Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ // kdee naa . 1 hai - . s . / | S , ik - pi - 1 11-12 " - * dr 22 jaa dee kee , | ! |
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammagiri-pAli-ganthamAlA [devanAgarI] suttapiTake dIghanikAyo tatiyo bhAgo pAthikavaggapALi vipazyanA vizodhana vinyAsa igatapurI 1998
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammagiri-pAli-ganthamAlA-3 [devanAgarI] dIghanikAya evaM tatsaMbaMdhita pAli sAhitya gyAraha graMthoM meM prakAzita kiyA gayA hai| prathama AvRtti: 1998 tAivAna meM mudrita, 1200 pratiyAM mUlya : anamola yaha graMtha niHzulka vitaraNa hetu hai, vikrayArtha nahIM / sarvAdhikAra mukt| punarmudraNa kA svAgata hai| isa graMtha ke kisI bhI aMza ke punarprakAzana ke lie likhita anumati Avazyaka nahIM / ISBN 81-7414-052-2 yaha graMtha chaTTha saMgAyana saMskaraNa ke pAli graMtha se lipyaMtarita hai| isa graMtha ko vipazyanA vizodhana vinyAsa ke bhArata evaM myaMmA sthita pAli vidvAnoM ne devanAgarI meM lipyaMtarita kara saMpAdita kiyaa| kaMpyUTara meM nivezana aura peja-seTiMga kA kArya vipazyanA vizodhana vinyAsa, bhArata meM huaa| prakAzaka: vipazyanA vizodhana vinyAsa dhammagiri, igatapurI, mahArASTra- 422 403, bhArata phona : (91-2553) 84076, 84086 phaiksa : (91-2553) 84176 saha-prakAzaka, mudraka evaM dAyaka : di kAraporeTa baoNDI oNpha di buddha ejyukezanala phAuMDezana 11 vIM maMjila, 55 haMga cAu esa. roDa, sekTara 1, tAipe, tAivAna Ara.o.sI. phona : (886-2)2395-1198, phaiksa : (886-2)2391-3415
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Dhammagiri-Pali-Ganthamala [Devanagari] Suttapitake Dighanikayo Tatiyo Bhago Pathikavaggapali Devanagari edition of the Pali text of the Chattha Sangayana Published by Vipassana Research Institute Dhammagiri, Igatpuri -422403, India Co-published, Printed and Donated by The Corporate Body of the Buddha Educational Foundation 11th Floor, 55 Hang Chow S. Rd. Sec 1, Taipei, Taiwan R.O.C. Tel: (886-2)23951198, Fax: (886-2)23913415
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Dhammagiri-Pali-Ganthamala--3 [Devanagari ] The Digha Nikaya and related literature is being published together in eleven volumes. First Edition: 1998 Printed in Taiwan, 1200 copies Price: Priceless This set of books is for free distribution, not to be sold. No Copyright-Reproduction Welcome. All parts of this set of books may be freely reproduced without prior permission. ISBN 81-7414-052-2 This volume is prepared from the Pali text of the Chattha Sangayana edition. Typing and typesetting on computers have been done by Vipassana Research Institute, India. MS was transcribed into Devanagari and thoroughly examined by the scholars of Vipassana Research Institute in Myanmar and India. Publisher: Vipassana Research Institute Dhammagiri, Igatpuri, Maharashtra - 422 403, India Tel: (91-2553) 84076, 84086, 84302 Fax: (91-2553) 84176 Co-publisher, Printer and Donor: The Corporate Body of the Buddha Educational Foundation 11th Floor, 55 Hang Chow S. Rd. Sec 1, Taipei, Taiwan R.O.C. Tel: (886-2)23951198, Fax: (886-2)23913415
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ visaya-sUcI prastuta graMtha sutta-sAra Present Text rararara 46 47 52 54 1. pAthikasuttaM sunakkhattavatthu korakkhattiyavatthu acelakaLAramaTTakavatthu acelapAthikaputtavatthu iddhipATihAriyakathA aggajapattikathA 2. udumbarikasuttaM nigrodhaparibbAjakavatthu tapojigucchAvAdo upakkileso parisuddhapapaTikappattakathA parisuddhatacappattakathA parisuddhaphegguppattakathA parisuddhaaggappattasArappattakathA nigrodhassa pajjhAyanaM brahmacariyapariyosAnasacchikiriyA paribbAjakAnaM pajjhAyanaM 3. cakkavattisuttaM attadIpasaraNatA daLahanemicakkavattirAjA cakkavattiariyavattaM cakkaratanapAtubhAvo dutiyAdicakkavattikathA AyuvaNNAdipariyAnikathA dasavassAyukasamayo AyuvaNNAdivaDDanakathA saGgharAjauppatti metteyyabuddhappAdo bhikkhunoAyuvaNNAdivaDDanakathA 4. aggajhasuttaM vAseTThabhAradvAjA catuvaNNasuddhi rasapathavipAtubhAvo candimasUriyAdipAtubhAvo bhUmipappaTakapAtubhAvo padAlatApAtubhAvo akaTThapAkasAlipAtubhAvo itthipurisaliGgapAtubhAvo methunadhammasamAcAro sAlivibhAgo 33333 33Woro 62 63 rrrrr My My my my my my my o ww Vor 5 w 9 Voo 64 w w s 66
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 102 104 mahAsammatarAjA brAhmaNamaNDalaM vessamaNDalaM suddamaNDalaM duccaritAdikathA bodhipakkhiyabhAvanA 5. sampasAdanIyasuttaM sAriputtasIhanAdo kusaladhammadesanA AyatanapaNNattidesanA gabbhAvakkantidesanA AdesanavidhAdesanA dassanasamApattidesanA puggalapaNNattidesanA padhAnadesanA paTipadAdesanA bhassasamAcArAdidesanA anusAsanavidhAdesanA parapuggalavimuttitrANadesanA sassatavAdadesanA pubbenivAsAnussatitrANadesanA cutUpapAtANadesanA iddhividhadesanA aJathAsatthuguNadassanaM anuyogadAnappakAro acchariyaabbhutaM 6. pAsAdikasuttaM nigaNThanATaputtakAlaGkiriyA asammAsambuddhappaveditadhammavinayo sammAsambuddhappaveditadhammavinayo sAvakAnutappasatthu sAvakAnanutappasatthu brahmacariyaaparipUrAdikathA saGgAyitabbadhammo saJApetabbavidhi paccayAnuJAtakAraNaM sukhallikAnuyogo sukhallikAnuyogAnisaMso khINAsavaabhabbaThAnaM paJhAbyAkaraNaM 100 abyAkataTThAnaM byAkataTTAnaM pubbantasahagatadiTThinissayA 102 aparantasahagatadiTThinissayA 7. lakkhaNasuttaM 106 dvattiMsamahApurisalakkhaNAni 106 (1) suppatiTTitapAdatAlakkhaNaM 108 (2) pAdatalacakkalakkhaNaM 109 (3-5) AyatapaNhitAditilakkhaNaM 111 (6) sattussadatAlakkhaNaM 112 (7-8) karacaraNamudujAlatAlakkhaNAni 114 (9-10) ussaGkhapAdauddhaggalomatAlakkhaNAni 115 (11) eNijaGghalakkhaNaM 116 (12) sukhumacchavilakkhaNaM 117 (13) suvaNNavaNNalakkhaNaM (14) kosohitavatthaguyhalakkhaNaM 120 (15-16)parimaNDalaanonamajaNNuparimasana lakkhaNAni 122 (17-19) sIhapubbaddhakAyAditi
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 dutiyabhANavAro 124 | 10. saGgItisuttaM ubbhatakanavasandhAgAraM 125 bhinnanigaNThavatthu 126 dukaM 128 156 166 166 167 168 169 ekakaM tikaM catukkaM 171 176 186 130 192 198 132 201 lakkhaNaM (20) rasaggasaggitAlakkhaNaM (21-22) abhinIlanettagopakhuma lakkhaNAni (23) uNhIsasIsalakkhaNaM (24-25) ekekalomatAuNNA lakkhaNAni (26-27) cattAlIsaaviraLadanta lakkhaNAni (28-29) pahUtajivhAbrahmassara lakkhaNAni (30) sIhahanulakkhaNaM (31-32) samadantasusukkadAThA lakkhaNAni 8. siGgAlasuttaM cha disA cattArokammakilesA catuTThAnaM cha apAyamukhAni surAmerayassa cha AdInavA vikAlacariyAya cha AdInavA samajjAbhicaraNassa cha AdInavA jUtappamAdassa cha AdInavA pApamittatAya cha AdInavA Alasyassa cha AdInavA mittapatirUpakA suhadamitto chaddisApaTicchAdanakaNDaM 9. ATAnATiyasuttaM paThamabhANavAro 208 212 217 217 218 220 136 137 3 129 paJcakaM chakkaM sattakaM aTThakaM navakaM 133 dasakaM 136 11. dasuttarasuttaM ekodhammo dvedhammA 137 tayodhammA cattArodhammA 138 paJcadhammA 138 chadhammA sattadhammA 139 aTThadhammA 139 navadhammA 139 dasadhammA tassuddAnaM | saddAnukkamaNikA 143 gAthAnukkamaNikA 147 saMdarbha-sUcI 147 138 138 223 227 231 234 243 247 252 141 142
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ciraM tidvatu saddhammo! cirasthAyI ho saddharma ! dveme, bhikkhave, dhammA saddhammassa ThitiyA asammosAya anantaradhAnAya sNvttnti| katame dve ? sunikkhittaJca padavyaJjanaM attho ca suniito| sanikkhittassa. bhikkhave, padavyaJjanassa atthopi sanayo hoti| a0 ni0 1.2.21, adhikaraNavagga bhikSuo, do bAteM haiM jo ki saddharma ke kAyama rahane kA, usake vikRta na hone kA, usake aMtardhAna na hone kA kAraNa banatI haiN| kaunasI do bAteM ? dharma vANI suvyavasthita, surakSita rakhI jAya aura usake sahI, svAbhAvika, maulika artha kAyama rakhe jAMya / bhikSuo, suvyavasthita, surakSita vANI se artha bhI spaSTa, sahI kAyama rahate haiM | ...ye vo mayA dhammA abhijJA desitA, tattha sabbeheva saGgamma samAgamma atthena atthaM vyaJjanena byaJjanaM saGgAyitabbaM na vivaditabbaM, yathayidaM brahmacariyaM adbhaniyaM assa cirdvitikN...| dI0ni0 3.177, pAsAdikasutta ...jina dharmoM ko tumhAre lie maiMne svayaM abhijJAta karake upadezita kiyA hai, use artha aura byaMjana sahita saba mila-jula kara, binA vivAda kiye saMgAyana karo, jisase ki yaha dharmAcaraNa cira sthAyI ho...|
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastuta graMtha prastuta graMtha dIghanikAya, bhAga-3 (pAthikavaggapALi) suttapiTaka ke prathama nikAya, dIghanikAya ke tIna khaMDoM meM se tRtIya khaMDa hai| hameM pUrNa vizvAsa hai ki yaha prakAzana vipazyI sAdhakoM aura vizodhakoM ke lie atyadhika lAbhadAyaka siddha hogaa| nidezaka, vipazyanA vizodhana vinyAsa
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ sutta-sAra 1. pAthikasutta eka samaya bhagavAna malla deza meM anupiya nAma ke nigama meM vihAra karate the| eka dina bhikSATana ke lie jAne se pUrva ve bhArgava-gotra parivrAjaka ke yahAM cale gaye / parivrAjaka ne unase pUchA kyA yaha sahI hai ki licchavi-putra sunakkhatta ne Apako chor3a diyA hai| bhagavAna ne kahA sunakkhatta ne mujhe kahA thA ki maiM Apako chor3atA huuN| maiM aba Apa ke dharma-vinaya yAne anuzAsana ko nahIM mAnatA / Apa mujhe alaukika Rddhi-bala nahIM dikhalAte / Apa mujhe logoM meM Age karake upadeza nahIM dete / yaha suna kara maiMne use hI pUchA thA ki kyA maiMne kabhI tujhe kahA ki A kara mere dharma ko svIkAra kara, maiM tujhe alaukika Rddhi-bala dikhalAUMgA, maiM tujhe logoM meM Age karake upadeza dUMgA / tUne hI vajjigAma meM aneka prakAra se merI, dharma kI tathA saMgha kI prazaMsA kI thii| aba loga tumheM hI doSa deMge ki tuma zramaNa gautama ke zAsana meM brahmacarya kA pAlana karane meM asamartha rhe| mere aisA kahane para vaha ApAyika ke samAna isa dharma-vinaya se calA gayA / tatpazcAta bhagavAna ne kahA ki sunakkhatta ke sAmane acela korakkhattiya, acela kaLAramaTTaka tathA acela pAthika ke aise prasaMga bhI upasthita hue jinameM ina logoM ke bAre meM maiMne jo-jo bhaviSyavANI kI thI vaha vaisI kI vaisI sahI nikalI / yaha alaukika Rddhi-bala hI the, phira bhI vaha yahI kahatA rahA ki bhagavAna mujhe alaukika Rddhi-bala nahIM dikhalAte aura vaha isa dharma-vinaya se calA gayA / tadanaMtara bhagavAna ne logoM kI isa mAnyatA ke bAre meM prakAza DAlA ki sRSTi Izvara athavA brahmA kI banAyI huI hai| unhoMne batalAyA ki koI samaya aisA AtA hai jaba isa loka kA pralaya 13
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] ho jAtA hai| usa kAla meM bhI Abhassara yoni meM janme hue prANI manomaya, prIti-bhojI, svayaM-prabha, aMtarikSa-gAmI aura zubha-sthAyI hokara cirakAla taka bane rahate haiN| bahuta samaya ke bAda phira loka kI utpatti hotI hai| usa samaya zUnya brahma-vimAna prakaTa hotA hai| taba Abhassara loka kA koI prANI usa loka se cyuta ho kara isa vimAna meM utpanna hotA hai / vaha manomaya, prIti-bhojI, svayaM-prabha, aMtarikSa-gAmI aura zubha-sthAyI banA raha kara, bahuta dinoM taka isameM rahatA hai| phira akele raha, jI Uba jAne se dUsare prANiyoM ke Ane kI kAmanA karatA hai / taba Ayu athavA puNya ke kSaya hone se dUsare prANI bhI usa vimAna meM utpanna hote haiM aura manomaya, prIti-bhojI, savayaM-prabha, aMtarikSa-gAmI aura zubha-sthAyI bane raha kara, bahuta dinoM taka vahAM Tikate haiN| taba zUnya brahma-vimAna meM pahale utpanna huA prANI socatA hai ki maiM hI brahmA, Izvara, kartA, nirmAtA hUM | mere cAhane se hI ye dUsare prANI utpanna hue haiN| bAda meM utpanna hue prANI bhI socate haiM ki yahI brahmA, Izvara, kartA, nirmAtA hai kyoMki hamane ise yahAM para pahale se hI vidyamAna pAyA thA / una bAda meM utpanna hue prANiyoM meM se jaba koI prANI isa loka meM janma lekara, samAdhi kA abhyAsa kara, apane usa pUrvajanma-vizeSa ko smaraNa karatA hai, paraMtu usase pahale ke janma ko smaraNa nahIM karatA, taba aisA kahane lagatA hai ki jo vaha brahmA, Izvara, kartA, nirmAtA hai; jisane hameM utpanna kiyA, vaha nitya, dhruva, zAzvata, a-vipariNAmadharmA hai aura hama loga, jo unase utpanna hue; a-nitya, a-dhruva, alpAyu evaM maraNadharmA haiM / isI prakAra kitane hI loga khiDDApadosika, manapadosika athavA adhiccasamuppanna devatA ke AdipuruSa hone ke mata ko mAnate hai| ye devatA bhI apanI-apanI devakAyA chor3akara isa loka meM utpanna ho, samAdhi ke abhyAsa dvArA, apane pUrvajanma-vizeSa ko smaraNa kara, paraMtu usase pahale ke janma ko smaraNa na kara, galata dhAraNA ke zikAra ho jAte haiN| paraMtu maiM lokoM kI agra avasthA ko prajJA se jAnatA huuN| maiM ise to prajJA se jAnatA hI hUM, isase pare bhI prajJA se jAnatA hUM, aura usa prajJA se jAne hue ke prati Asakti nahIM karatA hUM, aura anAsakta raha maiM apane bhItara mukti kA anubhava karatA hUM, jise hara prakAra se jAna kara tathAgata kabhI duHkha nahIM pAte haiN| yaha kahane ke uparAMta bhagavAna ne kahA ki kaI loga mujha para yaha kahane kA jhUThA doSa lagAte haiM ki jisa samaya zubha vimokSa utpanna karake yogI vihAra karatA hai usa samaya vaha prajJA se saba kucha azubha hI azubha dekhatA hai | vastutaH maiM aisA nahIM kahatA / merA kahanA to yaha hai ki jisa samaya 14
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubha vimokSa utpanna karake yogI vihAra karatA hai usa samaya vaha prajJA se saba kucha zubha hI zubha dekhatA hai| isa para parivrAjaka ne bhagavAna se prArthanA kI ki Apa mujhe usa dharma kA upadeza kareM jisase maiM zubha-vimokSa ko utpanna kara vihAra kara sakU~ / paraMtu bhagavAna ne kahA ki dUsare mata vAle, dUsare vicAra vAle, dUsarI ruci vAle, dUsare Ayoga vAle, dUsare AcArya vAle logoM ke liye zubha-vimokSa ko utpanna kara vihAra karanA duSkara hai| 2. udumbarikasutta eka samaya bhagavAna rAjagaha ke gijjhakUTa parvata para vihAra karate the| usa samaya nigrodha nAma kA parivrAjaka tIna hajAra parivrAjakoM kI eka bar3I maMDalI ke sAtha udumbarikA nAmaka ArAma meM vAsa karatA thaa| eka dina nigrodha nAnA prakAra kI nirarthaka kathA-kahAniyAM kahatI, zora macAtI, apanI maMDalI ke sAtha baiThA thA / itane meM bhagavAna ke sandhAna nAma ke zrAvaka gRhapati vahAM A pahu~ce / gRhapati ke sAtha saMlApa karate hue nigrodha ne bhagavAna ke bAre meM apazabda kahe ki unakI buddhi mArI gayI hai, ve sabhA se mu~ha curAte haiM, saMvAda karane meM asamartha haiM, ityAdi / ___ itane meM bhagavAna bhI vahAM para A gye| nigrodha ne unakA svAgata kara unase pUchA ki vaha kauna sA dharma hai jisase Apa apane zrAvakoM ko vinIta karate haiM, jisase vinIta hue-hue ve Adi-brahmacarya ke pAlana meM AzvAsana pAte haiN| isa para bhagavAna ne kahA ki anya mata vAle, anya siddhAMta vAle, anya ruci vAle, anya Ayoga vAle, anya AcArya vAle tuma logoM ko yaha samajhAnA bahuta kaThina hai, ataH tuma apane mata ke bAre meM hI prazna puucho| isa para nigrodha ne pUchA ki kyA hone se tapa-jugupsA pUrI hotI hai aura kyA hone se pUrI nahIM hotI | bhagavAna ne kahA yadi koI tapasvI apane tapa ke kAraNa apane mana meM ahaMkAra, IrSyA, mAtsaryAdi vikRtiyAM jagAtA hai athavA apanI mAnyatA ke prati cipakAva paidA kara letA hai to ye usa tapasvI ke upakleza hote haiM aura yadi vaha aisA nahIM karatA hai to vaha ina mAmaloM meM parizuddha banA rahatA hai| phira bhagavAna ne isase Age se Age prazaMsanIya aura sArthaka tapoM kI jAnakArI dii| jaise - 15
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ * koI vyakti cAra saMyamoM (cAturyAma saMvara) se surakSita ho jAye arthAta, na jIva-hiMsA kare, na karavAye, na isameM sahamata ho; aura isI prakAra corI na karane, jhUTha na bolane aura pAMca kAmaguNoM meM pravRtta na hone ke bAre meM sajaga rahe / phira pravrajyA ko nibhAtA huA, brahmacarya kA pAlana karatA huA, ekAMta meM smRti aura saMprajJAna ke sAtha pAMcoM nIvaraNoM ko dUra kara citta ke upaklezoM ko prajJA se durbala karane ke lie maitrI, karuNA, muditA tathA upekSA-yukta citta se sabhI dizAoM meM vihAra kare / * ukta prakAra se brahmavihAra karane ke bAda apane pUrva-janmoM ko smaraNa karane meM lge| * ukta prakAra se apane pUrva-janmoM ko smaraNa karane ke anaMtara apane divya-cakSu se satvoM kI cyuti aura utpAda ko jAnane lge| yahAM para bhagavAna ne kahA ki itane se hI tapa-jugupsA zreSTha aura sArthaka ho jAtI hai paraMtu jisa dharma meM maiM apane zrAvakoM ko vinIta karatA hUM vaha isase bar3ha-car3ha kara hai| yaha suna kara parivrAjaka bahuta hallA karane lage ki hama to AcArya-sahita mAre gaye kyoMki hama loga isase adhika kucha jAnate nhiiN| isa avasara ko ucita jAna gRhapati sandhAna ne nigrodha ko yAda dilAyA ki tuma to kahate the ki bhagavAna kI buddhi mArI gayI hai, ve sabhA se mu~ha curAte haiM, saMvAda karane meM asamartha haiM, ityAdi / aba tuma kyoM nahIM prazna karake unako cakkara khilAte ? yaha suna kara nigrodha ko apane kahe para bahuta pazcAttApa huA aura isake lie bhagavAna se kahA ki saMyama na rakhane ke mere aparAdha ko kSamA kareM / bhagavAna ne use kSamA karate hue kahA ki Arya-vinaya meM yaha buddhimAnI hI samajhI jAtI hai ki vyakti bhaviSya meM saMyama rakhane ke lie apane aparAdha ko svayaM svIkAra kara dharmAnukUla pratikAra kare / unhoMne use yaha bhI samajhAyA ki 'bhagavAna' buddha ho bodha ke lie, dAMta ho damana ke lie, zAMta ho zamana ke lie, tIrNa ho taraNa ke lie aura parinivRtta ho parinirvANa ke lie dharmopadeza karate haiN| bhagavAna ne yaha bhI kahA ki yadi koI sajjana, nizchala, sarala svabhAva vAlA, buddhimAna mere pAsa Aye, maiM use dharma sikhAUM aura vaha merI zikSA ke anusAra kAma kare, to jisa uddezya ke lie kulaputra ghara se beghara ho anupama brahmacarya ke aMtima lakSya ko sAta varSa meM hI svayaM jAna kara, 16
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAkSAtkAra kara, prApta kara vihAra karane lagate haiM vaha usa lakSya ko prApta kara legaa| aura sAta varSa hI kyoM, isase kahIM kama samaya meM bhI prApta kara sakatA hai| bhagavAna ne nigrodha ko aura bhI samajhAyA ki tuma aisA mata socanA ki maiM jo kucha kaha rahA hUM vaha apane celoM kI saMkhyA bar3hAne ke lie, tumheM apane uddezya se DigAne ke lie, tumase apanI AjIvikA chur3avAne ke lie, tumhAre matAcAryoM kI burAiyoM ko dRr3ha karane ke lie athavA unakI acchAiyoM se tumheM alaga karane ke lie hai / maiM to cAhatA hUM ki abhI jo tumhArA AcArya hai, vahI tumhArA AcArya rahe, abhI jo tumhArA uddezya hai, vahI tumhArA uddezya rahe, abhI jo tumhArI AjIvikA hai, vahI tumhArI AjIvikA rahe, abhI jo apane AcAryoM ke sAtha tumhAre akuzala athavA kuzala dharma haiM, ve vaise ke vaise bane raheM / merA dharmopadeza to isalie hai ki jo a-naSTa burAiyAM klezoM ko utpanna karane vAlI, AvAgamana kI kAraNabhUta, sabhI prakAra kI pIr3AoM ko dene vAlI, duHkha-pariNAma vAlI, janma, jarA aura mRtyu kI kAraNa haiM, unakA nAza ho jAye jisase ki tumhAre kleza dene vAle dharma naSTa ho jAeM aura zuddha dharma bar3heM, aura tuma prajJA kI pUrNatA aura vipulatA ko prApta ho, use isI saMsAra meM jAna kara, sAkSAtkAra kara, prApta kara vihAra karane lago / 3. cakkavattisutta eka samaya bhagavAna magadha ke mAtulA nAmaka sthAna para vihAra kara rahe the| vahAM para unhoMne bhikSaoM ko saMbodhita karate hue kahA ki apane Apako apanA dvIpa, A panA Azraya, banA kara vihAra karo; dharma ko apanA dvIpa, apanA Azraya, banA kara vihAra karo; koI anya Azraya mata dekho| aura yaha taba saMbhava ho pAtA hai jaba koI vyakti smRti aura saMprajJAna banAye hue, udyogazIla ho, kAyA meM kAyAnupazyanA, vedanAoM meM vedanAnupazyanA, citta meM cittAnupazyanA aura dharmoM meM dharmAnupazyanA karane vAlA ho| tatpazcAta bhagavAna ne unako daLahanemi nAmaka cakravartI rAjA kA vRttAMta sunAyA / sAta ratnoM se yukta vaha isa pRthvI ko daMDa aura zastra ke binA hI dharma se jIta kara isa para rAjya karatA thA / samaya Ane para vaha apane jyeSTha putra kumAra ko rAjya-bhAra sauMpa kara pravrajita ho gayA / kumAra ne bhI dharmAnusAra zAsana kiyA aura cakravartI rAjA huaa| isake bAda ke chaha zAsaka bhI cakravartI rAjA hue| ye sabhI dharma kI rakSA karane vAle hokara cakravatI-vrata kA pAlana kiyA karate the| inameM se aMtima rAjA ne bAkI saba kucha to kiyA paraMtu nirdhanoM ko dhana nahIM diyA jisase nirdhanatA bahuta bar3ha gayI aura loga eka dUsare kI vastueM curAne lage / jaba cetAvanI dene para bhI loga 17
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ isase virata nahIM hue taba rAjA ne teja hathiyAroM se unakA sira kaTavAnA zurU kiyA / phira rAjA kI dekhA-dekhI loga bhI teja-teja hathiyAra banavAne lage jisase khUna-kharAbA bar3hane lgaa| isase unakI Ayu bhI ghaTane lagI, varNa bhI ghaTane lagA / zanaiH zanaiH jhUTha bolanA, cugalI khAnA, striyoM se durAcAra, kaThora vacana, nirarthaka pralApa, anucita lobha, hiMsAbhAva, mithyAdRSTi, mAtA-pitA ke prati gaurava kA abhAva, zramaNoM-brAhmaNoM aura parivAra ke bar3e-bUr3hoM ke prati zraddhA kA abhAva- ina bAtoM ko protsAhana milane lagA / inase Ayu aura varNa kA bhI, uttarottara hrAsa hone lgaa| aba eka aisA samaya AyegA jaba sadAcAra pUrI taraha lupta ho jAyegA aura kadAcAra khUba bar3ha jAyegA | mAtA-pitA kA sammAna na karane vAloM kI prazaMsA hone lagegI / mAtA, mausI, mAmI, gurupatnI yA bar3e logoM kI striyoM kA kucha vicAra na rahegA / logoM meM eka dUsare ke prati bar3A tIvra krodha, pratihiMsA, durbhAvanA paidA hogI aura ve tIkSNa zastroM se- 'yaha mRga hai, yaha mRga hai' - isa bhAva se eka dUsare ke prANa-levA ho jaayeNge| aisI avasthA A jAne para kucha logoM ke mana meM yaha hogA ki pApa-karma karane se hama isa prakAra ke ghora jAti-vinAza ko prApta hue haiM, ata: puNya karanA caahie| hama loga jIva-hiMsA se virata hoN| isase unakI Ayu bhI bar3hane lagegI, varNa bhI / isase ve aura kuzala karma karane ke lie protsAhita hoMge, yathA corI se virata rahanA, vyabhicAra se virata rahanA, jhUTha bolane se virata rahanA, cugalI khAne se virata rahanA, kaThora vacana se virata rahanA, nirarthaka pralApa se virata rahanA, anucita lobha, hiMsAbhAva aura mithyAdRSTi ko chor3a denA aura mAtA-pitA ke prati gaurava kA bhAva tathA zramaNoM-brAhmaNoM aura parivAra ke bar3e-bUr3hoM ke prati zraddhA kA bhAva apanAnA / isase unakI Ayu aura varNa kI bhI, uttarottara vRddhi hotI calI jaayegii| usa samaya jambu-dvIpa atyaMta samRddha aura saMpanna hogaa| usameM saGgha nAma kA cakravartI rAjA utpanna hogA jo isa pRthvI ko daMDa aura zastra ke binA hI dharma se jIta kara isa para adhiSThita hogaa| usa samaya metteyya nAma ke bhagavAna, arahaMta, samyaka saMbuddha saMsAra meM utpanna hoNge| ve bhI deva, mAra, brahmA, zramaNa-brAhmaNa sahita, deva-manuSya-yukta isa loka ko svayaM jAna aura sAkSAtkAra kara upadeza deMge aura arthapUrNa, vizada, kevala paripUrNa aura parizuddha brahmacarya ko prajJapta kreNge| rAjA saGkha bhI ghara-bAra chor3a kara, unake pAsa pravrajita hue, a-pramatta, saMyamI aura Atma-nigrahI ho, vihAra karate karate. usI janma meM brahmacarya kI carama upalabdhi kara leNge| isake pazcAta bhagavAna ne phira eka bAra bhikSuoM ko svAvalaMbI banane kA upadeza diyA, aura yaha bhI samajhAyA ki
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ [9] bhikSu, icchA hone para, cAra RddhipAdoM (chaMda, vIrya, citta, mImAMsA) kI bhAvanA karane se apanI Ayu kalpa bhara yA isase kucha adhika, kara sakatA hai- yahI bhikSu kI 'Ayu' hotI hai / # jaba bhikSu zIlavAna hotA hai, prAtimokSa ke saMyama se saMyata hokara vihAra karatA hai, AcAra-vicAra se yukta hotA hai, thor3e bhI bure karma se bhaya khAtA hai, niyamoM (zikSApadoM ) ke anusAra AcaraNa karatA hai - yahI usakA 'varNa' hotA hai / Ying * jaba bhikSu prathama, dvitIya, tRtIya athavA caturtha dhyAna ko prApta kara vihAra karatA hai. yahI usakA 'sukha' hotA hai / * jaba bhikSu maitrI, karuNA, muditA, upekSA- bhare citta se sabhI dizAoM meM vihAra karatA hai - yahI usakA 'bhoga' hotA hai / * jaba bhikSu AsravoM (citta-maloM) ke kSaya ho jAne se Asrava-rahita citta kI vimukti, prajJA dvArA vimukti ko isI janma meM jAna kara, sAkSAtkAra kara vihAra karatA hai - yahI usakA 'bala' hotA hai / 4. aggaJJasutta eka samaya bhagavAna sAvatthI meM pubbArAma meM vihAra karate the| usa samaya vAseTTha aura bhAradvAja nAma ke do brAhmaNa pravrajyA lene kI dRSTi se bhikSuoM ke sAtha parivAsa karate the / eka dina bhagavAna ne vAseTTha se pUchA ki tuma brAhmaNa kula se pravrajyA lene ke lie Aye ho / kyA isa kAraNa brAhmaNa loga tumhArI niMdA athavA parihAsa nahIM karate haiM ? vATTa ne kahA ye loga kahate haiM ki brAhmaNa hI zreSTha varNa hai, dUsare varNa hIna haiM; brAhmaNa hI zukla varNa haiM, dUsare varNa kRSNa haiM; brAhmaNa hI zuddha hote haiM, a-brAhmaNa nahIM; brAhmaNa hI brahmA ke mukha se utpanna hue putra, brahmajAta, brahmanirmita tathA brahmadAyAda haiM / ye muMDe zramaNa nIca, kRSNa, bhraSTa aura brahmA ke paira se utpanna hue haiM / yaha ucita nahIM hai ki tuma loga zreSTha varNa ko chor3a kara nIca varNa ke ho jaao| isa prakAra ye brAhmaNa loga hamArI niMdA athavA parihAsa karate rahate haiM / 19
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ [10] isa para bhagavAna ne kahA ye loga purAnI bAtoM ko bhUla jAne ke kAraNa hI aisA kahate haiN| kSatriya, brAhmaNa, vaizya aura zUdra cAra varNa haiM / ina sabhI meM kRSNa aura zukla dharmoM ko karane vAledonoM prakAra ke loga pAye jAte haiN| to brAhmaNa yaha kaise kaha sakate haiM ki brAhmaNa hI zreSTha varNa haiM ? vidvAna loga aisA nahIM mAnate, kyoMki inhIM cAra vargoM meM jo bhikSu arahaMta, kSINAzrava, brahmacArI, kRtakRtya, bhAramukta, paramArtha-prApta, zithila bhava-baMdhana vAlA aura sarvotkRSTa jJAna ke kAraNa vimukta ho jAtA hai, vaha sabhI se Age bar3ha jAtA hai| bhagavAna ne Age samajhAyA ki dharma hI manuSya meM zreSTha hai| jisa kisI kI tathAgata meM aTUTa zraddhA hotI hai, vaha kisI bhI zramaNa, brAhmaNa, deva, mAra, brahmA yA saMsAra meM anya kisI se bhI DigAyA nahIM jA sakatA aura usakA yaha kahanA ThIka hotA hai ki maiM bhagavAna ke mukha se utpanna, dharma se utpanna, dharma-nirmita aura dharma-dAyAda putra huuN| yaha isalie, kyoMki dharma-kAya, brahma-kAya, dharma-bhUta, brahma-bhUta-ye tathAgata ke hI nAma hai| tatpazcAta bhagavAna ne pralaya ke bAda sRSTi ke kramika vikAsa aura prANiyoM kI kramika avanati kA vistArapUrvaka varNana kiyA / prANiyoM ke naitika patana kA ullekha karate hue unhoMne kahA ki jaba sthiti yahAM taka bigar3a gayI ki logoM ne dhAna ke khetoM kA ba~TavArA kara inake irda-girda mer3a bAMdha dI, taba koI koI lobhI satva apane bhAga ko bacA kara dUsare ke bhAga ko curAne lge| kaI bAra cetAvanI dene para bhI jaba isa pravRtti meM koI sudhAra nahIM huA taba logoM ne hAtha se, Dhele se, lAThI se mArAmArI zurU kara dii| usI ke bAda se corI, niMdA, mithyA-bhASaNa aura daMDa-karma hone lge| taba prANiyoM ko ahasAsa huA ki hama meM pApa jAgA hai jaisA ki hama corI, niMdA, mithyA-bhASaNa aura daMDa-karma karate haiN| ataH hama kyoM na eka aise prANI kA cayana kareM jo sacamuca karane yogya bAta para krodha kare. niMdanIya karmoM kI niMdA kare aura nikAlane yogya ko nikAla de| isake lie hama use apane dhAna meM se hissA deN| tatpazcAta una prANiyoM ne isa kAma ke lie apane meM se suMdara, surUpa, prAsAdika aura mahAzaktizAlI vyakti kA cayana kara liyA jo ThIka se ucitAnucita kA anuzAsana karane lagA aura loga use dhAna kA aMza dene lage / mahAjanoM dvArA sammata hone se usakA nAma 'mahAsammata' par3A, kSetroM kA adhipati hone se usakA nAma 'kSatriya' par3A aura dharma se dUsaroM kA raMjana karane se usakA nAma 'rAjA' pdd'aa| taba unhIM prANiyoM meM se kinhIM-kinhIM ke mana meM yaha huA ki hama meM pApa jAgA hai jaisA 20
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ [11] ki hama corI, niMdA, mithyA-bhASaNa aura daMDa-karma karate haiM / ataH hama pApa karanA chor3a deN| una logoM ne pApa karanA chor3a (bAha) diyA, isase unakA nAma 'brAhmaNa' par3A / ve jaMgala meM parNakuTI banA kara vahAM dhyAna karate rahate the, isase unakA nAma 'dhyAyaka' par3A / inhIM meM se kucha loga dhyAna pUrA na kara sakane ke kAraNa grAma yA nigama ke pAsa Akara graMtha banAte hue rahane lage | dhyAna na karane ke kAraNa inakA nAma 'a-dhyAyaka' pdd'aa| usa samaya aisA vyakti hIna samajhA jAtA thA, Aja vaha zreSTha samajhA jAtA hai| unhIM prANiyoM meM se kitane hI maithuna-karma karake taraha-taraha ke kAmoM (viSvak-karmAMta) meM laga ge| isase unakA nAma 'vaizya' par3A / bace hue jo prANI kSudra AcAra vAle the, ve 'zUdra' khlaae| kSatriya, brAhmaNa, vaizya, zUdra - ina cAra maMDaloM se hI zramaNa-maMDala kI utpatti huii| paraMtu ihaloka tathA paraloka meM manuSyoM meM dharma hI zreSTha hai| bhale hI koI kSatriya ho yA brAhmaNa, yA vaizya, yA zUdra, yA zramaNa, vaha kAyA, vANI aura mana se durAcAra kara, mithyA-dRSTi vAlA ho, mRtyu ke uparAMta naraka meM paidA hotA hai; kAyA, vANI aura mana se sadAcAra kara, samyaka dRSTi vAlA ho, mRtyu ke uparAMta svarga meM paidA hotA hai; kAyA, vANI aura mana se donoM prakAra ke karma kara, mizrita dRSTi vAlA ho, mRtyu ke uparAMta sukha-duHkha donoM bhogatA hai| aura yadi vaha saiMtIsa bodhi-pAkSika dharmoM kI bhAvanA kare to isI loka meM nirvANa prApta kara letA hai| cAroM vargoM meM jo bhikSu arahaMta, kSINAzrava, brahmacArI, kRtakRtya, bhAramukta, paramArtha-prApta, zithila bhava-bandhana vAlA aura sarvotkRSTa jJAna ke kAraNa mukta ho jAtA hai, vahI unameM zreSTha kahalAtA hai / dharma hI manuSyoM meM zreSTha hotA hai - ihaloka meM bhI, paraloka meM bhI / 'gotra lekara calane vAle logoM meM kSatriya zreSTha hotA hai; vidyA aura AcaraNa se yukta, devoM vA manuSyoM meM zreSTha hotA hai|' 5. sampasAdanIyasutta eka samaya nALandA ke pAvArika Amravana meM bhagavAna ke vihAra karate samaya sAriputta ne unase kahA ki 'saMbodhi' (parama jJAna) meM Apa se bar3ha kara na koI huA hai, na hogA, na hai |
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ [12] isake lie bhagavAna ne unheM tAr3anA dI ki jaba tumheM na to atIta ke buddhoM kA jJAna hai, na anAgata buddhoM kA aura na tuma vartamAna buddha ke bAre meM hI pUrI taraha jAnate ho to phira mere bAre meM aisA parama udAra siMhanAda kyoM ? isa para sAriputta ne apanA spaSTIkaraNa prastuta kiyA ki bhale sabhI buddhoM kA mujhe cetaHparijJAna nahIM hai, kintu sabhI kI dharma-samAnatA mujhe vidita hai / atIta kAla ke buddhoM ne pAMcoM nIvaraNoM ko dUra kara, prajJA dvArA citta ke maila haTA, cAroM smRti - prasthAnoM meM citta ko su-pratiSThita kara, sAta bodhyaMgoM kI yathArtha se bhAvanA kara, sarvazreSTha samyaka saMbodhi ko prApta kiyA thA / bhaviSya kAla meM bhI buddha aise hI samyaka saMbodhi prApta kareMge / aura Apa bhagavAna ne bhI ise isI taraha prApta kiyA hai / tadanaMtara sAriputta ne buddha kI vizeSatAoM kA ullekha kiyA * yaha bhagavAna samyaka saMbuddha haiM, inakA dharma acchI taraha AkhyAta kiyA huA hai, inakA zrAvaka saMgha su-pratipanna hai / * ye cAra smRti - prasthAna, cAra samyaka pradhAna, cAra RddhipAda, pAMca iMdriya, pAMca bala, sAta bodhyaMga, Arya aSTAMgika mArga - ina kuzala dharmoM kA upadeza dete haiM / # ye cakSu evaM rUpa, zrotra evaM zabda, ghrANa evaM gaMdha, rasanA evaM rasa, kAyA evaM sparza, aura mana evaM dharma- ina Ayatana - prajJaptiyoM kA upadeza karate haiM / * ye cAra prakAra se prANiyoM ke garbha-praveza ke bAre meM upadeza karate haiM / * ye cAra prakAra kI AdezanA - vidhi kA dharmopadeza karate haiM / * ye cAra prakAra kI darzana- sabhApattiyoM ke bAre meM batalAte haiM / ye pulaprajJapti - viSayaka upadeza karate haiM / # * - ye pradhAnoM ke bAre meM upadeza karate haiM / * ye cAra prakAra kI pratipadA ke bAre meM upadeza karate haiM / 22
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ [13] * ye vAcika AcaraNa ke bAre meM dharmopadeza karate haiN| * ye zIla-saMbaMdhI AcaraNa ke bAre meM dharmopadeza karate haiN| * ye sotApanna, sakadAgAmI, anAgAmI tathA arahaMta - inase saMbaMdhita anuzAsana-vidhi kA upadeza karate haiN| * ye parapudgalavimuktijJAna ko upadezate haiN| * ye tIna prakAra ke zAzvata-vAdoM ko lekara dharmopadeza karate haiN| * ye aneka prakAra ke pUrva-janmoM ko AkAra aura nAma ke sAtha smaraNa karate haiM aura satvoM kI cyuti tathA utpatti ke bAre meM bhI dharmopadeza karate haiN| * ye Rddhividha (divya zaktiyoM) ke bAre meM dharmopadeza karate haiN| tatpazcAta bhagavAna ne sAriputta ke isa kathana ko dharmAnukUla batalAyA ki atIta kAla meM jo arahaMta samyaka saMbuddha the ve saMbodhi meM bhagavAna ke barAbara the aura jo anAgata kAla meM hoMge ve bhI unake barAbara hoNge| unhoMne yaha bhI prajJapta kiyA ki eka hI lokadhAtu meM eka hI samaya do arahaMta samyaka saMbuddha nahIM ho sakate / bhagavAna ne sAriputta se kahA tuma bhikSu-bhikSuNiyoM tathA upAsaka-upAsikAoM ko yaha dharmopadeza dete raho / isase jina ajAna vyaktiyoM ko tathAgata ke bAre meM koI saMzaya athavA saMdeha hogA vaha dUra ho jaayegaa| sAriputta dvArA isa prakAra bhagavAna ke sammukha apanA saMprasAda (zraddhAbhAva) vyakta karane ke kAraNa isa upadeza kA nAma 'sampasAdanIya' pdd'aa| 6. pAsAdikasutta eka samaya bhagavAna zAkya-deza meM vedhA nAmaka zAkyoM ke ambavana prAsAda meM vihAra karate the| 23
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] usa samaya nigraMtha nATaputta kI pAvA meM hAla hI meM mRtyu huI thii| unake marane para nigraMthoM meM phUTa par3a gayI aura dharma-vinaya ko lekara Apasa meM vAgyuddha hone lagA / unake gRhastha ziSya bhI dharma meM anyamanaska ho khinna aura virakta rahane lge| cunda nAma ke vyakti se yaha samAcAra jAna kara AyuSmAna Ananda use apane sAtha le kara bhagavAna ke pAsa gaye aura unheM bhI isakI jAnakArI dii| bhagavAna ne kahA jahAM zAstA samyaka saMbaddha nahIM hotA, dharma durAkhyAta, duSpravedita, pAra na lagAne vAlA, zAMti na pahu~cAne vAlA hotA hai aura usa dharma meM zrAvaka dharmAnusAra mArgArUr3ha hokara vihAra nahIM karate, vahAM zAstA kI bhI niMdA hotI hai, dharma kI bhI, zrAvaka kI bhii| isa samaya loka meM maiM arahaMta, samyaka saMbuddha, zAstA utpanna huA hUM, dharma svAkhyAta, supravedita, pAra lagAne vAlA, zAMti pahu~cAne vAlA hai; aura mere zrAvaka saddharma kA Azaya samajhate haiM aura unakA brahmacarya sAMgopAMga tathA saba taraha se paripUrNa hai| merA yaha brahmacarya samRddha, unnata, vistArita, prasiddha, vizAla aura devoM tathA manuSyoM meM su-prakAzita hai| maiMne svayaM jAna kara jina dharmoM kA upadeza kiyA hai unakA sabhI ko milajula kara saMgAyana karanA cAhie / unameM vivAda nahIM karanA caahie| ye dharma haiM - cAra smRti-prasthAna, cAra samyaka pradhAna, cAra RddhipAda, pAMca iMdriya, pAMca bala, sAta bodhyaMga aura Arya aSTAMgika mArga / merA dharmopadeza aihalaukika aura pAralaukika- donoM hI AnavoM ke saMvara aura nAza ke lie hotA hai| sukhopabhoga do prakAra ke hote haiM - eka ve jo nikRSTa, mUMDhoM dvArA sevita, anarthayukta hote haiM jinakA prayojana na nirveda, na virAga, na nirodha, na zAMti, na abhijJA, na saMbodhi aura na nirvANa hotA hai; dUsare ve jo ekAMta-nirveda, virAga, nirodha, zAMti, abhijJA, saMbodhi aura nirvANa ke liye hote haiN| pahalI prakAra ke sukhopabhoga haiM - jIvoM kA vadha kara, corI kara, jhUTha bola, pAMca kAmaguNoM se sevita ho Ananda manAnA | dUsarI prakAra ke sukhopabhoga haiM - cAroM dhyAnoM ko prApta kara vihAra karanA / isake cAra phala ho sakate haiM- 1. tIna saMyojanoM ke nAza se avinipAtadharmA, niyata saMbodhi-parAyaNa srotApanna honA; 2.tIna saMyojanoM ke nAza ke atirikta rAga, dveSa aura moha ke durbala ho jAne se sakadAgAmI honA: 3.pAMca avarabhAgIya saMyojanoM ke naSTa ho jAne se aupapAtika devatA ho vahIM nirvANa pA lenA; aura 4.AnavoM ke kSaya se Amnava-rahita cetovimukti, prajJAvimukti ko yahIM svayaM jAna kara, sAkSAtkAra kara, prApta kara, vihAra karanA / jAnana-hAra, dekhana-hAra, arahaMta, samyaka saMbuddha apane zrAvakoM ko jo dharma-dezanA dete haiM vaha 24
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ [15] yAvajjIvana anullaMghanIya rahatI hai, jaise nIce taka acchI taraha gar3A huA iMdrakIla acala aura dRr3ha hotA hai / jo bhikSu brahmacarya ko pUrA kara, kRtakRtya, bhAramukta, paramArtha- prApta, sAMsArika baMdhanoM se mukta, kSINAzrava, arahaMta ho jAte haiM ve nau bAtoM ke ayogya ho jAte haiM - 1. jAna bUjha kara jIva - hiMsA karanA; 2. corI karanA; 3. maithuna sevana; 4. jAna bUjha kara jhUTha bolanA; 5. gRhastha - kAla ke sAMsArika bhogoM ko jor3anA - baToranA; 6. rAga kA mArga apanAnA; 7. dveSa kA mArga apanAnA; 8. moha kA mArga apanAnA; 9. bhaya kA mArga apanAnA / tathAgata atIta, anAgata aura pratyutpanna dharmoM ke viSaya meM kAlocita vaktA, satya - vaktA, arthavAdI, dharmavAdI, vinayavAdI hote haiM / unako vaha saba mAlUma rahatA hai jo devatAoM, mAra, brahmA sahita loka kI deva - manuSya- zramaNa-brAhmaNa - sahita janatA ne dekhA, sunA, pAyA, jAnA, khojA, mana se vicArA hotA hai / jisa rAtri ko tathAgata anupama samyaka saMbodhi prApta karate haiM aura jisa rAtri ko upAdhi-rahita parinirvANa prApta karate haiM, ina do ghaTanAoM ke bIca meM jo kucha kahate haiM, jo nirdeza dete haiM, vaha saba vaisA hI hotA hai, anyathA nahIM / isIlie tathAgata yathAvAdI tathAkArI aura yathAkArI tathAvAdI hote haiM / tatpazcAta bhagavAna ne 'avyAkRta' aura 'vyAkRta' viSayoM kI carcA karate hue kahA ki vahI viSaya vyAkaraNIya (vivecana - yogya) hote haiM jo arthopayogI, dharmopayogI, brahmacaryopayogI athavA ekAMta-nirveda, virAga, nirodha, zAMti, jJAna, saMbodhi, nirvANa ke lie hoM, jaise- 'yaha duHkha hai', 'yaha duHkha kA samudaya hai', 'yaha duHkha kA nirodha hai', 'yaha du:kha nirodha kA upAya hai / ' taduparAMta unhoMne pUrvAMta aura aparAMta dRSTiyoM kI carcA karate hue kahA ki jo loga kevala apanI dRSTi ko saca aura bAkI saba ko jhUTha batalAte haiM, maiM unase sahamata nahIM hUM kyoMki aise mAmaloM meM alaga prakAra se socane vAle loga bhI hote haiN| isa prajJapti meM maiM kisI ko apane samAna bhI nahIM dekhatA, apane se bar3ha kara kahAM ? balki prajJapti meM maiM hI bar3ha-car3ha kara huuN| ina sabhI dRSTiyoM ko dUra karane ke lie maiMne cAra smRti - prasthAna prajJapta kiye haiM- smRti aura saMprajJAna banAye hue, udyogazIla ho, kAyA meM kAyAnupazyanA karanA, vedanAoM meM vedanAnupazyanA karanA, citta meM cittAnupazyanA karanA, dharmoM meM dharmAnupazyanA karanA / eka samaya bhagavAna sAvatthI unhoMne bhikSuoM ko saMbodhita karate 7. lakkhaNasutta anAthapiNDika ke jetavana ArAma meM vihAra kara rahe the| vahAM hue kahA ki mahApuruSa ke battIsa zarIra lakSaNa hote haiM / ina 25
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] lakSaNoM se yukta vyakti kI do hI gatiyAM hotI haiM, koI anya nahIM / yadi vaha ghara meM rahatA hai to dhArmika, dharma-rAjA, cAroM ora vijaya pAne vAlA, logoM kI bhalAI kA saMrakSaka, sAta ratnoM se yukta cakravartI rAjA hotA hai / vaha sAgara-paryaMta isa pRthvI ko daMDa aura zastra ke binA hI dharma se jIta kara isa para pratiSThita hotA hai| yadi vaha ghara se beghara ho kara pravrajita hotA hai to saMsAra ke AvaraNa ko haTAne vAlA arahaMta, samyaka saMbuddha hotA hai tatpazcAta bhagavAna ne battIsa mahApuruSa-lakSaNoM kA vivaraNa dete hue kahA ki ina lakSaNoM ko bAhara ke RSi bhI jAnate haiM, kintu ve yaha nahIM jAnate ki kisa-kisa karma ke karane se kisa-kisa lakSaNa kA lAbha hotA hai| tadanaMtara bhagavAna ne yaha spaSTa kiyA ki tathAgata dvArA apane pUrva ke janmoM meM manuSya kA jIvana bitAte hue kisa-kisa prakAra ke uttama karma kiye jAte haiM jinake phalasvarUpa vartamAna jIvana meM mahApuruSa-lakSaNa prakaTa ho jAte haiM, aura aise lakSaNoM vAlA vyakti yadi cakravartI rAjA bane to use kisa-kisa bAta kI upalabdhi hotI hai aura yadi vaha samyaka saMbuddha bane to use kyA-kyA upalabdhi hotI hai| tathAgata dvArA apane pUrva-janmoM meM kiye jAne vAle karma aise hote haiM, jaise - sadAcAra kA jIvana jInA, bahuta logoM ko sukha pahu~cAnA, jIva-hiMsA se virata rahanA, uttama bhojana kA dAna, logoM kA paraspara mela karAnA, artha-dharma-yuta vANI, zraddhApUrvaka kalAeM sIkhanA, hita-jijJAsA, akrodha, vastra-dAna, bichur3e huoM kA mela karAnA, yogya-ayogya puruSa kA vicAra, parahita-AkAMkSA, dUsaroM ko na satAnA, priya-dRSTi, kuzala karmoM meM aguApana, saccI pratijJA karanA, kalaha miTAnA, mIThA bolanA, bhAvapUrNa vacana, samyaka AjIvikA / 8. siGgAlasutta eka samaya bhagavAna rAjagaha meM veLuvana ke kalandakanivApa meM vihAra karate the| una dinoM eka taruNa gRhastha siGgAla ne unase yaha jAnanA cAhA ki Arya-vinaya meM chaha dizAoM ko namaskAra kaise kiyA jAtA hai| isa para bhagavAna ne kahA jaba Arya-zrAvaka ke cAra karma-kleza naSTa ho gaye hote haiM, vaha cAra sthAnoM se pApa karma nahIM karatA aura chaha apAya-mukhoM kA sevana nahIM karatA - taba vaha caudaha pApoM 26
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ [17] se dUra ho, chaha dizAoM ko praticchAdita kara donoM lokoM kI vijaya meM laga jAtA hai aura marane para svarga - lAbha karatA hai / cAra karma-kleza haiM - jIva-hiMsA, corI, vyabhicAra aura asatya bhASaNa / pApa-karma na karane vAle cAra sthAna haiM- chaMda, dveSa, moha aura bhaya ke rAste na jAnA / chaha apAya- mukha (vinAza ke hetu) haiM- naze kA sevana, saMdhyA- samaya cauraste kI saira, nAca-tamAze meM laganA, juA aura dUsarI mastiSka bigAr3ane vAlI pravRttiyoM meM laganA, bure mitra kI mitAI aura Alasya meM pha~sanA / tatpazcAta bhagavAna ne batalAyA ki ina cAra ko mitra ke rUpa meM a-mitra jAnanA cAhieparadhanahAraka, bAtUnI, khuzAmadI tathA vinAza meM shaayk| aura ina cAra mitroM se suhRda jAnanA cAhie - upakAra karane vAlA, sukha-duHkha samAna bhAva rakhane vAlA, artha kI prApti kA upAya batalAne vAlA aura anukaMpA karane vAlA / taduparAMta bhagavAna ne chaha dizAoM ke praticchAdana ke bAre meM samajhAyA - mAtA-pitA ko pUrva-dizA, AcAryoM ko dakSiNa dizA, putra- strI ko pazcima dizA, mitra - amAtyoM ko uttara dizA, dAsoM - karmakaroM ko nIce kI dizA aura zramaNa-brAhmaNoM ko Upara kI dizA jAnanA cAhie / bhagavAna ne yaha bhI prajJapta kiyA ki ina logoM kI sevA kitane-kitane prakAra se kI jAnI cAhie aura sevA pA kara ye loga sevA karane vAle para kisa-kisa prakAra se anukaMpA karane lagate haiM / aisA hone para vibhinna dizAe~ pracchanna ( Dha~kI huI), kSemayukta aura nirApada ho jAtI haiM / 9. ATAnATiyasutta eka kAla bhagavAna rAjagaha ke gijjhakUTa parvata para vihAra karate the| usa samaya cAroM dizAoM ke abhipAlaka mahArAjA (vessavaNa, dhataraTTha, viruLhaka aura virupakkha) apane yakSoM, gaMdharvoM, kUSmAMDoM tathA nAgoM kI vizAla senA ke sAtha unake pAsa gaye / vahAM para vessavaNa mahArAja ne bhagavAna se kahA ki bahuta yakSa Apase prasanna haiM aura bahuta se a-prasanna | Apa jIva - hiMsA, corI, vyabhicAra, jhUTha bolane aura naze kA sevana karane se virata 27
