? ' ' 10 lupaka sivAyanA 9nI pratimApUjA vagere kevI kahevAya ? 11 digaMbarAdi 10nI saMghabhakti tema ja saMghanI abhakti kevI samajavI ? 1ra te ja 10nuM namaskArapaThana kedimocana ityAdi kevuM samajavuM ? 13 kharatarAdikanAM racelAM stotrAdika kevAM mAnavAM ? 14 tapAgacchIya zrAvaka svamaMdiramAM ane paragacchIya maMdiromAM sukhaDa vagere Ape to phalamAM samAnatA ke viSamatA ? 15 pAMca parvIo kyAM kahelI che ? 16 zrAvakone mATe catuSkarvI kaI gaNavI ? 17 mahAvidehamAM kalyANaka tithi bharatanI jema hoya ke bIjI rItie ? 18 bhagavatIjInA cha mahinAnA yogavAhI sAdhune AlocanA kevI rIte apAya che ? Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 kAlagrahaNa grahaNa karAtI veLAe pratibaMdhaka kAraNo hoya to te kAlagrahaNa rahe ke nahi ? ane vacamAM divAloka kema karAya che ? 20 pAbhAinA sthAne verattinuM sthApana kyA prasaMge thAya ? 21 samyaktva pratisAdhArI anyadarzanIne anna vagere ApI zake ke nahi ? rara zrAvaka kulaguruone annAdinuM dAna karI zake ke nahi ? 23 navamI pratimA vageremAM dezAvakAzika karAya ? 24 zrAvako keTalI keTalI pratimA sudhI kevA kevA prakAranI pUjA karI zake ane kaI pratimAmAM bIskula na karI zake ? 25 sUtra viruddha AcaraNa karanArAonAM zubha anuSThAna kaI apekSAe niSphaLa kahyAM che ? " ra6 zAstramAM vArNavyaMtara deva devIonA pUrva sukRtanI je prazaMsA karavAmAM AvI che te ArAdhaka samyagdaSTinI ke bIjAnI ? 27 paDilehaNanA Adeza vakhate sAdhuo bhegA thAya te kaI mAMDalImAM Ave ? 28 vaMditu sUtra koNe banAvyuM che ? ra9 chaThTho karmagraMtha koNe racyo che ? 30 zrAvaka keTalA pannA bhaNI zake ? 31 suda dazamanuM AyaMbila karanArA phevA jANavA ? 3ra rohiNInA divasanI ArAdhanA karanArA mATe zuM samajavuM ? 33 saMvatsarIno upavAsa paMcamImAM gaNAya ke nahi ? 34 kAkustha e konuM nAma che ane enI vyutpatti kevI thAya ? 35 artha maMDalIno zo artha ? 36 yoga zabdano zo artha samajavo ? 37 aSTApada girirAja upara kaI labdhithI jAya to te ja bhavamAM mokSe jaI zake ? 38 digAcArya zabdano zo artha che ? 39 Arya suhasti ane Arya mahAgiri sahodara hovA chatAM teonuM gotra bhinna kema ? 40 sUryAbhadeve avadhijJAnathI jaMbUDhIpane joyo te kema saMbhave ? 41 comAsI 14 pachI AvatI traNa pUnamo ja parva tarIke che ke badhI ? 4ra AjJA pUrvakanA zubha anuSThAna saphala che, to AjJA nahi mAnanAra mithyAdaSTie karelI tapazcaryA vagerenuM phala tene maLe ke nahi ? Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 ApaNe anyamatavALAoe kareluM paDatA jinamaMdiranuM rakSaNa, AcArya AdinI bhakti ityAdi vastunuM anumodana karI zakIe ke nahi ? 44 anazanI zrAvaka kevuM pANI pI zake ? 4pa maratA pakSAntarIyane namaskAra Adi saMbhaLAvavAmAM lAbha ke geralAbha? 46 zrIharibhadrasUrijIe bauddhone agnimAM homyA ke choDI dIghA ? ane A hakIkata kyAM che ? 47 jinamaMdiramAM kesara vagerenA chAMTaNA karAya ke nahi ? 48 tAjI chAsa vagerethI saMskAra karelA vAsI odana kahyuM ke nahi ? 49 sAdhu ane zrAvako "mAvessari" kyAre kahI zake ? : ", 50 comAsAmAM jinamaMdiramAM devavaMdana kAjo laine karAya ke kema ? pa1 jinamaMdiramAM rAtrie nATAraMbha karAya ke nahi ? para vyAkhyAna samaye "vaphasA TAu" Adeza mAgIne besanArAone javuM kahyuM ke nahi ? 53 zvetAMbarIya zeTha vagere ratnatrayAdi nimitte mahotsava ujavatA digaMbarane tyAM jaI zake ke nahi ? 54 pAkI AMbalI sukavaNImAM gaNAya ke lIlavaNImAM ? 55 prathama ane carama tIrthapatinuM bala sarakhuM kema ? '' pa6 vidhipUrvaka anuSThAna karatAM sAdhune prAyazcitta lAge ? 17 aDacaNanA traNa divasomAM strIoe karelo taya AlocanAmAM gaNAya ? pa8 6 ghaDI thayA bAda dazavaikAlikAdi sUtra gaNAya ke nahi ? pa9 bhagavatIjImAM cAra pramANa kahyA che, tyAre ratnAkarAvatArikAmAM be kema kahyA che ? 60 asoccA kevalI dharmano upadeza Ape ke nahi ? 61 "vIpanuM parimApaUT" A sUtramAM tara zabdano prayoga kema nathI karyo ? 62 bhagavAna mauna grahaNa karyA pachI utpala naimittika ane gozAlA sAthe bolyA tenuM zuM ? 63 kalpakiraNAvalImAM aSADha suda 14 thI AraMbhIne bhAdaravA suda 4 sudhImAM 50 divasa kahyA che te kema ghaTe ? 64 bhagavAna mahAvIranA mAtA pitA 12mA devaloke gayA evuM AcArAMganuM vacana gauNarUpe kema che ? Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 papAtikamAM aMbaDanA AlAvAnA sUtra pAThamAM "riraMta" pada dekhAtuM nathI mATe pATha jevo hoya tevo jaNAvo ? 66 10 pannAo kayA ? 67 cAra mUla sUtro kayAM ? 68 cha chedagraMtho kayA ? 69 zrAvakone aThThama sudhImAM bhAtanuM osAmaNa kahyuM ke nahi ? 70 te divasanI karelI golapApaDI kaI vigaImAM gaNAya ? 71 sAdhuveSadhArI sAmAyika grahaNa karIne pratikramaNa kare ke caityavaMdanathI ? 7ra gRhasthone RtubaddhakAlamAM devavaMdana vakhate kAjo kADhavo paDe ? 73 mahAnizIthanA "satta6 sIneya" A pAThano zo artha che ? 74 mahAvidehanI vijayomAM anya tIrthakaronI hayAtimAM anya tIrthapatino janma thAya ke nahi ? * . 75 cAturmAsamAM tIrthakaronA avasthAna daramiyAna sahavartI ATha atizayomAM puSpanA prakara mATe zuM samajavuM ? 76 comAsAmAM devo samavasaraNa race ke nahi ? tema ja nagaramAM bAra parmadA kevI rIte mAI zake ? . . 77 gargAcAryanA 500 sAdhuomAM sAdhupaNuM manAya ke nahi ? 78 ruSabhadeva bhagavAna bahalI vagere dezamAM vicaryA evuM dezAbhidhAna zI rIte ghaTe? 79 zatruMjaya mAhAtmamAM veSadhArI evo mumukSu vaMdanIya kahyo che te kaI apekSAe ? 80 pI vagere pratikramaNamAM kayA sUtra sudhI chIMka nivArAya che ? 81 pakhI Adi pratikramaNamAM kyAM sudhImAM chIMka AvI hoya to pharIthI karAya ? 82 vAMdaNAM detAM gurunA pAdanuM ciMtvana kyAM karavuM ? 83 "sattaviradiU/pArva. " A be gAthA kayA graMthamAM che ? 84 vAMdaNAnA avasare muhapatti kyAM mUkvI ? 85 zrAvikAo gurunI pAse sAMjanA paDilehaNanI sajhAya ubhI rahIne kare ke kema? 86 rAtrie zrAvako devamaMdiramAM AratI utArI zake ke nahi ? 87 kAusagga mudrAvALI pratimAnA avayavo vastrAdi vaDe DhaMkAya ? 88 pammImAM sabuddha khAmaNAM Adi karatAM "cchAri suE paravI. ." evo pATha kahevAya ? Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 karaMbAdimAM nAkheluM sacitta jIrUM acitta thAya ke nahi ? 90 gAMTho chedI nAMkhI hoya evA zeraDInA TukaDA citta ke acitta ? 91 sAmAyikamAM pauSadha levAya ke nahi ? 92 mAlavI RSi vagerenI racelI sajjhAya mAMDalImAM kahevI kalpe ? 93 sAdhue anupayogathI sacitta mIThuM grahaNa karyu hoya pachI jANavAmAM Ave to zuM karavuM ? 94 devIone manathI maithuna sevanArA devonI bhogecchAnuM jJAna kevI rIte thAya ? 95 upadhAna ane mAlAropaNa karavAnuM zuM prayojana che. ? ane te kayA zAstramAM kahyuM che ? 96 kevI sthApelI sthApanA kriyAzuddhinA kAraNabhUta thAya ? 97 audArika ane AhAraka dehanA aMtarAlavarti jIvapradezo AhArI ke aNAhArI ? AhArI che to bemAMthI kayA zarIrathI grahaNa karAyela AhAra vaDe AhArI che ? 98 siddhonA AkAranI saMbhAvanA thaIzake ke nahi ? 99 nAgile duSTa sAdhuono tyAga karyo te mArgAnukUla ke nahi ? 100 alpa AyuSyavALA brahmadatte digvijaya kevI rIte karyo ? 101 strIratnanA sparzathI loha puruSa gaLI jAya che te kevI rIte ? 102 eka AkAza pradezane vidizAmAM rahela pradezanI sparzanA kema kahI nathI ? 103 tIrthaMkaronA sAdhuonI saMkhyA sAmAnyathI kahelI che ke vizeSathI ? 104 cakravartI vaikriya zarIrathI strIne bhogave to saMtAna thAya ke nahi ? 105 14 niyamamAM aNAhArI triphalA vage2e mukhamAM nAkhavAmAM Ave to te dravyamAM gaNAya ke nahi ? 106 gaMThasI paccakhkhANamAM aNAhArI vastu vaparAya ke nahi ? 107 "vvarathi" zabdano artha zo che ? 108 comAsAmAM vijayAdazamI pahelAM kAraNe vaDI dIkSA apAya ke nahi ? 109 pUnama ane amAsanI vRddhimAM pahelI ArAdhavI joie ke bIjI ? 110 anyadarzanInAM dharmAnuSThAna anumodAya ke nahi ? 111 yoganA divaso bAkI hoya ane vaDI dIkSA ApyA pachI bImArInA kAraNe cha mahInA pasAra thai jAya to kevI rIte ane koNa dIkSA Ape ? 112 AcAryAdi sAdhuone vAcanA kayA kramathI Ape ? Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 bhagavatyAdi sUtranA anusAra jamAlinA keTalA bhavo che ? 114 parovelAM puSpothI pUjA karAya evA akSaro zrAddhadina kRtyanI TIkAmAM che, A viSayamAM bIjA akSaro che ke nahi ? 115 keTaloko idanA divasane asAya tarIke gaNe che. ApaNI kai maryAdA che? 116 rAtribhojana karanAranuM sAMjanuM ane savAranuM pratikramaNa zuddha kahevAya ke azuddha ?' 117 rAtribhojana karanArane savAre paccakhANa karavuM sujhe ke nahi ? 118 comAsAmAM sAdhuo nagaranI bahAra jatAM AvatAM pAdapramArjana karI zake ke nahi ? . 119 bIjA gacchanA sAdhuomAM cAritra manAya ke nahi ? 120 anyadarzanIomAM koI ekAvanArI hoya ? 121 yogohana karyA vinA kalpasUtra vAMcI zakAya ke nahi ? 12ra AdhAkarmI bhojana karanAra sAdhuomAM rahetA koI sAdhu jo zuddhagrAhI hoya to te sAdhu hoI zake ke nahi ? 123 avirati zrAvakanuM pratikramaNa saphala niSphala ? 124 lIMbunA rasathI vAsita ajamo ane suMTha duvihAramAM kahyuM ke nahi? 125 kyA zAstramAM ghoLuM saindhava acitte kahyuM che ? 126 bolI bolIne sUtrono Adeza apAya ke nahi ? 127 mAMDalI bahAranA gItArthane AzrayI sAdhu ane gRhastha kaI maryAdA rAkhavI ? 128 varSAntara pAmeluM kaselIyAnuM pANI prAsuka thAya ke nahi ? 129 caityamAM iriyAvahI paDikkamIne ja caityavaMdana karAya ? 130 navakArasInuM paccakhANa rAtri paccakhANamAM gaNAya ke bhinna ? ane porasi sudhI rahyo hoya to kayA paccakhANano lAbha thAya ? 131 tresaTha zalAkA puruSo gRhasthapaNAmAM virativALA kahevAya ke nahi ? 13ra sAmAyika karanAra adhika vakhata bese to lAbha thAya ke kema ? 133 zrAvako porasI vagere covihArIja kare ke tivihArI duvihArI paNa karI zake ? 134 candra-sUryanuM mUla vimAne AvavuM kema saMgata thAya ? 135 indrAdi devonAM vimAno tArAonI vacamAMthI kevI rIte nIkaLI zake? 136 upavAsa karanAra pAraNe ane uttarapAraNe duvihAra karI zake ke nahi ? 137 devo AyuSyanA saghaLAM sthitisthAnakomAM lAbhe ke nahi ? Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 sahasamallanA gurunuM nAma zuM ? 139 moTAM vimAnono tArA maMDalanI vacce praveza kema saMgata thAya ? 140 virativaMta zrAvaka potAnI kanyAnA viSayamAM jayaNA rAkhI zake ?. 141 14 niyamadhArIe divase maithunAdi baMdha karyA hoya to rAtrie mokaLAM karI zake ? 142 kAyotsarga niryuktinI 94mI gAthAno zo artha che ? 143 eka paryAptAnI nizrAe asaMkhyAtA aparyApta hoya emAM pramANa zuM ? 144 saMpUrNa dharmAstikAya dravya kahevAya ke skaMdha ? 145 paramANunA rUpAdinuM parAvartana thAya ke nahi ? 146 gautamasvAmI gocarI levA ekalA gayA hatA ke sasaMghATaka ? 147 raiveyaka vageremAM dravyapUjA kharI ke nahi ? : 148 nigoda zabdano artha ane temAM jIvo keTalA hoya ? . . 149 paryuSaNAparva saMbaMdhI chaThTha kyAre karavo ? 150 samavasaraNI tIrthakaro kayA varSe dekhAya ? 151 gaNadharo sthApanA sthApe ke nahi ? ' 15ra gurupUjA saMbaMdhI dravya gurudravya kahevAya ke nahi ? 153 gurupUjAnuM vidhAna che ke nahi ? 154 gurupUjAnA dravyano upayoga kyAM karAya ? 155 kRtrima vastu keTalo kAla rahe ? ' , 156 bhUmisphoTa pratyeka vanaspati gaNAya ke sAdhAraNa ? 157 vimAnonA AMtarAmAM bhUmi che ke nahi ? 158 jIrNazeTha ane abhinava zeTha keTalA thayA che ? 159 harasa pADavAmAM vaidyane kaI kriyA lAge ? 160 jIva parabhavanuM AyuSya kyAre bAMdhe ? 161 moNavALI roTalI sAdhuone AyaMbilamAM kahyuM ke nahi ? 162 ghanodadhi vagerenI pahoLAI keTalI ane kyAM che ? 163 ukeza gacchIone dezanihnava mAnavA ke nahi ? 164 anuttara vimAnamAM kuMbhanA pramANamAM vicitratA dekhAya che tenuM zuM? 165 keTalA nArado svargamAM ane keTalA mokSe gayA ? 166 pratimAjInA cakSu vagere garama lAkhathI coMTADAya ke nahi ? Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 oLInI asakjhAyanA prathama traNa divaso upadhAnamAM gaNAya ke nahi? 168 mALa paherAvavAnI nANa kyAre maMDAya ? 169 cakravartI kayAM kramathI khaMDo sAdhe ? 170 pAsatthA pAse dIkSA lIdhela sAdhuthI gaNa cAlI zake evuM kyAM che ? 171 kayA zAstramAM dezapAsatyo vaMdanIya kahyo che ? 17ra nANAMthI gurupUjA kyAM kahI che ? 173 84 lAkhapUrvanA AyuSyavALA bAhubalInuM nirvANa rUSabhadevanI sAthe kahyuM che - te kevI rIte ghaTe ? 174 samyagdaSTi ane kriyAvAdI mithyAdRSTino saMsAra sarakho hoI zake? 175 kayA abhinivezIne ghaNo karmabaMdha thAya ? 176 kayA jIvane karmabaMdha majabUta thAya ane kone maMda ? 177 uttarabharatArdhamAM vyavahAranA kartA koNa ane tyAM vyavahAra kevI rIte pravaryo ? . 178 devonI upapAta zayyA judI judI hoya ke eka ? 179 100 yojananuM pramANa rAkhyA pachI te hadanI bahAra lekha mokalavAmAM doSa lAge ke nahi ? . * 180:upadhAnavAhI rAtrie caMDIla gayo hoya to jalazauca kare ke nahi? 181 bAhubalInuM nirvANa bhagavAnanI sAthe thayuM to tenA AyuSya mATe zuM samajavuM ? 18ra madhyavartI ATha jIvapradezo karmathI lipta ke alipta ? 183 meghakumArano jIva jyAre hAthI hato tyAre tenuM nAma koNe pADyuM haze ? 184 jIva guNasthAnaka upara kramapUrvaka caDhe ke kevI rIte ? 185 "ahIre" zabdanI vyAkhyAmAM zuM levuM ? 186 upAMgasUtro koNe ane kyAre banAvyAM ? 187 lokAMtika devonA keTalA bhave ? 188 saMgamaka meruparvatanI cUlA upara kyA zarIrathI gayo ? 189 nivinA paccakhANamAM besaNuM karavuM kahyuM ke nahi ? 198 paramAdhAmIo bhavya che ke abhavya ? 191 vIravibhue kayA bhavamAM cakripaNAnI prAptinuM puNya upAmyuM ? 192 paramAdhAmIkRta pIDA tIrthakaranA jIvana hoya ke nahi ? Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1935 mAM guNaThANe cakripadano baMdha thAya ke nahi ? 194 kRSNanA keTalA bhavo ? 195 mallinAthane kevalajJAna kyAre thayuM ? 196 pauSadhavratavALI strIo rastAmAM devagurunA guNo gAI zake ? 197 rAtrijAgaraNa thAya ke nahi ? 198 kalpasUtra keTalA vyAkhyAnothI vAMcavuM ? . 199 kalpasUtranA racayitA koNa ? 200 yugalikonuM akAla mRtyu thAya ? 201 koTi eTale zuM ? 202 ratnadvIpanI devI kyA zarIrathI lavaNa samudranI zuddhi mATe gaI ? 203 svayaMbuddha vagere upadeza Ape ke nahi ? 204 cha khaMDanAM nAma kayAM ? 205 "nakya ho" A gAthAno artha AjJAthI mAnavo ke yuktithI ? 206 prabhu vIranuM 72 varSanuM AyuSya kevI rIte saMgata thAya ? . 207 zrIvIranA mAtApitA kayA devalokaMmAM gayA ? 208 harinaigameSIe zrIvIrano garbhApahAra, ane mocana kevI rIte karyuM? 209 zrIyaka marIne kyAM gayA ? 210 sAdhvI zrAvakonI samakSa vyAkhyAna na kare evuM kyAM che ? - 211 Iyala bhramarI kevI rIte thAya ? 212 garama vastra ane zarIrano saMbaMdha thatAM jIvonI utpatti thAya ? 213 mahAvidehamAM sImaMdhara svAmInA sthAne utpanna thanArA tIrthakaranuM zuM nAma tyAM vastra kevAM ? ane tyAM vicaratA tIrthakaronA mAtAdinuM zuM nAma ? . 214 aSTApadastha pratimAnI pratiSThA koNe karI ? ane te kyAM kahyuM che? 215 draupadIe karyuM niyANuM karyuM? 216 zrIvIre kevI rIte merune kaMpAvyo ane te kyAM kahyuM che ? 217 gautamasvAmIe tApasIne khIrathI pAraNuM kevI rIte karAvyuM ? 218 duvihAMra ekAsaNuM karanAra rAtrie duvihAra karI zake ke nahi ? 219 ekajIva saMsAramAM IndrapaNuM vagere keTalI vAra prApta karI zake ? 220 IMdronA keTalA bhavo hoya ? 221 nArado kayA bhavamAM mokSe jAya ? Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 pakhtI AdimAM upavAsa vagere nahi karanArane zuM daMDa Ave ? 223 rAvaNane hAra koNe Apyo ? 224 tuccha dhAnyanA tyAgIne dIkSA lIdhA pachI te vAparavAM kalpe ke nahi? 225 "namoDao" sUtra pUrvAntargata che ke kema ? ane pUrve kaI bhASAmAM che? 226 pratyeka prabhunA zAsanamAM pratyeka buddho keTalA thayA che ? 227 padasthonI AgaLa devavaMdana karAya ke nahi ? 228 kayA zAstramAM triphalAnA pANIne prAsuka kahyuM che ? 229 ekavIsa jAtanA pANI kyAre sacitta thAya ? ane hAla tenI pravRtti kema nathI ? 230 zrAvaka guru pAse pauSadha uccare tyAre gamaNAgamaNe Alove ke nahi ? 231 bIja kADheluM kAcuM phala acitta thAya ke nahi ? 232 nArakI pUrvabhavanI vArtA kevI rIte jANe ? 233 devadravya khAnArane tyAM javuM kalpe ke nahi ? ane jAya to tenA kharcanuM zuM karavuM ? 234 kalyANaka tapa cAlu hoya ane sAthe pakhkhI vagere Ave to pakhtI AdimAM AyaMbila karI zake ke nahi ? 235 be vigaI vAparanArane anya vigaInuM niviyAtuM kalpe ke nahi ? 236 lIlA zAkanA tyAgIne murabbo qalpe ke nahi ? 237 aDhIdvIpanI bahAranA sUrya-candra devo samavasaraNAdimAM Ave ? 238 bharatakSetramAM.hAla je sAdhuo dekhAya che te sivAya anya che ? 239 AyaMbilamAM kAraNa vinA zuM suMTha vage2e kalpe ? 124 240 AyaMbilamAM suMTha vage2e kalpe ane pIpara Adi na kalpe temAM zuM pramANa ? 241 pahelA upadhAnane bAra varSa pasAra thayAM hoya to keTalAM upadhAna pharIthI vahana karIne mAlA pahe2vI sujhe ? 242 upadhAnamAM tapanA divase kalyANaka tithi Ave to zuM karavuM ? 243 keTalA TAIma sudhI pratikramANa karI zakAya ? 244 paMcamIno tapa karanAra bhAdaravA suda paMcamIe zuM kare ? 245 comAsI pUrNimAnI hatI tyAre pratikramaNo keTalAM hatAM ? ane te karavAmAM zAstrAdhAra zo ? 246 motI sacitta che ke acitta ? ane te kayAM kahyuM che ? 247 motInAM valayo zAstrokta che ke kema ? Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 janmanA sUtaka mATe tapAgacchIonI zI maryAdA che ? 249 jyAre gItArtho khAmaNAmAM "nityAra pAranA do" kahe tyAre zrAvake zuM kahevuM joIe ? 250 5khkhI pratikramaNamAM zAnti bolanAra mATe kAusagganI kaI vidhi ? 251 dIvAlInuM gaNaNuM kyAre gaNavuM ? 252 jinamaMdiramAM pratimAne snAna karAtuM hoya tyAre caityavaMdana karAya ke nahi ? 253 devamaMdiramAM devavaMdana karanAra posAtIe IriyAvahI paDikkamatAM khesa rAkhavo joIe ke nahi ? 254 kusvapna duHsvapna nivAraNanA kAussaggamAM cAra logassa kayAM sudhI kahevA ? 255 rAI pratikramaNamAM cAra khamAsamaNa ApIne sajjhAya kare ke sajjhAya karIne khamAsamaNa Ape ? 256 Rtune AzrayI acitta jalano kAla kyAM kahyo che.? ane te pANImAM jIvotpatti thaI na hoya to gALyA vinA pIvAya ke nahi? ' 257 pAMcama ane pUnamano kSaya hoya tyAre teno tapa kaI tithie karavo? 258 prakAza vinA sthApanA sujhe ke nahiM ? 259 mAlA 5he2vAmAM paveyaNAnI kriyA karavI ke kema ? 260 upadhAna pUrNa thayA bAda tapanA divase nikaLAya ke nahi ? 261 nANa mAMDavAnA akSaro kayA zAstramAM che ? 262 pauSadhamAM sAmAyikanA doSo lAge ke nahi ?, 263 pauSadhamAM darbhano saMthAro, tathA mukhavAsa khAvo kalpe ke nahi ? ane chUTA mANase lAvelAM pATalo, thAlI vagere grahaNa karAya ? . 264 devo anya devalokanA caityone vaMdana kare ke nahi ? 265 dhAtakIkhaMDAdi dvIponA meruthI keTale cheTe rahIne jyotizcakra phare che? 266 kAusaggAdimAM sthApanAjI hAle to kriyA sujhe ? 267 anyamatavALAne upavAsanuM paccakhkhANa karAvatAM pANInA AgAra uccarAvAya ke nahi ? 268 snAtrAdinI vidhi koNe banAvI che ane kyAM che ? 269 kevila kevilasamuddAtamAM AtmapradezothI saMpUrNa lokane bhare ke trasanADIne ? 270 covIzavaTTo ane paMcatirthImAM kayA kramathI RSabhadevAdi tIrthaMkaro gaNAya ? ane gaja evuM prasiddha pramANa kevI rIte ghaTe ? Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 upadhAnanI vidhi vagere kayA zAstramAM ane koNe kahI che ? 272 lIlotarInA tyAgIne kerIno pAka vagere kalpe ke nahi ? 273 pArzvanAthanA janma kalyANakanI kaI rAtri gaNavI ? ane snAtra dazame karavuM ke agIArase ? 274 gamanAgamananI AlocanAno Adeza kyAre ane kayA kAraNe maMgAya ? 275 pauSadhamAM sAmAyika kema uccarAvAya che ? tathA sAmAyikamAM dezAvakAzika kayA prayojanathI uccarAvAya ? ane pauSadhamAM kema nahi? 276 kAcuM gorasa ane dvidalano saMyoga thatAM ja jIvo utpanna thAya ke mukhamAM nAkhavAmAM Ave tyAre? 277 sAdhAraNa jinamaMdirane mATe pratimA gAmanI rAzithI jovI ke saMghanI? 278 dezAvakAzika vrata keTalA prakAranuM che ? 279 upadhAnanI vAcanA navakAra gaNyA vinA apAya ke gaNIne ? 280 upadhAnanI vAcanA kayA divase ane kayA vakhate ApavI ? 281 comAsAmAM mAlAropaNanI nANa kyArathI karAya ? 282 upadhAnamAM lIlAzAkanuM bhakSaNa tathA vilepana vagere kalpe ke nahi ? 283 zrAvaka zrAvikAone kahyuM nandisUtra saMbhaLAvavuM ? 284 zrAvaka zrAvikAo upadhAnanI vAcanA besIne le ke ubhAM rahIne ? 285 posAtI devamaMdiramAM mAthuM bAMdhIne devavaMdana kare ke na kare ? 286 saMvaccharI, paMkhI, rohiNI vage2e tapo jeNe jIMdagI sudhInA uccaryA hoya te rohiNI AgaLa pAchaLa Ave to chaTThanI azaktimAM zuM kare? 287 zrAvakone 11 aMgasUtro saMbhaLAvatAM nANa maMDAya ke nahi ? 288 anyatIrthikane cothuM vrata nANa vinA uccarAvAya ke nahi ? 289 posAtI AhAra vApare to caityavaMdana karyA vinA pANI pI zake ? temaja upadhAnI ke upadhAna vinAno AhAra vAparanAra posAtI sAMjanI paDilehaNa kayA kramathI kare ? . 290 rAtri posAtI keTalAM mAMDalAM kare ? 291 sAMje rAtri posaha uccaryA bAda pANI pI zakAya ke nahi ? 292 ekAsaNA vage2e paccakhkhANamAM lIluM zAka khAvuM kalpe ke nahi ? 293 sAMjanI paDilehaNa karyA pachI rAtri posaha karanArane paDilehaNanA Adezo pharIthI mAgavA paDe ke cAle ? Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 ekAsaNA sahita nivinA ane ekAsaNAnA paccakhANamAM zuM bheda? 295 pauSadha ane sAmAyika pAravAnA samaya pahelAM zarIre darada thAya to zuM karavuM ? 296 Arati ane maMgaladIvo kayA kramathI utArAya ? tema ja teno pATha batAvo? 297 zrAvakone 11 aMgasUtro kayA prahare saMbhaLAvI zakAya ? 298 aSTamaMgalamAM rahela matsyayugalanA AkArano bhaMga thAya to pApa lAge ? 299 jinapratimAone paherAvAtAM AbhUSaNo nirmAlya thAya ke nahi ? 300 viSNukumArano saMbaMdha kyAM che ? tathA temaNe kayA aMgula niSpanna yojananA pramANathI lAkha yojananuM rUpa vikuvyuM ? ane potAnA paga kyAM mUkyA ? 301 prativAsudeva garbhamAM Ave tyAre tenI mAtA keTalAM svapno jAe ? 302 kaDAvigaInA tyAgIne te divasanuM taLeluM pakavAnna kahyuM ke nahi ? - 303 comAsAmAM sAdhu nadI utarIne vaMdana ane khAmaNAM karavA jaI zake? 304 kriyA karanAra be zrAvakomAMthI eka bIjAno caravalo pADI nAkhyo hoya to IriyAvahIyAnuM pratikramaNa kone Ave ? : 305 zuddha kriyA karanAra IriyAvahIyAnuM pratikramaNa keTalA muhUrta kare ? 306 aSTApada upara hajAsudhI tenAM te maMdiro ane biMbo che ane zatruMjaya upara to asaMkhyAtA uddhAro thayA tenuM zuM kAraNa ? R FFFFER Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtamahodaMdhi pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarebhyo namaH . mArAmapra 5. 5. mAyArya zrImavizya sUrIzvarebhyo namaH __ aiM namaH sugRhItanAmadheyajagadguru-vineyaratna-vAcakacUDAmaNi-zrIkIrtivijayagaNisamuccitaH hIrapraznAparanAmA praznottarasamuccayaH / mahopAdhyAya-zrI kIrtivijaya gaNivare saMgraha karela praznottara samuccaya-aparanAma-zrIhariprazna . .. aMthano gu4rAtI anu||6. . / prathama: prakAzaH / svastizriyo nidAnaM, jantUnAM dharmakAriNAM samyak / zrIvarddhamAnatIrthA-dhirAjamabhinamya sadbhaktyA ||1|| gItArthasArthanirmita-pRcchAnAmuttarANi likhyante / zrIhIravijayasUri-prasAditAni prabodhAya ||2|| yugmam / / bhAvArtha- "samyak prakAre dharma karanAra prANIonI kalyANa lakSmInA kAraNabhUta, tIrthAdhirAja zrIvardhamAna svAmine sadbhaktithI namaskAra karIne zrI vijaya hIrasUrIzvarajI mahArAjAe, sUtrArthanA jANa muni mahArAjAoe ane saMghoe karela praznonA uttaro ApavA kRpA karI hatI, te praznottarone huM bodhanA prakarSa mATe saj chu..1-2 ___mahopAdhyAyazrI vimalaharSagaNikRtapraznA statprativacAMsi ca yathA- "gacchagao aNuogI'' iti gAthAyAM SaDviMzatibhedAstatra paJcaviMzatibhedeSu dvitricaturguNasadbhAvataH saMyamArAdhakatvena vandyatvam, utaikadvitridoSasadabhAvena tadvirAdhakatvAdavandyatvam? iti prazno'trottaram-''gacchagao aNuogI'' itigAthoktapaJcaviMzatibhedeSu dvitryAdiguNasadbhAve itaradoSANAM ca sAlambanasevitvena saMyamArAdhakatvAdvandyatvameva / nirAlambanasevitve tvavandyatvameva ||1-1 / / prazna:- ''1 gacchagao aNuogI'' 20 ||thm saMyamanI mArAdhanA maanaa| je 25 bhedo kahyA che ane tenI uparanI gAthAmAM saMyamanI virAdhanA batAvanArA je ra6 bhedo kahyA che temAM 2, 3, ke 4 guNono sadbhAva che mATe saMyamArAdhakapaNuM hovAthI vaMdanIyapaNuM che ke 1, 2, 3 doSonI vidyamAnatAthI saMyamanuM virAdhakapaNuM hovAthI avaMdanIyapaNuM che? Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara:- ''TS |3|o' ' A gAthAmAM kahela 25 bhedomAM 2, 3 vagere guNAno sadubhAva che ane bIjA ra6 bhadokta doSAnuM kAraNa pUrvaka saMvavApaNuM che aTala saMyamanuM ArAdhakapaNuM hovAthI vaMdanIyapaNuM jANavuM; doSone niSkAraNa sevavAmAM to avaMdanIyapaNuM ja kahyuM che. 1-1 TippaNa-1. gacchagao aNuogI gurusevI aniyayavAsayAutto saMjooNa payANaM saMjamaArAhagA bhaNiyA ||388 / / 8 2 , 10 nimmama nirahaMkArA uvauttA nANadaM saNacaritte / ekakkhittevi ThiyA khavaMti porANayaM kammaM / / 389 / / ... 11 12 13 14 15 jiyakohamANamAyA jiyalobhaparisahA ya. je dhIrA / guThThavAvi TiyA vaMti cirasaMciya va //rU20|| . 20. 23. * 24 : 26 mI. paMcasamiyA tiguttA ujjuttA saMjame tave caraNe / vAsasayaMpi vasaMtA muNiNo ArAhagA bhaNiyA ||391 // . (mudrita upadezamAlA, pR. 354-355) bhAvArtha - '1 gacchamAM rahenAra. 2 jJAnAdinI sevAmAM udyamazIla. 3gurubhakta. 4 mAsakalpAdividhi pUrvaka vihAra karanAro. 5 pratikramaNAdi kriyAmAM upayogavAna, A pAMca padonA saMyogathI cAritranA ArAdhaka kahyA che. je sAdhumAM A guNa ghaNA hoya te vizeSa rItie ArAdhaka che. 6 mamatA rahita. 7 ahaMkAra rahita. 8-910 jJAna, darzana ane cAritramAM sAvadhAna. 11-12-13-14-15 krodha, mAna, mAyA, lobha ane parivahano jaya karanAra, 16-17-18-19-20 pAMca samitivaDe yukta. 21-22-23 traNa guptie gukha. 24 sattara prakAranA saMyamamAM athavA chA kAyanI rakSArUpa saMyamamAM udyakta. 25 bAra prakAranA tapamAM udyamazIla. A pramANe 25 bhedo thAya che. jo ke 391 gAthAmAM caraNapada (pAMca mahAvratarUpe lIdheluM) Ave che ane 389mI gAMthAmAM cAritra pada (Azrava nirodha tarIke lIdheluM) Ave che. tathApi A be padono eka bheda gaNIe to 25 bhedo thaI zake che. TippaNa-2. egAgI pAsattho sacchaMdo ThANavAsI osanno / dugamAisaMjogA jaha bahuA taha guruhaMti / / 387 / / (upadezamAlA, pR. 355) bhAvArtha-1 dharmabAMdhava ziSyarahita ekAkI. 2 pAsantho-jJAna, darzana ane cAritrane pAse rAkhe paraMtu tenI samyak ArAdhanA kare nahi. 3 svaccheda-guruAjJAne nahi mAnanAro. 8 eka sthAnamAM rahenAro sthAnavAsI. 5 avasaro-pratikramaNAdi kriyAomAM zithila. A pAMca doSonA ba yogIA daza, traNa saMyogIA daza, cAra saMyogIA pAMca ane pAMca saMyogIo eka A pramANe 26 bhado thAya che. jema doSo vadhAre hoya tema vadhAre virAdhaka bane che." Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNa-3. TippaNa-4. pratisaMvanAnA prakAra che-1 darSita ane 2 kalpita, ahIM kAraNapUrvaka doSonuM sevana hovAthI te kalpita pratisaMvanA kahevAya. tenA 24 bhadA zrIjItakalpacUrNimAM kahyA che. te A pramANe "kappiyA cauvIsavihA; taMjahA 1 2 3 4 5 6 7 daMsaNa nANacarite tavasaMjama (pavayaNa) samii gutti heuM vA / 8 9 10 sAhammiyavacchallattaNeNa kulao gaNasseva 11 12 14 16 13 15 saMghassAyariyassa ya asahussa gilANabAlavuDDhassa / 11 17 18 19 20 21 22 23 udayaggicorasAvayabhayakAntArAvaI 24 vasaNe || (mudrita jItakalpacUrNi, pR. 3) bhAvArtha:- 'darzana, jJAna, cAritra, tapa, pravacana, samiti, gupti, sAdharmikavAtsalya, kula, gaNa, saMgha, AcArya, asahiSNu, glAna, bAla, vRddha, pANI, agni, cora, zvApada, bhaya, kAntAra, Apatti ane vyasana. A 24 kAraNothI doSo sevAya te kalpita pratisevanAnI koTImAM Ave che. kAraNa vinA doSonuM sevana darpita pratisevanAmAM Ave che. zrI jItakalpacUrNimAM tenA 10 bhedo A pramANe kahyA che. 1 2. rU 4 5 da "dappa akappa nirAlamba ciyatte appasattha vIsatthe / 7 aparicchiya-'kaDaz2ogI niraNutAvI ya NissaMko / / '" (mudrita jItakalpacUrNi, pR. 3) bhAvArtha:- 'darpa, akalpsa, nirAlaMbana, tyaktakRtya, aprazasta, vizvasta, aparIkSita, akRtayogI, niranutApI ane niHzaMka. A 10 bhedothI doSo sevAya te darpita pratisevanAnI koTimAM Ave che. tathA - ''eArise paJcakusIlasaMvuDe rUvaMdhare " iti pApazramaNIyAdhyayanoktalakSaNAnAM sAdhutvAdvandyatvam, uta pArzvasthAdilakSaNopetatvAdavandyatvam ? iti prazno'trottaram--''eArise paJcakusIlasaMvuDe" iti gAthAvyAkhyAne pArzvasthAdilakSaNopetAnAmarpi nikRSTasAMdhupadavarttitvaM vyAkhyAtamasti tadapi sAlambanasevitvAdeveti teSAvi vandhatvameva / / 1-2 / / praznaH- ``mArise paMcasotasaMvuDe vaMghare'' A pramANe pApazramaNIya adhyayanamAM kahela lakSaNavALAomAM sAdhupaNuM hovAthI vaMdanIyapaNuM che ke pAsasthA vagerenA lakSaNo hovAthI avandanIyapaNuM che? uttaraH- ```bArise paMghasItasaMvuDe ' A gAthAnA vyAkhyAnamAM pAsasthAdi lakSaNa yukta sAdhuone paNa nikRSTa sAdhupade rahelA jaNAvyA che; kAraNake te paNa kAraNapUrvaka doSone sevatA hovAthI teonuM paNa vaMdanIyapaNuMja jANavuM. (ahIM sarvapAsastho avaMdanIya jANavo.) 1-2 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNa-5. 'eArise paMcakusIlasaMvuDe, rUvaMdhare muNipavarANa hiDime / ayaMsi loe visameva garahije, na se ihaM neva paratthaloe / / 20 / / '' (uttarAdhyayanasUtranA 17mAM pApazramaNIya a. gA.20 pR. 329 1) bhAvArtha:- 'pApabhramaNanAM uparyukta lakSaNo janAmAM hoya evA pAMca kuzIlIA, jevA ke--1 pAsantho, 2 avasannA, 3 kuzIlI, 4 saMsakta ane pa yathAchando, A pAMca prakAranA sAdhunI jema asaMvaravALo, rajoharaNAdi veSa dhAraNa karanAro, zreSTha AcAra yukta sAdhuonI apekSAe ati jaghanya saMyama sthAnane sevanAra che, mATe adhama sAdhunI koTimAM Ave che; ethI te A lokamAM jheranI mAphaka bhraSTa pratijJAvAn hovAthI sAdhAraNa manuSyothI paNa nindAne pAtra bane che ane A lokamAM tathA paralokamAM kiMmata vinAno bane che." TippaNa-6. ahIM Adi zabdathI bIjA bhedo nIcenI gAthAmAM batAvelA levA, 'pAsatthosanna kasIla-nAyasaMsattaM jaNaM ahAchaMdaM / . nI te suvidiyA savAyattejanuM vannati ||* * * * (upadezamAlA, mudrita pR. 341gA. 353) bhAvArtha-1 pAsatyo-jJAna, darzana ane cAritranI pAse rahenAra. 2 avasAnno. cAritramAM zithila AcAravALo. 3 kuzIlIo-jJAnAcAra vagerenI virAdhanA karanAro. 4 saMsakta-jevI sobata maLe tevo thaI jAya. 5 ahAchaMdo-potAnI buddhithI usUtra prarUpaNAdi karanAra. suvihito pAsaFA vagerenuM svarUpa jANIne sarva prayatnathI tanA saMga karatA nathI." pAsatthAnA be bheda che-1 sarvapAsatyo ane. 2 dezapAsatyo. avasagnanA be bheda che-1 sarvathI avasAnno ane 2 dezathI avaso. kuzilIyAnA traNa bheda che-1 jJAnavirAdhaka, re darzanavirAdhaka ane 3 cAritravirAdhaka. saMsaktanA be bheda che-1 asaMkliSTa ane ra saMkliSTa. ane ahIMchaMdAno eka bheda che. A pramANe bhedo kahyA che. e bhedonuM vizeSa svarUpa jANavuM hoya to juo-zrIharibhadrIya AvazyakasUtranI vaMdanaka niryukti pR. 516. tathA - paJcaviMzatibhaGgAzritAnAm "eArise'' itigAthoktalakSaNopetAnAM ca sAdhUnAM SaSThasaptamaguNasthAnavarttitvam, uta matAntareNa muhUrtAd bahukAlasthAyiSaSThaguNasthAnakavarttitvam? iti prazno'trottaram- paJcaviMzatibhaGgAzritAnAm ''eArise paJca'' itigAthoktalakSaNAnAM ca sAdhUnAM sssstthsptmgunnsthaanvrtitvm| matAntareNa tu muhUrtAd bahukAlAvasthAyiSaSThaguNasthAnavarttitvaM cetyubhayamapi bhavatu, adhyavasAyAnAM vaicitryAt tathAvidhavyaktAkSarAnupalambhAcca / / 1-3 / / prazna:- 25 bhede rahelA ane pArase' ' A gAthAmAM kahelA lakSaNovALA sAdhuone chaThuM sAtamuM guNasthAnaka hoya che ke matAntare muhUrta karatAM bahukAla (dezona pUrvakoTi) rahenAruM chuM guNasthAnaka hoya che ? uttaraH- 25 bheda rahelA sAdhuo ane 'Urise va' ' A gAthAmAM kahelAM Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSaNo jemAM che evA sAdhuo chae sAtame guNaThANe hoya che. matAntarathI muhUrta karatAM vadhAre kAla rahenAruM chachuM guNaThANuM paNa hoya. A rIte banne prakAro paNa adhyavasAyonI vicitratA hovAthI temaja zAstramAM tevA prakAranA spaSTa akSaro paNa nahi dekhAtA hovAthI hovA saMbhave che. 1-3 tathA-''jo cayai uttaraguNe mUlaguNe vi'' ityatrAciratvaM saMvatsarAdikAlaniyamena sAmAnyena vA? iti prazno'trottaram-"jo cayaI uttaraguNe'' itigAthAyAmacireNeti padamuttaraguNatyAgapratiSedhaparam, kAlaniyamastu kartuM na zakyate; kasyacit patitapariNAmasyottaraguNatyAgAdacireNApi mUlaguNabhaMzo bhavati, taditarasya tu cireNApi na bhavatIti / / 1-4 // prazna- no vaye uttaragupane mUtAne vi' A gAthAmAM viratve pada varSa vagere kAlane jaNAvanAruM che ke sAmAnyathI che? uttara:- 'no vI uttaragupa' A gAthAmAM vire pada piMDavizuddhi vagere uttara guNonA tyAgano niSedha jaNAvavAnA tAtparyavALuM che. kAlano to niyama karI zakAya nahi; kemake-koIka patita pariNAmIne uttara guNono tyAga. thavAthI jaladIthI paNa mUlaguNono nAza thAya che. ane tenAthI anyane lAMbA kALe paNa mUlaguNono nAza thato nathI. 1-4 TippaNa-7. : "no ghaTTa uttara mUnAnevi vireja so vaya | jaha jaha kuNai pamAyaM pillijjai taha kasAehiM / / 117 / / (upadezamAlA, pR. 187) - bhAvArtha-je sAdhu uttaraguNo-AhAravizuddhi vagerene choDe che te muni thoDA kAlamAM mUla guNone paNa choDe che. jema jema jIva pramAdabhAvathI zithIla bane che, - tema tema te krodhAdika kaSAyothI pIDAya che." 1. kahevAno Azaya e che ke-cAritranA khapI AtmAoe uttaraguNone avagaNavA nahi, paraMtu uttaraguNone ya TakAvI rAkhavA khUba prayatnazIla rahevuM. tathA-kSapaNakAdInAM dazAnAmanyatamaH kazcittapAgaNasAdhUnAM vandanA'rcanabhaktapAnavasatidAnAdikaM vidadhAti kazcicca tadvaiparItyaM karoti, tayoH phale sAmyaM kazcidvizeSo vA? iti prazno'trottaram- dazAnAM madhye yaH kazcana sAdhUnAM vandanA'rcanabhaktapAnavasatidAnAdikaM karoti tasya zubhameva phalam , yastu vaiparItyaM vidadhAti tasyAzubhameveti jJAtamasti / / 1-5 / / prazna:- 'digaMbarAdi 10 mAMthI koI eka, tapAgacchIya sAdhuone namaskAra. pUjana, bhAta, pANI ane vasati dAna vagere kare, ane koI tenAthI viparIta kare, to baMnene phala sarakhuM thAya ke pheraphAra ? Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- digaMbarAdi 10mAMthI je koI sAdhuone vandana, pUjana, bhAta, pANI ane vasatinuM dAnAdi kare che, tene phala zubhaja thAya che, ane je viparIta kare che tene phala azubha ja thAya ema jaNAya che. 1-5 TippaNa-8. svatIrthika digaMbarAdi daza koNa ane tenI utpatti konAthI tathA kaI sAlathI thaI tenI TuMkamAM mAhItI A pramANe che-- 1 digaMbara, 2 paurNimIyaka, 3 kharatara, 4 AMcalika, 5 sArdha paurNimIyaka, 6 Agamika, 7 luMpaka, 8 kaDavAmati, 9 bIja ane 10 pAyacaMda, A daza nAma che. temAM-- - 1 digaMbara - bhagavAna mahAvIranA nirvANathI 609 varSe zivabhUti-aparanAma sahasramallathI A mata nIkaLyo che, jeNe kevalInA kavalAhArano, strInI muktino ane sAdhvI saMgha ItyAdika aneka vastuono apalApa karyo che. 2 paurNimIyaka A mata bhagavAna mahAvIrathI 1629 varSe ane vikramathI 1159 varSe caMdraprabhAcAryathI utpanna thayo che, jeNe svakapola kalpanAthI sanAtana caturdazInI pakhkhIno niSedha karI pUnamanI pakhkhI ItyAdika utsUtro khaDAM karyAM che. 3 kharatara - A mata vikramathI 1204 varSe jInadaMtta AcAryathI janmyA che, je parva vinAnI sAmAnya tithimAM pauSadha, temaja strIne mATe jinapUjAno niSedha, bhagavAna mahAvIranAM pAMcane badale cha kalyANaka, ItyAdi aneka sUtrottIrNa mAnyatAo mAne che. havenA je traNa mato kahevAya te paurNamIyakamAMthIja koI kAraNasara nIkaLelA che, te A-- 4 aMcalika - vikramathI 1213 varSe punamIyA narasiMhathI A matano janma thayo che, jeNe muhapattino niSedha karIne sAmAyikAdi kriyAmAM vastranA cheDAthI pUMjavuM ItyAdi prarUpaNA karI che. 5 sArdha paurNimIyaka - A mata vikramathI 1236 varSe punamIyA sumatisiMhathI janmyo che. ane teNe phalapUjA vagereno niSedha karyo che. 6 Agamika - A mata vikramathI 1250 varSe punamIyA gacchamAMthI nIkaLelA zIlagAna ane devabhadrathI janmyo che. teNe zrutadevatAnI stuti uDAvIne traNa stutinuM pratipAdana karyuM che. 7 luMpaka - A mata vikramathI 1508 varSe luMpaka lahIyAthI janmyo che. teNe jina pratimAno niSedha karIne potAnI olAdane kalaMkita karI che. nIce kahela 3 mato prAyaH karIne AcAryadeva zrI vijayahIrasUrIzvarajI mahArAjanI vidyamAnatAmAM janmyA hoya ema jaNAya che-- 8 kaDavAmati - A mata vikramathI 1564 varSe kaTuka gRhasthathI janmyo che. teNe 'hAla guruomAM gurupaNuM rahyuM nathI, mATe kharA guru koI che ja nahi.' eTale dvividha saMgha--zrAvaka, zrAvikA rUpa prarUpIne utsUtra prarUpaNA karI che. 9 bIja A mata vikramathI 1570 varSe luMpaka vaiSadhara bhUnaunA ziSya bIjathI janmyo che, je mata pratimA sivAya sadhaLI mAnyatAmAM luMpakamatanuM anukaraNa karanAra che. 6 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 pAyacaMda - vikramathI 157ra varSe nAgapurIya tapAgaraNanA pArdhacaMdra upAdhyAyathI janmyo che. temaNe sAdhu jinapUjA saMbaMdhI upadeza na ApI zake, kAraNa ke aNumAtra . paNa karmabaMdha thAya evo dharma tIrthaMkare kahyA nathI,' ityAdi utsutrA prarUpyAM che. (vizeSa mAhItI mATe juo pravacana parIkSA nAmanA graMtha. ke jemAM mahAmahopAdhyAya zrI dharmasAgarajIe A 10nI utpattinuM mUla tathA A daza matAe keTalI keTalI utsutra prarUpaNAo karI bhagavAnanA zAsananI mahA AzAtanA karI che tenuM savistara varNana karIne sarva matanuM yuktipUrvaka khaMDana karyuM che.) uparyukata 10 mato sthUla dRSTie kahelA che, te sivAya upadhAna vagere anuSThAnonA apalApa karanArA bIjA je koI mato hasti dharAvatA hoya, tenI vivakSA karelI nathI. jema hAla paNa keTalAka varSothI terApaMthI mata janmela che, ke je mata dAna, dayA vagare dharmono apalApa kare che, temaja sAdhvIno ANelo AhAra paNa vApare che. . A rIte zAstramAM kahyuM hoya te nahi karanAra ane na kahyuM hoya te potAnI svaccheda - matikalpanAthI karanArA kei. kumato vartamAna samayamAM jora kare che. dharmanA khapI jIvoe tene samya prakAre gurugamathI jANI samajI laI sarvathA varjI devA joIe. tathA-tanmadhyasthaH kazcitprAsAdAdirakSaNAya yatate, tadanyastu vaiparItyabhAk, tayorapi sAmyaM vizeSo vA? iti prazno'trottaram- teSAM prAsAdAdirakSaNayatnavidhAne zubhameva phalaM tadviparItaviMdhAne tvazubhameva ||1-6 / / prazna- A 10mAMthI koI eka maMdira vagerenA rakSaNa mATe yatna kare ane bIjo viparIta kare to te bannene phaLa prApta thavAmAM samAnatA ke vizeSatA ? uttaraH- maMdira vagerenA rakSaNano prayatna karatA teone zubha phala ja prApta thAya che, ane viparIta karatAM azubha phala ja prApta thAya che. 1-6 .. tathA-jJAnadarzanacAritratapaHprabhRti zubhaM kurvatAM saGghasthAnAM sAnnidhyam , tadanyaMstu vaiparItyaM karoti tayoH sAmyaM na vA? iti prazno'trottaram-evaM jJAnAdi zubhaM samAcaratAM saGghasthAnAM sAnnidhyA'sAnnidhyayorapi / / 1-7|| - : prazna - eja rIte 10mAMthI koI eka jJAna, darzana, cAritra, tapa vagere zubha kArya karanAra saMghamAM rahelAone sahAya kare, ane bIjo viparIta kare to te benA phalamAM paNa samAnatA ke asamAnatA ? - uttara:- upara pramANe jJAnAdi zubhAcaraNa sevatA saMghasthone sahAya karanAra ane nahi karanArane zubha tathA azubha phala jANavuM. 1-7 tathA-varNAdibhirbhede jAtyA zunAmiva dazAnAM parasparaM matabhete'pyAjJAbirAdhakatvena sAmyam , kiMvA vizeSaH? iti prazno'trottarama- dazAnAM vadivicitra sAmyapratipAdakaM vacastu nAtmIyaM kintu parakIyameva ||1-8 // A praznaH- A dazamAM, jema zvAnomAM varNAdi bheda hovA chatAM jAtithI eka che. tema, paraspara matabheda hovA chatAM AjJAnI virAdhanA karanArA hovAthI samAnatA che ke viSamatA che? Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- dazeyamAM varNa veSAdi vicitrapaNuM che, chatAM AjJAnI virAdhakatAthI temanI samAnatAne jaNAvanAra vacana ApaNuM nathI, paraMtu bIjA che. 18 tathA-caityAdidharmakAryaM kurvatAmeSAM tapAgaNasambandhI zaktimAn zrAddhaH sAnnidhyaM mAdhyasthyaM vikAraM vA bhajate tadA lAbho na vA? iti prazno'trottaramcaityAdidharmakAryaM kurvatAM teSAM zrIparamagurupAdairAdeyatayAdiSTacaityAdidharmakArye sAnnidhyakaraNamAyati sundaram , taditarakArye tu mAdhyasthyameva, na tu kvApi vaiparItyakaraNena virodhotpAdanaM zreyase ||1-9 / / / praznaH- caityAdi dharmakArya karatA te digaMbarAdi dazeyane tapAgacchIya zaktimAna zrAvaka sahAya kare, madhyaratha rahe, agara virodha kare to lobha ke geralAbha thAya? uttaraH- pUjya zrI parama gurudeve je cetyAdi dharmakAryane upAdeya kahela che, te dharmakArya karatA digaMbarAdi 10 ne sahAya karavI e pariNAme suMdara che. anya kArya karatA hoya to madhyasthatAja rAkhavI, paraMtu kyAMya viparIta karavA vaDe virodha ubho karavo e to kalyANakAraka nathI. 1-9 tathA-navAnAM lumpAkavyatiriktAnAM pratimApUjAstutI aMzucivilepanagAlIpradAnarUpe athavA pUjAstutirUpe? itiprazno'trottaram-navAnAM pUMjAstutI azucivilepanagAlIpradAnarUpe ityAdivacanaM tu satAmuccArArhameva na bhavatIti $i prativarane? 1-10 || " prazanaH- mUrtipUjAno lopa karanAra laMpAka sivAyanA 9nI pratimAnI pUjA ane stuti azucinA vilepana tathA gALo devA rUpa che ke pUjA ane stutirUpa che? uttara:- sadara 9nI pUjA ane stuti "azucinA vilepanarUpa ke gAli pradAnarUpa che" e pramANe sajjana puruSane bolavuM yogya nathI to uttara ApavAthI zuM? 1-10 __tathA-keSAzcitsaGghabhakti kurvatAmabhaktiM ca kurvatAM bhUtAttamadyapavatsAmyam, uta bhaktijanitazubhaprakRtiphalodayo vA janmAntare? iti prazno'trottaramsaGghabhaktimabhaktiM ca kurvatAM bhUtAttamadyapavatsAmyamityAdivAkyaM pUrvavadeva pratyuttaritaM voccam II1-11il. prazna- saMghanI bhakti karatA ke bhakti nahi karatA keTalAka (digaMbarAdi 10)nuM bhUtAviSTa ke dArUDIyAnI sAthe sAmya che ke temane te kArya janmAMtaramAM bhaktithI utpanna thaela zubha karma prakRtinA phalano udaya karavAvALuM che? uttara:upara mujaba saMghanI bhakti karatA ke nahi karatA teo aMge bhUtAviSTa ke dArUDIyAnI sAthe sarakhAvatuM vAkya bolavuM e ja sajjanane ucita nathI, ityAdi pUrvanI mAphaka uttara jANavA. 1-11 8 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-eteSAM namaskArapAThabandimocanabrahmapAlanAdikaM kizcitkeSAzcinmArgA'nuyAyi, kiM vA sarveSAM zaunika-lubdhaka-dhIvarAdhyavasAyavatpApahetu : ? iti prazno'trottaram-"eteSAM0'' ityAdivacaH satAM vaktumevAnucitamiti kiM prativavA ? ll1-1rA prazna:- digaMbarAdi 10mAMthI koI kAMIka namaskAra pATha kare, kedIne choDAve, brahmacaryanuM pAlana vagere kare te mArgAnusArI samajavuM ke badhAnuM kasAI, pAradhi, ke macchimAranA adhyavasAyanI jema pApanA hetu rUpa samajavuM? uttara- AvuM vAkya paNa sajjanone bolavuM yogya nathI, pachI uttara ApavAthI zuM? 1-12. tathA-parapAkSikasaMpAditastotrAdikaM mAtaGgaturuSkAdi-saMpAditarasavatIvadanAsvAdyameva, kazcidvizeSo vA? iti prazno'trottaram-parapAkSikasaMpAditastotrAdInAM mAtaGgaturuSkAdisaMpAditarasavatyupamAnaM satAM vaktumevAnucitamiti phri tivaranena? II1-13II. praznaH- kharatarAdi parapAlikoe banAvela stotrAdiko caMDAla ke muslIma vageree karelI rasoInI mAphaka svAda karavA lAyaka ja nathI ke kAMI vizeSa che? uttaraH- parapakSIoe karela stotrAdine AvI upamA ApavI e ja sajjanane ucita nathI to pachI teno uttara ApavAthI zuM? 1-13 tathA-tapAMgaNasambandhI zrAddhaH svakIya-svakIyetaracaityeSa candanAdikaM muzcati, tatra svakIyacaitye lAbhaheturanyatra pApahetuH, kiM vobhayatra sAmyam ? iti prazno'trottaram-tapApakSIyaH zrAddhaH svakIyeSu parakIyeSu vA caityeSu candanAdi muzcati, tatra svakIyeSu yathA lAbhastathA zrIparamagurupAderAdeyatayAdiSTeSu parakIyeSvapi lAbha eva jJAto'sti na tu pApam / / 1-14|| A prazna- tapAgacchIya zrAvaka potAnAM ane paragacchonAM maMdiromAM sukhaDa vagere Ape, te potAnA maMdiromAM ApeluM puNya heta ane anya gacchIya maMdiromAM ApeluM pApa hetu thAya ke bannemAM ApeluM samAna lAbhavALuM thAya? uttara- tapAgacchIya zrAvaka svagacchIya ke paragacchIya maMdiromAM sukhaDa, kesara vagere Ape temAM jevo potAnA gacchanA maMdiromAM ApavAthI lAbha thAya tevo zrI parama gurudeve upAdeyapaNe jaNAvelAM paragacchanAM maMdiromAM paNa ApavAthI lAbha ja. jANyo che, paraMtu pApa jANyuM nathI. 1-14 tathA-dvitIyAdipaJcaparvI zrAddhavidhyAdisvIyagranthAtiriktagranthe kvAsti? iti prazno'trottaram-dvitIyAdipaJcapA upAdeyatvaM saMvignagItArthAcIrNatayA saMbhAvyate, akSarANi tu zrAddhavidheranyatra dRSTAni na smaranti (smaryatte) ||1-15 / / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznaH- bIja Adi (2, 5, 8, 11, 14) pAMca parvIo zrAddhavidhi Adi ApaNA graMtha sivAya bIjA granthomAM kyAM kahela che? uttara - saMvigna gItArthonI AcaraNA vaDe bIja vagere pAMca parvanuM upAdeyapaNuM saMbhave che. tenA akSaro to "zrAddhavidhi sivAya anyatra joyAnuM yAda nathI. 