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ [18] rahane kA dharmopadeza karate haiN| jo jo yakSa inase virata nahIM rahate haiM, unako ApakA dharmopadeza suhAtA nahIM hai| Apake zrAvaka jaMgaloM meM ekAMtavAsa karate haiN| vahAM para bar3e-bar3e yakSa bhI nivAsa karate haiM, jo Apake isa pravacana se a-prasanna haiM / unako prasanna rakhane ke lie bhikSuoM, bhikSuNioM, upAsakoM, upAsikAoM kI rakSA, a-vihiMsA aura sukha-vihAra ke lie ATAnATiya rakSA (anumodanAtha) grahaNa kreN| bhagavAna kI mauna-svIkRti pA kara vessavaNa mahArAja ne 'ATAnATiya rakSA' kahI / isake aMtargata unhoMne sarvaprathama bhagavAna vipassI se lekara zAkyaputra gotama taka sAtoM buddhoM ko namaskAra kiyaa| tatpazcAta cAroM mahArAjAoM aura unake prabhutva kA varNana kiyA / taduparAMta rakSA na mAnane vAle yakSoM ko prApta hone vAle daMDa kA ullekha kiyA aura aMtataH yaha bhI batalAyA ki yadi koI a-manuSya dveSayukta citta se zrAvakoM ke pIche laga jAye to usa samaya kina yakSoM, mahAyakSoM, senApatiyoM, mahAsenApatiyoM ko Tera denI cAhie / tatpazcAta cAroM mahArAjA aura isI prakAra yakSa bhI apane-apane Asana se uTha kara aura bhagavAna kA abhivAdana kara vahAM se aMtardhAna ho gye| rAta bIta jAne para bhagavAna ne bhikSuoM ko bhI uparokta prasaMga kI jAnakArI dI aura unase kahA ATAnATiya rakSA ko sIkho, isameM kuzala ho jAo, ise dhAraNa karo / ATAnATiya rakSA bhikSuoM, bhikSuNiyoM, upAsakoM aura upAsikAoM ke bacAva, abhirakSaNa, avihiMsA evaM sukha-vihAra ke lie sArthaka hai| 10. saMgItisutta eka samaya bhagavAna bhikSuoM ke mahAsaMgha ke sAtha malla-deza meM cArikA karate hue pAvA-nAmaka nagara meM pahu~ce / vahAM para nagaravAsiyoM ke anurodha para bhagavAna ne unake dvArA hAla hI meM banAye gaye santhAgAra (prajAtaMtra bhavana) meM Akara dhArmika kathA sunA kara unheM saMpraharSita kiyaa| nagaravAsiyoM ke cale jAne ke pazcAta bhagavAna ne bhikSu-saMgha ko dhArmika kathA kahane ke lie AyuSmAna sAriputta se kahA aura svayaM vizrAma karane ke lie leTa gaye / AyuSmAna sAriputta ne bhikSuoM ko saMbodhita karate hue kahA ki nigraMtha nATaputta ne pAvA meM 28
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhI-abhI prANa chor3e haiM aura tabhI se nigraMthoM meM phUTa par3a gayI hai / ve eka dUsare para Aropa-pratyAropa lagA rahe haiM ki tuma dharma-vinaya ko nahIM jAnate, tuma mithyArUr3ha ho, tumhArA kathana arthavAna nahIM hai, tuma pahale kahane vAlI bAta ko pIche kahate ho aura pIche kahane vAlI bAta ko pahale, tumhArA vAda ulTA hai, ityAdi-ityAdi / isakA kAraNa yaha hai ki nATaputta dvArA pratipAdita dharma durAkhyAta, duSpravedita, a-nairyANika, anupazama-saMvartanika, a-samyaka-saMbuddha-pravedita, pratiSThA-rahita aura Azraya-rahita thA / paraMtu hamAre bhagavAna dvArA pratipAdita dharma svAkhyAta (acchI prakAra batalAyA gayA), su-pravedita (ThIka prakAra se pragaTa kiyA gayA), nairyANika (duHkha se pAra le jAne vAlA), upazama-saMvartanika (zAMti-dAyaka), samyaka-saMbuddha-pravedita (samyaka saMbuddha dvArA pragaTa kiyA gayA) hai / ise sabhI ko samAna rUpa se saMgAyana karanA cAhie, vivAda nahIM karanA cAhie, jisase yaha brahmacarya cirasthAyI ho, bahuta logoM ke hita-sukha ke lie ho, loka para anukaMpA karane vAlA ho, devatAoM tathA manuSyoM ke bhale aura hita-sukha ke lie ho / tatpazcAta AyuSmAna sAriputta ne bhagavAna buddha dvArA pratipAdita dharmoM ko eka se lekara dasa taka kI saMkhyA meM vargIkRta karate hue bhikSuoM ko unakA saMgAyana karate rahane aura unameM vivAda na karane ke lie kahA jisase brahmacarya cirasthAyI ho| AyuSmAna sAriputta ne bAra-bAra isa bAta ko doharAyA hai ki ina dharmoM kA bhalI prakAra AkhyAna inake jAnana-hAra, dekhana-hAra, arahaMta-avasthA prApta, samyaka saMbuddha ne kiyA hai| 11. dasuttarasutta eka samaya bhagavAna eka bar3e bhikSu-saMgha ke sAtha campA meM gaggarA puSkariNI ke tIra para vihAra kara rahe the | vahAM para AyuSmAna sAriputta ne una bhikSuoM ko AmaMtrita kara unheM saba graMthiyoM kA vimocana karane vAle 'dasuttara' dharma kA bakhAna kiyA jisase ki ve apane-apane duHkhoM kA aMta kara nirvANa-lAbha kara skeN| __ AyuSmAna sAriputta ne prajJapta kiyA hai ki 'dasuttara' dharmoM meM kauna-kauna se dharma upakAraka, bhAvanIya, parijJeya, prahAtavya, hAnabhAgIya, vizeSabhAgIya, duSprativedhya, utpAdanIya, abhijJeya athavA sAkSAtkAra kiye jAne ke yogya haiN| ye sabhI dharma vAstavikatA para AdhArita, tathyapUrNa, yathArtha aura bhagavAna tathAgata dvArA samyaka prakAra se apanI bodhi dvArA jAne gaye haiN| 29
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Suttapitake Dighanikayo Tatiyo Bhago Pathikavaggapali
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ciram Titthatu Saddhammo! May the Truth-based Dhamma Endure for A Long Time! "Dueme, Bhikkhave, Dhamma saddhammassa thitiya asammosaya anantaradhanaya samvattanti. Katame dve? Sunikkhittanca padabyanjanam attho ca sunito. Sunikkhittassa, Bhikkhave, padabyanjanassa atthopi sunayo boti." "There are two things, O monks, which A. N. 1. 2. 21, Adhikaranavagga make the Truth-based Dhamma endure for a long time, without any distortion and without (fear of) eclipse. Which two? Proper placement of words and their natural interpretation. Words properly placed help also in their natural interpretation." ...ye vo maya dhamma abbinna desita, tattha sabbeheva sangamma samagamma atthena attham byanjanena byanjanam sangayitabbam na vivaditabbam, yathayidam brahmacariyam addhaniyam assa ciratthitikam... D. N. 3.177, Pasadikasutta ...the dhammas (truths) which I have taught to you after realizing them with my super-knowledge, should be recited by all, in concert and without dissension, in a uniform version collating meaning with meaning and wording with wording. In this way, this teaching with pure practice will last long and endure for a long time... 33
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Present Text The present volume is the Pathikavagga-pali : the third of the three volumes of the Digha Nikaya, the first nikaya of the Sutta Pitaka. We sincerely hope that this publication will provide immense benefit to the practitioners of Vipassana as well as to research scholars. Director, Vipassana Research Institute, Igatpuri, India. 35
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Fins to The Pali alphabets in Devanagari and Roman characters: Vowels: 37 a 371 a si $ i Ju Ju ge 390 Consonants with Vowel 37 (a): at ka kha ga gha gha a ca 5 cha ja jha ta tha 3 da & dha a ta tha ada dha dha 7 na q pa 4 pha a ba bha ma u ya tra i la ava sa ha la One nasal sound (niggahita): 31 am Vowels in combination with consonants "k" and "kh": (exceptions: 5 ru, ru) ka ka kA ka ki ki kI ki ku ku kU ka ke ke ko ko kha kha khA kha khi khi khI khi khu khu khU kha khe khe kho kho kla kla gya gya gva nga nna NDa nda tya Wang Dui Si Si g wav Mao Jiao " Conjunct-consonants: kka kka kkha kkha kya kya khya khya khva khva gga gga Inka nkha ccha ccha jja jja y ncha Sut nja 3 dda Iddha Je nta nya Nha nha tta tta dda 3 ddha 2 dhya 4 dhva nda andra may ndha e nha ppha ppha 34 bbha bya bra mbha mma mma mya mya yaha yha lla lla lya lya stra sra sna sya sya hma hma hya hya a hva 1 R2 R3 84 45 tva dva kra kra ggha ggha @ rkhya jjha jjha jjha hjha NTha ntha stha ttha dma dma nta nta 5 nna upya mpa mpa mha mha lha lha ssa ssa Olha & 6 67 He San Si Wu EKe Ma Si Nuwe w kva kva gra gra ngha jha nha & ttha paNa nna tra dra ntha ntha nya can bba mba vya vya sta sta sva sva ppa ppa dya ntva nya pla pla mpha yya yya ha vha sma sma mbha 68 $9 00 37
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Notes on the pronunciation of Pali Pali was a dialect of northern India in the time of Gotama the Buddha. The earliest known script in which it was written was the Brahmi script of the third century B.C. After that it was preserved in the scripts of the various countries where Pali was maintained. In Roman script, the following set of diacritical marks has been established to indicate the proper pronunciation. The alphabet consists of forty-one characters: eight vowels, thirty-two consonants and one nasal sound (niggahita). Vowels (a line over a vowel indicates that it is a long vowel): a a - as the "a" in father 1 as the "a" in about - as the "i" in mint u as the "u" in put - e is pronounced as the "ay" in day, except before double consonants when it is pronounced as the "e" in bed: deva, metta; 0 is pronounced as the "o" in no, except before double consonants when it is pronounced slightly shorter: loka, photthabba. Consonants are pronounced mostly as in English. g- as the "g" in get c v a very soft -v- or -w i u - soft like the "ch" in church All aspirated consonants are pronounced with an audible expulsion of breath following the normal unaspirated sound. The nasal sounds: as the "ee" in as the "oo" in cool th - not as in 'three'; rather 't' followed by 'h' (outbreath) ph- not as in 'photo'; rather 'p' followed by 'h' (outbreath) - The retroflex consonants: t, th, d, dh, n are pronounced with the tip of the tongue turned back; and I is pronounced with the tongue retroflexed, almost a combined 'rl' sound. n m The dental consonants: t, th, d, dh, n are pronounced with the tongue touching the upper front teeth. - n guttural nasal, like -ng- as in singer - n as in Spanish senor with tongue retroflexed as in hung, ring in see Double consonants are very frequent in Pali and must be strictly pronounced as long consonants, thus -nn- is like the English 'nn' in "unnecessary". 38
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ suttapiTake dIghanikAyo tatiyo bhAgo pAthikavaggapALi 39
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / namo tassa bhagavato arahato sammAsambuddhassa / / dIghanikAyo pAthikavaggapALi sunakkhattavatthu " 1. evaM me sutaM ekaM samayaM bhagavA mallesu viharati anupiyaM nAma mallAnaM nigmo| atha kho bhagavA pubbaNhasamayaM nivAsetvA pattacIvaramAdAya anupayaM piNDAya pAvisi / atha kho bhagavato etadahosi - " atippago kho tAva anupiyAyaM piNDAya carituM / yaMnUnAhaM yena bhaggavagottassa paribbAjakassa ArAmo, yena bhaggavagotto paribbAjako tenupasaGkameyyanti / 1. pAthikasuttaM - 1
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.1.2-4) 2. atha kho bhagavA yena bhaggavagottassa paribbAjakassa ArAmo, yena bhaggavagotto paribbAjako tenupasaGkami / atha kho bhaggavagotto paribbAjako bhagavantaM etadavoca - "etu kho, bhante, bhgvaa| svAgataM, bhante, bhagavato / cirassaM kho, bhante, bhagavA imaM pariyAyamakAsi yadidaM idhAgamanAya / nisIdatu, bhante, bhagavA, idamAsanaM paJatta"nti / nisIdi bhagavA paJatte Asane / bhaggavagottopi kho paribbAjako aJjataraM nIcaM AsanaM gahetvA ekamantaM nisIdi / ekamantaM nisinno kho bhaggavagotto paribbAjako bhagavantaM etadavoca - "purimAni, bhante, divasAni purimatarAni sunakkhatto licchaviputto yenAhaM tenupasaGkami; upasaGkamitvA maM etadavoca- 'paccakkhAto dAni mayA, bhaggava, bhagavA / na dAnAhaM bhagavantaM uddissa viharAmI'ti / kaccetaM, bhante, tatheva, yathA sunakkhatto licchaviputto avacA"ti ? tathaiva kho etaM, bhaggava, yathA sunakkhatto licchaviputto avaca / / 3. "purimAni, bhaggava, divasAni purimatarAni sunakkhatto licchaviputto yenAhaM tenupasaGkami; upasaGkamitvA maM abhivAdetvA ekamantaM nisIdi / ekamantaM nisinno kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto maM etadavoca - 'paccakkhAmi dAnAhaM, bhante, bhagavantaM / na dAnAhaM, bhante, bhagavantaM uddissa viharissAmI'ti / 'evaM vutte, ahaM, bhaggava, sunakkhattaM licchaviputtaM etadavocaM- 'api nu tAhaM, sunakkhatta, evaM avacaM, ehi tvaM, sunakkhatta, mamaM uddissa viharAhI'ti ? 'no hetaM, bhante' / 'tvaM vA pana maM evaM avaca - ahaM, bhante, bhagavantaM uddissa viharissAmI'ti ? 'no hetaM, bhante' / 'iti kira, sunakkhatta, nevAhaM taM vadAmi- 'ehi tvaM, sanakkhatta, mamaM uhissa viharAhI'ti / napi kira maM tvaM vadesi'ahaM, bhante, bhagavantaM uddissa viharissAmI'ti / evaM sante, moghapurisa, ko santo kaM paccAcikkhasi ? passa, moghapurisa, yAvaJca te idaM aparaddha'nti / 4. 'na hi pana me, bhante, bhagavA uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karotI'ti / 'api nu tAhaM, sunakkhatta, evaM avacaM- ehi tvaM, sunakkhatta, mamaM uddissa viharAhi, ahaM te uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karissAmI'ti ? 'no hetaM, bhnte'| 'tvaM vA pana maM evaM avaca - ahaM, bhante, bhagavantaM uddissa viharissAmi, bhagavA me uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karissatI'ti ? 'no hetaM, bhante' / 'iti kira, sunakkhatta, nevAhaM taM vadAmi - 'ehi tvaM, sunakkhatta, mamaM uddissa viharAhi, ahaM te uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karissAmI'ti; napi kira maM tvaM vadesi - 'ahaM, bhante, bhagavantaM uddissa viharissAmi, bhagavA me uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karissatI'ti / evaM sante,
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.1.5-6) 1.pAthikasuttaM moghapurisa, ko santo kaM paccAcikkhasi ? taM kiM maJjasi, sunakkhatta, kate vA uttarimanussadhammA iddhipATihAriye akate vA uttarimanussadhammA iddhipATihAriye yassatthAya mayA dhammo desito so niyyAti takkarassa sammA dukkhakkhayAyA'ti ? 'kate vA, bhante, uttarimanussadhammA iddhipATihAriye akate vA uttarimanussadhammA iddhipATihAriye yassatthAya bhagavatA dhammo desito so niyyAti takkarassa sammA dukkhakkhayAyA'ti / 'iti kira, sunakkhatta, kate vA uttarimanussadhammA iddhipATihAriye, akate vA uttarimanussadhammA iddhipATihAriye, yassatthAya mayA dhammo desito, so niyyAti takkarassa sammA dukkhakkhayAya / tatra, sunakkhatta, kiM uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM kataM karissati ? passa, moghapurisa, yAvaJca te idaM aparaddha'nti / 5. 'na hi pana me, bhante, bhagavA aggaz2a paJapetI'ti ? 'api nu tAhaM, sunakkhatta, evaM avacaM - ehi tvaM, sunakkhatta, mamaM uddissa viharAhi, ahaM te aggaLaM paJapessAmI'ti ? 'no hetaM, bhante' | 'tvaM vA pana maM evaM avaca- ahaM, bhante, bhagavantaM uddissa viharissAmi, bhagavA me aggajaM paJapessatI'ti ? 'no hetaM, bhnte'| 'iti kira, sunakkhatta, nevAhaM taM vadAmi - 'ehi tvaM, sunakkhatta, mamaM uddissa viharAhi, ahaM te agganaM paJapessAmI'ti / napi kira maM tvaM vadesi - 'ahaM, bhante, bhagavantaM uddissa viharissAmi, bhagavA me aggajaM paJapessatIti / evaM sante, moghapurisa, ko santo kaM paccAcikkhasi ? taM kiM maJjasi, sunakkhatta, paJatte vA aggaJja, apaJjatte vA aggaje, yassatthAya mayA dhammo desito, so niyyAti takkarassa sammA dukkhakkhayAyA'ti ? 'paJjatte vA, bhante, aggane, apaJatte vA aggane, yassatthAya bhagavatA dhammo desito, so niyyAti takkarassa sammA dukkhakkhayAyA'ti / 'iti kira, sunakkhatta, paJatte vA aggane, apaJatte vA agga , yassatthAya mayA dhammo desito, so niyyAti takkarassa sammA dukkhkkhyaay| tatra, sunakkhatta, kiM aggajaM paJattaM karissati ? passa, moghapurisa, yAvaJca te idaM aprddhN'| 6. 'anekapariyAyena kho te, sunakkhatta, mama vaNNo bhAsito vajjigAme - 'itipi so bhagavA arahaM sammAsambuddho vijjAcaraNasampanno sugato lokavidU anuttaro purisadammasArathi satthA devamanussAnaM buddho bhagavA'ti / iti kho te, sunakkhatta, anekapariyAyena mama vaNNo bhAsito vajjigAme /
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.1.7-7) 'anekapariyAyena kho te, sunakkhatta, dhammassa vaNNo bhAsito vajjigAme - 'svAkkhAto bhagavatA dhammo sandiTThiko akAliko ehipassiko opaneyyiko paccattaM veditabbo vijhUhI'ti / iti kho te, sunakkhatta, anekapariyAyena dhammassa vaNNo bhAsito vajjigAme / 'anekapariyAyena kho te, sunakkhatta, saGghassa vaNNo bhAsito vajjigAme - 'suppaTipanno bhagavato sAvakasaGgho, ujuppaTipanno bhagavato sAvakasaGgho, sAyappaTipanno bhagavato sAvakasaGgho, sAmIcippaTipanno bhagavato sAvakasaGgho, yadidaM cattAri purisayugAni aTTha purisapuggalA, esa bhagavato sAvakasaGgho, Ahuneyyo pAhuneyyo dakkhiNeyyo aJjalikaraNIyo anuttaraM puJjakkhettaM lokassA'ti / iti kho te, sunakkhatta, anekapariyAyena saGghassa vaNNo bhAsito vajjigAme | 'ArocayAmi kho te, sunakkhatta, paTivedayAmi kho te, sunakkhatta / bhavissanti kho te, sunakkhatta, vattAro, 'no visahi sunakkhatto licchaviputto samaNe gotame brahmacariyaM carituM, so avisahanto sikkhaM paccakkhAya hInAyAvatto'ti / iti kho te, sunakkhatta, bhavissanti vattAro'ti / "evaM kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto mayA vuccamAno apakkameva imasmA dhammavinayA, yathA taM ApAyiko nerayiko / korakkhattiyavatthu 7. "ekamidAhaM, bhaggava, samayaM thUlUsu viharAmi uttarakA nAma thUlUnaM nigamo / atha khvAhaM, bhaggava, pubbaNhasamayaM nivAsetvA pattacIvaramAdAya sunakkhattena licchaviputtena pacchAsamaNena uttarakaM piNDAya pAvisi / tena kho pana samayena acelo korakkhattiyo kukkuravatiko catukkuNDiko chamAnikiNNaM bhakkhasaM mukheneva khAdati, mukheneva bhujati | addasA kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto acelaM korakkhattiyaM kukkuravatikaM catukkuNDikaM chamAnikiNNaM bhakkhasaM mukheneva khAdantaM mukheneva bhuJjantaM / disvAnassa etadahosi - 'sAdhurUpo vata, bho, ayaM samaNo catukkuNDiko chamAnikiNNaM bhakkhasaM mukheneva khAdati, mukheneva bhuJjatI'ti / "atha khvAhaM, bhaggava, sunakkhattassa licchaviputtassa cetasA cetoparivitakkamaJjAya
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.1.8-8) 1. pAthikasuttaM sunakkhattaM licchaviputtaM etadavocaM - 'tvampi nAma, moghapurisa, samaNo sakyaputtiyo paTijAnissasI'ti! 'kiM pana maM, bhante, bhagavA evamAha - 'tvampi nAma, moghapurisa, samaNo sakyaputtiyo paTijAnissasI'ti ? 'nanu te, sunakkhatta, imaM acelaM korakkhattiyaM kukkuravatikaM catukkuNDikaM chamAnikiNNaM bhakkhasaM mukheneva khAdantaM mukheneva bhuJjantaM disvAna etadahosi - sAdhurUpo vata, bho, ayaM samaNo catukkuNDiko chamAnikiNNaM bhakkhasaM mukheneva khAdati, mukheneva bhuJjatI'ti ? 'evaM, bhnte| kiM pana, bhante, bhagavA arahattassa maccharAyatI'ti ? 'na kho ahaM, moghapurisa, arahattassa maccharAyAmi / api ca, tumhevetaM pApakaM diTThigataM uppannaM, taM pajaha | mA te ahosi dIgharattaM ahitAya dukkhAya / yaM kho panetaM, sunakkhatta, maJasi acelaM korakkhattiyaM - 'sAdhurUpo ayaM samaNo'ti / so sattamaM divasaM alasakena kAlaGkarissati / kAlaGkato ca kAlakaJcikA nAma asurA sabbanihIno asurakAyo, tatra upapajjissati / kAlaGkataJca naM bIraNatthambake susAne chaDDessanti / AkaGkhamAno ca tvaM, sunakkhatta, acelaM korakkhattiyaM upasaGkamitvA puccheyyAsi- 'jAnAsi, Avuso korakkhattiya, attano gati'nti ? ThAnaM kho panetaM, sunakkhatta, vijjati yaM te acelo korakkhattiyo byAkarissati - 'jAnAmi, Avuso sunakkhatta, attano gatiM; kAlakaJcikA nAma asurA sabbanihIno asurakAyo, tatrAmhi upapannoti / "atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yena acelo korakkhattiyo tenupasaGkami; upasaGkamitvA acelaM korakkhattiyaM etadavoca - "byAkato khosi, Avuso korakkhattiya, samaNena gotamena - 'acelo korakkhattiyo sattamaM divasaM alasakena kAlaGkarissati / kAlaGkato ca kAlakaJcikA nAma asurA sabbanihIno asurakAyo, tatra upapajjissati / kAlaGkataJca naM bIraNathambake susAne chaDDessantI'ti / yena tvaM, Avuso korakkhattiya, mattaM mattaJca bhattaM bhujeyyAsi, mattaM mattaJca pAnIyaM piveyyAsi / yathA samaNassa gotamassa micchA assa vacana"nti / 8. "atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto ekadvIhikAya sattarattindivAni gaNesi, yathA taM tathAgatassa asaddahamAno / atha kho, bhaggava, acelo korakkhattiyo sattamaM divasaM alasakena kAlamakAsi / kAlaGkato ca kAlakaJcikA nAma asurA sabbanihIno asurakAyo, tatra upapajji / kAlaGkataJca naM bIraNathambake susAne chaDDesuM /
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.1.9-11) 9. "assosi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto- 'acelo kira korakkhattiyo alasakena kAlaGkato bIraNatthambake susAne chaDDito'ti / atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yena bIraNatthambakaM susAnaM, yena acelo korakkhattiyo tenupasaGkami; upasaGkamitvA acelaM korakkhattiyaM tikkhattuM pANinA AkoTesi- 'jAnAsi, Avuso korakkhattiya, attano gati'nti ? 'atha kho, bhaggava, acelo korakkhattiyo pANinA piTTi paripuJchanto vuDhAsi / 'jAnAmi, Avuso sunakkhatta, attano gatiM / kAlakaJcikA nAma asurA sabbanihIno asurakAyo, tatrAmhi upapannoti vatvA tattheva uttAno papati / 10. "atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenAhaM tenupasaGkami; upasaGkamitvA maM abhivAdetvA ekamantaM nisIdi / ekamantaM nisinnaM kho ahaM, bhaggava, sunakkhattaM licchaviputtaM etadavocaM - 'taM kiM maJjasi, sunakkhatta, yatheva te ahaM acelaM korakkhattiyaM Arabbha byAkAsiM, tathaiva taM vipAkaM, aJathA vAti ? 'yatheva me, bhante, bhagavA acelaM korakkhattiyaM Arabbha byAkAsi, tatheva taM vipAkaM, no aJathA'ti | 'taM kiM maJjasi, sunakkhatta, yadi evaM sante kataM vA hoti uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM, akataM vA'ti ? 'addhA kho, bhante, evaM sante kataM hoti uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM, no akatanti / 'evampi kho maM tvaM, moghapurisa, uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karontaM evaM vadesi - 'na hi pana me, bhante, bhagavA uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karotI'ti / passa, moghapurisa, yAvaJca te idaM aparaddhanti / "evampi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto mayA vuccamAno apakkameva imasmA dhammavinayA, yathA taM ApAyiko nerayiko / acelakaLAramaTTakavatthu 11. "ekamidAhaM, bhaggava, samayaM vesAliyaM viharAmi mahAvane kUTAgArasAlAyaM / tena kho pana samayena acelo kaLAramaTTako vesAliyaM paTivasati lAbhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigAme / tassa sattavatapadAni samattAni samAdinnAni honti / 'yAvajIvaM acelako assaM, na vatthaM paridaheyyaM / yAvajIvaM brahmacArI assaM, na methunaM dhamma paTiseveyyaM / yAvajIvaM surAmaMseneva yApeyyaM, na odanakummAsaM bhujeyyaM / purathimena vesAliM udenaM nAma cetiyaM, taM nAtikkameyyaM / dakkhiNena vesAliM gotamakaM nAma cetiyaM, taM nAtikkameyyaM / pacchimena vesAliM sattambaM nAma cetiyaM, taM nAtikkameyyaM, uttarena vesAliM
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.1.12-14) 1.pAthikasuttaM bahuputtaM nAma cetiyaM taM nAtikkameyya'nti / so imesaM sattannaM vatapadAnaM samAdAnahetu lAbhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigAme / 12. "atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yena acelo kaLAramaTTako tenupasaGkami; upasaGkamitvA acelaM kaLAramaTTakaM paJhaM apucchi / tassa acelo kaLAramaTTako pa'haM puTTho na sampAyAsi / asampAyanto kopaJca dosaJca appaccayaJca pAtvAkAsi / atha kho, bhaggava, sunakkhattassa licchaviputtassa etadahosi - 'sAdhurUpaM vata bho arahantaM samaNaM AsAdimhase | mA vata no ahosi dIgharattaM ahitAya dukkhAyA'ti / 13. "atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenAhaM tenupasaGkami; upasaGkamitvA maM abhivAdetvA ekamantaM nisIdi / ekamantaM nisinnaM kho ahaM. bhaggava. sanakkhattaM licchavipattaM etadavocaM- 'tvampi nAma, moghapUrisa, samaNo sakyapattiyo paTijAnissasI'ti ! 'kiM pana maM, bhante, bhagavA evamAha - tvampi nAma, moghapurisa, samaNo sakyaputtiyo paTijAnissasI'ti? 'nanu tvaM, sunakkhatta, acelaM kaLAramaTTakaM upasaGkamitvA paJhaM apucchi| tassa te acelo kaLAramaTTako pahaM puTTho na sampAyAsi, asampAyanto kopaJca dosaJca appaccayaJca pAtvAkAsi / tassa te etadahosi - 'sAdhurUpaM vata, bho, arahantaM samaNaM AsAdimhase / mA vata no ahosi dIgharattaM ahitAya dukkhAyA'ti / 'evaM, bhante / kiM pana, bhante, bhagavA arahattassa maccharAyatI'ti ? _ 'na kho ahaM, moghapurisa, arahattassa maccharAyAmi, api ca tumhevetaM pApakaM diTThigataM uppannaM, taM pajaha / mA te ahosi dIgharattaM ahitAya dukkhAya / yaM kho panetaM, sunakkhatta, maJjasi acelaM kaLAramaTTakaM - 'sAdhurUpo ayaM samaNo'ti, so nacirasseva parihito sAnucAriko vicaranto odanakummAsaM bhuJjamAno sabbAneva vesAliyAni cetiyAni samatikkamitvA yasA nihIno kAlaM karissatI'ti / atha kho, bhaggava, acelo kaLAramaTTako nacirasseva parihito sAnucAriko vicaranto odanakummAsaM bhuJjamAno sabbAneva vesAliyAni cetiyAni samatikkamitvA yasA nihIno kAlamakAsi / / 14. "assosi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto- 'acelo kira kaLAramaTTako parihito sAnucAriko vicaranto odanakummAsaM bhuJjamAno sabbAneva vesAliyAni cetiyAni samatikkamitvA yasA nihIno kAlaGkato'ti / atha kho, bhaggava,
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 dIghanikAyo-3 sunakkhatto licchaviputto yenAhaM tenupasaGkami; upasaGkamitvA maM abhivAdetvA ekamantaM nisiidi| ekamantaM nisinnaM kho ahaM, bhaggava, sunakkhattaM licchaviputtaM etadavocaM - 'taM kiM maJJasi, sunakkhatta, yatheva te ahaM acelaM kaLAramaTTakaM Arabbha byAkAsiM, tatheva taM vipAkaM, aJJathA vA'ti ? 'yatheva me, bhante, bhagavA acelaM kaLAramaTTakaM Arabbha byAkAsi, tatheva taM vipAkaM, no aJJathA'ti / taM kiM maJJasi, sunakkhatta, yadi evaM sante kataM vA hoti uttarimanussadhammA iddhipATihAra ka 'addhA kho, bhante, evaM sante kataM hoti uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM, no akata 'nti / evampi kho tvaM moghapurisa, uttarimanussadhammA idvipATihAriyaM karontaM evaM vadesi - 'na hi pana me, bhante, bhagavA uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karotIti / passa, moghapurisa, yAvaJca te idaM aprddh'nti| "evampi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto mayA vuccamAno apakkameva imasmA dhammavinayA, yathA taM ApAyiko nerayiko / acela pAthikaputtavatthu 15. "ekamidAhaM, bhaggava, samayaM tattheva vesAliyaM viharAmi mahAvane kUTAgArasAlAyaM / tena kho pana samayena acelo pAthikaputto vesAliyaM paTivasati lAbhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigAme / so vesAliyaM parisati evaM vAcaM bhAsati - 'samaNopi gotamo ANavAdo, ahampi ANavAdo / ANavAdo kho pana ANavAdena arahati uttaramanussadhammA idvipATihAriyaM dassetuM / samaNo gotamo upaDDapathaM Agaccheyya, ahampi upaDhapathaM gaccheyyaM / te tattha ubhopi uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM kareyyAma / ekaM ce samaNo gotamo uttarimanussadhammA idvipATihAriyaM karissati, dvAhaM karissAmi / dve ce samaNo gotamo uttarimanussadhammA iddhipATihAriyAni karissati, cattArAhaM karissAmi cattAri ce samaNo gotamo uttarimanussadhammA iddhipATihAriyAni karissati, aTThAhaM krissaami| iti yAvatakaM yAvatakaM samaNo gotamo uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karissati, taddiguNaM taddiguNAhaM karissAmI 'ti / 16. " atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenAhaM tenupasaGkami; upasaGkamitvA maM abhivAdetvA ekamantaM nisIdi / ekamantaM nisinno kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto maM etadavoca- "acelo, bhante, pAthikaputto vesAliyaM paTivasati lAbhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigAme / so vesAliyaM parisati evaM vAcaM bhAsati - (3.1.15-16) 8
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.1.17-18) 1.pAthikasuttaM samaNopi gotamo ANavAdo, ahampi ANavAdo / ANavAdo kho pana ANavAdena arahati uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM dssetuN| samaNo gotamo upaDDapathaM Agaccheyya, ahampi upaDDapathaM gaccheyyaM / te tattha ubhopi uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM kareyyAma / ekaM ce samaNo gotamo uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karissati, dvAhaM karissAmi / dve ce samaNo gotamo uttarimanussadhammA iddhipATihAriyAni karissati, cattArAhaM karissAmi | cattAri ce samaNo gotamo uttarimanussadhammA iddhipATihAriyAni karissati, aTThAhaM karissAmi / iti yAvatakaM yAvatakaM samaNo gotamo uttari manussadhammA iddhipATihAriyaM karissati, taddiguNaM taddiguNAhaM karissAmI''ti / __ "evaM vutte, ahaM, bhaggava, sunakkhattaM licchaviputtaM etadavocaM - 'abhabbo kho, sunakkhatta, acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diThiM appaTinissajjitvA mama sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa - ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diDhei appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyyA'ti / 17. "rakkhatetaM, bhante, bhagavA vAcaM, rakkhatetaM sugato vAca"nti / "kiM pana maM tvaM, sunakkhatta, evaM vadesi - 'rakkhatetaM, bhante, bhagavA vAcaM, rakkhatetaM sugato vAca'nti ? 'bhagavatA cassa, bhante, esA vAcA ekaMsena odhAritA - abhabbo acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM dihi~ appaTinissajjitvA mama sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa - ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM dihi~ appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyyAti / acelo ca, bhante, pAthikaputto virUparUpena bhagavato sammukhIbhAvaM Agaccheyya, tadassa bhagavato musA'ti / 18. 'api nu, sunakkhatta, tathAgato taM vAcaM bhAseyya yA sA vAcA dvayagAminI'ti ? 'kiM pana, bhante, bhagavatA acelo pAthikaputto cetasA ceto paricca vidito- abhabbo acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diThiM appaTinissajjitvA mama sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa - ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appa hAya taM dihi~ appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyyA'ti ?
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.1.19-19) 'udAhu, devatA bhagavato etamatthaM ArocesuM- abhabbo, bhante, acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM dihi~ appaTinissajjitvA bhagavato sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa - ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diThiM appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyyA ti ? 19. 'cetasA ceto paricca vidito ceva me sunakkhatta acelo pAthikaputto abhabbo acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM dilui appaTinissajjitvA mama sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa - ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM dihi~ appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyyA'ti / 'devatApi me etamatthaM ArocesuM- abhabbo, bhante, acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diSTuiM appaTinissajjitvA bhagavato sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa- ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diDhiM appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyya'nti, muddhApi tassa vipateyyA'ti / 'ajitopi nAma licchavInaM senApati adhunA kAlaGkato tAvatiMsakAyaM upapanno / sopi meM upasaGkamitvA evamArocesi - alajjI, bhante, acelo pAthikaputto; musAvAdI, bhante, acelo paathikputto| mampi, bhante, acelo pAthikaputto byAkAsi vajjigAme - ajito licchavInaM senApati mahAnirayaM upapannoti / na kho panAhaM, bhante, mahAnirayaM upapanno; tAvatiMsakAyamhi upapanno / alajjI, bhante, acelo pAthikaputto; musAvAdI, bhante, acelo pAthikaputto; abhabbo ca, bhante, acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM dihi~ appaTinissajjitvA bhagavato sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa- ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM dihi~ appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyyA'ti / _ 'iti kho, sunakkhatta, cetasA ceto paricca vidito ceva me acelo pAthikaputto abhabbo acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diThiM 10
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.1.20-20) 1.pAthikasuttaM appaTinissajjitvA mama sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa - ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM dihi~ appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyyA'ti / devatApi me etamatthaM ArocesuM- abhabbo, bhante, acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diThiM appaTinissajjitvA bhagavato sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa - ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM dihi~ appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyyA'ti / 'so kho panAhaM, sunakkhatta, vesAliyaM piNDAya caritvA pacchAbhattaM piNDapAtappaTikkanto yena acelassa pAthikaputtassa ArAmo tenupasaGkamissAmi divAvihArAya / yassadAni tvaM, sunakkhatta, icchasi, tassa ArocehI'ti / iddhipATihAriyakathA 20. "atha khvAhaM, bhaggava, pubbaNhasamayaM nivAsetvA pattacIvaramAdAya vesAliM piNDAya paavisiN| vesAliyaM piNDAya caritvA pacchAbhattaM piNDapAtappaTikkanto yena acelassa pAthikaputtassa ArAmo tenupasaGkamiM divAvihArAya / atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto taramAnarUpo vesAliM pavisitvA yena abhijAtA abhijAtA licchavI tenupasaGkami; upasaGkamitvA abhijJAte abhijAte licchavI etadavoca - 'esAvuso, bhagavA vesAliyaM piNDAya caritvA pacchAbhattaM piNDapAtappaTikkanto yena acelassa pAthikaputtassa ArAmo tenupasaGkami divAvihArAya / abhikkamathAyasmanto abhikkamathAyasmanto, sAdhurUpAnaM samaNAnaM uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM bhavissatI'ti / atha kho, bhaggava, abhiJAtAnaM abhijJAtAnaM licchavInaM etadahosi- sAdhurUpAnaM kira, bho, samaNAnaM uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM bhavissati; handa vata, bho, gacchAmA'ti / / "yena ca abhijJAtA abhijJAtA brAhmaNamahAsAlA gahapatinecayikA nAnAtitthiyA samaNabrAhmaNA tenupasaGkami / upasaGkamitvA abhijAte abhijAte nAnAtitthiye samaNabrAhmaNe etadavoca - 'esAvuso, bhagavA vesAliyaM piNDAya caritvA pacchAbhattaM piNDapAtappaTikkanto yena acelassa pAthikaputtassa ArAmo tenupasaGkami divAvihArAya / abhikkamathAyasmanto abhikkamathAyasmanto, sAdhurUpAnaM samaNAnaM uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM bhavissatI'ti /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 (3.1.21-21) atha kho, bhaggava, abhijJAtAnaM abhijJAtAnaM nAnAtitthiyAnaM samaNabrAhmaNAnaM etadahosi - 'sAdhurUpAnaM kira, bho, samaNAnaM uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM bhavissati; handa vata, bho, gacchAmA 'ti / dIghanikAyo-3 " atha kho, bhaggava, abhiJJAtA abhiJJAtA licchavI, abhijJAtA abhiJJAtA ca brAhmaNamahAsAlA gahapatinecayikA nAnAtitthiyA samaNabrAhmaNA yena acelassa pArthikaputtassa ArAmo tenupasaGkamiMsu / sA esA, bhaggava, parisA mahA hoti anekasatA anekasahassA / 21. "assosi kho, bhaggava, acelo pAthikaputto 'abhikkantA kira abhiJAtA abhiJAtA licchavI, abhikkantA abhiJAtA abhiJAtA ca brAhmaNamahAsAlA gahapatinecayikA nAnAtitthiyA samaNabrAhmaNA / samaNopi gotamo mayhaM ArAme divAvihAraM nisinno 'ti / sutvAnassa bhayaM chambhitattaM lomahaMso udapAdi / atha kho, bhaggava, acelo pAthikaputto bhIto saMviggo lomahaTTajAto yena tindukakhANuparibbAjakArAmo tenupasaGkami / "assosi kho, bhaggava, sA parisA - 'acelo kira pAthikaputto bhIto saMviggo lomahaTThajAto yena tindukakhANuparibbAjakArAmo tenupasaGkanto 'ti / atha kho, bhaggava, sA parisA aJJataraM purisaM Amantesi - 'ehi tvaM, bho purisa, yena tindukakhANuparibbAjakArAmo, yena acailo pAthikaputto tenupsngkm| upasaGkamitvA acelaM pAthikaputtaM evaM vadehi- abhikkamAvuso pAthikaputta, abhikkantA abhiJAtA abhiJAtA licchavI, abhikkantA abhiJJAtA abhiJJAtA ca brAhmaNamahAsAlA gahapatinecayikA nAnAtitthiyA samaNabrAhmaNA / samaNopi gotamo Ayasmato ArAme divAvihAraM nisinno / bhAsitA kho pana te esA, Avuso pAthikaputta, vesAliyaM parisati vAcA 'samaNopi gotamo ANavAdo, ahampi ANavAdo / ANavAdo kho pana ANavAdena arahati uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM dassetuM / samaNo gotamo upaDDapathaM Agaccheyya ahampi upaDDapathaM gaccheyyaM / te tattha ubhopi uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM kareyyAma / ekaM ce samaNo gotamo uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karissati, dvAhaM krissaami| dve ce samaNo gotamo uttarimanussadhammA idvipATihAriyAni karissati, cattArAhaM karissAmi / cattAri ce samaNo gotamo uttarimanussadhammA iddhipATihAriyAni 12
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.1.22-23) 1.pAthikasuttaM karissati, aTThAhaM karissAmi / iti yAvatakaM yAvatakaM samaNo gotamo uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karissati, taddiguNaM taddiguNAhaM karissAmI'ti / abhikkamasseva kho, Avuso pAthikaputta, upaDDapathaM / sabbapaThamaMyeva AgantvA samaNo gotamo Ayasmato ArAme divAvihAraM nisinno'ti / 22. "evaM, bhoti kho, bhaggava, so puriso tassA parisAya paTissutvA yena tindukakhANuparibbAjakArAmo, yena acelo pAthikaputto tenupasaGkami / upasaGkamitvA acelaM pAthikaputtaM etadavoca - 'abhikkamAvuso pAthikaputta, abhikkantA abhijJAtA abhijAtA licchavI, abhikkantA abhiJAtA abhiJAtA ca brAhmaNamahAsAlA gahapatinecayikA nAnAtitthiyA samaNabrAhmaNA / samaNopi gotamo Ayasmato ArAme divAvihAraM nisinno / bhAsitA kho pana te esA, Avuso pAthikaputta, vesAliyaM parisati vAcA - 'samaNopi gotamo ANavAdo; ahampi jaannvaado| ANavAdo kho pana ANavAdena arahati uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM dassetuM...pe0... taddiguNaM taddiguNAhaM karissAmI'ti / abhikkamasseva kho, Avuso pAthikaputta, upaDDapathaM / sabbapaThamaMyeva AgantvA samaNo gotamo Ayasmato ArAme divAvihAraM nisinno'ti / ___ "evaM vutte, bhaggava, acelo pAthikaputto 'AyAmi Avuso, AyAmi Avuso'ti vatvA tattheva saMsappati, na sakkoti AsanApi vuTThAtuM / atha kho so, bhaggava, puriso acelaM pAthikaputtaM etadavoca - 'kiM su nAma te, Avuso pAthikaputta, pAvaLA su nAma te pIThakasmiM allInA, pIThakaM su nAma te pAvaLAsu allInaM ? 'AyAmi Avuso, AyAmi Avuso'ti vatvA tattheva saMsappasi, na sakkosi AsanApi vuTThAtu'nti / evampi kho, bhaggava, vuccamAno acelo pAthikaputto 'AyAmi Avuso, AyAmi Avuso'ti vatvA tattheva saMsappati, na sakkoti AsanApi vuTThAtuM / 23. "yadA kho so, bhaggava, puriso aJAsi - 'parAbhUtarUpo ayaM acelo pAthikaputto / 'AyAmi Avuso, AyAmi Avuso'ti vatvA tattheva saMsappati, na sakkoti AsanApi vuTThAtunti / atha taM parisaM AgantvA evamArocesi - 'parAbhUtarUpo, bho, acelo pAthikaputto / 'AyAmi Avuso, AyAmi Avuso'ti vatvA tattheva saMsappati, na sakkoti AsanApi vuTThAtu'nti / evaM vutte, ahaM, bhaggava, taM parisaM etadavocaM- 'abhabbo kho, Avuso, acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diLiM
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.1.24-24) appaTinissajjitvA mama sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa- 'ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diSTuiM appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyya'nti, muddhApi tassa vipateyyA'ti / paThamabhANavAro nihito| 24. "atha kho, bhaggava, aJataro licchavimahAmatto uTThAyAsanA taM parisaM etadavoca - 'tena hi, bho, muhattaM tAva Agametha, yAvAhaM gacchAmi / appeva nAma ahampi sakkuNeyyaM acelaM pAthikaputtaM imaM parisaM Anetu'nti / "atha kho so, bhaggava, licchavimahAmatto yena tindukakhANuparibbAjakArAmo, yena acelo pAthikaputto tenupasaGkami / upasaGkamitvA acelaM pAthikaputtaM etadavoca'abhikkamAvuso pAthikaputta, abhikkantaM te seyyo, abhikkantA abhiJAtA abhijAtA licchavI, abhikkantA abhiJAtA abhiJAtA ca brAhmaNamahAsAlA gahapatinecayikA nAnAtitthiyA smnnbraahmnnaa| samaNopi gotamo Ayasmato ArAme divAvihAraM nisinno / bhAsitA kho pana te esA, Avuso pAthikaputta, vesAliyaM parisati vAcA - samaNopi gotamo ANavAdo...pe0... taddiguNaM taddiguNAhaM karissAmIti / abhikkamasseva kho, Avuso pAthikaputta, upaDDapathaM / sabbapaThamaMyeva AgantvA samaNo gotamo Ayasmato ArAme divAvihAraM nisinno / bhAsitA kho panesA, Avuso pAthikaputta, samaNena gotamena parisati vAcA - abhabbo kho acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diThiM appaTinissajjitvA mama sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa - ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM dihi~ appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyyAti / abhikkamAvuso pAthikaputta, abhikkamaneneva te jayaM karissAma, samaNassa gotamassa parAjaya'nti / "evaM vutte, bhaggava, acelo pAthikaputto 'AyAmi Avuso, AyAmi Avuso'ti vatvA tattheva saMsappati, na sakkoti AsanApi vuTThAtuM / atha kho so, bhaggava, licchavimahAmatto acelaM pAthikaputtaM etadavoca - 'kiM su nAma te, Avuso pAthikaputta, pAvaLA su nAma te pIThakasmiM allInA, pIThakaM su nAma te pAvaLAsu allInaM ? 'AyAmi Avuso, AyAmi Avuso ti vatvA tattheva saMsappasi, na sakkosi AsanApi 14
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.1.25-26) 1. pAthikasuttaM vuTThAtu'nti / evampi kho, bhaggava, vuccamAno acelo pAthikaputto 'AyAmi Avuso, AyAmi Avuso'ti vatvA tattheva saMsappati, na sakkoti AsanApi vuTThAtuM / ya ta 25. "yadA kho so, bhaggava, licchavimahAmatto aAsi- 'parAbhUtarUpo ayaM acelo pAthikaputto 'AyAmi Avuso, AyAmi Avuso'ti vatvA tattheva saMsappati, na sakkoti AsanApi vuTThAtu'nti / atha taM parisaM AgantvA evamArocesi - 'parAbhUtarUpo, bho, acelo pAthikaputto 'AyAmi Avuso, AyAmi Avuso'ti vatvA tattheva saMsappati, na sakkoti AsanApi vuTThAtu'nti / evaM vutte, ahaM, bhaggava, taM parisaM etadavocaM - 'abhabbo kho. Avaso. acelo pAthikapatto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya dihi~ appaTinissajjitvA mama sammukhIbhAvaM aagntuN| sacepissa evamassa - ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diSTuiM appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyya'nti, muddhApi tassa vipateyya / sace pAyasmantAnaM licchavInaM evamassa mayaM acelaM pAthikaputtaM varattAhi bandhitvA goyugehi AviJcheyyAmAti, tA varattA chijjeyyuM pAthikaputto vaa| abhabbo pana acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diLiM appaTinissajjitvA mama sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa - ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM dihi~ appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyyA'ti / 26. "atha kho, bhaggava, jAliyo dArupattikantevAsI uTThAyAsanA taM parisaM etadavoca - tena hi, bho, muhattaM tAva Agametha, yAvAhaM gacchAmi; appeva nAma ahampi sakkuNeyyaM acelaM pAthikaputtaM imaM parisaM Anetu"nti / ___ "atha kho, bhaggava, jAliyo dArupattikantevAsI yena tindukakhANuparibbAjakArAmo, yena acelo pAthikaputto tenupasaGkami / upasaGkamitvA acelaM pAthikaputtaM etadavoca - 'abhikkamAvuso pAthikaputta, abhikkantaM te seyyo / abhikkantA abhiJAtA abhiJAtA licchavI, abhikkantA abhiJAtA abhiJAtA ca brAhmaNamahAsAlA gahapatinecayikA nAnAtithiyA smnnbraahmnnaa| samaNopi gotamo Ayasmato ArAme divAvihAraM nisinno / bhAsitA kho pana te esA, Avuso pAthikaputta, vesAliyaM parisati vAcA - samaNopi gotamo jANavAdo...pe0... taddiguNaM taddiguNAhaM karissAmIti / abhikkamasseva, kho Avuso pAthikaputta, upadapathaM / sabbapaThamaMyeva AgantvA samaNo gotamo Ayasmato ArAme 15
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 divAvihAraM nisinno / bhAsitA kho panesA, Avuso pAthikaputta, samaNena gotamena parisati vAcA abhabbo acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diTThi appaTinissajjitvA mama sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diTThi appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyya / sace pAyasmantAnaM licchavInaM evamassa mayaM acelaM pAthikaputtaM varattAhi bandhitvA goyugehi AviJcheyyAmAti / tA varattA chijjeyyuM pAthikaputto vA / abhabbo pana acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diTThi appaTinissajjitvA mama sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa - ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diTThi appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM Agaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyyAti / abhikkamAvuso pAthikaputta, abhikkamaneneva te jayaM karissAma, samaNassa gotamassa parAjayanti / 16 " evaM vutte, bhaggava, acelo pAthikaputto 'AyAmi Avuso, AyAmi Asota vatvA tattheva saMsappati, na sakkoti AsanApi vuTThAtuM / atha kho, bhaggava, jAliyo dArupattikantevAsI acelaM pAthikaputtaM etadavoca - 'kiM su nAma te, Avuso pAthikaputta, pAvaLA su nAma te pIThakasmiM allInA, pIThakaM su nAma te pAvaLAsu allInaM ? 'AyAmi Avuso, AyAmi Avuso ti vatvA tattheva saMsappasi, na sakkosi AsanApi vuTTAtu 'nti / evampi kho, bhaggava, vuccamAno acelo pAthikaputto "AyAmi Avuso, AyAmi Avasoti vatvA tattheva saMsappati, na sakkoti AsanApi vuTThAtunti / (3.1.27-27) 27. "yadA kho, bhaggava, jAliyo dArupattikantevAsI aJJAsi - 'parAbhUtarUpo ayaM acelo pAthikaputto 'AyAmi Avuso, AyAmi Avuso ti vatvA tattheva saMsappati, nasakkoti AsanApi vuTThAtunti, atha naM etadavoca - 'bhUtapubbaM, Avuso pAthikaputta, sIhassa migaraJa etadahosi - yaMnUnAhaM aJJataraM vanasaNDaM nissAya AsayaM kappeyyaM / tatrAsayaM kappetvA sAyanhasamayaM AsayA nikkhameyyaM, AsayA nikkhamitvA vijambheyyaM, vijambhitvA samantA catuddisA anuvilokeyyaM samantA catuddisA anuviloketvA tikkhattuM sIhanAdaM nadeyyaM, tikkhattuM sIhanAdaM naditvA gocarAya pakkameyyaM / so varaM varaM migasaMghe vadhitvA mudumaMsAni mudumaMsAni bhakkhayitvA tameva AsayaM ajjhupeyyanti / 16
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.1.28-29) 1.pAthikasuttaM 'atha kho, Avuso, so sIho migarAjA aJjataraM vanasaNDaM nissAya AsayaM kappesi / tatrAsayaM kappetvA sAyanhasamayaM AsayA nikkhami, AsayA nikkhamitvA vijambhi, vijambhitvA samantA catuddisA anuvilokesi, samantA catuddisA anuviloketvA tikkhattuM sIhanAdaM nadi, tikkhattuM sIhanAdaM naditvA gocarAya pakkAmi / so varaM varaM migasaGke vadhitvA mudumaMsAni mudumaMsAni bhakkhayitvA tameva AsayaM ajjhupesi / 28. 'tasseva kho, Avuso pAthikaputta, sIhassa migaraJo vighAsasaMvaDDo jarasiGgAlo ditto ceva balavA ca / atha kho, Avuso, tassa jarasiGgAlassa etadahosi'ko cAhaM, ko sIho migraajaa| yaMnUnAhampi aJjataraM vanasaNDaM nissAya AsayaM kappeyyaM / tatrAsayaM kappetvA sAyanhasamayaM AsayA nikkhameyyaM, AsayA nikkhamitvA vijambheyyaM, vijambhitvA samantA catuddisA anuvilokeyyaM, samantA catuddisA anuviloketvA tikkhattuM sIhanAdaM nadeyyaM, tikkhattuM sIhanAdaM naditvA gocarAya pakkameyyaM / so varaM varaM migasaGgha vadhitvA mudumaMsAni mudumaMsAni bhakkhayitvA tameva AsayaM ajjhupeyyanti / 'atha kho so, Avuso, jarasiGgAlo aJjataraM vanasaNDaM nissAya AsayaM kappesi / tatrAsayaM kappetvA sAyanhasamayaM AsayA nikkhami, AsayA nikkhamitvA vijambhi, vijambhitvA samantA catuddisA anuvilokesi, samantA catuddisA anuviloketvA tikkhattuM 'sIhanAdaM nadissAmI'ti siGgAlakaMyeva anadi / bheraNDakaMyeva anadi, ke ca chave siGgAle, ke pana sIhanAdeti / 'evameva kho tvaM, Avuso pAthikaputta, sugatApadAnesu jIvamAno sugatAtirittAni bhuJjamAno tathAgate arahante sammAsambuddhe AsAdetabbaM maJjasi / ke ca chave pAthikaputte, kA ca tathAgatAnaM arahantAnaM sammAsambuddhAnaM AsAdanA'ti / 29. "yato kho, bhaggava, jAliyo dArupattikantevAsI iminA opammena neva asakkhi acelaM pAthikaputtaM tamhA AsanA cAvetuM / atha naM etadavoca - "sIhoti attAnaM samekkhiyAna, amaJi kotthu migarAjAhamasmi / tatheva so siGgAlakaM anadi, ke ca chave siGgAle ke pana sIhanAde'ti / /
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 dIghanikAyo-3 (3.1.30-31) 'evameva kho tvaM, Avuso pAthikaputta, sugatApadAnesu jIvamAno sugatAtirittAni bhuJjamAno tathAgate arahante sammAsambuddhe AsAdetabbaM maJjasi / ke ca chave pAthikaputte, kA ca tathAgatAnaM arahantAnaM sammAsambuddhAnaM AsAdanA'ti / 30. "yato kho, bhaggava, jAliyo dArupattikantevAsI iminApi opammena neva asakkhi acelaM pAthikaputtaM tamhA AsanA cAvetuM / atha naM etadavoca - "agaM anucaGkamanaM, attAnaM vighAse samekkhiya / yAva attAnaM na passati, kotthu tAva byagghoti maJati / / tatheva so siGgAlakaM anadi / ke ca chave siGgAle ke pana sIhanAde''ti / / 'evameva kho tvaM, Avuso pAthikaputta, sugatApadAnesu jIvamAno sugatAtirittAni bhuJjamAno tathAgate arahante sammAsambuddhe AsAdetabbaM maJjasi / ke ca chave pAthikaputte, kA ca tathAgatAnaM arahantAnaM sammAsambuddhAnaM AsAdanA'ti / ___31. "yato kho, bhaggava, jAliyo dArupattikantevAsI iminApi opammena neva asakkhi acelaM pAthikaputtaM tamhA AsanA cAvetuM / atha naM etadavoca - "bhutvAna bheke khalamUsikAyo, ___ kaTasIsu khittAni ca koNapAni / mahAvane sujhavane vivaDDo, amaJi kotthu migarAjAhamasmi / / tatheva so siGgAlakaM anadi / ke ca chave siGgAle ke pana sIhanAde''ti / / 'evameva kho tvaM, Avuso pAthikaputta, sugatApadAnesu jIvamAno sugatAtirittAni 18
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. pAthikasuttaM bhuJjamAno tathAgate arahante sammAsambuddhe AsAdetabbaM maJJasi / ke ca chave pAthikaputte, kA ca tathAgatAnaM arahantAnaM sammAsambuddhAnaM AsAdanA'ti / (3.1.32-35) 32. " yato kho, bhaggava, jAliyo dArupattikantevAsI iminApi opammena neva asakkhi acelaM pAthikaputtaM tamhA AsanA cAvetuM / atha taM parisaM AgantvA evamArocesi - 'parAbhUtarUpo, bho, acelo pAthikaputto 'AyAmi Avuso, AyAmi Avuso'ti vatvA tattheva saMsappati, na sakkoti AsanApi vuTThAtu 'nti / 33. "evaM vutte, ahaM, bhaggava, taM parisaM etadavocaM - 'abhabbo kho, Avuso, acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diTThi appaTinissajjitvA mama sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diTThi appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyya / sacepAyasmantAnaM licchavInaM evamassa- mayaM acelaM pAthikaputtaM varattAhi bandhitvA nAgehi AviJcheyyAmAti / tA varatA chijjeyyuM pAthikaputto vA / abhabbo pana acelo pAthikaputto taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diTThi appaTinissajjitvA mama sammukhIbhAvaM AgantuM / sacepissa evamassa - ahaM taM vAcaM appahAya taM cittaM appahAya taM diTThi appaTinissajjitvA samaNassa gotamassa sammukhIbhAvaM gaccheyyanti, muddhApi tassa vipateyyA'ti / 1 19 34. "atha khvAhaM, bhaggava, taM parisaM dhammiyA kathAya sandassesiM samAdapesiM samuttejesiM sampahaMsesiM, taM parisaM dhammiyA kathAya sandassetvA samAdapetvA samuttejetvA sampahaMsetvA mahAbandhanA mokkhaM karitvA caturAsItipANasahassAni mahAviduggA uddharitvA tejodhAtuM samApajjitvA sattatAlaM vehAsaM abbhuggantvA aJJa sattatAlampi acciM abhinimminitvA pajjalitvA dhUmAyitvA mahAvane kUTAgArasAlAyaM paccuTThAsiM / 19 ww 35. "atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenAhaM tenupasaGkami; upasaGkamitvA maM abhivAdetvA ekamantaM nisIdi / ekamantaM nisinnaM kho ahaM, bhaggava, sunakkhattaM licchaviputtaM etadavocaM - 'taM kiM maJJasi, sunakkhatta, yatheva te ahaM atelaM pAthikaputtaM Arabbha byAkAsiM, tatheva taM vipAkaM aJJathA vA'ti ? 'yatheva meM, bhante, bhagavA acelaM pAthikaputtaM Arabbha byAkAsi, tatheva taM vipAkaM. no aJJathA'ti /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.1.36-38) ___ 'taM kiM maJjasi, sunakkhatta, yadi evaM sante kataM vA hoti uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM, akataM vAti ? 'addhA kho, bhante, evaM sante kataM hoti uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM, no akata'nti / 'evampi kho maM tvaM, moghapurisa, uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karontaM evaM vadesi - na hi pana me, bhante, bhagavA uttarimanussadhammA iddhipATihAriyaM karotIti / passa, moghapurisa, yAvaJca te idaM aparaddhaM'ti / "evampi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto mayA vuccamAno apakkameva imasmA dhammavinayA, yathA taM ApAyiko neryiko| aggajapattikathA 36. "aggajJaJcAhaM, bhaggava, pjaanaami| taJca pajAnAmi, tato ca uttaritaraM pajAnAmi, taJca pajAnaM na parAmasAmi, aparAmasato ca me paccatta va nibbuti viditA, yadabhijAnaM tathAgato no anayaM aapjjti| 37. "santi, bhaggava, eke samaNabrAhmaNA issarakuttaM brahmakuttaM AcariyakaM aggajaM paJapenti / tyAhaM upasaGkamitvA evaM vadAmi- 'saccaM kira tumhe Ayasmanto issarakuttaM brahmakuttaM AcariyakaM aggajaM paJapethA'ti ? te ca me evaM puTThA, 'Amo'ti paTijAnanti / tyAhaM evaM vadAmi - 'kathaMvihitakaM pana tumhe Ayasmanto issarakuttaM brahmakuttaM AcariyakaM agganaM paJapethA'ti ? te mayA puTThA na sampAyanti, asampAyantA mama va paTipucchanti / tesAhaM puTTho byAkaromi - 38. 'hoti kho so, Avuso, samayo yaM kadAci karahaci dIghassa addhano accayena ayaM loko saMvaTTati / saMvaTTamAne loke yebhuyyena sattA AbhassarasaMvattanikA honti / te tattha honti manomayA pItibhakkhA sayaMpA antalikkhacarA subhaTTAyino ciraM dIghamaddhAnaM tiThThanti / 'hoti kho so, Avuso, samayo yaM kadAci karahaci dIghassa addhano accayena ayaM loko vivaTTati / vivaTTamAne loke sujhaM brahmavimAnaM pAtubhavati / atha kho aJjataro satto AyukkhayA vA puJjakkhayA vA AbhassarakAyA cavitvA sujhaM brahmavimAnaM
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.1.39-40) 1.pAthikasuttaM upapajjati / so tattha hoti manomayo pItibhakkho sayaMpabho antalikkhacaro subhaTThAyI, ciraM dIghamaddhAnaM tiThThati / 'tassa tattha ekakassa dIgharattaM nivusitattA anabhirati paritassanA uppajjati - aho vata aJapi sattA itthattaM Agaccheyyunti / atha aJapi sattA AyukkhayA vA puJakkhayA vA AbhassarakAyA cavitvA brahmavimAnaM upapajjanti tassa sattassa sahabyataM / tepi tattha honti manomayA pItibhakkhA sayaMpabhA antalikkhacarA subhaTTAyino, ciraM dIghamaddhAnaM tiThThanti / 39. 'tatrAvuso, yo so satto paThamaM upapanno, tassa evaM hoti - ahamasmi brahmA mahAbrahmA abhibhU anabhibhUto aJadatthudaso vasavattI issaro kattA nimmAtA seTTho sajitA vasI pitA bhUtabhabyAnaM, mayA ime sattA nimmitA / taM kissa hetu ? mamahi pubbe etadahosi - aho vata aJapi sattA itthattaM Agaccheyyunti; iti mama ca manopaNidhi / ime ca sattA itthattaM AgatA'ti / 'yepi te sattA pacchA upapannA, tesampi evaM hoti- 'ayaM kho bhavaM brahmA mahAbrahmA abhibhU anabhibhUto aJadatthudaso vasavattI issaro kattA nimmAtA seTTho sajitA vasI pitA bhUtabhabyAnaM; iminA mayaM bhotA brahmanA nimmitA / taM kissa hetu ? imahi mayaM addasAma idha paThamaM upapannaM; mayaM panAmha pacchA upapannA'ti / 40. 'tatrAvuso, yo so satto paThamaM upapanno, so dIghAyukataro ca hoti vaNNavantataro ca mahesakkhataro ca / ye pana te sattA pacchA upapannA, te appAyukatarA ca honti dubbaNNatarA ca appesakkhatarA ca / _ 'ThAnaM kho panetaM, Avuso, vijjati, yaM acataro satto tamhA kAyA cavitvA itthattaM Agacchati / itthattaM Agato samAno agArasmA anagAriyaM pabbajati / agArasmA anagAriyaM pabbajito samAno AtappamanvAya padhAnamanvAya anuyogamanvAya appamAdamanvAya sammAmanasikAramanvAya tathArUpaM cetosamAdhiM phusati, yathAsamAhite citte taM pubbenivAsaM anussarati; tato paraM nAnussarati / 21
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.1.41-42) 'so evamAha - 'yo kho so bhavaM brahmA mahAbrahmA abhibhU anabhibhUto aJadatthudaso vasavattI issaro kattA nimmAtA seTTho sajitA vasI pitA bhUtabhabyAnaM, yena mayaM bhotA brahmanA nimmitA | so nicco dhuvo sassato avipariNAmadhammo sassatisamaM tatheva Thassati / ye pana mayaM ahumhA tena bhotA brahmanA nimmitA, te mayaM aniccA addhavA appAyukA cavanadhammA itthattaM AgatA'ti / evaMvihitakaM no tumhe Ayasmanto issarakuttaM brahmakuttaM AcariyakaM agganaM paJapethA'ti / te evamAhaMsu - 'evaM kho no, Avuso gotama, sutaM, yathevAyasmA gotamo AhA'ti / "aggaJaJcAhaM, bhaggava, pjaanaami| taJca pajAnAmi, tato ca uttaritaraM pajAnAmi, taJca pajAnaM na parAmasAmi, aparAmasato ca me paccatta va nibbuti viditaa| yadabhijAnaM tathAgato no anayaM aapjjti| 41. "santi, bhaggava, eke samaNabrAhmaNA khiDDApadosikaM AcariyakaM aggadhe pnypenti| tyAhaM upasaGkamitvA evaM vadAmi- 'saccaM kira tumhe Ayasmanto khiDDApadosikaM AcariyakaM aggaJcaM paJapethA'ti ? te ca me evaM puTThA 'Amoti paTijAnanti / tyAhaM evaM vadAmi - 'kathaMvihitakaM pana tumhe Ayasmanto khiDDApadosikaM AcariyakaM aggadhe paJapethA'ti ? te mayA puTThA na sampAyanti, asampAyantA mama va paTipucchanti, tesAhaM puTTho byAkaromi - 42. 'santAvuso, khiDDApadosikA nAma devaa| te ativelaM hassakhiDDAratidhammasamApannA viharanti / tesaM ativelaM hassa-khiDDA-rati-dhammasamApannAnaM viharataM sati sammussati, satiyA sammosA te devA tamhA kAyA cavanti / 'ThAnaM kho panetaM, Avuso, vijjati, yaM aJjataro satto tamhA kAyA cavitvA itthattaM Agacchati, itthattaM Agato samAno agArasmA anagAriyaM pabbajati, agArasmA anagAriyaM pabbajito samAno AtappamanvAya padhAnamanvAya anuyogamanvAya appamAdamanvAya sammAmanasikAramanvAya tathArUpaM cetosamAdhiM phusati, yathAsamAhite citte taM pubbenivAsaM anussarati; tato paraM nAnussarati / 'so evamAha - 'ye kho te bhonto devA na khiddddaapdosikaa| te na ativelaM hassakhiDDAratidhammasamApannA viharanti / tesaM nAtivelaM hassakhiDDAratidhammasamApannAnaM viharataM sati na sammussati, satiyA asammosA te devA tamhA kAyA na cavanti, niccA dhuvA 22
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.1.43-44) 1.pAthikasuttaM sassatA avipariNAmadhammA sassatisamaM tatheva Thassanti / ye pana mayaM ahumhA khiddddaapdosikaa| te mayaM ativelaM hassakhiDDAratidhammasamApannA viharimhA / tesaM no ativelaM hassakhiDDAratidhammasamApannAnaM viharataM sati sammussati, satiyA sammosA evaM mayaM tamhA kAyA cutA, aniccA addhuvA appAyukA cavanadhammA itthattaM AgatA'ti / evaMvihitakaM no tumhe Ayasmanto khiDDApadosikaM AcariyakaM agganaM paJapethA'ti / te evamAhaMsu - 'evaM kho no, Avuso gotama, sutaM, yathevAyasmA gotamo AhA'ti / aggajaJcAhaM, bhaggava, pajAnAmi, taJca pajAnAmi, tato na uttaritaraM pajAnAmi, taJca pajAnaM na parAmasAmi, aparAmasato ca me paccatta va nibbuti viditaa| yadabhijAnaM tathAgato no anayaM Apajjati / 43. "santi, bhaggava, eke samaNabrAhmaNA manopadosikaM AcariyakaM aggajhaM paJapenti / tyAhaM upasaGkamitvA evaM vadAmi- 'saccaM kira tumhe Ayasmanto manopadosikaM AcariyakaM agganaM paJapethA'ti ? te ca me evaM puTThA 'Amo'ti paTijAnanti | tyAhaM evaM vadAmi- 'kathaMvihitakaM pana tumhe Ayasmanto manopadosikaM AcariyakaM agganaM paJapethA'ti ? te mayA puTThA na sampAyanti, asampAyantA mama va paTipucchanti / tesAhaM puTTho byAkaromi 44. 'santAvuso, manopadosikA nAma devaa| te ativelaM aJamacaM upanijjhAyanti / te ativelaM aJamanaM upanijjhAyantA acamajhamhi cittAni padUsenti / te acamanaM paduTThacittA kilantakAyA kilntcittaa| te devA tamhA kAyA cavanti / 'ThAnaM kho panetaM, Avuso, vijjati, yaM aJjataro satto tamhA kAyA cavitvA itthattaM Agacchati / itthattaM Agato samAno agArasmA anagAriyaM pabbajati / agArasmA anagAriyaM pabbajito samAno AtappamanvAya padhAnamanvAya anuyogamanvAya appamAdamanvAya sammAmanasikAramanvAya tathArUpaM cetosamAdhiM phusati, yathAsamAhite citte taM pubbenivAsaM anussarati, tato paraM nAnussarati / 'so evamAha - 'ye kho te bhonto devA na manopadosikA te nAtivelaM aJamacaM upanijjhAyanti / te nAtivelaM aJamadhe upanijjhAyantA aJamaJamhi cittAni nappadUsenti / te aJamajaM appaduTThacittA akilantakAyA akilantacittA / te devA tamhA
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 dIghanikAyo-3 kAyA na cavanti, niccA dhuvA sassatA avipariNAmadhammA sassatisamaM tatheva Thassanti / ye pana mayaM ahumhA manopadosikA, te mayaM ativelaM aJJamaJJa upanijjhAyimhA / te mayaM ativelaM aJJamaJJa upanijjhAyantA aJJamaJJamhi cittAni padUsimhA / te mayaM aJJamaJJa paduTThacittA kilantakAyA kilantacittA / evaM mayaM tamhA kAyA cutA, aniccA adbhuvA appAyukA cavanadhammA itthataM AgatA 'ti / evaMvihitakaM no tumhe Ayasmanto manopadosikaM AcariyakaM aggaJJa paJJapethA'ti / te evamAhaMsu - ' evaM kho no, Avuso gotama, sutaM, yathevAyasmA gotamo AhA 'ti / aggaJJaJcAhaM, bhaggava, pajAnAmi, taJca pajAnAmi, tato ca uttaritaraM pajAnAmi, taJca pajAnaM na parAmasAmi, aparAmasato ca me paccattaJJeva nibbuti viditA / yadabhijAnaM tathAgato no anayaM Apajjati / 45. "santi, bhaggava, eke samaNabrAhmaNA adhiccasamuppannaM AcariyakaM aggaJa paJJanti / tyAhaM upasaGkamitvA evaM vadAmi - 'saccaM kira tumhe Ayasmanto adhiccasamuppannaM AcariyakaM aggaJJa paJJapethA 'ti ? te ca me evaM puTThA 'Amo' ti pttijaannti| tyAhaM evaM vadAmi - kathaMvihitakaM pana tumhe Ayasmanto adhiccasamuppannaM AcariyakaM aggaJjaM paJJapethA' ti ? te mayA puTThA na sampAyanti, asampAyantA mamaJjeva Tipucchanti / tesAhaM puTTho byAkaromi - (3.1.45-46) 46. ' santAvuso, asaJJasattA nAma devA / saJjuppAdA ca pana te devA tamhA kAyA cavanti / 'ThAnaM kho panetaM, Avuso, vijjati / yaM aJJataro satto tamhA kAyA cavitvA itthattaM Agacchati / itthattaM Agato samAno agArasmA anagAriyaM pabbajati / agArasmA anagAriyaM pabbajito samAno AtappamanvAya padhAnamanvAya anuyogamanvAya appamAdamanvAya sammAmanasikAramanvAya tathArUpaM cetosamAdhiM phusati, yathAsamAhite citte taM sampAda anusarati, tato paraM nAnusarati / 'so evamAha 'adhiccasamuppanno attA ca loko ca / taM kissa hetu ? ahaJhi pubbe nAhosiM, somhi etarahi ahutvA santatAya pariNato 'ti / evaMvihitakaM no tumhe Ayasmanto adhiccasamuppannaM AcariyakaM aggaJJa paJJapethA ti ? te evamAhaMsu - ' evaM kho no, Avuso gotama, sutaM yathevAyasmA gotamo AhA'ti / aggaJJaJcAhaM, bhaggava, pajAnAmi 24
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.1.47-48) 1. pAthikasuttaM taJca pajAnAmi, tato ca uttaritaraM pajAnAmi, taJca pajAnaM na parAmasAmi, aparAmasato ca me paccatta va nibbuti viditaa| yadabhijAnaM tathAgato no anayaM Apajjati / 47. "evaMvAdiM kho maM, bhaggava, evamakkhAyiM eke samaNabrAhmaNA asatA tucchA musA abhUtena abbhAcikkhanti- "viparIto samaNo gotamo bhikkhavo c| samaNo gotamo evamAha - 'yasmiM samaye subhaM vimokkhaM upasampajja viharati, sabbaM tasmiM samaye asubhantveva pajAnAtI' "ti / "na kho panAhaM, bhaggava, evaM vadAmi - "yasmiM samaye subhaM vimokkhaM upasampajja viharati, sabbaM tasmiM samaye asubhantveva pajAnAtIti / evaJca khvAhaM, bhaggava, vadAmi- "yasmiM samaye subhaM vimokkhaM upasampajja viharati, subhantveva tasmiM samaye pajAnAtIti / "te ca, bhante, viparItA, ye bhagavantaM viparItato dahanti bhikkhavo ca / evaMpasanno ahaM, bhante, bhagavati / pahoti me bhagavA tathA dhammaM desetuM, yathA ahaM subhaM vimokkhaM upasampajja vihareyyanti / 48. "dukkaraM kho etaM, bhaggava, tayA aJjadiTikena aJakhantikena ajharucikena aJjanAyogena aJjanAcariyakena subhaM vimokkhaM upasampajja vihrituN| iva tvaM, bhaggava, yo ca te ayaM mayi pasAdo, tameva tvaM sAdhukamanurakkhA'ti / "sace taM, bhante, mayA dukkaraM aJjadiTTikena aJakhantikena arucikena aJatrAyogena aJatrAcariyakena subhaM vimokkhaM upasampajja viharituM / yo ca me ayaM, bhante, bhagavati pasAdo, tamevAha sAdhukamanurakkhissAmI''ti / idamavoca bhagavA / attamano bhaggavagotto paribbAjako bhagavato bhAsitaM abhinandIti / pAthikasuttaM nihitaM ptthm| 25
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. udumbarikasuttaM nigrodhaparibbAjakavatthu 49. evaM me sutaM - ekaM samayaM bhagavA rAjagahe viharati gijjhakUTe pabbate / tena kho pana samayena nigrodho paribbAjako udumbarikAya paribbAjakArAme paTivasati mahatiyA paribbAjakaparisAya saddhiM tiMsamattehi paribbAjakasatehi / atha kho sandhAno gahapati divA divassa rAjagahA nikkhami bhagavantaM dassanAya / atha kho sandhAnassa gahapatissa etadahosi - "akAlo kho bhagavantaM dassanAya / paTisallIno bhagavA / manobhAvanIyAnampi bhikkhUnaM asamayo dassanAya / paTisallInA manobhAvanIyA bhikkhU / yaMnUnAhaM yena udumbarikAya paribbAjakArAmo, yena nigrodho paribbAjako tenupasaGkameyya"nti / atha kho sandhAno gahapati yena udumbarikAya paribbAjakArAmo, tenupasaGkami / 50. tena kho pana samayena nigrodho paribbAjako mahatiyA paribbAjakaparisAya saddhiM nisinno hoti unnAdiniyA uccAsaddamahAsaddAya anekavihitaM tiracchAnakathaM kathentiyA / seyyathidaM - rAjakathaM corakathaM mahAmattakathaM senAkathaM bhayakathaM yuddhakathaM annakathaM pAnakathaM vatthakathaM sayanakathaM mAlAkathaM gandhakathaM AtikathaM yAnakathaM gAmakathaM nigamakathaM nagarakathaM janapadakathaM ithikathaM sUrakathaM visikhAkathaM kumbhaTThAnakathaM pubbapetakathaM nAnattakathaM lokakkhAyikaM samuddakkhAyikaM itibhavAbhavakathaM iti vA / 51. addasA kho nigrodho paribbAjako sandhAnaM gahapatiM dUratova AgacchantaM / disvA sakaM parisaM saNThApesi - "appasaddA bhonto hontu, mA bhonto saddamakattha / ayaM samaNassa gotamassa sAvako Agacchati sandhAno gahapati / yAvatA kho pana samaNassa gotamassa sAvakA gihI odAtavasanA rAjagahe paTivasanti, ayaM tesaM aJcataro sandhAno gahapati / 26
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.2.52-54) 2. udumbarikasuttaM 27 appasaddakAmA kho panete Ayasmanto appasaddavinItA, appasaddassa vaNNavAdino / appeva nAma appasadaM parisaM viditvA upasaGkamitabbaM majheyyA''ti / evaM vutte te paribbAjakA tuNhI ahesuN| 52. atha kho sandhAno gahapati yena nigrodho paribbAjako tenupasaGkami, upasaGkamitvA nigrodhena paribbAjakena saddhiM sammodi / sammodanIyaM kathaM sAraNIyaM vItisAretvA ekamantaM nisIdi / ekamantaM nisinno kho sandhAno gahapati nigrodhaM paribbAjakaM etadavoca"aJathA kho ime bhonto aJatitthiyA paribbAjakA saGgamma samAgamma unnAdino uccAsaddamahAsaddA anekavihitaM tiracchAnakathaM anuyuttA viharanti / seyyathidaM - rAjakathaM...pe0... itibhavAbhavakathaM iti vaa| aJathA kho pana so bhagavA araJjavanapatthAni pantAni senAsanAni paTisevati appasaddAni appanigghosAni vijanavAtAni manussarAhasseyyakAni paTisallAnasAruppAnI''ti / 53. evaM vutte nigrodho paribbAjako sandhAnaM gahapatiM etadavoca- "yagghe gahapati, jAneyyAsi, kena samaNo gotamo saddhiM sallapati, kena sAkacchaM samApajjati, kena paJjAveyyattiyaM samApajjati ? sujhAgArahatA samaNassa gotamassa pA aparisAvacaro samaNo gotamo nAlaM sallApAya / so antamantAneva sevati / seyyathApi nAma gokANA pariyantacArinI antamantAneva sevati / evameva sujJAgArahatA samaNassa gotamassa paJjA; aparisAvacaro samaNo gotamo; nAlaM sllaapaay| so antamantAneva sevati / ica, gahapati, samaNo gotamo imaM parisaM Agaccheyya, ekapaJheneva naM saMsAdeyyAma, tucchakumbhIva naM maje orodheyyAmA''ti / 54. assosi kho bhagavA dibbAya sotadhAtuyA visuddhAya atikkantamAnusikAya sandhAnassa gahapatissa nigrodhena paribbAjakena saddhiM imaM kathAsallApaM / atha kho bhagavA gijjhakUTA pabbatA orohitvA yena sumAgadhAya tIre moranivApo tenupasaGkami; upasaGkamitvA sumAgadhAya tIre moranivApe abbhokAse caGkami / addasA kho nigrodho paribbAjako bhagavantaM sumAgadhAya tIre moranivApe abbhokAse caGkamantaM / disvAna sakaM parisaM saNThApesi - "appasaddA bhonto hontu, mA bhonto saddamakattha, ayaM samaNo gotamo sumAgadhAya tIre moranivApe abbhokAse caGkamati / appasaddakAmo kho pana so AyasmA, appasaddassa vaNNavAdI / appeva nAma appasadaM parisaM viditvA upasamitab majheyya / sace samaNo 27
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 dIghanikAyo-3 (3.2.55-57) gotamo imaM parisaM Agaccheyya, imaM taM pahaM puccheyyAma - "ko nAma so, bhante, bhagavato dhammo, yena bhagavA sAvake vineti, yena bhagavatA sAvakA vinItA assAsappattA paTijAnanti ajjhAsayaM Adibrahmacariya''nti ? evaM vutte te paribbAjakA tuNhI ahesuM / tapojigucchAvAdo 55. atha kho bhagavA yena nigrodho paribbAjako tenupasaGkami / atha kho nigrodho paribbAjako bhagavantaM etadavoca- "etu kho, bhante, bhagavA, svAgataM, bhante, bhagavato / cirassaM kho, bhante, bhagavA imaM pariyAyamakAsi yadidaM idhAgamanAya / nisIdatu, bhante, bhagavA, idamAsanaM paJatta''nti / nisIdi bhagavA paJatte aasne| nigrodhopi kho paribbAjako aJjataraM nIcAsanaM gahetvA ekamantaM nisIdi / ekamantaM nisinnaM kho nigrodhaM paribbAjakaM bhagavA etadavoca- "kAya nuttha, nigrodha, etarahi kathAya sannisinnA, kA ca pana vo antarAkathA vippakatA"ti ? evaM vutte, nigrodho paribbAjako bhagavantaM etadavoca, "idha mayaM, bhante, addasAma bhagavantaM sumAgadhAya tIre moranivApe abbhokAse caGgamantaM. disvAna evaM avocumhA- 'sace samaNo gotamo imaM parisaM Agaccheyya, imaM taM paJhaM puccheyyAma- ko nAma so, bhante, bhagavato dhammo, yena bhagavA sAvake vineti, yena bhagavatA sAvakA vinItA assAsappattA paTijAnanti ajjhAsayaM Adibrahmacariyanti ? ayaM kho no, bhante, antarAkathA vippakatA; atha bhagavA anuppatto''ti / 56. "dujjAnaM kho etaM, nigrodha, tayA aJadiDikena aJakhantikena ajharucikena aJjanAyogena aJjatrAcariyakena, yenAhaM sAvake vinemi, yena mayA sAvakA vinItA assAsappattA paTijAnanti ajjhAsayaM AdibrahmacariyaM / iGgha tvaM maM, nigrodha, sake Acariyake adhijegucche pa'haM puccha - "kathaM santA nu kho, bhante, tapojigucchA paripuNNA hoti, kathaM aparipuNNA''ti ? evaM vutte te paribbAjakA unnAdino uccAsaddamahAsaddA ahesuM"acchariyaM vata bho, abbhutaM vata bho, samaNassa gotamassa mahiddhikatA mahAnubhAvatA, yatra hi nAma sakavAdaM Thapessati, paravAdena pavAressatI"ti / 57. atha kho nigrodho paribbAjako te paribbAjake appasadde katvA bhagavantaM etadavoca - "mayaM kho, bhante, tapojigucchAvAdA tapojigucchAsArA tapojigucchAallInA 28
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.2.57-57) 2. udumbarikasuttaM vihraam| kathaM santA nu kho, bhante, tapojigucchA paripuNNA hoti, kathaM aparipuNNA''ti ? ___ idha, nigrodha, tapassI acelako hoti muttAcAro, hatthApalekhano, na ehibhaddantiko, na tiTThabhaddantiko, nAbhihaTaM, na uddissakataM, na nimantanaM sAdiyati, so na kumbhimukhA paTiggaNhAti, na kaLopimukhA paTiggaNhAti, na eLakamantaraM, na daNDamantaraM, na musalamantaraM, na dvinnaM bhuJjamAnAnaM, na gabminiyA, na pAyamAnAya, na purisantaragatAya, na saGkittIsu, na yattha sA upaTTito hoti, na yattha makkhikA saNDasaNDacArinI, na macchaM, na maMsaM, na suraM, na merayaM, na thusodakaM pivati, so ekAgAriko vA hoti ekAlopiko, dvAgAriko vA hoti dvAlopiko, sattAgAriko vA hoti sattAlopiko, ekissApi dattiyA yApeti, dvIhipi dattIhi yApeti, sattahipi dattIhi yApeti; ekAhikampi AhAraM AhAreti, dvIhikampi AhAraM AhAreti, sattAhikampi AhAraM AhAreti, iti evarUpaM addhamAsikampi pariyAyabhattabhojanAnuyogamanuyutto viharati / so sAkabhakkho vA hoti, sAmAkabhakkho vA hoti, nIvArabhakkho vA hoti, daDulabhakkho vA hoti, haTabhakkho vA hoti, kaNabhakkho vA hoti, AcAmabhakkho vA hoti, piJjAkabhakkho vA hoti, tiNabhakkho vA hoti. gomayabhakkho vA hoti: vanamalaphalAhAro yApeti pavattaphalabhojI / so sANAnipi dhAreti, masANAnipi dhAreti, chavadussAnipi dhAreti, paMsukUlAnipi dhAreti, tirITAnipi dhAreti, ajinampi dhAreti, ajinakkhipampi dhAreti, kusacIrampi dhAreti, vAkacIrampi dhAreti, phalakacIrampi dhAreti, kesakambalampi dhAreti, vALakambalampi dhAreti, ulUkapakkhampi dhAreti, kesamassulocakopi hoti kesamassulocanAnuyogamanuyutto, ubbhaTThakopi hoti AsanapaTikkhitto, ukkuTikopi hoti ukkuTikappadhAnamanuyutto, kaNTakApassayikopi hoti kaNTakApassaye seyyaM kappeti, phalakaseyyampi kappeti, thaNDilaseyyampi kappeti, ekapassayikopi hoti rajojalladharo, abbhokAsikopi hoti yathAsanthatiko, vekaTikopi hoti vikaTabhojanAnuyogamanuyutto, apAnakopi hoti apAnakattamanuyutto, sAyatatiyakampi udakorohanAnuyogamanuyutto vihrti| taM kiM maJjasi, nigrodha, yadi evaM sante tapojigucchA paripuNNA vA hoti aparipuNNA vA''ti ? "addhA kho, bhante, evaM sante tapojigucchA paripuNNA hoti, no aparipuNNA'ti / "evaM paripuNNAyapi kho ahaM, nigrodha, tapojigucchAya anekavihite upakkilese vadAmI''ti / 29
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 dIghanikAyo-3 (3.2.58-59) upakkileso 58. "yathA kathaM pana, bhante, bhagavA evaM paripuNNAya tapojigucchAya anekavihite upakkilese vadatI''ti ? "idha, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA attamano hoti paripuNNasaGkappo / yampi, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA attamano hoti paripuNNasaGkappo / ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA attAnukkaMseti paraM vambheti / yampi, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA attAnukkaMseti paraM vambheti / ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / ___"puna caparaM, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA majjati mucchati pamAdamApajjati / yampi, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA majjati mucchati pamAdamApajjati / ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / 59. "puna caparaM, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA lAbhasakkArasilokaM abhinibbatteti, so tena lAbhasakkArasilokena attamano hoti pripunnnnsngkppo| yampi, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA lAbhasakkArasilokaM abhinibbatteti, so tena lAbhasakkArasilokena attamano hoti paripuNNasaGkappo / ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA lAbhasakkArasilokaM abhinibbatteti, so tena lAbhasakkArasilokena attAnukkaMseti paraM vambheti / yampi, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA lAbhasakkArasilokaM abhinibbatteti, so tena lAbhasakkArasilokena attAnukkaMseti paraM vambheti / ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti| "puna caparaM, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA lAbhasakkArasilokaM abhinibbatteti, so tena lAbhasakkArasilokena majjati mucchati pamAdamApajjati / yampi, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA lAbhasakkArasilokaM abhinibbatteti, so 30
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.2.60-62) (3.2.60-62) 2. udumbarikasutaM 2. udumbarikasuttaM tena lAbhasakkArasilokena majjati mucchati pamAdamApajjati / ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / 60. "puna caparaM, nigrodha, tapassI bhojanesu vodAsaM Apajjati - 'idaM me khamati, idaM me nakkhamatI'ti / so yaJca khvassa nakkhamati, taM sApekkho pajahati / yaM panassa khamati, taM gadhito mucchito ajjhApanno anAdInavadassAvI anissaraNapaJo paribhujati...pe0... ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / / "puna caparaM, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati lAbhasakkArasilokanikantihetu - 'sakkarissanti maM rAjAno rAjamahAmattA khattiyA brAhmaNA gahapatikA titthiyA'ti...pe0... ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / 61. "puna caparaM, nigrodha, tapassI aJjataraM samaNaM vA brAhmaNaM vA apasAdetA hoti- 'kiM panAyaM sambahulAjIvo sabbaM saMbhakkheti / seyyathidaM- mUlabIjaM khandhabIjaM phaLubIjaM aggabIjaM bIjabIjameva paJcamaM, asanivicakkaM dantakUTaM, samaNappavAdenA'ti...pe0... ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI passati aJjataraM samaNaM vA brAhmaNaM vA kulesu sakkariyamAnaM garukariyamAnaM mAniyamAnaM pUjiyamAnaM / disvA tassa evaM hoti- 'imahi nAma sambahulAjIvaM kulesu sakkaronti garuM karonti mAnenti pUjenti / maM pana tapassiM lUkhAjIviM kulesu na sakkaronti na garuM karonti na mAnenti na pUjentI'ti, iti so issAmacchariyaM kulesu uppAdetA hoti...pe0... ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / 62. "puna caparaM, nigrodha, tapassI ApAthakanisAdI hoti...pe0... ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI attAnaM adassayamAno kulesu carati - 'idampi me tapasmiM idampi me tapasminti...pe0... ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 my (3.2.63-64) "puna caparaM, nigrodha, tapassI kiJcideva paTicchannaM sevati / so 'khamati te idanti puTTho samAno akkhamamAnaM Aha - 'khamatI'ti / khamamAnaM Aha - 'nakkhamatI'ti / iti so sampajAnamusA bhAsitA hoti...pe0... ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI tathAgatassa vA tathAgatasAvakassa vA dhammaM desentassa santaMyeva pariyAyaM anujJeyyaM nAnujAnAti...pe0... ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / 63. "puna caparaM, nigrodha, tapassI kodhano hoti upanAhI / yampi, nigrodha, tapassI kodhano hoti upanAhI / ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI makkhI hoti paLAsI...pe0... issukI hoti maccharI / saTho hoti mAyAvI / thaddho hoti atimAnI / pApiccho hoti pApikAnaM icchAnaM vasaM gto| micchAdiTThiko hoti antaggAhikAya diTThiyA smnnaagto| sandiTThiparAmAsI hoti AdhAnaggAhI duppaTinissaggI / yampi, nigrodha, tapassI sandiTThiparAmAsI hoti AdhAnaggAhI duppttinissggii| ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti / "taM kiM maJjasi, nigrodha, yadime tapojigucchA upakkilesA vA anupakkilesA vA"ti ? "addhA kho ime, bhante, tapojigucchA upakkilesA, no anupakkilesA / ThAnaM kho panetaM, bhante, vijjati yaM idhekacco tapassI sabbeheva imehi upakkilesehi samannAgato assa; ko pana vAdo aJjataraJjatarenA''ti / parisuddhapapaTikappattakathA 64. "idha, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA na attamano hoti na paripuNNasaGkappo / yampi, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA na attamano hoti na paripuNNasaGkappo / evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti /
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.2.65-67) 2. udumbarikasuttaM 33 "puna caparaM, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA na attAnukkaMseti paraM vambheti...pe0... evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA na majjati na mucchati na pamAdamApajjati...pe0... evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / 65. "puna caparaM, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA lAbhasakkArasilokaM abhinibbatteti, so tena lAbhasakkArasilokena na attamano hoti na paripuNNasaGkappo...pe0... evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA lAbhasakkArasilokaM abhinibbatteti, so tena lAbhasakkArasilokena na attAnukkaMseti na paraM vambheti...pe0... evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI tapaM samAdiyati, so tena tapasA lAbhasakkArasilokaM abhinibbatteti, so tena lAbhasakkArasilokena na majjati na mucchati na pamAdamApajjati...pe0... evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / 66. "puna caparaM, nigrodha, tapassI bhojanesu na vodAsaM Apajjati - 'idaM me khamati, idaM me nakkhamatI'ti / so yaJca khvassa nakkhamati, taM anapekkho pajahati / yaM panassa khamati, taM agadhito amucchito anajjhApanno AdInavadassAvI nissaraNapaJo paribhuJjati...pe0... evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI na tapaM samAdiyati lAbhasakkArasilokanikantihetu - 'sakkarissanti maM rAjAno rAjamahAmattA khattiyA brAhmaNA gahapatikA titthiyA'ti...pe0... evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / 67. "puna caparaM, nigrodha, tapassI aJataraM samaNaM vA brAhmaNaM vA nApasAdetA hoti- 'kiM panAyaM sambahulAjIvo sabbaM saMbhakkheti / seyyathidaM - mUlabIjaM khandhabIjaM 33
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 dIghanikAyo-3 (3.2.68-69) dantakUTa, phaLubIjaM aggabIjaM bIjabIjameva paJcamaM, asanivicakkaM samaNappavAdenA'ti...pe0... evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI passati aJjataraM samaNaM vA brAhmaNaM vA kulesu sakkariyamAnaM garu kariyamAnaM mAniyamAnaM pUjiyamAnaM / disvA tassa na evaM hoti - 'imahi nAma sambahulAjIvaM kulesu sakkaronti garuM karonti mAnenti pUjenti / maM pana tapassiM lUkhAjIviM kulesu na sakkaronti na garuM karonti na mAnenti na pUjentIti, iti so issAmacchariyaM kulesu nuppAdetA hoti...pe0... evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / 68. "puna caparaM, nigrodha, tapassI na ApAthakanisAdI hoti...pe0... evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI na attAnaM adassayamAno kulesu carati - 'idampi me tapasmiM, idampi me tapasmi'nti...pe0... evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI na kaJcideva paTicchannaM sevati, so- 'khamati te ida 'nti puTTho samAno akkhamamAnaM Aha - 'nakkhamatI'ti / khamamAnaM Aha - 'khamatIti / iti so sampajAnamusA na bhAsitA hoti...pe0... evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI tathAgatassa vA tathAgatasAvakassa vA dhammaM desentassa santaMyeva pariyAyaM anujJeyyaM anujAnAevaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / 69. "puna caparaM, nigrodha, tapassI akkodhano hoti anupanAhI / yampi, nigrodha, tapassI akkodhano hoti anupanAhI...pe0... evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / "puna caparaM, nigrodha, tapassI amakkhI hoti apaLAsI...pe0... anissukI hoti amaccharI / asaTho hoti amAyAvI / atthaddho hoti anatimAnI / na pApiccho hoti na pApikAnaM icchAnaM vasaM gto| na micchAdiTThiko hoti na antaggAhikAya diTThiyA samannAgato / na sandiTThiparAmAsI hoti na AdhAnaggAhI suppttinissggii| yampi, nigrodha, 34
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.2.70-70) 2. udumbarikasuttaM tapassI na sandiTThiparAmAsI hoti na AdhAnaggAhI suppttinissggii| evaM so tasmiM ThAne parisuddho hoti / "taM kiM maJjasi, nigrodha, yadi evaM sante tapojigucchA parisuddhA vA hoti aparisuddhA vA''ti ? "addhA kho, bhante, evaM sante tapojigucchA parisuddhA hoti no aparisuddhA, aggappattA ca sArappattA cA"ti / "na kho, nigrodha, ettAvatA tapojigucchA aggappattA ca hoti sArappattA ca; api ca kho papaTikappattA hotI"ti / parisuddhatacappattakathA 70. "kittAvatA pana, bhante, tapojigucchA aggappattA ca hoti sArappattA ca ? sAdhu me, bhante, bhagavA tapojigucchAya agga va pApetu, sAra va pApetU''ti / "idha, nigrodha, tapassI cAtuyAmasaMvarasaMvuto hoti / kathaJca, nigrodha, tapassI cAtuyAmasaMvarasaMvuto hoti ? idha, nigrodha, tapassI na pANaM atipAteti, na pANaM atipAtayati, na pANamatipAtayato samanuJo hoti / na adinnaM Adiyati, na adinnaM AdiyApeti, na adinnaM Adiyato samanuJo hoti / na musA bhaNati, na musA bhaNApeti, na musA bhaNato samanuJo hoti| na bhAvitamAsIsati, na bhAvitamAsIsApeti, na bhAvitamAsIsato samanuJo hoti / evaM kho, nigrodha, tapassI cAtuyAmasaMvarasaMvuto hoti / "yato kho, nigrodha, tapassI cAtuyAmasaMvarasaMvuto hoti, aduM cassa hoti tapassitAya / so abhiharati no hInAyAvattati / so vivittaM senAsanaM bhajati arakhaM rukkhamUlaM pabbataM kandaraM giriguhaM susAnaM vanapatthaM abbhokAsaM palAlapurja / so pacchAbhattaM piNDapAtappaTikkanto nisIdati pallavaM AbhujitvA uM kAyaM paNidhAya parimukhaM satiM upaTThapetvA / so abhijhaM loke pahAya vigatAbhijjhena cetasA viharati, abhijjhAya cittaM parisodheti / byApAdappadosaM pahAya abyApannacitto viharati sabbapANabhUtahitAnukampI, byApAdappadosA cittaM parisodheti / thinamiddhaM pahAya vigatathinamiddho viharati AlokasaJI sato sampajAno, thinamiddhA cittaM parisodheti / uddhaccakukkuccaM pahAya anuddhato viharati ajjhattaM vUpasantacitto, uddhaccakukkuccA cittaM parisodheti / vicikicchaM pahAya tiNNavicikiccho viharati akathaMkathI kusalesu dhammesu, vicikicchAya cittaM parisodheti / 35