1-15 TippaNa-9. ''vImA paMcanI mami rasi 36 kuLa timo | eAo sua(ha)tihIo goama gaNahAriNA bhaNiA'' || | (zrI zrAddhavidhi, mudrita patra 15ra) bhAvArtha:- zrI gautama gaNadhare bIja, pAMcama, AThama, ekAdazI ane caturdazI e pAMca zubha tithio kahelI che. ___ tathA-''mAsammi pavvachakkaM tiNNi a panvAiM pakkhammi'' iti gAthoktaiva catuSparvI sarvazrAddhAnAm , kiMvA lepazrAddhAdhikAravarNitA? iti prazno'trottaram'mAsammi'' itigAthoktaiva catuSparvI sarvazrAddhAnAM saMbhAvyate, na tu nepazraddhAdhimarotteti II1-1ddA. prazana - sarva zrAvakonI catuSkarvI masakhi paOchava tiUg[ 1 palvADuM vi'i A gAthAmAM kahelI che, te gaNavI ke lepa zrAvakanA adhikAramAM je (AThama-caudaza-comAsAnI traNa punama ane mahAkalyANaka tarIke AvatI amAsa) varNavelI che te gaNavI? uttara:- ''mAsani'' A gAthAmAM kahelIja catuSparva sarva zrAvakone hoya ema lAge che, paraMtu lepazrAvakanA adhikAramAM kahelI che te nahi. 1-16 TippaNa-10. mami vasati pumi 2 tadImAvA dava parva | mAsaMmi pavva chakkaM tinni a pavvAiM pakkhaMmi'' || . (zrI zrAddhavidhi, patra 162) bhAvArtha:- 'zrI zrAddhavidhi Adi zAstromAM dareka mAsanI suda ane vadanI banne AThamo, banne caudaza, pUrNimA, temaja amAvAsyA ema cha parvo AkhA mahinAmAM ane traNa parvo eka pakhavADIyAmAM jaNAvyAM che." uparyukta zrAvakonI catuSparva e zabdAMtarathI A gAthAmAM oLakhAvyA mujaba paparva ja che, chatAM catuSkarvInI saMjJA AThama-caudaza-punama-amAsa e cAra nAmanI apekSAe ApavAmAM AvelI che. atre dhyAnamAM rahe ke-jaina zAstromAM A eka ja catuSkarvI kahI che ema nathI, kiMtu be AThamo ane be caudazone paNa catupUrvI kahelI che. "pUnama amAsane catuSparvamAM kahI che, teTalA uparathI tenuM mahattva vadhArIne caturdazyAdi. pradhAna tithionI virAdhanA karanArAo pUnamIAonI mAphaka potAnA paga potAnA gaLe nAkhanArA che. te mATe juo zrI pravacana parIkSA 5. 182. mahAmahopAdhyAya zrI dharmasAgarajIe spaSTa ullekha karyo che ke 10 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNa-11. "yathA caturdazItapoyuktaM caturmAsakadine SaSThatapa uktaM kiM ? catuSpava tAvat zrAvakadharmamAzrityoktA, sAdhudharmamAzritya tu aSTamI caturdazyAveva, pAkSikaparva tu zrAvakasAdhvoH sAdhAraNamityapi vicAryamANe caturdazyeva pAkSikatvena * sidhyati, catuSparvImadhyavartinIpUrNimetyAdivicAraNA svagalapAdukA kalpeti / " bhAvArtha:- 'pravacana parIkSAnI 66mI gAthAmAM pUnamanI pakhkhi mAnanAranA pakSane ati prasaMgathI dUSita karatAM zAstrakAra kahe che ke--jAM pUnamanI pakhkhi mAnavAmAM Ave to jema comAsIne divase caudazanA tapayukta chaThThano tapa kahyo che tema caudazanA tapa yukta pakhino tapa be upavAsano (chaThTha) zAstrakAre kema na kahyo? bIjuM, AThama caudaza pUnama amAsanI catuSpardhI zrAvakadharmane AzrayIne kahI che. sAdhudharmane AzrayIne to be AThama ane be caudazanI ja catuSpardhI kahelI che. pAkSika parva to zrAvaka ane sAdhu ubhayane sAdhAraNa che, e vicAratAM paNa caturdazIja pakhkhi tarIke siddha thAya che. 'pUnama caturvImAM Ave che,' ItyAdi vicAraNA potAnA gaLe potAnA paga nAkhavA barAbara che.' vaLI A sAthe zrIAdityayazA tathA jinadAsa Adi zrAvako be AThama ane be caudazono ja niyamita pauSadha karanAMrA hatA. tenuM varNana zrI zatruMjaya mAhAtmya tathA bhavabhAvanA AMdi zAstromAM maujuda che. teno paNa vicAra karI jotAM Aje jeo kevala pUnama amAsanI catuSpavvanA AgrahathI aMdha banI AThama caudazanI catuSpardhIno apalApa kare che, temaja jeo pUnama amAsanI caturthIne uparyukta AdhAre catuSpardhI temaja SaTkarvImAM svIkAranAra mahApuruSo upara caturvI lopyAno mithyA Aropa kare che, teo potAnA mithyA abhinivezathI jainazAsananI mahA AzAtanA kare che, ema cokhkhuM mAluma paDe che. "se NaM leve nAma gAhAvaI samaNovAsae yAvi hotthA, abhigayajIvAjIve jAva viharai, niggaMthe pAvayaNe nissaMkie nikkaMkhie nivvitigicche laddhaTTe gahiMyaTTe pucchiyaTTe viNicchiyaTThe abhigahiyaTThe aTThimiMjApemANurAgaratte, ayamAuso ! niggaMthe pAvayaNe ayaM aTThe paramaThThe sesa aNadve, ussiyaphalihe appAvayaduvAre ciyattaMteurappavese cAuddasamuddiTThapuNNamAsiNIsu paDipunnaM posahaM samma aNupAlemANe samaNe niggaMthe tahAviheNaM esaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM paDilAbhemANe bahUhiM sIlavvayaguNaviramaNapaccakkhANaposahovavAsehiM appANaM bhAvemANe evaM ca NaM viharai / " (zrI sUyagaDAMgasUtra bIjo zrutaskaMdha. ane 7) bhAvArtha:-'rAjagRhI nagarInI bahAra uttara pUrvadizAmAM Avela seMkaDo bhavanothI saMkIrNa nAlandA nAmanA pADAmAM lepa nAmano kauTuMbika raheto hato, je tejasvI, sarvajana prasiddha, vipula bhavana-zayana-Asana-yAna-vAhana ItyAdathI bharelo. bahudhanasuvarNa-rajata vagereno mAlika, Ayoga-prayogathI samanvita, chUTA hAthe pracura bhojana ane pANIne ApanAra, bahu dAsa dAsInA parivAra yukta ane bahujana mAnya hato. A pramANenI tenI dravyasaMpatti hatI. have e ja lepa gAthApatinI bhAvasaMpattinuM zrI sUtrakAra maharSi varNana kare che- 1 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te lepa nAmanAM gRhapati niraMtara sAdhuonI upAsanA karato hovAthI zramaNopAsaka, jIvAjIvAdi tattvone jANakAra, Arhata pravacanamAM deza ane sarva zaMkA rahita arthAt-``tareva satyaM ni:zuM pnine: pravevitam' je jinezvara kahyuM che teja sAcuM ane zaMkA vinAnuM che-AvA adhyavasAyavALo, anyAnya darzanane grahaNa karavAnI IcchA vinAno, dharmanA phalamAM saMzaya kiMvA muni puMgavAnAM malina gAtra vastra dekhI jugupsA nahi karanAro, AthI ja labdhArtha, gRhItArtha, pRSTArtha, vinizrcitArtha, abhigatArtha, hADohADa ane rageragamAM dharmanA rAgathI raMgAelo, arthAt atyanta rItIe jenuM citta samyaktvathI vAsita che evo hato. eja vastune pragaTa karatA sUtrakAra maharSi pharamAve che ke-je koI lepa gAthApatine dharmanuM sarvasva pUche tene lepa gAthApati jaNAvatA ke bho AyuSman ! A nigraMtha pravacana sadbhUtArthane kahenA2 che ane eja kaSa, cheda ane tApAdi parIkSAthI zuddha che mATe paramArtha rUpa che, paraMtu laukika tIrthikoe parikalpelo dharma anartharUpa che. have sUtrakA2 lepa zramaNopAsakanA samyagdarzana ane samyajJAnathI pragaTa thayela guNonuM bhAna karAvatAM pharamAve che ke- te prakhyAta nirmala yazavALo, abhaMga dvAravALo, je sthAnamAM anya jano praveza na karI zake tevA bhAMDAgAra-antaHpura vagere sthAnomAM, askhalita pravezavALo, temaja AThama caudaza mahAkalyANa saMbaMdhitayA puNyatithi tarIke prasiddha amAvAsyA ane comAsAnI traNa pUnamo Adi dharmadivasomAM atizaye karIne AhAra-zarIrabrahmacarya tathA vyApAra varjanarUpa saMpUrNa pauSadha vratane sevato saMpUrNa zrAvakadharmanuM anupAlana karato thako rahe che.'" AmAM comAsA saMbaMdhI phakta traNa ja pUnamo grahaNa karelI che. badhI pUnamo vagerenuM grahaNa nathI karyuM, e kAraNathI uparano praznottara thayelo jaNAya che. tathA-mahAvideheSu kalyANakatithyAdikamidameva, anyadvA ? iti prazno'trottaram-mahAvideheSu kalyANakatithyAdikamidameveti na saMbhAvyate, yadA'tratyatIrthakRtAM cyavanAdikalyANakaM taMdA taMtra divasasadbhAvAt / tatpratipAdakAnyakSarANyapi nopalabhyante // 1-17 / / prazna:- mahAvideha kSetramAM kalyANaka tithi Adi bharatakSetranI jemaja che ke bIjI rIte che? uttaraH- mahAvideha kSetramAM A ja klayANaka tithyAdi hoya ema saMbhavatuM nathI. kAraNa ke--jyAre ahIMnA tIrthaMkaronuM cyavanAdi kalyANaka hoya che tyAre tyAM divasa hoya che, vaLI A vastune jaNAvanAra akSaro paNa dekhAtA nathI. 1-17 tathA - SANmAsikayogodvAhakAnAM SadivasAdhikairvA SaDdivasahInairvA SaNmAsairAlocanA dIyate ? yadi cAdhikaistadAnImasvAdhyAyasambandhidvAdazadinakSepavaccAturmAsikA'svAdhyAyadinacatuSTayamapi kathaM na nikSipyate ? tathA ca dazadinAdhikAH SaNmAsA bhavantIti kathamAlocanAvidhiH ? iti prasAdyam iti prazno'trottaram - SANmAsikayogavAhinAM SadivasAdhikaiH SaNmAsairasvAdhyAyadinagaNanAnirapekSamevAlocanA dAtavyeti vRddhasaMpradAya iti / / 1-18|| 12 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznaH- bhagavatIjInA cha mahinAnA yogodahana karanAra sAdhuone zuM 6 divasa adhika ke 6 divasa ochA cha mahinAnI AlocanA Apo cho? jo 6 divasa adhika cha mahinAnI alocanA ApatA ho to jema asajhAya saMbaMdhi 12 divasa umerIne Apo cho tema comAsInA asajhAya saMbaMdhi 4 divasa umerIne kema ApatA nathI? ane jo A pramANe soLa divasa umerIne ApavAmAM Ave to 10 divasa adhika 6 mahinA thAya che. ahIM AlocanAno vidhi kevA prakArano che te jaNAvavA kRpA karazo? uttaraH- cha mahinAnA yogodvahana karanAra sAdhuone asajhAyanA divasonI gaNanAnI apekSA vinA 6 divasa adhika 6 mahinAnI AlocanA ApavI evo vRddha saMpradAya che. 1-18 -tathA-caturthayAme kadAcid ghaTikAcatuSTayAvasAne kAladvaye gRhIte'thavaikasmin kAle gRhIte dvitIye gRhyamANe ulkApAtAdikaM vyomasthaM kAlapratibandhikAraNaM bhavati tadA kAladvayameko vA tiSThati? athavA neti?| kiJca, prathamAdiSu kAleSu gRhyamANeSvantarA'ntarA digAlokaH kimarthaM vidhIyate kAlasya zuddhatvAt? iti prazno'trottaram-nizAvirAme kAlagrahaNAdanUlkAdau jAte'pi kAlopaghAto na bhvti| dvitIye gRhyamANe ulkAdau jAte tu kAraNaM vinaiko'pi na zudhyati, tathA kAlaMgrahaNAnantaramapi digAloko na mucyata iti vRddhapAramparyamiti ||1-19 / / praniH- cothA prahare kadAcituM chevaTanI cAra ghaDImAM be kAlagrahaNa (varatti, pAbhAI) grahaNa karyA hoya, athavA eka kAlagrahaNa karyuM hoya ane bIjuM grahaNa karAtuM hoya tyAre kAzamAM kAlagrahaNano pratibaMdha karanAra ulkApAtAdi thAya to kAlagrahaNa be rahe, eka rahe, ke na rahe ? vaLI paheluM vAvAI Adi kAlagrahaNa levAtuM hoya tyAre kAla zuddha hovA chatAM vacamAM digAloka zA mATe karAya che? uttara- rAtrine aMte kAlagrahaNa karyA pachI ulkAdi thavA chatAM paNa kAlagrahaNano upaghAta thato nathI, paNa bIjuM kAlagrahaNa karAtuM hoya tyAre jo ukAdi thAya to kAraNa vinA eka paNa rahe nahi. tathA kAlagrahaNa pachI paNa divAloka bhUkAto nathI evI vRddha paraMparA che. 1-19 TippaNa-12. digAloka eTale tArAonuM kharavuM, vidyutpAta ItyAdika kAlabhaMganA sthAnone jovA mATe dizAo jovI te. . tathA-prAbhAtikasthAne verattiya(vairAtrika-)sthApanamAkasandhikArye svabhAvavRttyA vA? iti prazno'trottaram-prAbhAtikasthAne verattiya(vairAtrika-)kAlasya sthApanamAkasandhikAraNa eva nAnyatheti bodhyam ||1-20|| Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna:- pAbhAInA sthAne verattikAlanuM sthApana AkanvinA kAryamAM thAya che ke svAbhAvika rIte? uttara- pAbhAInA ThekANe veratti kAlagrahaNanuM sthApana AkasandhinA kAraNe ja thAya, anyathA nahi. 1-20 TippaNa-13. yogamAM zrutaskaMdha ke aMgano samudreza thayA pachI kAlabhaMga AdinA kAraNe zrutaskaMdhanI ke aMganI anujJA jyAM sudhI na thAya tyAM sudhI AyaMbila ja karavA paDe tene AkasaMdhi kahevAmAM Ave che. atha mahopAdhyAyazrIkalyANavijayagaNikRta-praznAstatprativacAMsi ca yathA - prathamAyAM zrAddhapratimAyAM darzanidvijAdibhikSukANAmannAdi dAtuM kalpate na vA? iti prazno'trottaram-prathamazrAddhapratimAyAM darzanidvijAdibhyo'nukampAdinA'nnAdi dAtuM kalpate, na tu gurubuddhyeti tattvam / / 1-21 / / praznakAra mahopAdhyAya zrIkalyANavijaya gaNita praznaH- zrAvakanI pahelI samyakatva pratimA (abhigraha vizeSa)mAM anya darzanI brAhmaNAdi bhikSakone anna vagere ApavuM kahyuM ke nahi? uttaraH- zrAvakanI pahelI pratimAmAM brAhmaNAdi bhikSukone gurubuddhithI nahi paraMtu anukaMpA (dayA) vagere hetuthI ApavuM kalpI zake che. 1-21 TippaNa-14. zAstromAM zrAvakone ArAdhavA yogya agIyAra pratimAo kahelI che, te A pramANe-- (1) darzana pratimA - te eka mahinA sudhI prazama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikya A pAMca lakSaNayukta kugraha, zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, mithyASTi prazaMsA, ane mithyAtvIno paricaya A zalyothI rahita temaja rAjAbhiyoga, gaNAbhiyoga, devAbhiyoga, gurunigraha, ane bhISaNa kAntAravRttirUpa cha AgArone paNa sevyA vinA anya devatAdikane namanAdika nahi karavA rUpa zrI samyatvano AcAra yathAvat niraticArapaNe pAlana karavAno abhigraha. (2) vrata pratimA:- te be mahinA sudhI aNuvrato, guNaMdrato, ane zikSAvratone niraticAra (vadha, bandha vagere dareka vratonA aticAra rahita) ane nirapavAdapaNe pAlana karavAno abhigraha. (3) sAmAyika pratimA:- te traNa mahinA sudhI ubharyaTaka sAvadya yoganA tyAga ane niravagha yoganA Asavana rUpa sAmAyika svIkAravA rUpa che. (4) pauSadha pratimA:- te cAra mahinA sudhI 8-14-15 ane 0)) A parvatithiomAM, AhAra, zarIrasatkAra, maithuna ane vyApArano tyAga karavA rUpa cAre prakAre paripUrNa Agamokta vidhine anusarIne niraticAra pauSadha karavA rUpa che. 14 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM caudaza pUnama banne udaya tithi hoya tyAre huM karIne papadha kare, pUnama ke amAsano kSaya tyAre teraza caMdaza athavA caudaza paDavAnA chaThTha karIne pauSadha kare. pUnama ke amAsanI vRddhi hoya tyAre caudazanA pauSadhopavAsa karIne bIjI pUnama-amAsanA pauSadhopavAsa kare. zrIsaMnaprazna (4-42) tathA hIrapraznanA (35) ja-27) praznottaro jatAM A matalaba niHsaMdeha siddha thAya che. te samajyA vinA je 'zrInapraznasAra-saMgrahamAM A pratimAnA anuSThAnanA bahAnAthI pUnama amAsanI kSaya vRddhie terasanI kSaya vRddhi karavAnI manaH-kalpita sAmAcArI sAcI TharAvavA bahAra paDyA che temaNe aMdhArAmAM ja bhusako mAryo che, ema kahevuM joIe. jenI chaThTha karavAnI zakti na hoya teo punamano tapa AMbelathI agara nIvithI paNa karI zake che, ema senapraznamAM sApha sApha pharamAveluM che, te paNa uparanI ja hakIkatane puSTi Ape che. . (5) pratimA pratimA:- te avicala sattvavAna pratimA kalpa vagerenI jANakAra pAMca mahinA sudhI je divase posaha paDiyAmAM hoya te divase AkhI rAtri catuSpatha vagere sthaLe kAussagnamAM rahe, temAM triloka pUjya zrI jinezvara mahArAjAnuM athavA potAnA kAma, krodha vagere dUSaNonA pratipakSabhUta brahmacarya, kSamA vagere guNonuM dhyAna kare ane pauSadha sivAyanA divasomAM snAnano parihAra kare, vikaTa bhojI-arthAt divase prakAzasthAnamAM besI bhojana karanAro bane, kacchoTo nahi vALanAro divase brahmacArI ane rAtrie bhogapabhoganuM parimANa kare, AvA anuSThAnane sevavArUpa kAyotsarga pratimA hoya che. (6) abrahma varjana pratimA:- te cha mAsa sudhI kAmakathA, utkRSTa vibhUSA, ane ekAntamAM strI sAthe prema vArtAnome tyAga karavA pUrvaka divasa ane rAtrie maithunano jemAM tyAga karavAmAM Ave, arthA-sarvathA brahmacarya pALavAmAM Ave tevA abhigraha vizeSarUpa che. . (7) sacittAvAra varjana pratimA:- te sAta mahInA sudhI sacitta azana, pAna, khAdima ane svAdima e cAreno AhAra na karavArUpa che. (8) AraMbha varjana pratimA:- te ATha mAsa sudhI svayaM pRthvI vagereno upamardanAdi svarUpa AraMbhano tyAga karavArUpa che. ' . (9) prepyAraMbha varjana pratimA:- te nava mAsa sudhI samasta kuTuMbano bhAra potAnA mAthe na rAkhe ane nokarI mAraphata paNa mahA pApa vyApAra na karAve te svarUpa che. ' - (10) udiSTa bhaktavarjana pratimA:- te daza mahinA sudhI potAne uddezIne je bhojana kareluM hoya te paNa na khAya. ane A pratimAdhArI zrAvaka koI astrAthI mastaka muMDAveluM rAkhe agara koIne coTalI rAkhavAnI IcchA hoya to te rAkhI paNa zake; tathA 'bhUmImAM dATeluM dhana vagere che' ema jANato hoya ane putra, bhAI vagere pUche to temanI vRttino cheda na thAya mATe kahe, ane jo na jANato hoya to kahe ke mane khabara nathI, A sivAya jemAM kAMI paNa gRha kArya karavuM kahyuM nahi te svarUpa A dazamI pratimA che. 15 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) zramaNabhUta pratimA:- te agIAra mahinA sudhI astrAthI jenuM mastaka muMDAveluM hoya athavA loca karelo hoya evo zramaNopAsaka rajoharaNa, pataaha vagere sarva sAdhunAM upakaraNo grahaNa karIne mahItalane pAvana karatAM sAdhunI jema vicare, arthAt sAdhuvatuM anuSThAnA seve ane bhikSA mATe gRhasthone tyAM jAya tyAre kahe ke-'pratimAMdhArI zramaNopAsakane bhikSA Apo,' A pramANe dharma-zarIra TakAvavA mATe bhikSA lAve ane vApare, A pramANe prAsuka ane eSaNIya AhAra jemAM vApare, tathA jemAM potAnI mamatA nAza thaI na hoya to svajanone jovA mATe svajanonI vasatimAM paNa jaI zake tathA tyAM paNa sAdhuvatuM rahe, evA anuSThAnarUpa A pratimA che. A pramANe agIAre pratimAono kola utkRSTathI pAA varSano che, paraMtu jyAre maraNa najIka hoya athavA dIkSA levI hoya tyAre jaghanyathI antarmuhUrtanuM kAlamAna paNa kaheluM che. A pratimAomAM uttarottara pratimAnA anuSThAna sAthe pUrva pUrva pratimAonuM anuSThAna AcaraNIya che. AvazyakacUrNimAM 5 thI 11 mI pratimA sudhI kula 7 pratimAnuM prakArAntare nirUpaNa kareluM che. vizeSa jijJAsuoe te sthala, tema ja zrI pravacana sAroddhAra pR. 29ra AdithI joI levuM. have vicAravAnuM e che ke "zramaNopAsakanI zAstrokta je agIyAra pratimA che tenI hAla pravRtti kema nathI? uttara e jaNAya che ke- kharataro kahe che tema zrAvaka pratimA dharmano viccheda nathI, paraMtu pratimAnuM pAlana kaThIna hovAthI ane pratimA pAlana yogya avicala sattva nahi hovAthI hAla pratimA pAlananI pravRtti jaNAtI nathI. je AtmA avicala sattvazAlI hoya e AtmA mATe pratimA pAlana kaThIna nathI. tathA-kulagurutAdisambandhena samAgatAnAM darzanyAdInAmapi (annAdi dAtuM kalpate na vA)? iti prazno'trottaram--- evaM kulagurutAdisambandhenAgatAnAM liGginAM (anuSpavinA) vAtuM vate 1-22aaaa praznaH- kulagurunA saMbaMdhathI utarI AvelA anyadarzanI-brAhmaNAdikane aDyAdi ApavuM kahyuM ke nahi? uttaraH- upara pramANe samajavuM, arthAt teone gurubuddhithI nahi paraMtu anukaMpA vagere hetuthI ApavuM kalpI zake che. 1-22 tathA-navamapratimAdiSu dezAvakAzikaM kartuM yujyate na vA? iti prazno'trottaram-navamapratimAdiSu desAvakAzikasyAkaraNameva pratibhAti / / 1-23 / / praznaH- navamI pratimAdimAM dezAvakAzika karI zakAya ke nahi? uttara- navamI pratimAdimAM dezAvakazika na ja karavuM ThIka lAge che. 1-23 tathA-kvacillikhitavidhau "dazamapratimAyAM karpUravAsAdibhirjinAnAM pUjA kartavyA'' iti likhitamasti, tadviSaye kiyatIH pratimA yAvaccandanapuSpAdibhiH Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjA, kiyatISu ca karpUravasAdibhiH kasyAM ca na ? iti prazno'trottaram - pratimAdhaszrAvakANAM saptamapratimAM yAvaccandanapuSpAdibhirarhadarcanamaucityamaJcati lalitavistarApaJjikAbhiprAyeNa, na tvaSTamyAdiSu / karpUrAdipUjA tvaSTamyAdiSvapi nAnuciteti jJAyate, teSAM niravadyatvAditi / akSarANi tu granthasthAni nopalabhyanta kRti ! vizyAM na sAdhuvaaveti voghyam / / 1-24 / / 1 praznaH- koIka sthaLe lakhelI (zrAvakanI pratimA saMbaMdhi) vidhimAM 'dazamI pratimAmAM kapUra vAsakSepa vagerethI jinapUjA karavI joIe" A pramANe lakhyuM che, A viSayamAM zrAvakanI keTalI pratimA sudhI caMdana, puSpa vagerethI pujA karI zakAya. keTalI pratimA sudhI kapUra, vAsakSepa vagerethI pUjA karAya, ane kaI pratimAmAM bIlakula na karI zakAya? uttaraH- pratimAdhArI zrAvakone zrIlalitavistarAnI paMjikAnA abhiprAyathI sAtamI pratimA sudhI caMdana, puSpa vagerethI jinapUjana karavuM yogya che, paNa AThamI pratimAthI te karavuM yogya nathI. kapUra AdithI to pUjA AThamI pratimA AdimAM paNa karavI anucita jaNAtI nathI, kAraNa ke te niravagha che. A viSe zAstranA akSaro to jaNAtA nathI. ane agIAramI pratimAmAM sAdhunA jevuM ja AcaraNa hoya ema jANavuM. 1924 tathA-''ANAkhaMDaNakArIM'' itigAthAyAM yadutsUtrapravarttinAM pUjAdividhernairarthakyamuktamasti tatkiM phalamAtrApekSayA tadvizeSApekSayA vA ? iti prazno'trottaram'ANAkhaMDaNakArI'' itigAthAyAmutsUtrapravarttinAM yatpUjAdividhernairarthakyamuktaM tanmokSalakSaNaphalavizeSApekSayA na tu phalamAtrApekSayA / / 1-25 / / prazna:- ``HTUIAravRMDanAro'' A gAthAmAM sUtraviruddha pravRtti karanArAonAM pUjA vagere zubha anuSThAno niSphala kahyAM che te zuM phalamAtranI apekSAe ke viziSTa phalanI apekSAe ? uttaraH- A pagAthAmAM utsUtra pravartIonAM pUjA vagere zubha anuSThAnone mokSa svarUpa vizeSa phalanI apekSAe niSphala kahyAM che, paraMtu devalokAdi phala mAtranI apekSAe nakAmAM kahyAM nathI. 1-25 TippaNa-15 ''mALAvaMDanArI, navi tiLAnuM mahAvimU'' | pUei vIyarAyaM savvaM pi niratthayaM tassa / / " (pravacana parIkSA, bhA. 1 pR. 81) bhAvArtha:- 'prabhunI AjJAnuM khaMDana karanAro yadyapi traNe kAla mahAvibhUtithI vItarAganI pUjA kare to paNa tenuM saghaLuM-pUjAdi anuSThAna niSphala jANavuM.' 17 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-jambUdvIpaprajJaptau jIvAbhigame ca jagatIvarNanAdhikAre ''purA purANANaM suciNNANaM suparikkaMtANaM subhANaM kallANANaM kaDANaM kammANaM phalavisesaM paccaNubhavamANA viharaMti'' atra 'vANamaMtarA devA ya devIotti' vizeSyaM saMbadhyate tathA cAtra yatpurAtanaM kRtyaM zlAghitaM vartate tatkimArAdhakasamyagdRSTyAdisatkam, utAnyasatkam ? iti prazno'trottaram-jambUdvIpaprajJaptau jIvAbhigame ca jagatIvarNanAdhikAre vyantaradevadevInAM yat 'purA purANANaM suciNNANaM' ityAdinA prAktanasukRtaprazaMsanaM tadArAdhakasamyagdRSTyAdivyatiriktAnAmevAvasIyate II1-26/ prazna:- zrIjaMbUDhIpa prajJapti ane jIvAbhigamamAM jagatI (koTa)nA varNananA adhikAramAM vANavyaMtara deva devIone uddezIne je kahyuM che ke "pUrve sArI rIte karelA zubha kalyANakArI sukRtanA phala vizeSane anubhavatA vicare che", AmAM pUrva sukRtanI je prazaMsA karI che te ArAdhaka samyagdaSTi vagerenI ke anyanI? uttaraH- jaMbUDhIpa prajJapti ane jIvAbhigamamAM jagatanA varNananA adhikAramAM je vyaMtaradeva-devIonA pUrvAcarita puNyakarmanI prazaMsA karavAmAM AvI che te ArAdhaka samyagdaSTi vagerethI bhinna jIvonA sukRtane uddezIne ja karI hoya tema jaNAya che. 1-26 TippaNa-16. pUrvabhavamAM samyakatva, dezavirati, sarvaviratinI pAlanAmAM jemaNe aticAro vagere sevIne virAdhanA karI hoya te jIvo bhavanapati, vyaMtarAdinikAyamAM utpanna thaI zake che. samyakatva vagere guNonA ArAdhaka AtmAo to jaghanyathI paNa vaimAnikamAM utpanna thAya che. ethI ahIM uttaramAM ArAdhaka samyagudRSTAdi AtmAonuM upAdAna karyuM jaNAtuM nathI. atha paNDitazrIjagamAlagaNikRta-praznAstatprativacAMsi ca yathA sandhyApratilekhanAdezamArgaNasamaye munayo milanti sA saptAnAM madhye kA maNDalI? iti prazno'trottaram-sandhyAyAM pratilekhanAdezamArgaNanimittaM yanmunayo milanti tadAvazyakamaNDalImadhye'ntarbhavatIti saMbhAvyate / / 1-27 / / praznakAra zrI jagamAla gaNi prazna:- sAMjanI paDilehaNanA Adeza mAgavAnA samaye sAdhuo bhegA thAya che te 1sAta mAMDalImAMthI kaI mAMDalI kahevAya? uttara : je sAMjanI paDilehaNanA Adeza mAgavA mATe sAdhuo bhegA thAya che te Avazyaka mAMDalImAM gaNAya ema saMbhAvanA thAya che. 1-27 TippaNa-17. sAta mAMDalI A pramANe che-(1) sUtra, (2) artha, (3) bhojana, (4) kAla, (5) Avazyaka, (6) sajhAya ane (7) saMthArA mAMDalI. 18 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-saddAlaputrakumbhakArakRtaM pratikramaNasUtramiti praghoSaH satyo na vA ? kRtirvA sA ? iti prazno'trottaram - zrAddhapratikramaNasUtramArSamiti paJcAzakavRttau proktamasti / kumbhakArakRtamiti praghoSastu tathyetara iti jJAyate / / 1-28 / / prazna:- pratikramaNasUtra (vaMdittAsUtra) saddAlaputra kuMbhakAre karyuM che A praghoSa sAco che ke nahi? athavA e kRti konI che? uttaraH- zrI paMcAzakajInI TIkAmAM pratikramaNa sUtra ArSa-gaNadharakRta che, ema kahyuM che. sadAlaputra kuMbhakAre banAvyAno praghoSa to asatya che ema jaNAya che. 1-28 TippaNa-18. ''nanu sAdhupratikramaNAdbhinnaM zrAvakapratikramaNasUtramayuktaM niryuktibhASyacUrNyAdibhiratantritatvenAnArSatvAt, naivam, AzyakAdidaza-zAstrIvyatirekeNa niryuktInAmabhAvenaupapAtikodyupAGgAnAM ca cuurnnybhaavenaanaarsstvprsnggaat''| (paMcAzaka TIkA-pR-34) bhAvArtha:- "vAdi. zaMkA kare che ke--zrAvaka pratikramaNasUtra niryukti, bhASya ane cUrNi vagerethI yukta nahi hovAthI ArSa nathI, mATe sAdhupratikramaNasUtrathI zrAvakapratikramaNasUtra bhinna mAnavuM ayukta che; eno prativAda kare che ke--ema nahi, AvazyakAdi 10 zAstro sivAya anya zAstro upara niryukti che nahi ane uvavAI vagere upAMga sUtronI cUrNi nathI mATe te te zAstrone paNa ArSa mAnI zakAze nahi.' arthAt zrAddhapratikramaNasUtra paNa ArSaja che. tathA-SaSTakarmmagranthakartrI candamahattarA sAdhvIti satyaM na vA ? iti prazo'trottaram-naSTakarmmagranthakartrI candamahattarA sAdhvIti praghoSo mithyeti pratibhAti, yatastaTTIkAyAm 'AcArya Aha' ityuktamasti / tathaiva tadavacUrNau candamahattarakRtaM prajanuM vyAghyAyata kRti / / 1-265 praznaH- 'chaThThA karmagranthanI banAvanArI candamahattarA sAdhvI che,' A vastu sAcI che ke nahi? uttaraH- 'chaThThA karmagraMthanI racanArI candamahattarA sAdhvI che', evo prathoSa juThTho che. kAraNa ke tenI TIkAmAM 9`JAvArya jJA'-'AcArya kahe che,' A pramANe kahyuM che. te ja pramANe tenI avacUrNimAM 'candamahattare racelA prakaraNanI vyAkhyA karAya che' ema jaNAvyuM che. eTale te sAdhvIjI nahi paNa AcArya mahArAja che ema jaNAya che. 1-29 TippaNa-19. "tataH saptatikAkhyaM prakaraNamArabhamANa AcAryaH prekSAvatAM prakaraNaviSaye upAdeyabuddhiparigrahArthaM prakaraNasya sarvavinmUlatAM, tathA sarvavinmUlatve (Spi ) 19 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na prekSApUrvakAriNo'bhidheyAdiparijJAnamantareNa yathAkathaJcitpravartante prekSAvattAkSatiprasaMgAt , tatasteSAM pravRttyarthamabhidheyAdikaM ca pratipipAdayiSuridamAha / ' (SaSTha karmagrantha TIkA, pR. 115 mudrita je.dha.pra. sabhA) bhAvArtha:- saptatikA nAmanA prakaraNano AraMbha karatA AcArya mahArAjA prekSA pUrvaka kArya karanArAonI prakaraNanA viSayamAM upAdeya buddhi thAya te mATe prakaraNanI sarvajJamUlakatA temaja sarvajJamUlaka hovA chatAM paNa prekSAvAno abhidheya vagerenA parijJAna vinA prekSAvattAnI kSatinA prasaMgathI yathA kathaMcit pravRtti karatA nathI, mATe teonI A prakaraNamAM pravRtti karAvavA mATe abhidheya vagerenuM pratipAdana karavAnI IcchAvALA kahe che.' atre sittarI urphe chaThA karmagraMthanA kartA strI nahi paraMtu puruSa che e batAvavAnuM tAtparya che. bAkI sittarInA kartA eka ciraMtanAcArya hovA sivAya vadhu nirNaya thaI zakyo nathI. vadhu mAhitI mATe juo zrI muktAbAI jJAnamaMdira (DabhoI)nI prakAzita zrI sittarI cUrNinI prastAvanA. tathA-catuHzaraNaprabhRtInAM kiyatAM prakIrNakAnAM paThane zrAddho'dhikArI? iti prazno'trottaram-paramparayA bhaktaparijJA 1 catuHzaraNa 2 AturapratyAkhyAna 3 saMstAraka 4 prakIrNakAnAmadhyayane zrAddhAnAmadhikAritvamavasIyate // 1-30 // prazna- cauzaraNa Adi keTalA pannA bhaNavAmAM zrAvaka adhikArI che? uttaraH- paraMparAe karIne bhaktaparijJA, catu:zaraNa, AurapaccakhkhANa, ane saMthArA e cAra pannA bhaNavAno zrAvakone adhikAra hoya ema jaNAya che. 1-30 TippaNa-ra0. daza pannAnAM nAma A pramANe che-(1) cauzaraNa, (2) AurapaccakhANa, (3) mahApaccakhkhANa, (4) bhaktaparijJA, (5) taMdulayAla, (6) gaNivijjA, (7) caMdAvijjA, (8) devendrastava, (9) maMraNa samAdhi ane (10) saMthArApayaao. tathA-zvetadazamIdinAcAmAmlavidhAyakAnAM kAcinmithyAmatirna vA? iti prazno'trottaram-dazamIdinAcAmAmlavidhAyinAM mithyAmativratA nAsti / / 1-31 / / praznaH- suda dazamanA divase AyaMbila karanArAo kaMIka aMze mithyAdaSTi kharA ke nahi? uttara - suda dazamanA divase AyaMbila karanArAo mithyAmati jANyA nathI. 1-31 tathA-rohiNIdinArAdhakAnAM tathaiva? iti prshno'trottrm-rohinniidinaaraaghAnAM tathaiva ll1-rUrI prazna:- rohiNInA divasanI ArAdhanA karanArAo mATe paNa zuM temaja"samajavuM? uttaraH- rohiNInA divasanI ArAdhanA karanArA mATe paNa te pramANe ja uttara samajavo. 1-3ra 20 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNa-21. AvA tapI jaina zAstrakAroe vihita karelA hAI te karavAmAM mithyAtva nathI, paNa reTIyA bArasa Adi je avihita anuSThAno savavAmAM Ave agara vihitamAM - anyathA AzaMsA vagere avidhi bhAva sevavAmAM Ave to te mithyAtvanuM kAraNa bane che. ema tAtparya samajavuM. tathA-paryupaNopavAsa: paJcamImadhye gaNyate na vA? iti prazno'trottaramparyuSaNopavAsaH SaSThakaraNasAmarthyAbhAve paJcamImadhye gaNyate, nAnyatheti |1-3rUI praznaH- saMvatsarIno upavAsa paMcamInI aMdara gaNAya ke nahi ? uttara - saMvatsarIno upavAsa chaThTha karavAnI zakti na hoya to paMcamInI aMdara gaNAya, te sivAya nahi. 1-33 TippaNa-22. ahiM zAstrakAre udayAt paMcamIno tapa. paNa cothanA tapamAM samAvyo che. te, pAMcama karatAM cothanI prabalatA pUravAra karavA mATe temaja "paMcamInI kSaya vRddhie cothanI parAvRtti karavI barakhilApha che e sAbIta karavA mATe, eka akATya pramANa che. vadhu mATe juo zrI parvatithiprakAza, pR. 75 tathA-'kAkutstha iti rAmanAma tadvaMzanAma vA? kathaM ca vyutpattiH? iti prazno'trottaram-'ku' ityatra ''avyayasya ko d ca'' (siddhahema0 7 / 3 / 31) iti aki 'kakud, kutsitaM tiSThanti vipakSA asminniti ''sthAdibhyaH kaH'' (siddhahema0 5 / 3 / 82) iti 'ke' kakutsthastasyApatyaM kAkutstho rAma iti vyutpattyanusAreNa rAmavaMzasyAdipuruSasyAbhidhAnaM 'kakutstha iti / / 1-34|| 1 kAkustha ityanyatra / 2 kaku iti pAThaH / 3 kakustha iti pAThAntaram / 4 kAkustha ityapi pATaH / .5 kakustha iti pratyantare / prazna- kaMkunza e rAmanuM nAma che ke tenA vaMzanuM nAma che? ane e zabdanI vyutpatti zI rIte thAya che? - uttara - " eyane 'upavyayastha cho t va'' (7-3-31) e siddhahemanA sUtrane anusarI anyasvara pahelAM 3 pratyaya thavAthI ane huM no Agama thavAthI 9t zabda thAya che. sita vinti vipakSa 3na -jenA sAme AvavAthI vipakSoHzatruo kutsita=hana zaktivALA thAya te , + racA' dhAtune "cAvicca: va:' (5-3-82) e sUtrane anusarI 5 pratyaya thavAthI kakustha zabda thAya che ane apatya arthamAM 31 pratyaya thavAthI kAkustha zabda taiyAra thAya che, teno artha rAma thAya che. A vyutpattine anusarI rAmanA vaMzanA Adi puruSanuM nAma kakustha ane tenI saMtati kAkultha kahevAya che. 1-34 -tathA-arthamaNDalIti ko'rthaH ? iti prazno'trottaram-prabhAte vyAkhyAnaM rAtrAvarthapauruSI ceti arthamaNDalIti ||1-35 / / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznaH- artha maMDalI zabdano zo artha che? uttaraH- prAtaHkAle je vyAkhyAna thAya ane rAtrinA samaye eka prahara paryaMtanI je artha porasI thAya tenuM nAma arthamaMDalI kahevAya che. 1-35 tathA-''AvassiAe jassa jogo sijjhAtara" ityatra yogazabdena kimucyate ? iti prazno'trottaram - yasya yogo bhikSArthaM gacchannidaM vakti- 'yasya yogo yena vastunA saha sambandho bhaviSyati tad grahISyAmi' ityarthaH, nRtyopaniryuntivRttau / / 1-36 / / prazna:- ``mAvassiAC nassa noo siddhAtara'' ahiM yoga zabdathI zuM kahevAya che? uttaraH- bhikSA mATe jato sAdhu A pramANe kahe che--je vastuno yoga = saMbaMdha thaze, arthAt je vastu mane malaze tenuM huM grahaNa karIza, A pramANe zrI odhaniyuktinI TIkAmAM che. 1-36 tathA - aSTApadagirau svakIyalabdhyA ye jinapratimAM vandante te tadbhavasiddhigAmina ityakSarANi santi, tathA ca sati ye vidyAdharayaminastathA rAkSasavAnaracAraNabhedabhinnA aneke ye tapasvinastatra gantuM zaktAsteSAM sarveSAmapi tadbhavasiddhigAmitvamApadyate, tataH sA kA labdhiryayA tatra gamane gautamAdivattadbhavasiddhigAmino bhavanti ? iti prazno'trottaram - aSTApadagirau ye tapaHsaMyamotthalabdhyA yAtrAM kurvanti te tadbhavasiddhigAmina iti saMbhAvyate vyastAkSarAnupatasmAt ||1-37|| praznaH- aSTApada girirAja upara rahelI jina pratimAone jeo potAnI labdhithI vAMde che, teo te ja bhavamAM mokSamAM janArA hoya che, evA zAstramAM akSaro che, ane A pramANe hovAthI vidyAdhara sAdhuo temaja rAkSasa (dvIpanA), vAnara (dvIpanA) ane cAraNa (jaMghAcAraNa-vidyAcAraNa) bhedavALA je aneka tapasvIo tyAM javA mATe samartha che te sarvenuM te ja bhavamAM mokSagAmipaNuM prApta thAya che, (ane tema to hoI zake nahi,) tethI tevI kaI labdhi che ke je vaDe tyAM javAmAM labdhinidhAna gautama svAmI vagerenI jema te ja bhave mokSe janArA banI zake? uttaraH- jeo pote ja karelA tapa ane saMyamathI utpanna thayelI svalabdhi (zakti vizeSa)thI aSTApada girirAja upara rahelI jina pratimAonI yAtrA kare che teo te ja bhave mokSe janArA hoya ema saMbhAvanA thAya che. tathAprakAranA zAstranA spaSTa akSaro dekhAtA nathI. 1-37 2 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-digAcAryA iti ko'rtha : ? iti prazno'trottaram te digAcAryA ye gurvAdiSTadigvarttisAdhUnAM sAraNAdikartAra iti, sacittAcittamizravastvanujJApI digAcArya iti yogazAstre caturthaprakAze `prAyazcittaM vaiyAvRttyam'' phatyAviztovRttau ||1-rU8|| praznaH- digAcArya zabdano zo artha che? uttaraH- jeo gurue Adeza karela kSetramAM rahelA sAdhuonI sAraNAdi (zAstrAnukula anuSThAnamAM bhUla thatI hoya te yAda karAvavI tenuM nAma sAraNA che, AdithI vAraNA, coyaNA ane paDicoyaNA levI.) karanArA hoya che, te digAcArya kahevAya che. yogazAstranA cothA prakAzamAM prAyazcitta vaicAvRttvam'A zlokanI TIkAmAM digAcArya zabdano artha 'sacitta, acitta, ane mizravastunI anujJA karanAra' jaNAvyo che. 1-38 TippaNa-23. ``prAyazcittaM vaiyAvRttyaM, svAdhyAyo vinayo'pi ca / vyutsargo'tha zubhaM dhyAnaM potetyAmyantara tattvaH || (yogazAstra TIkA, pR. 312/1) bhAvArtha:-'1 prAyazcitta, 2 vaiyAvacca, 3 svAdhyAya, 4 vinaya, 5 tyAjya vastuno parityAga, 6 zubha dhyAna rUpa cha prakArano Abhyantara tapa che. prAyazcittano vizeSa adhikAra varNavIne vaiyAvRttva zabdanI vyAkhyA karatAM AcArya Adi 10 nI vaiyAvaccano prasaMga varNave che, temAM AcAryanA pAMca bheda (1) pravrAjakAcArya, (2) digAcArya, (3) uddezakAcArya (4) samuddezAnujJAcArya ane (5) AmnAyArtha-vAcakAcArya NAvelA che. ane digAcArya' zabdanI vyAkhyA karavAM TIkAkAre sacittavijJamizravastyanujJAcI ricArya: ema jaNAvyuM che.' tathA - Aryasuhasti-AryamahAgirinAmAnau zrIdharmasAgaropAdhyAyakRtapaTTAvalyAdau sahodarAvuktau kalpasUtrasthavirAvalyAM ca bhinnagotrau tatra ko hetuH ? iti prazno'trottaram-Aryasuhasti-AryamahAgiryoH sahodaratve'pi bhinnagotratvaM na virudhyate, maNDikaputra-mauryaputrAbhidhagaNadharayorapi tathaiva zravaNAt / / 1-39 / / praznaH- Aryasuhasti ane Arya mahAgirine zrI dharmasAgara upAdhyAye banAvelI paTTAvali AdimAM sahodara tarIke kahyA che, ane kalpasUtra sthavirAvalImAM teonuM gotra bhinna jaNAvyu che, tenuM zuM kAraNa? uttaraH- maMDikaputra, ane mauryaputra nAmanA gaNadharanI mAphaka Aryasuhasti, ane AryamahAgiri sahodara hovA chatAM paNa bhinna gotrI hovAmAM koI virodha nathI. 1-39 atha paNDitazrIkalyANakuzalagaNikRta praznAstatprativacAMsi ca yathA 23 " Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ''imaM ca NaM kevalakappaM jambUdIvaM dIvaM viuleNaM ohiNA AbhoemANe AbhoemANe pAsati'' ityatra catuSpalyAyuSaH sUryAbhasya kathaM jambUdvIpAvadhikamavadhijJAnaM saMbhavati? ''UNaddhasAgare saMkhajoaNA tapparamasaMkhA'' iti vacanAditi prazno'trottaram-"UNaddhasAgare'' itigAthAvRttau bhavanapativyantarajyotiSkadevAnAmevAvadhikSetraM vyAkhyAtamasti, vaimAnikadevAnAM tu kSetrasya ''dopaDhamakappa paDhama'' ityAdinAbhihitatvAditi na kAcidvipratipattiH / / 1-40|| praznakAra paMDita zrI kalyANakuzala gaNi prazna- "A saMpUrNa jaMbUdIpane vipula evA avadhijJAnathI jue che", ahiM cAra palyopamanA AyuSyavALA sUryAbhadevane jaMbudvIpa sudhImuM avadhijJAna kevI rIta saMbhavI zake? kAraNa ke 'Oaa sAgaropamathI nyUna AyuSyavALA devo saMkhyAtA yojana sudhI dekhI zake che ane tyArabAda (adhika AyuSyavALA) asaMkhyAtA yojana sudhI joI zake che,' A pramANe saMgrahaNIsUtramAM kahyuM che? * : uttara:- '' ddhasAgare' e gAthAnI TIkAmAM bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSka devonuM avadhikSetre jaNAvyuM che, vaimAnikanuM nahi. vaimAnika devonuM avadhikSetra to 'pavo paDhamaC paDhama'' A gAthAe karIne jaNAvyuM che. mATe koI paNa jAtano virodha nathI. 1-40 TippaNa-24. ''ddhasAgare sonA tapUramaThThaT I164|| pUUJvasa nomaUT RE . (saMgrahaNI devabhadrIya TIkA pR. 72) bhAvArtha- 'uparanI gAthAomAM vaimAnikonuM adhoviSayaka, tIrjI, ane Urdhva avadhikSetra kahyuM. have sAmAnyathI zeSa devAnuM kahe che - ardhA sAgarapamathI nyUna AyuSyavALA bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSka devo avadhijJAnathI saMkhyAtA yojana sudhI dekhI zake che ane tethI adhika AyuSyavALA asaMkhyAtA yojana sudhI dekhI zake che. temaja dasahajAra varSanA AyuSyavALAonuM jaghanya avadhikSetra paccIsa yojananuM hoya che." TippaNa-25. "to paDhamaC paDhamaM, to vo to vIma tama raOi | cauuvariyaohIe, pAsaMti a paJcamiM puDhaviM / / 152 / / '' (saMgrahaNI TIkA pR. 71) bhAvArtha:-"saudharma IzAnanA utkRSTa AyuSyavALA Indra, sAmAnika vagere, avadhijJAnathI pahelI ratnaprabhA pRthvInA sarvathI nIcenA bhAga sudhI jue che. sanatkumAra-mANendra devaloka bIjI zarkarAmabhA sudhI, e pramANe brahmaloka-lAntaka devaloka vAlukAprabhA sudhI, tyArabAda cAra devaloka Anata, prANata, AraNa ane azruta pAMcamI dhUmaprabhA pRthvI sudhI jue che. tathA-pUrNimAstisra eva parvatvena saMgIryante sarvA api vA parvatayA'GgI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryAH? iti zrAddhA bhUyo bhUyaH pRcchanti iti prazno'trottaram-''chaNhaM tihINa majjhammi kA tihI ajjavAsare' ityAdyAgamAnusAreNAvicchinnavRddhaparaMparayA ca sarvA api pUrNimAH parvatvena mAnyA eveti / / 1-41 / / praznaH- "kArtika suda 15, phAgaNa suda 15, ane aSADha suda 15 A traNa ja pUrNimA parva tarIke kahevAya che ke sarva pUrNimA, ema zrAvako vAraMvAra pUche che teno zuM uttara Apavo? uttara- "17 tithionI (suda 8-14-15, vada 8-14-) ) aMdara Aje kaI tithi che." A pramANenA AgamathI ane avicchinna vRddha paraMparAthI saghaLIe pUnamo parva tarIke mAnavI joIe. 1-41 TippaNa-26. chaThThuM rihIna aTTAki, i tithI mana vAsare .. kiMvA kallANagaM ajja, loganAhANa saMtiyaM / / 21 / / (zrAddhadinakRtya, pR. 39) bhAvArtha:- cha mahinAnA tapanA kAussagnamAM tapanI vicAraNA mATe A sUtra upayogI che. mahinAmAM cha tithi (suda ane vadanI 8-14-15-1) ) Ave che temAM Aje kaI tithi che, athavA Aje jagatmabhunuM cyavanAdi zuM kalyANaka che? te vicAravuM." ahIM uparyukta praznottaramAM sarva pUnamone parva tarIke svIkAravAnuM pharamAna chatAM e dhyAna rAkhavuM ke pakhI to caudazanIja che, temaja comAsI paNa zrI kAlikAcAryajInI AcaraNAthI caudazanI ja che. eTale pUnama amAsAdinI kSaya vRddhi hoya tyAre joDIyA parvone bahAne cotha caudaza jevI pradhAna tithione toDavAnI kalpanA ane pravRtti bIskula TakI zake tevI nathI. tathApi AjanA pakSAMdha banelAo tene je nabhAvI rahyA che, te ja kharekhara Azcarya janaka che. jo koI navino ke parvalupako ke saMmUrchAima matavALAo hoya to tattvathI teo ja che, ema koI paNa hiMmatathI kahI zake tema che. kAraNake parvono kalpita pheraphAra karIne ArAdhanA karavAno adhikAra ke Adeza zAstro ke sAmAcArImAM kyAMya nathI. tithinI bhoga samApti jyAM thatI hoya tyAMja tenI ArAdhanA karavAno zAstrIya niyama hovAthI pUnama vagereno kSaya hoya tyAre caudaza pUnama vagerenI eka divasamAM ArAdhanA thAya, pUnama vagerenI vRddhi hoya tyAre pahelI pUnama vagerene aparva rUpa rAkhI bIjI pUname ArAdhanA karavI, caudaza vagerene khaseDavI nahi, A sanAtana vastu pUnamanA parvipaNAthI talamAtra bAdhya thatI nathI. tathA-(ga) sAvaMDArI, nariti mahAtimUrva pUNyaviyarAye, savvaM pi niratyayaM tassa ||1|| ANAi tavo ANAi saMjamo taha ya dANamANAe / ANArahio dhammo, palAlapUlu bva paDihAi / / 2 / / kalaM nagghai solasiM0 ityAdivacanAlambanena sAGkhyAdidarzanAntareSu yadbAlatapaH-kaSTAnuSThAnaM samAcaranti tatsarvaM sarvathA niSphalameva na kA'pi karmanirjareti keSAJcitsaMmatam , 2 5 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (A) keSAJcittu teSAmapi tAratamyena svalpamapi phalaM svIkAryaM na tu niSphalatA / atrAgamaH-''jaM annANI kammaM, khavei bahuyAhi vAsakoDIhiM / taM nANI tihiM gutto, khavei UsAsamitteNa ||1|| kalaM nagghai solasiM0 palAlapUlu vva'' ityAdAvapIdameva tAtparyam / "avirayamAi surAuM bAlatavo'kAmanijjaro jayai 'tti / ``sarAgasaMjameNaM bAlataveNaM' ti "caragaparivvAya baMbhalogo jA' ityapi / ata eva bAlatapasvinAmapi ko DinnadinnasevAlinAmnAM svIyasvIyatapo'nusAreNaiva sopAnaprAptiH / sarvathA viphalatAyAM tu sarveSAmaprAptiH prasajyate / kathaM ca karmmalAghavamantareNa mithyAtvina eva granthidezaM yAvadAgacchanti ? / na cAkAmanirjarAmAtrameva tatra hetuH kAraNAntarANAmapi vivAhaprajJaptivRttAvuktatvAt, tathAhi - 'aNukaMpakAmanijjara, bAlatave dANaviNayavibbhaMge / saMjogavippaoge, vasaNUsavaiDDisakkAre ||1|| " dRzyate caitadarthasaMvAdaH sAkSAdeva mahAnizIthe nAgilAdhikAre, tadyathA-"akAmanijjarAe vi kiMci kammakkhayaM bhavai, kiM puNa jaM bAlataveNaM ?'' evaM satiM niratyayaM tassa'' ityAdInAM kA gatiriti cet ? satyam - sarvvANi caitAnyutsargasUtrANi, tato'tra 'utsargAdapavAdo balIyAn' ayameva nyAyo'nusarttavyastataH siddhaM teSAmapi tAratamyena kiJcitkiJcit phalamiti samAdadhata iti / / " (i) tathA kecinmahAnizIthagata (je yAvi niNhagANaM aNukUlaM bhAsijjA ityAdi) prasiddhAlApakamupaSTabhya vaktAro bhavanti, tathAhi-ye pakSAntarIyavihitaMpatajjinaprAsAdAdiparitrANamAcAryopAdhyAyAdInAmApannivAraNaM sAdhumuddizya dAnasatkArAdikaM cAnumanyante teSAM mahatpAtakaM jAyate, samyaktvamapi pratihanyate, tena matAntarIyakRtaM yugapradhAnAcAryabhaktyAdikamapi sarvathA nAnumodanIyameveti / (u) kecittu tAnapi prativadanti yathA nayasAra - (dhana) zreSThi-saGgamAdInAM mithyAtvabhAjAmapi dAnaM bahuSu grantheSu paramparAyAM cAnumodyamAnaM dRzyate, tathA sarvatIrthakRtsAtizayasAdhupAraNAsu paJcadivyAvasare 'aho ! dAnamaho ! dAnam' ityudddghoSo'pi yadanumodanIyaM na tatkAryate kathaM ? dRzyante ca bhavadAdayaH sarve'pi mArgapratipannAH kArayantaH, yathA - "dehi bho ! kizcidasmabhyaM tava bhUyAn lAbho bhAvI'" iti / yadi ca pradatte tadA santuSTirapi jAyata iti svayamanubhUyamAnasyArthasya vilopa: : kartuM satAM nocita ityAzayavataiva sUtrakAreNAbhyadhAyi "ahavA savvaM ciya vIarAya'" ityAdi / atra samyagdRSTiparyantAnAM pUrvamuktatvAnmithyAtvinAmapi kiJcitkaraNIyamanumodanIyamityApatitam, tacca vicAryamANaM jinajinabimbajinAlayAcAryopAdhyAyasAdhuzrAddhAdInAM vAstavArAdhyAnAmazanapAnapradAnAdibhaktivarNanasaMjvalanApatparitrANAdikaM, dRzyate cAnumoditaM sAkSAdapyAcArAGgAdau sAdhunA sAgnizakaTI puraskaraNe "mama na kalpate, bhavatA punaH puNyaprAgbhArArjana Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ makAri'' ityAdi / kathaM ca jinazAsanaprabhAvanAkAriNo mlecchA apyanumodyanta? ityAdyanAgrahabuddhyA paryAlocanIyam / iti praznAvatrottare-tRtIyacaturtha-praznaprativacanaM tu dvAdazajalpapaTTakAdavaseyam / kiJca ''savaM pi niratyayaM tassa'' ityAdivacanasyA''pekSikatvAnnaikAntavAdaH / apekSA ca mokssphlaabhaavlkssnnetibhaavH| anyacca mahAnizIthaprasiddhAlApakamupaSTabhyaikAntena parapAkSikaprazaMsAniSedhaH so'pi na saGgacchate, yatastasminnevAlApake 'ahimuhamuddhaparisAmajjhagaya(ma)salAhejjA' itivacanenAbhimukhamugdhaparSadvizeSamadhya eva tacchalAghAyA niSedhaH pratipAdito'sti na tu sAmAnyaparSadIti / kizcAtrArthe UhapratyUhAdibahuvaktavyamasti tattu sAkSAnmilana rava samIvInatAmaMcanIti II1-42-4rUA. prazna :- (a) keTalAko, prabhunI AjJAnuM khaMDana karanAra koI AtmA moTI vibhUtithI traNe kAla vItarAganI pUjA kare chatAMya tenuM te sarva nirarthaka che." vaLI AjJApUrvaka tapa karavAmAM Ave, saMyama paNa AjJApUrvaka thAya, temaja dAnAdi paNa AjJAdi pUrvaka karavAmAM Ave to te saphaLa che, AjJA rahita dharma ghAsanA pULA jevo zobhe che." "ajJAna mithyASTionI karaNI samyagdaSTionI karaNInA mukAbale eka AnI kIMmatanI paNa nathI,' ItyAdi vacanonA AlaMbanathI sAMkhyAdi anya darzanomAM jeo ajJAna tapa vagere kaSTa kriyAo kare che, te saghaLuM niSphaLa ja thAya che, tenAthI jarA paNa nirjarA thatI nathI, ema mAne che. ' (A) keTalAkonuM vaLI ema mAnavuM thAya che ke--teonI (anya darzanIonI) paNa karelI kaSTa kriyAnuM taratama bhAve alpa paNa phaLa hoya che, sAva niSphaLatA nathI. AgamamAM kahyuM che ke -"ajJAnI je karmane ghaNAM kroDa varSoe karIne khapAve che, te karmane.traNa gupti-mana, vacana ane kAyaguptie gupta jJAnI muni zvAsozvAsa mAtramAM khapAve che." "eka AnI kIMmata nathI,' ItyAdi ukta zlokonuM paNa e ja bhale atyalpa, chatAM paNa phalapradarzaka-tAtparya che. vaLI "avirati samyagdaSTi Adi AtmAo, temaja bAlatapasvI, akAmanirjarA karanAra devanuM AyuSya upArjana kare che," tathA "sarAga saMyamathI ane bAlatapathI devalokamAM javAya che,' caraka parivrAjaka brahma devaloka sudhI jAya che,' ItyAdi vacanothI paNa anyamatione thatA kriyAphalanI pratIti thAya che. AthI ja koDinna dinna sevAli nAmanA bAlatapasvIone paNa potapotAnA tapanA anusAra ja phala maLeluM che. sarvathA niSphaLa mAnIe to upara kahelA saghaLAone phalanA abhAvanI prAptino prasaMga prApta thAya che. vaLI karmanI laghutA karyA vinA mithyAtvIo "granthideza paryata Ave paNa kevI rIte? mAtra akAma nirjarA ja temAM kAraNa che ema nathI, anya kAraNo paNa bhagavatIsUtranI Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAmAM kahelAM che, je A pramANe--'anukaMpA, akAmanirjarA, bAlatapa, dAna, vinaya, vibhaMgajJAna, saMyogano viyoga, kaSTa, utsava, Rddhi, satkAra.' mahAnizIthasUtramAM nAgilanA adhikAramAM paNa A ja vastu malI Ave che, te A pramANe--'akAma nirjarAthI paNa kaMIka-alpa karmano kSaya thAya che, to pachI ajJAna tapazcaryAthI thAya emAM zuM kahevuM?" AmAM koI zaMkA kare ke--jyAre zAstranA AvA akSaro che tyAre ''nityayaM tasma'' ItyAdi vAkyonI siddhi kevI rIte karavI? enuM samAdhAna e che ke-'tamAruM kahevuM ThIka che, paNa upara kahelAM saghaLAM utsarga sUtro che, eTale ahIM 'utsargathI apavAda balavAna che,' e ja nyAya anusa2vo joIe. AthI mithyAdarzanIone paNa bAlatapa vagere anuSThAnonuM taratama bhAve.kAMIne kAMI phaLa male che, ema siddha thayuM. prazna:- (I) tathA keTalAeka mahAnizItha sUtranA ``ne cAvi' ItyAdi prasiddha AlAvAne avalaMbIne kahe che ke-- 'jeo anya pakSavALAoe kareluM paDatA jinamaMdira vagerenuM rakSaNa, AcArya, upAdhyAya vagere upara AvelI ApattinuM nivAraNa ane sAdhune uddezIne ApeluM dAna, satkAra Adi kAryone anumode che teone moTuM pApa thAya che, samyaktva paNa cAlyuM jAya che, tethI anya matavALAonAM karelAM yugapradhAna AcAryanI bhaktyAdi zubha kAryo. paNa sarvathA anumodavA lAyaka nathI ja.' (u) keTalAka vaLI teonI sAme A pramANe kahe che-- jema nayasAra, dhanazeTha ane saMgama vagere mithyAtvIonuM paNa dAna ghaNA granthomAM ane paraMparAe karIne anumodanA karAtuM mAlUma paDe che, tathA sarva tIrthaMkaro ane atizayavALA sAdhuonA pAraNAmAM paMcadivya pragaTa thavAnA avasare `ho vAnamaho vAnam' A pramANeno prazaMsAtmaka udghoSa paNa thAya che. je anumodanIya na hoya te karAya kema? ane mArgastha tamArA jevA saghaLA anya pAse dAna vagere karAvatA dekhAo cho. jemake-- "he mahAnubhAva ! tuM amone kAMIka Apa, tane mahAn lAbha thaze" ItyAdi. ane jo Ape che to saMtoSa paNa thAya che, A pramANe svayaM anubhavAtA arthano lopa ka2vo sajjanone yogya nathI. A pramANenA abhiprAyathI ja sUtrakAre kahyuM che ke--``mavA sarvAM vica vIsarAya'. ahiM samyagdaSTi sudhInA AtmAo saMbaMdhe pUrve kahI gayA che, eTale mithyAtvIonuM paNa keTaluMka rya anumodavA yogya che, ema siddha thayuM. vicAra karatAM te kAryo vAstavika ArAdhya evAM zrIjina, jinabiMba, jinAlaya, AcArya, upAdhyAya, sAdhu, zrAvaka AdinI bhAtapANI dAna karavA dvArA bhakti karavI, yazogAna karavAM, ApattiothI rakSaNa karavuM ItyAdi che. 28: Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane zrI AcArAMgAdimAM paNa AvAM kAryo-"zItathI pIDAtA sAdhune joIne tana ' AgaLa agni jemAM che evI sagaDI lAvIne mUkatAM te kahe che ke "mane A kahyuM nahi, paraMtu tame to puNyanA samUhanuM upArjana karyuM," ItyAdi zabdothI sAkSAt anumodana karAyelAM che. ane jo ema anumodanA na karAtI hoya to zrI jinazAsananI prabhAvanA karanArA plecchonI paNa anumodanA kevI rIte karAya? ItyAdi Agraha rahita buddhithI vicAravuM. (A be praznamAM mukelI cAra bAbatonuM tAtparya zuM samajavuM ?). uttara - trIjA, ane cothA prazna (I-u) nA uttara to dvArA netvapaTTamAMthI jANI levA. vaLI savva niraWyaM tasa'' ItyAdi vacana ApekSika hovAthI ekAntavAda nathI. apekSA mokSa svarUpa phalAbhAvanI che, te jANavuM. vaLI mahAnizItha sUtranA prasiddha AlAvAnA AdhAre ekAnta parapAlikoe karela zubha anuSThAnanI prazaMsAno pratiSedha karavo te paNa saMgata nathI. kAraNake te ja AlAvAnA 'himumuddhaparisI-mAya(5)satAnI' -A vacanathI dharmasanmukha thaela atyaMta bhoLI bhadrika parSadA vizeSamAM ja parapAlikoe karela zubha anuSThAnanI prazaMsAno niSedha karyo che, paraMtu sAmAnya parSadAne AzrIne niSedha karyo nathI. vaLI A viSayamAM tarka pratitarka vagere ghaNuM kahevA yogya che. te to prasaMge bhegA thaIe tyAre ja ThIka lAge che. 1-4-43 . TippaNa-27. batAva nA nosisa, caraparivA, umo nI | jA sahasAro paMciMditiria jA accuo saDDhA ||111 / / (saMgrahaNI TIkA, pR. 571) bhAvArtha:- mUla, kada ane phalano AhAra karanArA vanavAsI tApaso utkRSTathI jyotiSa devaloka sudhI jaI zake che, dhATi bhikSAcaro, ane kapilamatAnuyAyi parivrAjaka pAMcamA brahmadevaloka sudhI jaI zake che, samyaktva-dezavirati dhAraNa karanArA paMcendriya tiryaMcA hasti Adi AThamA sahasAra devaloka sudhI jaI zake che ane dezaviratimatta manuSyo bAramA arcyuta UrdhalAka sudhI jaI zake che.' TippaNa-28. graMthideza, jIvanA gADha rAga 8panA pariNAma rUpa che. abhavya jIvo paNa yathApravRttikaraNa karIne graMthideza sudhI AvI zake che, paraMtu graMthino bheda karI zakatA nathI; jyAre bhavya jIvo uttarottara zubha adhyavasAyamAM caDhatA apUrvakaraNathI graMthinA bhaMda karI samyaktvAdi guNonA bhAjana thAya che. tathA-dAghajvarI kazcidanazanaM kRtvA rajanyAmapi jalapAnaM vidhatte? yadvA tadbhiyA'nazanameva na karoti? kiM vA'nazanI zrAddho divApi sacittamacittaM vA jalaM pibati? iti prazno'trottaram-rAtrau sarvathA jalatyAgAzaktena tenAhAratyAga-rUpamanazanaM tu vidheyabheveti jJAtamasti / tathAnazaninA zrAddhanAcittameva jalaM peyaM tadapyuSNameveti / / 1-44!! Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna - dAhavaravALo koI anazana karIne rAtrine viSe paNa zuM pANI pI zake ke rAte pANI pIvAthI anazana bhAMge evA bhayathI anazana ja na kare? kivA anazanI zrAvaka divase paNa sacitta athavA acitta jalapAna karI zake? * uttaraH- je anazanI rAtrie pANIno sarvathA tyAga karavA asamartha hoya te anazanIe AhAratyAga rU5 anazana to jarUra karavuM ema jANyuM che, tathA anazana karanAra zrAvake acitta te paNa ukALeluM ja pANI pIvuM joIe. 1-44 tathA-kasyacinmiyamANasya pakSAntarIyasya kazcitsAdhuH zrAddho vA namaskArAdikaM zrAvayati tasya kiyAn lAbho bhavati? pAtakaM vA bhavati? samyaktvaM vA pratihanyate? iti prazno'trottaram-upakArabuddhyA zrAvayato lAbha evaM jJAto'sti TI1-46ll. prazna- koI maratA pakSAntarIyane koI sAdhu athavA zrAvaka namaskAra mahAmaMtra Adi saMbhaLAve to tene keTalo lAbha thAya athavA tene pApa lAge ke samyakatvathI bhraSTa thAya? uttaraH- upakAra buddhithI saMbhaLAvatA sAdhu athavA zrAvakane lAbha ja thAya ema jAmyuM che. 1-45 tathA-zrIharibhadrasUriNA saugatA hutA eva? hotumArabhya muktA vA? kutra cAyaM saMbandho vartate? iti prazno'trottaram-zrIharibhadrasUriNA saugatA hotuM khe AkRSTAH, tadanu gurubhiAtam , sAdhU prahitau / tAbhyAm-'guNaseNi(Na)aggisammA sIhANaMdA ya'' ityAdi samarAdityacaritrakathanamUlagAthAtrayaM dattam / tataH prabuddhena sUriNA te muktA iti tatprabandhe / prabhAvakacaritre tu paNapUrvakaM vAde jitaH saugataguru: svayameva taptakaTAhataile prAvizaditi / tathA tatraiva:"iha kila kathayanti kecidityaM gurutaramantrajapaprabhAvaMto'tra | sugatamatabuddhAn vikRSya tapte nanu haribhadragururjuhAva taile / / 1 / / ityapi likhitamastIti / / 1-46 / / prazna:- zrIharibhadrasUrijIe bauddhone agnimAM homI ja nAkhyA, ke homavAno AraMbha karI choDI dIdhA? ane A adhikAra kyA graMthamAM che? uttaraH- zrI haribhadrasUrijIe potAnI vidyAzaktithI saugatone homavA mATe AkAzamArge kheMcyA hatA. gurue te jANyuM eTale be sAdhuone mokalyA. be sAdhuoe- 29''ITUse nisagmA sIdaUiA ca' ' ItyAdi samarAditya caritranA kathanavALI mUla traNa gAthA ApI. tethI sUrijI bodha pAmyA ane bauddhone choDI dIdhA, A pramANe haribhadrasUri prabaMdhamAM che. paraMtu prabhAvaka caritramAM to 'pratijJApUrvaka vAdamAM jItAyela bauddha gurue potAnI meLe ja ukaLelA telanI kaDAhImAM praveza karyo', 3O Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pramANe che. vaLI te ja graMthamAM "ahIM keTalAka A pramANe kahe che ke, kharekhara haribhadrasUrie mahAn maMtra jApanA prabhAvathI bauddhamatanA paMDitone kheMcIne tapAvelA tesamA homyA" me 12 saya 7. 1-46 shi59|-28.. "guNaseNa-aggisammA sIhA-''NandA ya tahApiyA-uttA / sihi-jAliNi mAi-suyA dhaNa-dhaNasirimo ya pai-bhajjA || jaya-vijayA ya sahoyara dharaNolacchI ya taha paI-bhajjA / seNa-viseNA pittiya-uttA jammammi sattamae / guNacaMda-vANamaMtara samarAicca-giriseNa pANo u / ekkassa tao mokkho bIyassa aNantasaMsAro ||" bhAvArtha- "samarAditya kevali ane anantasaMsArI girisenanA jo ke ghaNA bhavo thayelA che tathApi parasparanA yogathI upayogI nava bhavo hovAthI nava bhavo samarAIaikAmAM varNavelA che. te A pramANe-guNasena-ajhizarmAno pahelo bhava, sihapitA-Anandaputrano bIjo bhava, zikhiputra-jAlinI mAtAno trIjo bhava, dhanapati-dhanazrIbhAryA tarIkeno cotho bhava, jaya-vijaya sahodara tarIkeno pAMcamo bhava, dharaNapati-dhanazrI bhAryA tarIkeno chaThTho bhava, sena-visanano kAkA bhatrIjA tarIkeno sAtamo bhava, guNacaMdra-vAnarthAtarano AThamo bhava, navamo bhava samarAditya ane girisena caMDALa tarIkeno thayo hato. chevaTe samarAdityano mokSa ane bIjAno ananno saMsAra thayo che. ' 1-30. itivacananiruttarIkRto'sau sugatamataprabhurAcacAra maunam / jita iti vidite janairnipete drutatarameSa sutaptatailakuNDe / / 166 / / (prabhAva: yarita, pR. 72.) !! iti sakalasUripurandaraparamaguruzrItapAgacchAdhirAjabhaTTAraka zrI hIravijayasUriprasAdIkRtapraznottarasamuccaye tacchiMSya... paNDitakIrtivijayagaNisamuccite prathamaH prakAzaH / / iti zrIsakalaMsUripurandaraparamagurutapogacchagaganadinamaNi-paramapUjyaAcAryapravara-siddhAntamahodadhi-zAsanaprabhAvaka-zrImad vijayapremasUri sAmrAjye tacchiSyaratna pravacanaprabhAvaka prauDhagItArtha-AgamaprajJa-sUripravarapUjya gurudeva-zrImadvijayajambUsUrivarANAmantevAsi munizrIcidAnanda vijayena saTippaNakAnuvAdite praznottara-samuccaye prathama : prakAzaH samAptaH / 31 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / dvitIyaH prakAzaH / atha paNDitanagarSigaNikRta-praznAstatprativacAMsi ca yathA jinAlaye gRhasthAnAM kesarAdicchaNTanamucitaM na vA? iti prazno'trottaram jinAlaye zrAddhAnAM kesarAdicchaNTanamucitameva jJAyate tilakAdivat / / 2-1-47 / / praznakAra paMDita zrI nagarSigaNi prazna:- gRhasthoe devamaMdiramAM kesara vagerenuM chAMTaNuM karavuM yogya che ke nahi? uttaraH- jema gRhasthone tilaka karavuM ucita che, tema jinAlayamAM kesarAdinuM 7i2j 72 Thayita 4 49||ch. 2-1-47 tathA-paryuSitaudano dvitIyadinasandhyAyAM taddinatakrAdinA saMskRtastRtIyadine kalpate na vA? iti prazno'trottaram-paryuSitaudanastakrAdisaMskAre sati tRtIyadine'pi kalpate / / 2-2-48 // prazna- bIjA divasanI sAMje te divasanI chAsa vagerethI saMskAra karelA vAsI odana trIje divase kahyuM ke nahi? uttara- chAsa vagerethI saMskAra karelI hoya to vAsI odana trIje divase paNa kalpa che. (A praznottara gRhasthanI apekSAe nahi, kiMtu sAdhunI apekSAe hoya mema saMbhave che.) 2-2-48 tathA-jinaprAsAdAnnirgacchatAM sAdhUnAM zrAddhAnAM ca ''AvassahI'' karaNamucitamanucitaM vA? iti prazno'trottaram-jinAlayAnnirgamane sAdhUnAM sadaiva zrAddhAnAM tu sAmAyikapauSadhasadbhAve ''AvassahI'' karaNamucitamiti bodhyam ||2-3-49 / / prazna:- nimAramAthI 1982 nItA sAdhu sane zrAvatIne "Avassahi'42vI yogya che ke nahi? uttaraH- devamaMdiramAMthI nIkaLatA sAdhuone hamezAM, ane zrAvakone sAmAyika, pauSa Doya tyA 'Avassahi' ThevI yogya cha, ma . 2-3-48 tathA-caturmAsakAntaH prAsAde devavandanaM kAjakoddharaNaM vinA yauktikamayauktikaM vA? iti prazno'trottaram-caturmAsakamadhye jinAlaye devavandanaM sAdhUnAM zrAddhAnAM ca kAjakoddharaNapUrvakameva yuktimat / / 2-4-50 / / prazna- comAsAnI aMdara jinamaMdiramAM kAjo lIdhA vinA devavaMdana karavuM yuktiyukta che ke nahi? 32 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- comAsAmAM jinamaMdiramAM sAdhu ane zrAvakone kAjA lIdhA pachI ja devavaMdana karavuM yuktiyukta che. 2-4-5) tathA-jinagRhe nizAyAM nATyAdikaM vidheyaM na vA? iti prazno'trottaramjinagRhe rAtrau nATyAdividherniSedho jJAyate, yata uktam-''rAtrau na nandirna bali- pratiSTe na majjanaM na bhramaNaM rathasya / na strIpravezo na ca lAsyalIlA, sAdhupravezo na tadatra caityam ||1||'' kiJca, kvApi tIrthAdau tat (yat) kriyamANaM dRzyate tattu kAraNikamiti bodhyam ||2-5-51 / / prazna:- rAtrinA samaye jinamaMdiramAM nATAraMbha vagere karavA yogya che ke nahi? uttara:- jinamaMdiramAM rAtrinA samaye nATAraMbha vagere karavAno niSedha jaNAya che. kAraNa ke kahyuM che ke rAtrinA samaye nandi, bali, pratiSThA, snAna, rathabhramaNa; strIpraveza, nRtyalIlA ane sAdhuno praveza jyAM thaI zakato nathI, te zrI jinamaMdira atre che." vaLI kyAMka tIrtha vageremAM je karAtuM dekhAya che te kAraNika jANavuM. 2-5-51 tathA- kSaNAvasare 'baisaNaI ThAuM' iti kurvatAM gamanaM kalpate na vA? iti prazno'trottaram-kSaNAvasare 'baisaNaiM ThAuM' iti mukhyavRttyA taireva vaktavyaM ye vyAkhyAnaM yAvat sthAtukAmA nAnyairiti / / 2-6-52 / / prazna - vyAkhyAna samaye besaNe ThAuM' A pramANe Adeza mAgIne besanArAone javuM kahyuM ke nahi? - uttara- vyAkhyAna samaye mukhyavRttie karIne "besaNe ThAuM e Adeza teoe ja mAgavo joIe ke jeo vyAkhyAna samApta thAya tyAM sudhI sthiratAthI besanArA hoya, paraMtu tevI sthiratA vinAnA bIjAoe e Adeza mAgavo joIe nahi. 26-para .. tathA-sAmAnyadigambaragRhasthAnAM gRhe ratnatrayAdimahotsavAvasare AtmIyazreSTiprabhRtizrAddhAnAmadanAdyarthaM gamanamucitamanucitaM vA? iti prazno'trottaramyathA virodhavRddhirna bhavati tathA vidheyamiti tattvaM na tvekAntavAdaH ||2-7-53 / / prazna- sAmAnya digaMbara gRhasthone ghera ratnatrayAdi mahotsava samaye ApaNA zvetAMbarIya zeTha vagere zrAvakone bhojana vagere mATe javuM ucita che, ke anucita? uttara:- AvA avasare virodhanI vRddhi jema na thAya tema karavuM e ja tattva che, ekAntavAda nathI. 2-7-pa3 33 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-pakvAmlikA zuSke Ardra vA samAyAti? iti prazno'trottarampakvAmlikA zuSkA jJeyA natvArdrA ||2-8-54 / / prazna:- pAkI AMbalI sukavaNImAM gaNAya ke lIlavaNImAM ? uttara- pAkI AMbalI sukavaNI tarIke jANavI, paraMtu lIlavaNI tarIke nahi. 2-8-54 atha paNDitaravisAgaragaNikRta-praznAstatprativacAMsi ca yathA prathamAntimayostIrthakarayoH zarIramAne bhinnatvaM bale bhinnatvaM nAsti tatkatham? iti prazno'trottaram-prathamAntimajinayoH zarIramAnabhede'pi na bale bhedaH, ''aparimiyabalA jiNavariMdA'' ityAgamaprAmANyAdavizeSeNAmantabalavattvamavasIyate ||ra-1-16II prazrakAra paMDita ravisAgaragaNi prazna - pahelAM ane chellAM tIrthakaronuM zarIra pramANa sarakhuM nathI ane bala sarakhuM che te kema? uttara- pahelAM ane chellAM tIrthakaronA zarIra pramANamAM taphAvata hovA chatAM paNa balamAM taphAvata nathI. kemake- ''saparimaya vatnI niritIrthakaro aparimita balanA dhaNI che," A pramANenA AgamanA vacanathI tIrthakara mahArAjanuM ananta balavatpaNuM sarakhuM hovuM samajI zakAya che. 2-9-55 TippaNa-31. '' savA 3 va te kui hoTuM veTTi | tatto balA balavagA aparimiyabalA jiNavariMdA / / 75 / / '' . (Avazyaka niryukti, pR. 48) bhAvArtha:-"vAsudevane je bala hoya che tenA karatAM dviguNuM bala cakravartine hoya che sAmAnya manuSyo karatAM baladevo baLavAna hoya che. ane zrI jinavarendro to aparimita balavALA hoya che.' ' tathA-sAdhunA vidhinA kriyamANe'pi kRtye prAyazcittotpattiH pratipAditA'sti tat satyamasatyaM vA? iti prazno'trottaram-sAdhunA vidhinA vidhIyamAne'pi kRtye prAyazcittapradAnaM satyameva, Agame tathAbhidhAnAd, vidhinA hastazatAtparato gamane kuMpacApratikramaNavat ri-10-1ddA prazna- sAdhu mahArAjane vidhipUrvaka anuSThAna karatAM paNa prAyazcitta lAgavAnuM je kaheluM che te sAcuM che ke juThuM? uttaraH- vidhipUrvaka 100 hAthathI upara gamana karatAM jema sAdhune IriyAvahI pratikramaNanuM prAyazcitta Ave che, tema AgamamAM kaheluM hovAthI, vidhithI karAtA kRtyamAM paNa prAyazcittanuM pradAna satya ja che. 2-10-pa6 34 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-asvAdhyAyadinatrayAntaH kRta upavAsa AlocanAtapasyeti na vA? iti prazno'trottaram-asvAdhyAyadinatrayasatkaM tapa AlocanAtapasi nAyAti ||2-11-57 / / (RtumatI striyamadhikRtyaitat praznottaram) prazna- strIne jyAre aDacaNa Ave che tyAre te mAsika dharmanA traNa divasamAM karelo tapa AloyaNanA tapamAM vALI zakAya ke nahi? uttara- Rtu saMbaMdhi asajhAyanA traNa divasamAM karelo tapa AloyaNanA tapamAM gaNI zakAya nahi. ra-11-57 tathA- dinAdipauruSyanantaraM dazavaikAlikAdisUtragaNanaM zudhyati na vA? iti prazno'trottaram-ahorAtramadhye sandhyAcatuSTayaM vihAya sarvatra dazavaikAlikAdigaNanaM zudhyatIti bodhyam / / 2-12-58|| prazna:- divasa vagerenI porasI pramANa kAla 6 ghaDI thayA bAda dazavaikAlikAdi sUtra gaNavAM sujhe ke nahi? uttara- divasa ane rAtrinI cAra saMdhyA varjIne badhA vakhate dazavaikAlikAdi sUtranuM gaNavuM sujhe che. ra-1ra-58 TippaNa-32. keTalAka AcAryonA mate sUryodaya pahelAMnI 1 ghaDI ane pachInI 1 ghaDI, bIjA AcAryonA mate sUryodaya pahelAMnI re ghaDI ane keTalAka AcAryonA mate sUryodaya pachInI 2 ghaDI, A pramANenI (1) dina saMdhyA, (2) madhyAnha saMdhyA, (3) dina saMdhyA pramANe traNa prakAranI sAyaMkAlanI saMdhyA ane (4) madhya rAtrinI saMdhyA, ema cAra saMdhyA che. tathA bhagavatIpaJcamazatake catvAri pramANAnyuktAni, ratnAkarAvatArikAyAM tu dve katham? iti prazno'trottaram-bhagavatIpaJcamazatake catvAri pramANAnyuktAni, ratnAqarAvatArikAyAM ca parokSapramANe'numAnopamAMnA''gamalakSaNapramANatrayasyAntarbhAvavivakSayA pramANadvayamuktamastIti bodhyam / / 2-13-59 / / prazna:-bhagavatIjI mahAsUtranA pAMcamA zatakamAM cAra pramANa kahyAM che ane 34ratnAkarAvatArikAmAM be kahyAM che, tenuM kema? - uttaraH- bhagavatIjInA pAMcamA zatakamAM cAra pramANa kahyAM che. ane ratnAkarAvatArikAmAM anumAna, Agama ane upamAna, A traNa pramANono parokSa pramANamAM samAveza karelo hovAthI be pramANa kahyAM che ema jANavuM. ra-13-59 TippaNa-33. je vitaM puHTche ? pALe tire paUUtte, te naET-Vdhya gumAre ovamme Agame / ' (bhagavatI sUtra, pR. 399) bhAvArtha:- he bhagavan! pramANa keTalAM che ? pramANa cAra prakAranAM che. 1 pratyakSa, 2 anumAna, 3 upamAna ane 4 Agama pramANa." 35 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNa-34. ''ta dvimeTuM pratyakSa parokSa (ratnAkarAvatArikA 5. 47) : bhAvArtha-'pramANanA be bheda che-1 pratyakSa ane ra parAkSa." tathA-bhagavatInavamazatakokto'zrutvAkevalI dharmopadezaM datte na vA? iti prazno'trotaram-atraikaM jJAtamekaM praznaM ca muktvA dharmopadezaM na datte iti taavottamastIti ||ra-14-60 || prazna:- bhagavatIjInA navamA zatakamAM jaNAvelA upaasocyA kevalI dharmano upadeza Ape ke nahi? uttara:- "ekAda dRSTAMta athavA ekAda praznottara sivAya dharmopadeza teo na Ape" ema zrI bhagavatInA te sthalamAM ja kaheluM che. 2-14-60 . . TippaNa-35. "se maMte? vani patra ghamma mAdhavenna tA pannavena vA pujyam vA? no tiNave samaDhe NaNNattha egaNNAeNa vA egavAgaraNeNa vA / '' (bhagavatI sUtra, pR. 434). atha paNDitavivekaharSagaNikRta-praznAstatprativacAMsiM ca yathA sthAnAGge caturthasthAne'ntakriyAdhikAre 'dIheNaM pariAeNaM' ityevobhayatra pAThaH sUtre, vRttau ca sanatkumArAntakriyAyAM dIrghatareNeti vyAkhyAtaM, tathaiva ca saGgatiH, anyathA sanatkumAracakriNassadbhavamuktatA''padyeta, tena sUtre tarazabdaH kimiti noktaH? iti prazno'trottarama-sthAnAGge caturthasthAne-'ntakriyAdhikAre dIrghatareNeti vyAkhyAtam, bharatAntakriyAdhikAre tu na tathetyetad "vyAkhyAto vizeSArthapratipattiH' itinyAyAdeveti bodhyam / sUtre tarazabdAgrahaNaM tu "sopasvarALa sUtrapitinyavijJApanArthamiti ri IIT-11-dulA : prakSakAra paMDita zrI vivekaharSa gaNi prazna:- ThANAMgasUtranA cothA sthAnamAM attarakriyAnA adhikAramAM DITeIi parivA/U[" A pramANe ja sUtramAM banne ThekANe pATha che, ane uparyukta sUtranI TIkAmAM sanatkumAranI antakriyAmAM vIrghatareUT A pramANe kahIne vyAkhyA karI che ane sUtrapAThanI saMgati paNa te rIte ja thAya che, ema na kahe to sanatkumAra cakravartine te bhavamAM ja mokSa prApta thavAnI Apatti Ave, to pachI sUtramAM tera zabdano prayoga kema nathI karyo? uttara- ThANAMga sUtranA cothA sthAnamAM antakriyAnA adhikAramAM 'tI paramANaUT'' A pramANe ja (pahelI ane trIjI antakriyArUpa) banne ThekANe pATha che, to paNa je sanaskumAranI antakriyAnA adhikAramAM vIrghatare evI vyAkhyA karI, ane bharata cakravartInI antakriyAnA adhikAramAM tIrghatareT37 evI vyAkhyA na karI, te, vyArathIto vizeSArthapratipatti:'' 'vyAkhyA dvArA vizeSa arthano Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodha thAya che.' A nyAya hovAthI ja jANavuM. sUtramAM je 'tara' zabdanuM grahaNa nathI yaMta tI 'sopaskArANi satrANi''-'strI ne saMsArana yAya hAya cha,' mA nyAya 45||bhaatt 7. 2-15-61 TippA-36. . "tattha khalu paDhamA imA aMtakiriyA xxx tahappagAre purisajjAte dIheNaM paritAteNaM sijjhati bujjhati muccati pariNivvAti savvadukkhANamaMtaM karei jahA se bharahe rAyA cAuraMta cakkavaTTI, paDhamA aMtakiriyA xxx ahAvarA taccA aMtakiriyA, mahAkamme paccAyAte yAvi bhavati, seNaM muMDe bhavittA agArAto aNagAriyaM pavvatite, jahA doccA, navaraM dIheNaM paritAteNaM sijjhati jAva savvadukkhANamaMtaM kareti, jahA se saNaMkumAre rAyA cAuraMta cakkavaTTI / '' (stein sUtra, pR. 168) bhAvArtha:- karma athavA bhavanA anta karavArUpa antakriyAnA 4 prakAra che. (1) tathA prakAranAM tapa tema ja tathA prakAranI paripAdijanita vedanA na hoya ane dIrdha pravrajyA paryAyathI siddha thAya, (2) viziSTa tapa ane tathA prakAranI pariSahAdi janita vedanA hoya ane alpa ja pravrajyA paryAyathI mukti thAya, (3) prakRSTa tapa temaja prakRSTa pariprahAdi janita vedanA hoya ane dIrdha saMyama paryAyathI mokSa thAya, (4) tathA prakArano tapa ane tathA prakAranI pariSadAdi janita vaMdanA na hoya ane alpa dIkSA paryAyathI nirvANa pada pAme te che. zuM koI tathA prakArano tapa tathA prakAranI vadanA vinA dIrdha paryAyathI paNa siddha thayA che? A zaMkAnA nirAkaraNa mATe sUtrakAra maharSi jaNAve che ke-jema ke cAturanta cakravartI, prathama jinanA prathama putra, pUrvabhavamAM alpa banAvelAM karmovALA evA bharata mahArAjA sarvArthasiddha vimAnathI cyavIne cakravartI tarIke utpanna thaIne rAjyAvasthAmAM ja kevalajJAna upArjIne lAkha pUrvanA pravrajyA paryAya pAlIne tathAvidha tapa ane vedanA vinA ja siddha thayA che." Ti55l-39. . ''ahAvare 'tyAdi kaNTyaM , yathA'sau sanatkumAra iti caturthacakravartI, sa . hi mahAtapA mahAvedanazca sarogatvAt dIrghataraparyAyeNa siddhaH, tadbhave .. siddhyabhAvena bhavAntare setsyamAnatvAditi'' (sumin sUtravRtti, pR. 171/1) bhAvArtha:-"cAritramAM rogo sahana karyA hovAthI ane te bhavamAM siddha thayA nathI paNa bhavAntaramAM siddha thaze, te mATe sanakumAra cakravartI mahAtapavALA ane . . ' bhAvanAvANA padhAre hoIparyAyI siddha thayA 14.' tathA-kalpakiraNAvalyAM prathamaM prathamacaturmAsyAmeva tApasAzramato nirgamAdhikAre ''nA'prItimadgRhe vAsaH' ityAdinA paJcAbhigrahagrAhitvena maunagrAhI bhagavAnuktaH, pazcAdutpalasya svamukhena mAlAsvapnArthamuktavAn, tathA tilakaNaniSpattyAdisthaleSvaneko gozAlakenApi samaM jalpitavAn tat katham? iti prazno'trottaram-kalpakiraNAvalyAM prathamacaturmAsake pazcAbhigrahadhAritvena maunagrAhI bhagavAnuktastathApi dazasvapnAdhikAre utpalasya purato mAlAsvapnArthamuktavAn , tathA tilakaNaniSpattyAdisthaleSu bahuzo gozAlakena samaM jalpitavAn tatkatham? ityArekA tu na yuktimatI, yatastena bhagavatA tathaiva dravyakSetrAdyabhiprAyeNa maunAbhigrahaH kRto bhAvI yathA lezato'pi bhaGgaprasaGgo na syAditi / / 2-16-62 / / u7 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 pratyantare kim / prazna:- kalpakiraNAvalImAM prathama pahelA cAturmAsamAM ja tApasanA AzramamAMthI vihAra karatAM nAgapratima devIsa: ''-jenA gharamAM rahetAM aprIti upaje tenA gharamAM rahevuM nahi" ItyAdi pAThathI pAMca abhigrahone dhAraNa karanArA bhagavAnane mauna grahaNa karanAra tarIke kahyA che ane pachI teoe svamukhe utpala naimittikane mAlA svapnano artha kahyo che, tema ja talanI utpatti vagere sthaLomAM ghaNI vAra gozAlAnI sAthe bolyA che,' ema paNa jaNAvyuM che, to te kevI rIte ghaTe? uttaraH- kalpakiraNAvalImAM pahelA comAsAmAM pAMca abhigraho dhAraNa karyA hovAthI prabhune maunI kahyA che, to paNa 'daza svapnanA adhikaramAM utpalanI sanmukha mAlA svapnano artha kahyo che, tema ja talanI utpatti vagere sthaLomAM ghaNI vAra gozAlAnI sAthe bolyA che, te kema?" AvI zaMkA karavI yuktiyukta nathI. kAraNa ke-bhagavAne tathA prakAranA dravya, kSetrAdinA abhiprAyathI mauna svAkAryuM haze ke jethI abhigrahano leza mAtra paNa bhaMga thAya nahi. 2-16-62 TippaNa-38. nAchatima vAra: 1, tiyA sA re ! ' na gehivinayaH kAryaH3, maunaM 4 pANau ca bhojanam5 / / 10 / / . (kalpariNAvelI, pR. 101) bhAvArtha:-"bhagavAna mahAvIre je pAMca abhigraho svIkAryA hatA te A pramANe che-(1) jene aprIti upaje tenI vasatimAM nahi rahevuM, (2) hamezAM pratimA-kAussagga dhyAnamAM rahevuM. (3) gRhasthono vinaya karavo nahi, (4) mauna rahevuM ane (5) hAthamAM bhojana rAkhIne vAparavuM.' tathA-ASADhasitacaturdazI grISmacaturmAsakavAsara iti hi siddhAntaH, tathaivAne paryuSaNAyA dinAnAM paJcAzattvavyavasthiteH, tathApi kalpakiraNAvalyAmASADhasitacaturdazyA Arabhya bhAdrapadasitacaturthI yAvadityuktamasti tatkathaM ghaTate dinAnAmekapaJcazattvaprApte: ? iti prazno'trottaram-kalpakiraNAvalyAmASADhasitacaturdazyA Arabhya bhAdrapadasitacaturthI yAvadityatrASADhasitacaturdazyA avadhitvenopAdAnAtsA madhye na gaNyate, ataH pUrNimAto dinagaNane teSAM pazcIzaveti vadhyam IIra-17-6rU II prazna:- ASADha suda 14 e unALAnI comAsIno divasa che, e siddhAMta che. ane te ja pramANe AgaLa 50 divase saMvatsarInI vyavasthA che, to paNa kalpariNAvalImAM aSADha suda 14 thI AraMbhIne bhAdaravA suda 4 sudhI ema kahyuM che, te kema ghaTe? kAraNa ke pa1 divasa thAya che. * uttaraH- kalpakiraNAvelImAM ASADha suda 14thI AraMbhIne bhAdaravA suda 4 38 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hu che, temAM 14 ne avadhi tarIke rAkhI hovAthI te divasa gaNanAmAM gaNAya nahi, eTale pUnamathI gaNatAM 50 divasa ja thAya che, te jANavuM. 217-63 TippaNa-39, "tatra vinAnAM paMcazISasitavArtasthA mAraNya mAsitavaturthyanta" " | (kalpa kiraNAvalI, pR. 4) TippaNa-40. u. zrIdharmasAgarajIne ane temanA saghaLA graMthone sarvathA aprAmANika mAnanArAoe A praznottara vicAravo. jo sarvathA teo apramANika ja hota to kalpakiraNAvalI ke je u: zrIdharmasAgaranI ja banAvelI che tenA zakti sthala mATe uttaraMdAtA AcArya mahArAja zrIvijayahIrasUrijI satyatAnI siddhi karata nahi, e eka vAta. bIjuM, Aje tithivAdamAM asatya pakSamAM paDelAo paMcAMgamAM tithinI kSaya vRddhi AvI hoya tyAre udaya tithionI paNa kalpita pheraphArI karI nAkhe che, temaNe samajavuM joIe ke-tema karavAthI comAsathI saMvatsarI vagerenA divaso maLI zakaze nahi. tathA teo ArAdhaka AtmAo upara je agIAra ane tera parva mAnavAno AkSepa kare che te paNa juThTho che. kAraNa ke A praznottara sAbIta kare che ke uparyukta dinagaNanAmAM vArathI divaso gaNAtA nathI kintu tithibhogathI divaso gaNAya che. eTale kSINa tithine uDAvI devAtI nathI tema ja vRddhi tithine vadhAre gaNavAmAM AvatI nathI. vArathI dina gaNanA karI tithivAdano jhaMDo upADanArA to zAstranA sAce ja ajJAna jIvo che. tathA-zrImahAvIramAtApitrorvAdazasvargoktiH zrIAcArAGge prakaTA, caturthasvargoktistu sUtre kvApi na labhyate, tathApi prakaraNAdiSvanekeSu grantheSu prAdhAnyena turyasvargoktiH, gauNatvena cAcArAGgasammatistatra ko hetuH? iti prazno'trottaram-vIrasya mAtApitrorvAdazasvargoktirAcArAGge eva, caturthasvargoktistu pravacanasAroddhArAdiSu grantheSu, atrArthe tattvaM sarvavidvedyamiti purAtanagranthakArairuktamasti / caturthasvargasya prAdhAnyoktistu bahuSu grantheSu tacchravaNAditi tattvam / / 2-18-64 / / prazna- zrI AcArAMga sUtramAM mahAvIra prabhunA mAtA pitA kAla karIne bAramA svarge gayA che. ema spaSTa jaNAvyuM che. paraMtu koI paNa sUtra graMthamAM cothA svarge gayAno pATha maLato nathI. to paNa prakaraNAdi aneka graMthomAM mukhyapaNe cothA devalokamAM gayAnuM vacana che, ane zrI AcArAMganI saMmati gauNarUpe che, tenuM kAraNa zuM? uttaraH- bhagavAna mahAvIranA mAtA pitA kAlakarIne bAramA devaloke gayA che evuM vacana zrI AcArAMgamAM ja che, cothA devalokamAM gayAnuM vacana to zrI pravacana sAroddhArAdi ghaNA graMthomAM che. A viSayamAM 'tattva kevalI jANe ema prAcIna granthakAroe kahyuM che. pradhAnapaNe "cothA devalokamAM gayA" evuM vacana to ghaNA granthomAM tenuM zravaNa hovAthI jANavuM. 2-18-64 39 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNa-41. 'aTThaNhaM jaNaNIo titthayarANaM tu huMti siddhAo / aTThaya saNakumAre mAhiMde aTTha boddhavvA || 325|| nAgesuM usahapiyA sesANaM satta huti IsANe / aTTha ya saNakumAre mAhiMde aTTha boddhavvA ||326|| (pravacanasArodvAra, pR. 851) bhAvArtha:-'ATha tIrthaMkaranI mAtAo siddhipada pAmelI che, ATha tIrthaMkaranI mAtAo trIjA sanatkumAra devalokamAM gaelI jANavI ane ATha tIrthaMkaronI mAtAo cothA mahendra svargamAM gaelI che ema jANavuM. RSabhadevanA pitA nAgakumAramAM ane sAta tIrthaMkaronA pitA bIjA IzAna devalokamAM ane ATha tIrthaMkaronA pitA trIjA sanatkumAra svargamAM ane bIjA ATha tIrthaMkaronA pitAo cothA mahendra devalokamAM gaelA che ema jANavuM.' tathA - aupapAtikopA ambaDAlApake "annautthi apariggahiANi ceiANi vA'" ityeva sUtrapATho'sti, caityAni arhatpratimAH" iti vRttinItyApi sUtre 'arihaMta' iti padaM na dRzyate tena yathAtra pAThaH syAttathA prasAdyaH ? iti prazno'trottaram-aupapAtikopAGge ambaDazrAvakAdhikAre "annautthi apariggahiANi ceiANi vA'' ityAlApake 'arihaMta' iti padaM kvacidevAdarze dRzyate na sarvatreti vRttikRtA caityAni-arhatpratimA ityeva vyAkhyAtamiti saMbhAvyate / / 2-19-65 / / prazna:- aupapAtika upAMgamAM aMbaDa parivrAjakanA AlAvAmAM ``bannathiMga parikSimA ivejJA,i vA''--'anya tIrthikoe svAdhIna karelAM caityo", A pramANe sUtrapATha che, ``caityAni garravruti: 'caitya eTale arhatpratimA', A pramANe TIkAnA abhiprAyathI paNa sUtramAM ``rita'" pada dekhAtuM nathI, tethI ahIM jevo pATha hoya tevo jaNAvavA kRpA karazo? '' uttaraH- aupapAtika upAMgamAM aMbaDa zrAvakanA adhikAramAM ``gannatyina pariJiAni vegApni vA'' A pramANenA AlAvAmAM ``garihaMta'' pada koIka ja pratamAM dekhAya che, badhI pratiomAM dekhAtuM nathI, e hetuthI TIkAkAre 'caitya eTale arihaMtanI pratimA' evo ja artha karyo hoya ema saMbhAvanA thAya che. 2-19-65 TippaNa-42. ammaDassa No kappai annautthiyA vA aNNautthiyadevayANi vA aNNautthiyapariggahiyANi vA ceiyAiM vaMdittae vA NamaMsittae vA jAva pajjuvAsittae vA NaNNattha arihaMte vA arihaMtaceiyAiM vA / (papAtika sUtra, pR. 792) bhAvArtha:-'aMbaDa parivrAjakane arihaMta ane arihaMtanA caityone vaMdana, namana, yAvat paryupAsana karavuM kalpe paNa te sivAya anyatIrthiko, anyatIrthika devo ane anyatIrthika parigRhIta caityone vaMdana, namana, yAvat paryupAsana vagere karavuM kalpatuM nathI, evo niyama hato.' 40 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha paNDitazrIdevavijayagaNikRta praznAstatprativacAMsi ca yathA "ikkArasa aMgAI bAra uvaMgAI dasa painnAiM'' ityetadgAthoktAni prakIrNakAni kArniM? iti prazno'trottaram -'ikkArasa aMgAI'' ityAdigAthA granthasthA jJAtA nAsti tena dazAnAM prakIrNakAnAM pRthag nAmAni granthe na santi / / 2-20-66 / / praznakAra paMDita zrIdevavijayagaNi prazna:- "ikkArasa aMgAI bAra uvaMgAI dasa painnAiM" - '11 aMga, 12 upAMga ane 10 payajJA', A gAthAmAM kahelA payajJAo kayA? uttara:- ``ikkArasa aMgAI' sA gAthA ardha graMthamAM hoya roma bhaeyuM nathI, 'tethI dRza payannAkhonAM hAM nAmo graMthamAM nathI. 2-20-66 tathA - catvAri mUlasUtrANi kAni ? iti prazno'trottaram Avazyakam 1. dazavaikAlikam 2. uttarAdhyayanAni 3. oghaniryuktiH 4 . ceti mUlasUtrANi / / 2-21-67 / / prazna:- yAra bhUlasUtra ? uttaraH- Avazyaka, dazavaikAlika, utarAdhyayana, ane oniryukti A cAra bhUlasUtro che. 2-21-67 * tathA-SaT chedagranthAH ke? iti prazno'trottaram - nizItham 1. mahAnizItham 2. dazAzrutaskandhaH 3. bRhatkalpaH 4. vyavahAraH 5. paJcakalpaH 6. ceti SaT chedagranthAH / / 2-22-68 // prazra:- chache graMtho jhyA ? uttaraH- nizItha, mahAnizItha, 6zAzrutas udha, bRhatsya, vyavahAra, jane paMyalpa chache graMtho che. 2-22-68 atha paNDitajinAnandagaNikRtapraznau-tatprativacasI ca yathAzrAddhAnAmaSTamAntapratyAkhyAne'vazrAvaNaM kalpate na vA ? iti prazno'trottaram - zrAddhAnAmaSTamAntatapasyavazrAvaNaM na kalpate, AcaraNAyA abhAvAditi / / 2-23-69 / / praznakAra paMDita jinAnaMdagaNi praznaH- zrAvakone aThThama sudhInA paccakhkhANamAM bhAtanuM osAmaNa kalpe ke nahi? uttaraH- zrAvakone aThThama sudhInA paccakhkhANamAM AcaraNAno abhAva hovAthI bhAtanuM osAmaNa kalpe nahi. 2-23-69 41 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-taddinakRtaguDaparpaTikA kasyAM vikRtau samAyAti? iti prazno'trottaramtaddinakRtaguDaparpaTikA ghRtaguDarUpavikRtitayA vyavahriyate iti vRddhavAdaH // 2-24-70|| prazna:- te divasanI karelI galapApaDI kaI vigaImAM gaNAya?' uttaraH- te divasanI banAvelI golapApaDI ghI ane goLa vigaImAM gaNAya, bhavo vRddha vyavahAra cha. 2-24-70 atha paNDitayazovijayagaNikRta-praznau tatprativacasI ca yathA gRhasthAcAradharo yativeSavAn pratikramaNaM kartukAmaH kiM sAmAyikagrahaNapUrvakaM karotyathavA caityavandanataH? iti prazno'trottaram-gRhasthAcAradharo yativeSavAn mukhyavRttyA sAmAyikagrahaNaM kRtvA pratikramaNaM karoti / / 2-25-71 / / praznakAra paMDitaH zrIyazovijayajI gaNita prazna- pratikramaNa karavA Icchato gRhasthanA AcArane sevanAra koI sAdhuvezadhArI zuM sAmAyika grahaNa karavA pUrvaka pratikramaNa kare ke caityavaMdanathI zarU kare? uttaraH- gRhasthanA AcArane sevanAra sAdhuvezadhArI mukhyavRttithI sAmAyika grahaNa karIne arthAt karemi bhaMte uccarIne pratikramaNa kare. ra-rapa-71 tathA-zItoSNakAlayorgRhasthAnAM jinAlaye devavandanaM kAjoddharaNapUrvakaM kiM vA pramArjanena? iti prazno'trottaram-zItoSNakAlayorgRhasthAnAM jinAlaye devavandananimittaM kAjoddharaNasya niyamo nAsti tena yadi kazcitkaroti tadA karotu ||2-26-72 / / prazna - zIta ane uSNa kAlamAM arthAt Rtubaddha, ATha mahinAmAM gRhasthone jinamaMdiramAM devavaMdana kAjo kADhIne karavuM kahyuM ke pramArjine karavuM kahyuM? uttaraH- ziyALA ane unALAmAM gRhasthone jinAlayamAM devavaMdana nimitte kAjo kADhavo paDe evo niyama nathI, tethI jo koI devavaMdana karatA hoya to bhale kare. (? tethI jo koI devavaMdana nimitte kAjo kADhatA hoya to bhale kADha.) ra-ra6-7ra atha punaH paNDitanagarSigaNikRta-praznAstatprativacAMsi ca yathA ''sattaTThaguruparaMparakusIle egabitiguruparaMparakusIle ya'' itizrImahAnizIthatRtIyAdhyayanaprArambhaprastAve'sya ko'rthaH? iti prazno'trottaram-'"sattadvaguruparaMparakusIle egabitiguruparamparakusIle ya' ityatra vikalpadvayapratipAdanAdevamavasIyate yadekadvitriguruparamparAM yAvatkuzIlatve'pi tatra sAdhusAmAcArI sarvathocchinnA na bhavati tena yadi kazcikriyoddhAraM karoti tadAnyasAmbhogikAdibhyazcAritropasampadgrahaNaM vinA'pi sarati / caturAdiguruparamparAkuzIlatve tu sAmbhogikAdibhyacAritropasampadaM gRhItvaiva kriyoddhAraM karoti nAnyatheti // 2-27-73 / / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznakAra paMDita nagarSigaNi prazna- ''sataguruparaMparasIne avataruparaMpAra rIte ca' A pramANe zrI mahAnizItha sutranI trIjA adhyayananI zarUAtanA prastAvamAM je pATha che, teno zo artha che? uttara:- "sAta, ATha guruparaMparAthI kuzIlapaNuM cAlyuM AvatuM hoya ane eka be ke traNa guruparaMparAthI kuzIlapaNuM cAlyuM AvatuM hoya" ahi be vikalponuM pratipAdana karavAthI ema jaNAya che ke eka be ke traNa pATathI kuzIlapaNuM cAlyuM AvatuM hoya chatAM ya temAM sAdhusAmAcArI sarvathA nAza pAmI nathI, tethI jo koI kriyA uddhAra kare to anya. sAMbhogika sAdhuo (mAMDalI vyavahAravALA) pAsethI cAritranI ja upasaMpadA grahaNa karyA vinA paNa cAlI zake che; paraMtu cAra Adi guruparaMparAthI kuzIlapaNuM cAlyuM AvatuM hoya to sAMbhogika sAdhuo pAsethI cAritranI upasaMpadA grahaNa karIne ja kriyA uddhAra karI zake, anyathA nahi. ra-27-73 TippaNa-43. upasaMpadA=jJAnAdi nimitte suvihita AcArya pAse jaI temanI nizrA svIkAravI. te pAMca prakAranI che-(1) zrato pasaMpadA, (2) sukhadu:khApasaMpadA, (3) kSetrApasaMpadA, (4) mAgapasaMpadA ane (5) vinayopasaMpadA. ____tathA-mahAvidehavijayeSu vicaratsu kevalijineSvanyajinAnAM janmAdi syAt? kiM vA tanmokSagamanAnantaram ? iti prazno'trottaram-mahAvidehavijayeSu vicaratsu kevaliSu jineSu chadmastheSu vA'nyeSAM jinAnAM janmAdi na syAditi ||2-28-74 / / prazna- mahAvidehanI vijaryAmAM kevali tIrthakara jyAre vicaratA hoya tyAre anya tIrthakarono janma thAya ke e tIrthakaronA mokSa gayA bAda thAya? - uttara - mahAvidehanI vijayomAM vicaratA evA kevalI athavA chabastha tIrthakaro hoya tyAre anya tIrthakarono janma vagere na thAya. 2-28-74 .. tathA-caturmAsakamadhye nagaragrAmAdimadhyAvasthAne kSaNAvasare yojanamitakSetre puSpaprakaro devaiH kriyate na vA? aSTaprAtihAryANAM naiyatyenoktatvAt, cet kriyate tadA lokagRhAdau katham? iti prazno'trottaram-caturmAsakamadhye tIrthaGkarANAM nagarAdAvavasthAnaM prAyo na bhavati, yadi kadAcidbhavettadA yathaucityenaiva puSpaprakarAdi kriyamANameva saMbhAvyate'nyathA prAtihAryanayatyaM na syAditi ||2-29-75 / / / prazna- cAturmAsanI aMdara jyAre tIrthakaro nagara, gAma vagerenI madhyamAM avasthAna kare tyAre vyAkhyAna avasare yojana pramANa kSetramAM 'ATha prAtihAryo (atizaya vizeSA) hamezAM prabhunI sAthe ja hoya' evuM kaheluM hovAthI devo puSpano prakara kare ke nahi? jo puSpano prakara kare ema kahevAmAM Ave to lokonA ghara vageremAM te zI rIte saMbhave? Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- cAturmAsamAM tIrthaMkaronuM nagara vageremAM avasthAna prArya karIne thatuM nathI. ane jo kadAcit thAya to devo ucitatAnuM ullaMghana karyA vinA ja puSpano prakara kare ema saMbhAvanA thAya che. jo ema na mAnIe to prAtihAryono niyama banI zake nahi. 2-29-75 tathA - caturmAsakamadhye samavasaraNaM syAnna vA ? tathA dvAdazaparSado nagaramadhye kathaM mAnti? itiprazno'trottaram - caturmAsakamadhye samavasaraNamapi na niyatam, kadAcid bhavati kadAcinna bhavatyapi / parSadastu dvAdazApi niyatA eva tena nagaramadhye'pi sukhena mAntIti pratibhAti // 2-30-76 // praznaH- cAturmAsamAM devo samavasaraNanI racanA kare ke nahi? tathA nagaranI aMdara bA25rSadAno samAveza zI rIte thAya? uttaraH- comAsAmAM samavasaraNanI racanA devatAo kare ja evo niyama nathI. koI vakhate kare ane koI vakhate na paNa kare, paraMtu bAre parSadA toM niyata che ja, tethI nagaramAM paNa te sukhapUrvaka mAI zake che, ema lAge che, 2-30-76 tathA-gargAcAryatyaktapazcazatasAdhUnAM sAdhutvaM sambhAvyate na vAM, svecchAcAritvAt ? iti prazno'trottaram - gargAcAryatyaktaziSyANAM vyavahArataH sAdhutve'pi paramArthataH sAdhutvAbhAva eva sambhAvyate / / 2-31-77 / / praznaH- gargAcArye tajelA 500 sAdhuomAM svecchAcArIpaNuM hovAthI sAdhupaNuM mAnI zakAya ke kema? uttaraH- gargAcArye tyAga karelA 500 ziSyomAM vyavahAra daSTie sAdhupaNuM hovA chatAM paNa paramArtha dRSTie sAdhupaNAno abhAva ja mAnI zakAya che. 2-31-77 tathA-grAmanagaradezAdisthApanA bharanena kRtA, 'bahalI aDambaillA'' ityAdiSu cchadmastho bhagavAn vihRtavAniti tadA kathaM dezAMbhidhAnaM kathitam ? iti prazno'trottaram-"bahalI aDambaillA' ityAdiSu cchadmastho bhagavAn vihRtavAn ityatra bhagavatA svasutAnAM rAjapradAnAvasare dezAdinAmasthApanAyAH kRtatvAnna haDappAzakrRti IIra-32-78|| -- praznaH- jyAre gAma, nagara, ane deza vagerenI sthApanA bharate karelI che tyAre te vakhate ``batIgaDamba'tlA'' ItyAdi deza, naga2 ane gAma vageremAM chadmastha bhagavAna vicaryA evuM dezAbhidhAna zI rIte kahyuM? kemake te vakhate to nAma paDyuM na hatuM. uttaraH- bhagavaMte jyAre potAnA putrone rAjya ApyuM te avasare deza vagerenA nAmanI sthApanA karI hatI mATe ``vandva jhaDamvatttA'' ItyAdi dezomAM chadmastha bhagavAna vicaryA temAM koI zaMkAnuM kAraNa nathI. 2-32-78 44 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha paNDitaDAharSigaNikRta-praznastatprativacazca yathAdatte'sau sarvasaukhyAni trizuddhyA''rAdhito yatiH / virAdhitazca 'tairazcanarakA'nalpayAtanAH / / 90|| cAritriNo mahAsattvA vatinaH santu dUrataH / niSkriyo'pyaguNajJo'pi na virAdhyo muniH kvacit ||91 / / yAdRzaM tAdRzaM vApi dRSTvA veSadharaM munim / gRhI gautamavadbhaktyA pUjayet puNyakAmyayA ||92 / / vandanIyo munerveSo na zarIraM hi kasyacit / vrativeSaM tato dRSTvA pUjayet sukRtI janaH ||93|| pUjito niSkriyo'pi syAllajjayA vratadhArakaH / avajJAtaH sakriyo'pi vrate syAcchithilAdaraH / / 94|| dAnaM dayA kSamA zaktiH sarvamevAlpasiddhikRt / teSAM ye vratinaM dRSTvA na namasyanti mAnavAH ||95|| ArAdhanIyAstadamI vizuddhyA jainaliGginaH / na kAryA sarvathA teSAM nindA svArthavighAtikA ||96 / / kAraNaM tava kuSTAnAM, mahIpAla ! sphuTa hyadaH / mA kadApi munIn kruddhAnapi tvaM tu virAdhayeH / / 97 / / iti zrIvRddhazatruayamAhAtmyadvitIyasargamadhyagatazlokAsteSAM madhye kevalaliGgamAtradharo'pi mumukSurvandanIyo gautamavat pUjanIyazca tatkathaM kena hetunA? iti prazno'trottaram-'datte'sau sarvasaukhyAni' ityAdizatruayamAhAtmya dvitIyasargamadhyagatazlokAstu kAraNikavidhimAzritya tIrthodbhAvanabuddhyA vA kRtAH sambhAvyante iti na kazciddoSa iti ||2-33-79 / / / 1. tairaccya rati pATaH pratyantare / . 'praznA2 paMDita urssigri| praznaH- "zuddha mana vacana ane kAyAthI ArAdhanA karAyela sAdhu sarva sukha Ape che, ane virAdhanA karAyela sAdhu tiryaMca ane nArakIonA analpa-ghaNAM duHkho Ape che." (90) mahAsattvazAlI cAritra saMpanna sAdhuo to dUra raho, paraMtu kriyA vihIna, ane guNane nahi jANanArA evA paNa muni koI paNa vakhate virAdhavA yogya nathI." (91) "jevA tevA paNa veSadhArI munine joIne gRhastha punyanI 657thI gautama prabhunI 45 pU41 me.' (82.). 'munino veSa hanIya cha, zarIra vaMdanIya nathI, mATe puNyazAlI manuSya sAdhuveSane joIne teonI pUjA bhakti karavI joIe.' (93) 'kriyAvihInanI paNa jo pUjA karavAmAM Ave to zaramathI paNa vratane dhAraNa karI rAkhanAra paNa bane che, paraMtu suMdara kriyA karanAro hoya tathApi ja avajJA karavAmAM Ave to vratamAM manda AdaravALo thaI jAya che.' (94) je manuSya sAdhune joIne namaskAra karatA nathI teonuM dAna, dayA, kSamA bhane sAmAya (12) sarva gue| siddhi 72 naa2| yatA nathI... (85) 'bhATa haina liMgane dhAraNa karanAra sAdhuonI zuddha mana, vacana ane kAyAthI ArAdhanA karavI paraMtu teonI potAnA svArthano vighAta karanArI nindA to sarvathA nahi ja karavI. (96) "he rAjan ! tane koDha roga thayo tenuM spaSTa kAraNa jo koI paNa hoya to 45 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muninI virAdhanA che. mATe krodhe bharAyelA muninI paNa tuM virAdhanA kadApi karIza nahi.' (97) A pramANe 'zrI vRddha zatruMjaya mAhAtmyanA bIjA sargamAM zloko che. e zlokomAM kevala veSa mAtrane dhAraNa karanAro paNa mumukSu vaMdana karavA yogya che ane gautama svAminI mAphaka pUjA karavA yogya che, te kaI rIte ane kayA kAraNathI kahyuM che? uttaraH- ``vattesau sarvasauradhdhAni' ItyAdi zatruMjaya mAhAtmyanA bIjA sarganI aMdaranA zloko kAraNika vidhine AzrayIne athavA tIrtha prabhAvanAnI buddhithI karyA hoya ema saMbhave che, mATe kAMI doSa nathI. 2-33-79 atha vaTapallIyapaNDitapadmavijayagaNikRta praznAstatprativacAMsi ca yathApAkSikAdipratikramaNamadhye caityavandanAdArabhya kiM sUtraM yAvatpaJcendriyacchindanaM nivAryate? iti prazno'trottaram-pAkSikAdipratikramaNamadhye caityavandanAdArabhya "icchAmo aNusaTThi' yAvat paJcendriyacchindanaM nivAryamANaM paramparayA dRzyate paraM vyaktAkSarANi nopalabhyante // 2-34-80 // 1 antimasvAdhyAyaM yAvadityapi pAThaH pratyantare / '' praznakAra paMDita padmavijaya gaNi prazna:- pakhkhI vagere pratikramaNamAM caityavaMdanathI AraMbhIne kaMyA sUtra sudhI paMcendriya jIvanI chIMka nivArAya che? uttaraH- pakhkhI vagere pratikramaNamAM caityavaMdanathI AraMbhIne ``phacchAmo anusaddhiM'' sudhI arthAt cha Avazyaka sudhI paMcendriyanI chIMka nivAraNa karAtI paraMparAthI jovAya che, paraMtu tevA prakAranA spaSTa akSaro dekhAtA nathI. 