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.2.71-72) 71. "so ime paJca nIvaraNe pahAya cetaso upakkilese pAya dubbalIkaraNe mettAsahagatena cetasA ekaM disaM pharitvA viharati / tathA dutiyaM / tathA tatiyaM / tathA catutthaM / iti uddhamadho tiriyaM sabbadhi sabbattatAya sabbAvantaM lokaM mettAsahagatena cetasA vipalena mahaggatena appamANena averena abyApajjena pharitvA viharati / karuNAsahagatena cetasA...pe0... muditAsahagatena cetasA...pe0... upekkhAsahagatena cetasA ekaM disaM pharitvA viharati / tathA dutiyaM / tathA tatiyaM / tathA catutthaM / iti uddhamadho tiriyaM sabbadhi sabbattatAya sabbAvantaM lokaM upekkhAsahagatena cetasA vipulena mahaggatena appamANena averena abyApajjena pharitvA viharati / __"taM kiM maJjasi, nigrodha / yadi evaM sante tapojigucchA parisuddhA vA hoti aparisuddhA vA"ti ? "addhA kho, bhante, evaM sante tapojigucchA parisuddhA hoti no aparisuddhA, aggappattA ca sArappattA cA"ti | "na kho, nigrodha, ettAvatA tapojigucchA aggappattA ca hoti sArappattA ca; api ca kho tacappattA hotI''ti / parisuddhaphegguppattakathA 72. "kittAvatA pana, bhante, tapojigucchA aggappattA ca hoti sArappattA ca? sAdhu me, bhante, bhagavA tapojigucchAya agga va pApetu, sAra va pApetU''ti / "idha, nigrodha, tapassI cAtuyAmasaMvarasaMvuto hoti / kathaJca, nigrodha, tapassI cAtuyAmasaMvarasaMvuto hoti...pe0... yato kho, nigrodha, tapassI cAtuyAmasaMvarasaMvuto hoti, adu cassa hoti tapassitAya / so abhiharati no hInAyAvattati / so vivittaM senAsanaM bhajati...pe0... so ime paJca nIvaraNe pahAya cetaso upakkilese pAya dubbalIkaraNe mettAsahagatena cetasA...pe0... karuNAsahagatena cetasA...pe0... muditAsahagatena cetasA...pe0... upekkhAsahagatena cetasA vipulena mahaggatena appamANena averena abyApajjena pharitvA viharati / so anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati seyyathidaM - ekampi jAtiM dvepi jAtiyo tissopi jAtiyo catassopi jAtiyo paJcapi jAtiyo dasapi jAtiyo vIsampi jAtiyo tiMsampi jAtiyo cattAlIsampi jAtiyo paJjAsampi jAtiyo jAtisatampi jAtisahassampi jAtisatasahassampi anekepi saMvaTTakappe anekepi vivaTTakappe anekepi saMvaTTavivaTTakappe- 'amutrAsiM evaMnAmo evaMgotto evaMvaNNo evamAhAro evaMsukhadukkhappaTisaMvedI evamAyupariyanto, so tato cuto amutra udapAdi, tatrApAsiM
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.2.73-73) 2. udumbarikasuttaM evaMnAmo evaMgotto evaMvaNNo evamAhAro evaMsukhadukkhappaTisaMvedI evamAyupariyanto, so tato cuto idhUpapanno'ti | iti sAkAraM sauddesaM anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati / "taM kiM maJjasi, nigrodha, yadi evaM sante tapojigucchA parisuddhA vA hoti aparisuddhA vAti ? "addhA kho, bhante, evaM sante tapojigucchA parisuddhA hoti, no aparisuddhA, aggappattA ca sArappattA cA''ti | "na kho, nigrodha, ettAvatA tapojigucchA aggappattA ca hoti sArappattA ca; api ca kho phegguppattA hotI''ti / parisuddhaaggappattasArappattakathA 73. "kittAvatA pana, bhante, tapojigucchA aggappattA ca hoti sArappattA ca ? sAdhu me, bhante, bhagavA tapojigucchAya agga va pApetu, sAra va pApetU''ti / "idha, nigrodha. tapassI cAtayAmasaMvarasaMvato hoti / kathaJca nigrodha. tapassI cAtayAmasaMvarasaMvato hoti...pe0... yato kho. nigrodha. tapassI cAtayAmasaMvarasaMvato hoti. adaM cassa hoti tapassitAya / so abhiharati no hInAyAvattati / so vivittaM senAsanaM bhajati...pe0... so ime paJca nIvaraNe pahAya cetaso upakkilese paJjAya dubbalIkaraNe mettAsahagatena cetasA...pe0... upekkhAsahagatena cetasA vipulena mahaggatena appamANena averena abyApajjena pharitvA viharati / so anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati / seyyathidaM - ekampi jAti dvepi jAtiyo tissopi jAtiyo catassopi jAtiyo paJcapi jAtiyo...pe0... iti sAkAraM sauddesaM anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati / so dibbena cakkhunA visuddhena atikkantamAnusakena satte passati cavamAne upapajjamAne hIne paNIte suvaNNe dubbaNNe sugate duggate, yathAkammUpage satte pajAnAti - 'ime vata bhonto sattA kAyaduccaritena samannAgatA vacIduccaritena samannAgatA manoduccaritena samannAgatA ariyAnaM upavAdakA micchAdiThThikA micchAdiTTikammasamAdAnA / te kAyassa bhedA paraM maraNA apAyaM duggatiM vinipAtaM nirayaM uppnnaa| ime vA pana bhonto sattA kAyasucaritena samannAgatA vacIsucaritena samannAgatA manosucaritena samannAgatA ariyAnaM anupavAdakA sammAdiTTikA smmaadittttikmmsmaadaanaa| te kAyassa bhedA paraM maraNA sugatiM saggaM lokaM upapannA'ti / iti dibbena cakkhunA visuddhena atikkantamAnusakena satte passati cavamAne upapajjamAne hIne paNIte suvaNNe dubbaNNe sugate duggate, yathAkammUpage satte pajAnAti /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.2.74-76) "taM kiM maJjasi, nigrodha, yadi evaM sante tapojigucchA parisuddhA vA hoti aparisuddhA vA"ti ? "addhA kho, bhante, evaM sante tapojigucchA parisuddhA hoti no aparisuddhA, aggappattA ca sArappattA cA''ti / 74. "ettAvatA kho, nigrodha, tapojigucchA aggappattA ca hoti sArappattA ca / iti kho, nigrodha, yaM maM tvaM avacAsi - 'ko nAma so, bhante, bhagavato dhammo, yena bhagavA sAvake vineti, yena bhagavatA sAvakA vinItA assAsappattA paTijAnanti ajjhAsayaM Adibrahmacariya'nti / iti kho taM, nigrodha, ThAnaM uttaritaraJca paNItataraJca, yenAhaM sAvake vinemi, yena mayA sAvakA vinItA assAsappattA paTijAnanti ajjhAsayaM Adibrahmacariyanti / evaM vutte, te paribbAjakA unnAdino uccAsaddamahAsaddA ahesuM- "ettha mayaM anassAma sAcariyakA, na mayaM ito bhiyyo uttaritaraM pjaanaamaa"ti| nigrodhassa pajjhAyanaM 75. yadA aJAsi sandhAno gahapati- "aJadatthu kho dAnime aJjatitthiyA paribbAjakA bhagavato bhAsitaM sussUsanti, sotaM odahanti, aJAcittaM upaTThApentIti / atha nigrodhaM paribbAjakaM etadavoca - "iti kho, bhante nigrodha, yaM maM tvaM avacAsi - 'yagghe, gahapati, jAneyyAsi, kena samaNo gotamo saddhiM sallapati, kena sAkacchaM samApajjati, kena paJjAveyyattiyaM samApajjati, sujhAgArahatA samaNassa gotamassa paJjA, aparisAvacaro samaNo gotamo nAlaM sallApAya, so antamantAneva sevati; seyyathApi nAma gokANA pariyantacArinI antamantAneva sevati / evameva sujhAgArahatA samaNassa gotamassa paJjA, aparisAvacaro samaNo gotamo nAlaM sallApAya; so antamantAneva sevati; ica, gahapati, samaNo gotamo imaM parisaM Agaccheyya, ekapajheneva naM saMsAdeyyAma, tucchakumbhIva naM majhe orodheyyAmA'ti / ayaM kho so, bhante, bhagavA arahaM sammAsambuddho idhAnuppatto, aparisAvacaraM pana naM karotha, gokANaM pariyantacAriniM karotha, ekapaJheneva naM saMsAdetha, tucchakumbhIva naM orodhethA''ti / 76. evaM vutte, nigrodho paribbAjako tuNhIbhUto maGkubhUto pattakkhandho adhomukho
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. udumbarikasutaM pajjhAyanto appaTibhAno nisIdi / atha kho bhagavA nigrodhaM paribbAjakaM tumhIbhUtaM maGkubhUtaM pattakkhandhaM adhomukhaM pajjhAyantaM appaTibhAnaM viditvA nigrodhaM paribbAjakaM etadavoca"saccaM kira, nigrodha, bhAsitA te esA vAcA" ti ? " saccaM, bhante, bhAsitA me esA vAcA, yathAbAlena yathAmULhena yathAakusalenA "ti / " taM kiM maJJasi, nigrodha / kinti te sutaM paribbAjAnaM vuDDhAnaM mahallakAnaM AcariyapAcariyAnaM bhAsamAnAnaM - 'ye te ahesuM atItamaddhAnaM arahanto sammAsambuddhA evaM su te bhagavanto saMgamma samAgamma unnAdino uccAsaddamahAsaddA anekavihitaM tiracchAnakathaM anuyuttA viharanti / seyyathidaM - rAjakathaM corakathaM...pe0... itibhavAbhavakathaM iti vA / seyyathApi tvaM etarahi sAcariyako / udAhu evaM su te bhagavanto araJJavanapatthAni pantAni senAsanAni paTisevanti appasaddAni appanigghosAni vijanavAtAni manussarAhasseyyakAni paTisallAnasAruppAni, seyyathApAhaM etarahI 'ti / (3.2.77-77) "sutaM metaM, bhante / paribbAjakAnaM vuDDhAnaM mahallakAnaM AcariyapAcariyAnaM bhAsamAnAnaM - 'ye te ahesuM atItamaddhAnaM arahanto sammAsambuddhA, na evaM sute bhagavanto saMgamma samAgamma unnAdino uccAsaddamahAsaddA anekavihitaM tiracchAnakathaM anuyuttA viharanti / seyyathidaM - rAjakathaM corakathaM ... pe0... itibhavAbhavakathaM iti vA, seyyathApAhaM etarahi sAcariyako / evaM su te bhagavanto araJJavanapatthAni pantAni senAsanAni paTisevanti appasaddAna appanigghosAni vijanavAtAni manussarAhasseyyakAni paTisallAnasArUppAni, seyyathApi bhagavA etarahI "ti / I " tassa te, nigrodha, viJJassa sato mahallakassa na etadahosi - 'buddho so bhagavA bodhAya dhammaM deseti, danto so bhagavA damathAya dhammaM deseti, santo so bhagavA samathAya dhammaM deseti, tiNNo so bhagavA taraNAya dhammaM deseti, parinibbuto so bhagavA parinibbAnAya dhammaM desetI' "ti ? 39 brahmacariyapariyosAnasacchikiriyA 77. evaM vutte, nigrodho paribbAjako bhagavantaM etadavoca - " accayo maM, bhante, accagamA yathAbAlaM yathAmULhaM yathAakusalaM, yvAhaM evaM bhagavantaM avacAsiM / tassa meM, bhante, bhagavA accayaM accayato paTiggaNhAtu AyatiM saMvarAyA'ti / " taggha tvaM, nigrodha, 39
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 dIghanikAyo-3 (3.2.78-78) accayo accagamA yathAbAlaM yathAmULhaM yathAakusalaM, yo maM tvaM evaM avacAsi / yato ca kho tvaM, nigrodha, accayaM accayato disvA yathAdhammaM paTikarosi, taM te mayaM paTiggaNhAma | vuddhi hesA, nigrodha, ariyassa vinaye, yo accayaM accayato disvA yathAdhammapaTikaroti AyatiM saMvaraM Apajjati / ahaM kho pana, nigrodha, evaM vadAmi - 'etu vijU puriso asaTho amAyAvI ujujAtiko, ahamanusAsAmi ahaM dhamma desemi| yathAnusiTuM tathA paTipajjamAno, yassatthAya kulaputtA sammadeva agArasmA anagAriyaM pabbajanti, tadanuttaraM brahmacariyapariyosAnaM diveva dhamme sayaM abhiJA sacchikatvA upasampajja viharissati sattavassAni / tiThThantu, nigrodha, satta vassAni / etu viJjU puriso asaTho amAyAvI ujujAtiko, ahamanusAsAmi ahaM dhamma desemi / yathAnusiTuM tathA paTipajjamAno, yassatthAya kulaputtA sammadeva agArasmA anagAriyaM pabbajanti, tadanuttaraM brahmacariyapariyosAnaM diveva dhamme sayaM abhiJA sacchikatvA upasampajja viharissati cha vassAni / paJca vassAni / cattAri vassAni / tINi vassAni / dve vassAni / ekaM vassaM / tiThThatu, nigrodha, ekaM vassaM / etu vijU puriso asaTho amAyAvI ujujAtiko ahamanusAsAmi ahaM dhammaM desemi | yathAnusiTuM tathA paTipajjamAno, yassatthAya kulaputtA sammadeva * agArasmA anagAriyaM pabbajanti, tadanuttaraM brahmacariyapariyosAnaM diDheva dhamme sayaM abhiJA sacchikatvA upasampajja viharissati satta mAsAni / tiTThantu, nigrodha, satta mAsAni / cha mAsAni | paJca mAsAni / cattAri mAsAni / tINi mAsAni / dve mAsAni / ekaM mAsaM / aDDamAsaM / tidvatu, nigrodha, aDDamAso, etu vijU puriso asaTho amAyAvI ujujAtiko, ahamanusAsAmi ahaM dhamma desemi / yathAnusiTuM tathA paTipajjamAno, yassatthAya kulaputtA sammadeva agArasmA anagAriyaM pabbajanti, tadanuttaraM brahmacariyapariyosAnaM diveva dhamme sayaM abhiJA sacchikatvA upasampajja viharissati sattAhaM / paribbAjakAnaM pajjhAyanaM 78. "siyA kho pana te, nigrodha, evamassa - 'antevAsikamyatA no samaNo gotamo evamAhA'ti / na kho panetaM, nigrodha, evaM daTTabbaM / yo eva vo Acariyo, so eva vo Acariyo hotu / siyA kho pana te, nigrodha, evamassa - 'uddesA no cAvetukAmo samaNo gotamo evamAhA'ti / na kho panetaM, nigrodha, evaM daTTabbaM / yo eva vo uddeso so eva vo uddeso hotu / siyA kho pana te, nigrodha, evamassa- 'AjIvA no 40
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. udumbaraka cAvetukAmo samaNo gotamo evamAhA'ti / na kho panetaM, nigrodha, evaM daTThabbaM / yo eva vo AjIvo, so eva vo AjIvo hotu / siyA kho pana te, nigrodha, evamassa - 'ye no dhammA akusalA akusalasaGghAtA sAcariyakAnaM, tesu patiTThApetukAmo samaNo gotamo evamAhA'ti / na kho panetaM, nigrodha, evaM daTThabbaM / akusalA ceva vo te dhammA hontu akusalasaGghAtA ca sAcariyakAnaM / siyA kho pana te, nigrodha, evamassa - 'ye no dhammA kusalA kusalasaGghAtA sAcariyakAnaM, tehi vivecetukAmo samaNo gotamo evamAhA'ti / na kho panetaM, nigrodha, evaM daTThabbaM / kusalA ceva vo te dhammA hontu kusalasaGghAtA ca sAcariyakAnaM / iti khvAhaM, nigrodha, neva antevAsikamyatA evaM vadAmi, napi uddesA cAvetukAmo evaM vadAmi, napi AjIvA cAvetukAmo evaM vadAmi, napi ye vo dhammA akusalA akusalasaGghAtA sAcariyakAnaM, tesu patiTThApetukAmo evaM vadAmi, napi ye vo dhammA kusalA kusalasaGghAtA sAcariyakAnaM, tehi vivecetukAmo evaM vadAmi / santi ca kho, nigrodha, akusalA dhammA appahInA saMkilesikA ponobbhavikA sadarA dukkhavipAkA AyatiM jAtijarAmaraNiyA, yesAhaM pahAnAya dhammaM desemi / yathApaTipannAnaM vo saMkilesikA dhammA pahIyissanti, vodAnIyA dhammA abhivaDDissanti, paJJApAripUriM vepullattaJca diTTheva dhamme sayaM abhiJJa sacchikatvA upasampajja viharissathA "ti / (3.2.79-79) 79. evaM vutte, te paribbAjakA tumhIbhUtA maGkubhUtA pattakkhandhA adhomukhA pajjhAyantA appaTibhAnA nisIdiMsu yathA taM mArena pariyuTThitacittA / atha kho bhagavato etadahosi - "sabbe pime moghapurisA phuTThA pApimatA / yatra hi nAma ekassapi na evaM bhavissati- 'handa mayaM aJJANatthampi samaNe gotame brahmacariyaM carAma, kiM karissati sattAho' "ti ? atha kho bhagavA udumbarikAya paribbAjakArAme sIhanAdaM naditvA vehAsaM abbhuggantvA gijjhakUTe pabbate paccupaTTAsi / sandhAno pana gahapati tAvadeva rAjagahaM pAvisIti / udumbarikattaM nitiM dutiyaM / 41 41
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. cakkavattisuttaM attadIpasaraNatA 80. evaM me sutaM ekaM samayaM bhagavA magadhesu viharati mAtulAyaM / tatra kho bhagavA bhikkhU Amantesi - "bhikkhavo 'ti / "bhaddante 'ti te bhikkhU bhagavato pccssosuN| bhagavA etadavoca - "attadIpA, bhikkhave, viharatha attasaraNA anaJJasaraNA, dhammadIpA dhammasaraNA anaJJasaraNA / kathaJca pana, bhikkhave, bhikkhu attadIpo viharati attasaraNo anaJJasaraNI, dhammadIpo dhammasaraNo anaJJasaraNo ? idha, bhikkhave, bhikkhu kAye kAyAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA vineyya loke abhijjhAdomanassaM / vedanAsu vedanAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA, vineyya loke abhijjhAdomanassaM / citte cittAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA, vineyya loke abhijjhAdomanassaM / dhammesu dhammAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA vineyya loke abhijjhAdomanassaM / evaM kho, bhikkhave, bhikkhu attadIpo viharati attasaraNo anaJJasaraNo, dhammadIpo dhammasaraNo anaJJasaraNo / "gocare, bhikkhave, caratha sake pettike visye| gocare, bhikkhave, carataM sake pettike visaye na cchati mAro otAraM, na lacchati mAro ArammaNaM / kusalAnaM, bhikkhave, dhammAnaM samAdAna hetu evamidaM puJa pavaDDati / daLhanemicakkavattirAjA 81. "bhUtapubbaM bhikkhave, rAjA dalahanemi nAma ahosi cakkavattI dhammiko dhammarAjA cAturanto vijitAvI janapadatthAvariyappatto sattaratanasamannAgato / tassimAni satta 42
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.3.82-83) 3. cakkavattisuttaM 43 ratanAni ahesu seyyathidaM - cakkaratanaM hatthiratanaM assaratanaM maNiratanaM itthiratanaM gahapatiratanaM pariNAyakaratanameva sattamaM / parosahassaM kho panassa puttA ahesuM sUrA vIraGgarUpA parasenappamaddanA / so imaM pathaviM sAgarapariyantaM adaNDena asatthena dhammena abhivijiya ajjhAvasi / 82. "atha kho, bhikkhave, rAjA daLahanemi bahunnaM vassAnaM bahunnaM vassasatAnaM bahunnaM vassasahassAnaM accayena aJjataraM purisaM Amantesi - 'yadA tvaM, ambho purisa, passeyyAsi dibbaM cakkaratanaM osakkitaM ThAnA cutaM, atha me AroceyyAsI'ti / 'evaM, devA'ti kho, bhikkhave, so puriso rao daLahanemissa paccassosi / addasA kho, bhikkhave, so puriso bahunnaM vassAnaM bahunnaM vassasatAnaM bahunnaM vassasahassAnaM accayena dibbaM cakkaratanaM osakkitaM ThAnA cutaM, disvAna yena rAjA daLahanemi tenupasaGkami; upasaGkamitvA rAjAnaM daLahanemi etadavoca - 'yagghe, deva, jAneyyAsi, dibbaM te cakkaratanaM osakkitaM ThAnA cuta'nti / 'atha kho, bhikkhave, rAjA daLahanemi jeTTaputtaM kumAraM AmantApetvA etadavoca - 'dibbaM kira me, tAta kumAra, cakkaratanaM osakkitaM ThAnA cutaM / sutaM kho pana metaM - yassa raJo cakkavattissa dibbaM cakkaratanaM osakkati ThAnA cavati, na dAni tena raJA ciraM jIvitabbaM hotI'ti / bhuttA kho pana me mAnusakA kAmA, samayo dAni me dibbe kAme pariyesituM / ehi tvaM, tAta kumAra, imaM samuddapariyantaM pathaviM paTipajja / ahaM pana kesamassuM ohAretvA kAsAyAni vatthAni acchAdetvA agArasmA anagAriyaM pabbajissAmI'ti / 83. "atha kho, bhikkhave, rAjA daLahanemi jeThThaputtaM kumAraM sAdhukaM rajje samanusAsitvA kesamassuM ohAretvA kAsAyAni vatthAni acchAdetvA agArasmA anagAriyaM pabbaji / sattAhapabbajite kho pana, bhikkhave, rAjisimhi dibbaM cakkaratanaM antaradhAyi / "atha kho, bhikkhave, aJataro puriso yena rAjA khattiyo muddhAbhisitto tenupasaGkami; upasaGkamitvA rAjAnaM khattiyaM muddhAbhisittaM etadavoca - 'yagghe, deva, jAneyyAsi, dibbaM cakkaratanaM antarahita'nti / atha kho, bhikkhave, rAjA khattiyo muddhAbhisitto dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi, anattamanataJca paTisaMvedesi / so yena rAjisi tenupasaGkami; upasaGkamitvA rAjisiM etadavoca - 'yagghe, deva, jAneyyAsi, dib cakkaratanaM antarahita nti / evaM vutte, bhikkhave, rAjisi rAjAnaM 43
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 dIghanikAyo-3 (3.3.84-85) khattiyaM muddhAbhisittaM etadavoca - 'mA kho tvaM, tAta, dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi, mA anattamanataJca paTisaMvedesi, na hi te, tAta, dibbaM cakkaratanaM pettikaM daayjjN| iGgha tvaM, tAta, ariye cakkavattivatte vattAhi / ThAnaM kho panetaM vijjati, yaM te ariye cakkavattivatte vattamAnassa tadahuposathe pannarase sIsaMnhAtassa uposathikassa uparipAsAdavaragatassa dibbaM cakkaratanaM pAtubhavissati sahassAraM sanemikaM sanAbhikaM sabbAkAraparipUra'nti / cakkavattiariyavattaM 84. 'katamaM pana taM, deva, ariyaM cakkavattivatta'nti ? 'tena hi tvaM, tAta, dhammaMyeva nissAya dhammaM sakkaronto dhammaM garuM karonto dhammaM mAnento dhammaM pUjento dhamma apacAyamAno dhammaddhajo dhammaketu dhammAdhipateyyo dhammikaM rakkhAvaraNaguttiM saMvidahassu antojanasmiM balakAyasmiM khattiyesu anuyantesu brAhmaNagahapatikesu negamajAnapadesu samaNabrAhmaNesu migapakkhIsu / mA ca te, tAta, vijite adhammakAro pavattittha | ye ca te, tAta, vijite adhanA assu, tesaJca dhanamanuppadeyyAsi / ye ca te, tAta, vijite samaNabrAhmaNA madappamAdA paTiviratA khantisoracce niviThThA ekamattAnaM damenti, ekamattAnaM samenti, ekamattAnaM parinibbApenti / te kAlena kAlaM upasaGkamitvA paripuccheyyAsi pariggaNheyyAsi - kiM, bhante, kusalaM, kiM akusalaM, kiM sAvajjaM, kiM anavajjaM, kiM sevitabbaM, kiM na sevitabba, kiM me karIyamAnaM dIgharattaM ahitAya dukkhAya assa, kiM vA pana me karIyamAnaM dIgharattaM hitAya sukhAya assAti ? tesaM sutvA yaM akusalaM taM abhinivajjeyyAsi, yaM kusalaM taM samAdAya vatteyyAsi / idaM kho, tAta, taM ariyaM cakkavattivatta'nti / cakkaratanapAtubhAvo 85. " 'evaM, devAti kho, bhikkhave, rAjA khattiyo muddhAbhisitto rAjisissa paTissutvA ariye cakkavattivatte vatti / tassa ariye cakkavattivatte vattamAnassa tadahuposathe pannarase sIsaMnhAtassa uposathikassa uparipAsAdavaragatassa dibbaM cakkaratanaM pAturahosi sahassAraM sanemikaM sanAbhikaM sabbAkAraparipUraM | disvAna ro khattiyassa muddhAbhisittassa etadahosi - 'sutaM kho pana metaM - yassa ro khattiyassa muddhAbhisittassa 44
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.3.86-87) 3. cakkavattittaM tadahuposathe pannarase sIsaMnhAtassa uposathikassa uparipAsAdavaragatassa dibbaM cakkaratanaM pAtubhavati sahassAraM sanemikaM sanAbhikaM sabbAkAraparipUraM, so hoti rAjA cakkavattI 'ti / assaM nu kho ahaM rAjA cakkavattI 'ti / "atha kho, bhikkhave, rAjA khattiyo muddhAbhisitto uTThAyAsanA ekaMsaM utarAsaGgaM karitvA vAmena hatthena bhiGkAraM gahetvA dakkhiNena hatthena cakkaratanaM abbhukkiri - 'pavattatu bhavaM cakkaratanaM, abhivijinAtu bhavaM cakkaratana 'nti / "atha kho taM, bhikkhave, cakkaratanaM puratthimaM disaM pavatti, anvadeva rAjA cakkavattI saddhiM caturaGginiyA senAya / yasmiM kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaM patiTThAsi, tattha rAjA cakkavattI vAsaM upagacchi saddhiM caturaGginiyA senAya / ye kho pana, bhikkhave, puratthamAya disAya paTirAjAno, te rAjAnaM cakkavattiM upasaGkamitvA evamAhaMsu - 'ehi kho, mahArAja, svAgataM te mahArAja, sakaM te, mahArAja, anusAsa, mahArAjA'ti / rAjA cakkavattI evamAha 'pANo na hantabbI, adinnaM nAdAtabbaM, kAmesumicchA na caritabbA, musA na bhAsitabbA, majjaM na pAtabbaM, yathAbhuttaJca bhuJjathA 'ti / ye kho pana, bhikkhave, puratthimAya disAya paTirAjAno, te rajJo cakkavattissa anuyantA asuM / 86. "atha kho taM, bhikkhave, cakkaratanaM puratthimaM samuddaM ajjhogAhetvA paccuttaritvA dakkhiNaM disaM pavatti...pe0... dakkhiNaM samuddaM ajjhogAhetvA parivA pacchimaM disaM pavatti, anvadeva rAjA cakkavattI saddhiM caturaGginiyA senAya / yasmiM kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaM patiTThAsi, tattha rAjA cakkavattI vAsaM upagacchi saddhiM caturaGginiyA senAya / ye kho pana, bhikkhave, pacchimAya disAya paTirAjAno, te rAjAnaM cakkavattiM upasaGkamitvA evamAhaMsu - 'ehi kho, mahArAja, svAgataM te, mahArAja, sakaM te, mahArAja, anusAsa, mahArAjA'ti / rAjA cakkavattI evamAha 'pANo na hantabbo, adinnaM nAdAtabbaM, kAmesumicchA na caritabbA, musA na bhAsitabbA, majjaM na pAtabbaM, yathAbhuktaJca bhuJjathA 'ti / ye kho pana, bhikkhave, pacchimAya disAya paTirAjAno, te raJJo cakkavattissa anuyantA ahesuM / 45 87. "atha kho taM, bhikkhave, cakkaratanaM pacchimaM samudaM ajjhogAhetvA paccuttaritvA uttaraM disaM pavatti, anvadeva rAjA cakkavattI saddhiM caturaGginiyA senAya / 45 -
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 dIghanikAyo-3 (3.3.88-89) yasmiM kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaM patihAsi, tattha rAjA cakkavattI vAsaM upagacchi saddhiM caturaGginiyA senAya / ye kho pana, bhikkhave, uttarAya disAya paTirAjAno, te rAjAnaM cakkavattiM upasaGkamitvA evamAhaMsu- 'ehi kho, mahArAja, svAgataM te, mahArAja, sakaM te, mahArAja, anusAsa, mahArAjA'ti / rAjA cakkavattI evamAha - 'pANo na hantabbo, adinnaM nAdAtab, kAmesumicchA na caritabbA, musA na bhAsitabbA, majjaM na pAtabbaM, yathAbhuttaJca bhuJjathA'ti / ye kho pana, bhikkhave, uttarAya disAya paTirAjAno, te ro cakkavattissa anuyantA ahesuN| "atha kho taM, bhikkhave, cakkaratanaM samuddapariyantaM pathaviM abhivijinitvA tameva rAjadhAniM paccAgantvA raJo cakkavattissa antepuradvAre atthakaraNapamukhe akkhAhataM maje aTThAsi raJo cakkavattissa antepuraM upasobhayamAnaM / dutiyAdicakkavattikathA 88. "dutiyopi kho, bhikkhave, rAjA cakkavattI...pe0... tatiyopi kho, bhikkhave, rAjA cakkavattI / catutthopi kho, bhikkhave, rAjA ckkvttii| paJcamopi kho, bhikkhave, rAjA ckkvttii| chaTThopi kho, bhikkhave, rAjA ckkvttii| sattamopi kho, bhikkhave, rAjA cakkavattI bahunnaM vassAnaM bahunnaM vassasatAnaM bahunnaM vassasahassAnaM accayena aJataraM purisaM Amantesi- yadA tvaM, ambho purisa, passeyyAsi dibbaM cakkaratanaM osakkitaM ThAnA cutaM, atha me AroceyyAsI''ti / 'evaM, devA'ti kho, bhikkhave, so puriso ro cakkavattissa paccassosi / addasA kho, bhikkhave, so puriso bahunnaM vassAnaM bahunnaM vassasatAnaM bahunnaM vassasahassAnaM accayena dibbaM cakkaratanaM osakkitaM ThAnA cutaM / disvAna yena rAjA cakkavattI tenupasaGkami; upasaGkamitvA rAjAnaM cakkavattiM etadavoca - 'yagghe, deva, jAneyyAsi, dib te cakkaratanaM osakkitaM ThAnA cuta'nti ? 89. "atha kho, bhikkhave, rAjA cakkavattI jeTTaputtaM kumAraM AmantApetvA etadavoca - 'dibbaM kira me, tAta kumAra, cakkaratanaM osakkitaM, ThAnA cutaM, sutaM kho pana metaM - yassa raJo cakkavattissa dibbaM cakkaratanaM osakkati, ThAnA cavati, na dAni tena raJA ciraM jIvitabbaM hotIti / bhuttA kho pana me mAnusakA kAmA, samayo dAni me dibbe kAme pariyesituM, ehi tvaM, tAta kumAra, imaM samuddapariyantaM pathaviM 46
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.3.90-91) 3. cakkavattisuttaM 47 paTipajja / ahaM pana kesamassuM ohAretvA kAsAyAni vatthAni acchAdetvA agArasmA anagAriyaM pabbajissAmI'ti / "atha kho, bhikkhave, rAjA cakkavattI jeTThaputtaM kumAraM sAdhukaM rajje samanusAsitvA kesamassuM ohAretvA kAsAyAni vatthAni acchAdetvA agArasmA anagAriyaM pabbaji / sattAhapabbajite kho pana, bhikkhave, rAjisimhi dibbaM cakkaratanaM antaradhAyi / 90. "atha kho, bhikkhave, aJjataro pUriso yena rAjA khattiyo muddhAbhisitto tenupasaGkami; upasaGkamitvA rAjAnaM khattiyaM muddhAbhisittaM etadavoca- 'yagghe, deva, jAneyyAsi, dibbaM cakkaratanaM antarahita'nti ? atha kho, bhikkhave, rAjA khattiyo maddhAbhisitto dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi / anattamanataJca paTisaMvedesi; no ca kho rAjisiM upasaGkamitvA ariyaM cakkavattivattaM pucchi| so samateneva sudaM janapadaM pasAsati / tassa samatena janapadaM pasAsato pubbenAparaM janapadA na pabbanti, yathA taM pubbakAnaM rAjUnaM ariye cakkavattivatte vattamAnAnaM / "atha kho, bhikkhave, amaccA pArisajjA gaNakamahAmattA anIkaTThA dovArikA mantassAjIvino sannipatitvA rAjAnaM khattiyaM muddhAbhisittaM etadavocuM- 'na kho te, deva, samatena (sudaM) janapadaM pasAsato pubbenAparaM janapadA pabbanti, yathA taM pubbakAnaM rAjUnaM ariye cakkavattivatte vattamAnAnaM / saMvijjanti kho te, deva, vijite amaccA pArisajjA gaNakamahAmattA anIkaTThA dovArikA mantassAjIvino mayaJceva ajhe ca ye mayaM ariyaM cakkavattivattaM dhArema / iGgha tvaM, deva, amhe ariyaM cakkavattivattaM pucch| tassa te mayaM ariyaM cakkavattivattaM puTThA byAkarissAmA'ti / AyuvaNNAdipariyAnikathA 91. "atha kho, bhikkhave, rAjA khattiyo muddhAbhisitto amacce pArisajje gaNakamahAmatte anIkaDe dovArike mantassAjIvino sannipAtetvA ariyaM cakkavattivattaM pucchi| tassa te ariyaM cakkavattivattaM puTThA byAkariMsu / tesaM sutvA dhammikahi kho rakkhAvaraNaguttiM saMvidahi, no ca kho adhanAnaM dhnmnuppdaasi| adhanAnaM dhane ananuppadiyamAne dAliddiyaM vepullamagamAsi / dAliddiye vepullaM gate aJjataro puriso paresaM 47
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 dIghanikAyo-3 (3.3.92-92) adinnaM theyyasaGghAtaM Adiyi / tamenaM aggahesuM / gahetvA raJjo khattiyassa muddhAbhisittassa dassesuM- 'ayaM, deva, puriso paresaM adinnaM theyyasaGghAtaM AdiyI'ti / evaM vutte, bhikkhave, rAjA khattiyo muddhAbhisitto taM purisaM etadavoca - 'saccaM kira tvaM, ambho purisa, paresaM adinnaM theyyasaGkhAtaM AdiyI'ti ? 'saccaM, devA'ti / 'kiM kAraNA'ti ? 'na hi, deva, jIvAmI'ti / "atha kho, bhikkhave, rAjA khattiyo muddhAbhisitto tassa purisassa dhanamanuppadAsi - 'iminA tvaM, ambho purisa, dhanena attanA ca jIvAhi, mAtApitaro ca posehi, puttadAraJca posehi, kammante ca payojehi, samaNabrAhmaNesu uddhaggikaM dakkhiNaM patiTThApehi sovaggikaM sukhavipAkaM saggasaMvattanika'nti / 'evaM, devA'ti kho, bhikkhave, so puriso raJo khattiyassa muddhAbhisittassa paccassosi / "aJataropi kho, bhikkhave, puriso paresaM adinnaM theyyasaGghAtaM Adiyi / tamenaM aggahesuM / gahetvA ro khattiyassa muddhAbhisittassa dassesuM- 'ayaM, deva, puriso paresaM adinnaM theyyasaGkhAtaM AdiyI'ti / 'evaM vutte, bhikkhave, rAjA khattiyo muddhAbhisitto taM purisaM etadavoca- 'saccaM kira tvaM, ambho purisa, paresaM adinnaM theyyasaGkhAtaM AdiyI'ti ? 'saccaM, devA'ti / 'kiM kAraNA'ti ? 'na hi, deva, jIvAmI'ti / "atha kho, bhikkhave, rAjA khattiyo muddhAbhisitto tassa purisassa dhanamanuppadAsi- 'iminA tvaM, ambho purisa, dhanena attanA ca jIvAhi, mAtApitaro ca posehi, puttadAraJca posehi, kammante ca payojehi, samaNabrAhmaNesu uddhaggikaM dakkhiNaM patiTThApehi sovaggikaM sukhavipAkaM saggasaMvattanika'nti / 'evaM, devA'ti kho, bhikkhave, so puriso ro khattiyassa muddhAbhisittassa paccassosi / 92. "assosuM kho, bhikkhave, manussA - 'ye kira, bho, paresaM adinnaM theyyasaGkhAtaM Adiyanti, tesaM rAjA dhanamanuppadetI' "ti / sutvAna tesaM etadahosi - 'yaMnUna mayampi paresaM adinnaM theyyasaGkhAtaM AdiyeyyAmA'ti / atha kho, bhikkhave, aJataro puriso paresaM adinnaM theyyasaGghAtaM Adiyi / tamenaM agghesuN| gahetvA ro khattiyassa muddhAbhisittassa dassesuM- 'ayaM, deva, puriso paresaM adinnaM theyyasaGghAtaM AdiyI'ti / 'evaM vutte, bhikkhave, rAjA khattiyo muddhAbhisitto taM purisaM etadavoca - 'saccaM kira tvaM, ambho purisa, paresaM adinnaM theyyasaGkhAtaM AdiyI'ti ? 'saccaM, devA'ti / 'kiM kAraNA'ti ? 'na hi, deva, jIvAmI'ti / "atha kho, bhikkhave, ro khattiyassa muddhAbhisittassa etadahosi - 'sace kho ahaM yo yo paresaM adinnaM theyyasaGkhAtaM Adiyissati, tassa tassa dhanamanuppadassAmi, 48
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.3.93-94) 3. cakkavattisuttaM evamidaM adinnAdAnaM pavaDvissati / yaMnUnAhaM imaM purisaM sunisedhaM nisedheyyaM, mUlaghaccaM kareyyaM, sIsamassa chindeyya'nti / atha kho, bhikkhave, rAjA khattiyo muddhAbhisitto purise ANApesi - 'tena hi, bhaNe, imaM purisaM daLhAya rajjuyA pacchAbAhaM gALahabandhanaM bandhitvA khuramuNDaM karitvA kharassarena paNavena rathikAya rathikaM siGghATakena siGghATakaM parinetvA dakkhiNena dvArena nikkhamitvA dakkhiNato nagarassa sunisedhaM nisedhetha, mUlaghaccaM karotha, sIsamassa chindathA'ti / 'evaM, devA'ti kho, bhikkhave, te purisA ro khattiyassa muddhAbhisittassa paTissutvA taM purisaM daLahAya rajjuyA pacchAbAhaM gALahabandhanaM bandhitvA khuramuNDaM karitvA kharassarena paNavena rathikAya rathikaM siGghATakena siGghATakaM parinetvA dakkhiNena dvArena nikkhamitvA dakkhiNato nagarassa sunisedhaM nisedhesuM, mUlaghaccaM akaMsu, sIsamassa chindiMsu / 93. "assosuM kho, bhikkhave, manussA - 'ye kira, bho, paresaM adinnaM theyyasavAtaM Adiyanti, te rAjA sunisedhaM nisedheti, mUlaghaccaM karoti, sIsAni tesaM chindatI'ti / sutvAna tesaM etadahosi - 'yaMnUna mayampi tihAni satthAni kArApessAma, tiNhAni satthAni kArApetvA yesaM adinnaM theyyasaGghAtaM AdiyissAma, te sunisedhaM nisedhessAma, mUlaghaccaM karissAma, sIsAni tesaM chindissAmA'ti / te tihAni satthAni kArApesaM, tiNhAni satthAni kArApetvA gAmaghAtampi upakkamiMsu kAtuM, nigamaghAtampi upakkamiMsu kAtuM, nagaraghAtampi upakkamiMsu kAtuM, panthaduhanampi upakkamiMsu kaatuN| yesaM te adinnaM theyyasaGghAtaM Adiyanti, te sunisedhaM nisedhenti, mUlaghaccaM karonti, sIsAni tesaM chindanti / __94. "iti kho, bhikkhave, adhanAnaM dhane ananuppadiyamAne dAliddiyaM vepullamagamAsi, dAliddiye vepullaM gate adinnAdAnaM vepullamagamAsi, adinnAdAne vepullaM gate satthaM vepullamagamAsi, satthe vepullaM gate pANAtipAto vepullamagamAsi, pANAtipAte vepullaM gate tesaM sattAnaM Ayupi parihAyi, vaNNopi parihAyi / tesaM AyunApi parihAyamAnAnaM vaNNenapi parihAyamAnAnaM asItivassasahassAyukAnaM manussAnaM cattArIsavassasahassAyukA puttA ahesuM / "cattArIsavassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu aJataro puriso paresaM adinnaM theyyasaGkhAtaM Adiyi / tamenaM aggahesuM / gahetvA raJo khattiyassa muddhAbhisittassa dassesuM'ayaM, deva, puriso paresaM adinnaM theyyasaGghAtaM AdiyI'ti / evaM vutte, bhikkhave, rAjA
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.3.95-97) khattiyo muddhAbhisitto taM purisaM etadavoca - 'saccaM kira tvaM, ambho purisa, paresaM adinnaM theyyasaGghAtaM AdiyI'ti ? 'na hi, devA'ti sampajAnamusA abhaasi| 95. "iti kho, bhikkhave, adhanAnaM dhane ananuppadiyamAne dAliddiyaM vepullamagamAsi | dAliddiye vepullaM gate adinnAdAnaM vepullamagamAsi, adinnAdAne vepullaM gate satthaM vepullamagamAsi / satthe vepullaM gate pANAtipAto vepullamagamAsi, pANAtipAte vepullaM gate musAvAdo vepullamagamAsi, musAvAde vepullaM gate tesaM sattAnaM Ayupi parihAyi, vaNNopi parihAyi / tesaM AyunApi parihAyamAnAnaM vaNNenapi parihAyamAnAnaM cattArIsavassasahassAyukAnaM manussAnaM vIsativassasahassAyukA puttA ahesuM / ___ "vIsativassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu aJjataro puriso paresaM adinnaM theyyasaGghAtaM Adiyi / tamenaM aJjataro puriso ro khattiyassa muddhAbhisittassa Arocesi - 'itthannAmo, deva, puriso paresaM adinnaM theyyasaGghAtaM AdiyI ti pesuJamakAsi / 96. "iti kho, bhikkhave, adhanAnaM dhane ananuppadiyamAne dAliddiyaM vepullamagamAsi / dAliddiye vepullaM gate adinnAdAnaM vepullamagamAsi, adinnAdAne vepullaM gate satthaM vepullamagamAsi, satthe vepullaM gate pANAtipAto vepullamagamAsi, pANAtipAte vepullaM gate musAvAdo vepullamagamAsi, musAvAde vepullaM gate pisuNA vAcA vepullamagamAsi, pisuNAya vAcAya vepullaM gatAya tesaM sattAnaM Ayupi parihAyi, vaNNopi parihAyi / tesaM AyunApi parihAyamAnAnaM vaNNenapi parihAyamAnAnaM vIsativassasahassAyukAnaM manussAnaM dasavassasahassAyukA puttA ahesuM / "dasavassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu ekidaM sattA vaNNavanto honti, ekidaM sattA dubbnnnnaa| tattha ye te sattA dubbaNNA, te vaNNavante satte abhijjhAyantA paresaM dAresu cArittaM ApajjiMsu / 97. "iti kho, bhikkhave, adhanAnaM dhane ananuppadiyamAne dAliddiyaM vepullmgmaasi| dAliddiye vepullaM gate...pe0... kAmesumicchAcAro vepullamagamAsi, kAmesumicchAcAre vepullaM gate tesaM sattAnaM Ayupi parihAyi, vaNNopi parihAyi / tesaM SO
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.3.98-102) 3. cakkavattisuttaM AyunApi parihAyamAnAnaM vaNNenapi parihAyamAnAnaM dasavassasahassAyukAnaM manussAnaM paJcavassasahassAyukA puttA ahesuM / 98. "paJcavassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu dve dhammA vepullamagamaMsupharusAvAcA samphappalApo ca / dvIsu dhammesu vepullaM gatesu tesaM sattAnaM Ayupi parihAyi, vaNNopi parihAyi / tesaM AyunApi parihAyamAnAnaM vaNNenapi parihAyamAnAnaM paJcavassasahassAyukAnaM manussAnaM appekacce aDhateyyavassasahassAyukA, appekacce dvevassasahassAyukA puttA ahesuM / __99. "aDDateyyavassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu abhijjhAbyApAdA vepullamagamaMsu / abhijjhAbyApAdesu vepullaM gatesu tesaM sattAnaM Ayupi parihAyi, vaNNopi parihAyi / tesaM AyunApi parihAyamAnAnaM vaNNenapi parihAyamAnAnaM aDateyyavassasahassAyukAnaM manussAnaM vassasahassAyukA puttA ahesuM / 100. "vassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu micchAdiTThi vepullamagamAsi / micchAdiTThiyA vepullaM gatAya tesaM sattAnaM Ayupi parihAyi, vaNNopi parihAyi / tesaM AyunApi parihAyamAnAnaM vaNNenapi parihAyamAnAnaM vassasahassAyukAnaM manussAnaM paJcavassasatAyukA puttA ahesuM / 101. "paJcavassasatAyukesu, bhikkhave, manussesu tayo dhammA vepullamagamaMsu / adhammarAgo visamalobho micchaadhmmo| tIsu dhammesu vepullaM gatesu tesaM sattAnaM Ayupi parihAyi, vaNNopi parihAyi / tesaM AyunApi parihAyamAnAnaM vaNNenapi parihAyamAnAnaM paJcavassasatAyukAnaM manussAnaM appekacce aDDateyyavassasatAyukA, appekacce dvevassasatAyukA puttA ahesuN| "aDateyyavassasatAyukesu, bhikkhave, manussesu ime dhammA vepullamagamaMsu / amatteyyatA apetteyyatA asAmaJatA abrahmaJatA na kule jeTThApacAyitA / 102. "iti kho, bhikkhave, adhanAnaM dhane ananuppadiyamAne dAliddiyaM vepullamagamAsi / dAliddiye vepullaM gate adinnAdAnaM vepullamagamAsi / adinnAdAne vepullaM ST
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.3.103-103) gate satthaM vepullamagamAsi / satthe vepullaM gate pANAtipAto vepullamagamAsi / pANA vepullaM gate musAvAdI vepullamagamAsi / musAvAde vepullaM gate pisuNA vAcA vepullmgmaasi| pisuNAya vAcAya vepullaM gatAya kAmesumicchAcAro vepullamagamAsi / kAmesumicchAcAre vepullaM gate dve dhammA vepullamagamaMsu, pharusA vAcA samphappalApo ca / dvIsu dhammesu vepullaM gatesu abhijjhAbyApAdA vepullamagamaMsu / abhijjhAbyApAdesu vepullaM gatesu micchAdiTThi vepullamagamAsi / micchAdiTThiyA vepullaM gatAya tayo dhammA vepullamagamaMsu, adhammarAgo visamalobho micchAdhammo / tIsu dhammesu vepullaM gatesu ime dhammA vepullamagamaMsu, amatteyyatA apetteyyatA asAmaJJatA abrahmaJJatA na kule jeTThApacAyitA / imesu dhammesu vepullaM gatesu tesaM sattAnaM Ayupi parihAyi, vaNNopi parihAyi / tesaM AyunApi parihAyamAnAnaM vaNNenapi parihAyamAnAnaM aDDhateyyavassasatAyukAnaM manussAnaM vassasatAyukA puttA ahesuM / 52 dasavassAyukasamayo 103. "bhavissati, bhikkhave, so samayo, yaM imesaM manussAnaM dasavassAyukA puttA bhvissnti| dasavassAyukesu, bhikkhave, manussesu paJcavassikA kumArikA alaMpateyyA bhvissnti| dasavassAyakesu, bhikkhave, manussesu imAni rasAni antaradhAyissanti, seyyathidaM, sappi navanItaM telaM madhu phANitaM loNaM / dasavassAyukesu, bhikkhave, manussesu kudrUsako aggaM bhojanAnaM bhavissati / seyyathApi, bhikkhave, etarahi sAlimaMsodano aggaM bhojanAnaM; evameva kho, bhikkhave, dasavassAyukesu manussesu kudrUsako aggaM bhojanAnaM bhavissati / "dasavassAyukesu, bhikkhave, manussesu dasa kusalakammapathA sabbena sabbaM antaradhAyissanti, dasa akusalakammapathA atibyAdippissanti / dasavassAyukesu, bhikkhave, manussesu kusalantipi na bhavissati, kuto pana kusalassa kArako / dasavassAyukesu, bhikkhave, manussesu ye te bhavissanti amatteyyA apetteyyA asAmaJJA abrahmajJAna kule jeApacAyino, te pujjA ca bhavissanti pAsaMsA ca / seyyathApi, bhikkhave, etarahi matteyyA petteyyA sAmaJJA brahmaJJA kule jeTThApacAyino pujjA ca pAsaMsA ca; evameva kho, bhikkhave, dasavassAyukesu manussesu ye te bhavissanti amatteyyA apetteyyA asAmaJJa abrahmaJa na kule jeTThApacAyino, te pujjA ca bhavissanti pAsaMsA ca / 52
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. cakkavattisutaM "dasavassAyukesu, bhikkhave, manussesu na bhavissati mAtAti vA mAtucchAta vA mAtulAnIti vA AcariyabhariyAti vA garUnaM dArAti vA / sambhedaM loko gamissati yathA ajeLakA kukkuTasUkarA soNasiGgAlA / (3.3.104-104) "dasavassAyakesu, bhikkhave, manussesu tesaM sattAnaM aJJamaJJamhi tibbo AghAto paccupaTThito bhavissati tibbo byApAdo tibbo manopadoso tibbaM vadhakacittaM / mAtupi puttamhi puttassapi mAtari; pitupi puttamhi puttassapi pitari ; bhAtupi bhaginiyA bhaginiyApi bhAtari tibbo AghAto paccupaTThito bhavissati tibbo byApAdo tibbo manopadoso tibba vadhakacittaM / seyyathApi, bhikkhave, mAgavikassa migaM disvA tibbo AghAto paccupaTThito hoti tibbo byApAdo tibbo manopadoso tibbaM vadhakacittaM; evameva kho, bhikkhave, dasavassAyukesu manussesu tesaM sattAnaM aJJamaJJamhi tibbo AghAto bhavissati tibbo byApAdo tibbo manopadoso tibbaM vadhakacittaM / mAtupi puttamhi puttassapi mAtari; pitupi puttamhi puttassapi pitari ; bhAtupi bhaginiyA bhaginiyApi AghAto paccupaTThito bhavissati tibbo byApAdo tibbo manopadoso tibbaM vadhakacittaM / cu b 104. " dasavassAyukesu, bhikkhave, manussesu sattAhaM satthantarakappo bhavissati / te aJJamaJamhi migasa paTilabhissanti / tesaM tiNhAni satthAni hatthesu pAtubhavissanti / te tina satthena "esa migo esa migo " ti aJJamaJJa jIvitA voropessanti / 53 "atha kho tesaM, bhikkhave, sattAnaM ekaccAnaM evaM bhavissati - ' mA ca mayaM kaJci, mA ca amhe koci, yaMnUna mayaM tiNagahanaM vA vanagahanaM vA rukkhagahanaM vA nadIviduggaM vA pabbatavisamaM vA pavisitvA vanamUlaphalAhArA yApeyyAmA'ti / te tiNagahanaM vA vanagahanaM vA rukkhagahanaM vA nadIviduggaM vA pabbatavisamaM vA pavisitvA sattAhaM vanamUlaphalAhArA yApessanti / te tassa sattAhassa accayena tiNagahanA vanagahanA rukkhagahanA nadIviduggA pabbatavisamA nikkhamitvA aJJamaJa AliGgitvA sabhAgAyissanti samassAsissanti - 'diTThA, bho, sattA jIvasi, diTThA, bho, sattA jIvasI 'ti / 53
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 dIghanikAyo-3 AyuvaNAdivanakathA 105. "atha kho tesaM, bhikkhave, sattAnaM evaM bhavissati - 'mayaM kho akusalAnaM dhammAnaM samAdAnahetu evarUpaM AyataM jatikkhayaM pattA / yaMnUna mayaM kusalaM kareyyAma / kiM kusalaM kareyyAma ? yaMnUna mayaM pANAtipAtA virameyyAma, idaM kusalaM dhammaM samAdAya vatteyyAmA 'ti / te pANAtipAtA viramissanti idaM kusalaM dhammaM samAdAya vattissanti / te kusalAnaM dhammAnaM samAdAnahetu AyunApi vaDDissanti, vaNNenapi vaDDissanti / tesaM AyunApi vaDDamAnAnaM vaNNenapi vaDDamAnAnaM dasavassAyukAnaM manussAnaM vIsativassAyukA puttA bhavissanti / "atha kho tesaM, bhikkhave, sattAnaM evaM bhavissati - 'mayaM kho kusalAnaM dhammAnaM samAdAnahetu AyunApi vaDDAma / vaNNenapi vaDDAma / yaMnUna mayaM bhiyyosomattAya kusalaM kareyyAma / kiM kusalaM kareyyAma ? yaMnUna mayaM adinnAdAnA virameyyAma / kAmesumicchAcArA virameyyAma / musAvAdA virameyyAma / pisuNAya vAcAya virameyyAma / pharusAya vAcAya virameyyAma | samphappalApA virameyyAma / abhijjhaM pajaheyyAma / byApAdaM pajaheyyAma | micchAdiTThi pajaheyyAma / tayo dhamme pajaheyyAma - adhammarAgaM visamalobhaM micchAdhammaM / yaMnUna mayaM matteyyA assAma petteyyA sAmaJJa brahmaJJa kule jeTThApacAyino, idaM kusalaM dhammaM samAdAya vatteyyAmA'ti / te matteyyA bhavissanti petteyyA sAmaJJA brahmaJJA kule jeApacAyino, idaM kusalaM dhammaM samAdAya vattissanti / " te kusalAnaM dhammAnaM samAdAnahetu AyunApi vaDDissanti, vaNNenapi vaDDissanti / tesaM AyunApi vaDDamAnAnaM vaNNenapi vaDDamAnAnaM vIsativassAyukAnaM manussAnaM cattArIsavassAyukA puttA bhavissanti / cattArIsavassAyukAnaM manussAnaM asItivassAyukA puttA bhavissanti / asItivassAyukAnaM manussAnaM saTThivassasatAyukA puttA saTThivassasatAyukAnaM manussAnaM vIsatitivassasatAyukA puttA vIsatitivassasatAyukAnaM manussAnaM cattArIsachabbassasatAyukA puttA cattArIsachabbassasatAyukAnaM manussAnaM dvevarasasahassAkA dvevassasahassAyukAnaM manussAnaM cattArivassasahassAyukA cattArivassasahassAyukAnaM manussAnaM aTThavassasahassAyukAnaM manussAnaM bhavissanti / bhavissanti / bhavissanti / puttA bhavissanti / bhavissanti / bhavissanti / bhavissanti / aTThavassasahassAyukA vIsativassasahassAyukA (3.3.105-105) 54 puttA puttA puttA
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.3.106-107) 3. cakkavattisuttaM 55 vIsativassasahassAyukAnaM manussAnaM cattArIsavassasahassAyukA puttA bhavissanti / cattArIsavassasahassAyukAnaM manussAnaM asItivassasahassAyukA puttA bhavissanti / asItivassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu paJcavassasatikA kumArikA alaMpateyyA bhavissanti / saGgharAjauppatti 106. "asItivassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu tayo AbAdhA bhavissanti, icchA, anasanaM, jarA / asItivassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu ayaM jambudIpo iddho ceva bhavissati phIto ca, kukkuTasampAtikA gAmanigamarAjadhAniyo / asItivassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu ayaM jambudIpo avIci maJce phuTo bhavissati manussehi, seyyathApi naLavanaM vA saravanaM vA / asItivassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu ayaM bArANasI ketumatI nAma rAjadhAnI bhavissati iddhA ceva phItA ca bahujanA ca AkiNNamanussA ca subhikkhA ca / asItivassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu imasmiM jambudIpe caturAsItinagarasahassAni bhavissanti ketumatIrAjadhAnIpamukhAni / asItivassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu ketumatiyA rAjadhAniyA saGkho nAma rAjA uppajjissati cakkavattI dhammiko dhammarAjA cAturanto vijitAvI janapadatthAvariyappatto sttrtnsmnnaagto| tassimAni satta ratanAni bhavissanti, seyyathidaM, cakkaratanaM hatthiratanaM assaratanaM maNiratanaM itthiratanaM gahapatiratanaM pariNAyakaratanameva sattamaM / parosahassaM kho panassa puttA bhavissanti sUrA vIraGgarUpA prsenppmddnaa| so imaM pathaviM sAgarapariyantaM adaNDena asatthena dhammena abhivijiya ajjhAvasissati / metteyyabuddhappAdo 107. "asItivassasahassAyukesu, bhikkhave, manussesu metteyyo nAma bhagavA loke uppajjissati arahaM sammAsambuddho vijjAcaraNasampanno sugato lokavidU anuttaro purisadammasArathi satthA devamanussAnaM buddho bhagavA / seyyathApAhametarahi loke uppanno arahaM sammAsambuddho vijjAcaraNasampanno sugato lokavidU anuttaro purisadammasArathi satthA devamanussAnaM buddho bhgvaa| so imaM lokaM sadevakaM samArakaM sabrahmakaM sassamaNabrAhmaNiM pajaM sadevamanussaM sayaM abhiJA sacchikatvA pavedessati, seyyathApAhametarahi imaM lokaM 55
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.3.108-110) sadevakaM samArakaM sabrahmakaM sassamaNabrAhmaNiM pajaM sadevamanussaM sayaM abhiJA sacchikatvA pavedemi / so dhammaM desessati AdikalyANaM majjhekalyANaM pariyosAnakalyANaM sAtthaM sabyaJjanaM kevalaparipuNNaM parisuddhaM brahmacariyaM pakAsessati; seyyathApAhametarahi dhammaM desemi AdikalyANaM majjhekalyANaM pariyosAnakalyANaM sAtthaM sabyaJjanaM kevalaparipuNNaM parisuddhaM brahmacariyaM pakAsemi / so anekasahassaM bhikkhusaMghaM pariharissati, seyyathApAhametarahi anekasataM bhikkhusaMgha pariharAmi / 108. "atha kho, bhikkhave, saGkho nAma rAjA yo so yUpo raJA mahApanAdena kaaraapito| taM yUpaM ussApetvA ajjhAvasitvA taM datvA vissajjitvA samaNabrAhmaNakapaNaddhikavaNibbakayAcakAnaM dAnaM datvA metteyyassa bhagavato arahato sammAsambuddhassa santike kesamassuM ohAretvA kAsAyAni vatthAni acchAdetvA agArasmA anagAriyaM pabbajissati / so evaM pabbajito samAno eko vUpakaTTho appamatto AtApI pahitatto viharanto nacirasseva yassatthAya kulaputtA sammadeva agArasmA anagAriyaM pabbajanti, tadanuttaraM brahmacariyapariyosAnaM diveva dhamme sayaM abhiJA sacchikatvA upasampajja viharissati / 109. "attadIpA, bhikkhave, viharatha attasaraNA anaJjasaraNA, dhammadIpAdhammasaraNA anaJasaraNA / kathaJca, bhikkhave, bhikkhu attadIpo viharati attasaraNo anaJjasaraNo dhammadIpo dhammasaraNo anaJjasaraNo? idha, bhikkhave, bhikkhu kAye kAyAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA vineyya loke abhijjhaadomnssN| vedanAsu vedanAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA, vineyya loke abhijjhaadomnssN| citte cittAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA, vineyya loke abhijjhaadomnssN| dhammesu dhammAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA vineyya loke abhijjhaadomnssN| evaM kho, bhikkhave, bhikkhu attadIpo viharati attasaraNo anaJjasaraNo dhammadIpo dhammasaraNo annyjsrnno| bhikkhunoAyuvaNNAdivaDDanakathA 110. "gocare, bhikkhave, caratha sake pettike visye| gocare, bhikkhave, carantA sake pettike visaye AyunApi vaDDissatha, vaNNenapi vaDDissatha, sukhenapi vaDDissatha, bhogenapi vaDDissatha, balenapi vaDvissatha / 56
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.3.110-110) 3. cakkavattisuttaM 57 "kiJca, bhikkhave, bhikkhuno AyusmiM? idha, bhikkhave, bhikkhu chandasamAdhipadhAnasaGkhArasamannAgataMiddhipAdaM bhAveti, vIriyasamAdhipadhAnasaGkhArasamannAgataMiddhipAdaM bhAveti, cittasamAdhipadhAnasaGkhArasamannAgataM iddhipAdaM bhAveti, vImaMsAsamAdhi padhAnasaGkhArasamannAgataM iddhipAdaM bhAveti / so imesaM catunnaM iddhipAdAnaM bhAvitattA bahulIkatattA AkaGkhamAno kappaM vA tiTTeyya kappAvasesaM vaa| idaM kho, bhikkhave, bhikkhuno AyusmiM / "kiJca, bhikkhave, bhikkhuno vaNNasmiM ? idha, bhikkhave, bhikkhu sIlavA hoti, pAtimokkhasaMvarasaMvuto viharati AcAragocarasampanno, aNumattesu vajjesu bhayadassAvI, samAdAya sikkhati sikkhApadesu / idaM kho, bhikkhave, bhikkhuno vaNNasmi / "kiJca, bhikkhave, bhikkhuno sukhasmiM ? idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kAmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaM savicAraM vivekajaM pItisukhaM paThamaM jhAnaM upasampajja viharati / vitakkavicArAnaM vUpasamA ajjhattaM sampasAdanaM cetaso ekodibhAvaM avitakkaM avicAraM samAdhijaM pItisukhaM dutiyaM jhAnaM upasampajja viharati / pItiyA ca virAgA upekkhako ca viharati sato ca sampajAno sukhaJca kAyena paTisaMvedeti yaM taM ariyA Acikkhanti 'upekkhako satimA sukhavihArI'ti tatiyaM jhAnaM upasampajja viharati / sukhassa ca pahAnA dukkhassa ca pahAnA pubbeva somanassadomanassAnaM atthaGgamA adukkhamasukhaM upekkhAsatipArisuddhiM catutthaM jhAnaM upasampajja viharati / idaM kho, bhikkhave, bhikkhuno, sukhsmiN| "kiJca, bhikkhave, bhikkhuno bhogasmiM ? idha, bhikkhave, bhikkhu mettAsahagatena cetasA ekaM disaM pharitvA viharati tathA dutiyaM / tathA tatiyaM / tathA catutthaM / iti uddhamadho tiriyaM sabbadhi sabbattatAya sabbAvantaM lokaM mettAsahagatena cetasA vipulena mahaggatena appamANena averena abyApajjena pharitvA viharati / karuNAsahagatena cetasA...pe0... muditAsahagatena cetasA...pe0... upekkhAsahagatena cetasA ekaM disaM pharitvA viharati / tathA dutiyaM / tathA tatiyaM / tathA catutthaM / iti uddhamadho tiriyaM sabbadhi sabbattatAya sabbAvantaM lokaM upekkhAsahagatena cetasA vipulena mahaggatena appamANena averena abyApajjena pharitvA viharati / idaM kho, bhikkhave, bhikkhuno bhogasmiM / 57
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.3.110-110) "kiJca, bhikkhave, bhikkhuno balasmiM? idha, bhikkhave, bhikkhu AsavAnaM khayA anAsavaM cetovimuttiM paJjAvimuttiM dideva dhamme sayaM abhijA sacchikatvA upasampajja vihrti| idaM kho, bhikkhave, bhikkhuno blsmi| "nAhaM, bhikkhave, anaM ekabalampi samanupassAmi yaM evaM duppasahaM, yathayidaM, bhikkhave, mArabalaM / kusalAnaM, bhikkhave, dhammAnaM samAdAnahetu evamidaM puJja pavaDatI''ti / idamavoca bhagavA / attamanA te bhikkhU bhagavato bhAsitaM abhinandunti / cakkavattisuttaM nihitaM tatiyaM / 58
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. aggajhasuttaM vAse?bhAradvAjA 111. evaM me sutaM - ekaM samayaM bhagavA sAvatthiyaM viharati pubbArAme migAramAtupAsAde / tena kho pana samayena vAseTThabhAradvAjA bhikkhUsu parivasanti bhikkhubhAvaM AkaGkhamAnA | atha kho bhagavA sAyanhasamayaM paTisallAnA buTTito pAsAdA orohitvA pAsAdapacchAyAyaM abbhokAse caGkamati / 112. addasA kho vAseTTho bhagavantaM sAyanhasamayaM paTisallAnA vuTTitaM pAsAdA orohitvA pAsAdapacchAyAyaM abbhokAse caGkamantaM / disvAna bhAradvAjaM Amantesi - "ayaM, Avuso bhAradvAja, bhagavA sAyanhasamayaM paTisallAnA vudvito pAsAdA orohitvA pAsAdapacchAyAyaM abbhokAse caGkamati / AyAmAvuso bhAradvAja, yena bhagavA tenupasaGkamissAma; appeva nAma labheyyAma bhagavato santikA dhammiM kathaM savanAyA"ti / "evamAvuso''ti kho bhAradvAjo vAseTThassa paccassosi | 113. atha kho vAseThThabhAradvAjA yena bhagavA tenupasaGkamiMsu; upasaGkamitvA bhagavantaM abhivAdetvA bhagavantaM caGkamantaM anucaGkamiMsu / atha kho bhagavA vAseTheM Amantesi- "tumhe khvastha, vAseThTha, brAhmaNajaccA brAhmaNakulInA brAhmaNakulA agArasmA anagAriyaM pabbajitA, kacci vo, vAseThTha, brAhmaNA na akkosanti na paribhAsantI"ti? "taggha no, bhante, brAhmaNA akkosanti paribhAsanti attarUpAya paribhAsAya paripuNNAya, no aparipuNNAyA'ti / "yathA kathaM pana vo, vAseTTa, brAhmaNA akkosanti paribhAsanti attarUpAya paribhAsAya paripuNNAya, no aparipuNNAyA"ti? "brAhmaNA, bhante, evamAhaMsu - "brAhmaNova seTTho vaNNo, hInA aJce vaNNA / brAhmaNova sukko vaNNo, 59
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.4.114-115) kaNhA ache vaNNA / brAhmaNAva sujjhanti, no abrAhmaNA / brAhmaNAva brahmano puttA orasA mukhato jAtA brahmajA brahmanimmitA brhmdaayaadaa| te tumhe seTuM vaNaM hitvA hInamattha vaNNaM ajjhupagatA, yadidaM muNDake samaNake ibbhe kaNhe bandhupAdApacce / tayidaM na sAdhu, tayidaM nappatirUpaM, yaM tumhe seTu vaNNaM hitvA hInamattha vaNNaM ajjhupagatA yadidaM muNDake samaNake ibbhe kaNhe bandhupAdApacce"ti / evaM kho no, bhante, brAhmaNA akkosanti paribhAsanti attarUpAya paribhAsAya paripuNNAya, no aparipuNNAyA''ti / 114. "taggha vo, vAseTTha, brAhmaNA porANaM assarantA evamAhaMsu - 'brAhmaNova seTTho vaNNo, hInA ache vaNNA; brAhmaNova sukko vaNNo, kaNhA ache vaNNA; brAhmaNAva sujjhanti, no abrAhmaNA; brAhmaNAva brahmano puttA orasA mukhato jAtA brahmajA brahmanimmitA brahmadAyAdA'ti / dissanti kho pana, vAseThTha, brAhmaNAnaM brAhmaNiyo utuniyopi gabbhiniyopi vijAyamAnApi pAyamAnApi / te ca brAhmaNA yonijAva samAnA evamAhaMsu'brAhmaNova seTTho vaNNo, hInA ache vaNNA; brAhmaNova sukko vaNNo, kaNhA aJje vaNNA; brAhmaNAva sujjhanti, no abrAhmaNA; brAhmaNAva brahmano puttA orasA mukhato jAtA brahmajA brahmanimmitA brahmadAyAdA'ti / te brahmAnaJceva abbhAcikkhanti, musA ca bhAsanti, bahuJca apuJja pasavanti / catuvaNNasuddhi 115. "cattArome, vAseTTha, vaNNA - khattiyA, brAhmaNA, vessA, suddA | khattiyopi kho, vAseTTha, idhekacco pANAtipAtI hoti adinnAdAyI kAmesumicchAcArI musAvAdI pisuNavAco pharusavAco samphappalApI abhijjhAlu byApannacitto micchAdiTThI / iti kho, vAse?, yeme dhammA akusalA akusalasaGkhAtA sAvajjA sAvajjasaGkhAtA asevitabbA asevitabbasaGkhAtA naalamariyA naalamariyasaGghAtA kaNhA kaNhavipAkA vi garahitA, khattiyepi te idhekacce sandissanti / brAhmaNopi kho, vAseTTha...pe0... vessopi kho, vAseThTha...pe0... suddopi kho, vAseTTa, idhekacco pANAtipAtI hoti adinnAdAyI kAmesumicchAcArI musAvAdI pisuNavAco pharusavAco samphappalApI abhijjhAlu byApannacitto micchAdiThThI / iti kho, vAseThTha, yeme dhammA akusalA akusalasaGkhAtA...pe0... kaNhA kaNhavipAkA vi garahitA; suddepi te idhekacce sandissanti /
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. aggaJattaM " khattiyopi kho, vAseTTha, idhekacco pANAtipAtA paTivirato hoti, adinnAdAnA paTivirato, kAmesumicchAcArA paTivirato, musAvAdA paTivirato, pisuNAya vAcAya paTivirato, pharusAya vAcAya paTivirato, samphappalApA paTivirato, anabhijjhAlu abyApannacitto, sammAdiTThI / iti kho, vAseTTha, yeme dhammA kusalA kusalasaGghAtA anavajjA anavajjasaGghAtA sevitabbA sevitabbasaGghAtA alamariyA alamariyasaGghAtA sukkA sukkavipAkA viJJappasatthA, khattiyepi te idhekacce sandissanti / brAhmaNopi kho, vAseTTha...pe0... vessopi kho, vAseTTha... pe0... suddopi kho, vAseTTha, idhekacco pANAtipAtA paTivirato hoti...pe0... anabhijjhAlu, abyApannacitto, sammAdiTThI / iti kho, vAseTTha ye dhammA kusalA kusalasaGghAtA anavajjA anavajjasaGghAtA sevitabbA sevitabbasaGghAtA alamariyA alamariyasaGghAtA sukkA sukkavipAkA viJJappasatthA; suddepi te ikacce sandissanti / (3.4.116-117) 116. "imesu kho, vAseTTha, catUsu vaNNesu evaM ubhayavokiNNesu vattamAnesu kasukke dhamme viJJagarahitesu ceva viJJappasatthesu ca yadettha brAhmaNA evamAhaMsu - 'brAhmaNova seTTho vaNNo, hInA aJJe vaNNA; brAhmaNova sukko vaNNo, kaNhA aJa vaNNA; brAhmaNAva sujjhanti, no abrAhmaNA; brAhmaNAva brahmano puttA orasA mukhato jAtA brahmA brahmanimmitA brahmadAyAdA ' 'ti / taM tesaM vijJU nAnujAnanti / taM kissa hetu ? imesaJhi, vAseTTha, catunnaM vaNNAnaM yo hoti bhikkhu arahaM khINAsavo vusitavA katakaraNIyo ohitabhAro anuppattasadattho parikkhINabhavasaMyojano sammadaJavimutto, so nesaM aggamakkhAyati dhammeneva, no adhammena / dhammo hi vAseTTha, seTTho janetasmiM, diTThe ceva dhamme abhisamparAyaJca / 117. " tadaminApetaM, vAse, pariyAyena veditabbaM, yathA dhammova seTTho janetasmiM, diTThe ceva dhamme abhisamparAyaJca / 61 "jAnAti kho, vAseTTha, rAjA pasenadi kosalo - 'samaNo gotamo anantarA sakyakulA pabbajito 'ti / sakyA kho pana, vAse, rajJo pasenadissa kosalassa anuyuttA bhavanti / karonti kho, vAseTTha, sakyA raje pasenadimhi kosale nipaccakAraM abhivAdanaM paccuTThAnaM aJjalikammaM sAmIcikammaM / iti kho, vAseTTha, yaM karonti sakyA raJa pasenadimhi kosale nipaccakAraM abhivAdanaM paccuTThAnaM aJjalikammaM sAmIcikammaM / karoti 61
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 taM rAjA pasenadi kosalo tathAgate nipaccakAraM abhivAdanaM paccuTThAnaM aJjalikammaM sAmIcikammaM, na naM 'sujAto samaNo gotamo, dujjAtohamasmi / balavA samaNo gotamo, dubbalohamasmi / pAsAdiko samaNo gotamo, dubbaNNohamasmi / mahesakkho samaNo gotamo, appesakkhohamasmIti / atha kho naM dhammaMyeva sakkaronto dhammaM garuM karonto dhammaM mAnento dhammaM pUjento dhammaM apacAyamAno evaM rAjA pasenadi kosalo tathAgate nipaccakAraM karoti, abhivAdanaM paccuTThAnaM aJjalikammaM sAmIcikammaM / iminApi kho etaM, vAseTTha, pariyAyena veditabbaM, yathA dhammova seTTho janetasmiM diTThe ceva dhamme abhisamparAyaJca / 62 118. "tumhe khvattha, vAseTTha, nAnAjaccA nAnAnAmA nAnAgottA nAnAkulA agArasmA anagAriyaM bajitA / 'ke tumhe 'ti - puTThA samAnA 'samaNA sakyaputtiyAmhA'ti - paTijAnAtha / yassa kho panassa, vAseTTha, tathAgate saddhA niviTThA mUlajAtA patiTThitA daLhA asaMhAriyA samaNena vA brAhmaNena vA devena vA mArena vA brahmanA vA kenaci vA lokasmiM, tassetaM kallaM vacanAya - 'bhagavatomhi putto oraso mukhato jAto dhammajo dhammanimmito dhammadAyAdo 'ti / taM kissa hetu ? tathAgatassa hetaM, vAseTTha, adhivacanaM 'dhammakAyo' itipi, 'brahmakAyo' itipi, 'dhammabhUto' itipi, 'brahmabhUto' itipi / 119. "hoti kho so, vAseTTha, samayo yaM kadAci karahaci dIgharasa adbhuno accayena ayaM loko saMvaTTati / saMvaTTamAne loke yebhuyyena sattA AbhassarasaMvattanikA hoti / te tattha honti manomayA pItibhakkhA sayaMpabhA antalikkhacarA subhaTThAyino ciraM dIghamaddhAnaM tiTThanti | (3.4.118-120) "hoti kho so, vAseTTha, samayo yaM kadAci karahaci dIghassa adbhuno accayena ayaM loko vivaTTati / vivaTTamAne loke yebhuyyena sattA AbhassarakAyA cavitvA itthattaM Agacchanti / te honti manomayA pItibhakkhA sayaMpabhA antalikkhacarA subhaTThAyino ciraM dIghamaddhAnaM tiTThanti / rasapathavipAtubhAvo 120. " ekodakIbhUtaM kho pana, vAseTTha, tena samayena hoti andhakAro 62
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.4.121-122) 4. aggajhasuttaM 63 andhakAratimisA | na candimasUriyA paJjAyanti, na nakkhattAni tArakarUpAni paJjAyanti, na rattindivA paJjAyanti, na mAsaDDhamAsA paJjAyanti, na utusaMvaccharA paJjAyanti, na itthipumA paJjAyanti, sattA sattAtveva saGkhyaM gacchanti / atha kho tesaM, vAseTTha, sattAnaM kadAci karahaci dIghassa adbhuno accayena rasapathavI udakasmiM samatani; seyyathApi nAma payaso takkassa nibbAyamAnassa upari santAnakaM hoti, evameva pAturahosi / sA ahosi vaNNasampannA gandhasampannA rasasampannA, seyyathApi nAma sampannaM vA sappi sampannaM vA navanItaM evaMvaNNA ahosi / seyyathApi nAma khuddamadhuM aneLakaM, evamassAdA ahosi / atha kho, vAseThTha, aJjataro satto lolajAtiko - 'ambho, kimevidaM bhavissatI'ti rasapathaviM aGguliyA sAyi / tassa rasapathaviM aGguliyA sAyato acchAdesi, taNhA cassa okkami / aJapi kho, vAseTTa, sattA tassa sattassa diTThAnugatiM ApajjamAnA rasapathaviM aGguliyA sAyiMsu / tesaM rasapathaviM aGguliyA sAyataM acchAdesi, taNhA ca tesaM okkami / candimasUriyAdipAtubhAvo 121. "atha kho te, vAseThTha, sattA rasapathaviM hatthehi AluppakArakaM upakkamiMsu paribhujituM / yato kho te, vAseTTha, sattA rasapathaviM hatthehi AluppakArakaM upakkamiMsu paribhujituM / atha tesaM sattAnaM sayaMpabhA antaradhAyi / sayaMpabhAya antarahitAya candimasUriyA paaturhesuN| candimasUriyesu pAtubhUtesu nakkhattAni tArakarUpAni pAturahesuM / nakkhattesu tArakarUpesu pAtubhUtesu rattindivA paJAyiMsu / rattindivesu paJjAyamAnesu mAsaDDamAsA paJAyiMsu / mAsaDDamAsesu paJjAyamAnesu utusaMvaccharA paJAyiMsu / ettAvatA kho, vAseThTha, ayaM loko puna vivaTTo hoti / 122. "atha kho te, vAseThTha, sattA rasapathaviM paribhuJjantA taMbhakkhA tadAhArA ciraM dIghamaddhAnaM aTuMsu | yathA yathA kho te, vAseThTha, sattA rasapathaviM paribhuJjantA taMbhakkhA tadAhArA ciraM dIghamaddhAnaM aTuMsu, tathA tathA tesaM sattAnaM (rasapathaviM paribhuJjantAna) kharattaJceva kAyasmiM okkami, vaNNavevaNNatA ca paJAyittha / ekidaM sattA vaNNavanto honti, ekidaM sattA dubbnnnnaa| tattha ye te sattA vaNNavanto, te dubbaNNe satte atimaJjanti- 'mayametehi vaNNavantatarA, amhehete dubbaNNatarA'ti / tesaM vaNNAtimAnapaccayA mAnAtimAnajAtikAnaM rasapathavI antaradhAyi / rasAya pathaviyA antarahitAya snniptisu| sannipatitvA anutthunisu- 'aho rasaM, aho rasa'nti !
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.4.123-124) tadetarahipi manussA kaJcideva surasaM labhitvA evamAhaMsu - 'aho rasaM, aho rasanti ! tadeva porANaM aggajaM akkharaM anusaranti, na tvevassa atthaM AjAnanti / bhUmipappaTakapAtubhAvo 123. "atha kho tesaM, vAseThTha, sattAnaM rasAya pathaviyA antarahitAya bhUmipappaTako pAturahosi / seyyathApi nAma ahicchattako, evameva pAturahosi / so ahosi vaNNasampanno gandhasampanno rasasampanno, seyyathApi nAma sampannaM vA sappi sampannaM vA navanItaM evaMvaNNo ahosi / seyyathApi nAma khuddamadhuM aneLakaM, evamassAdo ahosi / "atha kho te, vAseThTha, sattA bhUmipappaTakaM upakkamiMsu paribhujituM / te taM paribhuJjantA taMbhakkhA tadAhArA ciraM dIghamaddhAnaM aTuMsu / yathA yathA kho te, vAseThTha, sattA bhUmipappaTakaM paribhuJjantA taMbhakkhA tadAhArA ciraM dIghamaddhAnaM aTuMsu, tathA tathA tesaM sattAnaM bhiyyoso mattAya kharattaJceva kAyasmiM okkami, vaNNavevaNNatA ca paJAyittha / ekidaM sattA vaNNavanto honti, ekidaM sattA dubbnnnnaa| tattha ye te sattA vaNNavanto, te dubbaNNe satte atimaJjanti - 'mayametehi vaNNavantatarA, amhehete dubbaNNatarA'ti / tesaM vaNNAtimAnapaccayA mAnAtimAnajAtikAnaM bhUmipappaTako antaradhAyi / padAlatApAtubhAvo 124. "bhUmipappaTake antarahite padAlatA pAturahosi, seyyathApi nAma kalambukA, evameva pAturahosi / sA ahosi vaNNasampannA gandhasampannA rasasampannA, seyyathApi nAma sampannaM vA sappi sampannaM vA navanItaM evaMvaNNA ahosi / seyyathApi nAma khuddamadhuM aneLakaM, evamassAdA ahosi / __"atha kho te, vAseTTa, sattA padAlataM upakkamiMsu paribhujituM / te taM paribhuJjantA taMbhakkhA tadAhArA ciraM dIghamaddhAnaM aTuMsu / yathA yathA kho te, vAseTTha, sattA padAlataM paribhuJjantA taMbhakkhA tadAhArA ciraM dIghamaddhAnaM aTuMsu, tathA tathA tesaM sattAnaM bhiyyosomattAya kharattaJceva kAyasmiM okkami, vaNNavevaNNatA ca paJAyittha / ekidaM sattA vaNNavanto honti, ekidaM sattA dubbaNNA | tattha ye te sattA vaNNavanto, te dubbaNNe 64
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. aggaJasuttaM satte atimaJJanti - 'mayametehi vaNNavantatarA, amhehete dubbaNNatarA'ti / tesaM vaNNAtimAnapaccayA mAnAtimAnajAtikAnaM padAlatA antaradhAyi / (3.4.125-126) '"'padAlatAya antarahitAya sannipatiMsu / sannipatitvA anutthuniMsu - 'ahu vata no, ahAyi vata no padAlatA 'ti! tadetarahipi manussA kenaci dukkhadhammena phuTThA evamAhaMsu - 'ahu vata no, ahAyi vata noti ! tadeva porANaM agga akkharaM anusaranti, na tvevarasa atthaM AjAnanti / akaTThapAkasAlipAtubhAvo 125. "atha kho tesaM, vAseTTha, sattAnaM padAlatAya antarahitAya akaTTapAko sAli pAturahosi akaNo athuso suddho sugandho taNDulapphalo / yaM taM sAyaM sAyamAsAya Aharanti, pAto taM hoti pakkaM paTivirULhaM / yaM taM pAto pAtarAsAya Aharanti, sAyaM taM hoti pakkaM paTivirULhaM; nApadAnaM paJJAyati / atha kho te, vAseTTha, sattA akaTTapAkaM sAli paribhuJjantA taMbhakkhA tadAhArA ciraM dIghamaddhAnaM asu / 65 itthipurisaliGgapAtubhAvo 126. " yathA yathA kho te, vAseTTha, sattA akaTThapAkaM sAliM paribhuJjantA taMbhakkhA tadAhArA ciraM dIghamaddhAnaM aTThasu tathA tathA tesaM sattAnaM bhiyyosomattAya kharattaJcaiva kAyasmiM okkami, vaNNavevaNNatA ca paJJAyittha, itthiyA ca itthiliGgaM pAturahosi purisassa ca purisaliGgaM / itthI ca purisaM ativelaM upanijjhAyati puriso ca itthaM / tesaM ativelaM aJJamaJJa upanijjhAyataM sArAgo udapAdi, pariLAho kAyasmiM okkami / te pariLAhapaccayA methunaM dhammaM paTiseviMsu / "ye kho pana te, vAse, tena samayena sattA passanti methunaM dhammaM paTisevante, aJJe paMsuM khipanti, aJJe seTThi khipanti, aJJe gomayaM khipanti - 'nassa asuci, nassa asucI 'ti / 'kathaJhi nAma satto sattassa evarUpaM karissatI 'ti ! tadetarahipi manussA ekaccesu janapadesu vadhuyA nibburahamAnAya aje paMsuM khipanti, aJJe seTThi khipanti, 65
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 dIghanikAyo-3 (3.4.127-127) ache gomayaM khipanti / tadeva porANaM aggaje akkharaM anusaranti, na tvevassa atthaM AjAnanti / methunadhammasamAcAro 127. "adhammasammataM kho pana, vAseThTha, tena samayena hoti, tadetarahi dhammasammataM / ye kho pana, vAseTTa, tena samayena sattA methunaM dhammaM paTisevanti, te mAsampi dvemAsampi na labhanti gAmaM vA nigamaM vA pavisituM / yato kho te, vAseThTha, sattA tasmiM asaddhamme ativelaM pAtabyataM ApajjiMsu / atha agArAni upakkamiMsu kAtuM tasseva asaddhammassa paTicchAdanatthaM / atha kho, vAseTTa, aJatarassa sattassa alasajAtikassa etadahosi - 'ambho, kimevAhaM vihAmi sAliM Aharanto sAyaM sAyamAsAya pAto pAtarAsAya ! yaMnUnAhaM sAliM AhareyyaM sakiMdeva sAyapAtarAsAyA'ti ! "atha kho so, vAseTTa, satto sAliM AhAsi sakiMdeva sAyapAtarAsAya / atha kho, vAseThTha, aJjataro satto yena so satto tenupasaGkami; upasaGkamitvA taM sattaM etadavoca - 'ehi, bho satta, sAlAhAraM gamissAmA'ti / 'alaM, bho satta, Ahato me sAli sakiMdeva sAyapAtarAsAyA'ti / "atha kho so, vAseThTha, satto tassa sattassa diTThAnugatiM ApajjamAno sAliM AhAsi sakiMdeva dvIhAya / 'evampi kira, bho, sAdhU'ti / atha kho, vAseTTha, ataro satto yena so satto tenupasaGkami; upasaGkamitvA taM sattaM etadavoca- 'ehi, bho satta, sAlAhAraM gamissAmA'ti / 'alaM, bho satta, Ahato me sAli sakiMdeva dvIhAyA'ti / "atha kho so, vAseThTha, satto tassa sattassa dihAnugatiM ApajjamAno sAliM AhAsi sakiMdeva catUhAya, 'evampi kira, bho, sAdhU'ti / "atha kho, vAseThTha, aJataro satto yena so satto tenupasaGkami; upasaGkamitvA taM sattaM etadavoca - 'ehi, bho satta, sAlAhAraM gamissAmA'ti / 'alaM, bho satta, Ahato me sAli sakideva catUhAyA'ti / "atha kho so, vAseTTha, satto tassa sattassa diTThAnugatiM ApajjamAno sAliM AhAsi sakideva aTThAhAya, 'evampi kira, bho, sAdhU'ti / yato kho te, vAseTTa, sattA sannidhikArakaM sAliM upakkamiMsu paribhuJjituM / atha
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.4.128-128) 4. aggajhasuttaM kaNopi taNDulaM pariyonandhi, thusopi taNDulaM pariyonandhi; lUnampi nappaTivirULhaM, apadAnaM pAyittha, saNDasaNDA sAlayo aTuMsu / . sAlivibhAgo 128. "atha kho te, vAseTTha, sattA sannipatiMsu, sannipatitvA anutthuniMsu - 'pApakA vata, bho, dhammA sattesu pAtubhUtA | mayahi pubbe manomayA ahumhA pItibhakkhA sayaMpabhA antalikkhacarA / subhaTThAyino, ciraM dIghamaddhAnaM aTThamhA, tesaM no amhAkaM kadAci karahaci dIghassa adbhuno accayena rasapathavI udakasmiM samatani / sA ahosi vaNNasampannA gandhasampannA rasasampannA / te mayaM rasapathaviM hatthehi AluppakArakaM upakkamimha paribhuJjituM, tesaM no rasapathaviM hatthehi AluppakArakaM upakkamataM paribhujituM sayaMpabhA antaradhAyi / sayaMpabhAya antarahitAya candimasUriyA pAturahesuM, candimasUriyesu pAtubhUtesu nakkhattAni tArakarUpAni pAturahesuM, nakkhattesu tArakarUpesu pAtubhUtesu rattindivA paJAyiMsu, rattindivesu paJjAyamAnesu mAsaDDhamAsA pnyaayiNsu| mAsaDDamAsesu paJjAyamAnesu utusaMvaccharA paJAyiMsu / te mayaM rasapathaviM paribhuJjantA taMbhakkhA tadAhArA ciraM dIghamaddhAnaM aTThamhA / tesaM no pApakAnaMyeva akusalAnaM dhammAnaM pAtubhAvA rasapathavI antaradhAyi / rasapathaviyA antarahitAya bhUmipappaTako pAturahosi / so ahosi vaNNasampanno gandhasampanno rssmpnno| te mayaM bhUmipappaTakaM upakkamimha pribhujituN| te mayaM taM paribhuJjantA taMbhakkhA tadAhArA ciraM dIghamaddhAnaM aTThamhA / tesaM no pApakAnaMyeva akusalAnaM dhammAnaM pAtubhAvA bhUmipappaTako antaradhAyi / bhUmipappaTake antarahite padAlatA pAturahosi / sA ahosi vaNNasampannA gandhasampannA rssmpnnaa| te mayaM padAlataM upakkamimha paribhujituM / te mayaM taM paribhuJjantA taMbhakkhA tadAhArA ciraM dIghamaddhAnaM aTTAhA / tesaM no pApakAnaMyeva akusalAnaM dhammAnaM pAtubhAvA padAlatA antaradhAyi / padAlatAya antarahitAya akaTThapAko sAli pAturahosi akaNo athuso suddho sugandho taNDulapphalo / yaM taM sAyaM sAyamAsAya AharAma, pAto taM hoti pakkaM paTivirULhaM / yaM taM pAto pAtarAsAya AharAma, sAyaM taM hoti pakkaM paTivirULhaM / nApadAnaM paJAyittha / te mayaM akaTThapAkaM sAliM paribhuJjantA taMbhakkhA tadAhArA ciraM dIghamaddhAnaM aTThamhA / tesaM no pApakAnaMyeva akusalAnaM dhammAnaM pAtubhAvA kaNopi taNDulaM pariyonandhi, thusopi taNDulaM pariyonandhi, lUnampi nappaTivirULhaM, apadAnaM pAyittha, saNDasaNDA sAlayo ThitA / yaMnUna 67
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 mayaM sAliM vibhajeyyAma, mariyAdaM ThapeyyAmA 'ti! atha kho te, vAseTTha, sattA sAliM vibhajiMsu, mariyAdaM ThapesuM / 68 129. "atha kho, vAseTTha, aJJataro satto lolajAtiko sakaM bhAgaM parirakkhanto aJJataraM bhAgaM adinnaM AdiyitvA paribhuJji / tamenaM aggahesuM, gahetvA etadavocuM - 'pApakaM vata, bho satta, karosi, yatra hi nAma sakaM bhAgaM parirakkhanto aJJataraM bhAgaM adinnaM AdiyitvA paribhuJjasi / mAssu bho satta, punapi evarUpamakAsI 'ti / ' evaM, bho'ti kho, vAseTTha, so satto tesaM sattAnaM paccassosi / dutiyampi kho, vAseTTha, so satto... pe0... tatiyampi kho, vAseTTha, so satto sakaM bhAgaM parirakkhanto aJJataraM bhAgaM adinnaM AdiyitvA paribhuJji / tamenaM aggahesuM, gahetvA etadavocuM- 'pApakaM vata, bho karosi, yatra hi nAma sakaM bhAgaM parirakkhanto aJJataraM bhAgaM adinnaM AdiyitvA paribhuJjasi / mAssu, bho satta, punapi evarUpamakAsI 'ti / aJJa pANinA pahariMsu, aJJa leDDunA pahariMsu, aJJe daNDena pahariMsu / tadagge kho, vAseTTha, adinnAdAnaM paJJAyati, garahA paJJayati, musAvAdo paJJAyati, daNDAdAnaM paJJAyati / satta, mahAsammatarAjA 130. "atha kho te, vAseTTha, sattA sannipatiMsu, sannipatitvA anutthuniMsu - 'pApakA vata bho dhammA sattesu pAtubhUtA yatra hi nAma adinnAdAnaM paJJAyissati, garahA paJJAyissati, musAvAdo paJJAyissati, daNDAdAnaM paJJAyissati / yaMnUna mayaM ekaM sattaM sammanneyyAma, yo no sammA khIyitabbaM khIyeyya, sammA garahitabbaM garaheyya, sammA pabbAjetabbaM pabbAjeyya / mayaM panassa sAlInaM bhAgaM anuppadassAmA 'ti / (3.4.129-130) " atha kho te, vAse, sattA yo nesaM satto abhirUpataro ca dassanIyataro ca pAsAdikataro ca mahesakkhataro ca / taM sattaM upasaGkamitvA etadavocuM - 'ehi, bho satta sammA khIyitabbaM khIya, sammA garahitabbaM garaha, sammA pabbAjetabbaM pabbAjehi / mayaM pana te sAlInaM bhAgaM anuppadassAmA 'ti / evaM bho'ti kho, vAseTTha, so satto tesaM sattAnaM paTissuNitvA sammA khIyitabbaM khIyi, sammA garahitabbaM garahi, sammA pabbAjetabbaM pbbaajesi| te panassa sAlInaM bhAgaM anuppadaMsu / 68
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.4.131-132) 4. aggajhasuttaM 131. "mahAjanasammatoti kho, vAseTra, "mahAsammato, mahAsammato" tveva paThamaM akkharaM upanibbattaM / khettAnaM adhipatIti kho, vAseTTha, "khattiyo, khattiyo" tveva dutiyaM akkharaM upanibbattaM / dhammena pare rajetIti kho, vAseTa, "rAjA, rAjA" tveva tatiyaM akkharaM upanibbattaM / iti kho, vAseTTa, evametassa khattiyamaNDalassa porANena aggajena akkharena abhinibbatti ahosi tesaMyeva sattAnaM, ana sN| sadisAnaMyeva, no asadisAnaM / dhammeneva, no adhammena | dhammo hi, vAseTTha, seThTho janetasmiM diDhe ceva dhamme abhisamparAyaJca / brAhmaNamaNDalaM 132. "atha kho tesaM, vAseThTha, sattAnaMyeva ekaccAnaM etadahosi- 'pApakA vata, bho, dhammA sattesu pAtubhUtA, yatra hi nAma adinnAdAnaM paJAyissati, garahA paJAyissati, musAvAdo paJAyissati, daNDAdAnaM paJAyissati, pabbAjanaM paJAyissati / yaMnUna mayaM pApake akusale dhamme vAheyyAmA'ti / te pApake akusale dhamme vAhesuM | pApake akusale dhamme vAhentIti kho, vAseTTha, "brAhmaNA, brAhmaNA" tveva paThamaM akkharaM upanibbattaM / te araJAyatane paNNakuTiyo karitvA paNNakuTIsu jhAyanti vItaGgArA vItadhUmA pannamusalA sAyaM sAyamAsAya pAto pAtarAsAya gAmanigamarAjadhAniyo osaranti ghaasmesmaanaa| te ghAsaM paTilabhitvA punadeva araJAyatane paNNakuTIsu jhAyanti / tamenaM manussA disvA evamAhaMsu - 'ime kho, bho, sattA araJAyatane paNNakuTiyo karitvA paNNakuTIsu jhAyanti, vItaGgArA vItadhUmA pannamusalA sAyaM sAyamAsAya pAto pAtarAsAya gAmanigamarAjadhAniyo osaranti ghaasmesmaanaa| te ghAsaM paTilabhitvA punadeva araJAyatane paNNakuTIsu jhAyantI'ti, jhAyantIti kho, vAseTTha, "jhAyakA, jhAyakA' tveva dutiyaM akkharaM upanibbattaM / tesaMyeva kho, vAse?, sattAnaM ekacce sattA araJAyatane paNNakuTIsu taM jhAnaM anabhisambhuNamAnA gAmasAmantaM nigamasAmantaM osaritvA ganthe karontA acchanti / tamenaM manussA disvA evamAhaMsu- 'ime kho, bho, sattA araJAyatane paNNakuTIsu taM jhAnaM anabhisambhuNamAnA gAmasAmantaM nigamasAmantaM osaritvA ganthe karontA acchanti, na dAnime jhAyantIti / na dAnime jhAyantIti kho, vAseThTha, "ajjhAyakA ajjhAyakA" tveva tatiyaM akkharaM upanibbattaM / hInasammataM kho pana, vAseThTha, tena samayena hoti, tadetarahi seTThasammataM / iti kho, vAseThTha, evametassa brAhmaNamaNDalassa porANena aggaona akkharena abhinibbatti ahosi tesaMyeva sattAnaM, anajesaM / sadisAnaMyeva, no asadisAnaM / 69
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 dIghanikAyo-3 (3.4.133-135) dhammeneva, no adhammena / dhammo hi, vAseTa, seTTho janetasmiM diDhe ceva dhamme abhisamparAyaJca / vessamaNDalaM 133. "tesaMyeva kho, vAseTTa, sattAnaM ekacce sattA methunaM dhammaM samAdAya visukammante pyojesuN| methunaM dhammaM samAdAya visukammante payojentIti kho, vAseTTha, "vessA, vessA" tveva akkharaM upanibbattaM / iti kho, vAseTTa, evametassa vessamaNDalassa porANena aggarchana akkharena abhinibbatti ahosi tesa va sattAnaM, ana saM / sadisAnaMyeva, no asadisAnaM / dhammeneva, no adhammena | dhammo hi, vAseTTha, seTTho janetasmiM diDhe ceva dhamme abhisamparAyaJca / suddamaNDalaM 134. "tesa va kho, vAseTTa, sattAnaM ye te sattA avasesA te luddAcArA khuddAcArA ahesuN| luddAcArA khuddAcArAti kho, vAseTTha, "suddA, suddA" tveva akkharaM upanibbattaM / iti kho, vAseThTha, evametassa suddamaNDalassa porANena aggaona akkharena abhinibbatti ahosi tesaMyeva sattAnaM, anosN| sadisAnaMyeva, no asadisAnaM / dhammeneva, no adhammena / dhammo hi, vAseTTha, seTTho janetasmiM diDhe ceva dhamme abhisamparAyaJca / 135. "ahu kho so, vAseTTha, samayo, yaM khattiyopi sakaM dhammaM garahamAno agArasmA anagAriyaM pabbajati - "samaNo bhvissaamii"ti| brAhmaNopi kho, vAseTTha...pe0... vessopi kho, vAseTTa...pe0... suddopi kho, vAseTTha, sakaM dhammaM garahamAno agArasmA anagAriyaM pabbajati - "samaNo bhavissAmI'ti / imehi kho, vAseTTha, catUhi maNDalehi samaNamaNDalassa abhinibbatti ahosi, tesaMyeva sattAnaM, anaosaM / sadisAnaMyeva, no asadisAnaM / dhammeneva, no adhammena / dhammo hi, vAseThTha, seTTho janetasmiM diDhe ceva dhamme abhisamparAyaJca / 70
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.4.136-138) 4. aggaJcasuttaM 71 duccaritAdikathA 136. "khattiyopi kho, vAseTTa, kAyena duccaritaM caritvA vAcAya duccaritaM caritvA manasA duccaritaM caritvA micchAdiThThiko micchAdiTThikammasamAdAno micchAdiTTikammasamAdAnahetu kAyassa bhedA paraM maraNA apAyaM duggatiM vinipAtaM nirayaM upapajjati / brAhmaNopi kho, vAseTTha...pe0... vessopi kho, vAseTTha | suddopi kho, vAseTTha | samaNopi kho, vAseTTha, kAyena duccaritaM caritvA vAcAya duccaritaM caritvA manasA duccaritaM caritvA micchAdiTThiko micchAdiTTikammasamAdAno micchAdiTTikammasamAdAnahetu kAyassa bhedA paraM maraNA apAyaM duggatiM vinipAtaM nirayaM upapajjati / "khattiyopi kho, vAseTTa, kAyena sucaritaM caritvA vAcAya sucaritaM caritvA manasA sucaritaM caritvA sammAdiTThiko sammAdiTTikammasamAdAno sammAdiTTikammasamAdAnahetu kAyassa bhedA paraM maraNA sugatiM saggaM lokaM upapajjati / brAhmaNopi kho, vAseTTa...pe0... vessopi kho, vAseTTha | suddopi kho, vAseTTha / samaNopi kho, vAseThTha, kAyena sucaritaM caritvA vAcAya sucaritaM caritvA manasA sucaritaM caritvA sammAdiTThiko sammAdiTTikammasamAdAno sammAdiTTikammasamAdAnahetu kAyassa bhedA paraM maraNA sugatiM saggaM lokaM upapajjati / 137. "khattiyopi kho, vAseTTa, kAyena dvayakArI, vAcAya dvayakArI, manasA dvayakArI, vimissadiTThiko vimissadiTThikammasamAdAno vimissadiTThikammasamAdAnahetu kAyassa bhedA paraM maraNA sukhadukkhappaTisaMvedI hoti / brAhmaNopi kho, vAseTTha...pe0... vessopi kho, vaasetttth| suddopi kho, vAseTTa / samaNopi kho, vAseTTa, kAyena dvayakArI, vAcAya dvayakArI, manasA dvayakArI, vimissadiTThiko vimissadiTTikammasamAdAno vimissadiTTikammasamAdAnahetu kAyassa bhedA paraM maraNA sukhadukkhappaTisaMvedI hoti / bodhipakkhiyabhAvanA 138. "khattiyopi kho, vAseTTa, kAyena saMvuto vAcAya saMvuto manasA saMvuto sattannaM bodhipakkhiyAnaM dhammAnaM bhAvanamanvAya diDheva dhamme parinibbAyati / brAhmaNopi kho, vAseTTa, kAyena saMvuto vAcAya saMvuto manasA saMvuto, sattannaM bodhipakkhiyAnaM dhammAnaM bhAvanamanvAya, diDheva dhamme parinibbAyati / vessopi kho, vAseTTa, kAyena saMvuto vAcAya
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.4.139-140) saMvuto manasA saMvuto, sattannaM bodhipakkhiyAnaM dhammAnaM bhAvanamanvAya, diDheva dhamme parinibbAyati / suddopi kho, vAseTTha, kAyena saMvuto vAcAya saMvuto manasA saMvuto, sattannaM bodhipakkhiyAnaM dhammAnaM bhAvanamanvAya, diveva dhamme parinibbAyati / samaNopi kho, vAseThTha, kAyena saMvuto vAcAya saMvuto manasA saMvuto sattannaM bodhipakkhiyAnaM dhammAnaM bhAvanamanvAya diTheva dhamme parinibbAyati / 139. "imesahi, vAseThTha, catutraM vaNNAnaM yo hoti bhikkhu arahaM khINAsavo busitavA katakaraNIyo ohitabhAro anuppattasadattho parikkhINabhavasaMyojano sammadA vimutto so nesaM aggamakkhAyati dhammeneva | no adhammena / dhammo hi, vAseTTa, seTTho janetasmiM diDhe ceva dhamme abhisamparAyaJca / 140. "brahmanA pesA, vAseThTha, sanaGghamArena gAthA bhAsitA "khattiyo seTTho janetasmiM, ye gottapaTisArino / vijjAcaraNasampanno, so seTTho devamAnuse"ti / / "sA kho panesA, vAseThTha, brahmanA sanaGghamArena gAthA sugItA, no duggItA / subhAsitA, no dubbhAsitA / atthasaMhitA, no anatthasaMhitA / anumatA mayA / ahampi, vAseThTha, evaM vadAmi "khattiyo seTTho janetasmiM, ye gottapaTisArino / vijjAcaraNasampanno, so seTTho devamAnuse"ti / / idamavoca bhagavA / attamanA vAseTThabhAradvAjA bhagavato bhAsitaM abhinandunti / aggaJasuttaM nihitaM ctutthN|
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. sampasAdanIyasuttaM sAriputtasIhanAdo 141. evaM me sutaM- ekaM samayaM bhagavA nALandAyaM viharati pAvArikambavane / atha kho AyasmA sAriputto yena bhagavA tenupasaGkami; upasaGkamitvA bhagavantaM abhivAdetvA ekamantaM nisIdi / ekamantaM nisinno kho AyasmA sAriputto bhagavantaM etadavoca"evaMpasanno ahaM, bhante, bhagavati, na cAhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati aJjo samaNo vA brAhmaNo vA bhagavatA bhiyyobhitaro yadidaM sambodhiyanti / 142. "uLArA kho te ayaM, sAriputta, AsabhI vAcA bhAsitA, ekaMso gahito, sIhanAdo nadito- 'evaMpasanno ahaM, bhante, bhagavati; na cAhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati aJo samaNo vA brAhmaNo vA bhagavatA bhiyyobhitaro yadidaM sambodhiya'nti / kiM te, sAriputta, ye te ahesuM atItamaddhAnaM arahanto sammAsambuddhA, sabbe te bhagavanto cetasA ceto paricca viditA - 'evaMsIlA te bhagavanto ahesuM itipi, evaMdhammA te bhagavanto ahesuM itipi, evaMpaJjA te bhagavanto ahesuM itipi, evaMvihArI te bhagavanto ahesuM itipi, evaMvimuttA te bhagavanto ahesuM itipI' "ti ? "no hetaM, bhnte'| __"kiM pana te, sAriputta, ye te bhavissanti anAgatamaddhAnaM arahanto sammAsambuddhA, sabbe te bhagavanto cetasA ceto paricca viditA, evaMsIlA te bhagavanto bhavissanti itipi, evNdhmmaa| evNpnyjaa| evNvihaarii| evaMvimuttA te bhagavanto bhavissanti itipI' "ti ? "no hetaM, bhnte"|
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 dIghanikAyo-3 (3.5.143-144) "kiM pana te, sAriputta, ahaM etarahi arahaM sammAsambuddho cetasA ceto paricca vidito- evaMsIlo bhagavA itipi, evaMdhammo / evaMpaJo / evaMvihArI / evaMvimutto bhagavA itipI' ''ti ? "no hetaM, bhnte'| "ettha ca hi te, sAriputta, atItAnAgatapaccuppannesu arahantesu sammAsambuddhesu cetopariyANaM natthi / atha kiM carahi te ayaM, sAriputta, uLArA AsabhI vAcA bhAsitA, ekaMso gahito, sIhanAdo nadito - 'evaMpasanno ahaM, bhante, bhagavati, na cAhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati aJo samaNo vA brAhmaNo vA bhagavatA bhiyyobhitaro yadidaM sambodhiya'nti ? 143. "na kho me, bhante, atItAnAgatapaccuppannesu arahantesu sammAsambuddhesu cetopariyajANaM atthi / api ca, me dhammanvayo vidito| seyyathApi, bhante, raJo paccantimaM nagaraM daLhuddhApaM daLhapAkAratoraNaM ekadvAraM / tatrassa dovAriko paNDito byatto medhAvI aJAtAnaM nivAretA, AtAnaM pavesetA / so tassa nagarassa samantA anupariyAyapathaM anukkamamAno na passeyya pAkArasandhiM vA pAkAravivaraM vA antamaso bilaarnikkhmnmttmpi| tassa evamassa - 'ye kho keci oLArikA pANA imaM nagaraM pavisanti vA nikkhamanti vA, sabbe te iminAva dvArena pavisanti vA nikkhamanti vA'ti / evameva kho me, bhante, dhammanvayo vidito / ye te, bhante, ahesuM atItamaddhAnaM arahanto sammAsambuddhA, sabbe te bhagavanto paJca nIvaraNe pahAya cetaso upakkilese pAya dubbalIkaraNe catUsu satipaTTAnesu suppatihitacittA, satta sambojjhaGge yathAbhUtaM bhAvetvA anuttaraM sammAsambodhiM abhismbujhiN| yepi te, bhante, bhavissanti anAgatamaddhAnaM arahanto sammAsambuddhA, sabbe te bhagavanto paJca nIvaraNe pahAya cetaso upakkilese pAya dubbalIkaraNe catUsu satipaTTAnesu suppatihitacittA, satta sambojjhaGge yathAbhUtaM bhAvetvA anuttaraM sammAsambodhiM abhismbujhissnti| bhagavApi, bhante, etarahi arahaM sammAsambuddho paJca nIvaraNe pahAya cetaso upakkilese pAya dubbalIkaraNe catUsu satipaTTAnesu suppatihitacitto satta sambojjhane yathAbhUtaM bhAvetvA anuttaraM sammAsambodhiM abhismbuddho| 144. "idhAhaM, bhante, yena bhagavA tenupasaGkamiM dhammassavanAya / tassa me, bhante, bhagavA dhamma deseti uttaruttaraM paNItapaNItaM kaNhasukkasappaTibhAgaM / yathA yathA me, bhante, bhagavA dhamma desesi uttaruttaraM paNItapaNItaM kaNhasukkasappaTibhAgaM, tathA tathAhaM tasmiM dhamme 74
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.5.145-147) 5. sampasAdanIyasuttaM abhiJA idhekaccaM dhammaM dhammesu niTThamagamaM; satthari pasIdiM- 'sammAsambuddho bhagavA, svAkkhAto bhagavatA dhammo, suppaTipanno sAvakasaGgho'ti / kusaladhammadesanA 145. "aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM, yathA bhagavA dhammaM deseti kusalesu dhammasu / tatrime kusalA dhammA seyyathidaM, cattAro satipaTThAnA, cattAro sammappadhAnA, cattAro iddhipAdA, paJcindriyAni, paJca balAni, satta bojhaGgA, ariyo aTThaGgiko mggo| idha, bhante, bhikkhu AsavAnaM khayA anAsavaM cetovimuttiM pAvimuttiM diDheva dhamme sayaM abhiJA sacchikatvA upasampajja vihrti| etadAnuttariyaM, bhante, kusalesu dhmmesu| taM bhagavA asesamabhijAnAti, taM bhagavato asesamabhijAnato uttari abhineyyaM natthi, yadabhijAnaM aJo samaNo vA brAhmaNo vA bhagavatA bhiyyobhijJataro assa, yadidaM kusalesu dhammesu / AyatanapaNNattidesanA 146. "aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM, yathA bhagavA dhammaM deseti AyatanapaNNattIsu / chayimAni, bhante, ajjhattikabAhirAni AyatanAni / cakkhuJceva rUpA ca, sotaJceva saddA ca, ghAnaJceva gandhA ca, jivhA ceva rasA ca. kAyo ceva phoTrabbA ca. mano ceva dhammA ca / etadAnattariyaM. bhante. AyatanapaNNattIsa / taM bhagavA asesamabhijAnAti, taM bhagavato asesamabhijAnato uttari abhineyyaM natthi, yadabhijAnaM aJjo samaNo vA brAhmaNo vA bhagavatA bhiyyobhiJjataro assa yadidaM AyatanapaNNattIsu / gabbhAvakkantidesanA 147. "aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM, yathA bhagavA dhammaM deseti gbbhaavkkntiisu| catasso imA, bhante, gbbhaavkkntiyo| idha, bhante, ekacco asampajAno mAtukucchiM okkamati; asampajAno mAtukucchismiM ThAti; asampajAno mAtukucchimhA nikkhamati / ayaM paThamA gabbhAvakkanti / 75
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 " puna caparaM, bhante, idhekacco sampajAno mAtukucchiM okkamati; asampajAno mAtukucchismiM ThAti; asampajAno mAtukucchimhA nikkhamati / ayaM dutiyA gabbhAvakkanti / 76 " puna caparaM, bhante, idhekacco sampajAno mAtukucchiM okkamati; sampajAno mAtukucchismiM ThAti; asampajAno mAtukucchimhA nikkhamati / ayaM tatiyA gbbhaavkknti| " puna caparaM, bhante, idhekacco sampajAno mAtukucchiM okkamati; sampajAno mAtukucchismiM ThAti; sampajAno mAtukucchimhA nikkhamati / ayaM catutthA ganbhAvakkanti / etadAnuttariyaM, bhante, gabbhAvakkantIsu / AdesanavidhAdesanA pana, 148. "aparaM bhante, etadAnuttariyaM yathA bhagavA dhammaM deseti AdesanavidhAsu / catasso imA, bhante, AdesanavidhA / idha, bhante, ekacco nimittena Adisati - 'evampi te mano, itthampi te mano, itipi te citta 'nti / so bahuM cepi Adisati, tatheva taM hoti, no aJJathA / ayaM paThamA AdesanavidhA / (3.5.148-148) " puna caparaM, bhante, idhekacco na heva kho nimittena Adisati / api ca kho manussAnaM vA amanussAnaM vA devatAnaM vA saddaM sutvA Adisati - 'evampi te mano, itthampi te mano, itipi te citta 'nti / so bahuM cepi Adisati, tatheva taM hoti, no aJJathA / ayaM dutiyA AdesanavidhA / " puna caparaM, bhante, idhekacco na heva kho nimittena Adisati, nApi manussAnaM vA amanussAnaM vA devatAnaM vA saddaM sutvA Adisati / api ca kho vitakkayato vicArayato vitakkavipphArasaddaM sutvA Adisati - ' evampi te mano, itthampi te mano, itipi te citta 'nti / so bahuM cepi Adisati tatheva taM hoti, no aJJathA / ayaM tatiyA AdesanavidhA / , " puna caparaM, bhante, idhekacco na heva kho nimittena Adisati, nApi manussAnaM vA amanussAnaM vA devatAnaM vA saddaM sutvA Adisati, nApi vitakkayato vicArayato 76