2-34-80 (vartamAnamAM chellA duHkhakSaya-karmakSayanA kAyotsarga sudhI chIMka nivArAya che. ethI ja e kAyotsarga sudhImAM koIne chIMka Ave to kSudropadravanivAraNano kAyotsarga karAya che. paNa, A pAThanA AdhAre phacchAmo anusaa pachI chIMka Ave to kSudropadravanivAraNano kAyotsarga karavAnI jarU2 nathI.) tathA - pAkSikAdipratikramaNe kriyamANe chikka sadbhAve kutaH sthAnAtkiM sthAnaM yAvat punaH pratikramaNaM kriyate ? iti prazno'trottaram - pAkSikapratikramaNe pAkSikAticArAlocanAdarvAg yadi chikkA jAyate tadA satyavasare caityavandanAdi punaH kartavyamiti vRddhasampradAyaH // 2-35-81 / / prazna:- pakhkhI vagere pratikramaNa karatAM chIMka AvI hoya tyAre kyAMthI kyAM sudhI pharIthI pratikramaNa karAya che? uttaraH- pakhkhI pratikramaNa karatAM pakhkhI aticAranI AlocanA pahelAM jo chIMka Ave ane avasara hoya to caityavaMdanathI AraMbhIne pharIthI karavuM joIe, A pramANe vRddha saMpradAya che. 2-35-81 46 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-vandanakAvasare guro: 'pAdacintanaM kva vidheyam ? iti prazno'trottaram - vandanakAvasare mukhavastrikAyAM rajoharaNe vA yatra vandanakaM dadAti tatra gurupAdau cintayati / / 2-36-82 // 1. guruvAreti pADa: pratyattare / prazna:- vAMdaNAM detAM gurunA pAdanuM ciMtvana kyAM karavuM? uttaraH- vandananA avasare muhapatti athavA rajoharaNane viSe jyAM vaMdanaka apAya che tyAM gurucaraNonuM ciMtvana karAya che. 2-36-82 I tathA-''sattavirAhaNapAvaM asaMkhaguNiyaM tu ikkabhUyassa / bhUyassa ya saMkhaguNaM pAvaM ikkasa pANassa ||1|| beiMdiya teiMdiya cauriMdiya ceva taha ya paMciMdI | lakkhasahassaM taha sayaguNaM ca pAvaM muNeyavvaM ||2||" iti gAthAdvayaM kasmin granthe vidyate ? iti praznotro'ttaram - "sattavirAhaNapAvaM'' ityAdi gAthAdvayaM chUTakapatreSu likhitaM dRzyate paraM na kvApi granthe / / 2-37-83 / / praznaH- 'sattvanI virAdhanAnA pApa karatAM eka bhUtanI virAdhanAnuM pApa asaMkhyaguNuM che, ane bhUtanI virAdhanAnA pApa karatAM eka prANanI virAdhanAnuM pApa saMkhyAtaguNuM che, prANa zabdathI beIMdriya, teIMdriya ane caurindriya AvI zake che, jema jema IMdriyo vadhAre tema tema tenI virAdhanAnuM pApa vadhAre lAge che; eTale beIMdriyanI virAdhanAnuM pApa saMkhyAtaguNuM che, tenA karatAM teIMdriyanI virAdhanAnuM pApa lAkhagaNuM che, tenI apekSAe caturindriyanI virAdhanAnuM pApa hajAraguNuM che, ane tenI apekSAe paMcendriyanI virAdhanAnuM pApa soguNuM jANavuM.' (1-2) A be gAthA kayA graMthamAM che? uttara:- ``4 sattavirAjJaLapAvaM'' A be gAthA chuTA pAnAmAM lakhelI jovAya che, paraMtu koI graMthamAM dekhAtI nathI. 2-37-83 TippaNa-44. uttaradAtA AcAryamahArAja A gAthAonI pramANikatA mATe kazo abhiprAya ApatA nathI, ulaTuM mUlagraMthamAM nahi hovAnuM jaNAvI tenI pramANikatAmAM saMdeha ja jaNAve che. e uparathI sAbIta thAya che ke kadAca mUla graMthamAM na hoya tevI gAthAo vagere jo siddhAMta virUddha na hoya to judI vAta che, paNa te sivAya to te avazya apramANika ja che. A vastu dhyAnamAM letAM e spaSTa dekhAI Ave che ke---vartamAna tithicarcAmAM navina matio (sAgara pakSa)potAnA asatya matanI puSTimAM graMthamAM na hoya tevI gAthAo ane pAnAMo je kevala siddhAMtanA virodhavALAM che, te zAstrIya pUrAvA AdinA nAme khaDAM kare che te, ane tene ja malatAM siddhacakra tathA zAsana su(UM)dhAkara vagerenAM lakhANo juThThAM ane aprAmANikaja che. tathA-vandanakAvasare mukhavastrikA kutra mucyate ? iti prazno'trottaram - vandanakAvasare mukhavastrikA sAdhubhirvAmajAnuni mucyate / zrAvakaistu gurupAdayorvandanadAnAvasare jAnuni, anyathA tu bhUmau rajoharaNe veti / / 2-38-84 / / 47 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- gurumahArAjane vaMdana karatI veLAe muhapatti kyAM mUkavI? uttaraH- vaMdana karatI veLAe sAdhuoe DAbA DhIMcaNa upara muhapatti mUkavI, ane zrAvakoe gurumahArAjanA pAdAraviMdane vaMdana karatI veLAe DhIMcaNa upara, athavA bhUmi upara, ke caravalA upara mUkavI. 2-38-84 tathA-gurusannidhau pAzcAttyapratilekhanAkriyAM kurvANAH zrAddhyaH svAdhyAyamapavizya kurvanti UrdhvasthA vA? iti prazno'trottaram-gurusannidhau pAzcAttyapratilekhanAkriyAM kurvANA: zrAddhyaH UrdhvasthAH svAdhyAyaM vidadhati ||2-39-85 / / prazna:- gurunI pAse sAMjanI paDilehaNa kriyA karatI zrAvikAo sajhAya besIne kare ke ubhI rahIne kare? uttaraH- gurunI pAse sAMjanI paDilehaNa kriyA karatI zrAvikAo ubhI rahIne sakjhAya kare. ra-39-85 atha paNDitakAnharSigaNikRtapraznA-statprativacAMsi ca yathA zrAddhAnAM rAtrau jinAlaye ArAtrikottAraNaM yuktaM na vA? iti prazno'trottaramzrAddhAnAM jinAlaye rAtrAvArAtrikottAraNaM kAraNe sati yuktimat nAnyathA ||ra-40-86II. praznakAra paMDita kAntarSi gaNi prazna- zrAvakoe rAtrinA samaye jinamaMdiramAM Arati utAravI yogya che ke ayogya? uttaraH- zrAvakoe rAtrinA samaye jinamaMdiramAM kAraNa hoya to AratI utAravI yogya che, kAraNa vinA yogya nathI. 2-40-86 tathA-kAyotsargasthitajinapratimAnAM caraNAdiparidhApanaM yuktaM na vA? iti prazno'trottaram-jinapratimAnAM caraNAdiparidhApanaM tu sAmpratInavyavahAreNa na yuktiyuktaM pratibhAti ||2-41-87 / / prazna- kAusagga mudrAmAM rahelI jinapratimAonAM vastrAdivaDe caraNa Adi DhAMkavA yogya che ke nahi? uttara- vartamAnakAlIna vyavahArathI kAyotsargasthita jinapratimAonAM caraNAdi avayavo vastrAdi vaDe DhAMkavAM yuktiyukta jaNAtuM nathI. 2-41-87 tathA-pAkSikapratikramaNe sambuddhakSAmaNAdau kRte ''icchakArI suha pAkhI sukha tapa sarIra nirAbAdha sukha saMyamayAtrA niravahai chi'' ityAdi vacanaM kathanIyaM na vA? itiprazno'trottaram-pAkSikapratikramaNe sambuddhakSAmaNAdau kRteM ''icchakAri suha pAkhI'' ityAdi paThanamadhikaM saMbhAvyate sAmAcAryAdAvadarzanAt / / 2-42-88 / / 48 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- pakhi pratikamaNamAM sabuddha khAmaNAM Adi karatA Rri tu pAraDI sura3 ta ranarIra nirIvAgha ragurava saMyamayAtrA niraveda chi '' ItyAdi pATha kahevA ke nahi ? uttara- pakhi pratikramaNamAM sabuddha khAmaNAM Adi karatAM RAri suda pArakI'' ItyAdi kahevuM adhika lAge che, kemake sAmAcArI vageremAM evA pATho dekhAtA nathI. ra-4ra-88 atha paNDitavAnaragaNiziSya-paNDitaANandavijayagaNikRtapraznau tatvativava va yathAkrmbkeN takre vA prakSiptaM sacittaM jIrakamacittIbhavati na vA? yadi vA'cittIbhavatI tarhi ghaTikAdvayAdvA praharatrayAdvA rAtryatikramAdvA bhavati? iti prazno'trottaram-karambakAdau kSiptaM sacittajIrakaM prAsukaM na bhavatIti jJAtamasti IIra-4rU-82II. praznakAra paMDita vAnaragaNinA ziSya paMDita AnaMdavijaya gaNi prazna- karaMbAmAM athavA chAzamAM nAkheluM sacitta jIrU acitta thAya ke nahi? ane jo acitta thAya che to te be ghaDI pachI, traNa prahara vItyA pachI ke rAtri pasAra thayA pachI thAya? - uttara- karaMbA vageremAM nAMkheluM sacitta jIrUM acitta thatuM nathI, ema jANyuM che. 2-43-89 tathA-ikSukhaNDAni chinnaparvANi sacittAnyacittAni vA? ghaTikAdvayAtsacittaparihArigRhasthasyA'ttuM kalpante na vA? iti prazno'trottaram-ikSukhaNDAni chinnapahNyapi sacittAnIti jJAyante ||2-44-90 / / / - prazna - jenAM parvo-gAMTho chedI nAMkhI hoya evA zeraDInA TukaDA sacitta che ke acitta ane sacittanA tyAgavALA gRhasthane be ghaDI vItyA bAda te TukaDA khAvA kahyuM ke nahi? uttara- jenI gAMTho chedI hoya evA paNa zeraDInA TukaDA sacitta hoya ema jaNAya che. 2-44-90 __ atha paNDitakAhnajIgaNikRtapraznau tatprativacasI ca yathA. kazcitprAtaH sAmAyikaM gRhItvA ghaTikAmadhye pauSadhaM gRhNAti tasya kalpate na vA? iti prazno'trottaram-sAmAyikaM kRtvA'pUrite'pi sAmAyike yadi kazcitpauSadhaM gRhNAti tadA kalpate / / 2-45-91 / / praznakAra paMDita kAnajI gaNi A praznaH- koI eka prAtaHkAle sAmAyika grahaNa karIne ghaDInI aMdara pauSadha grahaNa kare to te grahaNa karI zake ke nahi? Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- sAmAyika karIne sAmAyikanA TAIma pUro thayA vinA paNa jo koI pauSadha grahaNa kare to te kalpI zake che. 2-45-91 tathA-mAlavIRSyAdInAM svAdhyAyo maNDalyAM kalpate na vA? iti prazno'trottaram-AgamoktayatInAM sAmpratInAcAryANAM bhaTTArakANAM ca svAdhyAyo maNDalyAM kalpate na tvanyeSAM vArttamAnikopAdhyAyAdInAmiti vRddhavAdaH ||ra-46-22ll prazna- mAlavI RSi vagerenI banAvelI sakjhAya mAMDalImAM kahevI kahyuM ke nahi? uttaraH- AgamamAM kahelA sAdhuonI, ane vartamAnakAlIna AcAryabhaTTArakonI sajhAya mAMDalImAM khapI zake che, paraMtu bIjA vartamAna kAlIna upAdhyAya vagerenI banAvelI sakjhAya kahevI kahyuM nahi. A pramANe vRddhavAda che. 2-46-92 - thopAdhyAyazrIsumativinaya ziSya . paNDitaguNavijayagaNikRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA- yadi kenApyanupayogAdinA sAdhunA sacittaM lavaNaM gRhItaM pazcAt jJAtaM tatra ko vidhiH? iti prazno'trottaram-atra sAdhustallavaNadhunikasya nivedayati AyuSman! tvayA jJAtvA'jJAtvA vA dattam? tadanu ajAnatA mayA dattaM paramatha yUyaM yathecchaM bhuGgdhvamityukte tat svayaM bhuGkte sAdharmikebhyo vA dadAti kAraNe sati / kAraNAbhAve tu pariSThApayatItyuktamAcArAGgadvitIyazrutaskandhe pinnddaissnnaa'dhyyntazodeza ||ra-47-1rUA. praznakAra upAdhyAya zrI sumativijaya gaNinA ziSya paMDita guNavijaya gaNi prazna- jo koI paNa sAdhue anupayogAdi kAraNathI sacitta mIThuM grahaNa karyuM hoya ane pachIthI jANavAmAM Ave to zuM karavuM? uttara- AvA avasare sAdhu te lavaNanA mAlikane jaNAve ke--he AyuSmanuM! tame sacitta mIThuM jANI joIne ApyuM che ke ajANapaNe ApyuM che? tyAra bAda jo mAlika ema kahe ke meM ajANapaNe ApyuM che, paraMtu tame tene IcchA pUrvaka vAparI zako cho. gRhastha A pramANe kahe tyAre kAraNa hoya to te vAparI zake che, athavA sAdharmika sAdhuone ApI zake che. kAraNa na hoya to paraThavI de. A pramANe AcArAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhanA pioSaNA adhyayananA dazamA udde zAmAM kahyuM che. ra-47-93 50 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippA-45. ''se bhikkhU0 siyA se paro abhihaTTa aMto paDiggahe bilaM vA loNaM ubmiyaM vA loNaM paribhAittA nIhaTu dalaijjA , tahappagAraM paDiggahaM parahatthaMsi * vA 2 aphAsuyaM no paDi0 se Ahacca paDiggAhie siyA taM ca nAidUragae jANijjA, se tamAyAe tattha gacchijjA 2 puvAmeva AloijjA-Au sotti vA ra imaM kiM te jANayA dinnaM uyAhu ajAyaNA ? se ya bhaNijjA - no khalu me jANayA dinnaM, ajANayA dinnaM, kAmaM khalu Auso ! iyANiM nisirAmi, taM bhuMjaha vA NaM taM parehiM samaNunnAyaM samaNusaTuM tao saMjayAmeva bhuMjijja vA pIijja vA, jaM ca no saMcAei bhottae vA pAyae vA sAhammiyA tattha basaMti saMbhoiA samaNunnA aparihAriyA aidUragayA, tesiM aNuppayAvvaM siyA, no jattha sAhammiyA bahupariyAvannaM kIrai taheva kAyavvaM siyA, evaM khalu0 / / '' (mAyA, sU0 58-2-1-1-10-pR. u54/2.) bhAvArtha:- gRhastha vAparavA mATe kahyuM hoya to prAsuka athavA kAraNavazAt aprAsuka evuM paNa lavaNa vagere vApare ane jo pote vAparI zakavA samartha na hoya to te vastu sAdharmika vagerene ApI zake che, ItyAdi AcArAMga vRttimAM kahyuM che." .: tathA-ye manaHpravIcArAH suMrAstairmanaHpariNAme kRte tadarthaM tAstAdRzyo devyo manasaiva kathaM praguNIbhavanti? tAsAM tadavabodhe kiM jJAnamasti? iti, UrdhvamavadheH zrute stokaviSayatvaprarUpaNAditi prazno'trottaram-AnatakalpAdisthairmana:pravIcArakairdevairmanaHpariNAme kRte saudharmezAnadevyo'pi tadarthamuccAvacAni manAMsi saMpradhArayantyastiSThanti paraM tA devAnAM manaHpariNAmaM kathaM jAnanti? upariSTAdavadheralpatvAditi, atra yathA divyAnubhAvataH zukrapudgalAstAsAM zarIre rUpAditayA pariNamanti tathA tvaritameva tAsAmaGgasphuraNAdinA tadabhilASajJAnamapi bhavatIti jJAyate // 2-48-94|| praznaH- je devo manathI maithuna sevanArA che, te devo. manathI bhoganI IcchA kare tyAre devIo temanI IcchAne saMtoSavA mATe manathI ja kevI rIte taiyAra thaI jAya che? devIone te devatAonI bhogecchA jANavAnuM jJAna che? zAstramAM to avadhijJAnano viSaya upara alpa kahelo che. uttara:- Anata, prANata, AraNa ane azruta devalokanA devo jeo mana mAtrathI *bhoga sevanArA che, teone jyAre bhogano mAnasika pariNAma thAya tyAre tene saMtoSavA mATe saudharma, IzAna devalokanI devIo paNa aneka prakAranA saMkalpa-vikalpa karatI thakI tatpara rahe che. ahIM ema zaMkA thAya ke te devIo devanA manapariNAmane kevI rIte jANI zake che? kAraNa ke avadhijJAnano viSaya upara thoDo che.' uttaramAM-jevI rIte divya prabhAvathI vIryanA pulo devIonA zarIramAM rUpa vagere rUpe pariNAma pAme che, tevIja rIte ekadama devIone aMga phuraNAdi hetuthI te devonI IcchAnuM jJAna paNa thAya che, ema jaNAya che. 2-48-94 51 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TippaNa-46. devIonAM upapAta bIjA devalAka sudhI hoya che ane AThamA sudhI jaI zake che. tamAM bIjA devaloka sudhInA devo kAyAthI viSaya saMvanArA hoya che, trIjA ane cAthA devalokanA deva devIonA zarIra avayavonA sparzamAtrathI vijaya janya sukhane prApta karanArA hoya che, pAMcamA ane chaThThA svarganA devA devInA rUpa joIna kAmajanya sukhane anubhave che. sAtamA ane AThamA devalokanA devA devInA gIta ane hAsya vagerenA tathA bhUSaNa AdinA zabdo sAMbhaLIne kAmajanya sukhane anubhave che, navamAM dazamA agIAramA ane bAramA devalokanA devo bhoganI IcchAthI jyAre devIone manamAM ciMtave che tyAre potAnA sthAnamAM rahelI devIo devonI IcchAne anukUla aneka prakAranA saMkalpa karatI saMbhoga mATe taiyAra thAya che. ane tevA svarUpamAM rahelI te devIone manathI ja saMkalpa karIne te devo viSaya sukhano AsvAda kare che. uparanA nava raiveyaka ane pAMca attara, devo maithuna sevAthI rahita hoya che. kAraNa ke teo puruSavedano udaya manda hovAthI manathI paNa devIonI IcchA karatA nathI. TippaNa-47. saudharmAdi kalpanA deva devIone uparanA viSayanuM avadhijJAna potAnA vimAnanI dhajA sudhInuM hoya che. tathA-upadhAnamAlAropaNayoH kiM phalamuddizya kartavyatA? yatra ca sA'bhihitA tadapi zAstraM vyaktyA prasAdyamiti prazno'trottaram-atropadhAnavahanaM zrutArAdhananimittaM, mAlAropaNaM tu tapasa udyApanArthaM zrImahAnizIthAdizAstra uktamasti T/ra-42-26l. prazna- upadhAna ane mAlAropaNa kayA phalane uddezIne karavA yogya che? je zAstramAM upadhAna ane mALAropaNa karavAnuM kahyuM hoya, te zAstranuM nAma paNa jaNAvavA kRpA karazo. uttara- ahIM upadhAnanuM vahana jJAnanI ArAdhanA mATe che, ane mAlAropaNa tapanA ujamaNA mATe che, A pramANe zrI mahAnizIthAdi zAstramAM kahyuM che. 2-49-95 tathA-sthApanAH kiyati pradeze Urdhvamadhastiryak ca dUre sthApitAH kriyAzuddhihetavo bhavanti? iti prazno'trottaram- atrocaM mastakAt pAdayoradhastAt tiryag draSTumazakye sthAne sthApitAH sthApanAH kriyAzuddhinimittaM na bhavantIti vRddhavAdaH / yattUparitanabhUmyAdau sthApitAsu tAsvadhastanabhUmyAdau kvApi kriyAyAH kriyamANatvaM tatkAraNikamiti jJeyam ||2-50-96 / / prazna- upara, nIce ane tIrchA keTalI dUra sthApanA sthApI hoya to kriyA zuddhinA kAraNabhUta thaI zake? uttara- A viSayamAM jANavuM ke--mAthAthI upara, pagathI nIce ane tIrNo dRSTipathamAM na Ave evA sthAnamAM sthApelI sthApanA kriyAzuddhinA kAraNabhUta thatI nathI, A pramANe vRddha puruSonuM kahevuM che. je koI vakhate uparanA mALamAM sthApanA sthApI hoya ane nIcalA mALamAM koI kriyA karatA jaNAya che te kAraNika samajavuM. 2-57-96 para Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha paNDitahAparSigaNikRta-praznAstaThAtivacAMsi ca yathAcaturdazapUrvavido yadA''hArakaM zarIraM kRtvA mahAvidehAdau preSayanti tadA'ntarAlasthA jIvapradezAH kimAhAriNo'nAhAriNo vA? yadyAhAriNa: kimaudArikazarIragRhItAhArAhAriNo'thavA''hArakazarIragRhItAhArAhAriNo vA? iti prazno'trottaram-kRtAhArakazarIrANAM caturdazapUrvavidAmantarAlasthajIvapradezAnAmAhAritvAdyAzritya te AhAriNa eva na tvanAhAriNaH; tatrApi ye AtmapradezA yadaudArikazarIrasambaddhAste tadaudArikazarIragRhItAn pudgalAnAhArayanti, ye tvAhArakasaMbaddhAste tadagRhItAniti jJAyate / yataH-''avicalAnaSTau pradezAna vihAya sarve AtmapradezA uttaptabhAjanodakavadvartamAnAssanti'' iti siddhAntavacanAdantarAlavarttitvamapi niyataM nAsti teSAm, parAvRtteH saMbhavAt ; tena kadAcidaudArikazarIrasaMbaddhatvaM kadAcidAhArakazarIrasaMbaddhatvaM ca bhavati, na tvekAntena ye'ntarAlavartinaste'ntarAlavarttina eva bhavanti / kiJca, ye yadA'ntarAlavartinaste'pyaudArikAdikAyayogitayA svAvagADhapudgalAnAhArayantIti saMbhAvyate, vigrahagatyAdi vinA jIvasyAnAhAritvaniSedhAditi // 2-51-97|| praznakAra paMDita hAparSi gaNi prazna:- jyAre cauda pUrvadhara munio AhAraka zarIra karI te AhAraka zarIrane mahAvideha vageremAM mokale che tyAre audArika ane AhAraka zarIranI vacamAM rahelA jIvapradezo AhArI che ke aNAhArI? ja vacamAM rahelA te jIvapradezo AhArI che to zuM dArika zarIrathI grahaNa karAyela AhAra vaDe AhArI che ke AhAraka zarIrathI grahaNa karAyela AhAra vaDe AhArI che? - uttara- karyuM che AhAraka zarIra jemaNe evA cauda pUrvadhArIonA audArika ane AhAraka zarIranI vacamAM rahelA jIvapradezo AhArI ja che, paraMtu aNAhArI nathI. vizeSa e ke jyAre je Atmapradezo audArika zarIranA saMbaMdhavALA hoya tyAre te AMtmapradezo AMdArika zarIrathI grahaNa karAela AhAra pudgalono AhAra kare che, ane je AhAraka zarIranA saMbaMdhavALA che te AhAraka zarIra vaDe grahaNa karAela AhAra pugalono AhAra kare che. kAraNa ke--nAbhisthAna pAse gostanAkAre rahelA ATha avicala jIvapradezo choDIne saghaLA Atmapradezo tapta bhAjanamAM rahela pANInI jema udvartamAna-ukALo letA eTale ke uparathI nIce jatA nIcethI upara jatA hoya che, ataH eva cala che, evuM zAstra vacana hovAthI teonuM aMtarAlavartitva paNa niyata nathI, kemake parAvartana-pheraphAra thayA kare che. tethI karIne koI vakhate vacamAM rahelA jIvapradezo audArika zarIranA saMbaMdhavALA hoya ane koI vakhate AhAraka zarIranA saMbaMdhavALA paNa hoya che, paraMtu je pradezo 53 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtarAlavartI che te Atmapradezo ekAMte aMtarAlavartI ja hoya ema nathI. vaLI je Atmapradezo jyAre aMtarAlavarti che tyAre te pradezo paNa audArika Adi kAyayogI hovAthI svAvagADha (audArikAdi zarIrastha AtmapradezanI avagAhanAne avagAhIne rahelA) pudgalono AhAra kare che, ema saMbhAvanA thAya che. kemake vigraha gati Adi vinA aNAhArIpaNuM niSedhyuM che, arthAt anAhArIpaNuM vigrahagati vageremAM lAbhI zake che. 2-51-97 tathA-siddhajIvAnAM karacaraNapAdAGgulInAsAdyavayavAkAraH saMbhAvyate na vA? iti prazno'trottaram - siddhajIvAnAM karacaraNAdyAkAraH saMbhAvyate, yataH 'aruviNo jIvaghaNA' ityatra ghanAzca zuSirapUraNato nicitapradezatayeti zrIzAntisUrivacanena zarIrAntarvarttizuSirapUraNameva dRzyate, na tvavayavAnAM baahyaantrpuurnnmiti| tathA zrIharibhadrasUri zrImalayagiripramukhairapi zuSirapUraNamevoktamastIti ||2-12-18] '' praznaH- siddhanA jIvone hAtha, paga, AMgalI, nAsikA vagere avayavonA AkAranI saMbhAvanA thaI zake ke nahi? uttaraH- siddha jIvone hAtha, paga vagere avayavonA AkAranI saMbhAvanA thaI zake che. kemake avio nIvaghaLA, ahIM ghana zabda je paDyo che teno artha zarIranI aMdaranA polANano bhAga pUrAvAthI pradezonI je saghanatA te thAya che, AvuM zrI zAMtisUri mahArAjanuM vacana hovAthI zarIranI aMdaranA polANavALA bhAgonuM ja pUraNa dekhAya che, parantu avayavonA bAhya ane AMtara bhArgonuM pUraNa jaNAtuM nathI. A ja pramANe zrI haribhadrasUrijI ane zrI malayagirijI pramukha munisiMhoe paNa polANa bhAgonuM ja pUraNa kahyuM che. 2-52-98 tathA-mahAnizIthe nAgilena yAni sAMdhudUSaNAni karSitAni, tathA dUSaNadarzanAcca te muktAstat mArgAnuyAyi na vA ? iti prazno'trottaram - zrImahAnizIthoktanAgilena te sAdhvAbhAsA ajJAnavarttino dUSaNadarzanAttyaktAstat mArgAnuyAyi eva, asAdhukuguruparihAro hi mArga eveti // 2-53-99 / / praznaH- zrI mahAnizIthasUtramAM nAgile sAdhunAM je dUSaNo kADhyAM, ane te dUSaNonA darzanathI te sAdhuone choDI dIdhA te kArya mArgane anusaranAruM kharuM ke nahi? uttaraH- zrI mahAnizItha sUtramAM kahela nAgile prabhunI AjJA viruddha cAlanArA te kusAdhuono teonAM dUSaNo jovAthI tyAga karyo, te mArganeM anusaranAruM ja che. kAraNa ke asAdhu evA kuguruono tyAga karavo e mArga ja che. 2-53-99 54 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-brahmadattacakriNA svalpAdevAyuSaH kathaM digvijayaH kRtaH? iti prazno'trottaram-brahmadattasya svalpena kAlena digvijayo divyAnubhAvAd, anyadapi tasya bhUyo divyAnubhAvasAdhyamabhUditi saMbhAvyata iti / / 2-54-100 / / prazna- brahmadatta cakrIe potAnA alpa AyuSyathI digvijaya kevI rIte karyo? uttaraH- brahmadatta cakravartIe divya prabhAvathI Ayu alpa hovA chatAM digvijaya karyo che. divya prabhAva sAdhya bIjuM paNa tenuM ghaNuM kArya thayuM hatuM ema saMbhAvanA thAya che. ra-54-100 tathA-strIratnaM lohapuruSaM spRzati tadA sa galati tatkatham? iti prazno'trottaram-strIratnasparzAllohapuruSagalanamutkRSTAtizayitakAmavikArajanitaprabaloSNatAvizeSAditi // 2-55-101 / / prazna- strI ratna (cakravartInA 14 ratnomAMnuM eka ratna) loDhAnA banAvelA puruSane jyAre sparza kare che tyAre lohapuruSa gaLI jAya che te kevI rIte? uttara- strI ratnanA sparzathI je lohapuruSanuM pIgaLI javuM thAya che, te tenA atyanta utkRSTa kAmavikArathI utpanna thaela prabala uSNatA vizeSathI thAya che. 2-55-101 tathA-ekAkAzapradezasyotkarSato dharmAdharmAstikAyasambandhisaptapradezasparzanoktA tatra vidisthitapradezaMsparzanA kathaM noktA? iti prazno'trottaramekasyAkAzapradezasya dharmAdharmAstikAyasatkaidiksthaiH pradezaireva sparzanA na tu vidisthitaiH; ayaM cA'rthaH samapramANaizcaturasrAdibhirdigvidiksthApitaiH subodha pati ||ra-1-102A. prazna - eka AkAza pradezane utkarSathI dharmAstikAya, adharmAstikAya saMbaMdhi 7 pradezanI sparzanA-kahI che, tyAM vidizAmAM rahela pradezanI sparzanA kema kahI nathI? uttara- eka AkAza pradezane dizAmAM rahelA dharmAstikAya, adharmAstikAya saMbaMdhi 7 pradezanI ja sparzanA thaI zake che, paraMtu vidizAmAM rahelA pradezonI sparzanA thaI zakatI nathI. A artha samapramANavALA dizA ane vidizAmAM sthApelA caturasAdi pradezothI sArI rIte samajI zakAya ja che. ra-pa6-102 tathA-tIrthaGkarANAM caturdazasahasrAdikA sAdhusaGkhyoktA, caturdazapUrvyAdayaH kiM tatsaGkhyAmadhye gaNyante yadi vA te bhinnAH? iti prazno'trottaram"gaNaharakevalimaNaohipubviveuvivAiNaM saMkhaM / muNisaMkhAe sohia neyA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmannamuNisaMkhA ||1 / / egUNavIsalakkhA taha bAsII havaMti sahassAiM / igavannA ahiyAiM sAmannamuNINa savvaggaM'' ||2|| tathA-''aTThAvIsaM lakkhA aDayAlIsaM ca taha sahassAiM / sabvesi pi jiNANaM jaINa mANaM viNiddiSTuM ||1|| iti vacanayoranusAreNa yathoktasaGkhyAmadhye gaNyante caturdazapUrvyAdaya iti sNbhaavyte| tathA-'paJcAzItisahasrANi lakSaM sArdhazatAni SaT / parivAre'bhavan sarve munayastrijagadguroH'' ||1 / / etadanusAreNa ca zrIRSabhadevasya caturazItisahasrasaGkhyAto bhinnA eva te iti / yataH sAmAnyasAdhuvizeSasAdhusaGkhyAmilanena yathoktasaGkhyA saMbhAvanayA pUryamANAstIti, tattvaM tu sarvavidvedyamiti / / 2-57-103 / / prazna- tIrthakaronI je cauda hajAra Adi sAdhuonI saMkhyA kahelI che, te saMkhyAmAM ja cauda pUrvadhArI vagerenI saMkhyA gaNAya, ke bhinna gaNAya? uttara:- "2 / 4 / 52, valI, mana:paryavajJAnI, adhizAnI, yApUrvI, vaiThiya labdhivALA ane vAdIonI saMkhyAne muni saMkhyAmAMthI bAda karIne sAmAnya muninI saMkhyA jANavI (1). 1982051 ATalI sAmAnya munionI saravALe saMkhyA che." (2) tathA "sarva neizvaronA sAdhumArnu prbhaa9|2848000 cha." (1). mAthe vacanone anusarIne caudapUrvI AdinI saMkhyA gAthAmAM kahela saMkhyAnI aMdara gaNAya che, ema saMbhAvanA thAya che. vaLI "traNa jagatanA guru zrI RSabhadeva svAmInA parivAramAM 185652 sarva munio hatA" (1) A vacananA anusAra RSabhadeva svAmInA cauda pUrvadhArI vagerenI saMkhyA, 84000nI saMkhyAthI judI ja che. kAraNa ke sAmAnya sAdhu ane vizeSa sAdhuonI saMkhyA meLavavAthI upara kahelI saMkhyA 18pa650 pUrI thaI zake che. A viSayamAM tattva kevalI jANe. 2-57-103 tathA-cakrI vaikriyaM rUpaM kRtvA striyaM bhunakti tatra saMtAnaM syAnna vA? iti prazno'trottaram-cakriNo vaikriyazarIreNa saMtAnotpattirna saMbhAvyate kintvaudArikeNaiva, ''kevalaM te vaikriyazarIrAntargatA iti na garbhAdhAnahetavaH'' iti prjnyaapnaavRttivcnaat| yA ca zilAdityAdInAM sUryAderutpattiH zrUyate tatrApi samAdhAnaM kRtamasti / taccedam-''vaikriyebhyaH surAGgebhyo garbho yadyapi nodbhavet / tadAnItaudArikAGgadhAtuyogAttu saMbhavI'' ||1|| ityAdi mallavAdiprabandhe / / 2-58-104 / / . prazna- cakravartI kriya rU5 karIne arthAt vaikriya zarIrathI strIne bhogave che tyAM saMtAna thAya ke nahi? Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- cakravartinA vaikriya zarIrathI saMtAnanI utpatti thaI zake nahi, paraMtu audArika zarIrathI ja thaI zake che, kemake--"mAtra te pudgalo vaikriya zarIrane AzrayIne rahelA che, mATe te vIryapudgalo garbhAdhAnamAM kAraNabhUta thatA nathI", AvuM prajJApanA sUtranI TIkAmAM kahyuM che. ane je zilAditya vagerenI utpatti sUryAdi devathI saMbhaLAya che, tyAM paNa A ja samAdhAna kareluM che. te A pramANe-- -'yadyapi devanA vaikriya avayavothI garbhanI utpatti thatI nathI, paraMtu tenA vaDe lAvavAmAM Avela audArika aMganI dhAtunA yogathI garbhanI utpatti saMbhavI zake che." (1) khA prabhAege bhattavAhi prabandhamAM hyuM che. 2-58-104 / / iti sakalasUriMpurandaraparamagurutapAgacchAdhirAjabhaTTArakazrI 5 zrIhIravijayaMsUriprasAdIkRtapraznottarasamuccaye tacchiSyapaNDitakIrtivijayagaNisamuccite dvitIyaH prakAzaH / / iti zrIsakalasUripurandaraparamagurutapogacchagaganadinamaNi- paramapUjyaAcAryapravara-siddhAntamahodadhi-zAsanaprabhAvaka-zrImad vijayapremasUri sAmrAjye tatpaTTaprabhAkara-pravacanaprabhAvaka-prauDhagItArtha-AgamaprajJa-sUripravarapUjya gurudeva zrImadvijayajambUsUrikarANAmantevAsi munizrIcidAnanda vijayena saTippaNakAnuvAdite praznottara - samuccaye dvitIyaH prakAzaH samAptaH / 57 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / tRtIyaH prakAzaH / / atha punarmahopAdhyAya zrIkalyANavijayagaNikRtapraznAstatprativacAMsi ca yathAzrAddhavidhau caturdazaniyamAdhikAre sacittavikRtivarjaM yanmukhe kSipyate tatsarvaM dravyaMmiti bhaNanAdanAhAratriphalAdi mukhe kSiptaM dravyamadhye gaNyate na vA ? iti prazno'trottaram-triphalAdyanAhAravastu dravyamadhye gaNyate na vA ? tatraivaM pratibhAti yadanAhAravastu prAyo dravyamadhye gaNyate, yadi ca pratyAkhyAnAvasare tadagaNanameva vivakSitaM tadA na gaNyate'pi / yathA sacittavikRtyordravyamadhye granthe'gaNane'bhihite'pi saMprati bahavo janAH prAyastayordravyamadhye gaNanAM kurvvANA upalabhyanta iti / / 3-1-105 / / praznakAra mahopAdhyAya zrI kalyANavijaya gaNi praznaH- zrAddhavidhimAM 14 niyamanA adhikAramAM sacitta ane vigaI sivAya je mukhamAM naMkhAya che, te saghaLuM dravya tarIke kaheluM che, to aNAhArI triphalA vagere mukhamAM nAkhavAmAM Ave to te dravyanI aMdara gaNAya ke nahi? uttaraH- triphalA vagere vastu dravyamAM gaNAya ke nahi? te viSayamAM ema lAge che ke--aNAhArI vastu prAyaH dravyanI aMdara gaNAya che, ane jo paccakhANanA samaye aNAhArI vastune gaNatarImAM nahi gaNavAnI vivakSA rAkhI hoya to na paNa gaNAya, jema graMthanI aMdara sacitta ane vigaInI dravyamAM gaNanA na karavAnuM kahyuM hovA chatAM paNa hAla ghaNA manuSyo prAyaH sacitta ane vigaInI dravyamAM gaNanA karatA dekhAya che. 3-1-105 tathA-granthisahitapratyAkhyAne tanmocane'nAhAro mukhe kSiptaH zudhyati na vA? iti prazno'trottaram granthisahitapratyAkhyAne mukte'pi kAraNe'nAhAravastugrahaNaM kalpata iti jJAyate // 3-2-106 / / praznaH- gaMThasI paccakhkhANa hoya tyAre, ane te pAryuM hoya tyAre aNAhArI vastu mukhamAM nAkhavI sujhe ke nahi? uttaraH- gaMThasI paccakhkhANa pAryuM hoya tyAre paNa kAraNa hoya to aNAhArI vastu grahaNa karavI kalpe che, ema jaNAya che. 3-2-106 tathA-Urdhvarathikazabdo'styuttarAdhyayanabRhadvRttiprathamapatre sa kasya vAcakaH ? iti prazno'trottaram - UrdhvarathikazabdamAzritya siddhAntaviSamapadaparyAyAntargatottarAdhyayanaviSamapadaparyAye dramakavAcakatvamuktamasti / / 3-3-107 / / prazna:- uttarAdhyayana sUtranI bRhat TIjhamA pahelA pAne "Urdhvarathika" zabda che te kayA arthano vAcaka che? 58 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- siddhAntanA viSama padanA paryAyonI aMtargata uttarAdhyayananA viSama padanA paryAyamAM ``dhvaraci'' zabdano 'bhikSuka' artha kahyo che. 3-3-107 tathA-SaNmAsAtikramasaMbhave paryuSaNAyA arvAgupasthApanA bhavati na vA ? iti, tadanantaramapi vijayadazamyA arvAk parato vA ? iti prazno'trottaram - SaNmAsAtikrama-saMbhave paryuSaNAyA vijayadazamyAzcArvAgapyupasthApanA kriyate, anyathA tu vinayavazasyA: pazcAveva IIZ-4-108|| praznaH- dIkSA lIdhA pachI cha mahinAnuM ullaMghana thaI jatuM hoya to paryuSaNAsaMvatsarI pahelAM vaDI dIkSA thAya ke nahi? saMvatsarI bAda paNa Aso suda dazamanI pahelAM thAya ke pachI thAya ? uttaraH- jo cha mahInA pasAra thaI javAno saMbhava hoya to saMvatsarI ane vijayAdazamInI pahelAM paNa vaDI dIkSA karAya che. te sivAya to vijayA dazamI pachI ja vaDI dIkSA karAya. 3-4-108 = tathA - pUrNimA'mAvasyayorvRddhau pUrvamaudayikI tithirArAdhyatvena vyavahriyamANA''sIt, kenaciduktaM zrItAtapAdAH pUrvatanImArAdhyatvena prasAdayanti tatkim ? iti prazno'trottaram - pUrNimA'mAvAsyayorvRddhau audayikyeva tithirArAdhyatvena vijJeyA ||3-6-106|| prazna:- pUrNimA ane amAsanI vRddhi hauya tyAre pahelAM audiyakI-eTale bIjI pUnama ane bIjI amAsa ArAdhavA yogya cAlatI hatI. have koI ema kahe che ke Apa pUjya. pahelI pUnama ane pahelI amAsane ArAdhavA yogya jaNAvo cho to A saMbaMdhamAM zuM che? uttaraH- pUnama, amAsanI vRddhi thAya tyAre bIjI pUnama amAsa ja ArAdhavA yogya 4jANavI. 3-5-109 TippaNa-48. zrI hIrapraznano A praznottara sApha sApha sAbIta kare che ke laukika paMcAMgomAM AvatI tithinI kSaya vRddhi ArAdhanAmAM paNa te ja pramANe mAnya rakhAtI hatI ane tenI ArAdhanA anya koI paNa tithinI kSaya vRddhi karyA vinA kSaye pUrvA niyama anusAra pUrva athavA uttara divase vyavasthita karAtI hatI. ahIM jo pUnama amAsanI vRddhie terasanI vRddhi mAnI levAnI sAmAcArI hota to praznakArane kaI pUnama amAsa ArAdhavI evo prazna ja uThata nahi, temaja uttaramAM AcArya bIjI ja pUnama amAsane ArAdhavAnuM jaNAvata nahi. ahi 'auyikI' zabdathI jeo evI kalpanA kare che ke AcArya pahelI pUnama vagerene pUnama mAnI ja nathI, ane tethI temanuM tAtparya te2sa vagerenI vRddhi karavAnuM che, teonI A kalpanA taddana juhI che. zAstrakAre je audiyikI zabda vAparyo che te to tithino samApti sUcaka udaya je divase hoya te ja divasa ArAdhanAmAM levAno che, sivAya nahi, e tapAgaccha 59 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAcArInuM pradhAna tattva sUcavavA mATeja vAparelo che. nahi ke vRddha tithinA prathama avayavAdine ulaTAvI devA mATe. A vastu upara bArIka vicAra karI jotAM niSpakSa vicArako spaSTa samajI zakaze ke 'pUnama amAsa AdinI kSayavRddhie tarasa vagerenI kSayavRddhi karavAnI paraMparA che' ema jeo kahe che. te taddana asatya che. ane tenA AdhAre bhAdaravA suda pAMcamanI kSayavRddhie khuda saMvatsarI tithinuM paNa jeo hamaNAM hamaNAM navuM parAvartana kare-karAve che, teo kevala zAstra tathA sAmAcArI ane suvizuddha paraMparAnuM bhayaMkara khUnaja kare che. bhavabhIrU AtmA evA khoTA mArgathI haju bace, emaja ApaNe IcchIe. tathA-anyadarzaninAM dharmmAnuSThAnamanumodanIyaM na vA ? iti prazno'trottaramanyadarzaninAmapi yanmArgAnusAri dharmmakRtyaM tacchAstrAnusAreNAnumodanArhaM jJAyata kRti IIrU-6-110 praznaH- anya darzanIonA dharmAnuSThAna anumodavA yogya che ke nahi? uttaraH- anya darzanIonAM paNa dharmakRtyo je mArgane anusaranArAM hoya te zAstrane anusarIne anumodavA yogya jaNAya che. 3-6-110 tathA-upasthApanAkaraNAnantaraM kiyatsu yogadineSvavaziSTeSu satsu mAndyAdihetunA yadi SaNmAsyatikrAmati, tadA punaH pravrajyAyogodvahanapUrvakamupasthApanA kriyate tatra pravrajyA gacchanAyakenAnyena vA pradeyA ? iti prazno'trottaram - pravrajyA gacchanAyakena vidheyA / / 3-7-111 // * praznaH- upasthApanA=vaDI dIkSA karyA pachI te sAdhune yoganA keTalAka divaso bAkI rahyA hoya ane bImArI AdinA kAraNe 6 mahInA pasAra thaI jAya tyAre pharIthI dIkSAnA yogoddahana karAvavA pUrvaka vaDI dIkSA karAya che te saMbaMdhamAM dIkSA gacchanAyake ke bIjAe ApavI joIe? uttaraH- gacchanAyake dIkSA ApavI joIe. 3-7-111 tathA-zrIAcAryAdInAM vAcanAdAnamaGgopAGgavAcanAnantaraM chedagranthaprakIrNakAdisaMbandhi aGgavidyAprakIrNakaM yAvatkenAnukrameNa bhavati ? iti prazno'trottaram - zrIAcAryAdInAM vAcanAkramamAzritya kiJcidvAcanAsatkacchUTakapatra 'sthavidhinA athavA sAmAcAryantargatayogavidhyanusAreNa ca kriyamANamastIti bodhyam / / 3-8-112 / / 1 "trAduddharitaM tu sAmAcAryantagatayogavidhyanusArAcca kriyamANamastIti bodhyam" iti pAThaH pratyantare / praznaH- zrI AcAryAdi sAdhuone vAcanA dAna, aMga, upAMganI vAcanA bAda cheda graMtha ane payajJA vagere saMbaMdhi yAvat aMgavidyApayajJA sudhInuM kayA anukramathI thAya che? uttaraH- zrI AcAryAdinA vAcanAkramane AzrayIne keTaluMka vAcanA saMbaMdhi chUTA pAnAmAM rahelI vidhi vaDe, athavA sAmAcA2InI aMdara rahelI yogavidhine anusarIne karAya che, ema jANavuM. 3-8-112 60 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-zrIbhagavatyanusAreNa karNikAvRtti-vIracaritrAdyanusAreNa ca jamAleH kiyanto bhavAH ? iti prazno'trottaram - bhagavatIsUtra - karNikAvRtti - vIracaritrAdyanusAreNa namATe: padmaza mavA jJAyanse ||rU-6-11|| praznaH- zrI bhagavatIsUtra, karNikAvRtti, vIracaritra AdinA anusAre jamAlinA keTalA bhavo che? uttaraH- zrI bhagavatIsUtra, karNikAvRtti, vIracaritra Adine anusAre jamAlinA 15 bhavo jaNAya che. 3-9-113 .. tathA-''vaNNagaMdhovamehiM ca ' ' iti zlokavyAkhyAne zrAddhadinakRtye protapuSpaiH pUjanAkSarANi vartante, tatra zAlikAH pAThaM parAvRttya bhinnArthaM kurvate, khAdyAstu manyanta eva na, tadviSaye yadyanyAnyapyakSarANi bhavanti tadA tAni prasAdyAni iti prazno'trottaram-protapuSpaiH pUjanAkSarANi sAMprataM zrAddhadinakRtyasatkAni jJAtAni santi ||rU-10-114|| praznaH- vaNAMdhovame,i va A zlokanI TIkAmAM zrAddhadina kRtyanI aMdara parovelAM phulothI pUjA karAya evA akSaro che, temAM zAliko pAThanuM parAvartana karIne bhinna artha kare che, kharatara vagere to mAnatA ja nathI. A viSayamAM jo bIjA paNa akSaro hoya to te jaNAvavA kRpA karazo? uttaraH- parovelAM puSpothI pUjA karavAnA akSaro zrAddhadina kRtya saMbaMdhI che, ema hAla jANyuM che. 3-10-114 TippaNa-49. ''vannAdhovamerdi haiM, puSparlRi pavadi ya / nALApayAravaEhiM, puSnA pUrva viyavaUo'' ||6rU|| bhAvArtha:- vividha pUjA racanAmAM catura mANasa sadRrNa ane sadgandhavALA tathA prota, grathita Adi bhedavALA aneka prakAranA baMdhavALA puSpothI pujA kare. tathA-mahAhiMsAvattvenAzvinacaitradinAni siddhAntavAcanAdiSvasvAdhyAyadinAnIti kRtvA tyajyante, tadvadIdadinamapi tena hetunA kathaM na tyajyate ? kecicca matinastaddinaM tyajanti, AtmanAM kA maryAdA ? iti prazno'trottaramMIdadinA'svAdhyAyaviSaye 'vRddhAnAcaraNameva nimittamavasIyate // 3-11-115 / / 1 ``vRddhAvarameva'' kRti pAda: pratyantare. / praznaH- jema mahA hiMsAvALA hovAthI siddhAntonI vAcanA vageremAM Aso ane caitra mAsanA divaso asajjhAyanA divaso mAnIne tajAya che tema Idano divasa paNa mahA hiMsAvALo hovAthI siddhAntonI vAcanA vageremAM asajjhAyanAM mAnIne kayA kAraNathI varjAto nathI? keTalAka matavALAo te divasane=idanA divasane varje che. ApaNI kaI maryAdA che? 61 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- IdanA divasanI asajhAyanA viSayamAM vRddha puruSonuM AcaraNa ja nimittarUpa jaNAya che. 3-11-115 TippaNa-50. arthAt vRddha puruSoe IdanA divasane asajhAya tarIke gaNyo nathI, mATe ApaNe tapAgacchIo asajhAya tarIke gaNatA nathI. A noMdha karyA pachI enI prAmANikatAne pUravAra karanAra pATha amone kevI rIte malyo tenI vigata nIce pramANe che--- uparanA uttaramAM mudrita pratamAM vRddhAvaUTmeva'' pATha che, paNa enA saMzodhana mATe bIjI hastalikhIta prato amoe je sAthe tapAsI hatI te paikI atranA devazAnA pADAnA prAcIna jJAnabhaMDAranI hastalikhita pratamAM - ''vRddhAnAvaraNameva'' pATha che, te mudritanA uparyukta pATha karatAM vadhAre sAro zuddha lAge che. mudrita pratanAM evAM koIka sthaLa sudhAravA yogya jaNAyAM che. A pustakamAM mULagraMtha tevA zuddhapAThovALo ja ApavAmAM Avyo che. tenAM tarapha vAMcakonuM dhyAna kheMcIe chIe. atha punaH paNDitajagamAlagaNikRta-praznAstatprativacAMsi ca yathA rAtrau ye sukhabhakSikAM bhakSayanti teSAM sAndhyaprAbhAtikapratikrAntiH zuddhimatI anyathA vA? iti prazno'trottaram-''avihikayA varamakayaM ussuyavayaNaM kahaMti gIyatthA / pAyacchittaM jamhA akae guruaM kae lahuaM'' ||1|| iti pratikramaNahetugarbhagAthAnusAreNa pratikramaNakaraNameva sundaraM pratibhAti / / 3-12-116 / / praznakAra paMDita zrI jagamAlabhaMNi prazna- jeo rAtanA samaye sukhaDInuM bhakSaNa kare che temanuM sAMjanuM ane savAranuM pratikramaNa zuddha kahevAya ke azuddha? . uttaraH- "avidhithI karavA karatAM nahi karavuM sAruM che, A vacanane gItArtho utsutra vacana kahe che. kAraNa ke nahi karavAmAM moTuM prAyazcitta Ave che, ane karavAmAM nAnuM prAyazcitta Ave che." (1) A pratikramaNa garbhahetunI gAthAnA - anusAre pratikramaNa karavuM e ja suMdara lAge che. 3-1ra-116 tathA-rAtrau bhuktimatAM prAtarnamaskArasahitAyupoSaNapramukhapratyAkhyAnaM zudhyati na vA? iti prazno'trottaram-pratyAkhyAnaM zudhyati, paraM bhrAjate neti // 3-13-117 / / prazna- rAtribhojana karanArAone prAtaHkAle navakArasIthI mAMDIne upavAsa sudhInuM paccakhkhANa karavuM sujhe ke nahi? uttaraH- paccakhANa zobhe-sujhe che kharuM, paraMtu prAtaHkAle paccakhANa karanAra rAtribhojana kare e teone zobhatuM nathI. 3-13-117 tathA-caturmAsakamadhye sAdhUnAM nagarapravezanirgame pAdapramArjanaM bhavati na vA? iti prazno'trottaram-rajo'vaguNDanasadbhAve sati vidhIyate nAnyathA / / 3-14-118 / / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna - cAturmAsamAM sAdhuone nagarapravezaveLAe ane nirgamaveLAe pAda pramArjana thAya ke nahi? uttara:- rajathI paga lapAyA hoya to pramArjana thAya, te sivAya nahi. 3-14-118 tathA-tapAgaNavarttivAcaMyamavRndaM vinA'nyatra cAritrazraddhAnaM kriyate na vA? iti prazno'trottaram-tapAgaNAdanyatra cAritraM na zraddhIyata ityekAnto nAsti Il3-11-112II . prazna- tapAgaNamAM rahela sAdhusamUha vinA bIjA gacchanA sAdhuonA cAritranuM zraddhAna karAya ke nahi? - tapAgaNa sivAya anya gacchomAM rahela cAritrIonA cAritranuM zraddhAna na karAya evo ekAnta nathI. 3-15-119 tathA-yathA vanaspatyAdiSu jIvA ekAvatAriNaH zAstre uktAstathA matAntarIyavRndamadhye'pi kazcidbhavati na vA? iti prazno'trottaram-atra ekAntena niSedha jJAto nAsti //rU-16-120|| - prazna- jema zAstramAM vanaspati vagerenA jIvo ekAvatArI kahyA che, tema anyadarzanIonI aMdara paNa koI ekAvatArI hoya ke nahi? uttaraH- A viSayamAM e kAnta niSedha jAmyo nathI. 3-16-120 tathA-kathaJcitkAraNe yogodvahanaM vinA kalpasUtravAcanasyAnujJA na vA? iti prazno'trottaram-atra kAraNe tadvAcanaM kaizcit kriyamANamasti, akSarANi tu nopatrakhyatte rU.17-121| prazna- kAraNavazAt kalpasUtranA yogodahana karyA vinA kalpasUtra vAMcavAnI anujJA che ke nahi? uttara - A viSayamAM kAraNa hoya to keTalAko kalpasUtranuM vAMcana kare che, paNa zAstranA akSaro maLatA nathI. 3-17-121 ___ tathA-kArmikabhuktimatAM madhye vasan zuddhagrAhI sAdhurbhavati na vA? iti prazno'trottaram-kAraNe sati kArmikabhojyapi yadi sAdhurbhavati tarhi tadbhuktimanmadhye vasataH zuddhagrAhiNaH sAdhutve kA zaGkA? kAraNA'bhAve tu dvayorapi sAdhutve vicAra vAsti //j-18-122TI, prazna- AdhAkarmI=sAdhune mATe kareluM bhojana karanArAonI madhyamAM rahetA hoya chatAM pote zuddha AhAra-pANI grahaNa karato hoya to te sAdhu hoI zake ke nahi? uttaraH- kAraNa hoya to AdhAkarmI bhojana karanAra paNa jo sAdhu hoI zake che Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to AdhAkarmI bhojana karanAranI madhyamAM vasavA chatAM zuddha bhikSA grahaNa karanAranI sAdhutA mATe zaMkAne sthAna ja kyAM che? kAraNa na hoya to AdhAkarmI bhojana karanAra ane tenI madhyamAM vasatA zuddhagrAhI sAdhu e baMnenA sAdhupaNAmAM vicAra ja ubho rahelo che. 3-18-122 tathA-dezaviratimantareNa ye pratikrAntiM kurvanti zrAddhAsteSAM pratikrAntiH phalavatI na vA? iti prazno'trottaram-sA phalavatIti vijJAyate, zrAddhakulotpannatvenoccArAbhAve'pi dezaviratipariNAmasadbhAvAt sAmAyikoccArasya viratirUpatvAd mAvizuddheti ll3-12-12rU II prazna- dezaviratizrAvakanAM vrato grahaNa karyA sivAya je zrAvako pratikramaNa kare che, teonuM pratikramaNa saphaLa che ke niSphaLa? uttaraH- vrato uccaryA na hoya to paNa zrAvaka kulamAM utpanna thayela hovAthI dezaviratinA pariNAma hoya che, sAmAyikano uccAra viratirUpa hoya che ane bhAvanI vizuddhi che, mATe temanuM pratikramaNa saphaLa che, ema jaNAya che. 3-19-123 tathA-nimbukarasabhAvito'jamakastadbhAvitaM vizvabheSajaM ca dvividhAhAre kalpate na vA? iti prazno'trottaram-nimbukarasabhAvito'jamakastadbhAvitaM vizvabheSajaM ca dvividhAhAre AcAmle ca na kalpata iti / / 3-20-124 / / prazna - lIMbunA rasanI bhAvanA dIdhela ajamo ane suMTha duvihAramAM kahyuM ke nahi? uttara - lIMbunA rasanI bhAvanA dIdhela ajamo ane suMTha duvihAranA paccakhANamAM ane AyaMbilamAM kahyuM nahi. 3-20-124 * , tathA-zvetasaindhavA'cittatAyAM akSarANi kutra santi ? iti prazno'trottaramzvetasaindhavAcittatAyA akSarANi zrAddhavidhau vartante ||3-21-125 / / prazna:- dhoLuM saindhava acitta che, evA akSaro kyAM che ? uttaraH- dhonuM saidhava acitta che evA akSaro zrAddhavidhimAM che. 3-21-125 tathA-tailAdimAnanenA''dezapradAnaM zudhyati na vA? iti prazno'trottaramtailAdimAnanena pratikramaNAdyAdezapradAnaM na suvihitAcaritaM, param kvApi kvApi tadabhAve jinabhavanAdinirvAhA'saMbhavena nivArayitumazakyamiti / / 3-22-126 / / prazna:- tela vagerenI bolI bolIne Adeza Apavo sUjhe ke nahi? uttara:- tela vagerenI bolI bolIne pratikramaNAdisUtrono Adeza Apavo e suvihitoe Acarela nathI, paraMtu koI koI sthaLe tenA abhAve jinamaMdira vagereno nirvAha thato nahi hovAthI bolInuM nivAraNa karavuM azakya che. 3-22-126 64 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-maNDalIbahiHsthagItArthamilane vyAkhyAnakaraNe gRhasthavargakSAmaNakavidhau ca ko vidhiH?, atha vRddho maNDalIbahiHstha sameti tadA laghunA paTTikamocanA'bhyutthAnAdi vidheyaM na vA? iti, maNDalIbahiHsthapArthe zrAddhazrAddhIbhirupadhAnAdyanuSThAna vidheyaM na vA? iti spaSTatayA prasAdyamiti prazno'trottaramamaNDalIbahiHsthena vyAkhyAnaM na vidheyamanyavyAkhyAtRsadbhAve, vandanotthAnAdivyAvahArastu tasyApi vidheya eva / kiJca, anyeSAmabhAve sa zrAddhazrAddhInAmupadhAnAdikriyAM varathati Il3-23-1ra7ll prazna:- mAMDalI bahAranA gItArtha maLe tyAre vyAkhyAna karavAmAM ane gRhasthavarge khAmaNAM karavAnI vidhimAM zo vidhi che? mAMDalI bahArano koI vRddha yati Ave tyAre laghu-nAnA sAdhue pATa mUkavI, sAme javuM vagere karavuM ke nahi? tathA mAMDalI bahAra rahelA yatinI pAse zrAvaka zrAvikAoe upadhAna vagere anuSThAna karavuM ke nahi? A vastune spaSTatAe jaNAvavA maherabAnI karazo? uttara- anya vyAkhyAtAnA sadbhAve mAMDalI bahAranAe vyAkhyAna karavuM na joIe. vaMdana, abhyatthAna vagere vyavahAra to teno paNa karavo joIe. vaLI anya sAdhuonA abhAve mAMDalI bahAra rahela yati zrAvaka zrAvikAone upadhAna Adi kriyA karAvI zake. 3-23-127 tathA-varNAntaraprAptaM kasellakanIraM prAsukaM bhavati na vA? iti prazno'trottaramvarNAntaraprApta kasellakanIraM prAsukam, param AtmavRddhairanAcIrNamiti jJeyam //rU-24-128 prazna- anya varNane pAmeluM kaselIyAnuM pANI prAsuka thAya ke nahi? uttara- anya varNane pAmeluM kaselIyAnuM pANI prAsuka che, paraMtu ApaNA vRddhothI te grahaNa karavuM anAcIrNa che ema jANavuM. 