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.5.149-149) 5. sampasAdanIyasuttaM 77 vitakkavipphArasaI sutvA aadisti| api ca kho avitakkaM avicAraM samAdhi samApannassa cetasA ceto paricca pajAnAti - 'yathA imassa bhoto manosaGghArA paNihitA / tathA imassa cittassa anantarA imaM nAma vitakkaM vitakkessatI'ti / so bahuM cepi Adisati, tathaiva taM hoti, no anythaa| ayaM catutthA AdesanavidhA / etadAnuttariyaM, bhante, aadesnvidhaasu| dassanasamApattidesanA 149. "aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM, yathA bhagavA dhammaM deseti dassanasamApattIsu / catasso imA, bhante, dassanasamApattiyo / "idha, bhante, ekacco samaNo vA brAhmaNo vA AtappamanvAya padhAnamanvAya anuyogamanvAya appamAdamanvAya sammAmanasikAramanvAya tathArUpaM cetosamAdhiM phusati / yathAsamAhite citte imameva kAyaM uddhaM pAdatalA adho kesamatthakA tacapariyantaM pUraM nAnappakArassa asucino paccavekkhati- 'atthi imasmiM kAye kesA lomA nakhA dantA taco maMsaM nhAru aTThi aTThimijaM vakkaM hadayaM yakanaM kilomakaM pihakaM papphAsaM antaM antaguNaM udariyaM karIsaM pittaM semhaM pubbo lohitaM sedo medo assu vasA kheLo siGghAnikA lasikA mutta'nti / ayaM paThamA dassanasamApatti / "puna caparaM, bhante, idhekacco samaNo vA brAhmaNo vA AtappamanvAya...pe0... tathArUpaM cetosamAdhiM phusati / yathAsamAhite citte imameva kAyaM uddhaM pAdatalA adho kesamatthakA tacapariyantaM pUraM nAnappakArassa asucino paccavekkhati - 'atthi imasmiM kAye kesA lomA...pe0... lasikA mutta'nti / atikkamma ca purisassa chavimaMsalohitaM aTTi paccavekkhati / ayaM dutiyA dassanasamApatti / "puna caparaM, bhante, idhekacco samaNo vA brAhmaNo vA AtappamanvAya...pe0... tathArUpaM cetosamAdhiM phusati / yathAsamAhite citte imameva kAyaM uddhaM pAdatalA adho kesamatthakA tacapariyantaM pUraM nAnappakArassa asucino paccavekkhati - 'atthi imasmiM kAye kesA lomA...pe0... lasikA mutta'nti / atikkamma ca purisassa chavimaMsalohitaM ar3hi paccavekkhati / purisassa ca vijJANasotaM pajAnAti, ubhayato abbocchinnaM idha loke patiTTitaJca paraloke patiTThitaJca / ayaM tatiyA dassanasamApatti /
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 dIghanikAyo-3 (3.5.150-152) "puna caparaM, bhante, idhekacco samaNo vA brAhmaNo vA AtappamanvAya...pe0... tathArUpaM cetosamAdhiM phusati / yathAsamAhite citte imameva kAyaM uddhaM pAdatalA adho kesamatthakA tacapariyantaM pUraM nAnappakArassa asucino paccavekkhati- 'asthi imasmiM kAye kesA lomA nakhA dantA taco maMsaM nhAru aTThi aTThimijaM vakkaM hadayaM yakanaM kilomakaM pihakaM papphAsaM antaM antaguNaM udariyaM karIsaM pittaM semhaM pubbo lohitaM sedo medo assu vasA kheLo siGghAnikA lasikA mutta'nti / atikkamma ca purisassa chavimaMsalohitaM arTi pccvekkhti| purisassa ca vijJANasotaM pajAnAti, ubhayato abbocchinnaM idha loke appatidvitaJca paraloke appatidvitaJca / ayaM catutthA dssnsmaaptti| etadAnuttariyaM, bhante, dssnsmaapttiisu| puggalapaNNattidesanA 150. "aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM, yathA bhagavA dhammaM deseti pugglpnnnnttiisu| sattime, bhante, pugglaa| ubhatobhAgavimutto paJjAvimutto kAyasakkhI diTThippatto saddhAvimutto dhammAnusArI sddhaanusaarii| etadAnuttariyaM, bhante, pugglpnnnnttiisu| padhAnadesanA 151. "aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM, yathA bhagavA dhammaM deseti padhAnesu / sattime, bhante sambojjhaGgA satisambojjhaGgo dhammavicayasambojjhaGgo vIriyasambojjhaGgo pItisambojjhaGgo passaddhisambojjhaGgo samAdhisambojjhaGgo upekkhaasmbojjhnggo| etadAnuttariyaM, bhante, pdhaanesu| paTipadAdesanA 152. "aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM, yathA bhagavA dhamma deseti paTipadAsu | catasso imA, bhante, paTipadA dukkhA paTipadA dandhAbhiJA, dukkhA paTipadA khippAbhiJA, sukhA paTipadA dandhAbhiJA, sukhA paTipadA khippAbhiJAti / tatra, bhante, yAyaM paTipadA dukkhA dandhAbhiJA, ayaM, bhante, paTipadA ubhayeneva hInA akkhAyati dukkhattA ca dandhattA ca / tatra, bhante, yAyaM paTipadA dukkhA khippAbhiJA, ayaM pana, bhante, paTipadA dukkhattA 78
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.5.153-154) 5. sampasAdanIyasuttaM 79 hInA akkhAyati / tatra, bhante, yAyaM paTipadA sukhA dandhAbhiJA, ayaM pana, bhante, paTipadA dandhattA hInA akkhAyati / tatra, bhante, yAyaM paTipadA sukhA khippAbhiJA, ayaM pana, bhante, paTipadA ubhayeneva paNItA akkhAyati sukhattA ca khippattA ca / etadAnuttariyaM, bhante, paTipadAsu / bhassasamAcArAdidesanA .153. "aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM, yathA bhagavA dhammaM deseti bhassasamAcAre / idha, bhante, ekacco na ceva musAvAdupasahitaM vAcaM bhAsati na ca vebhUtiyaM na ca pesuNiyaM na ca sArambhajaM jayApekkho; mantA mantA ca vAcaM bhAsati nidhAnavatiM kAlena / etadAnuttariyaM, bhante, bhassasamAcAre / "aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM, yathA bhagavA dhammaM deseti purisasIlasamAcAre / idha, bhante, ekacco sacco cassa saddho ca, na ca kuhako, na ca lapako, na ca nemittiko, na ca nippesiko, na ca lAbhena lAbhaM nijigIsanako, indriyesu guttadvAro, bhojane mattaJjU, samakArI, jAgariyAnuyogamanuyutto, atandito, AraddhavIriyo, jhAyI, satimA, kalyANapaTibhAno, gatimA, dhitimA, matimA, na ca kAmesu giddho, sato ca nipako ca / etadAnuttariyaM, bhante, purisasIlasamAcAre / anusAsanavidhAdesanA 154. "aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM, yathA bhagavA dhammaM deseti anusAsanavidhAsu / catasso imA bhante anusAsanavidhA- "jAnAti, bhante, bhagavA aparaM puggalaM paccattaM yonisomanasikArA 'ayaM puggalo yathAnusiTuM tathA paTipajjamAno tiNNaM saMyojanAnaM parikkhayA sotApanno bhavissati avinipAtadhammo niyato sambodhiparAyaNo'ti / jAnAti, bhante, bhagavA paraM puggalaM paccattaM yonisomanasikArA- 'ayaM puggalo yathAnusiTuM tathA paTipajjamAno tiNNaM saMyojanAnaM parikkhayA rAgadosamohAnaM tanuttA sakadAgAmI bhavissati, sakideva imaM lokaM AgantvA dukkhassantaM krisstii'ti| 'jAnAti, bhante, bhagavA paraM puggalaM paccattaM yonisomanasikArA- 'ayaM puggalo yathAnusiTuM tathA paTipajjamAno paJcanaM orambhAgiyAnaM saMyojanAnaM parikkhayA opapAtiko bhavissati tattha parinibbAyI anAvattidhammo 79
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.5.155-156) tasmA lokaa'ti| jAnAti, bhante, bhagavA paraM puggalaM paccattaM yonisomanasikArA- 'ayaM puggalo yathAnusiTuM tathA paTipajjamAno AsavAnaM khayA anAsavaM cetovimuttiM paJaAvimuttiM diveva dhamme sayaM abhijJA sacchikatvA upasampajja vihrisstii'ti| etadAnuttariyaM, bhante, anusaasnvidhaasu| parapuggalavimuttitrANadesanA 155. "aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM, yathA bhagavA dhamma deseti prpugglvimuttitraanne| jAnAti, bhante, bhagavA paraM puggalaM paccattaM yonisomanasikArA- 'ayaM puggalo tiNNaM saMyojanAnaM parikkhayA sotApano bhavissati avinipAtadhammo niyato sambodhiparAyaNo'ti, jAnAti, bhante, bhagavA paraM puggalaM paccattaM yonisomanasikArA- 'ayaM puggalo tiNNaM saMyojanAnaM parikkhayA rAgadosamohAnaM tanuttA sakadAgAmI bhavissati, sakideva imaM lokaM AgantvA dukkhassantaM krisstiiti| jAnAti, bhante, bhagavA paraM puggalaM paccattaM yonisomanasikArA- 'ayaM puggalo paJcanaM orambhAgiyAnaM saMyojanAnaM parikkhayA opapAtiko bhavissati tattha parinibbAyI anAvattidhammo tasmA lokaa'ti| jAnAti, bhante, bhagavA paraM puggalaM paccattaM yonisomanasikArA- 'ayaM puggalo AsavAnaM khayA anAsavaM cetovimuttiM paJjAvimuttiM diDheva dhamme sayaM abhijA sacchikatvA upasampajja viharissatI'ti / etadAnuttariyaM, bhante, prpugglvimuttitraanne| sassatavAdadesanA 156. "aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM, yathA bhagavA dhammaM deseti sassatavAdesu / tayome, bhante, ssstvaadaa| "idha, bhante, ekacco samaNo vA brAhmaNo vA AtappamanvAya...pe0... tathArUpaM cetosamAdhiM phusati, yathAsamAhite citte anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati / seyyathidaM, ekampi jAtiM dvepi jAtiyo tissopi jAtiyo catassopi jAtiyo paJcapi jAtiyo dasapi jAtiyo vIsampi jAtiyo tiMsampi jAtiyo cattAlIsampi jAtiyo paJjAsampi jAtiyo jAtisatampi jAtisahassampi jAtisatasahassampi anekAnipi jAtisatAni anekAnipi jAtisahassAni anekAnipi jAtisatasahassAni, 'amutrAsiM evaMnAmo evaMgotto evaMvaNNo evamAhAro evaMsukhadukkhappaTisaMvedI evamAyupariyanto, so tato cuto amutra udapAdiM; tatrApAsiM evaMnAmo evaMgotto evaMvaNNo 80
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.5.156-156) 5. sampasAdanIyasuttaM evamAhAro evaMsukhadukkhappaTisaMvedI evamAyupariyanto, so tato cuto idhUpapanno'ti / iti sAkAraM sauddesaM anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati / so evamAha - 'atItaMpAhaM addhAnaM jAnAmi - saMvaTTi vA loko vivaTTi vAti / anAgataMpAhaM addhAnaM jAnAmi - saMvaTTissati vA loko vivaTTissati vAti / sassato attA ca loko ca vajho kUTaTTho esikaTThAyiTThito / te ca sattA sandhAvanti saMsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva sassatisama'nti / ayaM paThamo ssstvaado| "puna caparaM, bhante, idhekacco samaNo vA brAhmaNo vA AtappamanvAya...pe0... tathArUpaM cetosamAdhiM phusati, yathAsamAhite citte anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati / seyyathidaM, ekampi saMvaTTavivaDhaM dvepi saMvaTTavivaTTAni tINipi saMvaTTavivaTTAni cattAripi saMvaTTavivaTTAni paJcapi saMvaTTavivaTTAni dasapi saMvaTTavivaTTAni, 'amutrAsiM evaMnAmo evaMgotto evaMvaNNo evamAhAro evaMsukhadukkhappaTisaMvedI evamAyupariyanto, so tato cuto amutra udapAdiM; tatrApAsiM evaMnAmo evaMgotto evaMvaNNo evamAhAro evaMsukhadukkhappaTisaMvedI evamAyupariyanto, so tato cuto idhUpapannoti / iti sAkAraM sauddesaM anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati / so evamAha - 'atItaMpAhaM addhAnaM jAnAmi saMvaTTi vA loko vivaTTi vAti / anAgataMpAhaM addhAnaM jAnAmi saMvaTTissati vA loko vivaTTissati vAti / sassato attA ca loko ca vajho kUTaTTho esikaTThAyiTTito / te ca sattA sandhAvanti saMsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva sassatisamanti / ayaM dutiyo ssstvaado| "puna caparaM, bhante, idhekacco samaNo vA brAhmaNo vA AtappamanvAya...pe0... tathArUpaM cetosamAdhiM phusati, yathAsamAhite citte anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati / seyyathidaM, dasapi saMvaddavivaTTAni vIsampi saMvaTTavivaTTAni tiMsampi saMvaTTavivaTTAni cattAlIsampi saMvaTTavivaTTAni, 'amutrAsiM evaMnAmo evaMgotto evaMvaNNo evamAhAro evaMsukhadukkhappaTisaMvedI evamAyupariyanto, so tato cuto amutra udapAdiM; tatrApAsiM evaMnAmo evaMgotto evaMvaNNo evamAhAro evaMsukhadukkhappaTisaMvedI evamAyupariyanto, so tato cuto idhUpapannoti / iti sAkAraM sauddesaM anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati / so evamAha - 'atItaMpAhaM addhAnaM jAnAmi saMvaTTipi loko vivaTTipIti; anAgataMpAhaM addhAnaM jAnAmi saMvaTTissatipi loko vivaTTissatipIti / sassato attA ca loko ca vajho
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.5.157-158) kUTaTTho esikaTTAyiTThito / te ca sattA sandhAvanti saMsaranti cavanti upapajjanti, atthitveva ssstism'nti| ayaM tatiyo sassatavAdo, etadAnuttariyaM, bhante, sassatavAdesu / 82 pubbenivAsAnussatitrANadesanA 157. " aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM yathA bhagavA dhammaM deseti pubbenivAsAnussatitrANe / idha, bhante, ekacco samaNo vA brAhmaNo vA AtappamanvAya...pe0... tathArUpaM cetosamAdhiM phusati, yathAsamAhite citte anekavihitaM pubbenivAsaM anusarati / seyyathidaM, ekampi jAtiM dvepi jAtiyo tissopi jAtiyo catassopi jAtiyo paJcapi jAtiyo dasapi jAtiyo vIsampi jAtiyo tiMsampi jAtiyo cattAlIsampi jAtiyo paJJAsampi jAtiyo jAtisatampi jAtisahastrampi jAtisatasahassampi anekepi saMvaTTakappe anekepi vivaTTakappe anekepi saMvaTTavivaTTakappe, 'amutrAsiM evaMnAmo evaMgotto evaMvaNNo evamAhAro evaMsukhadukkhappaTisaMvedI evamAyupariyanto, so tato cuto amutra udapAdiM; tatrApAsiM evaMnAmo evaMgotto evaMvaNo evamAhAro evaMsukhadukkhappaTisaMvedI evamAyupariyanto, so tato cuto idhUpapanno 'ti / iti sAkAraM sauddesaM anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati / santi, bhante, devA, yesaM na sakkA gaNanAya vA saGghAnena vA Ayu saGghAtuM / api ca, yasmiM yasmiM attabhAve abhinivuTTapubbo hoti yadi vA rUpIsu yadi vA arUpIsu yadi vA saJJIsu yadi vA asaJjIsu yadi vA nevasaJjInAsaJjasu / iti sAkAraM sauddesaM anekavihitaM pubbenivAsaM anusarati / etadAnuttariyaM, bhante, pubbenivAsAnussatiJANe / cutUpapAtaJANadesanA 7 158. " aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM yathA bhagavA dhammaM deseti sattAnaM cutUpapAtaJANe / idha, bhante, ekacco samaNo vA brAhmaNo vA AtappamanvAya...pe0... tathArUpaM cetosamAdhiM phusati, yathAsamAhite citte dibbena cakkhunA visuddhena atikkantamAnusakena satte parasati cavamAne upapajjamAne hIne paNIte suvaNe dubbaNe sugate duggate yathAkammUpage satte pajAnAti - 'ime vata bhonto sattA kAyaduccaritena samannAgatA vacIduccaritena samannAgatA manoduccaritena samannAgatA ariyAnaM upavAdakA micchAdiTThikA micchAdiTThikammasamAdAnA / te kAyassa bhedA paraM maraNA apAyaM dugga 1 82
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.5.159-159) 5. sampasAdanIyasuttaM vinipAtaM nirayaM uppnnaa| ime vA pana bhonto sattA kAyasucaritena samannAgatA vacIsucaritena samannAgatA manosucaritena samannAgatA ariyAnaM anupavAdakA sammAdiTThikA sammAdiTThikammasamAdAnA / te kAyassa bhedA paraM maraNA sugatiM saggaM lokaM upapannA'ti / iti dibbena cakkhunA visuddhena atikkantamAnusakena satte passati cavamAne upapajjamAne hIne paNIte suvaNNe dubbaNNe sugate duggate yathAkammUpage satte pajAnAti / etadAnuttariyaM, bhante, sattAnaM cutUpapAtajANe / iddhividhadesanA ___ 159. "aparaM pana, bhante, etadAnuttariyaM, yathA bhagavA dhamma deseti iddhividhAsu / dvemA, bhante, iddhividhAyo- "atthi, bhante, iddhi sAsavA saupadhikA, no ariyA"ti buccti| "atthi, bhante, iddhi anAsavA anupadhikA ariyA'ti buccti| "katamA ca, bhante, iddhi sAsavA saupadhikA, no ariyAti vuccati ? idha, bhante, ekacco samaNo vA brAhmaNo vA AtappamanvAya...pe0... tathArUpaM cetosamAdhiM phusati, yathAsamAhite citte anekavihitaM iddhividhaM paccanubhoti / ekopi hutvA bahudhA hoti, bahudhApi hutvA eko hoti; AvibhAvaM tirobhAvaM tirokuTuM tiropAkAraM tiropabbataM asajjamAno gacchati seyyathApi AkAse / pathaviyApi ummujjanimujjaM karoti, seyyathApi udke| udakepi abhijjamAne gacchati, seyyathApi pathaviyaM / AkAsepi pallaGkena kamati, seyyathApi pakkhI skunno| imepi candimasUriye evaMmahiddhike evaMmahAnubhAve pANinA parAmasati parimajjati / yAva brahmalokApi kAyena vasaM vatteti / ayaM, bhante, iddhi sAsavA saupadhikA, no ariyAti vuccati / "katamA pana, bhante, iddhi anAsavA anupadhikA, ariyA'ti buccati ? idha, bhante, bhikkhu sace AkaGghati- 'paTikUle appaTikUlasaJjI vihareyya'nti, appaTikUlasaJI tattha viharati sace AkaGghati- 'appaTikUle paTikUlasaJjI vihareyya'nti, paTikUlasaJI tattha vihrti| sace AkaGghati- 'paTikUle ca appaTikUle ca appaTikUlasaJI vihareyya'nti, appaTikUlasaJI tattha vihrti| sace AkaGghati- 'paTikUle ca appaTikUle ca paTikUlasaJjI vihareyya'nti, paTikUlasaJjI tattha vihrti| sace AkaGghati- 'paTikUlaJca appaTikUlaJca tadubhayaM abhinivajjetvA upekkhako vihareyyaM sato sampajAno'ti, upekkhako tattha viharati sato smpjaano| ayaM, bhante, iddhi anAsavA anupadhikA ariyAti buccati / etadAnuttariyaM, bhante, 83
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 dIghanikAyo-3 (3.5.160-161) iddhividhaasu| taM bhagavA asesamabhijAnAti, taM bhagavato asesamabhijAnato uttari abhineyyaM natthi, yadabhijAnaM aJo samaNo vA brAhmaNo vA bhagavatA bhiyyobhijJataro assa yadidaM iddhi vidhAsu / aJathAsatthuguNadassanaM 160. "yaM taM, bhante, saddhena kulaputtena pattab AraddhavIriyena thAmavatA purisathAmena purisavIriyena purisaparakkamena purisadhoravhena, anuppattaM taM bhagavatA / na ca, bhante, bhagavA kAmesu kAmasukhallikAnuyogamanuyutto hInaM gammaM pothujjanikaM anariyaM anatthasaMhitaM, na ca attakilamathAnuyogamanuyutto dukkhaM anariyaM anatthasaMhitaM / catunnaJca bhagavA jhAnAnaM AbhicetasikAnaM diTThadhammasukhavihArAnaM nikAmalAbhI akicchalAbhI aksirlaabhii| anuyogadAnappakAro 161. "sace maM, bhante, evaM puccheyya - 'kiM nu kho, Avuso sAriputta, ahesuM atItamaddhAnaM ache samaNA vA brAhmaNA vA bhagavatA bhiyyobhicatarA sambodhiyanti, evaM puTTho ahaM, bhante, "no"ti vadeyyaM / 'kiM panAvuso sAriputta, bhavissanti anAgatamaddhAnaM ache samaNA vA brAhmaNA vA bhagavatA bhiyyobhijJatarA sambodhiya'nti, evaM puTTho ahaM, bhante, "no''ti vadeyyaM / 'kiM panAvuso sAriputta, atthetarahi aJo samaNo vA brAhmaNo vA bhagavatA bhiyyobhitaro sambodhiya'nti, evaM puTTho ahaM, bhante, "no''ti vadeyyaM / "sace pana maM, bhante, evaM puccheyya - 'kiM nu kho, Avuso sAriputta, ahesuM atItamaddhAnaM aJce samaNA vA brAhmaNA vA bhagavatA samasamA sambodhiya'nti, evaM puTTho ahaM, bhante, "eva"nti vadeyyaM / 'kiM panAvuso sAriputta, bhavissanti anAgatamaddhAnaM ache samaNA vA brAhmaNA vA bhagavatA samasamA sambodhiya'nti, evaM puTTho ahaM, bhante, "eva"nti vadeyyaM / 'kiM panAvuso sAriputta, atthetarahi aje samaNA vA brAhmaNA vA bhagavatA samasamA sambodhiya'nti, evaM puTTho ahaM bhante "no''ti vadeyyaM / "sace pana maM, bhante, evaM puccheyya - 'kiM panAyasmA sAriputto ekaccaM 84
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.5.162-162) 5. sampasAdanIyasuttaM 85 abbhanujAnAti, ekaccaM na abbhanujAnAtI'ti / evaM puTTho ahaM, bhante, evaM byAkareyyaM"sammukhA metaM, Avuso, bhagavato sutaM, sammukhA paTiggahitaM - 'ahesuM atItamaddhAnaM arahanto sammAsambuddhA mayA samasamA sambodhiya'nti / sammukhA metaM, Avuso, bhagavato sutaM, sammukhA paTiggahitaM- 'bhavissanti anAgatamaddhAnaM arahanto sammAsambuddhA mayA samasamA sambodhiyanti / sammukhA metaM, Avuso, bhagavato sutaM sammukhA paTiggahitaM - aTThAnametaM anavakAso yaM ekissA lokadhAtuyA dve arahanto sammAsambuddhA apubbaM acarimaM uppajjeyyu, netaM ThAnaM vijjatI' ''ti / "kaccAhaM, bhante, evaM puTTho evaM byAkaramAno vuttavAdI ceva bhagavato homi, na ca bhagavantaM abhUtena abbhAcikkhAmi, dhammassa cAnudhammaM byAkaromi, na ca koci sahadhammiko vAdAnuvAdo gAravhaM ThAnaM AgacchatI"ti ? "taggha tvaM, sAriputta, evaM puTTho evaM byAkaramAno vuttavAdI ceva me hosi, na ca maM abhUtena abbhAcikkhasi, dhammassa cAnudhamma byAkarosi, na ca koci sahadhammiko vAdAnuvAdo gAravhaM ThAnaM AgacchatI''ti / acchariyaanbhutaM 162. evaM vutte, AyasmA udAyI bhagavantaM etadavoca - "acchariyaM, bhante, abbhutaM, bhante, tathAgatassa appicchatA santuTThitA sllekhtaa| yatra hi nAma tathAgato evaMmahiddhiko evaMmahAnubhAvo, atha ca pana nevattAnaM pAtukarissati ! ekamekaJcepi ito, bhante, dhammaM aJatitthiyA paribbAjakA attani samanupasseyyu, te tAvatakeneva paTAkaM parihareyyuM / acchariyaM, bhante, abbhutaM, bhante, tathAgatassa appicchatA santuTThitA sallekhatA / yatra hi nAma tathAgato evaM mahiddhiko evaMmahAnubhAvo / atha ca pana nevattAnaM pAtukarissatI''ti ! "passa kho tvaM, udAyi, tathAgatassa appicchatA santuTThitA sllekhtaa| yatra hi nAma tathAgato evaMmahiddhiko evNmhaanubhaavo| atha ca pana nevattAnaM pAtukarissati ! ekamekaJcepi ito, udAyi, dhammaM aJatitthiyA paribbAjakA attani samanupasseyyu, te tAvatakeneva paTAkaM parihareyyuM / passa kho tvaM, udAyi, tathAgatassa appicchatA santuTTitA sllekhtaa| yatra hi nAma tathAgato evaMmahiddhiko evaMmahAnubhAvo / atha ca pana nevattAnaM pAtukarissatI''ti ! 85
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.5.163-163) 163. atha kho bhagavA AyasmantaM sAriputtaM Amantesi - "tasmA tiha tvaM, sAriputta, imaM dhammapariyAyaM abhikkhaNaM bhAseyyAsi bhikkhUnaM bhikkhunInaM upAsakAnaM upAsikAnaM / yesampi hi, sAriputta, moghapurisAnaM bhavissati tathAgate kaGkhA vA vimati vA, tesamimaM dhammapariyAyaM sutvA tathAgate kaGkhA vA vimati vA, sA pahIyissatI"ti / iti hidaM AyasmA sAriputto bhagavato sammukhA sampasAdaM pavedesi / tasmA imassa veyyAkaraNassa sampasAdanIyaM tveva adhivacananti / sampasAdanIyasuttaM nidvitaM pnycmN| 86
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. pAsAdikasuttaM 164. evaM me sutaM - ekaM samayaM bhagavA sakkesu viharati vedhaJA nAma sakyA, tesaM ambavane pAsAde / nigaNThanATaputtakAlaGkiriyA tena kho pana samayena nigaNTho nATaputto pAvAyaM adhunAkAlaGkato hoti / tassa kAlakiriyAya bhinnA nigaNThA dvedhikajAtA bhaNDanajAtA kalahajAtA vivAdApannA acamacaM mukhasattIhi vitudantA viharanti- "na tvaM imaM dhammavinayaM AjAnAsi, ahaM imaM dhammavinayaM AjAnAmi, kiM tvaM imaM dhammavinayaM AjAnissasi ? micchApaTipanno tvamasi, ahamasmi smmaapttipnno| sahitaM me, asahitaM te / purevacanIyaM pacchA avaca, pacchAvacanIyaM pure avaca / adhiciNNaM te viparAvattaM, Aropito te vAdo, niggahito tvamasi, cara vAdappamokkhAya, nibbeThehi vA sace pahosI''ti / vadhoyeva kho mace nigaNThesu nATaputtiyesu vattati / yepi nigaNThassa nATaputtassa sAvakA gihI odAtavasanA, tepi nigaNThesu nATaputtiyesu nibbinnarUpA virattarUpA paTivAnarUpA, yathA taM durakkhAte dhammavinaye duppavedite aniyyAnike anupasamasaMvattanike asammAsambuddhappavedite bhinnathUpe appaTisaraNe / 165. atha kho cundo samaNuddeso pAvAyaM vassaMvuTTho yena sAmagAmo, yenAyasmA Anando tenupasaGkami; upasaGkamitvA AyasmantaM AnandaM abhivAdetvA ekamantaM nisIdi / ekamantaM nisinno kho cundo samaNuddeso AyasmantaM AnandaM etadavoca - "nigaNTho, bhante, nATaputto pAvAyaM adhunaakaalngkto| tassa kAlaGkiriyAya bhinnA nigaNThA dvedhikajAtA...pe0... bhinnathUpe appaTisaraNe''ti / 87
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 evaM vutte, AyasmA Anando cundaM samaNuddesaM etadavoca "atthi kho idaM, Avuso cunda, kathApAbhataM bhagavantaM dassanAya / AyAmAvuso cunda, yena bhagavA tenupasaGkamissAma; upasaGkamitvA etamatthaM bhagavato ArocessAmA 'ti / "evaM, bhante" ti kho cundo samasa Ayasmato Anandassa paccassosi | 88 atha kho AyasmA ca Anando cundo ca samaNuddeso yena bhagavA tenupasaGkamiMsu; upasaGkamitvA bhagavantaM abhivAdetvA ekamantaM nisIdiMsu / ekamantaM nisino kho AyamA Anando bhagavantaM etadavoca - "ayaM, bhante, cundo samaNuddeso evamAha, 'nigaNTho, bhante, nATaputto pAvAyaM adhunAkAlaGkato, tassa kAlaGkiriyAya bhinnA nigaNThA... pe0... bhinnathUpe appaTisaraNe 'ti / asammAsambuddhappaveditadhammavinayo 166. "evaM hetaM, cunda, hoti durakkhAte dhammavinaye duppavedite aniyyAnike anupasamasaMvattanike asammAsambuddhappavedite / idha, cunda, satthA ca hoti asammAsambuddhI, dhammo ca durakkhAto duppavedito aniyyAniko anupasamasaMvattaniko asammAsambuddhappavedito, sAvako ca tasmiM dhamme na dhammAnudhammappaTipanno viharati na sAmIcippaTipanno na anudhammacArI, vokkamma ca tamhA dhammA vattati / so evamassa vacanIyo - " tassa te, Avuso, lAbhA, tassa te suladdhaM, satthA ca te asammAsambuddhI, dhammo ca durakkhAto duppavedito aniyyAniko anupasamasaMvattaniko asammAsambuddhappavedito / tvaJca tasmiM dha na dhammAnudhammappaTipanno viharasi na sAmIcippaTipanno, na anudhammacArI, vokkamma ca tamhA dhammA vattI 'ti / iti kho, cunda, satthApi tattha gAravho, dhammopi tattha gAra ho, sAvako ca tattha evaM pAsaMso / yo kho, cunda, evarUpaM sAvakaM evaM vadeyya - " etAsmA tathA paTipajjatu, yathA te satthArA dhammo desito paJJatto 'ti / yo ca samAdapeti, yaJca samAdapeti, yo ca samAdapito tathattAya paTipajjati / sabbe te bahuM apuJjaM pasavanti / taM kissa hetu ? evaM hetaM, cunda hoti durakkhAte dhammavinaye duppavedite aniyyAnike anupasamasaMvattanike asammAsambuddhappavedite / (3.6.166-167) 167. "idha pana, cunda, satthA ca hoti asammAsambuddhI, dhammo ca durakkhAto duppavedito aniyyAniko anupasamasaMvattaniko asammAsambuddhappavedito, sAvako ca tasmiM 88
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.6.168-169) 6. pAsAdikasuttaM dhamme dhammAnudhammappaTipanno viharati sAmIcippaTipanno anudhammacArI, samAdAya taM dhamma vattati / so evamassa vacanIyo- "tassa te, Avuso, alAbhA, tassa te dulladdhaM, satthA ca te asammAsambuddho, dhammo ca durakkhAto duppavedito aniyyAniko anupasamasaMvattaniko asammAsambuddhappavedito / tvaJca tasmiM dhamme dhammAnudhammappaTipanno viharasi sAmIcippaTipanno anudhammacArI, samAdAya taM dhammaM vattasI'ti / iti kho, cunda, satthApi tattha gAravho, dhammopi tattha gAravho, sAvakopi tattha evaM gAravho / yo kho, cunda, evarUpaM sAvakaM evaM vadeyya - "addhAyasmA AyappaTipanno AyamArAdhessatI''ti / yo ca pasaMsati, yaJca pasaMsati, yo ca pasaMsito bhiyyoso mattAya vIriyaM aarbhti| sabbe te bahu apulaM pasavanti / taM kissa hetu ? evaJhetaM, cunda, hoti durakkhAte dhammavinaye duppavedite aniyyAnike anupasamasaMvattanike asammAsambuddhappavedite / sammAsambuddhappaveditadhammavinayo 168. "idha pana, cunda, satthA ca hoti sammAsambuddho, dhammo ca svAkkhAto suppavedito niyyAniko upasamasaMvattaniko sammAsambuddhappavedito, sAvako ca tasmiM dhamme na dhammAnudhammappaTipanno viharati, na sAmIcippaTipanno, na anudhammacArI, vokkamma ca tamhA dhammA vattati / so evamassa vacanIyo - "tassa te, Avuso, alAbhA, tassa te dulladdhaM, satthA ca te sammAsambuddho, dhammo ca svAkkhAto suppavedito niyyAniko upasamasaMvattaniko smmaasmbuddhppvedito| tvaJca tasmiM dhamme na dhammAnudhammappaTipanno viharasi, na sAmIcippaTipanno, na anudhammacArI, vokkamma ca tamhA dhammA vattasI"ti / iti kho, cunda, satthApi tattha pAsaMso, dhammopi tattha pAsaMso, sAvako ca tattha evaM gAravho / yo kho, cunda, evarUpaM sAvakaM evaM vadeyya - "etAyasmA tathA paTipajjatu yathA te satthArA dhammo desito paJatto''ti / yo ca samAdapeti, yaJca samAdapeti, yo ca samAdapito tathattAya paTipajjati / sabbe te bahuM punaM pasavanti / taM kissa hetu ? evajhetaM, cunda, hoti svAkkhAte dhammavinaye suppavedite niyyAnike upasamasaMvattanike sammAsambuddhappavedite / 169. "idha pana, cunda, satthA ca hoti sammAsambuddho, dhammo ca svAkkhAto suppavedito niyyAniko upasamasaMvattaniko sammAsambuddhappavedito, sAvako ca tasmiM dhamme dhammAnudhammappaTipanno viharati sAmIcippaTipanno anudhammacArI, samAdAya taM dhammaM vattati / so evamassa vacanIyo- "tassa te, Avuso, lAbhA, tassa te suladdhaM, satthA ca te 89
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.6.170-171) sammAsambuddho, dhammo ca svAkkhAto suppavedito niyyAniko upasamasaMvattaniko smmaasmbuddhppvedito| tvaJca tasmiM dhamme dhammAnudhammappaTipanno viharasi sAmIcippaTipanno anudhammacArI, samAdAya taM dhammaM vattasI"ti / iti kho, cunda, satthApi tattha pAsaMso, dhammopi tattha pAsaMso, sAvakopi tattha evaM pAsaMso | yo kho, cunda, evarUpaM sAvakaM evaM vadeyya - "addhAyasmA JAyappaTipanno AyamArAdhessatI''ti / yo ca pasaMsati, yaJca pasaMsati, yo ca pasaMsito bhiyyoso mattAya vIriyaM aarbhti| sabbe te bahuM punaM pasavanti / taM kissa hetu ? evajhetaM, cunda, hoti svAkkhAte dhammavinaye suppavedite niyyAnike upasamasaMvattanike sammAsambuddhappavedite / sAvakAnutappasatthu 170. "idha pana, cunda, satthA ca loke udapAdi arahaM sammAsambuddho, dhammo ca svAkkhAto suppavedito niyyAniko upasamasaMvattaniko sammAsambuddhappavedito, avijJApitatthA cassa honti sAvakA saddhamme, na ca tesaM kevalaM paripUraM brahmacariyaM AvikataM hoti uttAnIkataM sabbasaGgAhapadakataM sappATihIrakataM. yAva devamanussehi suppakAsitaM / atha nesaM satthuno antaradhAnaM hoti / evarUpo kho, cunda, satthA sAvakAnaM kAlaGkato anutappo hoti / taM kissa hetu ? satthA ca no loke udapAdi arahaM sammAsambuddho, dhammo ca svAkkhAto suppavedito niyyAniko upasamasaMvattaniko sammAsambuddhappavedito, avijJApitatthA camha saddhamme, na ca no kevalaM paripUraM brahmacariyaM AvikataM hoti uttAnIkataM sabbasaGgAhapadakataM sappATihIrakataM yAva devamanussehi suppakAsitaM / atha no satthuno antaradhAnaM hotIti / evarUpo kho, cunda, satthA sAvakAnaM kAlaGkato anutappo hoti / sAvakAnanutappasatthu 171. "idha pana, cunda, satthA ca loke udapAdi arahaM sammAsambuddho / dhammo ca svAkkhAto suppavedito niyyAniko upasamasaMvattaniko sammAsambuddhappavedito / vijJApitatthA cassa honti sAvakA saddhamme, kevalaJca tesaM paripUraM brahmacariyaM AvikataM hoti uttAnIkataM sabbasaGgAhapadakataM sappATihIrakataM yAva devamanussehi suppakAsitaM / atha nesaM satthuno antaradhAnaM hoti / evarUpo kho, cunda, satthA sAvakAnaM kAlaGkato ananutappo 90
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.6.172-174) 6. pAsAdikasutaM hoti / taM kissa hetu ? satthA ca no loke udapAdi arahaM sammAsambuddhI | dhamma ca svAkkhAto suppavedito niyyAniko upasamasaMvattaniko sammAsambuddhappavedito / viJJApitthA camha saddhamme, kevalaJca no paripUraM brahmacariyaM AvikataM hoti uttAnIkataM sabbasaGgAhapadakataM sappATihIrakataM yAva devamanussehi suppakAsitaM / atha no satthuno antaradhAnaM hotiiti| evarUpo kho, cunda, satthA sAvakAnaM kAlaGkato ananutappo hoti / brahmacariya aparipUrAdikathA 172. "etehi cepi, cunda, ahi samannAgataM brahmacariyaM hoti, no ca kho satthA hoti the rattaJjU cirapabbajito addhagato vayoanuppattI / evaM taM brahmacariyaM aparipUraM hoti tenaGgena / " yato ca kho, cunda, etehi ceva aGgehi samannAgataM brahmacariyaM hoti, satthA ca hoti thero rattaJjU cirapabbajito addhagato vayoanuppatto / evaM taM brahmacariyaM paripUraM hoti tenaGgena / 91 173. " etehi cepi, cunda, aGgehi samannAgataM brahmacariyaM hoti, satthA ca hoti thero rattaJjU cirapabbajito addhagato vayoanuppatto, no ca khvassa therA bhikkhU sAvakA honti viyattA vinItA visAradA pattayogakkhemA / alaM samakkhAtuM saddhammassa, alaM uppannaM parappavAdaM sahadhammehi suniggahitaM niggahetvA sappATihAriyaM dhammaM desetuM / evaM taM brahmacariyaM aparipUraM hoti tenaGgena / "yato ca kho, cunda, etehi ceva aGgehi samannAgataM brahmacariyaM hoti, satthA ca hoti thero rattaJJU cirapabbajito addhagato vayoanuppatto, therA cassa bhikkhU sAvakA honti viyattA vinItA visAradA pattayogakkhemA / alaM samakkhAtuM saddhammassa, alaM uppannaM parappavAdaM sahadhammehi suniggahitaM niggahetvA sappATihAriyaM dhammaM desetuM / evaM taM brahmacariyaM paripUraM hoti tenaGgena / 174. "etehi cepi, cunda, anehi samannAgataM brahmacariyaM hoti, satthA ca hoti thero rattaJjU cirapabbajito addhagato vayoanuppatto, therA cassa bhikkhU sAvakA 91
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 dIghanikAyo-3 (3.6.174-174) viyattA vinItA visAradA pattayogakkhemA / alaM samakkhAtuM saddhammassa, alaM uppannaM parappavAdaM sahadhammehi suniggahitaM niggahetvA sappATihAriyaM dhammaM desetuM / no ca khvassa majjhimA bhikkhU sAvakA honti...pe0... majjhimA cassa bhikkhU sAvakA honti, no ca khvassa navA bhikkhU sAvakA honti...pe0... navA cassa bhikkhU sAvakA honti, no ca khvassa therA bhikkhuniyo sAvikA honti...pe0... therA cassa bhikkhuniyo sAvikA honti, no ca khvassa majjhimA bhikkhuniyo sAvikA honti...pe0... majjhimA cassa bhikkhuniyo sAvikA honti, no ca khvassa navA bhikkhuniyo sAvikA honti...pe0... navA cassa bhikkhuniyo sAvikA honti, no ca khvassa upAsakA sAvakA honti gihI odAtavasanA brahmacArino...pe0... upAsakA cassa sAvakA honti gihI odAtavasanA brahmacArino, no ca khvassa upAsakA sAvakA honti gihI odAtavasanA kAmabhogino...pe0... upAsakA cassa sAvakA honti gihI odAtavasanA kAmabhogino, no ca khvassa upAsikA sAvikA honti gihiniyo odAtavasanA brahmacAriniyo...pe0... upAsikA cassa sAvikA honti gihiniyo odAtavasanA brahmacAriniyo, no ca khvassa upAsikA sAvikA honti gihiniyo odAtavasanA kAmabhoginiyo...pe0... upAsikA cassa sAvikA honti gihiniyo odAtavasanA kAmabhoginiyo, no ca khvassa brahmacariyaM hoti iddhaJceva phItaJca vitthArikaM bAhujanaM puthubhUtaM yAva devamanussehi suppakAsitaM...pe0... brahmacariyaJcassa hoti iddhaJceva phItaJca vitthArikaM bAhujaGa puthubhUtaM yAva devamanussehi suppakAsitaM, no ca kho lAbhaggayasaggappattaM / evaM taM brahmacariyaM aparipUraM hoti tenaGgena / "yato ca kho, cunda, etehi ceva aGgehi samannAgataM brahmacariyaM hoti, satthA ca hoti thero rattaJjU cirapabbajito addhagato vayoanuppatto, therA cassa bhikkhU sAvakA honti viyattA vinItA visAradA pattayogakkhemA / alaM samakkhAtuM saddhammassa, alaM uppannaM parappavAdaM sahadhammehi suniggahitaM niggahetvA sappATihAriyaM dhammaM desetuM / majjhimA cassa bhikkhU sAvakA honti / navA cassa bhikkhU sAvakA honti / therA cassa bhikkhuniyo sAvikA honti / majjhimA cassa bhikkhuniyo sAvikA honti / navA cassa bhikkhuniyo sAvikA honti / upAsakA cassa sAvakA honti... gihI odAtavasanA brahmacArino / upAsakA cassa sAvakA honti gihI odAtavasanA kAmabhogino / upAsikA cassa sAvikA honti gihiniyo odAtavasanA brahmacAriniyo / upAsikA cassa sAvikA honti gihiniyo odAtavasanA kAmabhoginiyo / brahmacariyaJcassa hoti iddhaJceva phItaJca 92
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.6.175-176) 6. pAsAdikasuttaM vitthArikaM bAhujanaM puthubhUtaM yAva devamanussehi suppakAsitaM, lAbhaggappattaJca yasaggappattaJca / evaM taM brahmacariyaM paripUraM hoti tenaGgena / 175. "ahaM kho pana, cunda, etarahi satthA loke uppanno arahaM sammAsambuddho / dhammo ca svAkkhAto suppavedito niyyAniko upasamasaMvattaniko sammAsambuddhappavedito / vijJApitatthA ca me sAvakA saddhamme, kevalaJca tesaM paripUraM brahmacariyaM AvikataM uttAnIkataM sabbasaGgAhapadakataM sappATihIrakataM yAva devamanussehi suppakAsitaM / ahaM kho pana, cunda, etarahi satthA thero rattaJjU cirapabbajito addhagato vayoanuppatto / "santi kho pana me, cunda, etarahi therA bhikkhU sAvakA honti viyattA vinItA visAradA pattayogakkhemA / alaM samakkhAtuM saddhammassa, alaM uppannaM parappavAdaM sahadhammehi suniggahitaM niggahetvA sappATihAriyaM dhammaM desetuM / santi kho pana me, cunda, etarahi majjhimA bhikkhU saavkaa| santi kho pana me, cunda, etarahi navA bhikkhU sAvakA / santi kho pana me, cunda, etarahi therA bhikkhuniyo sAvikA / santi kho pana me, cunda, etarahi majjhimA bhikkhuniyo sAvikA / santi kho pana me, cunda, etarahi navA bhikkhaniyo saavikaa| santi kho pana me. canda. etarahi upAsakA sAvakA gihI odAtavasanA brhmcaarino| santi kho pana me, canda, etarahi upAsakA sAvakA gihI odAtavasanA kAmabhogino | santi kho pana me, cunda, etarahi upAsikA sAvikA gihiniyo odAtavasanA brhmcaariniyo| santi kho pana me, cunda, etarahi upAsikA sAvikA gihiniyo odAtavasanA kaambhoginiyo| etarahi kho pana me, canda, brahmacariyaM iddhaJceva phItaJca vitthArikaM bAhujanaM puthubhUtaM yAva devamanussehi suppakAsitaM / 176. "yAvatA kho, cunda, etarahi satthAro loke uppannA, nAhaM, cunda, ajhaM ekasatthArampi samanupassAmi evaMlAbhaggayasaggappattaM yatharivAhaM / yAvatA kho pana, cunda, etarahi saGgho vA gaNo vA loke uppanno; nAhaM, cunda, ajhaM ekaM saMghampi samanupassAmi evaMlAbhaggayasaggappattaM yatharivAyaM, cunda, bhikkhusnggho| yaM kho taM, cunda, sammA vadamAno vadeyya - "sabbAkArasampannaM sabbAkAraparipUraM anUnamanadhikaM svAkkhAtaM kevalaM paripUra brahmacariyaM suppakAsita''nti / idameva taM sammA vadamAno vadeyya - "sabbAkArasampannaM...pe0... suppakAsita''nti / 93
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.6.177-177) "udako sudaM, cunda, rAmaputto evaM vAcaM bhAsati - "passaM na passatI 'ti / kiJca passaM na passatIti ? khurassa sAdhunisitassa talamassa passati, dhAraJca khvassa na passati / idaM vuccati - " passaM na parasatI 'ti / yaM kho panetaM, cunda, udakena rAmaputtena bhAsitaM hInaM gammaM pothujjanikaM anariyaM anatthasaMhitaM khurameva sandhAya / yaJca taM cunda, sammA vadamAno vadeyya - "passaM na passatI "ti, idameva taM sammA vadamAno vadeyya - "passaM na passatI 'ti / kiJca passaM na passatIti ? evaM sabbAkArasampannaM sabbAkAraparipUraM anUnamanadhikaM svAkkhAtaM kevalaM paripUraM brahmacariyaM suppakAsitanti, iti hetaM passati / idamettha apakaDDeyya, evaM taM parisuddhataraM assAti, iti hetaM na passati / idamettha upakaDDeyya, evaM taM paripUraM assAti, iti hetaM na passati / idaM vuccati cunda - "passaM na passatI 'ti / yaM kho taM, cunda, sammA vadamAno vadeyya - "sabbAkArasampannaM...pe0... brahmacariyaM suppakAsita "nti / idameva taM sammA vadamAno vadeyya - "sabbAkArasampannaM sabbAkAraparipUraM anUnamanadhikaM svAkkhAtaM kevalaM paripUraM brahmacariyaM suppakAsita "nti / 94 saGgAyi tabbadhammo 177. tasmAtiha, cunda, ye vo mayA dhammA abhijJA desitA, tattha sabbeva saGgamma samAgamma atthena atthaM byaJjanena byaJjanaM saGgAyitabbaM na vivaditabbaM, yathayidaM brahmacariyaM addhaniyaM assa ciraTThitikaM, tadassa bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / katame ca te, cunda, dhammA mayA abhijJA desitA, yattha sabbeheva saGgamma samAgamma atthena atthaM byaJjanena byaJjanaM saGgAyitabbaM na vivaditabbaM, yathayidaM brahmacariyaM addhaniyaM assa ciraTThitikaM, tadassa bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM ? seyyathidaM - cattAro satipaTThAnA, cattAro sammappadhAnA, cattAro iddhipAdA, paJcindriyAni, paJca balAni, satta bojjhaGgA, ariyo aTThaGgiko maggo / ime kho te, cunda, dhammA mayA abhijJA desitA / yattha sabbeheva saGgamya samAgamma atthena atthaM vyaJjanena byaJjanaM saGgAyitabbaM na vivaditabbaM, yathayidaM brahmacariyaM addhaniyaM assa ciraTThitikaM, tadassa bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / 94
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.6.178-180) 6. pAsAdikasuttaM sajJApetabbavidhi 178. "tesaJca vo, cunda, samaggAnaM sammodamAnAnaM avivadamAnAnaM sikkhataM aJjataro sabrahmacArI saGgha dhammaM bhAseyya / tatra ce tumhAkaM evamassa - "ayaM kho AyasmA atthaJceva micchA gaNhAti, byaJjanAni ca micchA ropetI"ti / tassa neva abhinanditabbaM na paTikkositabbaM, anabhinanditvA appaTikkositvA so evamassa vacanIyo - "imassa nu kho, Avuso, atthassa imAni vA byaJjanAni etAni vA byaJjanAni katamAni opAyikatarAni, imesaJca byaJjanAnaM ayaM vA attho eso vA attho katamo opAyikataroti ? so ce evaM vadeyya - "imassa kho, Avuso, atthassa imAneva byaJjanAni opAyikatarAni, yA ceva etAni; imesaJca byaJjanAnaM ayameva attho opAyikataro, yA ceva eso''ti / so neva ussAdetabbo na apasAdetabbo, anussAdetvA anapasAdetvA sveva sAdhukaM sApetabbo tassa ca atthassa tesaJca byaJjanAnaM nisantiyA / 179. "aparopi ce, cunda, sabrahmacArI saGgha dhammaM bhAseyya / tatra ce tumhAkaM evamassa - "ayaM kho AyasmA atthahi kho micchA gaNhAti byaJjanAni sammA ropetIti / tassa neva abhinanditabbaM na paTikkositabda, anabhinanditvA appaTikkositvA so evamassa vacanIyo- "imesaM nu kho, Avuso, byaJjanAnaM ayaM vA attho eso vA attho katamo opAyikataro"ti ? so ce evaM vadeyya - "imesaM kho, Avuso, byaJjanAnaM ayameva attho opAyikataro, yA ceva eso'ti / so neva ussAdetabbo na apasAdetabbo, anussAdetvA anapasAdetvA sveva sAdhukaM sApetabbo tasseva atthassa nisantiyA / 180. "aparopi ce, cunda, sabrahmacArI saGgha dhammaM bhAseyya / tatra ce tumhAkaM evamassa - "ayaM kho AyasmA atthahi kho sammA gaNhAti byaJjanAni micchA ropetii"ti| tassa neva abhinanditabbaM na paTikkositabbaM; anabhinanditvA appaTikkositvA so evamassa vacanIyo- "imassa na kho. Avaso. atthassa imAni vA byaJjanAni etAni vA byaJjanAni katamAni opAyikatarAnI"ti ? so ce evaM vadeyya - "imassa kho, Avuso, atthassa imAneva byaJjanAni opayikatarAni, yAni ceva 95
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.6.181-183) etAnI'ti / so neva ussAdetabbo na apasAdetabbo; anussAdetvA anapasAdetvA sveva sAdhukaM sApetabbo tesa va byaJjanAnaM nisantiyA / / 181. "aparopi ce, cunda, sabrahmacArI saGgha dhammaM bhAseyya / tatra ce tumhAkaM evamassa - "ayaM kho AyasmA atthaJceva sammA gaNhAti byaJjanAni ca sammA ropetI"ti / tassa sAdhUti bhAsitaM abhinanditabbaM anumoditabbaM; tassa sAdhUti bhAsitaM abhinanditvA anumoditvA so evamassa vacanIyo- "lAbhA no Avuso, suladdhaM no Avuso, ye mayaM AyasmantaM tAdisaM sabrahmacAriM passAma evaM atthupetaM byaJjanupeta''nti / paccayAnuJAtakAraNaM 182. "na vo ahaM, cunda, diTThadhammikAnaMyeva AsavAnaM saMvarAya dhammaM desemi / na panAhaM, cunda, samparAyikAnaMyeva AsavAnaM paTighAtAya dhammaM desemi / diThThadhammikAnaM cevAhaM, cunda, AsavAnaM saMvarAya dhammaM desemi; samparAyikAnaJca AsavAnaM paTighAtAya / tasmAtiha, cunda, yaM vo mayA cIvaraM anuJjAtaM, alaM vo taM- yAvadeva sItassa paTighAtAya, uNhassa paTighAtAya, DaMsa makasa vAtAtapa sarIsapa samphassAnaM paTighAtAya, yAvadeva hirikopInapaTicchAdanatthaM / yo vo mayA piNDapAto anujJAto, alaM vo so yAvadeva imassa kAyassa ThitiyA yApanAya vihiM sUparatiyA brahmacariyAnuggahAya, iti purANaJca vedanaM paTihaGkhAmi, navaJca vedanaM na uppAdessAmi, yAtrA ca me bhavissati anavajjatA ca phAsuvihAro c| yaM vo mayA senAsanaM anujJAtaM, alaM vo taM yAvadeva sItassa paTighAtAya, uNhassa paTighAtAya, DaMsa makasa vAtAtapa sarIsapa samphassAnaM paTighAtAya, yAvadeva utuparissayavinodana paTisallAnArAmatthaM / yo vo mayA gilAnapaccayabhesajja parikkhAro anuJAto, alaM vo so- yAvadeva uppannAnaM veyyAbAdhikAnaM vedanAnaM paTighAtAya abyaapjjprmtaay| sukhallikAnuyogo 183. "ThAnaM kho panetaM, cunda, vijjati yaM aJatitthiyA paribbAjakA evaM vadeyyu - "sukhallikAnuyogamanuyuttA samaNA sakyaputtiyA viharantI''ti / evaMvAdino, cunda, 96