3-24-128 atha paNDitaAnandasAgaragaNikRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA caityAlaye caityavandanakaraNamIryApathikIpratikramaNapurassaramevA'nyathApi vA? iti prazno'trottaram-caityAlaye IryApathikIpurassaraM caityavandanakaraNaviSaye ekAnto nAstati jJAyate ||rU25-1ra1// paMDita zrI AnaMdasAgara gaNi prazna- jinamaMdiramAM caityavaMdana IriyAvahI paDikkamavA pUrvaka ja karavuM ke IriyAvahI paDikkamyA vinA karAya? uttara- jinamaMdiramAM IriyAvahI paDikkamavA pUrvaka caityavaMdana karavAnA viSayamAM ekAnta nathI, ema jaNAya che. 3-25-129 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-namaskArasahitapratyAkhyAnaM rAtripratyAkhyAnamadhye pRthag vA ? tena pratyAkhyAnena zrAddhaH pauruSIM yAvatsthitastasya pauruSyA lAbho, dvighaTikasatko vA? iti prazno'trottaram -namaskArasahitapratyAkhyAnaM dinamadhye AyAti, na tu rAtrimadhye / tathA tatpratyAkhyAnaM vidhAya pauruSIM yAvadanupayogena sthIyateM tadA na tAmAya, upayogapUrva tu jAmAyeti IIZ-26-130 / / praznaH- navakArasInuM paccakhkhANa rAtri paccakhkhANanI aMdara gaNAya ke bhinna? navakArasInuM paccakhkhANa karIne koI zrAvaka porasInA paccakhkhANa sudhI rahyo hoya to tene porasInA paccakhkhANano lAbha thAya ke navakArasInA paccakhkhANano ? uttaraH- navakArasInuM paccakhkhANa divasanA paccakhkhANanI aMdara gaNAya che paraMtu rAtrinA paccakhkhANanI aMdara nahi. vaLI jo navakA2sInuM paccakhkhANa karIne porasI sudhI upayoga vinA rahe to lAbha mATe na thAya, paraMtu upayoga pUrvaka rahe to lAbha mATe thAya che. 3-26-130 tathA - triSaSTizalAkApuruSA gArhasthye'STamAditapaH kAritvena viratimanso 'nyathA vA ? iti prazno'trottaram - triSaSTizalAkApuruSA gArhasthye viratimanto na zrUyante, aSTamAditapovidhAnaM tu sAMsArikakAryArthaM, na tu nirjarArtham / / 3-27-131 // praznaH- tresaTha zalAkA puruSo gRhasthapaNAmAM aThThama vagereno tapa karanAra hovAthI viratimaMta kahevAya ke aviratimaMta? uttaraH- tresaTha zalAkA puruSo gRhasthapaNAmAM viratimaMta hoya, ema sAMbhaLavAmAM nathI. teo je akramAdi tapa kare che te sAMsArika kArya mATe kare che, nirjarA mATe nahi. 3-27-131 tathA-yugapatkRtasAmAyikayorubhayormadhye ekena saMpUrNaM satpAritam, dvitIyena pauruSIM yAvatsthitam, dvayorlAbhe sAmyaM vizeSo vA ? iti prazno'trottaram - kRtasAmAyikasya zrAddhasya ghaTikAdvayasyopariSTAtsAmAyikapAlanamupayoge sati lAbhAya, anupayoge tvaticArAyeti jJAtamasti / / 3-28-132 / / praznaH- be mahAnubhAvoe sAthe sAmAyika lIdhuM hoya, temAMthI eka mahAnubhAve samaya pUro thatAM pAryu, ane bIjo porasI sudhI rahyo to te baMnene lAbha thavAmAM samAnatA ke vizeSatA? uttaraH- karyuM che sAmAyika jeNe evA zrAvakane be ghaDI upara upayoga pUrvaka sAmAyikanuM pAlana karavAmAM Ave to lAbha mATe che, paraMtu jo upayoga na hoya ane TAIma adhika thaI jAya to aticArane mATe che ema jANyuM che. 3-28-132 66 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '' tathA-zrAddhAnAM pauruSyAdipratyAkhyAnaM caturvidhAhArameva bhavatyanyathApi vA ? iti prazno'trottaram - "nisiporisipurimegAsaNAI saDDANa duticauhA " iti bhASyavacanAt dvividhAMhAraM trividhAhAraM caturvidhAhAraM vA kartuM kalpata iti IIZ-26-1ZZIL praznaH- zrAvakone porasI vagere paccakhkhANa covihAre ja hoya? ke tivihAra duvihAra paNa hoya? uttaraH- ``nisipairisipurimeza sArUM saTTAna yutiSapA'1 'zrAvakone rAtrinuM paccakhkhANa, porasI, purimaThTha, ane ekAsaNuM vagere vihAre, tivihAre, ane covihA2 ka2vuM kalpa che." 3-29-133. TippaNa-51. ``cauhAhAraM tu namo, rattipi muNINa sesa tiha cauhA nisi porisi purimegA-saNAiM saDDhANa du-ti-cauhA / " (paccakhkhANa bhASya, gA0 12) bhAvArtha:- 'munione navakArazI ane sAMjanuM paccakhkhANa covihAra hoya che, bAkInAM paccakhkhANo tivihAra tathA covihAra hoya che. zrAvakone rAtrI tathA porasI, purimaDha, ekAsaNAdi paccakhkhANo duvihAra, tivihAra, tathA covihAra karavA kalpa che.' A zAstrapAThathI samajI zakAze ke je sAdhu zrAvako samayocita navakArasI covihAra porasI tivihAra Adi paccakkhANo kare karAve che te zAstra viruddha nathI, paraMtu jeo A zAstravidhine jANyA vinA 'navuM' kahIne niMde che, te kharekhara zAstrathI viruddha ja che. atha punaH paNDitakAnharSigaNikRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA zrImahAvIrasya vandanArthaM svavimAnena candrasUryau samAgatau stastatra tArakavimAnAnAmantarAlasyAlpatvena mahatostayorvimAnayorAgamanaM kathaM saMgacchate ? iti prazno'trottaram-yathA tayoH svavimAnenAgamanamAzcarye'ntarbhavati tathA tArakavimA - nAntarAlapravezo'pIti saMbhAvyate / / 3-30-134 // praznakAra paMDita kAntarSigaNi praznaH- caMdra ane sUrya potAnA mUla vimAnathI zrImahAvI2 pa2mAtmAne vaMdana karavA mATe AvelA che, temAM tArAonA vimAnanuM paraspara aMtara alpa hovAthI moTA pramANavALA te candra-sUryanA vimAnonuM Agamana kema saMgata thAya? uttaraH- jema caMdra-sUryanuM mUla vimAne Agamana AzcaryamAM antarbhUta thAya che, tema tArAonA vimAnonI vacamAM praveza paNa AzcaryamAM antarbhUta hoya ema saMbhAvanA thAya che. 3-30-134 67 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA- - tIrthakRtAM kalyANakeSu saudharmendrAdayo nandIzvaradvIpavartiratikaraparvateSu vimAnasaMkocaM vidhAyA'trA''yAnti tadA sthiratArakANAM madhye tAni kathaM nirgacchantyantarasyAlpatvAt ? iti prazno'trottaram - "tArassa ya tArassa ya jaMbuddIvammi aMtaraM guruaM'' ityAdi jambUdvIpe yathA tArakANAmuktamasti tathAnyatrAntarAlamAnasyAzravaNAnna kApyAzaGketi / / 3-31-135 // praznaH- tIrthaMkaronA kalyANakomAM saudharmaIndrAdi devo jyAre naMdIzvara dvIpamAM rahelA ratikara parvatomAM vimAnano saMkoca karIne ahIM Ave che, tyAre aMtara alpa hovAthI sthira tArAonI vacamAMthI te vimAno kevI rIte nIkaLI zake che? uttara:- 52 `tArassa ya tArassa ya jaMbuddIvaMmi aMtaraM guruaM' ityAhi bha jaMbudvIpane AzrayIne tArAonuM aMtara kahyuM che, tema anyatra aMtaranuM pramANa kahyuM satyaM nathI, bhATe he pA bhatanI khAzaM nahi 42vI. 3-31-1.35. TippA- 52. "tArassa ya tArassa ya jaMbuddIvaMmi aMtaraM guruaM / * bArasa joaNasahasA, donni sayA ceva bAyAlA // 49 // chAvaTThA do a sayA, jahannameaM tu hoi vAghAe / nivvAghAe gurulahu, do gAua dhaNusayA paMca // 50 // ( saMgrahaNI vRtti, pR0 25/2) bhAvArtha-'jaMbudrIpamAM rahelA tArA vimAnonuM vyAghAtane AzrayIne paraspara utkRSTa AMtaruM 12242 yojana ane jaghanya AMtaruM 256 yojana che, paraMtu vyAghAta vinAnuM jadhanya ane utkRSTa AMtaruM 2 gAu ane 500 dhanuSya che.' tathA-kRtacaturthapratyAkhyAnasya zrAddhasya pAraNake uttarapAraNake ca dvividhAhAra-pratyAkhyAnaM kalpate na vA ? iti prazno'trottaram -paramparayA trividhAhArapratyAkhyAnaM kriyamANaM dRzyate ||3-32-136 // praznaH- cothabhakta-upavAsanuM paccakkhANa karanAra zrAvakane pAraNe ane uttarapAraNe duvihAranuM paccakkhANa ka2vuM kalpe ke nahi?. uttaraH- paraMparAthI tivihAranuM paccakkhANa karAtuM jovAya che. 3-32-136 tathA - zrIbhagavatIsUtrasya dazamazatakasyaikAdazoddezake devAnAmAyuSAM sthitisthAnAni varSasahastradazakAdArabhya samayavRddhyA trayastriMzatsAgaropamaparyantAnyuktAni santi, tatra sarveSu sthAneSu devA labhyante na vA ? iti prazno'trottaram - sarveSu sthAneSu vartanta iti niyamo jJAto nAsti || 3-33-137 // praznaH- zrIbhagavatIjI sUtranA 10mA zatakanA 11mA uddezAmAM devatAonAM AyuSyanAM sthitisthAnako dazahajAra varSathI AraMbhIne eka eka samaya adhikaiM ema tetrIsa sAgaropama sudhInAM sthitisthAnako kahyAM che. te saghaLAM sthitisthAnakomAM devo lAbha ke nahi? 68 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- sarva sthitisthAnomAM devo hoya evo niyama jANyo nathI. 3-33-137 tathA-digambaramatotpattimUlaM sahasramallastasya guruH kiMnAmA? iti prazno 'trottaram-'"kRSNAcArya: ityAvazyakavRttau tadadhikAre uktamasti / / 3-34-138|| prazna- digaMbaramatanI utpattinuM mULa kAraNa sahastramala che, tenA gurunuM nAma zuM? uttaraH- AvazyakanI TIkAmAM tenA adhikAramAM "kRSNAcArya" evuM nAma ApyuM che. 3-34-138 tathA-zrIAdinAthasya samavasaraNe yadi tatkAlavartimanuSyazarIrapramANaiH zarIrairdevA AyAnti sma tarhi tArAmaNDalamadhye zarIrAnusArato mahatAM tadvimAnAnAM pravezaH kathaM saGgacchate? tArakAntarANAmalpatvAditi prazno'trottaram-nandIzvare vimAnasaMkocaM vidhAya tiryag jambUdvIpe samAgacchatAM devAnAmantarAle taarkaannaammAvItrA vALAzaThThA rU-rU-132II prazna:- zrI AdinAtha prabhunA samavasaraNamAM jo te kAlanA manuSyonA zarIra pramANa zarIrathI devo AvyA, tyAre zarIrane anusarIne moTAM evAM te devonAM vimAnono tAro maMDalanI vacce praveza kevI rIte saMgata thaI zake? kAraNa ke tArAonuM paraspara aMtara alpa che. uttara- nandIzvara dvIpamAM vimAnano saMkoca karIne tiTjha jaMbUdvIpamAM AvatA devone vacamAM tArAono abhAva hovAthI zaMkAne sthAna nathI. 3-35-139 tathA-zrAddhAnAM dvAdazavatoccAre kanyAlIkAdidiramaNavrate kRte sati svakanyAviSaye kApi yatnA'sti na vA? iti prazno'trottaram-yatanA vidyate, yata:-''dakkhiNNAiavisae'' iti taduccAre sAmAcAryAdAvuktamastIti l/rU-rU-140 || prazna- zrAvakone 12 vrata uccaratAM kanyAlIkAdi juduM nahi bolavuM vagere viramaNa vrata grahaNa karyuM hoya tyAre potAnI kanyAnA viSayamAM koI paNa jAtanI jayaNA hoya ke nahi? uttara - jayaNA hoI zake che, kAraNake 'viUTIMvisaU'' e pramANe vrata uccaratI vakhate sAmAcArI vageremAM dAkSiNyAdikano viSaya hoya tyAM jayaNA rAkhavAnuM kahela che. 3-36 -140 tathA-divA caturdazaniyamagrahaNe sati maithunasya dUragamanasya ca prayojanAbhAvAnniSedhe kRte rAtrau tayormutkalIkaraNaM kalpate na vA? iti prshno'trottrmutpata kRti jJAtiti rU-rU7-141II Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna:- divasanA cauda niyama grahaNa karatI vakhate kAraNa nahi hovAthI maithuna ane dUra javAno niSedha karyo hoya to rAtrinA samaye te. maithuna ane dUragamanane mokaLAM karavA kahyuM ke nahi ? uttara:- kalpI zake che ema jANyuM che. 3-37-141 tathA-"desiyarAiyapakkhiyacAummAse taheva varise ya / ikkikke tinni gamA nAyavvA paMcaseesu'' ||1|| iti kAyotsarganiyuktisatkacaturnavatitamagAthAyAH ko'rthaH? iti prazno'trottaram-kAyotsarganiyukticaturnavatitamagAthArtho hAribhadryAM vRttau yathA-'desiya'tti daivasike pratikramaNe divasena nirvRttaM daivasikam , 'rAiya'tti rAtrike, 'pakkhiya'tti pAkSike, 'cAummAsiya' tti cAturmAsike, taheva variseyatti tathaiva vArSike ca, varSeNa nirvRttaM vArSikaM, sAMvatsarikamiti bhAvanA | ekaikasmin pratikramaNe daivasikAdau trayo gamA jJAtavyAH / paJcasveteSu daivasikAdiSa kathaM trayo gamAH? sAmAyikaM kRtvA kAyotsargakaraNam, sAmAyikaM kRtvA pratikramaNam, sAmAyikameva kRtvA punaH kAyotsargakaraNam ; iha yasmAdivasAditIrthaM divasapradhAnaM ca tasmAdevasikamAdAviti gAthArthaH ||3-38-142 / / prazna:- "siyarapaviravIvIDaHse taideva varase ya | viveve titri nAma nIcaThThA paMvase su'' |1|| A pramANenI kAyotsarga niryuktinI 94nI gAthAno zo artha che? uttara- kAyotsarga niryuktinI 94mI gAthAno artha hAribhadrI Avazyaka TIkAmAM A pramANe che. siya'tti divasanA pApanI AlocanA mATe karAtuM devasika, rAtrinA pApanI AlocanA mATe karAtuM rAI, pakSa saMbaMdhi-15 divasanA pApanI AlocanA mATe karAtuM pakhI, cAra mahinAnA pApanI AlocanA mATe karAtuM comAsI, ane eka varSanA pApanI AlocanA mATe karAtuM saMvatsarI ema pAMca pratikramaNa che. te dareka pratikramaNamAM traNa gamo jANavA. A pAMca devasika vagere pratikramaNamAM traNa gamo kevI rIte hoya che? to jaNAve che ke--1-sAmAyikakaremi bhaMte sUtra karIne kAusagga (zayanAsanAdino) karavo, 2-karemi bhaMte karIne pratikramaNa-sAdhune uddezIne pagAmasajhAya ane zrAvakane mATe vaMdittA sUtra kahevuM, 3 pharIthI karemi bhaMte karIne kAusagga (be logassa vagereno) karavo, ema traNa gama samajavA. ahIM eTaluM vizeSa samajavuM ke tIrthanI sthApanA divase thayelI che, tema ja divasa pradhAna che, mATe zarUAtamAM devasika pratikramaNa kahyuM che. 3-38-142 atha punaH paNDitanagarSigaNikRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA yatraiko bAdaraparyAptastatra tannizrayA'saGkhyAtA aparyAptA bhavantItyatrAjJaiva pramANaM yuktirvA ? iti prazno'trottaram-atrAjJaiva pramANam, yuktistu dRSTA nAstIti 13-35-14rUI. 70 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznakAra paMDita nagarSi gaNi praznaH- jyAM eka bAdara paryApta jIva hoya tyAM tenI nizrAe asaMkhyAtA apAryAptA hoya che, ema zAstramAM kyuM che, temAM AjJA ja pramANa che ke yukti? uttaraH- A viSayamAM AjJA ja pramANa che, paraMtu koI yukti joI nathI. 3-39-143 tathA - saMpUrNo dharmmAstikAyo dravyamucyate skandho vA ? iti prazno'trottaram - saMpUrNo dharmAstikAyo dravyamucyate kutracitskandho'pyupacArAt, nAtra kimapi vAparuM jJAyate ||rU-40-144|| praznaH- saMpUrNa dharmAstikAya dravya kahevAya ke skaMdha kahevAya? uttaraH- saMpUrNa dharmAstikAya dravya kahevAya che. koIka sthaLe upacArathI saMdha paNa kahevAya che, emAM kAMI paNa bAdhaka jaNAtuM nathI. 3-40-144 tathA - paramANorvarNAdiparAvarto jAyate na vA ? iti prazno'trottaram-jAyata kRti jJeyam IIrU-41-146 prazna:- paramANunA rUpa vagerenuM parAvartana thAya ke nahi? uttaraH- paramANunA rUpa vagerenuM parAvartana thAya che, ema jANavuM. 3-41-145 tathA - gautamasvAmI gocaracaryAmekAkyeva gatavAn ? athavA sasaGghATakaH ? iti prazno'trottaram - prAya ekAkyeva bhagavatyAdyAgame zrUyate prmaagmvihaaritvenopitAnucitavicAro na yuntimAn IIZ-42-146 / / praznaH- zrI gautama svAmI bhagavAna gocarI levA ekalA gayA hatA ke saMghATaka sahita? uttaraH- prAyaH ekAkI ja gayA hatA ema bhagavatI Adi AgamamAM saMbhaLAya che, paraMtu teozrI. pagamavihArI hovAthI, ucita anucitano vicAra karavo yogya nathI, arthAt ekalA javuM e ucita hatuM ke anucita hatuM e vicAra karavo yuktiyukta nathI. 3-42-146 TippaNa-53. ''gAma-vavArino chaILA, saMnahAvala-maLa-mohinALI-voTsa-sa nava-muvI BE II'' (jItakalpa cUrNi, pR0 2) bhAvArtha:-'zAstramAM pAMca prakAranA vyavahAra kahelA che. Agama, zruta, AjJA, * dhAraNA ane jIta. temAM Agama vyavahArInA cha bheda che. 1-kevalajJAnI. 2mana:paryavajJAnI, 3-avadhijJAnI, 4-caudapUrvI, 5-dazapUrvI ane 6-navapUrvI. Agama vyavahArIo atIndriya jJAnI hovAthI tene zAstra baMdhanakAraka nathI. 71 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-graiveyakAdiSu jalaM nAstIti tatratyA devAH kathaM jinapUjAM kurvanti? iti prazno'trottaram-atra jalavadvanaspatirapi nAstIti teSAM devAnAM prAyo gamanAgamanAdiprayogAbhAvAt pUjopaskArA'bhAvAcca dravyato jinapUjAkaraNaM na saMmavatIti vIdhyam //rU-43-147nI prazna:- raiveyakAdi devalokamAM pANI nathI, to tyAM rahelA devo jinapUjA kevI rIte kare che? uttara - raiveyaka vageremAM pANInI jema vanaspati paNa nathI. eTale pUjAnI sAmagrI nahi hovAthI, tema ja te devone gamanAgamanAdi prayojanano abhAva hovAthI dravyathI jinapUjA saMbhavatI nathI, ema jANavuM. 3-43-147. tathA-sUkSmabAdarA nigodA: paryAptA aparyAptAzca , ekasminnigode'nantA jIvAH, atra nigodaH kaH? jIvAzca ke? iti vyaktyA prasAdyamiti prazno'trottaramnigodazabdenaikaM zarIraM vanaspatirUpaM sAdhAraNamanantajIvajanitamucyate, tatra cAnantA jIvAstiSThanti, ata evAnantakAyikA jIvAH sAdhAraNA ucyante / / 3-44-148|| prazna:- sUkSma ane bAdara nigoda paryAptA ane aparyApta ema be bhede che. eka nigodamAM anaMtA jIvo che. ahIM nigoda eTale zuM? ane temAM jIvo keTalA che? e spaSTa rIte jaNAvavA kapA karazo? uttara- nigoda zabdathI anaMta jIvothI utpanna thaeluM vanaspati rUpa eka sAdhAraNa-sAmAnya-anaMtajIvo vacce eka zarIra che. te eka zarIramAM anaMtA jIvo rahelA che. A kAraNathI ja anaMtakAyika jIvo sAdhAraNa kahevAya che. 3-44-148 tathA-yadA caturdazyAM kalpo vAcyate, amAvAsyAdivRddhau vA'mAvAsyAyAM pratipadi vA kalpo vAcyate tadA SaSThatapaH kva vidheyam ? iti prazno'trottaramSaSThatapovidhAne dinanaiyatyaM nAstIti yathAruci tadvidhIyatAmiti ko'trAgrahaH? prazna- jyAre caturdazIne divase, athavA amAvAsyA Adi tithinI vRddhi hoya tyAre amAsa ke paDavAnA divase kalpanuM vAMcana thAya, tyAre chaThTha tapa kyAre karavo? uttara- chaThTha tapa karavAmAM divasanuM naiyatya nathI=koI divasano nizcaya nathI. yathAruci karI levo, emAM Agraha zo? 3-45-149 TippaNa-54. paMcAMgamAM paryuSaNAnA ATha divasomAM jyAre amAsa Adi eka tithino kSaya Ave tyAre paryuSaNA aThThAIdhara agIyArase Ave che, ema thatAM kalpavAMcana praznamAM jaNAvyA mujaba caudaze Ave che. jyAre amAsa Adi eka tithinI vRddhi Ave tyAre aThThAIdhara terase bese che, ane kalpavAMcana bIjI amAsa Adine roja thAya che. A prazna zuM sAbIta kare che ? e ja ke paMcAMgamAM amAsa Adi koI paNa 7ra. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tithinI kSaya vRddhi Ave che, ane te ja pramANe AvelI hoya tene te ja pramANe zrI tapAgacchanI sAmAcArI mAnya rAkhe che, paNa tene badale anyAnya tithinI kSaya ke vRddhi kalpIne udaya tithionI parAvRtti karavAmAM AvatI nathI. tyAre "Aje keTalAke pUnama amAsa Adi tithinI kSaya vRddhie terasa AdinI kSaya vRddhi kare che, ane kahe che ke--jainomAM tithinI kSaya vRddhi manAya ja nahi, evI paraMparA che, Ama kahIne teo bhAdaravA suda pAMcamanI kSayavRddhie trIja agara cothanI kSaya vRddhi kalpIne vArSika parvanI paNa parAvRtti karavAnI pahela kare che, ane joDIyAM parvo sAthe ja rAkhavAM joIe evI dalIla kare che, te zuM badhuMye khoTuM che ?" bezaka, e badhuMye khoTuM ja che, teno purAvo ApaNane upalA praznottaramAMthI paNa spaSTa malI ja rahe che. jainAcAryoe jyAre e pharamAna karyuM che ke-jaina paMcAMgo viccheda pAmyAM che,_ tithi vagere laukika paMcAMgo mAnIne ja karavAnAM che, tyAre paMcAMgomAM AvelI tithinI kSaya vRddhine nahi mAnavI ane tene badale kalpita tithionI kSaya vRddhi mAnavAno haThAgraha sevavo, emAM to amone sAdI samajano paNa abhAva ja dekhAya che. bIjuM zrI tapagaccha sAmAcArIno niyama udayatithi ArAdhavAno che. koI tithino kSaya Ave to pUrvatithine divase ja tenI ArAdhanA karavI, ane vRddhi Ave to bIje divase ja ArAdhanA karavI, A suvizuddha paraMparA che. tene kalyANaka tithiomAM to e pramANe ja mAnavI ane bAra parvIomAM tema nahi mAnavI, e paNa amone to sAcI paraMparA viSayaka temanuM kevala ajJAnapaNuM batAvanAruM dIse che. trIjuM, joDIyAM parvonA nAme yadi (saMvatsarInI) cothe, caturdazI Adi parvo pheravI zakAtAM hoya to uttaradAtA AcArya upalA praznanA uttaramAM "Agraha na rAkhavAno anurodha karata ja nahi. kemake emAM caudaza amAsa sAthe rahI zakatA nathI ja e dekhItI vAta che. A viSe vadhu sAbIti mATe juo A ja graMthanA . cothaprakAzamAM praznottara 27 (saLaMga praznottara 257) ane tenA uparanuM TippaNa. * . A eka praznottaramAM paNa jo taTastha dRSTithI vicArazo to amone khAtrI che ' . ke Aje tithi ArAdhanAnA viSayamAM khoTo Agraha rAkhavAnuM koIne kAraNa raheze nahi. je ema kahevAmAM Ave che ke--'pUnama AdinI kSaya vRddhi mAnazo to oLI kyAre besADazo? yAtrA kyAre karazo ? vihAra kyAre karazo ItyAdi', emAM paNa kazuM ja tattva nathI. kAraNa ke ATha divasomAM jo koI tithinI kSayavRddhi hoya to jema paryuSaNAnI aThThAI eka divasa AgaLa pAchaLa besADI zakAya che, tathA chaThThane mATe jema AcArye yathAruci jaNAvyuM, tema AmAM paNa. eTale pUnama AdinI kSayavRddhi hoya tyAre oLI eka divasa AgaLa agara pAchaLa besADavA vagere gurugamathI saheje samajI zakAya tevuM che. tathA-tIrthaGkarAH samavasaraNasthAH kiM gRhiveSeNa yativeSeNa vA dRzyante? iti prazno'trottaram- na gRhiveSeNa nApi yativeSeNa tIrthaGkarA dRzyante, kintu lokottararUpeNa, ata evAmukasadRzA iti vaktuM na zakyate,"na ya nAma annaliMge no gihiliMge kuliMge vA'' ityAdivacanAt ||3-46-150 / / 73 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna - samavasaraNamAM birAjamAna tIrthakaro zuM gRhasthanA veSa dekhAya ke sAdhunA veSe dekhAya? uttaraH- samavasaraNamAM birAjamAna tIrthakaro na to gRhasthanA veSe dekhAya, ke na to sAdhunA veSe dekhAya, paraMtu lokottara svarUpe dekhAya che. mATeja tIrthakaro amuka jevA dekhAya che ema upamA dvArA kahI zakAtuM nathI. kemake "tIrthakaro.a liMga, gRhasthalige ke kuliMge na dekhAya' evuM zAstravacana che. 3-46-150 tathA-gaNadharAH pratikramaNaM kurvANAH sthApanAM kurvanti na vA? kurvANA api tIrthaGkarasyAnyasya vA? iti prazno'trottaram-tIrthaGkarasya devagururUpatvena tatsamIpe pratikramaNAdi kurvatAM sthApanAprayojanaM na syAt / jinaparokSe tatkRrvatAM tu sthApanAkaraNamAtmanAmiveti saMbhAvyate ||3-47-151 / / prazna- pratikramaNa karatAM gaNadharo sthApanA sthApe ke nahi? jo sthApanA sthApe to tIrthakaranI ke anyanI sthApanA sthApe? uttara - tIrthakaro deva ane guru svarUpa hovAthI temanI pAse pratikramaNa vagere kriyA karatAM sthApanAnuM prayojana nathI. paraMtu tIrthakaranI avidyamAnatAmAM pratikramaNa vagere kriyA karatAM teo ApaNI jema sthApanA sthApatA hoya ema saMbhAvanA thAya che. 3-47-151 tathA-gurupUjAsatkaM suvarNAdidravyaM gurudravyamucyate na vA? tathA-prAgevaM pUjAvidhAnamasti na vA? tathA-kutra caitadupayogi? iti prasAdyamiti praznA atrottarANi-gurupUjAsatkaM suvarNAdi gurudravyaM na bhavati, svanizrAyAmakRtatvAt , svanizrAkRtaM ca rajoharaNAcaM gurudravyamucyata iti jJAyate ||3-48-152|| tathA hemAcAryANAM kumArapAlarAjena suvarNakamalaiH pUjA kRtA'styetadakSarANi kumArapAlaprabandhe santi / / 3-49-153 / / tathA-"dharmalAbha iti prokte durAducchritapANaye / sUraye siddhasenAya dadau koTiM narAdhipaH'' ||1|| idaM cAgrapUjArUpaM dravyaM tadAnIM saGghana jIrNoddhAre vyApAritamiti tatprabandhAdau zrUyate / atrArthe bahu vaktavyamasti, kiyallikhyate iti praratnatrayaprativaranAni? Il3-10-164| 1 vA: ti pAdAntaram | prazna- gurupUjA saMbaMdhi suvarNa vagere dravya gurudravya kahevAya ke nahi? prazna- tathA pUrve A pramANe gurupUjAnuM vidhAna hatuM ke nahi? * prazna:- temaja e dravyano upayoga kyAM karAya? A jaNAvavA kRpA karazo. uttaraH- gurupUjA saMbaMdhI suvarNa vagere svanizrAnuM nahi hovAthI potAne svAdhIna 74 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kareluM nahi hovAthI gurudravya na kahevAya, paraMtu je rajoharaNAdi vastuo guruoe potAne svAdhIna karI hoya te vastuo gurudravya kahevAya, ema jaNAya che. tathA zrI hemacaMdrasUrIzvarajInI kumArapAla bhUpAle suvarNakamaLothI pUjA karI che, evA akSaro kumArapAla prabaMdhamAM che. temaja "dharmalAbha=tane dharmano lAbha thAo, e pramANe jyAre kahyuM tyAre dUrathI jeoe hAtha UMcA karyA che evA siddhasenasUrine vikrama rAjAe koTi dravya ApyuM." A agrapUjA rUpa dravyano te vakhate jIrNoddhAramAM upayoga karyo hato, ema temanA prabaMdha vageremAM saMbhaLAya che. A viSayamAM ghaNuM kahevA yogya che, keTaluM lakhIe? tame pUchelA traNa praznonA A pramANe uttaro paNche. 3-48-49-57-15-153-154 TippaNa-55. A praznottarathI siddha thAya che ke-zrAvako gurupUjA kare, te zAstrokta ja che, ane e mATe uchAmaNIno prasaMga hoya to te devadravyanI vRddhikAraka hoI zAstravidhine upakAraka ja che. paNa A prakAranI gupUjAnuM dravya devadravya tarIke gaNAya che eTale tenuM utpanna dravya sAdhuonA upayogamAM AvI zake nahi. tathA-kRtrimaM vastu kiyatkAlaM tiSThati saGkhyAtamasaGkhyAtaM vA? iti prazno'trottaram-kRtrimamanekaprakAra, tenAtrArthe bhagavatyA aSTamazatakanavamoddezakasUtravRttirvilokyA / kizcA'trArthe'STApadAdricaityamAzritya yadi kazcidvipratipadyate tadA tamAzritya vasudevahiNDau-''tao tejaNhupabhiiyA kumArA purise ANavei-gavesaha aTThAvayatullaM pavvayaM ti / tato tehiM tullo pavvao na diTTho tti niveiyaM / tato amaccaM te lavaMti kevaiyaM puNa kAlaM AyayaNaM avasijjassai? tato teNa amacceNa bhaNiya-jAva imA osappiNi tti me kevalijiNANa aMtie suyaM'' iti prativacaH / tathA siddhAntAkSarANi kAnIti bruvANasya jambUdvIpaprajJaptyAdau suSamAsuSamArakAdivarNake vApI-dIrghikAkAMsyAdidhAtupramukhakRtrimapadArthasadbhAvo varzanIya rUti rU-11-166ll prazna- kRtrima banAvelI vastu keTalo kAla rahe? saMkhyAta kAla sudhI ke asaMkhyAta kAla sudhI? uttaraH- kRtrima vastu aneka prakAranI hoya che. mATe A viSayamAM bhagavatInA AThamA zatakanA navamA uddezAnA sUtranI TIkA jovI. vaLI A viSayamAM aSTApada giri upara rahela caityane AzrayI jo koI vivAda kare, to te vastune anulakSIne vasudevahiDimAM A pramANe kahyuM che-"tyArabAda te jagna vagere kumAroe potAnA) puruSone AjJA karI ke-aSTApada jevA parvatanI gaveSaNA karo. tyAra bAda tapAsa karatAM te puruSoe aSTApada samAna parvata dRSTipathamAM nathI Avyo ema jaNAvyuM. tyAra bAda janu vagere kumAroe amAtyane kahyuM ke-A jinamaMdira keTalA kAla 75 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI raheze? tyAre amAtye kahyuM ke -"A avasarpiNI sudhI raheze ema kevalI jino pAsethI mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM che.' tathA A saMbaMdhe siddhAntanA akSaro batAvo ema jo koI kahe to jambudvIpaprajJapti vageremAM suSamAsuSamA vagere ArAnA varNanamAM vAva, dIdheikA, kAMsu vagere dhAtu ItyAdi kRtrima padArthano sadbhAva batAvyo che, te adhikAra dekhADavo. 3-51-155 tathA-kuhaNAzabdena bhUmisphoTA vyAkhyAtAH santi jIvAbhigamasUtre pratyekavanaspatyadhikAre, jIvavicAre tu sAdhAraNamadhye bhUmisphoTAH kathamuktAH? iti prazno'trottarama-kahaNAzabdena bhUmisphoTA vyAkhyAtAssanti pratyekavanaspatyadhikAre jIvAbhigamasUtre, jIvavicAre tu sAdhAraNamadhye bhUmisphoTA uktAssanti, atrArthe tattvaM tattvavidvedyamiti bodhyam ||3-52-156 / / .. prazna:- jIvAbhigama sUtramAM pratyeka vanaspatinA adhikAramAM kuhaNA zabdano artha bhUmisphoTa kahyo che, to pachI jIvavicAramAM bhUmisphoTone sAdhAraNa vanaspatinI aMdara kema kahyA che? uttaraH- jIvAbhigama sUtramAM pratyeka vanaspatinA adhikAramAM kuhaNA zabdathI bhUmisphoTa kahyA che, jIvavicAramAM bhUmisphoTa vanaspatine sAdhAraNanI aMdara gaNAvela che. A viSayamAM tattva zuM che te tattvavid jANe ema jANavuM. 3-para-1pa6 . tathA-vimAnAnAmantarAle bhUmirasti na vA? iti prazno'trottaram-sA nAstIti vijJAyate, yato bhagavatyAdau narakasatkAH sapta ISatprAgbhArA caiketyaSTeva pRthivya uktAssantiH, yadi svarge'pi sA'bhaviSyattadA'dhikA'pyuktA'bhaviSyaditi ||3-53-157 / / prazna:- vimAnonA AMtarAmAM bhUmi che ke nahi? uttara- bhUmi nathI, ema jaNAya che. kAraNa ke bhagavatIjI vagere sUtromAM naraka saMbaMdhI sAta ane eka ISat prAgabhArA ema ATha ja pRthvI kahelI che. jo svargamAM paNa pRthvI hota to zAstramAM adhika paNa kahI hota. 3-53-157 tathA-''divvaM teyalesaM asahamANe'' tti bhagavatISoDazazatakapaJcamoddezakaprAnte tavRttau-iha kila zakraH pUrvabhave kArtikAbhidhAno'bhinavazreSThI babhUva, gaGgadattastu jIrNazreSThIti / etau munisuvratajinapArthe pravrajitau / vandAruvRttau tu vizAlAyAM zrImahAvIrakAyotsargAdhikAre jIrNazreSThyabhinavazreSThinAviti tau kau? iti prazno'trottaram-''div teyalesaM asahamANe'' etatsUtravRttau yau jIrNazreSTyabhinavazreSThinau zrImunisuvratasvAmipArzve pravrajitau tAvanyau / vRndAruvRttau tu vizAlAyAM yau jIrNazreSThyabhinavazreSThinau proktau tau bhinnAveva jJAyete, tenAtra kaH saMzayaH? ||3-54-158|| ....auloli Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznaH- atyAre je zakra IMdra che te pUrvabhavamAM kArtika nAmano abhinava zeTha hato, ane gaMgadatta jIrNa zeTha hato. A be zeThe munisuvratasvAmI pAse dIkSA lIdhI. ema zrI bhagavatIjInA 16mA zatakanA 5 mA uddezAnA anta bhAgamAM ``vidhvaM teyanesaM sanALe tti e sUtranI TIkAmAM kahyuM che. paraMtu vandAruvRttimAM vizAlA nagarImAM zrImahAvI2nA kAyotsarganA adhikAramAM jIrNazeTha ane abhinava zeTha kahyA che, to te kayA? uttaraH- ``vivva teyanesaM sanALe'' A sUtranI TIkAmAM je jIrNazeTha ane abhinava kahyA che, ke jeoe munisuvratasvAmi pAse dIkSA lIdhI che, te bIjA che, ane vandAruvRttimAM vizAlAmAM je jIrNazeTha ane abhinava zeTha kahyA che te judA ja che, ema jaNAya che. eTale A viSayamAM saMzaya zo hoI zake? 3-54-158 tathA-''tassa ayasiA olaMbaMti taM ca vejje adakkhu ' 'tti bhagavatISoDazazatakapaJcamoddezake kriyAdhikAre atra vaidyasya kA kriyA ? kiM jIvasatkaprANAtipAtAdikA kiMvA kAryakaraNarUpA ? iti prazno'trottaram - "tassa ayasiA olaMbaMti taM ca vejje adakkhu" etatsUtre vaidyasya yA kriyA sA vyApArajanyA, na jIvaghAtajanyA, arzasAM jIvatpratipAdakAkSarANAmanupalambhAditi / / 3-55-159 / tu prazna:- ``tassa layasigA motaMvaMti ta va vekhkhuM jhavavaSNu tti'' tenA hasa laTake che, vaidhe laTakatA te harasa joyAM.' A,pramANe bhagavatIjInA 16mA zatakanA 5 mA uddezAnA kriyA adhikAramAM kahyuM che. ahIM vaidyane kriyA kaI lAge? zuM jIva saMbaMdhI hiMsAdinI kriyA lAge ke kArya karavA rUpanI kriyA lAge? uttara:- ``tassa asiJA gotraMbaMti teM haiM vekhkhuM jhavavu'" A sUtrane anusarIne ha2sa pADavAmAM vaidyane je kriyA lAge che te vyApAra janya che, paraMtu jIvahiMsAthI thatI kriyA lAgatI nathI. kAraNa ke ha2sa sajIva che evA zAstrAkSaro dekhAtA6 nathI. 3-55-159 TippaNa-56. Ano bhAvArtha e che ke ha2sa pote svataMtra jIva nathI. tathA - "bhaviyadavvaneraiyassa NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA ? goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM puvvakoDI 'tti / tathA "bhaviyadavvaasurakumArassa NaM bhaMte ! kevatiyaM kAlaM ThiI pannattA ? goyamA ! jahaneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM tinni paliovamAiM''ti / tatkathaM sa jIvo janmabhavanAnantaramevAyurbadhnAti kiMvA'nyabhavAntaritaH ? Ayurbandhe tu tribhAgAdi zAstre pratipAditaM dRzyata iti nirNaya: prasAdya iti prazno'trottaram - "bhaviyadavvanerai assa0 " ityatra- "egabhavie abaddhAue a abhimuhianAmagoe a / ee tinni vi desA davvammi a puMDarIassa" .. 66 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / 1 / / iti zrIsUtrakRtAGgadvitIyazrutaskandhaniryuktivacanAd yo'nantare AgAmibhave nArako bhAvI sa abadvAyurapi pUrvabhave dravyanArako'bhidhIyate / tathA ca pUrvakoTirutkarSataH sutarAM saMbhavatIti na kazcicchaGkAvakAzaH / evaM bhviydvvasurmAra10'8 kRtyatrApi mAvanIyam IIrU-69-160|| praznaH- ''he bhagavan ! bhavya dravya nArakInI (bhAvimAM je jIva nArakI thavAno hoya tenI) keTalA kAla pramANa sthiti--AyuSya kahI che? he gautama ! jaghanyathI antarmuhUrta ane utkRSTathI pUrvakroDa varSanI sthiti kahI che. tathA he bhagavan ! bhavya dravya asura kumAranI (bhAvimAM je jIva asurakumAra thavAno hoya tenI) keTalA kAlanI sthiti kahI che? he gautama ! jaghanyathI antarmuhurta ane utkarSathI traNa palyopama kahI che." to zuM te jIva thayA bAda turata ja AyuSya bAMdhe che ke anya bhavathI aMtirata bAMdhe che? AyuSya baMdha to trIjo bhAga bAkI rahe tyAre baMdhAya ema zAstramAM kahyuM che. A saMbaMdhi nirNaya jaNAvavA kRpA karazo? uttaraH- dravya viSayaka jIvanA traNa Adezo che. 1-eka bhavika; AyuSyanA baMdha pUrve. 2-badghAyuSka=parabhavanA AyuSyanA baMdhavALo ane 3-abhimukha nAmagotra, parabhavanA nAma gotra bhogavavA mATe sanmukha thaelo. jemake--kamalano jIva je AgAmi bhavamAM pratyeka vanaspatikAyarUpa kamala thanAro che ane pUrvabhavamAM kamala tarIkenuM AyuSya bAMdhyuM na hoya to paNa te jIvane eka bhavika dravyakamala tarIke kahI zakAya che. ane jo kamalanuM AyuSya bAMdhyuM hoya to badghAyuSka dravyakamala tarIke kahI zakAya che ane kamala tarIkenuM AyuSya bAMdhyA pachI e nAma gotra vagerene bhogavavA sanmukha thayo hoya to abhimukha nAmagotra dravya kamala tarIke kahI zakAya che. jIvanA dravyamAM A traNa Adezo che. A pramANe zrIsUyagaDAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhanI niryuktimAM kahyuM hovAthI je jIva anaMtara AgAmi bhavamAM nA2kI thanAro hoya te jIva nArakInA AyuSyano baMdha na karyo hoya to paNa pUrvabhavamAM dravya nArakI tarIke kahI zakAya che. tethI tenI utkarSathI sthiti pUrvakroDa varSa sutAM saMbhavI zake che, eTale koI paNa jAtanI zaMkAne avakAza raheto nathI. evI rIte bhAvi asurakumAranA saMbaMdhamAM paNa vicArI levuM. 3-56-160 tathA - kutraciddeze tailAdinAGgulIbhiH kaNikkApiNDaM mrakSayitvA trAdyAH kriyante tA AcAmAmlapratyAkhyAne yatInAM kalpante na vA ? iti prazno'trottaram - kutraciddeze tailAdimrakSitakareNa trAdyAH kriyante tA AcAmAmle yatInAM kalpanta kRti jJAyate IIrU-67-161|| 78 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznaH- koI dezamAM tela vagereno hAtha daIne kaNakane masaLavAmAM Ave che ane evI rIte karIne moNavALI roTalI vagere karAya che to te roTalI AyaMbilanA paccakhkhANamAM sAdhuone kalpe ke nahi? uttaraH- koI dezamAM tela vagerenA hAtha karIne kaNakane masaLIne je roTalI karAya che te roTalI sAdhuone AyaMbilanA paccakhkhANamAM kalpe che ema khabara che. 3-57-161 atha paNDitakalyANakuzalagaNikRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA "dusu tisu tisu kappesuM, ghaNudahighaNavAyatadubhayaM ca kamA" ityatra ghanodadhighanavAtatadubhayAnAM tadvalayAnAM ca viSkambhAdi pramANaM kiyadasti ? kutra ca? iti saMdihAno'smi, tannirNaye ca tatratyabhUmerapi viSkambhAyAmAdinirNayo bhavatIti prazno'trottaram - "dusu tisu tisu kappesuM ghaNudahighaNavAyatadubhayaM ca kamA'' atra ghanodadhyAdInAmaSTasu svargeSu vimAnAnAmAdhAratayA''game pratipAdanaM dRSTamasti, na tu teSAM parimANaM valayAni cAdya yAvad dRSTAni smRtimAyAnti IIZ-68-162mA .. praznakAra-paMDita zrIkalyANakuzaLagaNi praznaH- ``ghuttu tisuSa tinu plesuM, ghaghiLavAya tadumAM 7 mA' A gAthAmAM kahelattvanodadhi, ghanavAta, ne tadrubhaya-ghanodadhinavAtanI ane tenA valayonI pahoLAI vagerenuM pramANa keTaluM che ane te kyAM che? A viSayamAM huM saMdigdha chuM. jo te vastuno nirNaya thAya to tyAMnI bhUminI paNa pahoLAI laMbAI vagereno nirNaya thAya. uttaraH- A gAthAmAM ghanodadhi Adi ATha devalokanA vimAnonA AdhAra rUpe AgamamAM pratipAdana karela. che, ema joyuM che. paraMtu teonuM parimANa, ke valayo haju sudhI joyAM hoya evuM smaraNamAM AvatuM nathI. 3-58-162 TippaNa-57. "dusu tisu tisu kappesuM, ghaNudahi ghaNavAya tadubhayaM ca kamA / suramavaLapakALa, AsapaDDiyA para / / 76 / / ' (saMgrahaNI vRtti, pR. 45) bhAvArtha:-'prathama be devaloka-saudharma ane IzAnanA vimAnonA AdhArarUpe ghanodidha che. sanatkumAra, mahendra, ane brahmadevaloka A traNanA vimAnonA AdhArarUpe dhanavAta che. ane tyAra pachInA lAntaka, zukra, ane sahasrAra A traNa devalokanA vimAnonAM AdhAra tarIke ghanodhi ane ghanavAta kahela che. A pramANe ATha devaloka sudhI che. pachI uparanA devaloko yAvat sarvArtha sudhI AkAzanA AdhAre rahelA che. 79 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-UkezavAlAnAM keciddezanihnavatvamAsthiSate, tatra copadhAnApalApitvaM hetutayopadarzayanti / tadupadhAnApalApitvaM kiM tatkRtagrantheSu niSiddhatvena jJAtam? sAMpratInAnAmavahanadarzanena? svadhiyA vA? atrAntyastUpekSya eva | dvitIyo'pi na camatkArakArakaH teSAM samudAye pramAdotpattezcirakAlInatvAtpramAdenA'vahanaM ca na nihnavatAyAM prayojakam | Adye tu tAn granthAn dikSurasmi / yadi caite'pi nihnavAstadA mUlazAsanasya zrAddhAH ke kutra vasanti? ityAditarkaviSayatvena pravacanaparIkSAgatamapyetanmaccitte'tIva cintyatayA pratibhAsate / kecittu pratipadaM pUtkurvANAssanti yadete nihnavA iti / kizca ''hoi maMgalam'' iti pATho'pi na teSAM nihnavatAmAvahati , vajrasvAminaH prAgeva teSAM zAkhAyAH pRthak patitatvAt; nAgapurIyAditapApakSIyAnAM paJcadazalogassakAyotsargA'bhAvavat / ''kAle viNae bahamANe uvahANe'' ityAdipATho'pi zrAddhAnAmakhaNDa eva taiH pAThito dRzyate, tato yadi tAtA ekakoTitAM nItvA prasAdayanti tadA zizuranugRhIto bhavatIti prazno'trottaram-UkezagacchIyAnAM dezanihnavatvaM ke pUtkurvanti tanna jJAyate / asmAbhistu dvAdazajalpapaTTe likhitAnAmeva nihnavatvaM zraddhIyate nAnyeSAm / dvAdazajalpapaTTastu zrImatAM prAk prahito'sti / kizca, pravacanaparIkSAsatkametadAzritamanyacca kiJciccaya'padamanyagranthA'nanuyAyi tadvicAryamevAsti / tathA nAmagrAhanirNayajJApanaM vinA yatra tatra nihnavatvavAdinAM pratikAro'pi kathaM kriyate? iti ||3-59-163 // prazna- ukezagacchIo dezanidbhava che ema keTalAka sthApe che ane tenuM kAraNa teo upadhAnano apalApa kare che, ema jaNAve che. to teoe karela upadhAnano apalopa zuM teonA banAvelA graMthomAM niSedhela jAmyo che? athavA vartamAna kAlIna te loko upadhAna vahana karatA dekhAtA nathI. tethI kahe che? ke potAnI buddhithI jaNAve che? A traNa vikalpomAM chello vikalpa upekSA rAtre ja che. bIjo vikalpa paNa Azcarya upajAve tevo nathI, kAraNa ke ukezagacchIonA samudAyamAM lAMbo kAla thayo hovAthI pramAde ghara karyuM che, mATe pramAdathI upadhAnanuM avahana teonA nihnavapaNAmAM kAraNabhUta nathI. prathama vikalpa tenA nirnavapaNAmAM hetu hoya to huM temanA tevA graMthone jovAnI IcchAvALo chuM. ane jo e paNa nihnavo hoya to mUlazAsananA zrAvako koNa che? ane kyAM vase che? ItyAdi vicAraNIya hovAthI pravacanaparIkSAnuM vacana paNa mArA cittamAM ghaNuM ja vicAraNIya tarIke lAge che. vaLI keTalAka to "A loko nihnavo che ema pagale purAle pokAra kare che!" qNI 'hoi maMgalaM'' 20 46 OMzImonI nimnavatAmA prayo4 nathI. kAraNa ke jema nAgapurIyAdi tapApakSIyomAM paMdara logassano kAusagnano abhAva 80 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tema ukezagacchIonI zAkhA vajasvAminI pahelAM ja bhinna thaelI che. vaLI "kAle viNae bahumANe uvahANe'' mA pA 5 // to potAnA zrAvane aNDa rIte bhaNAve che ema dekhAya che. mATe jo Apa nizcaya karIne jaNAvo to bAlaka upara anugraha thAya? | uttara- ukezagacchIo dezanindava che evo pokAra koNa kare che te ame jANatA nathI. ame to dvAdazajalpapaTTakamAM jaNAvelAone ja niva mAnIe chIe, bIjAone nahi. dvAdazajalpapaTTaka to pahelAM ame tamone mokalyo che. vaLI Ane AzrayIne pravacanaparIkSAmAM je kahyuM hoya te, tathA anya graMtha sAthe nahi malatuM bIjuM paNa keTaluMka carcA karavA yogya lakhANa je hoya te vicAravA yogya ja che. vaLI spaSTa nAmano ullekha karyA vinA jyAM tyAM nittvavapaNuM jaNAvanArAono pratikAra paNa zI rIte karavo? 3-59-163 . tathA-''tesu NaM vatirAmatesu aMkusesu cattAri kuMbhikkA muttAdAmA pnnttaa''| ityatra kumbhapramANatvaM mauktikAnAmuktam / kumbhapramANaM cAnena krameNa-'do asaIo pasaI, do pasaIo a seIA hoi, cattAri seIAo kulao, cattAri kulayA pattho, cattAri patthA ADhayaM, saTTi ADhagANaM jahannae kuMbhe, asiI ADhagANaM majjhimae kuMbhe, ADhayANaM sayaM ukkosae kuMbhe, adveva ADhayasayANi bAhe" iti tandulavaitAlikaprakIrNake / yadyekasyAM prasRtyAM 1 sera: saMbhAvyate tadA setikAyAM 2 serau, kuTape ca 10 se0, prasthe ca 1 maNam , ADhake ca 4 ma0, ADhakAnAM SaSTyA ca 240 maNapramANo jaghanyaH kumbho bhavati / 320 maNapramANo madhyamaH / 400 maNapramANa utkRSTo bhavati / anayA rItyA vicAryamANaM 64 maNapramANatvaM mauktikAnAM kathamasaGgatIbhavati? / athaivamapyAdhikyameva samajani na tvabhipretapramANatvamiti cet satyam, sUtraracanAyA vicitrAbhiprAyatvena na jAnImaH pRthaktvavat kimapi kumbhapramANamatra vivakSitam , kuTapapramANasya naikadhA shrvnnaat| tathAhi-''hastonmitairvisRtidairghyapiNDairyadvAdazAsraM ghanahastasaMjJam / dhAnyAdike yad ghanahastamAnaM, zAstroditA mAgadhakhArikA sA ||1|| droNastu khAryAH khalu SoDazAMzaH, syAdADhako droNacaturthabhAgaH / prasthazcaturthazca tathA''Dhakasya prasthAddhirAdyaiH kuTapaH pradiSTaH'' ||2 / / iti lIlAvatyAm / etaccAtyalpameva , sAmprataM tu nepAladeze 36 paisAtulitaM kuTapaM vyavaharanti, tadgaNanAyAM ca catuSpaSTimaNAni kizcinnyUnAni bhavanti / tato'traitihyameva svIkArya siddhAnte vyaktamAnA'nupalambhAt, anuttaravimAnagatasya jIvasya saGkhayeyabhavoktau 24 bhavarUpaitihyavat / kiJca vyaktamAnAkSarANyapi jIrNapatreSu dRzyante, tadyathA-"sarvArthasiddhavimAne ekaM muktAphalaM 64 maNapramANam , valayAkAreNa 4 muktAphalAni 81 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 maNapramANAni, evaM tadardhamAnAni 8 valayAni yadA vAtalaharyA pRthag bhUtvA mukhyamuktAphale AsphAlayanti tadA tadvimAnaM madhurasvaranAdA'dvaitamayaM jAyate" ityAdi / siddhaprAbhRtaprakIrNake evameva paNDitapadmavijayagaNipArzve'pi / na caitanmAnaM na zraddhIyate tAdRzagranthavicchittAvapi siddhAntAnugatasyA'rthasyAzraddhAne mithyAtvApAtAt / na caitanmAnaM sarvArthasiddhe bhaviSyati na nandIzvarAdAviti vAcyam, pAThasya samAnatvAt / pAThasAmye ca nyUnAdhikatvaM na doSAvaham, "addhaTThamANa rAiMdiANaM'" iti pAThavat / evaM satyapi kathaM kecittadvAdinAM nihnavatAM pUtkurvanti ? kathaM ca tAtAH prasAdayanti ? iti jijJAsAyAM tAtA eva pramANamiti prazno'trottaramsarvArthasiddhAdivimAneSu muktAphalamAnamAzritya vRddhavAdAnusAreNa chUTakapatrAkSarAnusAreNa bhuvanabhAnukevalicaritrAnusAreNa ca catuHSaSTimaNapramANatvamavasIyate / kizca, kumbhAnAM mAne vaicitryamupalabhyate tenAtrArthe nAgrahamatirvidheyeti / / 3-60-164 // praznaH- 'te vajramaya evA aMkuzomAM cAra kuMbha pramANa muktAmALAo che,' ahIM motIonu kuMbha pramANa kaheluM che. kuMbhapramANano krama A che--be asalInI eka pasalI thAya, 2 pasalIe 1 setikA thAya, 4 setikAe 1 kuDava thAya, 4 kuDavano 1.prastha thAya, 4 prasthano 1 ADhaka thAya, 60 ADhaka pramANano 1 jaghanya kuMbha thAya, 80.ADhaka pramANano 1 madhyamakuMbha thAya, ane 100 ADhake 1 utkRSTa kuMbha thAya che, 800 ADhake 1 bAhA thAya, A pramANe tandulaveyAliya payajJAmAM kahyuM che. have jo 1 pasalImAM 1 zera saMbhavI zake to 1 setikAmAM 2 zera mAya, kuDavamAM 10 zera (8 ze2), prasthamAM 1 maNa, ADhakamAM 4 maNa, 60 ADhakanA 240 maNa pramANano jaghanya kuMbha thAya, 320 maNa pramANano madhyama kuMbha thAya, ane 400 maNa pramANanoM utkRSTa kuMbha thAya che. A rIte vicAratAM motIonuM 64 maNa pramANa kevI rIte asaMgata thAya? have jo ema kaho ke--Ama chatAM paNa pramANamAM adhikatA ja thaI, paraMtu ISTa pramANa to na ja AvyuM,' to te sAcuM che, kAraNa ke sUtraracanA vicitra hovAthI `pRthatva' zabdanI mAphaka (jema e zabda bethI nava, sAta ane bahu ItyAdi aneka arthamAM Ave che tema) ahIM kuMbhanuM pramANa kayuM vivakSita haze te ame jANatA nathI. kuDavanuM pramANa zAstramAM aneka prakAre saMbhaLAya che. jema lIlAvatImAM 'hasta pramANa laMbAI pahoLAI yukta piMDathI je bAra AMsIyAvALuM bane che te ghana hasta kahevAya che. dhAnyAdikamAM je dhanahastanuM pramANa Ave che tene zAstramAM mAgadhakhArikA kahevAya che, ane 1 khArIno 16mo bhAga droNa che, 1 droNano cotho bhAga ADhaka che, ane ADhakano cotho bhAga 1 prastha thAya che, ane prasthano cotho bhAga 1 kuDava thAya che,' ema kahyuM che. A pramANa ghaNuM ja thoDuM che. vartamAnakAle paNa nepAladezamAM 36 paisAnA pramANa samAna kuDavano vyavahAra cAle che. A gaNatrIthI 64 maNa kAMIka ochA thAya che. tethI jema anuttara vimAnamAM rahelA 82 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvonA saMkhyAtA bhavo kahyA hovA chatAM aitihAsika dRSTie 24 bhavo levAya che tema A viSayamAM aitihAsika pramANa ja svIkAravuM, kAraNa ke zAstromAM spaSTa akSara dekhAtA nathI. vaLI junAM pAnAmAM spaSTa pramANanA akSaro paNa dekhAya che, te A rIte che -"sarvArthasiddha vimAnamAM vacamAM 1 motI 64 maNa pramANanuM che, tenI pharatAM valayAkAre 3ra maNa pramANanAM 4 motI che, evI rIte aDadhA aDadhA vajananAM ATha valayo jyAre vAyunI laharIthI pRthagu thaIne mukhyamotImAM aphalAya che tyAre te vimAna madhurazabdonA nAdathI advaitamaya thAya che, ItyAdi. temaja paMDita padmavijaya gaNinI pAse paNa siddhaprAbhRta payajJAmAM A ja pramANe che. ema nahi kahevuM ke -"A pramANa zraddhA karAya tevuM nathI,' kAraNa ke tevA prakAranA granthano viccheda hoya chatAM paNa siddhAntane anusaratA arthanI jo zraddhA karavAmAM na Ave to mithyAtva lAge che. ema paNa na kahevuM ke "A mAna sarvArthasiddhimAM haze, nandIzvara vageremAM nahi hoya. kAraNa ke (tyAMne mATe paNa) pATha sarakho che. pATha sarakho hoya tyAre ochAvattApaNuM hoya tethI doSa lAgato nathI, jema 'haMmaUT rADhiAI'' A pATha badhA tIrthakaronA janmamAM sarakho che, tyAM saunA garbhadivasomAM ochAvattApaNuM paNa che. Ama hovA chatAM paNa keTalAko AvuM bolanArAone nihnava kema kahe che? ane Apa zuM jaNAvo cho? A pramANenI jijJAsAmAM Apa ja pramANabhUta cho. uttaraH- sarvArthasiddha vagere vimAnomAM motIonAM pramANane AzrayIne vRddhavAdanA anusAre, chuTA pAnAnA anusAra, ane bhuvanabhAnukevali caritranA anusAra 64 maNa pramANa jaNAya che. vaLI kuMbhanA pramANamAM vicitratA upalabdha thAya che tethI A arthamAM aMgraha buddhi nahi karavI. 3-60-164 ___ . atha paNDitajinadAsagaNikRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA. nava nAradAH kutra kasya vA pArce samyaktvaM prAptAH? kiyantazca svarge'pavarge ca kiyantoM gatAH? iti prazno'trottaram-nAradagatyAdikamAzritya kazcitsvarge kazcinmokSe, paraM sarveSAM vyaktiH kvacidapi na dRzyata ityavaseyam / / 3-61-165 / / A prakAra paMDita zrI jinadAsa gaNi prazna- nava nAradoe kyAM ane konI pAse samyakatva prApta karyuM? ane temAMthI svarge keTalA gayA ane mokSamAM keTalA gayA? uttara- nAradonI gati Adi AzrayIne koI devalokamAM ane koI mokSamAM gayA che, paraMtu amuka svargamAM ke amuka mokSamAM ema te sarvanI spaSTa hakIkata kayAMya paNa dekhAtI nathI, ema jANavuM. 3-61-165 83 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA- jinapratimAnAmuSNalAkSAdirasena cakSurAdisaMyojane AzAtanA bhavati na vA ? iti prazno'trottaram - jinapratimAnAM cakSurAdisaMyojanamAzritya ye nipuNAH zrAddhAssanti te rAlataile melayitvA bhUyo vartayitvA tadrasena cakSurAdi saMyojayanti na tUSNalAkSArasena, tathA karaNe AzAtanAdoSaprasaGgAditi / / 3-62-166 // praznaH- jina pratimAone garama lAkha vagerenA rasathI cakSu vagere coMTADavAmAM AzAtanA thAya che ke nahi? uttaraH- je nipuNa zrAvako che te rAla ane tela e be vastuone bhegI kara, tene vAraMvAra masaLIne tenA rasathI jina pratimAone cakSu vagere coMTADe che, paraMtu garama lAkhanA rasathI coMTADatA nathI. kAraNa ke tema karavAmAM AzAtanAnA doSano prasaMga raheso che. 3-62-166 tathA-AzvinacaitramAsA'svAdhyAyike saptamyaSTamInavamIdinatrayamupadhAnamadhye AyAti na vA ? iti prazno'trottaram-AzvinacaitramAsA'svAdhyAyikadinatryamupadhAnatapovizeSeSu lekhyake nA''yAtIti bodhyam / / 3-63-167 / / praznaH- Aso ane caitra mAsanI asajjhAya saMbaMdhI sAtama, AhaMma ane noma A traNa divaso upadhAnamAM gaNAya ke.nahi? uttaraH- Aso ane caitra mAsanI asajjhAya saMbaMdhI pahelA traNa divaso upadhAna tapa vizeSanI gaNatrImAM gaNAtA nathI, ema jANavuM. 3-63-167 tathA-mAlAparidhApananandiH da: kadA maNDyate ? iti prazno'trottarammAlAparidhApananandimAzritya tannandividhAnaM vijayadazamIdinAnantaraM zudhyatIti vRddhavAdaH / / 3-64-168 / / praznaH- mALa paheravAnI nANa. kayAre maMDAya? uttaraH- mALa pahe2vAnI nANane AzrayIne nANanuM vidhAna karavuM Aso sudI hasana pachI sutre che, se pramANe vRddhavAha che. 3-64-168 tathA - bharatakSetracakrI prathamaM kaM khaNDaM sAdhayati ? iti kramaH prasAdya iti prazno'trottaram-cakrI madhyamakhaNDaM sAdhayitvA senAnIratnena sindhukhaNDaM sAdhayati / tadanu guphApravezena vaitADhyamatikramya madhyamakhaNDaM sAdhayati / tenaiva tatratyaM sindhukhaNDaM sAdhayitvA'trA'pyAgato gaGgAkhaNDaM tenaiva sAdhayitvA rAjadhAnImanvAgacchatIti kramaH / / 3-65-169 / / prazna:- bharata kSetranA cakravartI pahelA karyo khaMDa sAdhe che? tyAra pachI kayo? te krama jaNAvavA kRpA karazo. 84 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- cakravartI madhyakhaMDana sAdhIne senAnIratna dvArA sikhaMDane sAdhe che, tyAra bAda guphAmAM praveza karI vaitADhaya oLaMgI madhyama khaMDa sAdhe che, senAnIratnathI ja tyAM rahelA siMdhukhaMDana sAdhIna A bAju AvatAM senAnIthI ja gaMgAthI thayelA baMne khaMDane sAdhIne rAjadhAnI tarapha Ave che, AvA krama che. 3-65-169 atha paNDitavelarSigaNikRtapraznAstatprativacAMsi ca yathApArzvasthadIkSitAtsAdhorgaNazcalatIti kutroktamasti? iti prazno'trottaramsaMvigna AcAryAdiH saMvignagItArthAdyabhAve saMvignabhaktapArthasthAdipArthe yadA prAyazcittamaGgIkaroti tadA punavratAroparUpaM prAyazcittaM kazcitpratipadyate, evaM chedgrnthovattAnusArekha samAdhAnaHvaseyam ll3-66-170|| praznakAra paMDita zrIvelarSigaNi prazna:- pAsasthA pAse dIkSita thayelA sAdhuthI gaNa cAlI zake che, evuM kyAM kahyuM che? uttara- saMvigna AcAryAdi saMvignagItAryAdinA abhAve saMvignabhaktapAsatyAdinI pAse jyAre prAyazcitta aMgIkAra kare che tyAre koI pharIthI vratonA AropaNa karavA rUpa prAyazcitta svIkAre che. A pramANe chedagranthamAM kahela vacanane anusarIne samAdhAna jANavuM. 3-66-17) tathA-dezapArthastho vandyaH kvA'sti? iti prazno'trottaram-pUrvoktAkSarAnusAreNA''cAryAdiH prAyazcittaM pratipadyamAno dvAdazAvartavandanaM pArzvasthAdeH kroti| kAraNAntare tu sarvapArzvasthAderapi vRddhavandanAdi karotItyAvazyakaniyuktyAdau thitati li3-7-171TI prazna- kayA zAstramAM deza asatya vaMdanIya kahyo che? uttara - pUrve kahela akSaronA anusAra AcArya vagere pAsatthA pAse prAyazcitta svIkAratA hoya tyAre pAsasthAne dvAdazAvarta vaMdana kare che. kAraNAntara hoya to AcArya vagere sarvapAsasthAne paNa moTA vaMdanAdi kare che, ema Avazyaka niryukti vageremAM kahyuM che. 3-67-171 tathA-nANakapUjA guroH kvA'sti? iti prazno'trottaram-'"kumArapAlena rAjJA zrIhemAcAryANAM pUjA suvarNakamalaiH pratyahaM kriyate sma'' iti kumArapAlaprabandhAdau proktamasti tadanusAreNa nANakapUjA'pi sAmprataM kriyamANA dRzyate, teSAmapi dhAtumayatvAt / tathA'tra vRddhavAdo'pi-''zrIsumatisAdhusUrINAM vArake maNDapAcaladurge malikazrImApharAbhidhAnena suvarNaTaGkakaiH gItArthAnAM pUjA kRtA'' tti //rU-68-1charA prazna:- nANAMthI gurunI pUjA kyAM kahI che? uttara:- "kumArapAlarAjA zrI hemacaMdrAcAryanI suvarNa kamalothI hamezAM pUjA 85 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatA hatA" A pramANe kumArapAla prabaMdha vageremAM kahyuM che. tene anusarIne vartamAna samaye paNa gurunI nANAthI pUjA karAtI jovAya che, kemake nANuM paNa dhAtumaya che. tathA A viSayamAM AvA prakArano vRddhavAda paNa che ke-''zrI sumatisAdhusUrinA vArAmAM mAMDavagaDhamAM malika zrI mAphare gItArthonI suvarNa TAMkothI pUjA karI hatI." 3-68-172 TippaNa-58. gurupUjA zAstrokta vastu che, e A uparathI spaSTa sAbIta thAya che. chatAM tenA upara kaTAkSa karanArA jANye ajANye potAnI ajJAnatA batAve che. vadhu mATe juo TippaNa 55. atha punaH paNDitavivekaharSagaNikRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA "usabheNaM arahA kosalie caurAsIipuvvasayasahassAiM savvAuyaM pAlaittA siddhe buddhe jAva savvadukkhappahINe, evaM bharaho bAhubalI baMbhI sundarI'' iti samavAyAGgasUtrAvayavena "usaho usahassa suA'' ityAdigAthAyA virodhApattiH saMjAyate, yato vRSabhadevasya SaDlakSapUrvAtikrame saMjAtasya caturaMzItilakSapUrvAyuSo'pi bAhubalerbhagavatA sArdhaM nirvANamuktamiti na caitasya virodhasyAzcarye eva pAta iti vAcyam, AzcaryatvaM hyutkRSTAvagAhanApannAnAmaSTottarazatasaGkhyAkAnAmekasamayAvacchedena siddhereveti prazno'trottaram - bAhubaleH samavAyAGgAnusAreNa caturazItilakSapUrvAyuSkatAsadbhAve'pi granthAntare yad vRSabhasvAminA samaM nirvANamuktamasti tantra viruddham, yata etasyAyuSo'pavartanasyApi aTThasayasiddhA" ityasminnevAzcarye'ntarbhAvAt / na cAyamantarbhAvo'nupapanna iti vAcyam, "harivaMsakuluppatti" ityasminnapyAzcarye yugalina AyuSo'pavartanaM narakagamanaM pAntarmavatIti IIrU-66-173|| . praznakAra paMDita zrIvivekaharSagaNi praznaH- "RSabhadeva arihaMta kauzalika corAzI lAkha pUrvanuM sarva AyuSya bhogavIne siddha, buddha, yAvat sarva duHkhathI mukta thayA, ema bharata, bAhubalI, brAhmI ane suMdarI mATe paNa samajavuM" A pramANenA samavAyAMga sUtranA pAThanI sAthe ``pusaddo usakSma su'' ItyAdi gAthAno virodha Ave che, kAraNa ke RSabhadeva svAminAM cha lAkha pUrva pasAra thayA pachI utpanna thayelA 84 lAkha pUrvanA AyuSyavALA evA paNa bAhubalInuM bhagavAnanI sAthe nirvANa kahyuM che. ema na kahevuM ke A virodhano AzcaryamAM ja samAveza thAya che, kAraNa ke Azcarya to utkRSTa avagAhanAvALA 108 eka samaye mokSamAM gayA te che. uttaraH- samavAyAMga sUtranA anusAre bAhubalInuM 84 lAkha pUrvanuM AyuSya hovA chatAM paNa temanuM anya granthomAM je RSabhasvAmInI sAthe nirvANa kahyuM che, te 86 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viruddha nathI. kAraNa ke emanA AyuSyanI apavartanAno-ATalI sthiti ghaTavA rUpa-paNa masarA-zillA''-'ekaso ATha siddha thayA' e ja AzcaryamAM antarbhAva thaI zake che. ema na kahevuM ke A antarbhAva yuktiyukta nathI, kAraNa ke darivaMsatupUtti'' A pAThamAM kahela AzcaryamAM yugalikanA AyuSyanuM apavartana, ane narakagamana e baMneno antarbhAva karavAmAM Ave che. 3-69-173 tathA-''aMtomuttamittaM pi'' itigAthayA samyagdRSTenyU~nArdhapudgalaparAvartaH saMsAra utkarSataH pratipAdito'sti, "jo a kiriAvAI so bhavio abhavio vA'' ityAdidazAcUrNyakSarAnusAreNa tu samyagdRSTeH kriyAvAdino mithyAdRSTezcotkarSato nyUnapudgalaparAvartaH saMsAraH, paraM so'pyAgamAntarAnusAreNa nyUnArdhapudgalarUpo'vasIyate, atra samyagdRSTe: kriyAvAdimithyAdRSTezca kathaM saMsArasAmyam ? iti prazno'trottaram-yadyapyApAtamAtreNa sAmyamuktamasti, tathApi samyamadRSTe: kasyacidAzAtanAbahulasya virAdhakasyaivaitAvAn saMsAro bhavati, naanysy| kriyAvAdimithyAdRSTisamudAye tu kasyacillaghukarmaNa evaikAvatAritvasambhava iti kathaM sAmyazaGkA? tti pratimati | tattva tu tattvavihetIti //rU-70-174TI prazna- "pagantomukuttamittapi' A gAthAe karIne samyagdaSTino utkarSathI kAMIka nyUna ardhapudgala parAvarta saMsAra kahyo che. 'no iiraDAvI so mavigo 31maviDago vA''- je kriyAvAdI hoya te bhavya (samyagdaSTi) athavA abhavya (mithyASTi) hoI zake che," ItyAdi dazAcUrNinA akSaronA anusAra to samyagdaSTi ane kriyAvAdi mithyASTino utkarSathI nyUna pudgala parAvarta saMsAra kahyo che. paraMtu te paNa anya Agamone anusarIne kAMIka nyUna ardha pudgala parAvarta rUpa ja samajAya che. to ahIM samyagdaSTi ane kriyAvAdI mithyAdRSTinA saMsAranuM sarakhApaNuM hoI zake? - uttara- jo ke AbhAsamAtrathI samAnatA kahI che, to paNa ghaNI AzAtanA karanAra virodhaka evA koI samyagdaSTino ATalo saMsAra hoI zake che, bIjAno nahi. kriyAvAdI mithyAbdisamudAyamAM to koIka laghu karmI jIvanA ja ekAvatArIpaNAno paNa saMbhava hoI zake che. mATe samAnatAnI zaMkA kaI rIte hoI zake? A bAbata A pramANe pratibhAse che-jaNAya che, te pachI tattva to tattvavettA jANe. 3-70-174 TippaNa-59. "maMtomukuttamattaSi, sirca duSNa nahi sammatta ! tesiM mavaThThaputra, parimo veva saMsAro IISarUA' (navatatva) bhAvArtha-je AtmAone antarmuhUrta mAtra paNa samyakatva sparyuM hoya che te AtmAono kAMIka nyUna ardhapugala parAvarta ja saMsAra rahe che.' Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-kasyacijjAnato'bhiniviSTasya saMsAravRddhihetuH karmabandho bhUyAn, utAbhiniviSTasya tanmArgAnuyAyino vA'jAnataH ? iti prazno'trottaram - vyavahAreNa jAnataH karmabandho bhUyAnityavasIyate / / 3-71-175 / / praznaH- koI jANI bujhIne abhinivezI banelo hoya evA jIvane saMsAra vRddhinA kAraNabhUta ghaNo karmabaMdha thAya, ke ajANatA abhinivezI thayelAne, agara tenA mArgane anusaranArAne ghaNo baMdha thAya? uttaraH- vyavahArathI jJAnapUrvaka abhinivezIne ghaNo karmabaMdha thAya, ema jaNAya che. 3-71-175 tathA-kazcidajAnan hiMsAdinA karma cinoti kazcittu jAnan ityanayoH kasya karmabandhadArDhyam ? iti prazno'trottaram - ubhayorapi krodhAdipariNAmasya dRDhatve varmavanvasya vArtyam, manyatve tu matyuM mavatti IIrU-72-176|| . praznaH- koI ajANapaNe hiMsA vagerethI karmabaMdha kare che, ane koI jANIne karma bAMdhe che, A bemAMthI karmano dRDha baMdha kone thAya? uttaraH- e baMnemAM jene krodhAdi pariNAmanI dRDhatA hoya tene karmano baMdha dRDha thAya che, ane krodhAdi pariNAmanI mandatA hoya to karmano baMdha maMda thAya che. 3-72-176 atha punarmahopAdhyAyazrIsumativijayagaNi ziSyapaNDitaguNavijayagaNikRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA dakSiNabharatArdhe zrIRSabha iva uttarabharatArdhe ko'pi sakalavyavahArakartA samasti na vA? / Adye sa nAmagrAhaM prasAdyaH, antye ca kathaM tatra tadvyavahArapravRttiH ? iti prazno'trottaram-uttarabharatArdhe'pi jAtismaraNAdibhAk kSetrAdhiSThAyakadevo vA kazcittatra nItipraNetA, kAlAnubhAvataH svato'pi vA kiyannaipuNyaM jAyata kRti 1ArU-7rU-177|| praznakAra mahopAdhyAya zrIsumativijayagaNinA ziSya paMDita guNavijayagaNi praznaH- jema dakSiNa bharatArdhamAM sakala vyavahAranA kartA zrIRSabhadevasvAmI thayA, tema uttara bharatArdhamAM tamAma vyavahAranA kartA koI paNa thAya che ke nahi? jo thayA hoya to koNa thayA che tenuM nAma jaNAvavA kRpA karazo? ane na thayA hoya to tyAM vyavahAranI pravRtti kevI rIte pravarti? uttaraH- uttara bharatArdhamAM paNa koI jAtismaraNAdi jJAnano dhaNI, athavA koI kSetrAdhiSThAyaka deva vyavahArane--nItine pravartAvanAra hoI zake che. athavA kAlanA prabhAvathI svataH paNa keTalIka nipuNatA utpanna thAya che. 3-73-177 88 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-saudharmAdiSu pratidevamupapAtazayyAbhedo'thavaikasyAmevA'nekeSAmupapAtaH ? iti prazno'trottaram-mahardhikasurANAmupapAtazayyA bhinnA, anyeSAM tvabhinnA'pIti saMbhAvyate; tathAvidhavyaktAkSarANAM darzanasyAsmaraNAditi / / 3-74-178 / / praznaH- saudharmAdi devalokamAM deve deve upapAta zayyA bhinna bhinna hoya, ke eka zayyAmAM ja aneka devono upapAta thAya? uttaraH- mahardhika devonI upapAta zayyA judI hoya, paraMtu anyadevonI eka paNa hoya ema saMbhAvanA thAya che, kemake tathA prakAranA spaSTa akSara joyA hovAnuM yAha khAvatuM nathI. 3-74-178 tathA-dezAvakAzikavrate kenacidyojanazataM rakSitam, kiJcitkAryamApatitaM, tadUrdhvaM lekhapreSaNe vratamAlinyaM na vA ? iti prazno'trottaram-niyamitakSetrAdUrdhvaM lekhapreSaNe vratamAlinyaM bhavatIti jJAyate, yogazAstravRttyAdau tathaiva darzanAditi / / 3-75-179 / / praznaH- dezAvakAzika vratamAM koIke 100 yojananuM pramANa rAkhyuM hoya pachI kAMIka kArya AvI paDe ane 100 yojana upara lekha mokalavAmAM Ave to vratamAM doSa lAge ke nahi? uttaraH- niyamita kSetrathI upara lekha mokalavAmAM Ave to vrata malina thAya, ema jaNAya che, kA2Na ke yogazAstranI TIkA vageremAM tema ja kahyuM che. 3-75-179 tathA - upadhAnavAhinaH zrAddhAderakAlasaMjJAyAM jalazaucAdividhi : kiM nizyapi syAnna vA ? iti prazno'trottaram -svakIyAdinA''nItenoSNodakena zaucAdividhAnaM yuktimaditi / / 3-76-180 / / prazna:- upadhAna vahana karanAra zrAvaka vagerene akAle thaMDIla vagerenI zaMkA thAya to rAtrinA samaye jalazauca vagere vidhi thAya ke nahi? uttara- potAnuM athavA bIjAnuM lAveluM garama pANI hoya to te pANIthI zauca vagere karavuM yuktiyukta che. 3-76-180 tathA-RSabhasvAmI aSTAgrazatenaikasminneva samaye siddha idaM cAzcaryam, tatra bAhubalyAdyAyurAzritya kA gatiH ? idaM ca tatpratipAdakagranthanAmaprasAdanapUrvaM nirNayakAri prasAdyamiti prazno'trottaram - "aTThasayasiddhA" asminnevAzcarye bAhubalerAyuSo'pavartanamantarbhavati, yathA 'harivaMsakuluppatti'' ityAzcarye harivarSakSetrAnItasya yugalasyAyurapavartanam, zarIralaghukaraNam, narakagamanAdi cA'ntarbhavatIti // 3-77-181 / / 88 1 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna:- zrI RSabhadevasvAmI 108 sAthe eka samayamAM ja mokSa pAmyA e Azcarya che. paraMtu temAM bAhubalI vagerenA AyuSyane AzrayI zuM samajavuM? A nirNaya te vastunA pratipAdaka graMthanuM nAma jaNAvavA pUrvaka jaNAvavA kRpA karazo. - uttaraH- jema harivaMsatuputti''-'harivaMza kulotpatti'-A AzcaryamAM harivarSa kSetramAMthI lAvelA yugalikanA AyuSyanuM apavartana, zarIrane TuMkAvavuM, ane narakamAM javuM vagere vastuno antarbhAva thAya che tema ' satyasiddhI'' 'eka samayamAM 108 siddha thayA'-A ja AzcaryamAM bAhubalInA AyuSyanA apavartanano antarbhAva thAya che. 3-77-181 __ tathA-ye'STAvAtmapradezA madhyasthA eva santi te'pi kiM karmaparamANuvargaNAbhirliptAH santi tadanAliGgitA eva vA? iti prazno'trottaram karmaNA'nAvRtA aSTau pradezA iti vijJAyate / "spRzyante karmaNA te'pi, pradezA Atmano yadi / tadA jIvo jagatyasminnajIvatvamavApnuyAt'' ||1|| iti jnyaandiipiyAmuttAtkAviti ll3-08-18rA. prazna- je ATha Atmapradezo madhyamAM ja rahe che, te paNa zuM karmavargaNAothI lepAyelA che? ke nathI lepAyelA? . uttaraH- madhyavartI ATha pradezo karmathI alipta che, "jo AtmAnA te paNa pradezo karmathI sparzAya to A jagatamAM jIva ajIvapaNuM pAme" A pramANe jJAnadIpikAmAM kaheluM che. 3-78-182 tathA-meghakumArasya pAzcAttyabhave hastirUpasya yannAma dRzyate tatkena dattam? iti prazno'trottaram-tatparvatanitambAdinivAsivanecaraistannAma dattamiti zrIjJAtAdharmakathAsUtre uktamastIti bodhyam ||3-79-183 / / prazna:- meghakumArano jIva jyAre pUrvabhavamAM hAthIrUpa hato tyAre te hAthInuM je vizeSanAma dekhAya che, te nAma koNe pADyuM haze? uttaraH- te parvatanA nitaMba ( taLeTI) vagere bhAgomAM rahenArA vanecaroe nAma pADyuM che, A pramANe zrI jJAtAdharmakathA sUtramAM kahyuM che, ema jANavuM. 3-79-183 tathA-caturdazaguNasthAnakeSu samArohan jantuH kiM krameNa ekAdivyavadhAnena vA caturdazaM guNasthAnaM spRzati? iti prazno'trottaram-anAdimithyAdRSTistAvaccaturthaM guNasthAnakaM yAti na tu dvitIyatRtIye, tadanu yadhupamazreNimArabhate tadaikAdazaM yAvatkrameNa yAti, yadi ca kSapakastadaikAdazaM vihAya caturdazaM yAvatkrameNeti vijJAyate / vizeSastu vizeSAvabodhakazAstragamya iti ||3-80-184 / / 80 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna - cauda guNaThANA upara caDhato jIva zuM kamapUrvaka caDhe che ke ekAdi guNaThANAnA aMtare aMtare caudame guNaThANe jAya che? uttara- anAdi mithyAdRSTi (mohanIya karmanI 26 prakRtinI sattAvALo) pahelA guNaThANethI sIdho bIjA ane trIjA guNaThANAno sparza karyA vinA cothe guNaThANe jAya che. tyAra bAda jo upazama zreNI mAMDe to agIyAramAM guNaThANA sudhI krama pUrvaka caDhe che. ane jo kSapakazreNI mAMDanAra hoya to 11 (upazAnta mohanIya) muM guNaThANuM choDIne caudamAM guNaThANA sudhI krama pUrvaka caDhe che, ema jaNAya che. A viSayamAM vizeSa A ja vastune vizeSa jaNAvanAra zAstrathI jANI levuM. 3-80-184 tathA- aupapAtikasUtre sAdhuvarNanAdhikAre. 'paMtAhAre' ityasya vRttau paryuSitaM vallacaNakAdIti vyAkhyAtamasti, tathA ca paryuSitapUpikAbhakSaNAdarANAM khAdyAdInAM tadviSayadoSoddhaTanaM kathaM yuktimat? iti prazno'trottaram-''nippAvacaNakamAI aMtaM paMtaM ca hoi vAvannaM'' iti bRhatkalpabhASye jinakalpikAdhikAre / etavRttau ca vAvannazabdena vinaSTamiti vyAkhyAtamasti / tattvaM tu tattvavidvedyam / AtmanAM tu paryuSitasyAgrahaNe'vicchinnavRddhaparamparA''rAdhanaM saMsaktisadbhAve taddoSavarjana guNAti voTyam II3-81-186ll prazna- aupapAtika sUtramAM sAdhuvarNananA adhikAramAM 'paMtIdare'' A zabdanI vyAkhyA TIkAmAM vAsI vAla, caNA vagere kahyuM che. Ama hoya to vAsI locApurI vagerenuM bhakSaNa karavAmAM AdaravALA kharatara vagerene 'vAsInuM bhakSaNa karanArA che' evo doSa Apavo zuM yogya che? uttara- "niSpAvavaUMvamADuM gaMta paMte to vIvarsa'' e, bRhatkalpabhASyamAM jinakalpikanA adhikAramAM Ave che. enI TIkAmAM 'vAva' zabdathI vinaSTa vastu kahI che, tattvato tattvavid jANe. ApaNane-tapAgacchIone to vAsI vastu nahi grahaNa karavAmAM avicchinna vRddha paraMparAnuM ArAdhana ane jIvasaMsakti hoya to jIvavirAdhanA doSanuM varjana guNane mATe ja che ema jANavuM. 3-81-185 tathA-upAGgAni kiM gaNadharaviracitAni? anyathA vA? tathA'GgapraNayanakAle'nyadA vA tannirmANam? iti prazno'trottaram-upAGgAni sthavirAH kurvanti tIrthaGkare vidyamAne-'vidyamAne'pItyaGgapraNayanakAle eva teSAM nirmANamiti naikAnta iti nandIsUtravRttI vyaktyoktamasti tena vizeSatastato'vaseyamiti / / 3-82-186 / / prazna- upAMgasUtro zuM gaNadhare guMthelA che ke anya munie? tema ja tenI racanA dvAdazAMgInI racanAnA samaye thaI che ke anya samaye ? Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. uttaraH- tIrthakaro vidyamAna hoya ke na hoya paNa upAMga sUtronI racanA sthavira bhagavaMto kare che. eTale dvAdazAMgInI racanA vakhate ja upAMgasUtronI racanA thAya evo ekAnta nathI, A pramANe nadIsUtranI TIkAmAM spaSTa rIte kahyuM che, tethI vizeSa jANavuM hoya to tyAMthI jANI levuM. 3-8-186 atha gaNijayavantaziSyapaNDitadevavijaya gaNikRtapraznAstatprativacAMsi ca yathAlokAntikadevA ekAvatAriNo'STAvatAriNo vA? iti prshno'trottrmmarAvatArikha rUti jJAtatti Il3-83-187|| 1"lokasya-brahmalokasyAntaH-samIpaM kRSNarAjIlakSaNaM kSetraM nivAso yeSAM te, lokAnte vA audayikabhAvalokAvasAne bhavA anantarabhave muktigamanAditi lokAntikAH / / '' iti sthAnAMGgatRtIyasthAnaprathamoddezakasya vRttau , pravacanasAroddhAre tu saptASTabhavAntA loMkAntikAH citA: | praznakAra gaNi jayavatta ziSya paMDita devavijayagaNI. prazna- lokAntika devo ekAvatArI che? ke aSTAvatArI? * uttara:- aSTAvatArI che, ema jaNyuM che. 3-83-187 TippaNa-60. lokAntika devastava, labdhistava vageremAM ane ThANAMgasUtranA trIjA sthAnanI TIkAmAM lokAntika devo "anantara bhavamAMja mokSa janArA che." evA TippaNarUpa pATha eka pustakamAM adhika upalabdha thAya che ane te pATha upayogI hovAthI hIrapraznottaranA saMpAdaka svargata muni mahArAja zrI caturavijayajIe TippaNImAM grahaNa karyA che. juo hIraprazna mudrita pratanuM pR. 24 2. tathA-saGgamakasuraH surezena niSkAzitaH sa bhavadhAraNIyena zarIreNa merucUlAyAM jagAmottaravaikriyeNa vA? iti prazno'trottaram-mauleneti vijJAyate, uttaravaikriyasyaitAvatkAlamavasthAnA'bhAvAt / yattu maulaM zarIraM vimAnAd bahirna nicchati va raktastrAviniti yodhyam rU-84-188AA prazna- IMdra jyAre saMgamaka devAdhamane devalokamAMthI kADhI mUkyo tyAre te mUlazarIrathI meruparvatanI cUlA upara gayo ke uttaravaikriya zarIrathI gayo? uttara- bhavadhAraNIya-mUlazarIrathI gayo hoya ema jaNAya che. kAraNa ke uttaravaikriya zarIra eTalA kAla sudhI rahI zake nahi. je ema kahevAya che ke "mUla zarIra vimAnathI bahAra jatuM nathI, te vacana prAyika che ema jANavuM. 3-84-188 tathA-kRtasarvavikRtipratyAkhyAnasya zrAddhasya nirvikRtipratyAkhyAne ekAzanakavad vyAsanakamapi kalpate na vA? iti prazno'trottaram-kalpate iti jJAtavyam II3-81-186II Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznaH- jeNe sarva vigaInuM paccakhkhANa karyuM hoya evA zrAvakane nivinA paccakhkhANamAM ekAsaNAnI jema besaNuM paNa ka2vuM kalpa ke nahi? uttaraH- kalpe che ema jANavuM. 3-85-189 tathA - paramAdhArmikA bhavyA eva iti praghoSaH satyo'satyo vA ? iti prazno'trottaram-asatya eveti jJeyam, ubhayathApi teSAmavirodhAt / na ca janmAntarIyakRtaduSkRtoktipUrvakaM te nArakAn kadarthayantItyabhavyAnAM tat kathaM saMgacchate ? iti vAcyam, yataste'pi svargakAmAstapasyAM kurvANA Agame zrUyanta kRti IIrU-86-160|| 1. 'abhavyAH paramAdhArmikapadaM na prApnuvanti' iti arthataH saMbodhaprakaraNAbhavyakulakAdau pUrvasUripuGgavaiH proktaM / praznaH- 52mAdhAmIo bhavya ja che, evo je proSa che, te sAco che ke juThTho? uttaraH- juThTho ja che, ema jANavuM. paramAdhAmIo bhavya kiMvA abhavya baMne rIte mAnavAmAM virodha nathI. 'janmAMta2mAM karelA pApo kahIne te paramAdhAmIo nArakIone pIDe che, mATe jo teo abhavya hoya to A vastu kevI rIte saMgata thAya?' ema na kahevuM. kAraNa ke abhavyo paNa svarganI IcchAthI tapasyA karatA hoya che, ema AgamamAM saMbhaLaya che. 3-86-190 TippaNa-61: saMbaMdha prakaraNa, abhavyakulaka vageremAM abhavyone paramAdhAmI pada na maLe ema kahyuM che. tathA - zrIvIreNa cakritvaprAptipuNyaM kva bhave'rjitam ? iti prazno'trottaram - atra nirNayo granthe dRSTo nAsti / / 3-87-191 / / prazna:- zrI vIrabhagavAne cakripaNAnI prAptinuM puNya kayA bhavamAM upArjyuM ? uttaraH- A viSayano nirNaya (koI) graMthamAM joyo nathI. 3-87-191 tathA-tIrthaGkarajIvAnAM narake paramAdhArmikakRtA pIDA bhavati na vA ? iti praznoM'trottaram - atrApyekAntena jJAtaM nAsti / / 3-88-192 / / prazna:- narakamAM tIrthaMkaranA jIvone paramAdhAmIe karelI pIDA hoya ke nahi? uttaraH- A viSayamAM paNa pIDA upajAve ke na upajAve ema ekAnta jANyo nathI. 3-88-192 tathA - dezaviratau cakripadabandho bhavati na vA ? iti prazno'trottaram - atrAghehAnto jJAto nAstIti IIZ-86-16 / / praznaH- dezavirati guNasthAnake cakripadano baMdha thAya ke nahi? uttaraH- A viSayamAM paNa ekAnta jANyAM nathI. 3-89-193 93 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-kRSNasya bhavapaJcakaM nemicarite, kSAyikasamyaktvavatAM cotkarSato bhavacatuSTayamevoktamastIti kathaM saGgatiH? iti prazno'trottaram-kRSNasya bhavapaJcakamAzritya matAntaramavasIyate, yato dharmopadezamAlAvRttau zrIneminA zrIkRSNasya viSAdakaraNaprastAve kathitam , yathA-''mA soya tumaM, tao uvvaTTittA iheva bhArahe vAse sayaduvAre nayare jiyasattussa putto ikkArasamo amamo nAma titthayaro hohisi / '' etadakSarAnusAreNa bhavatrayamevAyAti / tattvaM punaH kevalino vidantIti li3-10-124|| prazna:- nemicaritramAM kRSNanA pAMca bhava kahyA che, ane kSAyika samyakatvIonA utkRSTathI cAra ja bhava kahyA che. to A virodhanI saMgati zI rIte thAya? uttara:- kRSNanA pAMca bhavane AzrayI matAMtara hoya ema jaNAya che. kAraNa ke dharmopadezamAlAnI TIkAmAM zrI neminAtha bhagavAne pote kRSNane zoka thayo te avasare kahyuM che ke - "he kRSNa ! tuM zoka na kara, kAraNa ke tuM nArakImAMthI cyavIne A ja bharatakSetramAM zatadvAra nagaramAM jItazatru rAjAno putra agIAramo amama nAmano tIrthakara thaIza," A akSaronA anusAra traNa ja bhava Ave che. A viSayamAM tattva zuM che te to kevali bhagavatto jANe. 3-90-194' tathA-zrImallijinasya jJAtAdharmakathAGge dIkSAdine kevalajJAnotpattiH, Avazyakaniryuktau tvahorAtrazchAyasthakAlaH kathito'sti tatkathaM ghaTate? iti prazno'trottaram-atra jJAtAdharmakathAGgavRttyekadezo yathA-''yatra divase dIkSAM jagrAha tasyaiva pauSamAsazuddhaikAdazIlakSaNasya pratyaparAhaNakAlasamaye pazcime bhAge / " idamevAvazyake pUrvAhaNe mArgazIrSe ca zrUyate, yadAha-"tevIsAe NANaM uppaNNaM jiNavarANa puvaNhe tti' / tathA 'maggasirasuddhaegArasIe mallissa assiNI joge tti' |'' tathA tatraivAsyAhorAtraM yAvacchAgrasthyaparyAyaH zrUyate / tadatrAbhiprAya vazutA vidrattIti rU-11-126l. prazna- jJAtAdharma kathA nAmanA aMgamAM zrI mallijinezvarane dIkSAnA divase kevalajJAna thayuM, ema kahyuM che. AvazyakaniryuktimAM to eka ahorAtra chamasthapaNAno kAla kahyo che. to te kevI rIte ghaTI zake? uttara:- ahIM jJAtAdharmakathA nAmanA aMgasUtranI TIkAno ekadeza-thoDo pATha A pramANe che-"je divase dIkSA grahaNa karI te ja poSa mAsanI zukula agIArasanA divasanA aparAhnakAla samaye-pAchaLanA bhAgamAM kevalajJAna thayuM." A ja viSaya saMbaMdhe AvazyakasUtramAM mAgasara mahinAnA pUrvAhnakAlamAM kevalajJAna thayuM ema saMbhaLAya che. kahe che ke-trevIsa jinezvarone pUrvAhnakAlamAM kevalajJAna thayuM che tathA mAgasara suda agIArasanA divase azvinI nakSatrano yoga Ave chate mallinAtha bhagavAnane kevalajJAna thayuM che. zrI mallinAtha bhagavAnanA eka ahorAtra chabasthA paryAya tyAM ja kahelo saMbhaLAya che. teno abhiprAya bahuzruta jANe. 3-91-195 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA - pauSadhavatyo nAryo'dhvani devaguruguNagAnaM kurvantIti kvAsti ? iti prazno'trottaram-neyaM zAstroktA rItiriti bodhyam / / 3-92-196 / / praznaH- pauSadhavratavALI strIo mArgamAM devagurunA guNonuM gAna karI zake evuM kayA zAstramAM che? uttaraH- 'pauSadhavratavALI strIoe rastAmAM devagurunA guNonuM gAna karavuM,' evI koI zAstrokta maryAdA nathI ema jANavuM. 3-92-196. tathA - rAtrau pauruSyAH pazcAd bADhasvareNa na vaktavyamiti vRddhavacaH zrutvApi zrAddhA rAtrijAgaraM kurvantIti kvAsti ? iti prazno'trottaram - tapasyAdimahe tatkaraNasya dRzyamAnatvAtparamparaiva zaraNamavasIyata iti // 3-93-197 / / praznaH- rAtrie porasIno kAla thayA pachI moTA svare nahi bolavuM joIe, evuM vRddha puruSonuM vacana sAMbhaLIne paNa zrAvako rAtrijAgaraNa karI zake evuM kayA zAstramAM che? uttaraH- tapasyA vagere mahotsavamAM rAtrijAgaraNa thAya che ema dekhAya che. mATe A viSayamAM paraMparA ja zaraNa tarIke jaNAya che. 3-93-197 atha paNDitaviSNarSigaNikRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA navakSaNai: : kalpasUtraM vAcyate, kaizcidadhikairapi vAcyate, tadakSarANi kva santi? itiM prazno'trottaram - navakSaNai: zrIkalpasUtraM vAcyate paramparAtaH, antarvAcyamadhye navakSaNavidhAnAkSarasadbhAvAcca / adhikavyAkhyAnaistadvAcanaM tu tathAvidhasuvihitagacchaparamparAnusAri akSarAnusAri ca nA'vasIyata iti / / 3-94-198 / / praznakAra paMDita viSNurSi gaNi praznaH- nava vyAkhyAnothI kalpasUtra vaMcAya che. keTalAko navathI adhika vAcanAthI paNa kalpasUtra vAMce che. mATe ahIM ATalA vyAkhyAnathI ja kalpasUtra vAMcavuM evA akSaro kayA graMthamAM che?... uttara : paraMparAe karIne nava vyAkhyAnothI kalpasUtra vaMcAya che. ane antarvAcanAmAM 'nava vyAkhyAnathI kalpasUtra vAMcavuM' evA akSaro vidyamAna che, paraMtu 'adhika vyAkhyAnothI kalpasUtranI vAMcanA karavI' te, nathI tathAprakAranI suvihitagacchaparaMparAne anusaranAruM, ke nathI zAstranA akSarane anusaranAruM. 3-94-198 TippaNa-62. A uttarathI mAluma paDe che ke paryuSaNAmAM zrIkalpasUtra nava kSaNo-vyAkhyAnothI vAMcavuM e ja zAstra ane suvihita paraMparAne anusaratuM che. A divasomAM grahaNAdi asAyano bAdha paNa zAstrakAre gaNyo nathI. chatAM saM. 1989mAM tenA bAdhane 95 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradhAna banAvIne 'zrI kalpasUtra nava vyAkhyAnathI vAMcavuM joIe' e zAstrIya niyamana uthalAvanArA Aje paraMparAnI game teTalI DAhI vAto karatA hAya, tathApi uparyukta adhika vyAkhyAnothI zrI kalpasUtra vAMcanArAonI mAphaka nathI tA teo vAstavika rIte suvihita gaccha paraMparAne anusaranArA ke nathI zAstrane anusaranArA, ama spaSTa samajAya che. tathA-rAjagRhe nagare guNazilAkhye caitye zrImahAvIreNa zrIkalpasUtraM prakAzitamiti kalpAdhyayane uktamasti, kalpasUtravRttyAdau tu zrIbhadrabAhusvAmibhiH praNItamiti kathaM saGgacchate? iti prazno'trottaram-zrImahAvIreNa kalpasUtramarthataH prakAzitaM sad gaNadharaiH sUtrato nibaddham , tadanu zrIbhadrabAhusvAmibhirnavamapUrvAd dazAzrutaskandhamuddharadbhistadaSTamAdhyayanarUpatvena zrIkalpasUtramapyudadhRtamiti na vipapannati ||-26-126/I. prazna:- rAjagRha nagaramAM guNazila nAmanA caityamAM zrI mahAvIra bhagavAne zrI kalpasUtra prakAzita karyuM che ema kalpAdhyayanamAM kahyuM che. kalpasUtranI TIkA vageremAM to zrI bhadrabAhusvAmIe zrI kalpasUtra racyuM che, ema kahyuM che. A be vastunI saMgati kevI rIte karavI? uttaraH- zrI mahAvIrasvAmIe arthathI kalpasUtra prakAzya che, ane gaNadhara bhagavaMtoe sUtrathI racyuM che. tyAra bAda navamA pUrvamAMthI dazAzrutaskaMdhano uddhAra karatA zrI bhadrabAhu svAmIe dazAzrutaskaMdhanA AThamAM adhyayana rUpe zrI kalpasUtrano paNa uddhAra karyo che, eTale kAMI asaMgata nathI. 3-95-199 tathA-zrIAdinAthasya vArake tAlaphalena yugalikadArako mRtaH, yugalinAM cAkAlamaraNaM na bhavatIti kathaM ghaTate? iti prazno'trottaram-pUrvakoTyadhikAyuSo yugalino nyUnAyuSi na mriyante / tataH zrIAdinAthasya vArake tAlaphalena mRtasya yugalinaH pUrvakoTyadhikamAyurnAbhUditi saGgacchata iti / / 3-96-200 / / prazna- zrI AdinAtha bhagavAnanA vAre tADanuM phaLa paDavAthI yugalikanA bAlakanuM mRtyu thayuM ane yugalikonuM akAla maraNa thatuM nathI, e zI rIte ghaTe? uttara- pUrvakoDathI adhika AyuSyavALA yugaliko adhurA AyuSya maratA nathI, arthAt potAnuM saMpUrNa AyuSya bhogavIne ja kAla kare che. eTale zrI AdinAtha bhagavAnanA vArAmAM tADa phalanA paDavAthI je yugalikanuM maraNa thayuM tenuM pUrvakroDa varSathI adhika AyuSya na hatuM ema ghaTI zake che. 3-06-200 tathA-zrIzatruayasyopari paJcapANDavaiH samaM sAdhUnAM viMzatikoTayaH siddhA iti zrIzatruJjayamAhAtmyAdau proktamasti, sA koTirviMzatirUpA zatalakSarUpA vA? iti prazno'trottaram-zatalakSarUpA koTiravasIyate na tu viMzatirUpati bodhyam TIrU-27-201TI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- zrI zatruMjaya girirAja upara pAMca pAMDavo sAthe vIza koTi sAdhuo siddhipada varyA che ema zrI zatruMjaya mAhAmya vageremAM kahyuM che. te koTi vIzanI saMkhyA rUpa che ke so lAkhanI saMkhyArUpa che? uttaraH- sa lAkhanI saMkhyA rUpa koTi jaNAya che, paNa vIzanI saMkhyArUpa nahi ema jANavuM. 3-97-201 tathA-jJAtAdharmakathAGganavamAdhyayane ratnadvIpadevI maulazarIreNa lavaNasamudrazodhanArthaM gatetyuktamasti, paraM maulazarIreNAnyatra gamanaM kathaM saGgacchate? iti prazno'trottarama-jJAtAmadhye ratnadvIpadevI maulazarIreNa samudrazodhanArthaM gatAsti, paraM tasyA maulazarIreNa gamanapratiSedho jJAto nAstIti / / 3-98-202 / / prazna- jJAtAdharmakathA nAmanA aMgasUtramAM navamA adhyayanamAM ratnadvIpanI devI mUla zarIrathI lavaNasamudranI zuddhi mATe gaI, ema kahyuM che. paraMtu mUla zarIrathI anyatra javuM kevI rIte ghaTe ? uttaraH- jJAtAjImAM ratnadIpanI devI mUla zarIrathI samudra zodhanArthe gaI che, paraMtu tene mUla zarIrathI javAno niSedha jANyo nathI. 3-98-202 - tathA tIrthakRtAmantareSu sAdhvAdInAM vicchede sati yadi kasyacitsvayaMbuddhAdeH kevalajJAnamutpadyate tadA sa dharmopadezaM datte na vA? iti prazno'trottaram-pratyekabuddhAdayaH sarvathopadezaM na dadatIti niSedhaH siddhAnte dRSTo nAstIti bodhyamiti ||rU-12-20rU.IT prazna- tIrghakaronA AMtarAmAM sAdhu vagereno viccheda thAya tyAre jo koI svayaMbuddha vagerene kevalajJAna utpanna thAya to te dharmano upadeza Ape ke nahi? uttara- pratyekabuddha vagere sarvathA upadeza na Ape evo niSedha siddhAntamAM joyo nathI, ema jANavuM. 3-99-203 tathA-bharatakSetrasatkaSaTkhaNDanAmAni prasAdyAnIti prazno'trottaram-bharatasya dakSiNArddha gaGgAsindhunadyorantaravartino dezasya madhyakhaNDamityabhidhAnam 1 / gaGgAtaH pUrvadigvartino dezasya gaGgAniSkuTakhaNDamityabhidhAnam 2 / sindhunadItaH pazcimadigvartino dezasya sindhaniSkaTakhaNDamityabhidhAnam 3 / evamuttarArdhe caitAnyeva trINi nAmAni jJAtavyAni ||3-100-204 / / prazna:- bharata kSetranA cha khaMDanAM nAma jaNAvavA kRpA karazo? uttaraH- bharatanA dakSiNArdhamAM gaMgA ane sidhu nadInA madhya bhAgamAM vartatA dezanuM 1-madhyakhaMDa evuM nAma che. gaMgAthI pUrva dizAmAM rahelA dezanuM nAma ragaMgAniSphaTa khaMDa che. sidhu nadIthI pazcima dizAmAM vartatA dezanuM 3-sidhuniSphaTa evuM abhidhAna che. A pramANe uttarArdhamAM A ja traNa nAmo jANavo. 3-100-204 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-''jaiA hoI pucchA, jiNANa maggammi uttaraM taiA / ikkassa nigoassa ya, aNaMtabhAgo u siddhigao'' ||1|| etadgAthAyA artho yuktigrAhya AjJAgrAhyo vA? iti prazno'trottaram-''jaiA hoI pucchA0'' etadgAthAyA artho mukhyavRttyA AjJAgrAhyo vartate / yuktirapi tatredRzI vartate , tathAhi-yadyanAdikAlasiddhA ekanigodasyAnantatame bhAge kathitAstadA punaranantakAle gate ekanigodAnantatamabhAgatvaM siddhajIvAnAM kathaM ttlti?| tathA dRSTAnto'pyasti yathA-jambUdvIpAdigatA lakSazo nadyaH prativarSa kacavarAdi pravAhya samudramadhye lAtvA yAnti tathApi samudramadhye sthalI na bhavati jambUdvIpAdimadhye gartA vA na bhavati, iti dRSTAntena siddhikSetraM jIvairna bhriyate saMsAro vA jIvai rikto na kriyata iti / / 3-101-205 / / - ... prazna:- ''jaiA hoI pucchA, jiNANa maggammi uttaraM taiA / ikkassa nigoassa ya, aNaMtabhAgo u siddhigao / / ''. 20 thAno artha yutiyA cha mAyAya? ... uttara:- "jaiA hoi pucchA0'' 20 thAno artha bhujya vRttithI mAyA che. ahIM yukti paNa AvA prakAranI che ke--jo anAdi kAlathI siddha thayelA jIvonuM pramANa eka nigodanA anantamAM bhAganuM kahyuM che, to vaLI anaMto kAla pasAra thavA chatAM paNa siddha jIvonuM eka nigodanA anaMtamA bhAganuM pramANa kema Tale? ahIM eka udAharaNa paNa che. jemake--jaMbudvIpa vageremAM rahelI lAkho nadIo dareka varSe pravAhamAM kacarA vagerene tANI tANIne samudramAM laI jAya che to paNa samudramAM bhUmi thaI jatI nathI, tema jebUdvIpa vageremAM khADo thaI jato nathI. A pramANe dRSTAntathI mokSa kSetra jIvothI bharAI jatuM nathI, tema saMsAra jIvothI khAlI thato nathI. 3-101-205 TippaNa-63. bhAvArtha-jyAre jyAre mokSamAM gaelA jIvonA pramANa saMbaMdhi koI prazna pUche, tyAre tyAre jinezvaranA mArgamAM eka ja uttara che ke eka nigodano anaMtamo bhAga mokSe gayo che.' tathA-zrImahAvIrasya dvAsaptativarSapramANamAyuruktamasti, tatra janma caitrazuklatrayodazyAM nirvANaM tu kArtikAmAvAsyAmetatkathaM saGgacchate? iti prazno'trottaram-ASADhasitaSaSThIlakSaNagarbhotpattidinAdArabhya gaNane dvAsaptatyeva varSANi jAyante / kiyanyUnAdhikamAsAdigaNanA tvalpatvena varSacUlAtayA vivakSaNAnna kRteti saMbhAvyate / nirNayastu vyaktyA granthAkSaradarzanaM vinA kathaM bhavatIti? ||3-102-206 / / prazna:- zrI mahAvIranuM bahoMtera varSa pramANa AyuSya kahyuM che, temAM janma caitra suda 13ne divase kahyo che, ane nirvANa kArtika vada0)) nuM kahyuM che, A kevI rIte saMgata thAya? Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- ASADha suda 6ne divase prabhu mahAvIra garbhamAM AvyA hatA, mATe te divasathI AraMbhIne gaNatAM bahotera varSa ja thAya che. keTalAka ochA vattA mAsanI gaNatarI alpa hovAthI varSanI culA rUpe karI nathI ema saMbhAvanA thAya che. cokkasa nizcaya to spaSTa rItie graMthanA akSaro joyA vinA kema thaI zake. 3-102-206 TippaNa-64. vividha praznottara-"prazna 149:- zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI mahArAjAno janma caitra zukla trayodazIe thaelo che ane te vizvadIpakanuM nirvANa Aso vadI amAvAsyAe thayeluM hovAthI te karuNAsAgara devAdhideva prabhu zrI vIra paramAtmAnuM AyuSya saMpUrNa bahotera (72) varSanuM kahevAya che teno saMbhava zI rItie thAya? uttara:- AyuSya janma divasathI ja nahi paraMtu cyavanathI eTale prabhu je divase mAtAnA garbhamAM AvyA te divasathI gaNAya. vaLI eka vAta e paNa lakSyamAM rAkhavAnI che ke paramAtmA zrI mahAvIradevanA nirvANa samaye zrI kalpasUtramAM bIjo caMdrasaMvatsara kahyo che ane yuganI Adi zrI jyotiSkaraMDaka payatrAmAM aSADa vadI ekamathI zarU thatI kahI che, e kAraNathI zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra svAmIjInA cyavana samaye pAMcamA abhivardhita saMvatsaranI aSADha sudi 6 hatI ema saMbhave che. A saghaLI vAto dhyAnamAM lIdhA pachI prabhu zrI vIra paramAtmAnuM saMpUrNa bahoMtera varSanuM AyuSya barAbara maLI rahe che. jemake - prathama caMdrasaMvatsaranA 354 divasa, bIjA caMdrasaMvatsaranA 354 divasa, trIjA abhivardhita saMvatsaranA 384 divasa, cothA caMdrasaMvatsaranA 354 divasa ane pAMcamA abhivardhita saMvatsaranA 384 divasa. A pAMca saMvatsaranA kula divasa 1830 thAya. RtusaMvatsara sarva 360 divasanA hovAthI pAMca saMvatsaranA divaso pUrNa 1800 thAya, A hisAbe eka mAsano pharaka hovAthI zrI vardhamAna svAminA * cyavana samayanI pahelAM RtusaMvatsarano yuga prathama aSADha zukla pUrNimAe pUrNa thaI RtuvarSano zrAvaNa mAsa zaru thaI cUkyo hato arthAt abhivardhitanI apekSAe - prabhu zrI vIrano vana samaya bIjA aSADha sudi 6 no kahevAya, paNa RtumAsanI apekSAe te samaya zrAvaNa sudi 6 no thAya. A rIte dareka Aditya yugamAM Rtuyugano eka mAsa vadhe to cauda yugamAM cauda mAsa vadhavAthI RtumAsanI apekSAe sItteramAM varSanA AsA sudi 6 nA divase AdityamAsa-sauryamAsanI apekSAe cauda yuga eTale pUrNa sItera (70) varSa thayAM. te pachI be caMdravarSanA Aso sudI 6 nA divase sUryamAsanA be varSamAM covIsa divasa ghaTe te covIsa divasa meLavatAM Aso vadI amAvAsyanA divase sauryamAsanI apekSAe saMpUrNa bahotera (72) varSa thAya, A pramANe gaNatrI saMbhave che. caitra zudi trayodazIthI paNa gaNatAM zrI vIra paramAtmAnuM bahotera varSanuM AyuSya pUrNa thAya che te A pramANe - tithipatramAM varSa madhye savA agIyAra divasa vadhe ane nava divasa ghaTe tethI savA agIyAramAMthI nava bAda karatAM savA be divasa eka varSamAM vadhe, tene bahotera guNA karatAM ekaso bAsaTha divasa eTale pAMca mahinA ane bAra divasa bahotera varSe vadhyA, te gaNatrImAM levAnA na hovAthI caitra sudI trayodazImAMthI bAda karatAM kArataka sudI ekama Ave ane amAvAsyAnI rAtrI alpa ja bAkI hovAthI te ekama ja gaNAya." 99 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe prabhu mahAvIranA AyuSyanAM bahAtara varSanA gaNitanI siddhi svargata sakalAgamarahasyavedI pU.pA. AcArya vijayadAnasUrIzvarajI viracita vividha praznottara bhAga 1. pR. 115 mAM karI che. vistAranA arthIoe tyAMthI joI lavuM. ' tathA-zrImahAvIrasya mAtApitarau dvAdaze turye vA devaloke gatau? iti prazno'trottaram-zrImahAvIrasya mAtApitarAvAcArAGgamadhye dvAdazadevaloke, pravacanasAroddhAre ca turye gatau pratipAditau stastannirNayastu kevaligamya iti Il3-103-207ll prazna- zrImahAvIranA mAtA-pitA bAramA devalokamAM gayA ke cothA devalokamAM gayA? uttaraH- zrI AcArAMgasUtramAM zrI mahAvIranA mAtA-pitA bAramA devalokamAM gayA che, ema kahyuM che. ane pravacanasAroddhAramAM cothA devalokamAM gayI che ema pratipAdana karyuM che. teno nizcaya to kevaligamya che. 3-103-207 - tathA-harinaigameSiNA zrImahAvIrasya gaM pahAraH kena dvAreNa kRtastrizalAkukSau ca kena dvAreNa mocanaM kRtam? iti prazno'trottaram-harinaigameSI zrImahAvIra devAnandAyonidvAreNa karSayitvA trizalAgarbhAzaye chavicchedaM vidhAya muktavAn , na tu yonidvAreNetyakSarANi zrIbhagavatIsUtramadhye santIti ||3-104-208 / / prazna- harinaigameSIe zrI mahAvIrano garbhApAra kyA dvArathI karyo ane trizalAnI kukSimAM kayA dvArathI mUkyo? ' uttaraH- harinagameSIe devAnaMdAnI yonidvArA bahAra kADhIne zrImahAvIrane trizalAnA garbhAzayamAM kavi-cAmaDIno cheda karIne mUkyA, paraMtu yonidvArA nahi, AvA akSaro zrIbhagavatIjI sUtramAM che. 3-104-208 tathA-sthUlabhadrasya bhrAtA zrIyako mRtvA kva gataH? iti prazno'trottaramzrIyakaH pariziSTaparvaNi sAmAnyato devaloke gato'bhihito'stIti / / 3-105-209 / / prazna:- sthUlabhadrajInA bhAI zrIyaka marIne kyAM gayA? uttaraH- zrIyaka devalokamAM gayA ema sAmAnyathI pariziSTa parvamAM kahyuM che. 3-105-209 ___ tathA-sAdhvI zrAddhAnAmagre vyAkhyAnaM na karotItyakSarANi kutra granthe santi? iti prazno'trottaram-dazavaikAlikavRttipramukhagranthamadhye yatI kevala zrAddhIsabhAgre vyAkhyAnaM na karoti rAgahetutvAdityuktamasti / etadanusAreNa sAdhvyapi kevalazrAddhasabhAgre vyAkhyAnaM na karoti rAgahetutvAditi jJAyate iti ||3-106-210|| prazna- "sAdhvI zrAvakonI samakSa vyAkhyAna na kare evA akSaro kayA graMthamAM che? 100 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara- dazavaikAlika TIkA vagere graMthanI aMdara sAdhu rAganA heturUpa hovAthI kevala zrAvikAnI sabhA AgaLa vyAkhyAna na kare ema kahyuM che. A anusAra sAdhvI paNa rAganA heturUpa hovAthI kevala zrAvakonI sabhA samakSa vyAkhyAna na kare ema 11jaNAya che. 3-106-210 TippaNa-65. "ahIM dazavaikAlika TIkA pramukha kahyuM che. pramukha zabdathI jIvAnuzAsana nAmano graMtha paNa upAdeya che. A graMtha siddhAnta ziromaNi zrI nemicaMdrasUrinA upadezathI saM. 116ra varSe zrI devasUrie racyo che, ane sakalAgamanA paramArthamAM kasoTInI upamA jemaNe prApta karI che evA zrI jinadattasUrie zodhyo che. pramANabhUta e graMthane viSe paNa sAdhvIone vyAkhyAna karavAno niSedha karyo che." (juo zrI hIraprazna mupR. 27/1 nuM TIppaNa) tathA-dvIndriyelikA sphiTitvA caturindriyabhramarI kathaM bhavati? iti prazno'trottaram-ilikAkalevaramadhye ilikAjIvo'paro vA bhramarItvenAgatyotpadyata rUti Il3-10-201TI prazna- beIdriya Iyala IyalarUpa maTIne caurindriya bhramarI kevI rIte thAya che? uttaraH- IyalanA kalevaramAM Iyalano jIva athavA bIjo koI jIva AvIne bhramarIpaNe utpanna thAya che. 3-107-211 tathA-kevalorNikA zarIrasaMparke saMmUrcchajajIvAnAmutpattirasti na vA? iti prazno'trottaram-kevalorNikA zarIrasaMparke vastrApekSayA SaTpadyo bahvaya utpadyante ityakSarANi cchedagranthe smaranti netarANIti ||3-108-212 / / prazna- kevala garama-unanAM vastrano zarIra sAthe saMparka thatAM saMmUrchAima jIvonI utpatti thAya ke nahi? - uttara - kevala unanAM vastrano zarIra sAthe saMbaMdha thatAM vastranI apekSAe ghaNI papadI-jUo utpanna thAya che. evA akSaro cheda graMthamAM che ema yAda Ave che. paraMtu bIjA akSaro yAda AvatA nathI. 