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3 6.184-184) (3.6.184-184) 6. pAsAdikasuttaM aJatithiyA paribbAjakA evamassu vacanIyA - "katamo so, Avuso, sukhallikAnuyogo ? sukhallikAnuyogA hi bahU anekavihitA nAnappakArakA''ti / "cattArome, cunda, sukhallikAnuyogA hInA gammA pothujjanikA anariyA anatthasaMhitA na nibbidAya na virAgAya na nirodhAya na upasamAya na abhijAya na sambodhAya na nibbAnAya saMvattanti / katame cattAro ? "idha, cunda, ekacco bAlo pANe vadhitvA vadhitvA attAnaM sukheti pINeti / ayaM paThamo sukhllikaanuyogo| puna caparaM, cunda, idhekacco adinnaM AdiyitvA AdiyitvA attAnaM sukheti pINeti / ayaM dutiyo sukhallikAnuyogo / puna caparaM, cunda, idhekacco musA bhaNitvA bhaNitvA attAnaM sukheti pINeti / ayaM tatiyo sukhllikaanuyogo| puna caparaM, cunda, idhekacco paJcahi kAmaguNehi samappito samajhIbhUto paricAreti / ayaM catuttho sukhallikAnuyogo / ime kho, cunda, cattAro sukhallikAnuyogA hInA gammA pothujjanikA anariyA anatthasaMhitA na nibbidAya na virAgAya na nirodhAya na upasamAya na abhijJAya na sambodhAya na nibbAnAya saMvattanti / ___ "ThAnaM kho panetaM, cunda, vijjati yaM aJatitthiyA paribbAjakA evaM vadeyyuM"ime cattAro sukhallikAnuyoge anuyuttA samaNA sakyaputtiyA viharantI"ti / te vo "mAhevaM" tissu vacanIyA / na te vo sammA vadamAnA vadeyyu, abbhAcikkheyyuM asatA abhUtena / 184. "cattArome, cunda. sukhallikAnuyogA ekantanibbidAya virAgAya nirodhAya upasamAya abhiJAya sambodhAya nibbAnAya saMvattanti / katame cattAro ? 97
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.6.185-185) "idha, cunda, bhikkhu vivicceva kAmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaM savicAraM vivekajaM pItisukhaM paThamaM jhAnaM upasampajja viharati / ayaM paThamo sukhllikaanuyogo| "puna caparaM, cunda, bhikkhu vitakkavicArAnaM vUpasamA ajjhattaM sampasAdanaM cetaso ekodibhAvaM avitakkaM avicAraM samAdhijaM pItisukhaM dutiyaM jhAnaM upasampajja viharati / ayaM dutiyo sukhallikAnuyogo / "puna caparaM, cunda, bhikkhu pItiyA ca virAgA upekkhako ca viharati sato ca sampajAno sukhaJca kAyena paTisaMvedeti yaM taM ariyA Acikkhanti 'upekkhako satimA sukhavihArI'ti tatiyaM jhAnaM upasampajja viharati / ayaM tatiyo sukhallikAnuyogo / "puna caparaM, cunda, bhikkhu sukhassa ca pahAnA dukkhassa ca pahAnA pubbeva somanassadomanassAnaM atthaGgamA adukkhamasukhaM upekkhAsatipArisuddhiM catutthaM jhAnaM upasampajja viharati / ayaM catuttho sukhllikaanuyogo| "ime kho, cunda, cattAro sukhallikAnuyogA ekantanibbidAya virAgAya nirodhAya upasamAya abhijJAya sambodhAya nibbAnAya saMvattanti / "ThAnaM kho panetaM, cunda, vijjati yaM atitthiyA paribbAjakA evaM vadevyu - "ime cattAro sukhallikAnuyoge anuyuttA samaNA sakyaputtiyA viharantI"ti / te vo "evaM" tissu vcniiyaa| sammA te vo vadamAnA vadeyyuM, na te vo abbhAcikkheyyu asatA abhUtena / . sukhallikAnuyogAnisaMso 185. "ThAnaM kho panetaM, cunda, vijjati, yaM atithiyA paribbAjakA evaM vadeyyu - "ime panAvuso, cattAro sukhallikAnuyoge anuyuttAnaM viharataM kati phalAni katAnisaMsA pATikaGkhA''ti ? evaMvAdino, cunda, aJatitthiyA paribbAjakA evamassu vacanIyA - "ime kho, Adhuso, cattAro sukhallikAnuyoge anuyuttAnaM viharataM cattAri phalAni 98
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.6.186-186) cattAro AnisaMsA pATikaGkSA / katame cattAro ? idhAvuso, bhikkhu tiNNaM saMyojanAnaM parikkhayA sotApanno hoti avinipAtadhammo niyato sambodhiparAyaNo / idaM paThamaM phalaM, paThamo AnisaMso / puna caparaM, Avuso, bhikkhu tiNNaM saMyojanAnaM parikkhayA rAgadosamohAnaM tanuttA sakadAgAmI hoti, sakideva imaM lokaM AgantvA dukkhassantaM karoti / idaM dutiyaM phalaM, dutiyo AnisaMso / puna caparaM, Avuso, bhikkhu paJcannaM orambhAgiyAnaM saMyojanAnaM parikkhayA opapAtiko hoti, tattha parinibbAyI anAvattidhammo tasmA lokA / idaM tatiyaM phalaM, tatiyo AnisaMso / puna caparaM, Avuso, bhikkhu AsavAnaM khayA anAsavaM cetovimuttiM paJJavimuttiM didveva dhamme sayaM abhijJA sacchikatvA upasampajja viharati / idaM catutthaM phalaM catuttho aanisNso| ime kho, Avuso, cattAro sukhallikAnuyoge anuyuttAnaM viharataM imAni cattAri phalAni cattAro AnisaMsA pATikaGkSA"ti / ( 6. pAsAditaM " khINAsava abhabbaThAnaM 186. "ThAnaM kho panetaM, cunda, vijjati yaM aJJatitthiyA paribbAjakA evaM vadeyyuM - 'aTThitadhammA samaNA sakyaputtiyA viharantI'ti / evaMvAdino, cunda, aJJatitthiyA paribbAjakA evamassu vacanIyA - "atthi kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena sAvakAnaM dhammA desitA paJJattA yAvajIvaM anatikkamanIyA / seyyathApi, Avuso, indakhIlo vA ayokhIlo vA gambhIranemo sunikhAto acalo asampavedhI / evameva kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA parasatA arahatA sammAsambuddhena sAvakAnaM dhammA desitA paJJattA yAvajIvaM anatikkamanIyA / yo so, Avuso, bhikkhu arahaM khINAsavo vusitavA katakaraNIyo ohitabhAro anuppattasadattho parikkhINabhavasaMyojano sammadaJJa vimutto, abhabbo so nava ThAnAni ajjhAcarituM / abhabbo, Avuso, khINAsavo bhikkhu saJcicca pANaM jIvitA voropetuM; abhabbo khINAsavo bhikkhu adinaM theyyasaGghAtaM AdiyituMH abhabbo khINAsavo bhikkhu methunaM dhammaM paTisevituM abhabbo khINAsavo bhikkhu sampajAnamusA bhAsituMH abhabbo khINAsavo bhikkhu sannidhikArakaM kAme paribhuJjituM seyyathApi pubbe AgArikabhUto; abhabbo khINAsavo bhikkhu chandAgatiM gantuM ; abhabbo khINAsavo bhikkhu dosAgatiM gantuM; abhabbo khINAsavo bhikkhu mohAgatiM gantuM; abhabbo khINAsaat bhikkhu bhayAgatiM gantuM / yo so, Avuso, bhikkhu arahaM khINAsavo sitavA katakaraNIyo ohitabhAro anuppattasadattho parikkhINabhavasaMyojano sammadaJJa vimutto, abbo so imAni nava ThAnAni ajjhAcaritu "nti / 99 99
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 dIghanikAyo-3 paJhAbyAkaraNaM 187. "ThAnaM kho panetaM, cunda, vijjati, yaM aJJatitthiyA paribbAjakA evaM vadeyyuM - 'atItaM kho addhAnaM Arambha samaNo gotamo atIrakaM ANadassanaM paJJapeti, no ca kho anAgataM addhAnaM Arambha atIrakaM JANadassanaM paJJapeti, tayidaM kiMsu tayidaM kathaMsU 'ti ? te ca aJJatitthiyA paribbAjakA aJJavihitakena JANadassanena aJJavihitakaM JaNadassanaM paJJapetabbaM maJJanti yathariva bAlA abyattA / atItaM kho, cunda, addhAnaM Arabbha tathAgatassa satAnusAri jANaM hoti; so yAvatakaM AkaGkSati tAvatakaM anusarati / anAgataJca kho addhAnaM Arambha tathAgatassa bodhijaM jaNaM uppajjati- 'ayamantimA jAti, natthidAni punabbhavo 'ti / " atItaM cepi, cunda, hoti abhUtaM atacchaM anatthasaMhitaM, na taM tathAgato byAkaroti / atItaM cepi, cunda, hoti bhUtaM tacchaM anatthasaMhitaM, tampi tathAgato na byAkaroti / atItaM cepi cunda, hoti bhUtaM tacchaM atthasaMhitaM, tatra kAla tathAgato hoti tassa paJhassa veyyAkaraNAya / anAgataM cepi cunda, hoti abhUtaM atacchaM anatthasaMhitaM, na taM tathAgato byAkaroti... pe0... tassa paJhassa veyyAkaraNAya / papannaM cepi, cunda, hoti abhUtaM atacchaM anatthasaMhitaM na taM tathAgato byAkaroti / paccuppannaM cepi, cunda, hoti bhUtaM tacchaM anatthasaMhitaM tampi tathAgato na byAkaroti / pappannaM cepi, cunda, hoti bhUtaM tacchaM atthasaMhitaM tatra kAlaJJU tathAgato hoti tassa paJhassa vaiyyAkaraNAya / 188. " iti kho, cunda, atItAnAgatapaccuppannesu dhammesu tathAgato kAlavAdI bhUtavAdI atthavAdI dhammavAdI vinayavAdI, tasmA " tathAgato 'ti vuccati / yaJca kho, cunda, sadevakassa lokassa samArakassa sabrahmakassa sassamaNabrAhmaNiyA pajAya sadevamanussAya diTTaM sutaM mutaM vijJAtaM pattaM pariyesitaM anuvicaritaM manasA, sabbaM tathAgatena abhisambuddhaM, tasmA " tathAgato 'ti vuccati / yaJca, cunda, rattiM tathAgato anuttaraM sammAsambodhiM abhisambujjhati, yaJca rattiM anupAdisesAya nibbAnadhAtuyA parinibbAyati, yaM etasmiM antare bhAsati lapati niddisati / sabbaM taM tathaiva hoti no aJJathA, tasmA " tathAgato" ti vuccati / yathAvAdI, cunda, tathAgato tathAkArI, yathAkArI tathAvAdI / iti yathAvAdI tathAkArI, yathAkArI tathAvAdI, tasmA "tathAgato 'ti vuccati / sadevake loke, cunda, samArake sabrahmake sassamaNabrAhmaNiyA pajAya sadevamanussAya tathAgato abhibhU anabhibhUto aJadatthuso vasavattI, tasmA "tathAgato 'ti vuccati / (3.6.187-188) 100
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.6.189-189) 6. pAsAdikasuttaM 101 abyAkatavAnaM 189. "ThAnaM kho panetaM, cunda, vijjati yaM aJatitthiyA paribbAjakA evaM vadeyyu - "kiM nu kho, Avuso, hoti tathAgato paraM maraNA, idameva saccaM moghamaJa''nti ? evaMvAdino, cunda, aJatitthiyA paribbAjakA evamassu vacanIyA"abyAkataM kho, Avuso, bhagavatA - 'hoti tathAgato paraM maraNA, idameva saccaM moghamaJa' "nti / "ThAnaM kho panetaM, cunda, vijjati, yaM atitthiyA paribbAjakA evaM vadeyyu"kiM panAvuso, na hoti tathAgato paraM maraNA, idameva saccaM moghamaJa''nti ? evaMvAdino, cunda, aJatitthiyA paribbAjakA evamassu vacanIyA - "etampi kho, Avuso, bhagavatA abyAkataM - 'na hoti tathAgato paraM maraNA, idameva saccaM moghamaJca' "nti / "ThAnaM kho panetaM, cunda, vijjati, yaM aJatitthiyA paribbAjakA evaM vadeyyu"kiM panAvuso, hoti ca na ca hoti tathAgato paraM maraNA, idameva saccaM moghamaJa''nti ? evaMvAdino, cunda, aJatitthiyA paribbAjakA evamassu vacanIyA - "abyAkataM kho etaM, Avuso, bhagavatA - 'hoti ca na ca hoti tathAgato paraM maraNA, idameva saccaM moghamaJa' "nti / "ThAnaM kho panetaM, cunda, vijjati, yaM aJatitthiyA paribbAjakA evaM vadeyyuM - "kiM panAvuso, neva hoti na na hoti tathAgato paraM maraNA, idameva saccaM moghamaJa''nti ? evaMvAdino, cunda, aJatitthiyA paribbAjakA evamassu vacanIyA"etampi kho, Avuso, bhagavatA abyAkataM- 'neva hoti na na hoti tathAgato paraM maraNA, idameva saccaM moghamaJa' ''nti / "ThAnaM kho panetaM, cunda, vijjati, yaM aJatitthiyA paribbAjakA evaM vadeyyu"kasmA panetaM, Avuso, samaNena gotamena abyAkata"nti ? evaMvAdino, cunda, aJatitthiyA paribbAjakA evamassu vacanIyA- "na hetaM, Avuso, atthasaMhitaM na 101
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 dIghanikAyo-3 (3.6.190-191) dhammasaMhitaM na AdibrahmacariyakaM na nibbidAya na virAgAya na nirodhAya na upasamAya na abhijJAya na sambodhAya na nibbAnAya saMvattati, tasmA taM bhagavatA abyAkata"nti / byAkataTTAnaM 190. "ThAnaM kho panetaM, cunda, vijjati, yaM aJatitthiyA paribbAjakA evaM vadeyyu- "kiM panAvuso, samaNena gotamena byAkata''nti ? evaMvAdino, cunda, atitthiyA paribbAjakA evamassu vacanIyA - "idaM dukkhanti kho, Avuso, bhagavatA vyAkataM, ayaM dukkhasamudayoti kho, Akhuso, bhagavatA byAkataM, ayaM dukkhanirodhoti kho, Avuso, bhagavatA byAkataM, ayaM dukkhanirodhagAminI paTipadAti kho, Abuso, bhagavatA byaakt"nti| "ThAnaM kho panetaM, cunda, vijjati, yaM aJatitthiyA paribbAjakA evaM vadeyyu"kasmA panetaM, Avuso, samaNena gotamena byAkata"nti ? evaMvAdino, cunda, aJatitthiyA paribbAjakA evamassu vacanIyA- "etanhi, Abuso, atthasaMhitaM, etaM dhammasaMhitaM, etaM AdibrahmacariyakaM ekantanibbidAya virAgAya nirodhAya upasamAya abhijAya sambodhAya nibbAnAya sNvttti| tasmA taM bhagavatA byaakt"nti| pubantasahagatadidvinissayA 191. "yepi te, cunda, pubbantasahagatA diTThinissayA, tepi vo mayA byAkatA, yathA te byAkAtabbA / yathA ca te na byAkAtabbA, kiM vo ahaM te tathA byAkarissAmi ? yepi te, cunda, aparantasahagatA diTThinissayA, tepi vo mayA byAkatA, yathA te byAkAtabbA yathA ca te na byAkAtabbA, kiM vo ahaM te tathA byAkarissAmi ? katame ca te, cunda, pubbantasahagatA diTThinissayA, ye vo mayA byAkatA, yathA te byaakaatbbaa| (yathA ca te na byAkAtabbA, kiM vo ahaM te tathA byAkarissAmi) ? santi kho, cunda, eke samaNabrAhmaNA evaMvAdino evaMdiTThino- "sassato attA ca loko ca, idameva saccaM moghmny"nti| santi pana, cunda, eke samaNabrAhmaNA evaMvAdino evaMdiTThino"asassato attA ca loko ca...pe0... sassato ca asassato ca attA ca loko ca / neva sassato nAsassato attA ca loko ca / sayaMkato attA ca loko ca / paraMkato 102
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.6.192-193) 6. pAsAdikasuttaM 103 attA ca loko c| sayaMkato ca paraMkato ca attA ca loko c| asayaMkAro aparaMkAro adhiccasamuppanno attA ca loko ca, idameva saccaM moghamaJa''nti / sassataM sukhadukkhaM / asassataM sukhadukkhaM / sassataJca asassataJca sukhadukkhaM / nevasassataM nAsassataM sukhadukkhaM / sayaMkataM sukhadukkhaM / paraMkataM sukhadukkhaM / sayaMkataJca paraMkataJca sukhadukkhaM / asayaMkAraM aparaMkAraM adhiccasamuppannaM sukhadukkhaM, idameva saccaM moghamaJa''nti / 192. "tatra, cunda, ye te samaNabrAhmaNA evaMvAdino evaMdiTThino- "sassato attA ca loko ca, idameva saccaM moghamaJa"nti / tyAhaM upasaGkamitvA evaM vadAmi- "asthi nu kho idaM, Avuso, vuccati- 'sassato attA ca loko cA'"ti ? yaJca kho te evamAhaMsa- "idameva saccaM moghamaJja"nti | taM tesaM nAnajAnAmi / taM kissa heta? athAsacinopi hettha, cunda, santeke sttaa| imAyapi kho ahaM. canda, paJattiyA neva attanA samasamaM samanupassAmi kuto bhiyyo / atha kho ahameva tattha bhiyyo yadidaM adhipatti / 193. "tatra, cunda, ye te samaNabrAhmaNA evaMvAdino evaMdiTThino- "asassato attA ca loko c| sassato ca asassato ca attA ca loko ca / nevasassato nAsassato attA ca loko ca / sayaMkato attA ca loko ca / paraMkato attA ca loko ca / sayaMkato ca paraMkato ca attA ca loko c| asayaMkAro aparaMkAro adhiccasamuppanno attA ca loko ca / sassataM sukhadukkhaM / asassataM sukhadukkhaM / sassataJca asassataJca sukhadukkhaM / nevasassataM nAsassataM sukhadukkhaM / sayaMkataM sukhadukkhaM / paraMkataM sukhadukkhaM / sayaMkataJca paraMkataJca sukhadukkhaM / asayaMkAraM aparaMkAraM adhiccasamuppannaM sukhadukkhaM, idameva saccaM moghamaJa''nti / tyAhaM upasaGkamitvA evaM vadAmi - "atthi nu kho idaM, Avuso, vuccati- 'asayaMkAraM aparaMkAraM adhiccasamuppannaM sukhadukkha' "nti / yaJca kho te evamAhaMsu- "idameva saccaM moghamaJa"nti / taM tesaM nAnujAnAmi / taM kissa hetu ? aJathAsacinopi hettha, cunda, santeke sttaa| imAyapi kho ahaM, cunda, paJattiyA neva attanA samasamaM samanupassAmi kuto bhiyyo / atha kho ahameva tattha bhiyyo yadidaM adhipaJatti / ime kho te, cunda, pubbantasahagatA diTThinissayA, ye vo mayA byAkatA, yathA te byAkAtabbA / yathA ca te na byAkAtabbA, kiM vo ahaM te tathA byAkarissAmIti ? 103
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 dIghanikAyo-3 (3.6.194-196) aparantasahagatadiTThinissayA 194. "katame ca te, cunda, aparantasahagatA diTThinissayA, ye vo mayA byAkatA, yathA te byAkAtabbA / (yathA ca te na byAkAtabbA, kiM vo ahaM te tathA byAkarissAmI) ? santi, cunda, eke samaNabrAhmaNA evaMvAdino evaMdichino- "rUpI attA hoti arogo paraM maraNA. idameva saccaM moghamaJa"nti / santi pana, canda, eke samaNabrAhmaNA evaMvAdino evaMdiTThino- "arUpI attA hoti / rUpI ca arUpI ca attA hoti / nevarUpI nArUpI attA hoti / saJI attA hoti / asaJI attA hoti / nevasInAsajI attA hoti / attA ucchijjati vinassati na hoti paraM maraNA. saccaM moghama "nti / tatra, canda, ye te samaNabrAhmaNA evaMvAdino evaMdiTThino- "rUpI attA hoti arogo paraM maraNA, idameva saccaM moghamaJa"nti / tyAhaM upasaGkamitvA evaM vadAmi- "asthi na kho idaM, Avaso, vaccati- 'rUpI attA hoti arogo paraM maraNA'"ti ? yaJca kho te evamAhaMsu -- "idameva saccaM moghamaJa"nti / taM tesaM nAnujAnAmi / taM kissa hetu ? aJathAsacinopi hettha, cunda, santeke sattA / imAyapi kho ahaM, cunda, pattiyA neva attanA samasamaM samanupassAmi kuto bhiyyo| atha kho ahameva tattha bhiyyo yadidaM adhipatti / 195. "tatra, cunda, ye te samaNabrAhmaNA evaMvAdino evaMdichino- "arUpI attA hoti / rUpI ca arUpI ca attA hoti / nevarUpInArUpI attA hoti / saJI attA hoti| asaJI attA hoti / nevasaJjInAsajI attA hoti / attA ucchijjati vinassati na hoti paraM maraNA, idameva saccaM moghamaJa'"nti / tyAhaM upasaGkamitvA evaM vadAmi - "asthi nu kho idaM, Avuso, vuccati- 'attA ucchijjati vinassati na hoti paraM maraNA''ti / yaJca kho te, cunda, evamAhaMsu-- "idameva saccaM moghamaJa''nti / taM tesaM nAnujAnAmi / taM kissa hetu ? aJathAsacinopi hettha, cunda, santeke sattA / imAyapi kho ahaM, cunda, pattiyA neva attanA samasamaM samanupassAmi, kuto bhiyyo / atha kho ahameva tattha bhiyyo yadidaM adhipatti / ime kho te, cunda, aparantasahagatA diTThinissayA, ye vo mayA byAkatA, yathA te byaakaatbbaa| yathA ca te na byAkAtabbA, kiM vo ahaM te tathA byAkarissAmI'ti ? 196. "imesaJca, cunda, pubbantasahagatAnaM didvinissayAnaM imesaJca aparantasahagatAnaM 104
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.6.197-197) 6. pAsAdikasuttaM 105 divinissayAnaM pahAnAya samatikkamAya evaM mayA cattAro satipaTTAnA desitA pnyttaa| katame cattAro? idha, cunda, bhikkhu kAye kAyAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA vineyya loke abhijjhaadomnssN| vedanAsu vedanAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA, vineyya loke abhijjhaadomnssN| citte cittAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA, vineyya loke abhijjhaadomnssN| dhammesu dhammAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA, vineyya loke abhijjhaadomnssN| imesaJca cunda, pubbantasahagatAnaM diThThinissayAnaM imesaJca aparantasahagatAnaM diTThinissayAnaM pahAnAya smtikkmaay| evaM mayA ime cattAro satipaTThAnA desitA paJattAti / 197. tena kho pana samayena AyasmA upavANo bhagavato piTTito Thito hoti bhagavantaM bIjayamAno / atha kho AyasmA upavANo bhagavantaM etadavoca - "acchariyaM, bhante, abbhutaM, bhante ! pAsAdiko vatAyaM, bhante, dhammapariyAyo; supAsAdiko vatAyaM bhante, dhammapariyAyo, ko nAmAyaM bhante dhammapariyAyo"ti ? "tasmAtiha tvaM, upavANa, imaM dhammapariyAyaM 'pAsAdiko' tveva naM dhArehI"ti / idamavoca bhagavA / attamano AyasmA upavANo bhagavato bhAsitaM abhinandIti / pAsAdikasuttaM nihitaM chttuN| 105
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. lakkhaNasuttaM dvattiMsamahApurisalakkhaNAni 198. evaM me sutaM- ekaM samayaM bhagavA sAvatthiyaM viharati jetavane anAthapiNDikassa ArAme / tatra kho bhagavA bhikkhU Amantesi - "bhikkhavo'ti / "bhaddante'"ti te bhikkhU bhagavato paccassosuM / bhagavA etadavoca - 199. "dvattiMsimAni, bhikkhave, mahApurisassa mahApurisalakkhaNAni, yehi samannAgatassa mahApurisassa dveva gatiyo bhavanti anA / sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti cakkavattI dhammiko dhammarAjA cAtaranto vijitAvI janapadatthAvariyappatto sttrtnsmnnaagto| tassimAni satta ratanAni bhavantiH seyyathidaM. cakkaratanaM hasthiratanaM assaratanaM maNiratanaM itthiratanaM gahapatiratanaM pariNAyakaratanameva sattamaM / parosahassaM kho panassa puttA bhavanti sUrA vIraGgarUpA parasenappamaddanA / so imaM pathaviM sAgarapariyantaM adaNDena asatthena dhammena abhivijiya ajjhAvasati / sace kho pana agArasmA anagAriyaM pabbajati, arahaM hoti sammAsambuddho loke vivaTTacchado / 200. "katamAni ca tAni, bhikkhave, dvattiMsa mahApurisassa mahApurisalakkhaNAni, yehi samannAgatassa mahApurisassa dveva gatiyo bhavanti anaJA / sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti cakkavattI...pe0... sace kho pana agArasmA anagAriyaM pabbajati, arahaM hoti sammAsambuddho loke vivaTTacchado ? "idha, bhikkhave, mahApuriso suppatiTTitapAdo hoti / yampi, bhikkhave, mahApuriso suppatiTTitapAdo hoti, idampi, bhikkhave, mahApurisassa mahApurisalakkhaNaM bhavati / 106
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.200-200) 7. lakkhaNasuttaM 107 "puna caparaM, bhikkhave, mahApurisassa heTThApAdatalesu cakkAni jAtAni honti sahassArAni sanemikAni sanAbhikAni sabbAkAraparipUrAni / yampi, bhikkhave, mahApurisassa heTThApAdatalesu cakkAni jAtAni honti sahassArAni sanemikAni sanAbhikAni sabbAkAraparipUrAni, idampi, bhikkhave, mahApurisassa mahApurisalakkhaNaM bhavati / "puna caparaM, bhikkhave, mahApuriso AyatapaNhi hoti...pe0... dIghaGguli hoti / mudutalunahatthapAdo hoti| jAlahatthapAdo hoti / ussaGkhapAdo hoti / eNijaco hoti / Thitakova anonamanto ubhohi pANitalehi jaNNukAni parimasati parimajjati / kosohitavatthaguyho hoti / suvaNNavaNNo hoti knycnsnnibhttco| sukhumacchavi hoti, sukhumattA chaviyA rajojallaM kAye na upalimpati / ekekalomo hoti, ekekAni lomAni lomakUpesu jAtAni / uddhaggalomo hoti, uddhaggAni lomAni jAtAni nIlAni aJjanavaNNAni kuNDalAvaTTAni dakkhiNAvaTTakajAtAni / brahmajugatto hoti / sattussado hoti / sIhapubbaddhakAyo hoti / citantaraMso hoti / nigrodhaparimaNDalo hoti, yAvatakvassa kAyo tAvatakvassa byAmo yAvatakvassa byAmo tAvatakvassa kAyo / samavaTTakkhandho hoti / rasaggasaggI hoti / sIhahanu hoti / cattAlIsadanto hoti / samadanto hoti / aviraLadanto hoti / susukkadATho hoti / pahUtajivho hoti / brahmassaro hoti karavIkabhANI / abhinIlanetto hoti / gopakhumo hoti / uNNA bhamukantare jAtA hoti, odAtA mudutUlasannibhA / yampi, bhikkhave, mahApurisassa uNNA bhamukantare jAtA hoti, odAtA mudutUlasannibhA, idampi, bhikkhave, mahApurisassa mahApurisalakkhaNaM bhavati / "puna caparaM, bhikkhave, mahApuriso uNhIsasIso hoti / yampi, bhikkhave, mahApuriso uNhIsasIso hoti, idampi, bhikkhave, mahApurisassa mahApurisalakkhaNaM bhavati / "imAni kho tAni, bhikkhave, dvattiMsa mahApurisassa mahApurisalakkhaNAni, yehi samannAgatassa mahApurisassa dveva gatiyo bhavanti anA / sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti cakkavattI...pe0... sace kho pana agArasmA anagAriyaM pabbajati, arahaM hoti sammAsambuddho loke vivaTTacchado / "imAni kho, bhikkhave, dvattiMsa mahApurisassa mahApurisalakkhaNAni bAhirakApi 107
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 dIghanikAyo-3 (3.7.201-202) isayo dhArenti, no ca kho te jAnanti- 'imassa kammassa kaTattA idaM lakkhaNaM paTilabhatI'ti / (1) suppatidvitapAdatAlakkhaNaM 201. "yampi, bhikkhave, tathAgato parimaM jAtiM parimaM bhavaM parimaM niketaM pRbbe manussabhUto samAno daLahasamAdAno ahosi kusalesu dhammesu, avasthitasamAdAno kAyasucarite vacIsucarite manosucarite dAnasaMvibhAge sIlasamAdAne uposathupavAse matteyyatAya petteyyatAya sAmaJatAya brahmajJatAya kule jeTThApacAyitAya aJjataraJataresu ca adhikusalesu dhammesu / so tassa kammassa kaTattA upacitattA ussannattA vipUlattA kAyassa bhedA paraM maraNA saggaM lokaM upapajjati / so tattha ajhe deve dasahi ThAnehi adhiggaNhAti dibbena AyunA dibbena vaNNena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena Adhipateyyena dibbehi rUpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoTThabbehi / so tato cuto itthattaM Agato samAno imaM mahApurisalakkhaNaM paTilabhati / suppatiTTitapAdo hoti / samaM pAdaM bhUmiyaM nikkhipati, samaM uddharati, samaM sabbAvantehi pAdatalehi bhUmiM phusati / 202. "so tena lakkhaNena samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti cakkavattI dhammiko dhammarAjA cAturanto vijitAvI janapadatthAvariyappatto sttrtnsmnnaagto| tassimAni satta ratanAni bhavanti; seyyathidaM, cakkaratanaM hatthiratanaM assaratanaM maNiratanaM itthiratanaM gahapatiratanaM pariNAyakaratanameva sattamaM / parosahassaM kho panassa puttA bhavanti sUrA vIraGgarUpA parasenappamaddanA / so imaM pathaviM sAgarapariyantaM akhilamanimittamakaNTakaM iddhaM phItaM khemaM sivaM nirabbudaM adaNDena asatthena dhammena abhivijiya ajjhaavsti| rAjA samAno kiM labhati ? akkhambhiyo hoti kenaci manussabhUtena paccatthikena paccAmittena / rAjA samAno idaM labhati / "sace kho pana agArasmA anagAriyaM pabbajati, arahaM hoti sammAsambuddho loke vivttttcchdo| buddho samAno kiM labhati ? akkhambhiyo hoti abbhantarehi vA bAhirehi vA paccatthikehi paccAmittehi rAgena vA dosena vA mohena vA samaNena vA brAhmaNena vA devena vA mArena vA brahmanA vA kenaci vA lokasmiM / buddho samAno idaM labhati" | etamatthaM bhagavA avoca / 108
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.203-204) 7. lakkhaNasuttaM 109 203. tatthetaM vuccati - "sacce ca dhamme ca dame ca saMyame, soceyyasIlAlayuposathesu ca / dAne ahiMsAya asAhase rato, daLhaM samAdAya samattamAcari / / "so tena kammena divaM samakkami, sukhaJca khiDDAratiyo ca anvabhi / tato cavitvA punarAgato idha, samehi pAdehi phusI vasundharaM / / "byAkaMsu veyyaJjanikA samAgatA, samappatiThussa na hoti khambhanA / gihissa vA pabbajitassa vA puna, taM lakkhaNaM bhavati tadatthajotakaM / / "akkhambhiyo hoti agAramAvasaM, parAbhibhU sattubhi nappamaddano / manussabhUtenidha hoti kenaci, akkhambhiyo tassa phalena kammuno / / "sace ca pabbajjamupeti tAdiso, nekkhammachandAbhirato vicakkhaNo / aggo na so gacchati jAtu khambhanaM, naruttamo esa hi tassa dhammatA''ti / / (2) pAdatalacakkalakkhaNaM 204. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe 109
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 dIghanikAyo-3 (3.7.205-205) manussabhUto samAno bahujanassa sukhAvaho ahosi, ubbegauttAsabhayaM apanuditA, dhammikaJca rakkhAvaraNaguttiM saMvidhAtA, saparivAraJca dAnaM adAsi / so tassa kammassa kaTattA upacitattA ussannattA vipulattA kAyassa bhedA paraM maraNA sugatiM saggaM lokaM upapajjati...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imaM mahApurisalakkhaNaM paTilabhati / heTThApAdatalesu cakkAni jAtAni honti sahassArAni sanemikAni sanAbhikAni sabbAkAraparipUrAni suvibhattantarAni / "so tena lakkhaNena samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti cakkavattI...pe0... rAjA samAno kiM labhati ? mahAparivAro hoti; mahAssa honti parivArA brAhmaNagahapatikA negamajAnapadA gaNakamahAmattA anIkaTThA dovArikA amaccA pArisajjA rAjAno bhogiyA kumaaraa| rAjA samAno idaM lbhti| sace kho pana agArasmA anagAriyaM pabbajati, arahaM hoti sammAsambuddho loke vivdRcchdo| buddho samAno kiM labhati ? mahAparivAro hoti; mahAssa honti parivArA bhikkhU bhikkhuniyo upAsakA upAsikAyo devA manussA asurA nAgA gandhabbA / buddho samAno idaM lbhti"| etamatthaM bhagavA avoc| 205. tatthetaM vuccati - "pure puratthA purimAsu jAtisu, ___ manussabhUto bahunaM sukhAvaho / ubbhegauttAsabhayApanUdano, guttIsu rakkhAvaraNesu ussuko / / "so tena kammena divaM samakkami, sukhaJca khiDDAratiyo ca anvabhi / tato cavitvA punarAgato idha, cakkAni pAdesu duvesu vindati / / "samantanemIni sahassarAni ca, byAkaMsu veyyaJjanikA samAgatA / 110
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.206-206) 7. lakkhaNasuttaM 111 disvA kumAraM satapuJalakkhaNaM, parivAravA hessati sattumaddano / / tathA hI cakkAni samantanemini, sace na pabbajjamupeti tAdiso / vatteti cakkaM pathaviM pasAsati, tassAnuyantAdha bhavanti khattiyA / / "mahAyasaM saMparivArayanti naM, sace ca pabbajjamupeti tAdiso / nekkhammachandAbhirato vicakkhaNo, devAmanussAsurasakkarakkhasA / / "gandhabbanAgA vihagA catuppadA, anuttaraM devamanussapUjitaM / mahAyasaM saMparivArayanti nanti / / (3-5) AyatapaNhitAditilakSaNaM 206. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno pANAtipAtaM pahAya pANAtipAtA paTivirato ahosi nihitadaNDo nihitasattho lajjI dayApanno, sabbapANabhUtahitAnukampI vihAsi / so tassa kammassa kaTattA upacitattA ussannattA vipulattA...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imAni tINi mahApurisalakkhaNAni paTilabhati / AyatapaNhi ca hoti, dIghaGguli ca brahmajugatto c| "so tehi lakkhaNehi samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0...| rAjA samAno kiM labhati? dIghAyuko hoti ciraTThitiko, dIghamAyu pAleti, na sakkA hoti antarA jIvitA voropetuM kenaci manussabhUtena paccatthikena paccAmittena / rAjA samAno idaM lbhti...pe0...| buddho samAno kiM labhati ? dIghAyuko 111
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 dIghanikAyo-3 (3.7.207-208) hoti ciraTThitiko, dIghamAyuM pAleti, na sakkA hoti antarA jIvitA voropetuM paccatthikehi paccAmittehi samaNena vA brAhmaNena vA devena vA mArena vA brahmanA vA kenaci vA lokasmiM / buddho samAno idaM lbhti'| etamatthaM bhagavA avoca / 207. tatthetaM vuccati - "mAraNavadhabhayattano viditvA, paTivirato paraM mAraNAyahosi / tena sucaritena saggamagamA, sukataphalavipAkamanubhosi / / "caviya punaridhAgato samAno, paTilabhati idha tINi lakkhaNAni / bhavati vipuladIghapAsaNDiko, brahmAva suju subho sujAtagatto / / "subhujo susu susaNThito sujAto, mudutalunaGguliyassa honti / dIghA tIbhi purisavaraggalakkhaNehi, cirayapanAya kumAramAdisanti / / "bhavati yadi gihI ciraM yati, cirataraM pabbajati yadi tato hi / yApayati ca vasiddhibhAvanAya, iti dIghAyukatAya taM nimitta"nti / / (6) sattussadatAlakkhaNaM 208. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno dAtA ahosi paNItAnaM rasitAnaM khAdanIyAnaM bhojanIyAnaM sAyanIyAnaM 112
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.209-209) 7. lakkha lehanIyAnaM pAnAnaM / so tassa kammassa kaTattA... pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imaM mahApurisalakkhaNaM paTilabhati / sattussado hoti, sattassa ussadA honti; ubhosu hatthesu ussadA honti, ubhosu pAdesu ussadA honti, ubhosu aMsakUTesu ussadA honti, khandhe ussado hoti / "so tena lakkhaNena samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0...| rAjA samAno kiM labhati ? lAbhI hoti paNItAnaM rasitAnaM khAdanIyAnaM bhojanIyAnaM sAyanIyAnaM lehanIyAnaM pAnAnaM / rAjA samAno idaM labhati... pe0... / buddho samAno kiM labhati ? lAbhI hoti paNItAnaM rasitAnaM khAdanIyAnaM bhojanIyAnaM sAyanIyAnaM lehanIyAnaM pAnAnaM / buddho samAno idaM lbhti"| etamatthaM bhagavA avoca / 209. tatthetaM vuccati - " khajjabhojjamatha leyya sAyiyaM, uttamaggarasadAyako ahu / tena so sucaritena kammunA, nandane ciramabhippamodati / / "satta cussade idhAdhigacchati, hatthapAdamudutaJca vindati / Ahu byaJjananimittakovidA, khajjabhojjarasalAbhitAya naM / / "yaM gihissapi tadatthajotakaM, pabbajjampi ca tadAdhigacchati / khajjabhojjarasalAbhiruttamaM, Ahu sabbagihibandhanacchida"nti / / 113 113
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 dIghanikAyo-3 (3.7.210-211) (7-8) karacaraNamudujAlatAlakkhaNAni 210. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno catUhi saGgahavatthUhi janaM saGgAhako ahosi- dAnena peyyavajjena atthacariyAya samAnattatAya / so tassa kammassa kaTattA...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imAni dve mahApurisalakkhaNAni paTilabhati / mudutalunahatthapAdo ca hoti jAlahatthapAdo c| "so tehi lakkhaNehi samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0...| rAjA samAno kiM labhati? susaGgahitaparijano hoti, susaGgahitAssa honti brAhmaNagahapatikA negamajAnapadA gaNakamahAmattA anIkaTThA dovArikA amaccA pArisajjA rAjAno bhogiyA kumaaraa| rAjA samAno idaM labhati...pe0... | buddho samAno kiM labhati ? susaGgahitaparijano hoti, susaGgahitAssa honti bhikkhU bhikkhuniyo upAsakA upAsikAyo devA manussA asurA nAgA gandhabbA / buddho samAno idaM lbhti"| etamatthaM bhagavA avoc| 211. tatthetaM vuccati - "dAnampi catthacariyataJca, ___piyavAditaJca samAnattataJca / kariyacariyasusaGgahaM bahUna, __ anavamatena guNena yAti saggaM / / "caviya punaridhAgato samAno, karacaraNamudutaJca jAlino ca / atirucirasuvaggudassaneyyaM, paTilabhati daharo susu kumAro / / "bhavati parijanassavo vidheyyo, mahimaM Avasito susaGgahito / 114
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.212-213) 7. lakkhaNasuttaM 115 piyavadU hitasukhataM jigIsamAno, abhirucitAni guNAni Acarati / / "yadi ca jahati sabbakAmabhogaM, kathayati dhammakathaM jino janassa / vacanapaTikarassAbhippasannA, sutvAnadhammAnudhammamAcarantI''ti / / " (9-10) ussaGkhapAdaudghaggalomatAlakkhaNAni 212. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno atthUpasaMhitaM dhammUpasaMhitaM vAcaM bhAsitA ahosi, bahujanaM nidaMsesi, pANInaM hitasukhAvaho dhammayAgI / so tassa kammassa kaTattA...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imAni dve mahApurisalakkhaNAni paTilabhati / ussaGkhapAdo ca hoti, uddhaggalomo c| ___ "so tehi lakkhaNehi samannAgato, sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti cakkavattI...pe0... / rAjA samAno kiM labhati ? aggo ca hoti seTTho ca pAmokkho ca uttamo ca pavaro ca kAmabhogInaM / rAjA samAno idaM labhati...pe0... / buddho samAno kiM labhati? aggo ca hoti seTTho ca pAmokkho ca uttamo ca pavaro ca sabbasattAnaM / buddho samAno idaM labhati" / etamatthaM bhagavA avoca / 213. tatthetaM vuccati - "atthadhammasahitaM pure giraM, erayaM bahujanaM nidaMsayi / pANinaM hitasukhAvaho ahu, dhammayAgamayajI amaccharI / / 115
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 dIghanikAyo-3 (3.7.214-214) "tena so sucaritena kammunA, suggatiM vajati tattha modati / lakkhaNAni ca duve idhAgato, uttamappamukhatAya vindati / / "ubbhamuSpatitalomavA saso, pAdagaNThirahu sAdhusaNThitA / maMsalohitAcitA tacotthatA, uparicaraNasobhanA ahu / / "gehamAvasati ce tathAvidho, __ aggataM vajati kAmabhoginaM / tena uttaritaro na vijjati, jambudIpamabhibhuyya iriyati / / "pabbajampi ca anomanikkamo, ___aggataM vajati sabbapANinaM / tena uttaritaro na vijjati, sabbalokamabhibhuyya viharatI"ti / / (11) eNijaGghalakSaNaM 214. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno sakkaccaM vAcetA ahosi sippaM vA vijjaM vA caraNaM vA kammaM vA'kiM time khippaM vijAneyyu, khippaM paTipajjeyyuM, na ciraM kilisseyyu"nti / so tassa kammassa kaTattA...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imaM mahApurisalakkhaNaM paTilabhati / eNijaGgho hoti / "so tena lakkhaNena samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti cakkavattI...pe0... | rAjA samAno kiM labhati ? yAni tAni rAjArahAni rAjaGgAni 116
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.215-216) 7. lakkhaNasuttaM 117 rAjUpabhogAni rAjAnucchavikAni tAni khippaM pttilbhti| rAjA samAno idaM lbhti...pe0...| buddho samAno kiM labhati? yAni tAni samaNArahAni samaNaGgAni samaNUpabhogAni samaNAnucchavikAni, tAni khippaM paTilabhati / buddho samAno idaM lbhti'| etamatthaM bhagavA avoc| 215. tatthetaM vuccati "sippesu vijjAcaraNesu kammesu, kathaM vijAneyyu lahunti icchati / yadUpaghAtAya na hoti kassaci, vAceti khippaM na ciraM kilissati / / "taM kammaM katvA kusalaM sukhudrayaM, jaGghA manuJA labhate susnntthitaa| vaTTA sujAtA anupubbamuggatA, uddhaggalomA sukhumattacotthatA / / "eNeyyajaGghoti tamAhu puggalaM, sampattiyA khippamidhAhu lakkhaNaM / gehAnulomAni yadAbhikaGati, apabbajaMkhippamidhAdhigacchati / / "sace ca pabbajjamupeti tAdiso, nekkhammachandAbhirato vicakkhaNo / anucchavikassa yadAnulomikaM, taM vindati khippamanomavikkamo''ti / / (12) sukhumacchavilakSaNaM 216. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe 117
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 dIghanikAyo-3 (3.7.217-217) manussabhUto samAno samaNaM vA brAhmaNaM vA upasaGkamitvA paripucchitA ahosi - "kiM, bhante, kusalaM, kiM akusalaM, kiM sAvajjaM, kiM anavajja, kiM sevitabaM, kiM na sevitabbaM, kiM me karIyamAnaM dIgharattaM ahitAya dukkhAya assa, kiM vA pana me karIyamAnaM dIgharattaM hitAya sukhAya assA''ti / so tassa kammassa kaTattA...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imaM mahApurisalakkhaNaM paTilabhati / sukhumacchavi hoti, sukhumattA chaviyA rajojallaM kAye na upalimpati / "so tena lakkhaNena samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0...| rAjA samAno kiM labhati ? mahApaJo hoti, nAssa hoti koci paJAya sadiso vA seTTho vA kaambhogiinN| rAjA samAno idaM labhati...pe0... | buddho samAno kiM labhati? mahApao hoti puthupo hAsapo javanapo tikkhapao nibbedhikapaJo, nAssa hoti koci pAya sadiso vA seTTho vA sbbsttaanN| buddho samAno idaM lbhti"| etamatthaM bhagavA avoca / 217. tatthetaM vuccati "pure puratthA purimAsu jAtisu, aJAtukAmo paripucchitA ahu / sussUsitA pabbajitaM upAsitA, atthantaro atthakathaM nisAmayi / / "paJaApaTilAbhagatena kammunA, manussabhUto sukhumacchavI ahu / byAkaMsu uppAdanimittakovidA, sukhumAni atthAni avecca dakkhiti / / "sace na pabbajjamupeti tAdiso, vatteti cakkaM pathaviM pasAsati / atthAnusiThThIsu pariggahesu ca, na tena sayyo sadiso ca vijjati / / 118
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.218-219) 7. lakkha "sace ca pabbajjamupeti tAdiso, nekkhammachandAbhirato vicakkhaNo / paJJAvisiddhaM labhate anuttaraM, pappoti bodhiM varabhUrimedhaso 'ti / / (13) suvaNNavaNNalakkhaNaM 218. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno akkodhano ahosi anupAyAsabahulo, bahumpi vRtto samAno nAbhisajji na kuppi na byApajji na patitthIyi, na kopaJca dosaJca appaccayaJca pAtvAkAsi / dAtA ca ahosi sukhumAnaM mudukAnaM attharaNAnaM pAvuraNAnaM khomasukhumAnaM kappAsikasukhumAnaM koseyyasukhamAnaM kambalasukhumAnaM / so tassa upacitattA...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imaM mahApurisalakkhaNaM pttilbhti| suvaNNavaNNo hoti kaJcanasannibhattaco / kammassa kaTattA " so tena lakkhaNena samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0...| rAjA samAno kiM labhati ? lAbhI hoti sukhumAnaM mudukAnaM attharaNAnaM pAvuraNAnaM khomasukhumAnaM kappAsikasukhumAnaM koseyyasukhamAnaM kambalasukhumAnaM / rAjA samAno idaM labhati... pe0... / buddho samAno kiM labhati ? lAbhI hoti sukhamAnaM mudukAnaM attharaNAnaM pAvuraNAnaM khomasukhumAnaM kappAsikasukhumAnaM koseyyasukhumAnaM kambalasukhamAnaM / buddho samAno idaM labhati" / etamatthaM bhagavA avoca / 219. tatthetaM vuccati - " akkodhaJca adhiTThahi adAsi, dAnaJca vatthAni sukhumAni succhavIni / purimatarabhave Thito abhivissaji, mahimiva suro abhivassaM / / 119 119
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 dIghanikAyo-3 "taM katvAna ito cuto dibbaM, upapajji sukataphalavipAkamanubhutvA / kanakatanusannibho idhAbhibhavati, suravarataroriva indo / / " gehaJcAvasati naro apabbajja, micchaM mahatimahiM anusAsati / pasavha sahidha sattaratanaM, paTilabhati vimala sukhamacchaviM suciJca / / "lAbhI acchAdanavatthamokkhapAvuraNAnaM, bhavati yadi anAgAriyataM upeti / sahito purimakataphalaM anubhavati, na bhavati katassa panAso 'ti / / (14) kosohitavatthaguvhalakkhaNaM 220. yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno cirappana sucirappavAsino jAtimitte suhajje sakhino samAnetA ahosi / mAtarampa puttena samAnetA ahosi, puttampi mAtarA samAnetA ahosi, pitarampi puttena samAnetA ahosi, puttampi pitarA samAnetA ahosi, bhAtarampi bhAtarA samAnetA ahosi, bhAtarampi bhaginiyA samAnetA ahosi, bhaginimpi bhAtarA samAnetA ahosi, bhaginimpi bhaginiyA samAnetA ahosi, samaGgIkatvA ca abbhanumoditA ahosi / so tassa kammassa kaTattA... pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imaM mahApurisalakkhaNaM paTilabhati - kosohitavatthaguyho hoti / "so tena lakkhaNena samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0...| rAjA samAno kiM labhati ? pahUtaputto hoti, parosahassaM kho panassa puttA bhavanti sUrA vIraGgarUpA parasenappamaddanA / rAjA samAno idaM labhati... pe0... / buddho (3.7.220-220) 120
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.221-221) 7. lakkhaNasuttaM samAno kiM labhati ? pahUtaputto hoti, anekasahassaM kho panassa puttA bhavanti sUrA vIraGgarUpA parasenappamaddanA / buddho samAno idaM labhati" / etamatthaM bhagavA avoca / 221. tatthetaM vuccati - " pure puratthA purimAsu jAtisu, cirappanaTTe sucirappavAsino / AtI suhajje sakhino samAnayi, samaGgikatvA anumoditA ahu / / "so tena kammena divaM samakkami, sukhaJca khiDDAratiyo ca anvabhi / tato cavitvA punarAgato idha, kosohitaM vindati vatthachAdiyaM / / pahUtaputto bhavatI tathAvidho, parosahassaJca bhavanti atrajA / sUrA ca vIrA ca amittatApanA, gihissa pItijananA piyaMvadA / / bahUtarA pabbajitassa iriyato, bhavanti puttA vacanAnusArino / gihissa vA pabbajitassa vA puna, taM lakkhaNaM jAyati tadatthajotaka "nti / / paThamabhANavAro niTThito / 121 121
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 dIghanikAyo-3 (3.7.222-223) (15-16) parimaNDalaanonamajaNNuparimasanalakkhaNAni 222. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno mahAjanasaGgahaM samekkhamAno samaM jAnAti sAmaM jAnAti, purisaM jAnAti purisavisesaM jAnAti - "ayamidamarahati ayamidamarahatI"ti tattha tattha purisavisesakaro ahosi / so tassa kammassa kaTattA...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imAni dve mahApurisalakkhaNAni paTilabhati / nigrodha parimaNDalo ca hoti, Thitakoyeva ca anonamanto ubhohi pANitalehi jaNNukAni parimasati parimajjati / / "so tehi lakkhaNehi samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0...| rAjA samAno kiM labhati? aDDo hoti mahaddhano mahAbhogo pahUtajAtarUparajato pahUtavittUpakaraNo pahUtadhanadho pripunnnnkoskotttthaagaaro| rAjA samAno idaM lbhti...pe0...| buddho samAno kiM labhati? aDDo hoti mahaddhano mahAbhogo / tassimAni dhanAni honti, seyyathidaM, saddhAdhanaM sIladhanaM hiridhanaM ottappadhanaM sutadhanaM cAgadhanaM paJaAdhanaM / buddho samAno idaM labhati" / etamatthaM bhagavA avoca / 223. tatthetaM vuccati - "tuliya paTivicaya cintayitvA, mahAjanasaGgahanaM samekkhamAno / ayamidamarahati tattha tattha, purisavisesakaro pure ahosi / / "mahiJca pana Thito anonamanto, phusati karehi ubhohi jaNNukAni / mahiruhaparimaNDalo ahosi, __ sucaritakammavipAkasesakena / / "bahuvividhanimittalakkhaNaJjU, atinipuNA manujA byAkariMsu / 122
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. lakkhaNasuttaM bahuvividhA gihInaM arahAni, paTilabhati daharo susu kumAro / / (3.7.224-225) "idha ca mahIpatissa kAmabhogI, gihipatirUpakA bahU bhavanti yadi ca jahati sabbakAmabhogaM, labhati anuttaraM uttamadhanagga "nti / / ( 17-19) sIhapubbaddhakAyAditilakkhaNaM 224. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno bahujanassa atthakAmo ahosi hitakAmo phAsukAmo yogakkhemakAmo" kintime saddhAya vaDDeyyuM, sIlena vaDDeyyuM, sutena vaDDeyyuM, cAgena vaDDeyyuM, dhammena vaDDeyyuM, paJJAya vaDDeyyuM, dhanadhana vaDDeyyuM, khettavatthunA vaDDeyyuM, dvipadacatuppadehi vaDDeyyuM, puttadArehi vaDDheyyuM, dAsakammakaraporisehi vaDDeyyuM, jAtIhi vaDDheyyuM, mittehi vaDDeyyuM, bandhavehi vaDDeyyu 'nti / so tassa kammassa kaTattA... pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imAni tINi mahApurisalakkhaNAni paTilabhati / sIhapubbaddhakAyo ca hoti citantaraMso ca samavaTTakkhandho ca / " so tehi lakkhaNehi samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti cakkavattI... pe0... / rAjA samAno kiM labhati ? aparihAnadhammo hoti, na parihAyati dhanadhaJJena khettavatthunA dvipadacatuSpadehi puttadArehi dAsakammakaraporisehi jatIhi mitha bandhavehi, na parihAyati sabbasampattiyA / rAjA samAno idaM labhati... pe0... / buddho samAno kiM labhati ? aparihAnadhammo hoti, na parihAyati saddhAya sIlena sutena cAgena paJJAya, na parihAyati sabbasampattiyA / buddho samAno idaM labhati" / etamatthaM bhagavA avoca / 225. tatthetaM vuccati - 44 'saddhAya sIlena sutena buddhiyA, cAgena dhammena bahUhi sAdhuhi / 123 123