3-108-212 TippaNa-66. A uttaramAM jaNAvyuM che ke kevala unanA vastramAM zarIra sAthe saMbaMdha thatAM vadhAre jUo utpanna thAya che. A hetuthI ja varSotrANane choDIne sAdhuoe ekaluM unanuM vastra vAparavuM nahi paraMtu aMdara kapaDo nAkhIne vAparavuM, e vidhiparibhoga che. A mATe zrI nizItha uddeza pahelAnI gAthA ra61nI cUrNimAM sApha sApha pharamAvyuM che ke"vIsattAnuM mojUT Uksa 3UOTyasta natyi parimo | bhAvArtha -'varSotrANane choDIne ekalA unanA vastrano paribhoga nathI." arthAt varSotrANano paribhoga to ekalo-kapaDA vinA karavo, e A uparathI spaSTa sAbIta thAya che. 101 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-mahAvidehe zrIsImandharasvAmisthAne yastIrthakara utpatsyate tasya kiM nAma? tathA tatra vastravarNAdividhiH katham? | tathA viharamANaviMzatitIrthakRtAM mAtApitRgrAmAdinAmanI kutra zAstre santi? iti prazno'trottaram-mahAvidehe zrIsImandharasvAmisthAne utpatsyamAnatIrthaGkaranAma zAstre dRSTaM nAsti / tathA tatra vastravarNAdividhirihatyAjitAdidvAviMzatitIrthakRtAmanusAreNeti / tathA viharamANaviMzatitIrthakRtAM mAtApitRgrAmAdinAmAni chuTitapatrAdau kathitAni santIti rU-101-21rUA. praznaH- mahAvidehamAM zrI sImaMdharasvAmInA sthAne je tIrthakara utpanna thaze temanuM zuM nAma? tathA tyAM vastronA varNAdino vidhi zo? tathA vicaratA vIza tIrthakaronA mAtA, pitA ane gAma vagerenAM nAma kayA zAstramAM che? uttara- mahAvideha kSetramAM zrI sImanvarasvAmInA sthAne utpanna thanAra tIrthakaranuM nAma zAstramAM joyuM nathI. tathA tyAM vastra varNAdi vidhi bhAratamAM thaela ajita vagere bAvIsa tIrthakaronA anusAre che. tathA vicaratA vIza tIrthakaronA mAtA, pitA ane gAma vagerenAM nAma chUTA pAnA vageremAM kahelA che. 3-109-213 tathA-aSTApadaparvate pratimApratiSThA kena kRtA? kutra vA sA kathitA'sti? iti prazno'trottaram-aSTApadaparvate pratimApratiSThA, zrIRSabhadevaziSyeNa kRteti zrIzatruayamAhAtmyamadhye kathitamastIti ||3-110-214 / / prazna - aSTApada parvata upara pratimAnI pratiSThA koNe karI? ane te kayA zAstramAM kahelI che? uttara- aSTApada parvata upara pratimAonI pratiSThA zrI RSabhadeva bhagavAnanA ziSya karI che, A pramANe zrI zatruMjaya mAhAtmamAM kaheluM che. 3-110-214 tathA-draupadyA navanidAnamadhye kiM nAmakaM nidAnaM kRtam? iti prazno'trottaramzrIjJAtAdharmoktadraupadIsambandhAnusAreNa caturthanidAnasaMbhavo jJAyate, paramadhyavasA'yavizeSeNa tasya nidAnatAyA abhAvAd draupadyA cAritraM prAptamiti saMbhAvyate / granthamadhye tu dRSTaM nAsti yadanayA'mukaM nidAnaM kRtamiti / / 3.111-215 / / prazna- draupadIe nava niyANAmAMthI kayuM niyANuM karyuM hatuM? uttaraH- zrI jJAtAdharma kathAmAM kahela draupadInA saMbaMdhane anusAre cothA (trIjA) niyANAno saMbhava jaNAya che. paraMtu adhyavasAya vizeSathI tenAM niyANAmAM niyANApaNAno abhAva hovAthI draupadIe cAritra prApta karyuM ema saMbhAvanA thAya che. graMthamAM to e joyuM nathI ke draupadIe amuka niyANuM karyuM hatuM. 3-111-215 102 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "TippaNa-67. viSayAsakti vagere kAraNothI dharma karIne, so ApIne sATha levAnI jema, dunyavi padArthonI prArthanA karavArUpa niyANuM che ane te nava prakAre che. ''niva1 siDhi2 itthi3 purise4 parapaviAre sure5 apaviAre6 / appayarasura7 daridde8 saDDhe9 hujjA nava niANA ||1||'' bhAvArtha--'huM-rAjA, zeTha, strI, puruSa, paranI sAthe viSayabhoga karanAra devatA, vipayabhoga na karanAra devatA, svanI sAthe viSayabhoga karanAra devatA, daridra, ane zrAvaka thAuM, evI IcchArUpa nava niyANAM jANavAM." tathA-zAcato meruH zrImahAvIreNa kathaM cAlitaH? kutra vA kathito'sti? iti prazno'trottaram-yathA zAzvatyA ratnaprabhAyA devAnubhAvena svabhAvena vA prakampo jAyate tathA zrIvIracaraNAGguSThabalAnubhAvena zAzvatamerorapi prakampo bodhya iti / etadakSarANi zrIvIracaritrapramukhagranthamadhye santIti ||3-112-216 / / prazna- zrI mahAvIra paramAtmAe zAzvata merune kevI rIte calAyamAna karyo? ane kayA zAstramAM ema kahyuM che? uttara:- jema zAzvatI ratnaprabhAnuM calana daivI prabhAvathI athavA svAbhAvika rItie thAya che, tema zrI vIraparamAtmAnA caraNanA aMguThAnA balaprabhAvathI zAzvata merunuM paNa calana jANavuM, AvA akSaro zrI vIracaritra vagere graMthamAM che. 3-11-216 * tathA-paJcadazazatatApasAnAM .gautamasvAminA paramAnnena pAraNA kAritA, tatra labdhiparamAnnamadattamiti sAdhUnAM kathaM kalpate? iti prazno'trottaram-eko'pi paramAnapatadgraho'kSINamahAnasalabdhiprabhAveNaiva sarveSAM prApta ityatrA'dattaM kimapi jJAtaM nAstIti bodhyamiti ||3-113-217|| prazna- zrI gautamasvAmIe paMdaraso tApasIne khIrathI pAraNuM karAvyuM temAM labdhithI prApta thaela khIra adatta che, to te sAdhune kevI rIte kahyuM? uttaraH- eka evuM paNa khIranuM pAtra akSINa mahAnasa labdhinA prabhAvathI ja sarva tApasIne pAraNA mATaeN upayogamAM AvyuM che. ahIM kAMI paNa adatta nathI ema jANavuM. 3-113-217. ___ atha paNDitakIrtiharSagaNikRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA prAtaH kRtadvividhAhAraikAzanasya (zrAddhasya) nizi dvividhAhArapratyAkhyAnaM zudhyati na vA? iti prazno'trottaram-zudhyatIti bodhyam ||3-114-218 / / . prazrakAra paMDita kIrtiharSa gaNi prazna:- prAtaHkola duvihAra ekAsaNuM karyuM hoya evA (zrAvaka) ne rAtrie duvihAranuM paccakhANa karavuM sujhe ke nahi? 103 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- sujhe che ema jANavuM. 3-114-218 tathA-saMsAre vasannekajIva indratvaM cakritvaM vAsudevatvaM ca kati vArA~llabhate ? iti prazno'trottaram - indratvAdilabdheH saMkhyA kvApyAgame dRSTA na smaratIti ||rU-116-216|| praznaH- saMsAramAM raheto eka jIva IMdrapaNuM, cakripaNuM ane vAsudevapaNuM keTalI vAra prApta karI zake che? uttaraH- IMdratyAdi labdhinI saMkhyA kahelI koI paNa AgamamAM joI hoya ema yAda AvatuM nathI. 3-115-219 tathA - saMprati ye indrAssanti te sarve'pyekAvatAriNo na vA ? iti prazno'trottaram - saMprati ye indrAssanti teSAM madhye kecanaikAvatAriNo na sarve kRti IIZ-116-2201] praznaH- hAla je IMdro che te saghaLAe ekAvatArI che ke nahi? uttaraH- hAla je IMdro che teonI aMdara keTalAeka ekAvatArrI che, paraMtu badhA nathI. 3-116-220 tathA-nAradAH sarve tadbhava eva muktigAmino bhavAntare vA ? iti prazno'trottaram - nAradAH kecana tadbhave mokSagAminAH kecana bhavAntare'pIti jJeyamiti ||3-117-22100 praznaH- saghaLA nArado te bhavamAM ja mokSe janArA hoya che ke anya bhavamAM? uttaraH- keTalAeka nArado te bhavamAM mokSe janArA hoya che, ane keTalAeka nArado bIjA bhavamAM paNa mokSe janArA hoya che, ema jANavuM. 3-117-221 atha paNDitanAkarSiziSyagaNisUravijayakRtapraznAstatprativacAMsi ca yathApAkSikAdiSu ye caturthAdi tapo na kurvanti teSAM kiM prAyazcittamutAnantasaMsAritvaM bhavati? iti prazno'trottaram - pAkSikAdiSu caturthAdi tapaH kAraNAbhAve na kurvanti teSAM prAyazcittaM bhavati, paramanantasaMsAritvaM na bhavatIti // 3-118-222 / / praznakAra paMDita zrInAkarSinA ziSya gaNi sUravijaya prazna:- pakhtI AdimAM jeo upavAsa Adi tapa karatA nathI, teone zuM prAyazcitta Ave ke anantasaMsArIpaNuM prApta thAya? uttaraH- jeo kAraNa na hovA chatAM paNa pakhtI AdimAM upavAsa vage2e tapa karatA nathI, teone prAyazcitta Ave che. paraMtu anantasaMsArIpaNuM prApta thatuM nathI. 3-118-222 tathA - rAvaNasya hAraH paripATyAgato bAlatve tasya devena samarpito vA ? iti prazno'trottaram - rAvaNasya hAraH paripATyAgato'stIti / / 3-119-223 // 104 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna:- rAvaNano hAra paraMparAthI AvelA che ke bAlyAvasthAmAM tene deve arpaNa karyo che? uttaraH- rAvaNano horara kulaparaMparAthI Avelo che. 3-119-223 tathA-grena pravrajyAyAH pUrvaM laghudhAnyAni pratyAkhyAtAni bhavanti tasya tadgrahaNe tAni kalpante na vA? iti prazno'trottaram-pUrvaM yena laghudhAnyAni pratyAkhyAtAni tasya pravrajyAgrahaNe satyanyA'nnA'prAptau tAni kalpanta iti //rU-120-224TI. praznaH- jeNe dIkSA letA pahelAM tuccha-halakAM dhAnyonuM paccakhkhANa karyuM hoya tene dIkSA grahaNa karyA bAda te dhAnya grahaNa karavA kahyuM ke nahi? uttara - pUrve jeNe tuccha dhAnyonuM paccakhANa karyuM hoya, tene dIkSA grahaNa karyA bAda anya annanI prApti thatI na hoya to te levA kahyuM che. 3-120-224 tathA-''namo'rhatsiddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH'' iti pUrvagataM kiMvA na? tathA pUrvANi saMskRtAni prAkRtAni vAM? iti prazno'trottaram-namo'rhatsiddhAcAryetyAdi pUrvagataM jJeyam / tathA pUrvANi sarvANi saMskRtAni veditavyAni ||3-121-225 / / prazna:- 'namoDaEtsilkIvAryopAdhyAyasarvasAdhu:" A sUtra pUrvamAMnuM che ke nahi? tema ja pUrve saMskRta che ke prAkRta? uttara:- namoDa7iThThIvaryao' ItyAdi sUtra pUrvamAMnuM che, tathA pUrvo saghaLAMye saMskRta bhASAmAM che, ema jANavuM. 3-121-225 tathA-vIrasane vati pratyevRddhA? 31LeSAM ca viyantaH citta ? iti prazno 'trottaram-vIrazAsane caturdazasahasrapramANAH pratyekabuddhAH / evaM RSabhAdInAM yAvanto yatayastAvantaH pratyekabuddhA iti // 3-122-226 / / prazna- vIraprabhunA zAsanamAM pratyekabuddho keTalA thayA? ane bIjA tIrthakaronA zAsanamAM keTalA thayA che? uttaraH- vIra prabhunA zAsanamAM caudahajAra pratyekabuddho thayA che. e pramANe zrI RSabhadevAdi tIrthakaronA jeTalA jeTalA sAdhuo teTalA teTalA pratyekabuddha thayA che. 3-12-226 tathA-paNDitAdipadasthAnAmagre devavandanaM kalpate na vA? iti prazno'tro-ttarampratimAnAM sthApanAcAryANAM vAgre devavandanaM kalpate nAnyeSAmiti ||3-123-227 / / prazna:- paMDita vagere padasthonI Agala devavaMdana karavuM kahyuM ke nahi? uttaraH- pratimAonI athavA sthApanAcAryajInI AgaLa devavaMdana karavuM kahyuM che. paNa bIjAnI AgaLa nahi. 3-123-227 105 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-triphalAkRtaM prAsukapAnIyaM kutra siddhAnte proktamasti ? iti prazno'trottaram-triphalAkRtaM prAsukamudakaM siddhAntA'numatam / yataH-' I - ''tuMbaraphale ya patte, rukkhasilAtuppamaddaNAdIsu / pAsaMdaNe pavAte, Ayavatatte vahe avahe " / / 204 / / iyaM nizIthabhASyagAthA / etaccUrNo 'tuMbaraphalA haritakyAdayaH " iti vyAkhyAtamastIti / / 3 - 124-228 // praznaH- triphalAthI karAyeluM prAsuka pANI kayA siddhAntamAM kahyuM che? uttaraH- triphalAthI banAveluM prAsuka pANI siddhAnta saMmata che. kAraNa ke- " tuMbaraphale ya patte, rukkhasilAtuppamaddaNAdIsu / pAsaMdaNe pavAte, Apavatatte vahe avahe'' ||304||jA nizItha bhASyanI gAthA che. khenI yUrNimA "tuMbaraphalA haritakyAdayaH''-tuM52isa zabdathI haraDe vagere artha ve che. 3-124-228 bhAvArtha- 'haraDe, patra, vRkSapreTara, zIlA, mRtasevaranI vasAhi yukta rastAhi prabhardhana, jharaNa, prapAta, tApa Adi kAraNayogathI pANI acitta thAya che.' TippA - 68. tathA-1 - ekaviMzatipAnIyAnAM prAsukIbhavanAnantaraM punaH kiyatA kAlena sacittatA bhavati ? tathA teSAM sarveSAM sAMprataM pravRttiH kathaM nAsti ? iti praznoM'trottaraMm - uSNodakasya yathA varSAdau praharatrayAdikaH kAlaH prokto'sti tathA prAsukodaka- dhAvanAdInAmapIti bodhyam / teSAM pravRttistu yathAsambhavaM vidyata iti / / 3-125-229 / / praznaH- ekavIsa jAtanA pANI acitta thayA bAda pharIthI keTalA kAle sacitta thAya che? tathA hAla saghaLA prakAranA te pANInI pravRtti kema nathI? uttaraH- jema ukALelA pANIno varSA Adi RtumAM traNa praharAdino kAla kahyo che, tevI ja rIte te sarve acitta pANIno kAla paNa jANavo. te sarva prakAranA pAzInI pravRtti para yathAsaMbhava che. 3-125-228 tathA-zrAddho gurumukhe pauSadhamuccArayati tadA gamanAgamane Alocayati na vA? iti prazno'trottaram - yadi svayaM pauSadhakaraNAnantaraM gamanAgamane kRte bhavatastadA gurumukhe pauSadhakaraNAvasare te Alocayati nAnyatheti / / 3-126-230 / / praznaH- zrAvaka guru pAse pauSadha uccare tyAre gamaNAgamaNe Alove ke nahi? uttaraH- jo svayaM pauSadha karyA bAda gamanAgamana karyuM hoya to guru pAse pauSadha karatI veLAe gamaNAgamaNe Alove, te sivAya nahi. 3-126-230 / / iti sakalasUripurandaraparamagurutapAgacchAdhirAjabhaTTArakazrI zrIhIravijayasUriprasAdIkRtapraznottarasamuccaye tacchiSyapaNDitakIrti-vijayagaNisamuccite tRtIyaH prakAzaH / / 106 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthaH prakAzaH / atha jesalamerusaGghakRtapraznAstatprativacAMsi ca yathAapakvaphalaM bIjakarSaNAdanu ghaTikAdvayAnantaraM prAsukaM bhavati na vA ? iti prazno'trottaraMm-agnilavaNAdiprabalasaMskAre prAsukaM bhavati nAnyatheti / / 4-1-231 / / praznakAra jesalamerano saMgha praznaH- kAcuM phala bIja kADhI nAkhyA bAda be ghaDI pachI acitta thAya ke nahi? uttaraH- agni ke lavaNa vagereno prabala saMskAra thAya to acitta thAya, te sivAya nahi. 4-1-231 tathA-nArakAH pAzcAttyabhavazubhAzubhavArtAM kathaM jAnanti ? iti prazno'trottaramdevatAkathanAdinA jAnantIti // 4-2-232 // praznaH- nArakIo pAchaLanA bhavanI zubha ke azubha vArtA kevI rIte jANe che? uttara:- hevanA hevA sahithI bhaegI zaDe che. 4-2-232 tathA- - devadravyabhakSakagRhe jemanAya gantuM kalpate na vA? iti, gamane vA tajjemanakrayadravyaM devagRhe moktumucitaM na vA ? iti prazno'trottaram-devadravyabhakSakagRhe yadi kadAcitparavazatayA jemanAya yAti tathApi manasi sazUkatvaM rakSati na tu niHzUko bhavati / jemanadravyasya devagRhe mocane tu virodho bhavati tatastadAzritya dakSatvaM vilokyate, yathAgre'narthavRddhirna bhavati tathA karotIti // 4-3-233 / / praznaH- devadravyanuM bhakSaNa karanAranA ghera jamavA mATe javuM kalpe ke nahi? agara jamavA jAya to tenA kharacanuM dravya devamaMdire mUkavuM joIe ke nahi? uttaraH- jo kadAcit parAdhInatAthI devadravyanuM bhakSaNa karanAra ghera jamavA mATe jAya to paNa manamAM komala bhAvanuM rakSaNa kare, paraMtu niHzUka-niSvasa pariNAmI na thAya, tathA jamyAnuM dravya devamaMdire mUkavAmAM virodha thato hoya to tene AzrayIne DahApaNa rAkhavuM; evuM karavuM joIe ke jethI AgaLa anarthanI vRddhi na thAya. 4-3-233 tathA-kalyANakatapasi kriyamANe SaSTASTamakaraNasya zaktyabhAve pAkSikAdAvAcAmAmlAdikaM karoti na vA ? iti prazno'trottaram - SaSTASTamakaraNasya sarvathA zaktyabhAve pAkSikAdiparvatithAvAcAmAmlAdikaM karoti / kalyANakatapaH pravRttistu paramparayA dRzyata iti ||4-4-234 // praznaH- kalyANakano tapa cAlato hoya tyAre chaThTha aThThama karavAnI zaktinA abhAve pakhtI AdimAM AyaMbila Adi karI zake ke nahi? uttaraH- chaThTha, akrama karavAnI zaktino sarvathA abhAva hoya to pakhI Adi 107 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parvatithimAM AyaMbila Adi karI zake che. kalyANaka tapanI pravRtti to paraMparAthI dekhAya che. 4-4-234 TippaNa-69. Aje paraMparAne nAma kalyANakona parvatithimAMthI bAtala gaNI tenI tapa vagere kriyAne ulaTAvanArA A praznottara vicAre, ane paMcAMgamAM je tithinI kSayavRddhi hoya te tithine badale bIjI tithionI kalpita kSayavRddhi mAnatA aTaMkI jAya, tathA tema karIne kalyANakArI koI paNa tithinI ArAdhanAne anyAya nahi karavA rUpa suvizuddha paraMparAne anusare, ama IcchavuM sthAne che. tathA-pratyAkhyAnakaraNAvasare vikRtidvayaM yena mutkalaM rakSitaM bhavati tasya tRtIyavikRtinirvikRtikaM kalpate na vA? iti prazno'trottaram-kAraNaM vinA na tpata rUti |4-1-236ll. prazna:- paccakhANa karatI vakhate jeNe be vigaI mokaLI rAkhI hoya tene trIjI vigaInuM niviyAnuM kahyuM ke nahi? uttaraH- kAraNa vinA kahyuM nahi. 4-pa-235 * tathA-'kayarIpAka' ityAdilokaprasiddhAni pAkadravyANi taddivasaniSpannAnyAzAkapratyAkhyAnavatAM kalpante na vAM? iti prazno'trottaram-kalpanta, IdRzI pravRttirdazyata kRti li4-6-236TI prazna- te divasanAM banAvelA carIpA' (kerIno murabbo) ItyAdi lokaprasiddha pAkadravyo lIlA zAkanAM paccakhANavALAone kahyuM ke nahi? uttaraH- kalpI zake che. evI pravRtti dekhAya che. 4-6-236 tathA-manuSyakSetrAd bahizcandrAH sUryAzca santi te tIrthakRtAM janmotsave samavasaraNe cAyAnti na vA? iti prazno'trottaram-teSAM. tIrthakRtkalyANakeSu dezanAzravaNAdikArye cAtrAgamanapratiSedho jJAto nAstIti / / 4-7-237|| prazna- manuSyakSetranI bahAra je candra ane sUryo che te candra-sUrya devo tIrthakaronA janmotsavamAM ane samavasaraNamAM Ave ke nahi? uttaraH- manuSya kSetranI bahAra rahela candra-sUryone tIrthakaranA kalyANakomAM ane dezanA zravaNa vagere kAryamAM ahIM AvavAno pratiSedha jANyo nathI. 4-7-237 tathA-bharatakSetramadhye sAMprataM ye sAdhavaH paJcasaptazatAdikrozamadhye dRzyante ta eva kiMvA'nye'pi kvApi saMbhavanti? iti prazno'trottarama-bharatakSetramadhye idAnIntanasamaye yatra yatra sthAne AtmabhirjAyante tatraiva yatayaH saMbhAvyante naanytreti| tathApyakSaradarzanaM vinaikAntena kathayituM na zakyate yadanyatra sthAne thato satyeti I4-8-238 108 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna:- bharatakSetramAM hAla pAMcaso sAtaso Adi gAumAM je sAdhuo dekhAya che, te ja sAdhuo che ke anyatra kayAMya bIjA paNa sAdhuo saMbhavI zake che? uttara:- bharatakSetramAM hAla je sthAne ApaNe jANIe chIe tyAM ja sAdhuo che ema saMbhAvanA karI zakAya che, bIje sthAne na hoya ema lAge che. to paNa akSara joyA vinA ekAnta ema na kahI zakAya ke bIje ThekANe sAdhuo nathI ja. 4-8-238 TippaNa-70. koI pustakamAM-"bharatakSetramAM Adhunika samaye jema ApaNI dRSTipathamAM Avela bhUmimAM sAdhuo che tema anyatra paNa che, e pramANe zAstra vagerene anusAra jaNAya che." A pramANeno uttara Apelo samyak prakAre thAya che." (juo hIraprazna pR 30/1nuM TIppaNa) : tathA-AcAmAmlamadhye zuNThImaricAdikaM kalpate tatkiM kAraNena svabhAvena vA? iti prazno'trottaram-kAraNaM vinApi kalpata iti / / 4-9-239 / / prazna:- AyaMbilamAM suMTha, marI vagere kahyuM che, te zuM kAraNasara ke svAbhAvika rIte? uttaraH- kAraNa vinA kahyuM che. 4-9-239 tathA-AcAmAmlamadhye zuNThImaricAdikaM kalpate, pippalIlavaGgAdikaM ca na tat kiM zAstrAkSaraiH paramparAMto vA? iti prazno'trottaram-AcAmAmlamadhye zuNThImaricAdikaM kalpate lavaGgapiSpalIharItakIMpramukhaM punarna kalpate tatraitatkAraNaM jJAyate yallavaGgeSu dugdhabhaktaM dIyamAnamasti, haritakIpiSpalyAdikaM nAlikAto'pakvaM sat zuSkIkriyate.yathA yugandharIgodhUmAdipRthuko rAddhaH sannAcAmAmlamadhye na kalpate / yugandharIgodhUmAdikaM tu rAddhaM satkalpata iti sambhAvyate / / 4-10-240 / / prazna:- AyaMbilamAM suMTha marI vagere kahyuM che, ane pIpara laviMga vagere kalpatA nathI te zuM zAstranA akSarothI ke paraMparAthI? uttaraH- AyaMbilamAM. suMTha, marI vagere kahyuM che, laviMga, pIpara ane haraDe vagere kalpatA nathI. temAM A kAraNa jaNAya che ke-laviMgamAM dUdhano pAsa devAmAM Ave che ane haraDe pIpara Adi nAlikAmAMthI-mUlamAMthI apakva hoI pachIthI sukavavAmAM Ave che. jema yugandharI ane ghauM vagereno poMka rAMdhelo hoya chatAM AyaMbilamAM kalpato nathI, paraMtu yugandharI ane ghauM vagere rAMdhelA hoya to kalpa che, te mujaba saMbhAvanA karI zakAya che. 4-10-240 tathA-kenacidupAsakena catvAryupadhAnAnyudUDhAni bhavanti, tanmadhye prathamopadhAnasya dvAdazavarSAtikrame prathamamevopadhAnaM punarudvAhya sa mAlAM paridadhAti uta catvAryapi? iti prazno'trottarama-prathamopadhAnasya dvAdazavarSAtikrame 109 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punastasminnudUDhe mAlA parihitA zudhyati / atha yadi manaH sthAne tiSThati tadA catvAryapi punarudvAhya mAlA paridadhAtIti ||4-11-241 / / / praznaH- koI zrAvake cAre upadhAna vahI lIdhAM che. temAM pahelA upadhAnane bAra varSa pasAra thaI gayAM hoya to te zrAvaka paheluM ja upadhAna pharIthI vahana karIne mAlA pahere ke cAre ya upadhAna pharIthI vahana karIne? uttara- pahelA upadhAnane bAra varSa pasAra thaI gayAM hoya to pharIthI paheluM upadhAna vahI lIdhA bAda mAlA paheravI sujhe che. jo mana ThekANe rahe to cAre ya upadhAna pharIthI vahana karIne mAlA pahere. 4-11-241 tathA-upadhAne vAhyamAne tapodine yadi kalyANakatithirAyAti tadA tenaivopavAsena sarati utA'nyo'dhikaH kRto vilokyate? iti prazno'trottaramupadhAnatapodinAntaH kalyANakatithyAgamane niyantritatapastayA tenaivopavAsena saratIti II4-12-24rA prazna- upadhAnamAM tapanA divase jo kalyANaka tithi Ave to te ja upavAsathI cAle ke bIjo adhika karI Apavo paDe? uttara- upadhAnanA tapanA divasanI aMdara kalyANaka tithi AvI jAya to niyatrita tapa hovAthI te ja upavAsathI cAlI zake che. 4-12-242 tathA-yaH zrAvako niyamena pratyahaM pratikramaNadvayaM kurvANo bhavati tasya kAlavelAyAM sandhyApratikramaNavismaraNe kiyatI rAtriM yAvattacchudhyati? iti prazno'trottaram-kAraNavizeSe vismRtau vA rAtripraharadvayaM yAvattatkartuM zudhyatIti II4-13-24rU II prazna:- je zrAvakane niraMtara be vakhata pratikramaNa karavAno niyama hoya ane jo te kAlAvelAe devasika pratikramaNa karavuM bhUlI gayo hoya to te zrAvakane keTalI rAtrI sudhI karavuM kahyuM? uttaraH- koI kAraNa vizeSe ke bhUlI gayo hoya to rAtrinA prathamanA be prahara paryata devanI pratikramaNa karavuM kahyuM che. 4-13-243 tathA-yena zuklapaJcamyuccaritA bhavati sa yadi paryuSaNAyAM dvitIyAto'STamaM karoti tadaikAntena paJcamyAmekAzanakaM karoti uta yathArucyA? iti prazno'trottaram / yena zuklapaJcamyuccaritA bhavati tena mukhyavRttyA tRtIyAto'STamaH kAryaH / atha kadAcidvitIyAtaH karoti tadA paJcamyAmekAzanakaraNapratibandho nAsti, karoti tadA bhavyamiti ||4-14-244|| Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna:- jeNe zukula paMcamIno tapa uccarelo hoya te ja paryuSaNAmAM bhAdaravA sudi bIjathI aThThama kare to te bhAdaravA sudi pAMcamanA divase avazya ekAsaNuM kare ke ruci pramANe kare ? uttaraH- jeNe zukula paMcamI uccarelI hoya teNe mukhya vRttie bhAdaravA suda trIjathI aDhama karavo joIe. jo kadAcit bhAdaravA sudi bIjathI aThThama kare to bhAdaravA sudi pAMcame ekAsaNuM karavuM joIe evo pratibaMdha nathI, kare to sAruM che. 4-14-244 TippaNa-71. A praznottara paNa sAbIta kare che bhAdaravA suda paMcamI yadyapi parvatithi che tathApi bhAdaravA suda cotha, ke je saMvatsarInI sthApita tithi che, tenA karatAM gauNa che. paMcAMgamAM khuda paMcamI tithi udayagata hoya to paNa tenA kAraNe teno tapa cothanA tapathI sare che, zAstrakAranA A vidhAnathI sApha nizcita thaI jAya che ke paMcamInA kAraNe cothanI virAdhanA karavAnI hoya ja nahi. chatAM jeo zAstrakAranI AjJA lopIne svamatikalpanAthI bhAdaravA suda paMcamInI kSayavRddhie bhAdaravA suda cothane virAdhe che teo zAstra aneM paraMparAthI virUddha ja varte che. vadhu mATe juo A ja graMthano 257 mo praznottarI tathA-yadA caturmAsakaM pUrNimAyAmabhUttadA pratikramaNAni paJcaviMzatiraSTAviMzatirvA babhUvuH? tathA tAni zAstrAkSarabalena vidhIyamAnAni paramparAto vA?, zAstrAkSarabalena cettadA tadabhidhAnaM prasAdyamiti prazno'trottarama-varSamadhye pratikramaNAni paJcaviMzatiraSTAviMzatirveti kvApi jJAtaM nAsti, zAstramadhye tu daivasikarAtrikapAkSikacAturmAsikasAMvatsarikalakSaNAni paJca pratikramaNAni pratipAditAni santIti IT4-11-24ll : : prazna - jyAre comAsI pUrNimAnI hatI tyAre pratikramaNa pacIsa hatAM ke aThThAvIsa hatAM? tathA te zAstrAkSaranA balathI karAtAM hatAM ke paraMparAthI? jo zAstranA akSaranA balathI karAtAM hoya to tenuM nAma jaNAvavA kRpA karazo? uttaraH- eka varSamAM pratikramaNa pacIza Ave ke aThAvIsa Ave evuM vidhAna koI paNa ThekANe jANyuM nathI. zAstramAM to devasI, rAI, mammI, comAsI, ane saMvatsarI rUpa pAMca pratikramaNo kahelAM che. 4-15-245 TippaNa-72. AjJA ane suvihita AcAraNAne pramANa gaNanArAonA mate pUnamanI traNa comAsI caudazanI sthapAtAM traNa pakhkhI anuSThAno comAsAmAM samAI gayAM te jema ayukta lakhAyuM nathI, tema pUnama AdinA kSaye ekadivasamAM eka gauNa parvatithinuM. anuSThAna bIjI prabala parvatithinA anuSThAnamAM samAI jAya te jarAya ayukta nathI. ema chatAM AnI sAme Aje "eka parvatithine lopI' ItyAdi AkSepa karanArA pAtAmAM surucino taddana abhAva ja banAve che, e tattvanA khapI AtmAe sajvara samajI levA jevuM che. 111 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-mauktikAni sacittAnyacittAni vA kutra vA kathitAni santi? iti prazno'trottaram-mauktikAni viddhAnyaviddhAni vA'cittAni jJeyAni, yataH zrIanuyogadvArasUtre mauktikaratnAdInyacittaparigrahamadhye kathitAni santIti ||4-16-246 / / * prazra:- mAtI sayitta cha ayitta ? ana taya 9j ? uttaraH- viMdhelAM motI ke nahi viMdhelAM motI acitta jANavAM. kAraNa ke zrI anuyogadvAra sUtramAM mauktika ratna vagere acitta kahyAM che. 4-16-246 tathA-sarvArthasiddhavimAne mauktikavalayAni zAstre kathitAni paramparAto vA'bhidhIyante?, zAstre cet tadakSarANi prasAdyAnIti prazno'trottaramsarvArthasiddhavimAne mauktikavalayAkSarANi cchuTitagAthAsu paramparAyAM bhuvanabhAnukevalicaritre ca santi, tathA ca tadgAthA :-"tattha ya mahAvimANe, uvarimabhAgammi vaTTae egaM | sAyararasa 64 maNamANaM , muttAhalamujjalajalohaM ||1|| majjhagayassa imassa ya, valayAgAreNa tAva sohaMti / cattAri muttiAI, nittAnala 32 maNapamANAiM / / 2 / / puNaravi bIe valae, aDa 8 saMkhAkaMliamuttiakalAvo / riucaMda 16 maNapamANo, dippai khajalaM va malamukko ||3|| caMdakalA 16 saMkhAiM, caMdakalAnimmalattajuttAiM / taie valae aDamaNapamiAI muttiANi tao ||4|| loaNakisANu 32 pamiANi muttiaphalANi turiavalayammi / jalahi 4 maNasarIrAiM, nAyavvAiM viaDDehiM / / 5 / / vearasa 64 saMkhayA puNa, paMDia ! muttiaphalANi jANAhi / paMcamavalayammi tao, loaNa 2 maNabhAramANAI ||6|| kuMjaraloaNavasuhA 128 miANi muttAhalANi neANi / igamaNabhAravahAiM, chavve valayammi vaDAiM / / 7 / / muttAhalamaMtaTThiaaNegavajjaMtavAyalaharIhiM / valayagamuttianiaro, samucchalia AhaNei jayA ||8|| eaM mahAvimANaM, mahuraravekaMtabhAyaNaM jAyaM / kattha vi annattha na asthi erisaM saddamahurattaM / / 9 / tattha vimANammi surA, tannAyarasegamohiasacittA | samayaggi 33 sAyaramiaM, suheNa pUraMti niamAuM'' ||10|| iti / / 4-17-247 / / prazna:- sarvArthasiddha vimAnamAM je motInA valaya kahelAM che te zAstramAM kahelAM kahevAya che ke paraMparAthI kahevAya che? jo zAstramAM kahelAM hoya to te akSaro jaNAvavA kRpA karazo. uttaraH- sarvArthasiddha vimAnamAM motIonAM valayo saMbaMdhI akSaro chUTI gAthAomAM ane paraMparAe bhuvanabhAnu kevalinA caritramAM che. te gAthAo A pramANe che'te mahAvimAnamAM uparanA bhAgamAM ujjavala pANInA samUha jevuM-pANIdAra-evuM cosaTha maNa pramANanuM eka motI che. (1) madhyamAM rahelA te cosaTha maNa pramANa motInI AsapAsa valayAkAre batrIsamaNa pramANanAM cAra motI zobhe che. (2) 112 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharIthI paNa bIjA valayamAM AkAzamAM rahela pANInI jema nirmala ane zaMkhanA javAM zveta soLa maNa pramANanAM ATha motI zobhe che. (3) tyAra bAda trIjA valayamAM caMdrakalAnI jema nirmalatAe karIne yukta evAM ATha maNa pramANanAM soLa motI varte che. (4) cothA valayamAM cAra maNa pramANamAM batrIza motI paMDitoe jaNavAM. (5) vaLI he paMDita ! pAMcamAM valayamAM be maNa vajanavALAM cosaTha motI che, ema jANo. (6) chaThThA velayamAM eka maNa vajanavALAM ane goLa evAM ekaso aThThAvIsa motI che ema jANavuM. (7) muktAphalanI aMdara rahelI aneka avAja karatI vAyunI laharIothI valayAkAre rahela motIono samUha jyAre paraspara aphaLAya che tyAre A mahA vimAna madhura zabdonuM ekAMta sthAna thAya che, AvI zabdanI madhuratA anyatra kayAMya paNa hotI nathI. (8-9) te vimAnamAM rahelA devo te zabdanA rasamAM mohita cittavALA banIne tetrIsa sAgaropama pramANa potAnuM AyuSya sukhapUrvaka pUrNa kare che. (10) 4-17-247 tathA-yeSAM gRhe putraputrIjanma jAtaM bhavati tadgRhamanujAH kharatarapakSe svagRhapAnIyena devapUjAM na kurvanti, tadyatino'pi tadgRhe daza dinAni yAvanna / viharanti, tadakSarANi kutra santi? AtmapakSe caitadAzritya ko vidhiH? iti prazno'trottaram-yadgRhe putraputrIprasavo jAto bhavati tadgRhapAnIyena devapUjA na zudhyatItyakSarANi zAstre jJAtAni na. santIti / tathA tadgRhaviharaNamAzritya yasmin deze yo lokavyavahArastadanusAreNa yatibhiH kartavyaM dazadinanirbandhastu zArage jJAto nAstoti Ir4-18-248|| prazna- kharatara gacchamAM jeonA ghare putra athavA putrIno janma thayo hoya te gharanA manuSyo potAnA gharanA pANIthI devapUjA karatA nathI, ane kharatara gacchanA sAdhuo paNa tenA ghare dasa divasa sudhI gocarI pANI mATe jatA nathI. AvA akSaro kyAM che? tathA ApaNA gacchamAM putra putrInA janmane avalaMbIne kayo vidhi che? uttaraH- jenA ghare putra-putrIno janma thayo hoya te gharanA pANIthI devapUjA sujhe nahi, evA akSaro zAstramAM hoya evuM jANyuM nathI. tema ja tenA gharanI gocarI pANI vagerene AzrayI je dezamAM je loka vyavahAra hoya tene anusarIne sAdhuoe karavuM joIe, paraMtu daza divasano Agraha zAstramAM jANyo nathI. 4-18-248 TippaNa-73. zrI tapAgacchamAM Aje eka varga sUtakane viSe je vicitra pravRtti sevI rahyo che, jevI ke-koIne tyAM suvAvaDa hoya to ekatAlIsa divasa sudhI sAdhune vahorAvI zakAya nahi, tenA ghara sAthe jenA eka mobha hoya tenAthI paNa gocarI vahorAvI 113 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAya nahi, eka khaDakI hoya tenAthI paNa gocarI vahorAvI zakAya nahi, suvAvaDa game tyAM thayelI hoya chatAM tenA gharanA mANasothI sevA pUjA karAya nahi, suvAvaDI bAIthI savA savA mahinA sudhI darzana paNa karI zakAya nahi, maraNa prasaMge paNa kAMdha dIdhI hoya, zmazAnamAM gaelA hoya, zabane paNa aDacA hoya to amuka amuka divaso sudhI pUjA-sAmAyika-pratikramaNa-vagere thaI zake nahi, ityAdi dharmakaraNImAM ja aTakAyata karanArI kahevAtI hAlanI aneka vicitra pravRttine zAstra tema ja suvizuddha paraMparAno muddala Teko nathI, te uparano mUla praznottara spaSTa sAbIta karI Ape che Ama chatAM Aje keTalAko khoTI pravRttione paraMparAnA nAme uttejana ApI zAstrIya mArgane janatAmAMthI bhUMsI nAkhavAnA nAde caDhelA sUtaka viSenA bhramane paNa sudhAravAne badale 'jaina koma abhaDAI jAya che.' evI dhA nAkhIne potAnI adhama manovRttinuM tAMDava kare che, temanAthI khapI jIvoe kadI UMdhe mArge dorAvuM nahi. A sAthe A viSenA zrI senapraznanA 424 vagere praznottara paNa meLavI jovAnI amo vAMcakone bhalAmaNa karIe chIe, ane IcchIe chIe ke teo sUtakanA nAme sevA pUjAdi zubha karaNI, ke je zAstrAdhAre snAna karIne zuddha thavAthI sukhethI karI zakAya che, tenAthI pote aTakIne ke anya koIne aTakAvIne mahAaMtarAya karmanuM pApa na bAMdho. atha devagirisaGghakRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA pAkSikapratikramaNe gItArtheH kSAmaNAvasare "nitthArapAragA hoMha" iti kathyate tadA zrAvakAdibhirapi kimetadeva kathanIyam ? uta "icchAmo aNusaTThi " iti prazno'trottaram-zrAvakAdibhiH 'icchAmo aNusaDiM" ityeva kathanIyaM na tu ''nityArapArA hoTha'' ti ||4-16-246 / / praznakAra devagirino zrI saMgha prazna:- pakhkhI pratikramaNamAM jyAre khAmaNAnA avasare gItArtho ``nityArapAra hodda''-'tame saMsArano nistAra ane pAra pAmanArA thAo,' Ama kahe che tyAre zrAvaka vageree paNa zuM A ja kahevuM joIe ke ``cchAmo anusaDhuiM''-'huM ApanI zikhAmaNane IcchuM chuM,' ema kahevuM joIe? . uttaraH- zrAvaka vageree ``phoAmo gaNusaai'' eTaluM .ja kahevuM joIe, paraMtu ``nityArapArA do'' ema na kahevuM joIe. 4-19-249 tathA - pAkSikapratikramaNaparyante gItArthA yasya zAntikathanAdezaM dadati sa zrAvakaH dukkhakkhayakammakkhayanimittaM kAussaggaM caturlogassapramANaM kRtvA prakaTamekaM ca kathayitvA zAnti kathayati kathanAnantaraM punarapi paJcadazalogassakAussaggaM vidhAya prakaTamekaM ca kathayitvA pauSadhaM pArayatIti kecana kathayanti / kecicca yasya zAntikathanAdezo datto bhavati sa caturlogassamAnaM kAussaggaM kRtvA prakaTamekaM ca kathayitvA zAnti kathayati pazcAtpauSadhaM pArayatIti kathayanti / anayormadhye yo vidhiH pramANaM sa prasAdya iti prazno'trottaram - pAkSikapratikramaNe zAnteH : " 114 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathayitA'gratazcaturlogassakAussaggaM kRtvA prakaTamekaM ca kathayitvA zAnti kathayati, etAvataiva zudhyati / dvitIyavAraM paJcadazalogassakAussaggakaraNe vizeSo jJAto nAstati ||4-20-2501, prazna:- paSmI pratikramaNanA aMte gItArtho jene zAnti bolavAno Adeza Ape che te zrAvaka dukhkhakhaMya kammakhayano cAra logassano kAussagna karIne upara prakaTa eka logassa kahIne zAnti kahe che. te kahyA bAda pharIthI paNa paMdara logassano kAusagna karIne prakaTa eka logassa kahIne pauSadha pAre che, ema keTalAka kahe che, ane keTalAka ema kahe che ke-jene zAnti kahevAno Adeza Apyo hoya te cAra logassa pramANa kAusagna karIne upara prakaTa eka logassa kahIne zAnti kahe, tyAra bAda pauSadha pAre che. A baMnemAM je vidhi pramANabhUta hoya te jaNAvavA kRpA karazo? uttaraH- paSmI pratikramaNamAM zAnti bolanAra prathama cAra logassano kAusaga karIne upara eka logassa kahIne zAnti bole che. eTaluM karavAthI ja kriyA zuddha thAya che. bIjIvAra paMdara logassano kAusagna karavAmAM koI vizeSa jANyo nathI. 4-20-250 tathA-zrImahAvIrasya nirvANasamaye'mAvAsyAtithiH svAtinakSatraM cAbhUtAm, dIpAlikAsambandhigaNanasamaye ca kasmiMzcidvarSe te bhavataH kasmizcicca neti / etadupari kecanetthaM kathayanti yad yadA svAtyamAvAsye bhavatastadA guNanIyam; anye ca yasmina dine 'meraiyAM' iti lokaprasiddhaH kriyAvizeSastasmin dine guNanIyamiti / tatra 'meraiyAM' karaNe bhedo bhavati, etaddezamadhye ye gUrjaralokAssanti taiH pAkSikadine tAni kRtAni, etaddezIyaistu dvitIyavAsare / tataH kiM svasvadezAnusAreNa meraiyAMkaraNadine guNanIyam? uta gUrjaradezAnusAreNa? iti prazno'trottaram-dIpAlikAguNanamAzritya svasvadezIyalokA yasmin dine dIpAlikA kurvanti tasmin dine guNanIyamiti // 4-21-251 / / prazna:- zrI mahAvIra svAmInA nirvANa vakhate amAvAsyA tithi ane svAti nakSatra hatAM. dIvAlInuM gaNaNuM gaNatI vakhate koI varSe amAvAsyA ane svAti nakSatra hoya che ane koI varSe nathI hotAM. A viSayamAM keTalAka ema kahe che ke svAti nakSatra ane amAvAsyA e baMne hoya tyAre gaNaNuM gaNavuM. bIjAo ema kahe che ke je divase rahyAM' - koDIyAmAM kapAsIyA vagere nAkhIne dIvA karavAmAM Ave che te loka prasiddha kriyAvizeSa thato hoya te divase gaNaNuM gaNavuM. temAM meraIyAM karavAmAM jude jude ThekANe phera paDe che. A dezamAM je gujarAtIo che teoe pammInA divase te karyA che ane A dezanA lokoe pachInA divase karyA che. to zuM potapotAnA dezane anusarIne meraImAM karavAnA divase gaNaNuM gaNavuM ke gujarAta dezanA anusAra gaNavuM? 115 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- dIvAlInA gaNaNAne AzrayIne potapotAnA dezanA loko je divase dIvAlI kare te divase dIvAlInuM gaNaNuM gaNavuM joIe. 4-21-251 TippaNa-74. A ja vastu malato khulAsA jIvanAra sva. parama gurudeva sakaMlAgama rahasyavedI pU. AcAryadeva zrI vijayadAnasUrIzvara viracita zrI vividha praznottara bhA. 2 no praznottara papa, pR. 83mAM juo. temAM lakhyuM che ke "loko je divase dIvAlI kare te ja divase ApaNe jainoe paNa dIvAlI karavI (arthAtu-dIvAlInuM gaNaNuM gaNavuM.) paNa amuka tithi athavA nakSatranA niyama nahi samajavo." 'canmAvenovatta taMtra' matalaba ke- je tame kahyuM ke amAre nahi', AvI anicchanIya manodazAne AdhIna banatA Aje keTalAka A vidhAnano paNa virodha kare che ane svAti nakSatranA Agraha rAkha rakhAve che tathA lokAe je divase dIvAlI na karI hoya te divase dIvAlInuM gaNaNuM gaNe" gaNAve che; teoe bhavabhIra banIne e samajavuM joIe ke ema karIne teo zrI hIrasUri mahArAje paNa vidhAna karelI zAstrAjJA ane suvizuddha paraMparAno bhaMga ja kare che, ke je karavuM jarAya hitAvaha nathI. tathA-prAsAde ye kecana yatayaH zrAddhAzca pratimAsnapanakaraNAvasare caityavandanA na kurvanti, te cetthaM kathayanti yadavasthAhetunA na kriyata iti, itare ca bhagavatAM kA'vasthA? iti yadA prAsAde gamyate tadA caityavandanA kriyata iMti, tatra kiM pramANam ? iti prazno'trottaram-prAsAde pratimAsnapanakaraNAvasarecaityavandanakaraNapratiSedho jJAto nAstati II4-22-262TI prazna - jinamaMdiramAM je keTalAka sAdhuo ane zrAvako pratimAne snAna karAvavAmAM AvatuM hoya tyAre caityavaMdana karatA nathI. teo ema kahe che ke--prabhune snAna karAvavAmAM AvatuM hoya tyAre caityavaMdananI avasthA nathI hotI mATe avasthAnA kAraNe caityavaMdana karAtuM nathI. ane bIjA keTalAka ema jaNAve che ke bhagavAnanI vaLI avasthA zI? jyAre jinamaMdiramAM jaIe tyAre caityavaMdana karI zakAya che. A bemAM pramANabhUta zuM che? uttaraH- jinamaMdiramAM pratimAne snAna karAvavAnA avasare caityavaMdana karavAno niSedha jANyo nathI. 4-22-2para __ atha dvIpabandarasaGghakRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA devagRhamadhye pauSadhikA yadA devAna vandante taderyApathikIpratikramaNAvasare uttarAsaGgaM kRtaM vilokyate na vA? iti prazno'trottaram-yadA devagRhamadhye pauSadhikA devAn vandante taderyApathikIpratikramaNAvasare uttarAsaGgasya kAryaM dRzyamAnaM nAsti, vRddhA apItyameva kathayantaH zrutAssanti / kiJca, IryApathikI devavandanakriyAmadhye nAsti, tena devavandanAyAM kriyamANAyAmanyadA ca devagRhamadhye'vasthitAvuttarAsaGgaM kRtaM vilokyate, kriyA tu vidhinaiva bhavatIti ||4-23-253 / / 116 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznakAra dIvabaMdarano saMgha praznaH- devamaMdiramAM posAtio jyAre devavaMdana kare tyAre IriyAvahIyA paDikkamati vakhate uttarAsana-khesa joIe ke nahi? uttara : jyAre jinamaMdiramAM posAtio devavaMdana kare tyAre IriyAvahIyA paDikkamati velAe uttarAsananuM=khesanuM kAMI prayojana jaNAtuM nathI. vRddha puruSo paNa ema ja kahetA sAMbhaLyA che. bIjuM devavaMdananI kriyAmAM IriyAvahIyA nathI, tethI devavaMdana karatI vakhate ane bIje vakhate devamaMdiramAM avasthAna hoya tyAre uttarAsana kareluM jovAya che. kriyA to vidhipUrvaka ja hoI zake che. 4-23-253 tathA-prabhAtapratikramaNasamaye prathamataH kusumiNadusumiNauhaDAvaNiaM kAussaggaM caturlogassamAnaM karoti tadA "caMdesu nimmalayarA" itiyAvat "sAgaravaragaMbhIrA' itiyAvadvA ? iti prazno'trottaram - sAmAnyena "caMdesu nimmalayarA'' itiyAvatkaroti / yadA punaH svapne turyavratAticAro jAto bhavati tadA namaskAramekamadhikaM cintayatIti // 4-24-254 / / praznaH- rAI pratikramaNanA samaye rAI pratikramaNa karanAra pahelAM kusvapna husvapnanA nivAraNa bhATe yAra logassano prasaMga ure che, tyAre tejo "caMdesu nimmalayarA" sudhI 42 'sAgaravaragaMbhIrA' sudhI 42 ? uttaraH- sAmAnyataH ``caMdesu nimmalayarA' sudhI ure. pae bhyAre svapnamAM cothA vratanoM aticAra thayo hoya tyAre ATha zvAsozvAsa pramANa eka navakAra adhi N yiMtave, arthAt "sAgaravaragaMbhIrA" sudhI DAsa 12. 4-24-254 tathA-prabhAtapratikramaNe prathamataH kusumiNadusumiNakAussaggaM caityavandanAM ca kRtvA catvAri kSamAzramaNAni dadAti tataH svAdhyAyaM karoti ? uta svAdhyAyaM kRtvA kSamAzramaNAni dadAti ? iti prazno'trottaram-prabhAtapratikramaNe prathamatazcatulogassamAnaM kAussaggaM caityavandanAM ca kRtvA catvAri kSamAzramaNAni dattvA kSamAzramaNayugena svAdhyAyaM ca kRtvA pratikramaNaM karoti / yata uktam``iriyAkusumiNusaggo, jiNamuNivaMdaNa taheva sajjhAo / savvassa vi sakkathao, tinni ya ussagga kAyavvA' ||1|| eSA gAthA zrIsomasundarasUrikRta- sAmAcAsmidhye vartate / tathA zrIvijayadAnasUrayo'pItthameva kRtavantastacchikSayA ca vayamapi tathaiva kurma iti / atha svAdhyAyAnantaraM catvAri kSamAzramaNAni deyAnItividhiH kvApi granthe vartate, tasyApi pratiSedho nAsti paraM yathA vRddhAH kRtavantastathaivedAnIM kurma iti II4-25-255 // prazna:- prabhAtakAlanA rAIpratikramaNamAM prathama kusumiNa dusumaNano kAusagga 117 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane caityavaMdana karyA bAda 'bhagavAnUhuM AdinAM cAra khamAsamaNAM ApIne sajhAya kare ke sajhAya karIne cAra khamAsamaNAM Ape ? uttaraH- rAI pratikramaNamAM prathama cAra logassano kAusagga ane caityavaMdana karyA pachIthI bhagavAnavuM vagere cAra khamAsamaNa ApIne tyArabAda be khamAsamaNa pUrvaka sakjhAya karIne pratikramaNa kare. kahyuM che ke "prathama IriyAvahIyA, pachI kusumiNa dusumiNano kAusagga, pachI caityavaMdana, pachI municaMdana-bhagavAnae Adi cAra khamAsamaNAM, pachI sajhAya, pachI paDikkama sthApavuM, pachI namuskurNa ane pachI traNa kAusagna karavA." A gAthA zrI somasuMdarasUrie karelI sAmAcorImAM che. tathA zrI vijayadAnasUri mahArAjA paNa ema ja karatA hatA ane temanI zIkhAmaNathI ame paNa tema ja karIe chIe. sajhAya karyA bAda cAre khamAsamaNa devA evo vidhi paNa koI graMthamAM che, teno paNa niSedha nathI. paraMtu vRddho jema karatA hatA te pramANe ja ame hAla karIe chIe. 4-25-255 . tathA-uSNakAlAdAvuSNaM prAsukaM vA pAnIyaM paJcAdipraharaM yAvadacittaM tataH paraM sacittaM bhavatItyakSarANi kutra santi? | tathA tatra yAvattrasajIvotpattirjAtA na bhavati tAvadagAlitaM kalpate na vA? iti prazno'trottaram-uSNakAlAdAvuSNaM prAsukaM vA pAnIyaM pazcAdipraharaM yAvadacittaM tataH paraM sacittaM bhavatItyakSarANi pravacanasAroddhArasUtravRttimadhye proktAni santi / tathA tatra trasajIvotpattirjAtA bhavatu mA vA tathApi gAlitameva tadvyApAraNIyaM nA'gAlitamiti paramparA dRzyata rUti II4-2-256 praznaH- unALA vageremAM garama, athavA acitta pANI pAMca Adi prahara sudhI acitta rahe che tyAra bAda sacitta thAya che, evA akSaro kayA graMthamAM che? tathA te pANImAM jyAM sudhI trasajIvonI utpatti na thaI hoya tyAM sudhI gALyA vinA pIvuM kahyuM ke nahi? uttaraH- unALA vageremAM garama athavA acitta pANI pAMca Adi prahara sudhI acitta rahe che tyAra bAda sacitta thAya che, evA akSaro pravacana sAroddhAranI TIkAmAM kahelAM che. tathA te pANImAM trasa jIvanI utpatti thaI hoya ke na thaI hoya to paNa te pANI gALeluM ja vAparavuM joIe, paraMtu gALyA vinAnuM nahi evI paraMparA dekhAya che. 4-26-256 tathA-paJcamItithisyuTitA bhavati tadA tattapaH kasyAM tithau. kriyate?, pUrNimAyAM ca truTitAyAM kutra? iti prazno'trottaram-paJcamItithistruTitA bhavati tadA tattapaH pUrvasyAM tithau kriyate / pUrNimAyAM ca truTitAyAM trayodazIcaturdazyoH viyete, trayodazyo virakRti tu pratipadyati 4i-27-27// 118 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna - jyAre pAMcama tithino kSaya thayelo hoya tyAre te tapa kaI tithie karAya? ane pUnamano kSaya thayelo hoya tyAre te tapa kaI tithie karAya? uttara - jyAre pAMcamano kSaya thayelo hoya, tyAre teno tapa pUrva tithimAM karAya che ane pUnamano kSaya thayelo hoya tyAre teno tapa terasa caudaze karAya che ane terase bhUlI javAya to ekame paNa karI zakAya che. 4-27-257 TippaNa-75. A praznottara paNa sApha sApha batAvI Ape che ke pAMcama pUnama Adi parvatithiono kSaya vagere paNa Ave che. tathApi tene badale bIjI koI tithiono kSaya vagere karAto nathI, kintu tenA tapa niyama vagere pUrvAdi tithimAM karI levAya che. A pragaTa arthane choDIne jeo mArI macaDIne A praznottarathI pUrva ke pUrvatara tithino kSaya vagere karavA karAvavA lalacAya che teo be du cArane badale cha manAvavA jevo prayatna kare che, te sujJa samAjamAM kharekhara hAsyAspada che. A viSayanI vadhu khAtrI mATe sane 1913mAM bahAra paDela hIrapraznAvalI nAmanA pustakamAM A praznottarano anuvAda je pramANe karelo che te tarapha dhyAna kheMcIe chIe. juo te A rahyo. A prazna -pAMcamano athavA pUrNimAno kSaya hoya to te tithiono tapa koNa koNa (=kaI kaI) tithine divase karavo joIe ? uttara pa-pAMcamano jo kSaya hoya to tenI tapa pAchalI tithimAM karavo pUrNimAno jo kSaya hoya to teno tapa terazane divase athavA to caudaze karavo jo trayodazIne divase karavo bhUlI jAya to pratipada (ekama) ne divase paNa karavo." A uparathI vAMcako samajI zakaze ke pUnamanA kSaye terasano kSaya karavAnuM koI paNa rIte sAbIta thaI zake tema nathI chatAM evo artha kheMcanArA uparyukta anuvAdathI * paNa khoTA Thare che. - AmAM pUnamanA tapanuM puchAyuM che te caudaza-pUnamanA chaThThane AzrayIne paNa che. lAgu thaI zake che. uttaramAM tarasa caudaza agara caudaza paDavo pharamAvIne AcArya - "caudaza pUnama vagere joDAyAM parvone sAthe ja rAkhavAM joIe" evA keTalAka : AdhunikothI sevAtA bhramane paNa toDI nAkhyo che. A praznottara eka divasamAM be parvatithionI samApti thaI hoya to te bannenI ArAdhanA te eka ja divasamAM karavAnuM sAbIta kare che. vadhu mATe juo TippaNa 54 tathA 71. tathA-akSamAlAdikA sthApanA yA namaskAreNa vidhIyate taduparyudyote dRSTirakSaNaM sukaram, andhakAre ca kathaM bhavati? tadvinA ca sthApanA zudhyati na vA? iti prazno'trottaram-akSamAlApustakAdikasthApanA namaskAreNa sthApyate, sthApanAnantaraM ca kriyAkaraNaM yAvaddyote yathAzakti dRSTyupayogau rakSyete, andhakAre copayogaH / dRSTyupayogayoraMntare jAte tu punaH sthApanAM kRtvA'grataH kriyA kriyate / yataH sthApanA dvedhA, itvarA yAvatkathikA ca / tatretvarA'kSamAlAdikA yA namaskAreNa svayaM sthApitA sA dRSTyupayogayo: satoreva tiSThati / yAvatkathikA cAkSapratimAdikA yA gurusakAzAtsthApyate, sA punaH punaH sthApitA na vilokyata iti / / 4-28-258 / / 119 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna:- navakAravAlI vagerenI je sthApanA namaskAra mahAmaMtrathI karAya che, te sthApanA upara prakAza hoya to dRSTi rAkhI zakavI sukara che. paraMtu sthApanA upara prakAza na paDato hoya tyAre aMdhakAramAM zuM thAya? sthApanA upara daSTi kema rAkhI zakAya? prakAza vinA sthApanA sujhe ke nahi? uttara- navakAravAlI ane pustaka vagerenI sthApanA namaskAra mahAmaMtrathI sthApI zakAya che. sthApanA sthApyA bAda kriyA karavI hoya tyAM sudhI prakAza hoya to dRSTi ane upayoga baMne rAkhI zakAya che ane aMdhakAramAM mAtra upayoga rAkhI zakAya che. daSTi ane upayogano bhaMga thayo hoya to-eTale dRSTi ane upayoga baMne na rahe to sthApanA sthApIne AgaLa kriyA karI zakAya che. kAraNa ke sthApanA be prakAranI che, te A pramANe-Ivara ane yAtmathika. temAM amUka kAla mATe sthApelI sthApanA te Ivara kahevAya che. te navakAravAlI vagere, ke je navakAramaMtrathI svayaMsthApana karelI che, te dRSTi ane upayoga rahe tyAM sudhI ja rahI zake che. ane jyAM sudhI vastu rahe tyAM sudhInI je sthApanA te yAvatruthika sthApanA kahevAya che. te akSa ane pratimA vagere che, ke je gurudvArA sthapAya che. te yAvat kathika sthApanA pharI pharI sthApana karAtI nathI. 4-2-258 tathA-mAlAparidhAne pravedanakaM karoti na vA? iti prazno'trottaramamAlAparidhAne pravedanakakaraNaniyamo jJAto nAstIti / / 4-29-259 / / prazna- mAlA paheravAmAM paveyaNAnI kriyA kare ke nahi? uttaraH- mAlA paheravAmAM paveyaNAnI kriyA karavAno niyama jANyo nathI. 4-29-259 tathA-upadhAnapUrNIbhavanAnantaraM tapovAsare uttarituM. kalpate na vA? iti prazno'trottarama-upadhAnapUrNIbhavanAnantaraM tapovAsare nottIryate / tathAvidhakAraNe gItArthA''jJApUrvakamuttaraNe ekAntena niSedho jJAto nAstIti ||4-30-260 // prazna - upadhAna samApta thayA bAda tapanA divase nIkaLavuM kahyuM ke nahi? uttara- upadhAna pUrNa thayA bAda tapanA divase nIkaLI zakAya nahi. tathA prakAranuM kAraNa hoya to gItArthanI AjJApUrvaka nIkaLavAmAM ekAnta niSedha jANyo nathI. 4-30-360 tathAkecitpRcchanti nandimaNDanAkSarANi kutra siddhAnte vartante? iti prazno'trottaram-nandimaNDanAkSarANyanuyogadvAravRttisAmAcArIpramukhagrantheSu vrtnte| tathA paramparayA'pi nandirmaNDyamAnA jJAyata iti / / 4-31-261 / / 12) Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznaH- keTalAka pUche che ke nANa mAMDavAnA akSaro kayA siddhAntamAM che? uttaraH- nANa mAMDavAnA akSaro anuyogadvAranI TIkA, ane sAmAcArI pramukha graMthomAM che. tema paraMparAe-paNa naMdI maMDAtI jaNAya che. 4-31-261 tathA-pauSadhamadhye sAmAyikadvAtriMzaddoSA laganti na vA ? iti prazno'trottaramsAmAyikadvAtriMzaddoSAH pauSadhamadhye laganto jJAyante tatastAnutsargato na lagayati / kAraNe yadi lagayati tadA''locayati pratikrAmatIti // 4-32-262 // prazna:- pauSadhamAM sAmAyikanA batrIza doSo lAge ke nahi? uttaraH- pauSadhamAM sAmAyikanA batrIza doSo lAgatA hoya, ema jaNAya che. mATe utsargathI te doSone lAgavA de nahi. kAraNa vizeSe jo doSo lagADe to AlocanA ane pratikramaNa kare. 4-32-262 tathA-pauSadhe zakalAtasaMstArikaM vyApArayituM kalpate na vA? iti, tathA tambolo bhakSayituM kalpate na vA? iti, tathA jemanopakaraNAni kathaM gRhyante ? yatastatra mutkalAnItaM vastu kalpateM na bA ? iti prazno'trottaram - zakalAtasaMstArikaM pauSadhamadhye vyApArayituM kalpate / tathA tambolo lavaGgakASThAdikaM kAraNe pauSadhamadhye bhakSayituM kalpate / tathA mutkalAnItopakaraNAnAM zudhyamAnatAniSedho jJAtau nAstIti ||4-33-263|| 1 'digavijJa'miti pratyantare 1 prazna:- pauSadhamAM zakalAtano saMthAro=darbha vizeSano saMthAro vA52vo kalpe ke nahi ? tathA mukhavAsa khAvo kalpe ke nahi? tathA jamavAmAM upakaraNo-pATalo, thAlI, vagere kevI rIte grahaNa karavAM? kAraNa ke tene chUTA mANaso lAvelA hoya che. te kalpe ke nahiM? uttaraH- zakalAtano=darbha vizeSano saMthAro pauSadhamAM vAparavo kalpe che, tathA kAraNa hoya to. mukhavAsa-laviMga, kASTha=taja vagere pauSadhamAM khAvA kalpa che, tathA chUTA mANase lAvelAM upakaraNonI zudhyamAnatAno=zuddha hovAno niSedha jANyo nathI. eTale chUTA mANasonI lAvelI vastuno upayoga posAtIo yathAyogya karI zake che. 4-33-263 tathA - devA yadA svakIyetarakalpe yAnti tadA tatratyAni caityAni vandante na vA ? iti prazno'trottaram - devA yadA svakIyetaradevaloke yAnti tadA tatratyacaityavandananiSedho jJAto nAstIti // 4-34-264 // prazna H devo jyAre potAnA devalokathI anya devalokamAM jAya tyAre tyAM rahelAM caityone vaMdana kare ke nahi? 121 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara : devAM jyAre potAnA devalokathI anya devalokamAM jAya tyAre tyAM rahelAM caityone vaMdana karavAno niSedha jANyAM nathI. 4-34-264 tathA - jambUdvIpagatameroH parito yathaikaviMzatyadhikaikAdazazatayojanAnyabAdhAM kRtvA jyotizcakraM bhrAmyati tathA'nyadvIpagatamerubhyo'pi kiyatImabAdhAM kRtvA bhramati ? iti prazno'trottaram - jambudvIpagatameroH parito yathaikaviMzatyadhikaikAdazazatayojanAnyabAdhAM kRtvA jyotizcakraM bhrAmyati tathaivAnyadvIpagatamerubhyo'pIti sambhAvyate, zAstrAkSarANi tu vyaktatayA dRSTAni na smarantIti / / 4-35-265 // praznaH- jaMbudrIpanA merunI cAre bAju 1121 yojana che?.rahIne jema jyotiSyakrasUrya, caMdra vagere phare che tema anya dvIpamAM rahelA meruparvatothI parNa keTale cheTe rahIne jyotipcakra bhame che-phare che? uttaraH- jaMbUTTIpamAM rahela merunI cAre bAjue jema 1121 yojana cheTe rahIne jyotipcakra bhame che tevI ja rIte anyadvIpamAM rahela meruparvatothI paNa 1121 yojana cheTe rahIne jyotipcakra pharatuM hoya ema saMbhAvanA thAya che. paraMtu spaSTa paNe tevA prakAranA zAstranA akSaro joyA hoya ema yAda AvatuM nathI. 4-35-265 tathA-kAyotsarge vandanakadAnAvasare ca sthApanAcAryacAlanaM zudhyati na vA ? iti prazno'trottaram - kAyotsargakaraNAvasare vandanakadAnAvasare ca sthApanAcAryacAlanaM na zudhyatItyekAnto jJAto nAstIti // 4-36-266 // praznaH- kAusaggamAM ane vAMdaNA devAnA avasare sthApanAjI cAle-hAle to te kriyA sujhe ke nahi? uttaraH- kAusaggamAM ane vAMdaNA devAnA avasare sthApanAjI cAle to te kriyA na sujhe evo ekAnta jANyo nathI. 4-36-266 tathA-matAntarIyasya kadAcidupavAsAdipratyAkhyAnaM kAryate tatra ''pANassa'' ityuccAraNamAzritya kiM vidheyam ? yatastasya kasellakAdipAnIyapAne kathaM tatpAlanaM bhavati? iti prazno'trottaram - matAntarIyasya pratyAkhyAnakaraNe "pANassa" ityuccAraNe sa yadi kasellakAdipAnIyaM pibati tadA pratyAkhyAnabhaGgo jJAto nAsti, yataH kasellakakSepe'pi pAnIyaM prAsukaM bhavati, paramAtmanAmAcaraNA nAstIti na gRhyata iti / / 4-37-267 / / praznaH- anya matavALAne koI vakhate upavAsanuM paccakhkhANa ApavAmAM Ave to temAM "pANassa" pAzInA AgAranA uyyArane AzrayI zuM 42 ? rA teo kasellakAdinuM pANI pIe to paccakhkhANanuM pAlana kevI rIte thAya? 122 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara:- anya matavANAkhane para rAvata "pANassa" pAzInA AgAra uccarAvavAmAM Ave temAM jo teo kasellakAdinuM pANI pIe to tethI paccakhkhANano bhaMga thato hoya tema jANyuM nathI. kAraNa ke kaselIyA nAkhavAthI paNa pANI acitta thAya che, paraMtu ApaNA gacchavALAonI AcaraNA nathI mATe Apa uselIyAnuM pAzI grahA uratA nathI. 4-37-267 tathA-sAmprataM kriyamANaH snAtrAdividhiH kena kRtaH ? kutra vA granthe vartate ? iti prazno'trottaram - sAmprataM kriyamANaH snAtrAdividhiH kiyAn paramparayA kiyAMzca zrAddhavidhimadhye kathito'stIti // 4-38-268 / / prazna:- hAla karAtI snAtra vagerenI vidhi koNe banAvI che ane te kayA graMthamAM che ? uttaraH- vartamAna kAlamAM karAtI snAtra vagerenI vidhi keTalIka paraMparAthI ane keTalIka zrAddhavidhimAM kahelI che. 4-38-268 tathA - kevalI kevalisamudghAtaM yadA karoti tadA''tmapradezaistrasanADImeva pUrayati kiMvA saMpUrNa lokam ? iti prazno'trottaram - kevalI kevalisamudghAtaM yadA karoti tadA sampUrNa lokaM pUrayatIti / / 4-39-269 / / praznaH- kevalibhagavAna jyAre kevali samuddAta kare tyAre potAnA AtmapradezothI cauda rAjaloka UMcI ane eka rAjaloka lAMbI pahoLI trasanADIne ja bhare ke samasta* soDane ? uttaraH- kevila bhagavAna jyAre kevali samuddAta kare che tyAre potAnA AtmapradezothI samasta lokane bharI de che. 4-39-269 tathA - caturviMzatipaTTapaJzcatIrthIpratimAdiSu RSabhAditIrthakRtaH kenA'nukrameNa gaNyante ?, tathA sUtradhArasambandhi 'gaja' iti prasiddhamAnena bhUmikAtaH sArdhahastoccapradeze devAvasarakaraNaM proktamasti tadutkRSTakAlAdAvAtmAGgulavRddhihAvi kathaM ghaTate ? iti prazno'trottaram - caturviMzatipaTTapaJcatIrthIpratimAdiSu RSabhAditIrthakRto'nenaiva'nukrameNa gaNyanta ityekAnto jJAto nAsti / tathA sUtradhArasambandhi "gaja" iti prasiddhamAnAnusAreNa bhUmikAtaH sArdhahastoccapradeze devAvasarakaraNe utkRSTakAlAdAvAtmAGgulavRddhihAnibhavane'pi kA'pyaghaTamAnatA nAsti, yata AtmAGgulavRddhyAdau "gaja" iti prasiddhamAnamapi tadanusAreNaiva bhavatIti - // 4-40-270 // praznaH- jemAM covIze tIrthaMkaronI mUrtio hoya evo covIzavaTTo ane jemAM zrIRSabhadeva, zrIzAMtinAtha, zrInemanAtha, zrIpArzvanAtha, ane zrImahAvIra svAminI 123 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrti hoya evI paMcatIrthI pratimAdimAM kayA anukramathI RSabhadevAdi tIrthaMkaro gaNAya? vaLI suthAra saMbaMdhi 'gaja' evA prasiddha pramANe karI bhUmikAthI doDha hAtha UMcA sthAna upara devonI pratimAne birAjamAna karavAnuM kaheluM che, te utkRSTa kAlAdimAM (jemAM kAyA vagerenuM pramANa moTuM hoya che.) AtmAMgulanI vRddhi hAni thatAM kevI rIte ghaTe? uttaraH- covIzavaTTo ane paMcatIrthInI pratimA vageremAM A ja anukramathI RSabhadevAdi tIrthaMkaro gaNI zakAya. evo ekAnta jANyo nathI. tema ja sUtradhAra saMbaMdhi 'gaja" evA prasiddha pramANanA anusAre bhUmikAthI doDha hAtha UMcA sthAna upara devonuM Asana ka2vAmAM utkRSTa kAla vageremAM AtmAguMlanI vRddhi hAni thatI hoya to paNa koI paNa jAtanuM aghaTamAnapaNuM nathI. kAraNa ke AtmAMgulanI vRddhi AdimAM "gaja" evuM prasiddha pramANa paNa tenA anusAre ja moTuM nAnuM thAya che. 4-40-270 tathA-upadhAnavidhirekAntaropavAsaistadvAhanaM ca kutra zAstre kena vA te kathite staH? iti prazno'trottaram-upadhAnavidhirekAntaropavAsaistadvAhanaM ca mahAnizIthasAmAcArI-pramukhagranthAnusAreNa paramparAnusAreNa ca jJAtavye iti / / 4-41-271 / / praznaH- upadhAnanI vidhi ane ekAMtara upavAsathI upadhAnanuM vahana karavuM kayA zAstramAM kahyuM che ane koNe kahyuM che? uttaraH- upadhAnanI vidhi ane ekAntara upavAsathI tenuM vahana mahAnizItha ane sAmAcArI vagere graMthane anusAre ane paraMparAne anusAre che, ema jANavuM. 4-41-271 tathA-''kayarIpAka'' ityAdilokaprasiddhadravyANyAsavAzcA''rdrazAkAvayavaniSpannatayA tatpratyAkhyAnavatAM kalpante na vA ? iti prazno'trottaram - ``kayarIpAka'' ityAdilokaprasiddhadravyANyAsavAzcA''rdrazAkAvayavaniSpannAnyapi tatpratyAkhyAnavatAM kalpanta iti pravRttirdRzyata iti / / 4-42-272 / / prazna:- ``carIpA''-kerIno pAka ItyAdi prasiddha dravyo ane AsavodrAkSAsavAdi lIlA zAkanA avayavothI arthAt lIlI vanaspatinA avayavothI banelAM hovAthI lIlotarInA paccakhkhANavALAone te kalpe ke nahi? uttaraH- ``carIpAlDa''-kerIno pAka ItyAdi lokaprasiddha dravyo ane drAkSAsavAdi Asavo lIlI vanaspatinA avayavothI banelA hovA chatAM paNa lIlotarInA paccakhkhANavALAne te kalpe che, evI pravRtti jovAya che. 4-42-272 124 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA - pauSadazamIrAtrau zrIpArzvanAthajanmakalyANakaM, tatra sA rAtriH kiM navamIdazamyorantarA ? uta. dazamyekAdazyorantarA ? iti ; tathA tat snAtraM dazamyAmekAdazyAM vA kriyate ? iti prazno'trottaram - pArzvanAthajanmakalyANakaM dazamIrAtrau jAtamasti tato dazamIdine snAtraM karaNIyamiti // 4-43-273 // prazna : poSa dazamInI rAtrie zrIpArzvanAthanuM janma kalyANaka che. temAM te rAtri zuM noma ane dazamanI madhyanI levI ke dazama ane agIArasanI madhyanI levI? tathA te saMbaMdhi snAtra dazamanA divase karAya ke agIArasane divase karAya? uttaraH- pArzvanAtha prabhunuM janmakalyANaka dazamanI rAtrie thayuM che, mATe dazamane divase snAtra ka2vuM joIe. 4-43-273 tathA - pratikramaNe AlocanAnantaraM "ThANe kamaNe" ityAdi kathayitvA gamanAgamanA''locanAdezo mArgyate, tatra kecitkathayanti na mArgyate, tadAzritya yathA bhavati tathA prasAdyam / tathA kecitkathayanti hastazatAd bahirgamane gamanAgamanAlocanAdezo mArgyate / keciccApramArjitabhUmigamane, ityetadAzrityApi yathocitaM prasAdyamiti prazno'trottaram - pratikramaNe AlocanAnantaraM "ThANe kamaNe" ityAdi kathayitvA gamanAgamanAlocanAdezo mArgaNIyo jJAyate / tathA pauSadhamadhye sthaNDilAdikArye bahirgatvA''gamanAnantaraM gamanAgamanA''locanaM jJAyata kRti ||4-44-274|| prazna:- pratikramaNamAM AlocanA (devasae Alou) karyA bAda vALe maLe' ItyAdi kahIne gamanAgamananI AlocanAno Adeza rUvhArekha saMvisada mavan maLAzamaLe moDuM maMgAya che; temAM keTalAka kahe che ke gamanAgamananI AlocanAno Adeza maMgAto nathI, to A vastune AzrayIne je hoya te jaNAvavA kRpA karazo. tathA keTalAka kahe che ke--so hAtha upara gayA hoya to gamanAgamananI AlocanAno Adeza maMgAya che ane keTalAka ema kahe che ke--pramArjhA vinAnI bhUmie gamana thayuM hoya to AlocanAno Adeza maMgAya che. to A vastune AzrayIne paNa je ucita hoya te jaNAvavA kRpA karazo? uttaraH- pratikramaNamAM AlocanA karyA bAda ``DALe maLe'' ItyAdi sUtra kahIne gamanAgamananI AlocanAno Adeza mAgavo yogya jaNAya che. tathA pauSadhamAM thaMDIlAdi prayojane bahAra jaIne AvyA bAda gamanAgamananI AlocanA karavI. joIe, ema jaNAya che. 4-44-274 tathA - pauSadhe uccArite kaH sAvadyavyApAraH sthito vartate yadarthaM sAmAyikamuccAryate ? tathA pauSadhe dezAvakAzikaM noccAryate sAmAyike coccAryate 125 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatra kiM prayojanam? iti prazno'trottarama-pauSadhakaraNAnantaraM yat sAmAyikamuccAryate tat sahajApatitaM navamavratArAdhanArtham , yatpunardezAvakAzikaM na kriyate tatpauSadhiko niravadyatayA gamanAdau pravartate tena tatkaraNe kiM prayojanam? iti / sAmAyikamadhye dezAvakAzikakaraNaM tu sAmAyike dvighaTikAmAne pArite'pi tataH paraM viratiraVTWniti 4i-46-276ll prazna:- pauSadha uccarAvyA bAda kayo sAvadha vyApAra bAkI rahe che jenA mATe sAmAyika uccarAvAya che? tathA pauSadhamAM dezAvakAzika uccarAvAtuM nathI ane sAmAyikamAM uccarAvAya che, temAM zuM prayojana che? uttara:- pauSadha karyA bAda je sAmAyika uccarAvAya che te to svAbhAvika rIte prApta thayela navamA vratanI ArAdhanA mATe che tathA je dezAvakAzika karAvAtuM nathI te to posAtI nirdoSapaNe gamana AgamanamAM pravarte che tethI dezAvakAzika uccarAvavAnuM kAMI prayojana nathI. sAmAyikamAM dezAvakAzikanuM karavuM to be ghaDI pramANa sAmAyika pAryA bAda virati rahe te mATe che. 4-45-275 * ___ tathA-dvidalamAzritya keciditthaM vadanti yad dvidalatakramukhatrayasaMyoge tatra jIvA utpadyante, kecittu dvidalataMkrasaMyoge, ityetadupari yacchAstrAnusAri bhavati tatprasAdyamiti prazno'trottaram-dvidalamadhye'pakvadugdhadadhitakrasaMyoge jIvA utpadyamAnA jJAtAssanti zAstrAnusAreNApi / mukhasaMyoge tatra jIvA utpadyanta rUti tu jJAti nAstIti ||4-46-276II. prazna:- dvidalane AzrayI keTalAka A pramANe kahe che ke-jenI sarakhI be phADa thaI zake, ane jemAM sneha na hoya te dvidala, chAza-kAcuM gorasa ane mukha A traNa vastuno saMyoga thatAM temAM jIvo utpanna thAya che, keTalAka ema kahe che ke-dvidala ane takra-chAzano saMyoga thatAM jIvo utpanna thAya che, A viSaya upara je zAstrAnusArI hoya te jaNAvavA kRpA karazo? uttara:- dila dhAnyamAM kAcuM dUdha dahi ke chAzano saMyoga thatAM jIvo utpanna thAya che, ema zAstrane anusarIne paNa jANyuM che. mukhano saMyoga thatAM temAM jIvo utpanna thAya che ema jANyuM nathI. arthAt mukhano saMyoga na thAya to paNa kAcA gorasanA saMyogathI jIvo utpanna thAya che. 4-46-276 tathA-sAdhAraNaprAsAde pratimAyAM kAryamANAyAM grAmanAmnA pratimA vilokyate? uta saGgharAzinAmnA? yadi saGgharAzinAmnA tadA sarvagrAmasaGghAnAmekameva rAzinAma vidyate, tena yathA yuktaM bhavati tathA prasAdyamiti prazno'trottaramsAdhAraNaprAsAde pratimAyAM kAryamANAyAM grAmanAmnA pratimA vilokyata iti yuktaM jJAta rUti ||4-47-277|| 126 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna:- sAdhAraNa jinamaMdiramAM pratimA padharAvavA mATe jyAre jyAre pratimA karAvavI hoya tyAre gAmanA nAmathI pratimA jovI joIe ke saMghanI rAzithI? jo saMghanI rAzinA nAmathI jAvAya to sarva gAmanA saMghanuM eka ja rAzi nAma Ave che, tethI jema yukta hoya tema jaNAvavA kRpA karazo? uttaraH- sarva sAdhAraNa jinamaMdiramAM pratimA karAvavI hoya tyAre gAmanA nAmathI pratimA jovI ThIka jaNAya che. arthAt gAma rAzithI jovI paNa saMgha rAzithI nahi. 4-47-277 tathA-SaSThavratasaMkSeparUpA pratyahaM dvirdiggamanaviratirdezAvakAzikAkhye dazamavrate, caturdazaniyamAstu bhogopabhogaviramaNAkhye saptamavrate, tatkathaM dezAvakAzikakaraNenaiva te uccAryante? iti prazno'trottaram-dezAvakAzikaM dvedhA, ekaM SaSThavratasaMkSeparUpam , dvitIya sarvavrata saMkSepa vicA/mastIti vipratipaririri II4-48-ra78|| prazna- hamezAM chaThThAvratanA saMkSepa rU5 diggamanavirati be vAra karAya che te dezAvakAzika nAmanA dazamA vratamAM Ave che ane cauda niyamo to bhogopabhogaviramaNa nAmanA sAtamA vratamAM Ave che, to te dezAvakAzikanuM paccakhkhANa karavA dvArA kema uccarAvAya che? uttara- dezAvakAzika vrata be prakAranuM che. eka chaThThA vratanA saMkSepa svarUpa, ke je hamezAM cAre dizAnI virati karavA svarUpa che. bIjuM sarva vratanA saMkSepa rUpa karavAmAM Ave che. mATe ahIM koI paNa jAtanI vipratipatti=virodha nathI. 4-48-278 tathA-upadhAnavAMcanA namaskAraM vinA dIyate uta tatpUrvikA? iti prazno'trottaram-upadhAnavAcanAM zrIvijayadAnasUrayo namaskAraM vinaiva dattavanto vayapi tathe va ti I4-46-271// prazna - upadhAnanI vAcanA navakAra gaNyA vinA apAya ke navakAra gaNavA pUrvaka ? uttaraH- zrI vijayadAnasUri mahArAja navakAra vinA ja upadhAnanI vAcanA ApatA hatA, ame paNa te ja rItie ApIe chIe. 4-49-279 tathA-upadhAnavAcanA pAraNAdine uta tapodine? tathA upadhAnavAcanA prAtaH sandhyAyAM vA dIyate? iti prazno'trottaram-upadhAnavAcanA tapovAsare pAraNAdine vA dattA zudhyati / tathopadhAnavAcanA''cAmAmlaikAzanakakaraNAnantaraM sandhyAyAmapi dattA zudhyati, paraM pratidinakriyamANasandhyAsamayakriyA pazcAtkriyate TI4-10-280|| Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznaH- upadhAnanI vAcanA pAraNAne divase apAya ke tapanA divase? tathA upadhAnanI vAcanA prAtaHkAle apAya ke sAMjanA samaye ?" uttaraH- upadhAnanI vAcanA pAraNAnA divase athavA tapanA divase ApelI sujhe che. tathA upadhAnanI vAcanA AyaMbila athavA ekAsaNuM karyA bAda sAMjhanA samaye paNa ApelI sujhe che. paraMtu pratidina karAtI sAMjanA samayanI kriyA vAcanA lIdhA pachI karAya che. 4-50-280 tathA-caturmAsakamadhye mAlAropaNanandiH kutaH prabhRti vidhIyate ? iti prazno'trottaram - caturmAsakamadhye turyavratamAlAropaNanandI vijayadazamyanantaraM bhavataH / dvAdazavratanandI tvarvAgapi bhavantI dRzyata iti / / 4-51-281 / / praznaH- comAsAmAM mAlAropaNanI nANa kyArathI AraMbhIne karAya? uttaraH- cAturmAsamA cothA vratanI ane mAlAropaNanI nANa vijayAdazamI pachI mAMDI zakAya che. bAra vratanI nANa to pahelAM paNa mAMDI zakAtI dekhAya che. 4-51-281 tathA-upadhAnamadhye ArdrazAkabhakSaNaM kalpate na vA ? tathA vilepanamastakatailaprakSepAdikaM kalpate na vA ? iti prazno'trottaram - upadhAnamadhye sAMpratamArdrazAkabhakSaNarItirnAsti / tathA vilepanamastakatailakSepAdikaM yativatsvayaM na vAJchati, anyaH kazcidyadi bhaktiM karoti tadA niSedho jJAto nAstIti // 4-52-282 // praznaH- upadhAnamAM lIluM zAka khAvuM kalpe ke nahi? tathA vilepana, ane mastakamAM tela nAkhavuM vagere kalpe ke nahi? uttaraH- hAla upadhAnamAM lIluM zAka khAvAnI rIti nathI. tathA sAdhunI jema vilepana ane mastakamAM tela nAkhavuM vagere svayaM IcchuM nahi, paraMtu jo koI bIjo bhakti kare to niSedha jANyo nathI. 4-52-282 tathA-zrAvakazrAvikANAM nandIsUtrazrAvaNaM nANaM paMcavihaM panataM" ityAdirUpaM namaskAratrayarUpaM vA kriyate ? iti prazno'trottaram - zrAvakazrAvikANAM nandIsUtraM namAratraya N zrAvyata vRtti ||4-6rU-283|| prazna:- zrAvaka--zrAvikAone ``nALuM paMvirda pannatta''ItyAdi svarUpa nIsUtra saMbhaLAvavuM ke traNa namaskAra svarUpa? uttaraH- zrAvaka-zrAvikAone traNa namaskAra svarUpa nandIsUtra saMbhaLAvAya che. 4-53-283 tathA-upadhAnavAcanAM zrAddhAH zrAddhayazcordhvasthAnena gRhNanti upavizya vA ? iti prazno'trottaram-upadhAnavAcanAM zrAddhya UrdhvasthitAH zrRNvanti, zrAddhAstu caityavandranamudrayati / / 4-14-284|| 128 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznaH- zrAvaka ane zrAvikAo UbhAM rahIne upadhAnanI vAcanA grahaNa kare ke besIne? uttaraH- zrAvikAo upadhAnanI vAcanA UbhI rahIne sAMbhaLe, ane zrAvako caityavaMdana mudrAe sAMbhaLe. 4-54-284 tathA - pauSadhikaH zrAddho vastreNa mastakaM bandhayitvA devagRhamadhye gatvA devavandanaM karoti na vA ? iti prazno'trottaram - pauSadhikazrAddhasya mukhyavRttyA mastakabandhanAdhikAro nAsti, kAraNe punaH "phAlIuM" iti prasiddhavastreNa bandhane devagRhamadhye devavandanAdikriyAyAM kriyamANAyAM choTitaM vilokyate / anyo vizeSo jJAto nAstIti ||4-66-286zA praznaH- posAtI zrAvaka vastrathI mataka bAMdhIne devamaMdira jaIne devavaMdana kare ke nahi? uttaraH- posAtI zrAvakane mukhyavRttie mAthuM bAMdhavAno adhikAra nathI. paraMtu kAraNa hoya to ``otiraM'' evA prasiddha vastrathI mAthuM bAMdhyuM hoya to-arthAt phAlIuM mAthe bAMdhyuM hoya to te devamaMdiramAM devavaMdananI kriyA karatAM choDeluM jovAya che. bIjo koI vizeSa jANyo nathI. 4-55-285 tathA-sAMvatsarikapAkSikASTamIjJAMnapaJcamIrohiNItapAMsi yena yAvajjIvamuccaritAni bhavanti sa rohiNyA agrataH pRSThato vA''gamane SaSTakaraNazaktyabhAve kiM karoti ? iti prazno'trottaram - sarvathA SaSTakaraNazaktyabhAve yattapaH prathamamAgacchati tattapaH prathamaM karoti, sthitaM tu pazcAtkRtvA prApayatIti II4-66-28 / / praznaH- saMvaccharI, paMkhI, aSTamI, jJAnapaMcamI, ane rohiNInA tapo jeNe jIMdagI sudhInA uccaryA hoya te rohiNI AgaLa ke pAchaLa Ave chate chaThTha karavAnI zakti na hoya to zuM karuM? uttaraH- sarvathA chaThTha ka2vAnI zakti na hoya to je tapa pahelo Ave te pahelAM kare ane bAkI rahela tapa pAchaLathI karI ApI zake che. 4-56-286 tathA-zrAddhAnAmekAdazAGgeSu zrAvyamANeSu nandirmaNDitA vilokyate na vA ? iti praznottaram - zrAddhAnAmekAdazAGgazrAvaNe nandimaNDanAdhikAro jJAto nAstIti ||4-6-287|| praznaH- zrAvakone agIAra aMgasUtro saMbhaLAvAtAM hoya tyAre nANa mAMDelI dekhAya che ke nahi ? 129 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraH- zrAvakone agIAra aMgasUtro saMbhaLAvAtAM hoya tyAre nANa mAMDavAno adhikAra bhaeyo nathI. 4-57-287 tathA-anyatIrthIyaH kazcidyadi turyavratamuccArayati tadA kiM nandi vinA'pyuccAryate? uta nandisahitameva ? iti prazno'trottaram - anyatIrthIyaH kazcit turyavratamuccArayati tadA nandi vinA'pyuccAryate, tadAzritya niSedhaH ko'pi jJAto nAstIti // 4-58-288 / / praznaH- anyatIrthika koI jo cothuM vrata uccare tyAre nANa vinA paNa zuM uccarAvI zakAya ke nANa mAMDIne? uttaraH- anyatIrthika koI jo cothuM vrata uccare to nANa vinA paNa uccarAvAya che. te vastu AzrayIne koI paNa jAtano niSedha jANyo nathI. 4-58-288 tathA - pauSadhikaH zrAddho yadyAhAraM gRhNAti tadA tasya jemanAnantaraM caityavandanakaraNamantarA pAnIyaM pAtuM zudhyati na vA ?, tathA svAbhAvika upadhAnavAhakazcAhAragrAhakapauSadhikaH sandhyAsamayapratilekhanAM kenAnukrameNa karoti ? iti prazno'trottaram-pauSadhikazrAddhasyAhAragrahaNAnantaraM caityavandanAyAM kRtAyAmevaM pAnIyaM pAtuM zudhyati nAnyathA, yataH pauSadhamaMdhye zrAddhasyApi bahvI kriyArItiryativadeva vartate / tathA''hAragrAhakapauSadhikaH sandhyAsamaye pratilekhanAmukhavastrikAM pratilikhya paridhAnAMzukaM parAvRtya 'paDilehaNA paDilehAvo' ityAdezaM mArgayitvA tatkRtyaM vidhAya upadhimukhapaTIM pratilikhya svAdhyAyaM kRtvA vandanakadvayaM dattvA pratyAkhyAnaM kRtvA "upadhi saMdisAvaM, upadhi paDilehuM" ityAdezadvikaM kSamAzramaNadvikena mArgayatIti sAmAcArI vartate / upadhAnapauSadhikasyA'yaM vizeSa: yatpAnIyasAraNAnantaraM pArzve sthApanAcAryapArzve vA mukhavastrikA pratilikhya vandanakadvayaM dattvA ca pratyAkhyAnaM karoti, na punaH pratilekhanAsamaye vandanakadAnapratyAkhyAne karoti / anyadantaraM tu jJAtaM nAstIti / / 4-59-289 // praznaH- posAtI zrAvaka jo AhAra vAparuM to tenA jamyA bAda caityavaMdana karyA vinA pANI pIvuM sujhe ke nahi? tema ja upadhAna vinAnAM athavA upadhAna vahana karanAra AhAra vAparanAra posAtI saMdhyA samayanI paDilehaNa kayA anukramathI 52 ? uttaraH- posAtI zrAvakane AhAra grahaNa karyA pachI caityavaMdana karyA bAda ja pANI pIvuM sujhe che, te sivAya nahi. kAraNa ke pauSadhamAMzrAvakanI paNa ghaNI kriyA2Iti sAdhunI jema ja che. tathA AhAra vAparanAra posAtI saMdhyA samaye parivezanI bhulapatti paDileDIne paDeresuM dhotIyuM pahalIne "paDilehaNA paDilehAvo" 130 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA Adeza mAgIne vaDIlonI paDilehaNa karIne upadhi muhapati paDilo, tyArabAda sajajhAya karIne be vAMdaNAM ApIne paccakhkhANa karIne upafdha saMvisAvuM, 3pafdha patine'' A be Adeza khamAsamaNa daIne mAge che evI sAmAcArI che. upadhAna vahana karanAra posAtIne aMge ATalo vizeSa che ke--pANI cUkavyA bAda gurupAse athavA sthApanAcAryajInA pAse muhapatti paDilehaNanA samaye vAMdaNAM ane paccakhkhANa na kare. bIjo koI taphAvata jANyo nathI. 4-59-289 tathA-rAtripauSadhika: prasravaNoccArabhUmyoH kati maNDalakAni karoti? iti prazno'trottaram-rAtripauSadhikaH prasravaNoccArapariSThApanabhUmyozcaturviMzatimaNDalakAni karoti / dvAdaza madhye dvAdaza bahizca , ''bArasa bArasa tinni a'' iti varanAvivi II4-60-220|| prazna:- rAtri posatI laghunIti ane viDinItinAM keTalAM mAMDalAM kare? uttaraH- rAtri posAtI mAtru ane caMDila paraThavavAnI bhUmine AzrayIne covIsa mAMDalAM kare. 'vIrasa vIraksa vinni '' evuM vacana che mATe bAra mAMDalAM aMdara ane bAra mAMDalA bahAra, A pramANe covIsa kare. 4-60-290 tathA-yaH sandhyAyAM rAtripauSadhaM karoti sa taduccAraNAntaraM pAnIyaM pibati na vA? iti prazno'trottaram- yaH sandhyAyAM rAtripauSadhaM karoti tasyA''hArapauSadhaH sarvata evoccAryate na dezatastena divasapauSadho bhavatu mA vA paraM rAtripauSadhakaraNAnantaraM sa pAnI. pivatati II4-61-201aaaaN prazna:- je sAMje rAtriposaha kare che te rAtri posaha uccaryA bAda pANI pI zake ke nahi? . * * uttaraH- je sAMjanA samaye rAtripauSadha kare che, tene AhAraposaha sarvathI ja uccarAvAyuM che paraMtu dezathI nahi. tethI divasano posaha hoya ke na hoya paraMtu rAtano posaha karyA bAda te posAtI pANI pI zake nahi. 4-61-291 tathA-trividhAhArapratyAkhyAnanirvikRtikaikAzanakaTyAsanakeSu kRteSvArdrazAkabhakSaNaM zudhyati na vA? iti prazno'trottaram-nirvikRtyAdiSu trividhAhArapratyAkhyAneSvekAntenArdrazAkabhakSaNaniSedho jJAto nAsti, saMvarArthaM na gRRUAti tavA vanati |4-62-222aaaa prazna - tivihAra paccakhANa yukta nivi, ekAsaNuM, ke bIANuM kareluM hoya to lIluM zAka khAvuM kahyuM ke nahi? uttaraH- tivihAra paccakhANa yukta nivi vageremAM ekAnta lIluM zAka khAvAno niSedha jANyAM nathI. tyAga karavA mATe na grahaNa kare to sAra. 4-6-292 131 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-divasapauSadhikaH sandhyAsamayapratilekhanAM kRtvA yadi rAtripauSadhaM karoti tadA kiM pratilekhanA''dezAn punarapi mArgayati ? uta prAgmArgitaireva taiH zudhyati? iti prazno'trottaram-pratilekhanA''dezAH punarmArgitA na vilokyanta iti / / 4-63-293 // prazna:- divase jeNe posaha uccarelo hoya evo posAtI sAMjanI paDilehaNa karIne jo rAtri posaha kare to paDilehaNanA Adezone zuM pharIthI mAge? ke pUrve mAgelA AdezothI ja cAlI zake che? uttara:-paDilehaNanA Adezo pharIthI mAgavA paDe, evuM jovAtuM nathI. 4-63-283 tathA-ekAzanasahitanirvikRtikapratyAkhyAnaikAzanakapratyAkhyAnayoruccAre kimantaram? iti prazno'trottaram-nirvikRtikaikAzanakapratyAkhyAnayoretAvadevAntaramasti yannirvikRtikapratyAkhyAne "nivvigaiyaM paccakkhAmi iti uccAryate, ekAzanakapratyAkhyAne tu 'vigaiyaM paccakkhAmi' iti / anyatsarvaM sadRzamasti / tathaitadapyantaramasti yannirvikRtikapratyAkhyAnaM trividhAhAracatu-vidhAhArarUpaM bhavati, ekAzanakapratyAkhyAnaM tu dvividhAhArarUpamapIti // 4-64-294 / / praznaH- ekAsaNA sahita nivinuM paccakhkhANa ane ekaluM ekAsaNAnuM paccakhkhANa A be paccakhkhANanA uccAramAM zo bheda che? uttaraH- nivi ane ekAsaNAnA paccakhkhANamAM eTaloja pharaka che ke nivinA payyappAeAmAM ``nivvigaiyaM paccakkhAmi " vo pATha uyyarAya chaM jane se DAsAnA payyaSSAeAmAM ``vigaiyaM paccakkhAmi " prema ayyarAya chaM, jIbhuM sarva saramuM che. tathA A paNa aMtara che ke--nivinuM paccakhkhANa tivihAra athavA covihAra thAya che, tyAre ekAsaNAnuM paccakhkhANa to duvihAra paNa thAya che. 4-64-294 tathA-pauSadhasAmAyikayorgrahaNAnantaraM tayoH pAraNakAle'prApte grAhakazarIre klAmanAyAM kiM vidheyam ? iti prazno'trottaram - pauSadhasAmAyikayoH pAraNakAle'prApte yadi grAhakasya zarIraklAmanA bhavati tadA sa velAprAptyanantaraM sAvadhAnatAbhavane yathAzakti tatpAraNAcAraM satyApayati, yadi grAhakaH sAvadhAno na bhavati tadA samIpasthA anye velAyAM prAptAyAM pAraNavidhiM zrAvayanti, yAvacca na zrAvitastAvanmahatIM virAdhanAM kartuM na dadatIti sambhAvyata iti / / 4-65-295 / / prazna:- pauSadha ane sAmAyika grahaNa karyA bAda tenA pAravAno samaya thayA pahelAM pauSadha ane sAmAyika grahaNa karanAranA zarIra kIlAmaNA-darada thAya tyAre zuM 42vuM ? 132 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara:- pauSadha ane sAmAyikano pAravAno samaya prApta thayA pahelAM ja grAhakanA zarIre pIDA thAya to pAravAno samaya prApta thayA pachI sAvadhAna thayA bAda te yathAzakti posaha ane sAmAyikane pAravAno AcAra barAbara rIte kare. jo grAhaka sAvadhAna thayo na hoya to pAse rahelA bIjAo samaya thatAM pAravAnI vidhi saMbhaLAve. paraMtu jyAM sudhI pAravAnI vidhi saMbhaLAvI na hoya tyAM sudhI moTI virAdhanA karavA de nahi, ema saMbhAvanA thAya che. 4-65-295 tathA-ArAtrikamaGgalapradIpaH sRSTyA saMhAreNa vottAryate? taduttAraNapAThazca kaH? iti prazno'trottaram-jinapratimA'gre ArAtrikamaGgalapradIpaH sRSTyottAryate na tu saMhAreNa / pUrvAcAryapraNItagranthamadhye kvApi saMhArottAraNasyApyakSarANi santi paramidAnIM zrAddhavidhijinaprabhasUrikRtapUjAprakaraNayoH sRSTyaivottAraNamuktamasti tena tathaiva kriyate / taduttAraNagAthA ca-''maragayamaNighaDiyavisAlathAlamANikkamaMDiyapaIvo | NhavaNaparakarukkhitto bhamiu jiNArattiyaM tumhaM' ||1|| rUti II4-6-226 * prazna:- Arati ane maMgaladIvo pradakSiNAnA kramathI utArAya ke avaLA kramathI utArAya? tathA Arati maMgaladIvo utAravAno pATha kayo che? uttaraH- jinapratimAnI AgaLa Arati ane maMgaladIvo savaLA kramathI utArAya, paraMtu avaLA kramathI nahi. pUrvAcAryanA racela graMthanI aMdara koI ThekANe avaLAkrame utAravAnA paNa akSaro che. paraMtu hAla zraddhavidhi ane jInaprabhasUrie karela pUjAprakaraNamAM pradakSiNAkramathI ja utAravAnuM kahyuM che, tethI te pramANe ja karAya che. Arati, maMgaladIva utAraMvAnI gAthA A che. "he jina-devAdhideva marakatamaNinA banAvelA vizAla sthalamAM rahelo mANikyamaMDita dIva ane snAna karAyela hAthe upADAyelI Arati tamArI sanmukha utAravAmAM Avo.' (1) 4-66-296 tathA-zrAddhAnAM yadyekAdazAGgAni zrAvyante tadA kiM prathamacaturthayoreva praharayoH? uta dvitIyatRtIyayorapi? iti prazno'trottaram-zrAddhAnAmekAdazAGgAni sUtrataH zrAvyante tadA prathamacaturthayoH praharayoH zrAvitAni zudhyanti / arthasahitAni tu dvitIyatRtIyayoti II4-7-227ll prazna:- zrAvakone jo agIAra aMgo saMbhaLAvavAmAM Ave to zuM pahelA ane cothA ja praharamAM saMbhaLAvAya ke bIjA ane trIjA praharamAM paNa? uttaraH- zrAvakone jyAre agIAra aMgo kevala sUtrathI saMbhaLAvavAmAM Ave tyAre pahelA ane cothA praharamAM saMbhaLAvelAM sujhe che ne artha sahita saMbhaLAvavAmAM Ave to bIjA ane trIjA praharamAM paNa sujhe che. 4-67-297 133 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha DuGgarapurasaGghakRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA saptadazabhedapUjAyAmaSTamaGgalasthAlabharaNe pUjAnantaraM tadapanayane tadantargatamatsyugalAkArasyApi bhaGge pAtakaM bhavati na vA ? iti prazno'trottaram - aSTamaGgalamadhye . matsyAkArasya vidhAnaM zAstrAnusAritayA yuktameva vartate / pUjAnantaraM tadapanayanamapi yuktameva pratibhAsate / tathA yo manyate tasya yuktirapi tatredRzI vartate, tathAhiindro yadA jinajanmotsavaM kartuM samAyAti tadA pUrvaM bhagavajjanmagRhe Agatya mAtuH pArzvAdbhagavantaM gRhItvA tatpratibimbaM ca tatra muktvA merau gatvA janmAbhiSekaM ca kRtvA punarapi tatrA''gatya mAtuH pArzve bhagavantaM muktvA pratibimbaM visarjayati / tathA navInapittalAdipratimAyAM bhriyamANAyAM prathamaM madanAkAraM vidhAyopari mRtikAM dattvA madanaM madhyato gAlayitvA kRSati / atra pUrvatra ca hiMsApariNAma vinA yathA pAtakaM na bhavati tathA matsyayugalApanayane'pi jJeyamiti / / 4-68-298 / / praznakAra DuMgarapurano saMgha praznaH- sattarabhedI pUjAmAM aSTamaMgalano sthAla bhare tyArabAda tenI pUjA thaI rahyA pachI tene dUra karatAM-bhAMgI nAkhatAM aSTamaMgalanI aMdara rahela matsyayugalanA AkArano paNa bhaMga thAya ane tema,thavAthI pApa lAge ke nahi? uttaraH- ATha maMgalamAM matsyAkAranuM vidhAna zAstrAnusArI hovAthI yogya ja che. pUjA pUrI thayA bAda ATha maMgalanuM apanayanaM-dUra karavuM paNa yogya ja che, ema lAge che. tathA matsyAkAranA bhaMgamAM jeo pApa mAne che tene samajAvavA AvA prakAranI yukti paNa zAstramAM che. te A pramANe--jyAre IMdra tIrthaMkarano janmotsava karavA Ave che tyAre prathama bhagavAnanA janmatharamAM AvIne mAtA pAsethI bhagavAnane grahaNa karIne ane mAtA pAse bhagavAnanA pratibiMbane mUkIne meru parvata upara jaIne janmAbhiSeka karIne pharIthI paNa tyAM AvIne mAtAnI pAse bhagavAnane mUke; mUkIne pratibiMbanuM visarjana kare che. tathA navIna pittala vageraMnI pratimA bharAvatAM pahelAM evo mINano AkAra karIne upara mATI lagADIne madhyamAM rahela mINane ogALIne kADhI nAkhavAmAM Ave che. A viSayamAM ane pUrvanA viSayamAM jema hiMsAnA pariNAma nahi hovAthI pApa lAgatuM nathI tema matsyayugalane dUra karavAmAM paNa jANavuM. 4-68-298 tathA - jinapratimAnAM tAnyevAbharaNAni pratidinaM paridhApyante, atha teSAM nirmAlyatA kathaM na bhavati ? iti prazno'trottaram etadAzritya zAstramadhye evaM kathitamasti yad "bhogavinaSTaM dravyaM nirmAlyam'' iti / tenA''bharaNAnAM bhogAvinaSTatvAbhAvena nirmAlyatA na bhavatIti jJeyamiti // 4-69-299 // 134 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznaH- jinapratimAne che ne te ja. AbharaNo hamezAM paherAvAya che. to te AbharaNa nirmAlya kema thatAM nathI ? uttara:- nirmAlyatAne AzrayIne zAstramAM ema kahyuM che ke- mo vanavuM dravya nirmAtmAm'' -bhogathI nAza pAmeluM dravya nirmAlya kahevAya che. AthI AbhUSaNo bhoga karavAthI vinAza pAmatAM nahi hovAthI nirmAlya thatAM nathI ema jANavuM. 4-69-299 tathA-viSNukumArasambandhaH kutra granthe vartate?, tathA tena yallakSayojanapramANaM rUpaM kRtaM zrUyate tatkimutsedhAGgulaniSpannena yojanena pramANAGgulaniSpannena vA? tathA tena pUrvapazcimasamudrayoH pAdau muktau sta ityapyuktamasti, tenaitadAzritya yathA ghaTamAnaM bhavati tathA prasAdyamiti prazno'trottaram-viSNukumArasaMbandha uttarAdhyayanavRttyupadezamAlAvRttipramukhagrantheSu vartate / tathA tena yallakSayojanapramANaM rUpaM kRtaM vartate tadutsedhAGgulaniSpannayojanapramANena / yatpunaH pUrvapazcimasamudrayoH pAdau muktau tajjambUdvIpamadhyasthalavaNasamudrakhAtikAyAmiti sambhAvyate, anyathotsedhAGgalaniSpannalakSayojanapramANazarIrasya tasya caraNAbhyAM pUrvapazcimanavaUsamudrasparzane 3:zaniti TI4-70-300I. prazna:- viSNukumArano saMbaMdha kayA graMthamAM che? tathA temaNe je lAkha yojana pramANa rUpa vikulluM saMbhaLAya che te zuM unnedhAMgula niSpanna yojananA pramANathI ke pramANAMgula niSpanna yojananA pramANathI? tathA temaNe eka paga pUrva samudrane cheDe ane bIjo paga pazcima samudrane cheDe mUkyo che ema paNa kahyuM che. to A saMbaMdhI jema ghaTatuM hoya tema jaNAvavA kRpA karazo? uttara - viSNukumArano saMbaMdha uttarAdhyayananI TIkA ane upadezamAlAnI TIkA vagere graMthomAM che. tathA temaNe je lAkha yojana pramANa rUpa vikuvyuM che te utsadhAMgulathI banela yojananA pramANathI samajavuM. je pUrva ane pazcima samudramAM paga mUkyA ema Ave che te jaMbuddIpanI madhyamAM rahela lavaNasamudranI khAIomAM mUkyA hoya ema saMbhAvanA thAya che. jo ema na mAnIe to utsadhAMgulathI banela lAkha yojanA pramANanA zarIravALA temanA be caraNothI pUrva ane pazcima lavaNa samudrano sparza thavA du:zakya che-duHkha pUrvaka thaI zake tema che. 4-70-300 atha siddhapurasaGghakRtapraznAstatprativacAMsi ca yathAprativAsudeve garbhAvatIrNe tanmAtA kiyataH svapnAn pazyati? iti prazno'trottaram-trIn svapnAn pazyatIti jJAyate' spttishtsthaankshaanticritrAnusAregeri II4-01-rU01TI 1 jJAyate ityantaH pAThaH pratyantare 135 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazrakAra siddhapurano saMgha prazna:- prativAsudeva mAtAnA garbhamAM Ave tyAre tenI mAtA keTalAM svapnA hune? uttaraH- saptatizatasthAnaka ane zAnticaritra vagere graMthonA anusAra traNa svapno 4o, oma 4 // . 4-71-301 tathA-taddinatalitapakvAnnaM kaTAhavikRtipratyAkhyAnavataH kalpate na vA? iti prazno'trottaram-taddinatalitapakvAnnaM kaTAhavikRtipratyAkhyAnavataH pratyAkhyAnakaraNasamaye yadi mutkalaM rakSitaM bhavati tadA kalpate nAnyatheti paramparA dRzyata iti / / 4-72-302 / / prazna- te divasanuM taLeluM pakavAna kaDAvigaInA paccakhANavALAne kahyuM ke nahi? uttaraH- te divasanuM taLeluM pakavAnna kaMDAvigaInA paccakhANavALAne, jo paccakhANa karavAnA samaye chUTuM rAkhyuM hoya to, kahyuM che te sivAya nahi, evI 5252 / hepAya 7. 4-72-302 __tathA-caturmAsakamadhye sArdhadvigavyUtapramANanadImuttIryA''hAragrahaNArthamiva vandanArthaM kSAmaNArthaM vA gamyate na vA? iti prazno'trottaram-caturmAsakamadhye sArdhadvigavyUtapramANanadImuttIrya bhikSAgrahaNArthamivaikaM pAdaM jale kRtvaikaM pAdaM sthale kRtvA yadi vandanArthaM kSAmaNArthaM vA vrajati tadA zAstrAnusAreNaikAntiko niSedho nAsti, paramidAnI pravRttirna dRzyata iti ||4-73-303 / / prazna - cAturmAsamAM aDhI gAunA pramANe karI nadI utarIne jema AhAra grahaNa karavA mATe javAya che tema vaMdana ane khAmaNAM karavA javAya ke nahi? uttara:- cAturmAsamAM aDhI gAu pramANe karI nadIne utarIne jama bhikSA grahaNa mATe eka paga pANImAM ane eka paga addhara rAkhIne javAya che tema vaMdana mATe ane khAmaNA mATe jAya to zAstranA anusAra ekAnta niSedha nathI. paraMtu hAla pravRtti mevAtI nathI. 4-93-303 atha dhAyatAgrAmasatkasaGghakRtapraznAstatprativacAMsi ca yathA dvayoH zrAddhayoH pratikramaNakaraNasamaye'thavA sAmAyike kRte satyekasya hastAdapareNa caravalake pAtite ubhayormadhye kasyeryApathikI samAyAti? kimubhAvapi pratikrAmata eko vA? iti prazno'trottaram-dvayoH zrAddhayoH pratikramaNakaraNAdau sAvadhAnatayaikena caravalako gRhIto bhavati, atha yadi dvitIyahastalaganena hetunA patati tadA tasyeryApathikI samAyAti / yadi ca gRhIto'pyasAvadhAnatayaiva tadobhayorapIryApathikI samAyAtIti ||4-74-304 / / 136 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznakAra dhAyatA gAmano saMgha praznaH- be zrAvako pratikramaNa karatA hoya ke sAmAyika karyuM hoya tyAre eka zrAvakanA hAthamAMthI bIjA zrAvake caravalo pADI nAkhyo, te vakhate bemAMthI kone IriyAvahIyAnuM pratikramaNa Ave? baMne zrAvakane IriyAvahIyAnuM pratikramaNa Ave ke eka zrAvakane Ave? uttaraH- be zrAvako pratikramaNa vagere karatA hoya te vakhate eke sAvadhAnatAthI caravalo grahaNa karyo hoya, have jo bIjAno hAtha lAgavAnA hetuthI te paDI jAya to pADanArane iriyAvahInuM pratikramaNa Ave che. ane jo grahaNa paNa upayoga rAkhyA vinA ja karyo hoya to grahaNa karanAra ane pADanAra baMnene IriyAvahInuM pratikramaNa Ave che. 4-74-304 tathA - yaH zuddhakriyAM kurvANaH zuddhAcAraM ca pAlayannIryApathikImAgatAM na jAnAti sa kiyadbhirmuhUrtestAM pratikrAmati ? iti prazno'trottaram -zuddhakriyAyAM kriyamANAyAM sopayogatayA pramArjanAdividhinopavezanAdiSvIryApathikI nAyAti, yatastAmAzritya kAlamAnamuktaM jJAtaM nAsti / tathApi kriyAntare kriyamANe IryApathikI pratikramyate, yato mahatyAM velAyAM manovaca: kAyayogAnAM samyagavabodho na mavatIti ||4-76-306|| praznaH- je zuddha kriyA karato hoya ane zuddha AcAra pAlato hoya chatAM Avela IriyAvahIyAMnA pratikramaNane jANe nahi te keTalA muhUrte IriyAvahIyAnuM pratikramaNa karI zake? uttaraH- zuddha kriyA karatAM upayoga pUrvaka pramArjana vagere vidhithI upavezanabesavuM vagere kriyAomAM iriyAvahIyA AvatI nathI, kAraNa ke IriyAvahIyAne AzrayIne kAlamAna kaheluM jANyuM nathI. to paNa anya kriyA karatAM IriyAvahIyAnuM pratikramaNa karAya che. kAraNa ke ghaNo samaya thatAM mana vacana ane kAyAnA upayoganuM samyajJAna rahetuM nathI. 4-75-305 tathA-aSTApadaparvate bharatacakravartikAritAH siMhaniSadyApramukhaprAsAdAstadgatabimbAni cAdyayAvatkathaM sthitAni santi ? tathA zatruJjayaparvate'pi bharatakAritAnyeva prAsAdabimbAni kathaM na sthitAni ? yatastatrAsaGkhyAtA uddhArA jAtAH zrUyante tenASTApade kasya sAnnidhyam ? zatruJjaye ca kasya na ? yadetAvAn bheda iti vyaktyA prasAdyamiti prazno'trottaram - aSTApadaparvate bharatacakravartikAritaprAsAdAdInAM sthAnasya nirapAyatvAddevAdisAnnidhyAt "kevaiyaM puNa kAlaM AyayaNaM avasajjhissai ? tato teNa amacceNa bhaNiyaM jAva imA usappiNi tti me " 13 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalijiNANa aMtie suyaM'' ityAdivasudevahiNDyakSarasadbhAvAccAdyayAvadavasthAnaM yuktimadeva / zatruaye tu sthAnasya sApAyatvAttathAvidhadevAdisAMnidhyAbhAvAcca bharatakAritaprAsAdAdInAmadyayAvadavasthAnA'bhAva iti sambhAvyate / tattva tu tattvavidyamiti II4-06-20II prazna:- aSTApada parvata upara bharata cakravartInAM karAvelAM siMhaniSadyA vagere maMdiro ane maMdiramAM sthApelAM biMbo haju sudhI kema rahyAM che? tathA zatruMjaya parvata upara bharatanAM karAvelAM maMdiro ane biMbo kema rahyAM nathI? kAraNa ke zatruMjaya upara asaMkhyAtA uddhAro thayelA saMbhaLAya che. tethI aSTApada upara konuM sAnnidhya che ane zatruMjaya upara konuM nathI ke jethI ATalo bheda che, e spaSTa rIte jaNAvavA kRpA karazo? uttara- aSTApada parvata upara bharata cakravartInAM karAvelAM maMdira vagerenuM sthAna apAya=Apatti vinAnuM hovAthI, deva vagerenI sAnnidhyatAvALuM hovAthI ane "aSTApada parvata uparanAM maMdiro keTalA kAla sudhI. raheze? ema pradhAnane pUchavAmAM AvyuM tyAre pradhAne jaNAvyuM ke-A avasarpiNI sudhI TakI raheze ema meM kevali jina pAsethI sAMbhaLyuM che." ItyAdi vasudeva hithvinA akSaro hovAthI atyAra sudhI TakI rahevuM yukti yukta ja che. zatruMjaya to, eka to sthAna apAyavALuM hovAthI ane bIjuM tathA prakAranA deva vagerenuM sAnnidhya nahi hovAthI bhArate karAvelAM maMdiro AdinuM avasthAna atyAra sudhI rahyuM nathI, ema saMbhAvanA thAya che. tattva to tattvavettA jANe. 4-76-306 iti zrIsakalasUripurandaraparamagurutapAgacchAdhirAjabhaTTArakazrI 5 zrIhIravijayasUriprasAdIkRtapraznottarasamuccaye tacchiSyapaNDitakIrti vijayagaNisamuccite. caturthaH prakAza: / / iti zrIsakalasUripurandaraparamagurutapogacchagaganadinamaNi-paramapUjya AcAryapravara-siddhAntamahodadhi-zAsanaprabhAvaka-zrImadvijayapremasUrisAmrAjye tatpaTTaprabhAkara-pravacanaprabhAvaka-prauDhagItArtha-AgamaprajJa-sUripravarapUjya gurudeva- zrImadvijayajambUsUrivArANAmantevAsi munizrIcidAnandavijayena saTippaNakAnuvAdite praznottarasamuccaye caturthaH prakAzaH samAptaH tatsamAptau ca catuHprakAzakAyAtmakapraznottarasamuccayAnuvAdaH || sAtaH+mata || 138 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rw rw my my