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 dIghanikAyo-3 (3.7.226-226) dhanena dha na ca khettavatthunA, ___ puttehi dArehi catuppadehi ca / / "AtIhi mittehi ca bandhavehi ca, __balena vaNNena sukhena cUbhayaM / kathaM na hAyeyyuM pareti icchati, atthassa middhI ca panAbhikaGkhati / / "sa sIhapubbaddhasusaNThito ahu, samavaTTakkhandho ca citantaraMso / pubbe suciNNena katena kammunA, ahAniyaM pubbanimittamassa taM / / "gihIpi dha na dhanena vaDDati, puttehi dArehi catuppadehi ca / akiJcano pabbajito anuttaraM, pappoti bodhiM asahAnadhammata"nti / / (20) rasaggasaggitAlakkhaNaM 226. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno sattAnaM aviheThakajAtiko ahosi pANinA vA leDDunA vA daNDena vA satthena vA / so tassa kammassa kaTattA upacitattA...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imaM mahApurisalakkhaNaM paTilabhati, rasaggasaggI hoti, uddhaggAssa rasaharaNIyo gIvAya jAtA honti samAbhivAhiniyo / "so tena lakkhaNena samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0...| rAjA samAno kiM labhati? appAbAdho hoti appAtako, samavepAkiniyA gahaNiyA samannAgato nAtisItAya nAccuNhAya / rAjA samAno idaM labhati...pe0... / buddho samAno kiM labhati ? appAbAdho hoti appAtako samavepAkiniyA 124
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.227-228) 7. lakkhaNasuttaM gahaNiyA samannAgato nAtisItAya nAccuNhAya majjhimAya padhAnakkhamAya / buddho samAno idaM lbhti'| etamatthaM bhagavA avoca / 227. tatthetaM vuccati - "na pANidaNDehi panAtha leDDunA, satthena vA maraNavadhena vA pana / ubbAdhanAya paritajjanAya vA, na heThayI janatamaheThako ahu / / "teneva so sugatimupecca modati, sukhapphalaM kariya sukhAni vindati / samojasA rasaharaNI susaNThitA, idhAgato labhati rasaggasaggitaM / / "tenAhu naM atinipuNA vicakkhaNA, - ayaM naro sukhabahulo bhavissati / gihissa vA pabbajitassa vA puna, taM lakkhaNaM bhavati tadatthajotaka''nti / / (21-22) abhinIlanettagopakhumalakkhaNAni 228. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno na ca visaTaM, na ca visAci, na ca pana viceyya pekkhitA, uju tathA pasaTamujumano, piyacakkhunA bahujanaM udikkhitA ahosi| so tassa kammassa kaTattA...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imAni dve mahApurisalakkhaNAni paTilabhati / abhinIlanetto ca hoti gopakhumo c| "so tehi lakkhaNehi samannAgato, sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0...| rAjA samAno kiM labhati ? piyadassano hoti bahuno janassa, piyo 125
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 dIghanikAyo-3 (3.7.229-230) hoti manApo brAhmaNagahapatikAnaM negamajAnapadAnaM gaNakamahAmattAnaM anIkaTThAnaM dovArikAnaM amaccAnaM pArisajjAnaM rAjUnaM bhogiyAnaM kumArAnaM / rAjA samAno idaM lbhti...pe0...| buddho samAno kiM labhati ? piyadassano hoti bahuno janassa, piyo hoti manApo bhikkhUnaM bhikkhunInaM upAsakAnaM upAsikAnaM devAnaM manussAnaM asurAnaM nAgAnaM gandhabbAnaM / buddho samAno idaM lbhti"| etamatthaM bhagavA avoca / 229. tatthetaM vuccati - "na ca visaTaM na ca visAci, na ca pana viceyypekkhitaa| uju tathA pasaTamujumano, piyacakkhunA bahujanaM udikkhitA / / "sugatIsu so phalavipAkaM, anubhavati tattha modati / idha ca pana bhavati gopakhumo, __ abhinIlanettanayano sudassano / / "abhiyogino ca nipuNA, bahU pana nimittkovidaa| sukhumanayanakusalA manujA, piyadassanoti abhiniddisanti naM / / "piyadassano gihIpi santo ca, bhavati bahujanapiyAyito / yadi ca na bhavati gihI samaNo hoti, piyo bahUnaM sokanAsano"ti / / (23) uNhIsasIsalakSaNaM 230. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno bahujanapubbaGgamo ahosi kusalesu dhammesu bahujanapAmokkho kAyasucarite 126
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.231-231) 7. lakkhaNasuttaM 127 vacIsucarite manosucarite dAnasaMvibhAge sIlasamAdAne uposathupavAse matteyyatAya petteyyatAya sAmaJjatAya brahmaJatAya kule jeTThApacAyitAya aJjataraJataresu ca adhikusalesu dhammesu | so tassa kammassa kaTattA...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imaM mahApurisalakkhaNaM paTilabhati- uNhIsasIso hoti / "so tena lakkhaNena samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0...| rAjA samAno kiM labhati ? mahAssa jano anvAyiko hoti, brAhmaNagahapatikA negamajAnapadA gaNakamahAmattA anIkaTThA dovArikA amaccA pArisajjA rAjAno bhogiyA kumaaraa| rAjA samAno idaM labhati...pe0... / buddho samAno kiM labhati ? mahAssa jano anvAyiko hoti, bhikkhU bhikkhuniyo upAsakA upAsikAyo devA manussA asurA nAgA gandhabbA / buddho samAno idaM lbhti'| etamatthaM bhagavA avoc| 231. tatthetaM vuccati - "pubbaGgamo sucaritesu ahu, dhammesu dhmmcriyaabhirto| anvAyiko bahujanassa ahu, saggesu vedayittha puJaphalaM / / "veditvA so sucaritassa phalaM, uNhIsasIsattamidhajjhagamA / byAkaMsu byajananimittadharA, pubbaGgamo bahujanaM hessati / / "paTibhogiyA manujesu idha, pubbeva tassa abhiharanti tadA / yadi khattiyo bhavati bhUmipati, paTihArakaM bahujane labhati / / 127
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 dIghanikAyo-3 (3.7.232-233) "atha cepi pabbajati so manujo, dhammesu hoti paguNo visavI / tassAnusAsaniguNAbhirato, anvAyiko bahujano bhavatIti / / (24-25) ekekalomatAuNNAlakkhaNAni 232. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno musAvAdaM pahAya musAvAdA paTivirato ahosi, saccavAdI saccasandho theto paccayiko avisaMvAdako lokassa / so tassa kammassa kaTattA upacitattA...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imAni dve mahApurisalakkhaNAni paTilabhati / ekekalomo ca hoti, uNNA ca bhamukantare jAtA hoti odAtA mudutUlasannibhA / "so tehi lakkhaNehi samannAgato, sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0...| rAjA samAno kiM labhati? mahAssa.. jano upavattati, brAhmaNagahapatikA negamajAnapadA gaNakamahAmattA anIkaTThA dovArikA amaccA pArisajjA rAjAno bhogiyA kumArA / rAjA samAno idaM labhati...pe0... / buddho samAno kiM labhati ? mahAssa jano upavattati, bhikkhU bhikkhuniyo upAsakA upAsikAyo devA manussA asurA nAgA gandhabbA / buddho samAno idaM lbhti"| etamatthaM bhagavA avoca / 233. tatthetaM vuccati "saccappaTiJo purimAsu jAtisu, advejjhavAco alikaM vivajjayi / na so visaMvAdayitApi kassaci, bhUtena tacchena tathena bhAsayi / / "setA susukkA mudutUlasannibhA, uNNA sujAtA bhamukantare ahu / 128
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.234-234) 7. lakkhaNasuttaM 129 na lomakUpesu duve ajAyisuM, ekekalomUpacitaGgavA ahu / / "taM lakkhaNaJjU bahavo samAgatA, ___ byAkaMsu uppAdanimittakovidA / uNNA ca lomA ca yathA susaNThitA, upavattatI IdisakaM bahujjano / / "gihimpi santaM upavattatI jano, bahu puratthApakatena kammunA / akiJcanaM pabbajita anuttaraM, buddhampi santaM upavattati jano''ti / / (26-27) cattAlIsaaviraLadantalakkhaNAni 234. "yampi, bhikkhave tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno pisuNaM vAcaM pahAya pisuNAya vAcAya paTivirato ahosi / ito sutvA na amutra akkhAtA imesaM bhedAya, amutra vA sutvA na imesaM akkhAtA amUsaM bhedAya, iti bhinnAna vA sandhAtA, sahitAnaM vA anuppadAtA, samaggArAmo samaggarato samagganandI samaggakaraNiM vAcaM bhAsitA ahosi | so tassa kammassa kaTattA...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imAni dve mahApurisalakkhaNAni paTilabhati / cattAlIsadanto ca hoti aviraLadanto ca / "so tehi lakkhaNehi samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0...| rAjA samAno kiM labhati ? abhejjapariso hoti, abhejjAssa honti parisA, brAhmaNagahapatikA negamajAnapadA gaNakamahAmattA anIkaTThA dovArikA amaccA pArisajjA rAjAno bhogiyA kumArA | rAjA samAno idaM lbhti...pe0...| buddho samAno kiM labhati ? abhejjapariso hoti, abhejjAssa honti parisA, bhikkhU bhikkhuniyo upAsakA upAsikAyo devA manussA asurA nAgA gandhabbA / buddho samAno idaM lbhti"| etamatthaM bhagavA avoca / 129
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 dIghanikAyo-3 (3.7.235-236) 235. tatthetaM vuccati - "vebhUtiyaM sahitabhedakAriM, bhedppvddddnvivaadkaariN| kalahappavaDDanaAkiccakAriM, sahitAnaM bhedajananiM na bhaNi / / "avivAdavaDDanakariM sugiraM, bhinnAnusandhijananiM abhaNi / / kalahaM janassa panudI samaGgI, ___ sahitahi nandati pamodati ca / / "sugatIsu so phalavipAkaM, ___ anubhavati tattha modati / dantA idha honti aviraLA sahitA, caturo dasassa mukhajA susaNThitA / / "yadi khattiyo bhavati bhUmipati, avibhediyAssa parisA bhavati / samaNo ca hoti virajo vimalo, parisAssa hoti anugatA acalA''ti / / (28-29) pahUtajivhAbrahmassaralakkhaNAni 236. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno pharusaM vAcaM pahAya pharusAya vAcAya paTivirato ahosi / yA sA vAcA nelA kaNNasukhA pemanIyA hadayaGgamA porI bahujanakantA bahujanamanApA, tathArUpiM vAcaM bhAsitA ahosi / so tassa kammassa kaTattA upacitattA...pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imAni dve mahApurisalakkhaNAni paTilabhati / pahUtajivho ca hoti brahmassaro ca karavIkabhANI / 130
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.237-237) 7. lakkhaNasuttaM 131 "so tehi lakkhaNehi samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0...| rAjA samAno kiM labhati? AdeyyavAco hoti, Adiyantissa vacanaM brAhmaNagahapatikA negamajAnapadA gaNakamahAmattA anIkaTThA dovArikA amaccA pArisajjA rAjAno bhogiyA kumaaraa| rAjA samAno idaM lbhti...pe0...| buddho samAno kiM labhati? AdeyyavAco hoti, Adiyantissa vacanaM bhikkhU bhikkhuniyo upAsakA upAsikAyo devA manussA asurA nAgA gandhabbA / buddho samAno idaM lbhti"| etamatthaM bhagavA avoc| 237. tatthetaM vuccati "akkosabhaNDanavihesakAriM, ubbAdhikaM bahajanappamahanaM / abALhaM giraM so na bhaNi pharusaM, madhuraM bhaNi susaMhitaM sakhilaM / / "manaso piyA hadayagAminiyo, vAcA so erayati kaNNasukhA / vAcAsuciNNaphalamanubhavi, saggesu vedayatha puJaphalaM / / "veditvA so sucaritassa phalaM, brahmassarattamidhamajjhagamA / jivhAssa hoti vipulA puthulA, __ AdeyyavAkyavacano bhavati / / "gihinopi ijjhati yathA bhaNato, ____ atha ce pabbajati so manujo / Adiyantissa vacanaM janatA, bahuno bahuM subhaNitaM bhaNato''ti / / 131
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 dIghanikAyo-3 (30) sIhahanulakkhaNaM 238. " yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno samphappalApaM pahAya samphappalApA paTivirato ahosi kAlavAdI bhUtavAdI atthavAdI dhammavAdI vinayavAdI, nidhAnavatiM vAcaM bhAsitA ahosi kAlena sApadesaM pariyantavatiM atthasaMhitaM / so tassa kammassa kaTattA... pe0... so tato cuto itthattaM Agato samAno imaM mahApurisalakkhaNaM paTilabhati, sIhahanu hoti / "so tena lakkhaNena samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti ckkvttii...pe0.....| rAjA samAno kiM labhati ? appadhaMsiyo hoti kenaci manussabhUtena paccatthikena paccAmittena / rAjA samAno idaM labhati... pe0... / buddho samAno kiM labhati ? appadhaMsiyo hoti abbhantarehi vA bAhirehi vA paccatthikehi paccAmittehi, rAgena vA dosena vA mohena vA samaNena vA brAhmaNena vA devena vA mArena vA brahmanA vA kenaci vA lokasmiM / buddha samAno idaM labhati" / etamatthaM bhagavA avoca / 239. tatthetaM vuccati - "na samphappalApaM na muddhataM, avikiNNavacanabyappatho ahosi / ahitamapi ca apanudi, hitamapi ca bahujanasukhaJca abhaNi / / "taM katvA ito cuto divamupapajji, sukataphalavipAkamanubhosi / caviya punaridhAgato samAno, dvidugamavaratarahanuttamalattha / / " rAjA hoti suduppadhaMsiyo, manujindo manujAdhipati mahAnubhAvo / (3.7.238-239) 132
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.240-240) 7. lakkhaNataM tidivapuravarasamo bhavati, suravarataroriva indo || '"gandhabbAsurayakkharakkhasebhi, surehi na hi bhavati suppadhaMsiyo / tato yadi bhavati tathAvidho, idha disA ca paTidisA ca vidisA cA "ti / / ( 31-32 ) samadantasusukkadATAlakkhaNAni 240. "yampi, bhikkhave, tathAgato purimaM jAtiM purimaM bhavaM purimaM niketaM pubbe manussabhUto samAno micchAjIvaM pahAya sammAAjIvena jIvikaM kappesi, tulAkUTa kaMsakUTa mAnakUTa ukkoTana vaJcana nikati sAciyoga chedana vadha bandhana viparAmosa Alopa sahasAkArA paTivirato ahosi / so tassa kammassa kaTattA upacitattA utsannattA vipulattA kAyassa bhedA paraM maraNA sugatiM saggaM lokaM upapajjati / so tattha aJJe deve dasahi ThAnehi adhigaNhAti dibbena AyunA dibbena vaNNena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena Adhipateyyena dibbehi rUpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoTThabbehi / so tato cuto itthattaM Agato samAno imAni dve mahApurisalakkhaNAni paTilabhati, samadanto ca hoti susukkadATho ca / " so tehi lakkhaNehi samannAgato sace agAraM ajjhAvasati, rAjA hoti cakkavattI dhammiko dhammarAjA cAturanto vijitAvI janapadatthAvariyappatto sattaratanasamannAgato / tassimAni sata ratanAni bhavanti, seyyathidaM, cakkaratanaM hatthiratanaM assaratanaM maNiratanaM itthiratanaM gahapatiratanaM pariNAyakaratanameva sattamaM / parosahassaM kho panassa puttA bhavanti sUrA vIraGgarUpA parasenappamaddanA / so imaM pathaviM sAgarapariyantaM akhilamanimittamakaNTakaM iddhaM phItaM khemaM sivaM nirabbudaM adaNDena asatthena dhammena abhivijiya ajjhAvasati / rAjA samAno kiM labhati ? suciparivAro hoti sucissa honti parivArA brAhmaNagahapatikA negamajAnapadA gaNakamahAmattA anIkaTThA dovArikA amaccA pArisajjA rAjAno bhogiyA kumArA / rAjA samAno idaM labhati / 133 133
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 dIghanikAyo-3 (3.7.241-241) "sace kho pana agArasmA anagAriyaM pabbajati, arahaM hoti sammAsambuddho loke vivttttcchdo| buddho samAno kiM labhati ? suciparivAro hoti, sucissa honti parivArA, bhikkhU bhikkhuniyo upAsakA upAsikAyo devA manussA asurA nAgA gandhabbA / buddho samAno idaM labhati" | etamatthaM bhagavA avoca / 241. tatthetaM vuccati - "micchAjIvaJca avassaji samena vuttiM, sucinA so janayittha dhammikena / ahitamapi ca apanudi, hitamapi ca bahujanasukhaJca acari / / "sagge vedayati naro sukhapphalAni, karitvA nipuNebhi vidUhi sabbhi / vaNNitAni tidivapuravarasamo, abhiramati ratikhiDDAsamaGgI / / "laddhAnaM mAnusakaM bhavaM tato, cavitvAna sukataphalavipAkaM / sesakena paTilabhati lapanajaM, samamapi sucisusukkaM / / "taM veyyajanikA samAgatA bahavo, byAkaMsu nipuNasammatA manujA / sucijanaparivAragaNo bhavati, dijasamasukkasucisobhanadanto / / "ro hoti bahujano, suciparivAro mahatiM mahiM anusAsato / 134
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.7.241-241) 7. lakkhaNasuttaM 135 pasaraha na ca janapadatadanaM, hitamapi ca bahujanasukhaJca caranti / / "atha ce pabbajati bhavati vipApo, samaNo samitarajo vivaTTacchado / vigatadarathakilamatho, imamapi ca paramapi ca passati lokaM / / "tassovAdakarA bahugihI ca pabbajitA ca, asuciM garahitaM dhunanti pApaM / sa hi sucibhi parivuto bhavati malakhilakalikilese panudehI'ti / / idamavoca bhagavA | attamanA te bhikkhU bhagavato bhAsitaM abhinandunti / lakkhaNasuttaM nihitaM sttmN| 135
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. siGgAlasuttaM 242. evaM me sutaM - ekaM samayaM bhagavA rAjagahe viharati veLuvane kalandakanivApe / tena kho pana samayena siGgAlako gahapatiputto kAlasseva uTThAya rAjagahA nikkhamitvA allavattho allakeso paJjaliko puthudisA namassati- purathimaM disaM dakkhiNaM disaM pacchimaM disaM uttaraM disaM heTThimaM disaM uparimaM disN| 243. atha kho bhagavA pubbaNhasamayaM nivAsetvA pattacIvaramAdAya rAjagahaM piNDAya pAvisi / addasA kho bhagavA siGgAlakaM gahapatiputtaM kAlasseva uTThAya rAjagahA nikkhamitvA allavatthaM allakesaM paJjalikaM puthudisA namassantaM - puratthimaM disaM dakkhiNaM disaM pacchimaM disaM uttaraM disaM heTThimaM disaM uparimaM disaM / disvA siGgAlakaM gahapatiputtaM etadavoca - "kiM nu kho tvaM, gahapatiputta, kAlasseva uTThAya rAjagahA nikkhamitvA allavattho allakeso paJjaliko pRthudisA namassasi- pUrasthimaM disaM dakkhiNaM disaM pacchimaM disaM uttaraM disaM heTThimaM disaM uparimaM disa"nti ? "pitA maM, bhante, kAlaM karonto evaM avaca- "disA, tAta, namasseyyAsI"ti / so kho ahaM, bhante, pituvacanaM sakkaronto garuM karonto mAnento pUjento kAlasseva uTThAya rAjagahA nikkhamitvA allavattho allakeso paJjaliko puthudisA namassAmi- puratthimaM disaM dakkhiNaM disaM pacchimaM disaM uttaraM disaM heTThimaM disaM uparimaM disa''nti / cha disA 244. "na kho, gahapatiputta, ariyassa vinaye evaM cha disA namassitabbA'"ti | "yathA kathaM pana, bhante, ariyassa vinaye cha disA namassitabbA ? sAdhu me, bhante, bhagavA tathA dhammaM desetu, yathA ariyassa vinaye cha disA namassitabbA''ti / 136
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.8.245-246) (3.8.245-246) . siGgAlaguttaM 8. siGgAlasuttaM 137 137 "tena hi, gahapatiputta suNohi sAdhukaM manasikarohi bhAsissAmI'ti / "evaM, bhante''ti kho siGgAlako gahapatiputto bhagavato paccassosi / bhagavA etadavoca - "yato kho, gahapatiputta, ariyasAvakassa cattAro kammakilesA pahInA honti, catUhi ca ThAnehi pApakammaM na karoti, cha ca bhogAnaM apAyamukhAni na sevati, so evaM cuddasa pApakApagato chaddisApaTicchAdI ubholokavijayAya paTipanno hoti / tassa ayaJceva loko Araddho hoti paro ca loko / so kAyassa bhedA paraM maraNA sugatiM saggaM lokaM uppjjti| cattArokammakilesA 245. "katamassa cattAro kammakilesA pahInA honti ? pANAtipAto kho, gahapatiputta, kammakileso, adinnAdAnaM kammakileso, kAmesumicchAcAro kammakileso, musAvAdo kmmkileso| imassa cattAro kammakilesA pahInA hontI''ti / idamavoca bhagavA, idaM vatvAna sugato athAparaM etadavoca satthA - "pANAtipAto adinnAdAnaM, musAvAdo ca vaccati / paradAragamanaJceva, nappasaMsanti paNDitA''ti / / / catuTTAnaM 246. "katamehi catUhi ThAnehi pApakammaM na karoti ? chandAgatiM gacchanto pApakammaM karoti, dosAgatiM gacchanto pApakammaM karoti, mohAgatiM gacchanto pApakamma karoti, bhayAgatiM gacchanto pApakammaM karoti / yato kho, gahapatiputta, ariyasAvako neva chandAgatiM gacchati, na dosAgatiM gacchati, na mohAgatiM gacchati, na bhayAgatiM gacchati; imehi catUhi ThAnehi pApakammaM na karotI''ti / idamavoca bhagavA, idaM vatvAna sugato athAparaM etadavoca satthA - "chandA dosA bhayA mohA, yo dhamma ativattati / nihIyati yaso tassa, kALapakkheva candimA / / 137
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 dIghanikAyo-3 (3.8.247-250) "chandA dosA bhayA mohA, yo dhammaM nAtivattati / ApUrati yaso tassa, sukkapakkheva candimA''ti / / cha apAyamukhAni 247. "katamAni cha bhogAnaM apAyamukhAni na sevati ? surAmerayamajjappamAdaTThAnAnuyogo kho, gahapatiputta, bhogAnaM apAyamukhaM, vikAlavisikhAcariyAnuyogo bhogAnaM apAyamukhaM, samajjAbhicaraNaM bhogAnaM apAyamukhaM, jUtappamAdaTThAnAnuyogo bhogAnaM apAyamukhaM, pApamittAnuyogo bhogAnaM apAyamukhaM, AlasyAnuyogo bhogAnaM apAyamukhaM / surAmerayassa cha AdInavA 248. "cha khome, gahapatiputta, AdInavA suraamerymjjppmaaddvaanaanuyoge| sandiTTikA dhanajAni, kalahappavaDDanI, rogAnaM AyatanaM, akittisaJjananI, kopInanidaMsanI, paJjAya dubbalikaraNItveva chaTuM padaM bhvti| ime kho, gahapatiputta, cha AdInavA suraa-merymjjppmaadtttthaanaanuyoge| vikAlacariyAya cha AdInavA 249. "cha khome, gahapatiputta, AdInavA vikAlavisikhAcariyAnuyoge / attApissa agutto arakkhito hoti, puttadAropissa agutto arakkhito hoti, sApateyyaMpissa aguttaM arakkhitaM hoti, saGkiyo ca hoti pApakesu ThAnesu, abhUtavacanaJca tasmiM rUhati, bahUnaJca dukkhadhammAnaM purakkhato hoti / ime kho, gahapatiputta, cha AdInavA vikaalvisikhaacriyaanuyoge| samajjAbhicaraNassa cha AdInavA 250. "cha khome, gahapatiputta, AdInavA samajjAbhicaraNe / kva naccaM, kva gItaM, kva vAditaM, kva akkhAnaM, kva pANissaraM, kva kumbhathunanti / ime kho, gahapatiputta, cha AdInavA samajjAbhicaraNe / 138
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.8.251-253) 8. siGgAlasuttaM 139 jUtappamAdassa cha AdInavA 251. "cha khome, gahapatiputta, AdInavA juutppmaadtttthaanaanuyoge| jayaM varaM pasavati, jino vittamanusocati, sandiTThikA dhanajAni, sabhAgatassa vacanaM na rUhati, mittAmaccAnaM paribhUto hoti, AvAhavivAhakAnaM apatthito hoti - "akkhadhutto ayaM purisapuggalo nAlaM dArabharaNAyA'ti / ime kho, gahapatiputta, cha AdInavA juutppmaadtttthaanaanuyoge| pApamittatAya cha AdInavA 252. "cha khome, gahapatiputta, AdInavA pApamittAnuyoge / ye dhuttA, ye soNDA, ye pipAsA, ye nekatikA, ye vaJcanikA, ye sAhasikA / tyAssa mittA honti te sahAyA / ime kho, gahapatiputta, cha AdInavA pApamittAnuyoge / Alasyassa cha AdInavA 253. "cha khome, gahapatiputta, AdInavA AlasyAnuyoge / atisItanti kammaM na karoti, atiuNhanti kammaM na karoti, atisAyanti kammaM na karoti, atipAtoti kamma na karoti, atichAtosmIti kammaM na karoti, atidhAtosmIti kammaM na karoti / tassa evaM kiccApadesabahulassa viharato anuppannA ceva bhogA nuppajjanti, uppannA ca bhogA parikkhayaM gacchanti / ime kho, gahapatiputta, cha AdInavA AlasyAnuyoge''ti / idamavoca bhagavA, idaM vatvAna sugato athAparaM etadavoca satthA - "hoti pAnasakhA nAma, ___ hoti sammiyasammiyo / yo ca atthesu jAtesu, sahAyo hoti so sakhA / / "ussUraseyyA paradArasevanA, verappasavo ca anatthatA ca / 139
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 pApA ca mittA sukadariyatA ca, "pApamitto pApasakho, dIghanikAyo-3 ete cha ThAnA purisaM dhaMsayanti / / asmA lokA paramhA ca, pApaAcAragocaro | ubhayA dhaMsate naro / / " akkhitthiyo vAruNI naccagItaM, divA soppaM pAricariyA akAle / pApA ca mittA sukadariyatA ca, ete cha ThAnA purisaM dhaMsayanti / / "akkhehi dibbanti suraM pivanti, nihInasevI na ca vuddhasevI, yantitthiyo pANasamA paresaM / nihIyate kALapakkheva cando || "yo vAruNI addhano akiJcano, pipAso pivaM papAgato / udakamiva iNaM vigAhati, akulaM kAhiti khippamattano / / "na divA soppasIlena, rattimuTThAnadessinA / niccaM mattena soNDena, sakkA AvasituM gharaM / / "atisItaM atiuNhaM, atisAyamidaM ahu / iti vissaTTakammante, atthA accenti mANave / / 140 (3.8.253-253)
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. siGgAsutaM " yodha sItaJca uNhaJca, tiNA bhiyyo na maJJati / karaM purisakiccAni, so sukhaM na vihAyatI 'ti / / mittapatirUpakA 254. "cattArome, gahapatiputta, amittA mittapatirUpakA veditabbA / aJJadatthuharo amitto mittapatirUpako veditabbo, vacIparamo amitto mittapatirUpako veditabbo, anuppiyabhANI amitto mittapatirUpako veditabbo, apAyasahAyo amitto mittapatirUpako veditabbo | (3.8.254-258) 255. " catUhi kho, gahapatiputta, ThAnehi aJJadatthuharo amitto mittapatirUpako veditabbo / " aJJadatthuharo hoti appena bahumicchati / bhayassa kiccaM karoti, sevati atthakAraNA / / "imehi kho, gahapatiputta, catUhi ThAnehi aJJadatthuharo amitto mittapatirUpako veditabbo / 141 256. " catUhi kho, gahapatiputta, ThAnehi vacIparamo amitto mittapatirUpako veditabbo | atItena paTisantharati, anAgatena paTisantharati, niratthakena saGgaNhAti, paccuppannesu kiccesu byasanaM dasseti / imehi kho, gahapatiputta, catUhi ThAnehi vacIparamo amitta mittapatirUpako veditabbo / 257. " catUhi kho, gahapatiputta, ThAnehi anuppiyabhANI amitto mittapatirUpako veditabbo / pApakaMpissa anujAnAti, kalyANaMpissa anujAnAti, sammukhAsa vaNaM bhAsati, parammukhAssa avaNNaM bhAsati / imehi kho, gahapatiputta, catUhi ThAnehi anuppiyabhANI amitto mittapatirUpako veditabbo / 258. " catUhi kho, gahapatiputta, ThAnehi apAyasahAyo amitto mittapatirUpako 141
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 dIghanikAyo-3 (3.8.259-263) veditabbo / surAmeraya majjappamAdaTThAnAnuyoge sahAyo hoti, vikAla visikhA cariyAnuyoge sahAyo hoti, samajjAbhicaraNe sahAyo hoti, jUtappamAdaTThAnAnuyoge sahAyo hoti / imehi kho, gahapatiputta, catUhi ThAnehi apAyasahAyo amitto mittapatirUpako veditabbo"ti / 259. idamavoca bhagavA, idaM vatvAna sugato athAparaM etadavoca satthA - "ajhadatthuharo mitto, yo ca mitto vciipro| anuppiyaJca yo Aha, apAyesu ca yo sakhA / / ete amitte cattAro, iti vijJAya pnnddito|| ArakA parivajjeyya, maggaM paTibhayaM yathA"ti / / suhadamitto 260. "cattArome, gahapatiputta, mittA suhadA veditabbA / upakAro mitto suhado veditabbo, samAnasukhadukkho mitto suhado veditabbo, atthakkhAyI mitto suhado veditabbo, anukampako mitto suhado veditabbo / 261. "catUhi kho, gahapatiputta, ThAnehi upakAro mitto suhado veditabbo / pamattaM rakkhati, pamattassa sApateyyaM rakkhati, bhItassa saraNaM hoti, uppannesu kiccakaraNIyesu taddiguNaM bhogaM anuppadeti / imehi kho, gahapatiputta, catUhi ThAnehi upakAro mitto suhado veditbbo| 262. "catUhi kho, gahapatiputta, ThAnehi samAnasukhadukkho mitto suhado veditbbo| guvhamassa Acikkhati, guyhamassa parigRhati, ApadAsu na vijahati, jIvitaMpissa atthAya pariccattaM hoti / imehi kho, gahapatiputta, catUhi ThAnehi samAnasukhadukkho mitto suhado veditabbo / 263. "catUhi kho, gahapatiputta, ThAnehi atthakkhAyI mitto suhado veditabbo / pApA nivAreti, kalyANe niveseti, assutaM sAveti, saggassa maggaM Acikkhati / imehi kho, gahapatiputta, catUhi ThAnehi atthakkhAyI mitto suhado veditabbo / 142
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.8.264-266) 8. siGgAlasuttaM 143 ___264. "catUhi kho, gahapatiputta, ThAnehi anukampako mitto suhado veditabbo / abhavenassa na nandati, bhavenassa nandati, avaNNaM bhaNamAnaM nivAreti, vaNNaM bhaNamAnaM pasaMsati / imehi kho, gahapatiputta, catUhi ThAnehi anukampako mitto suhado veditbbo'ti| 265. idamavIca bhagavA, idaM vatvAna sugato athAparaM etadavoca satthA - "upakAro ca yo mitto, sukhe dukkhe ca yo sakhA / atthakkhAyI ca yo mitto, yo ca mittAnukampako / / "etepi mitte cattAro, iti vijJAya paNDito / sakkaccaM payirupAseyya, mAtA puttaM va orasaM / paNDito sIlasampanno, jalaM aggIva bhAsati / / "bhoge saMharamAnassa, bhamarasseva irIyato / bhogA sannicayaM yanti, vammikovupacIyati / / "evaM bhoge samAhatvA, alamatto kule gihI / catudhA vibhaje bhoge, sa ve mittAni ganthati / / "ekena bhoge bhujeyya, dvIhi kammaM payojaye / catutthaJca nidhApeyya, ApadAsu bhavissatI''ti / / chadisApaTicchAdanakaNDaM 266. "kathaJca, gahapatiputta, ariyasAvako chaddisApaTicchAdI hoti ? cha imA, gahapatiputta, disA veditabbA / puratthimA disA mAtApitaro veditabbA, dakkhiNA disA AcariyA veditabbA, pacchimA disA puttadArA veditabbA, uttarA disA mittAmaccA veditabbA, heTThimA disA dAsakammakarA veditabbA, uparimA disA samaNabrAhmaNA veditabbA / 143
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 267. "paJcahi kho, gahapatiputta, ThAnehi puttena puratthimA disA mAtApitaro paccupaTThAtabbA - bhato nesaM bharissAmi, kiccaM nesaM karissAmi, kulavaMsaM ThapessAmi, dAyajjaM paTipajjAmi, atha vA pana petAnaM kAlaGkatAnaM dakkhiNaM anuppadassAmIti | imehi kho, gahapatiputta, paJcahi ThAnehi puttena puratthimA disA mAtApitaro paccupaTThitA paJcahi ThAneha puttaM anukampanti / pApA nivArenti, kalyANe nivesenti, sippaM sikkhApenti, patirUpena dArena saMyojenti, samaye dAyajjaM niyyAdenti / imehi kho, gahapatiputta, paJcahi ThAnehi puttena puratthimA disA mAtApitaro paccupaTThitA imehi paJcahi ThAnehi taM anukmpnti| evamassa esA puratthimA disA paTicchannA hoti khemA appaTibhayA / 144 268. "paJcahi kho, gahapatiputta, ThAnehi antevAsinA dakkhiNA disA AcariyA paccupaTThAtabbA- uTThAnena upaTThAnena sussusAya pAricariyAya sakkaccaM sippapaTiggahaNena / imehi kho, gahapatiputta, paJcahi ThAnehi antevAsinA dakkhiNA disA AcariyA paccupaTThitA paJcahi ThAnehi antevAsi anukampanti - suvinItaM vinenti, suggahitaM gAhApenti, sabbasippassutaM samakkhAyino bhavanti, mittAmaccesu paTiyAdenti, disAsu parittANaM karonti / imehi kho, gahapatiputta, paJcahi ThAnehi antevAsinA dakkhiNA disA AcariyA paccupaTThitA imehi paJcahi ThAnehi antevAsi anukampanti / evamassa sA dakkhiNA disA paricchannA hoti khemA appaTibhayA / 269. "paJcahi kho, gahapatiputta, ThAnehi sAmikena pacchimA disA bhariyA paccupaTThAtabbA- sammAnanAya anavamAnanAya anaticariyAya issariyavossaggena alaGkArAnuppadAnena / imehi kho, gahapatiputta, paJcahi ThAnehi sAmikena pacchimA disA bhariyA paccupaTThitA paJcahi ThAnehi sAmikaM anukampati - susaMvihitakammantA ca hoti, saGgahitaparijanA ca, anaticArinI ca, sambhataJca anurakkhati, dakkhA ca hoti analasA sabbakiccesu / imehi kho, gahapatiputta, paJcahi ThAnehi sAmikena pacchimA disA bhariyA paccupaTThitA imehi paJcahi ThAnehi sAmikaM anukampati / evamassa esA pacchimA disA paTicchannA hoti khemA appaTibhayA / (3.8.267-270) 270. "paJcahi kho, gahapatiputta, ThAnehi kulaputtena uttarA disA mittAmaccA paccupaTTAtabbA - dAnena peyyavajjena atthacariyAya samAnattatAya avisaMvAdanatAya / imehi kho, gahapatiputta, paJcahi ThAnehi kulaputtena uttarA disA mittAmaccA paccupaTThitA paJcahi 144
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. siGgAsutaM ThAnehi kulaputtaM anukampanti - pamattaM rakkhanti, pamattassa sApateyyaM rakkhanti, bhItassa saraNaM honti, ApadAsu na vijahanti, aparapajA cassa paTipUjenti / imehi kho, gahapatiputta, paJcahi ThAnehi kulaputtena uttarA disA mittAmaccA paccupaTThitA imehi paJcahi ThAnehi kulaputtaM anukampanti / evamassa esA uttarA disA paTicchannA hoti khemA appaTibhayA / (3.8.271-273) 271. "paJcahi kho, gahapatiputta, ThAnehi ayyirakena heTThimA disA dAsakammakarA paccupaTThAtabbA - yathAbalaM kammantasaMvidhAnena bhattavetanAnuppadAnena gilAnupaTThAnena acchariyAnaM rasAnaM saMvibhAgena samaye vossaggena / imehi kho, gahapatiputta, paJcahi ThAnehi ayyirakena heTThimA disA dAsakammakarA paccupaTThitA paJcahi ThAnehi ayyirakaM anukampanti - pubbuTThAyino ca honti, pacchA nipAtino ca, dinnAdAyino ca, sukatakammakarA ca, kittivaNNaharA ca / imehi kho, gahapatiputta, paJcahi ThAnehi ayyirakena heTThimA disA dAsakammakarA paccupaTThitA imehi paJcahi ThAnehi ayyirakaM anukampanti / evamassa esA heTTimA disA paricchannA hoti khemA appaTibhayA / 272. "paJcahi kho, gahapatiputta, ThAnehi kulaputtena uparimA disA samaNabrAhmaNA paccupaTThAtabbA - mettena kAyakammena mettena vacIkammena mettena manokammena anAvaTadvAratAya AmisAnuppadAnena / imehi kho, gahapatiputta, paJcahi ThAnehi kulaputtena uparimA disA samaNabrAhmaNA paccupaTThitA chahi ThAnehi kulaputtaM anukampanti - pApA nivArenti, kalyANe nivesenti, kalyANena manasA anukampanti, assutaM sAventi, sutaM pariyodApenti, saggassa maggaM Acikkhanti / imehi kho, gahapatiputta, paJcahi ThAnehi kulaputtena uparimA disA samaNabrAhmaNA paccupaTThitA imehi chahi ThAnehi kulaputtaM anukampanti / evamassa esA uparimA disA paTicchannA hoti khemA appaTibhayA "ti / 273. idamavoca bhagavA / idaM vatvAna sugato athAparaM etadavoca satthA - " mAtApitA disA pubbA, AcariyA dakkhiNA disA / puttadArA disA pacchA, mittAmaccA ca uttarA / / 145 145
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 dIghanikAyo-3 (3.8.274-274) "dAsakammakarA heTThA, uddhaM samaNabrAhmaNA / etA disA namasseyya, alamatto kule gihI / / "paNDito sIlasampanno, saNho ca paTibhAnavA / nivAtavutti atthaddho, tAdiso labhate yasaM / / "uTThAnako analaso, ApadAsu na vedhati / acchinnavutti medhAvI, tAdiso labhate yasa / / "saGgAhako mittakaro, vadazaM vItamaccharo / netA vinetA anunetA, tAdiso labhate yasaM / / "dAnaJca peyyavajjaJca, atthacariyA ca yA idha / samAnattatA ca dhammesu, tattha tattha yathArahaM / ete kho saGgahA loke, rathassANIva yAyato / / "ete ca saGgahA nAssu, na mAtA puttakAraNA / labhetha mAnaM pUjaM vA, pitA vA puttakAraNA / / "yasmA ca saGgahA ete, sammapekkhanti paNDitA / tasmA mahattaM papponti, pAsaMsA ca bhavanti te"ti / / 274. evaM vutte, siGgAlako gahapatiputto bhagavantaM etadavoca - "abhikkantaM, bhante ! abhikkantaM, bhante ! seyyathApi, bhante, nikkujjitaM vA ukkujjeyya, paTicchannaM vA vivareyya, mULahassa vA maggaM Acikkheyya, andhakAre vA telapajjotaM dhAreyya "cakkhumanto rUpAni dakkhantI"ti / evamevaM bhagavatA anekapariyAyena dhammo pkaasito| esAhaM, bhante, bhagavantaM saraNaM gacchAmi dhammaJca bhikkhusaMghaJca / upAsakaM maM bhagavA dhAretu, ajjatagge pANupetaM saraNaM gata"nti / siGgAlasuttaM nihitaM atttthmN| 146
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. ATAnATiyasuttaM paThamabhANavAro 275. evaM me sutaM- ekaM samayaM bhagavA rAjagahe viharati gijjhakUTe pabbate / atha kho cattAro mahArAjA mahatiyA ca yakkhasenAya mahatiyA ca gandhabbasenAya mahatiyA ca kumbhaNDasenAya mahatiyA ca nAgasenAya catuddisaM rakkhaM ThapetvA catuddisaM gumbaM ThapetvA catuddisaM ovaraNaM ThapetvA abhikkantAya rattiyA abhikkantavaNNA kevalakappaM gijjhakUTaM pabbataM obhAsetvA yena bhagavA tenupasaGkamiMsu; upasaGkamitvA bhagavantaM abhivAdetvA ekamantaM nisIdiMsu / tepi kho yakkhA appekacce bhagavantaM abhivAdetvA ekamantaM nisIdiMsu, appekacce bhagavatA saddhiM sammodiMsu, sammodanIyaM kathaM sAraNIyaM vItisAretvA ekamantaM nisIdiMsu, appekacce yena bhagavA tenaJjaliM paNAmetvA ekamantaM nisIdiMsu, appekacce nAmagottaM sAvetvA ekamantaM nisIdiMsu, appekacce tuNhIbhUtA ekamantaM nisIdiMsu / 276. ekamantaM nisinno kho vessavaNo mahArAjA bhagavantaM etadavoca- "santi hi, bhante, uLArA yakkhA bhagavato appasannA / santi hi, bhante, uLArA yakkhA bhagavato psnnaa| santi hi, bhante, majjhimA yakkhA bhagavato appasannA / santi hi, bhante, majjhimA yakkhA bhagavato pasannA / santi hi, bhante, nIcA yakkhA bhagavato appasannA / santi hi, bhante, nIcA yakkhA bhagavato psnnaa| yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhA appasannAyeva bhagavato / taM kissa hetu ? bhagavA hi, bhante, pANAtipAtA veramaNiyA dhamma deseti, adinnAdAnA veramaNiyA dhammaM deseti, kAmesumicchAcArA veramaNiyA dhammaM deseti, musAvAdA veramaNiyA dhammaM deseti, surAmerayamajjappamAdaTThAnA veramaNiyA dhammaM deseti / yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhA appaTiviratAyeva pANAtipAtA, appaTiviratA adinnAdAnA, appaTiviratA kAmesumicchAcArA, appaTiviratA musAvAdA, appaTiviratA 147
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 dIghanikAyo-3 (3.9.277-277) surAmerayamajjappamAdaTThAnA | tesaM taM hoti appiyaM amanApaM / santi hi, bhante, bhagavato sAvakA araJjavanapatthAni pantAni senAsanAni paTisevanti appasaddAni appanigghosAni vijanavAtAni manussarAhasseyyakAni paTisallAnasAruppAni / tattha santi uLArA yakkhA nivAsino, ye imasmiM bhagavato pAvacane appasannA / tesaM pasAdAya uggaNhAtu, bhante, bhagavA ATAnATiyaM rakkhaM bhikkhUnaM bhikkhunInaM upAsakAnaM upAsikAnaM guttiyA rakkhAya avihiMsAya phAsuvihArAyA'ti / adhivAsesi bhagavA tuNhIbhAvena / atha kho vessavaNo mahArAjA bhagavato adhivAsanaM viditvA tAyaM velAyaM imaM ATAnATiyaM rakkhaM abhAsi - 277."vipassissa ca namatthu, cakkhumantassa siriimto| sikhissapi ca namatthu, sabbabhUtAnukampino / / "vessabhussa ca namatthu, nhAtakassa tapassino / namatthu kakusandhassa, mArasenApamaddino / / "koNAgamanassa namatthu, brAhmaNassa vusiimto| kassapassa ca namatthu, vippamuttassa sabbadhi / / "aGgIrasassa namatthu, sakyaputtassa sirImato / yo imaM dhammaM desesi, sabbadukkhApanUdanaM / / "ye cApi nibbutA loke, yathAbhUtaM vipassisuM / te janA apisuNAtha, mahantA vItasAradA / / "hitaM devamanussAnaM, yaM namassanti gotamaM / vijjAcaraNasampannaM, mahantaM vItasAradaM / / 148
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.9.278-279) 9. ATAnATiyasuttaM 149 278. "yato uggacchati sUriyo, Adicco maNDalI mahA / yassa cuggacchamAnassa, saMvarIpi nirujjhati / yassa cuggate sUriye, divasoti pavuccati / / "rahadopi tattha gambhIro, samuddo saritodako / evaM taM tattha jAnanti, samuddo saritodako / / "ito sA purimA disA, iti naM AcikkhatI jano / yaM disaM abhipAleti, mahArAjA yasassi so / / "gandhabbAnaM adhipati, dhataraTThoti nAmaso / ramatI naccagItehi, gandhabbehi purakkhato / / "puttApi tassa bahavo, ekanAmAti me sutaM / asIti dasa eko ca, indanAmA mahabbalA / / te cApi buddhaM disvAna, buddhaM AdiccabandhunaM / dUratova namassanti, mahantaM vItasAradaM / / "namo te purisAjaJa, namo te purisuttama / kusalena samekkhasi, amanussApi taM vandanti / sutaM netaM abhiNhaso, tasmA evaM vademase / / "jinaM vandatha gotamaM, jinaM vandAma gotamaM / vijjAcaraNasampannaM, buddhaM vandAma gotamaM / / 279.yena petA pavuccanti, pisuNA piTThimaMsikA / pANAtipAtino luddA, corA nekatikA janA / / 149
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 dIghanikAyo-3 "ito sA dakkhiNA disA, iti naM AcikkhatI jano / yaM disaM abhipAleti, mahArAjA yasassi so / / "kumbhaNDAnaM adhipati, virULaho iti nAmaso / ramatI naccagItehi, kumbhaNDehi purakhato / / " puttApi tassa bahavo, ekanAmAti me sutaM / asIti dasa eko ca, indanAmA mahabbalA / / te cApi buddhaM disvAna, buddhaM AdiccabandhunaM / dUrato namassanti, mahantaM vItasAradaM / / "namo te purisAjaJJa, namo te purisuttama / kusalena samekkhasi, amanussApi taM vandanti / sutaM netaM abhiNhaso, tasmA evaM vademase / / "jinaM vandatha gotamaM, jinaM vandAma gotamaM / vijjAcaraNasampannaM, buddhaM vandAma gotamaM / / 280. " yattha coggacchati sUriyo, Adicco maNDalI mahA / yassa coggacchamAnassa, divasopi nirujjhati / yassa coggate sUriye, saMvarIti pavuccati / / '"rahadopi tattha gambhIro, samuddo saritodako / evaM taM tattha jAnanti samuddo saritodako / / "ito sA pacchimA disA, iti naM AcikkhatI jano / yaM disaM abhipAleti, mahArAjA yasassi so / / 150 (3.9.280-280)
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.9.281-281) 9. ATAnATiyasuttaM 151 "nAgAnaJca adhipati, virUpakkhoti nAmaso / ramatI naccagItehi, nAgeheva purakkhato / / "puttApi tassa bahavo, ekanAmAti me sutaM / asIti dasa eko ca, indanAmA mahabbalA / / te cApi buddha disvAna, buddhaM AdiccabandhunaM / dUratova namassanti, mahantaM vItasAradaM / / "namo te purisAjaJa, namo te purisuttama / kusalena samekkhasi, amanussApi taM vandanti / sutaM netaM abhiNhaso, tasmA evaM vademase / / "jinaM vandatha gotamaM, jinaM vandAma gotamaM / vijjAcaraNasampannaM, buddhaM vandAma gotamaM / / 281. "yena uttarakuruvho, mahAneru sudassano / manussA tattha jAyanti, amamA apariggahA / / "na te bIjaM pavapanti, napi nIyanti naGgalA / akaTThapAkimaM sAliM, paribhuJjanti mAnusA / / "akaNaM athusaM suddhaM, sugandhaM taNDulapphalaM / tuNDikIre pacitvAna, tato bhuJjanti bhojanaM / / "gAviM ekakhuraM katvA, anuyanti disodisaM / pasu ekakhuraM katvA, anuyanti disodisaM / / "itthiM vA vAhanaM katvA, anuyanti disodisaM / purisaM vAhanaM katvA, anuyanti disodisaM / / 151
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 dIghanikAyo-3 (3.9.281-281) "kumAriM vAhanaM katvA, anuyanti disodisaM / kumAraM vAhanaM katvA, anuyanti disodisaM / / "te yAne abhiruhitvA, sabbA disA anupariyAyanti / pacArA tassa rAjino / / "hatthiyAnaM assayAnaM, dib yAnaM upaTTitaM / pAsAdA sivikA ceva, mahArAjassa yasassino / / "tassa ca nagarA ahu, antalikkhe sumaapitaa| ATAnATA kusinATA parakusinATA, nATasuriyA parakusiTanATA / / "uttarena kasivanto, janoghamaparena ca / navanavutiyo ambaraambaravatiyo, ALakamandA nAma rAjadhAnI / / "kuverassa kho pana mArisa mahArAjassa, visANA nAma rAjadhAnI / tasmA kuvero mahArAjA, vessavaNoti pavuccati / / "paccesanto pakAsenti, tatolA tattalA tatotalA / ojasi tejasi tatojasI, sUro rAjA ariThTho nemi / / "rahadopi tattha dharaNI nAma, yato meghA pavassanti / vassA yato patAyanti, sabhApi tattha sAlavatI nAma || 152
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.9.281-281) 9. ATAnATiyasuttaM 153 "yattha yakkhA payirupAsanti, tattha niccaphalA rukkhA / nAnA dijagaNA yutA, mayUrakoJcAbhirudA / kokilAdIhi vagguhi / / "jIvajIvakasaddettha, atho oTThavacittakA / kukkuTakA kuLIrakA, vane pokkharasAtakA / / "sakasALikasaddettha, daNDamANavakAni ca / sobhati sabbakAlaM sA, kuveranaLinI sadA / / "ito sA uttarA disA, iti naM AcikkhatI jano / yaM disaM abhipAleti, mahArAjA yasassi so / / "yakkhAnaJca adhipati, kuvero iti nAmaso / ramatI naccagItehi, yakkheheva purakkhato / / "puttApi tassa bahavo, ekanAmAti me sutaM / asIti dasa eko ca, indanAmA mahabbalA / / "te cApi buddhaM disvAna, buddhaM AdiccabandhunaM / dUratova namassanti, mahantaM vItasAradaM / / "namo te purisAjaJa, namo te purisuttama / kusalena samekkhasi, amanussApi taM vandanti | sutaM netaM abhiNhaso, tasmA evaM vademase / / "jinaM vandatha gotamaM, jinaM vandAma gotamaM / vijjAcaraNasampannaM, buddhaM vandAma gotama"nti / / 153
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 dIghanikAyo-3 (3.9.282-282) "ayaM kho sA, mArisa, ATAnATiyA rakkhA bhikkhUnaM bhikkhunInaM upAsakAnaM upAsikAnaM guttiyA rakkhAya avihiMsAya phAsuvihArAya / __282. "yassa kassaci, mArisa, bhikkhussa vA bhikkhuniyA vA upAsakassa vA upAsikAya vA ayaM ATAnATiyA rakkhA suggahitA bhavissati samattA pariyAputA / taM ce amanusso yakkho vA yakkhinI vA yakkhapotako vA yakkhapotikA vA yakkhamahAmatto vA yakkhapArisajjo vA yakkhapacAro vA, gandhabbo vA gandhabbI vA gandhabbapotako vA gandhabbapotikA vA gandhabbamahAmatto vA gandhabbapArisajjo vA gandhabbapacAro vA, kumbhaNDo vA kumbhaNDI vA kumbhaNDapotako vA kumbhaNDapotikA vA kumbhaNDamahAmatto vA kumbhaNDapArisajjo vA kumbhaNDapacAro vA, nAgo vA nAgI vA nAgapotako vA nAgapotikA vA nAgamahAmatto vA nAgapArisajjo vA nAgapacAro vA, paduTThacitto bhikkhuM vA bhikkhuni vA upAsakaM vA upAsikaM vA gacchantaM vA anugaccheyya, ThitaM vA upatidvaiyya, nisinnaM vA upanisIdeyya, nipannaM vA upanipajjeyya / na me so, mArisa, amanusso labheyya gAmesu vA nigamesu vA sakkAraM vA garukAraM vA / na me so, mArisa, amanusso labheyya ALakamandAya nAma rAjadhAniyA vatthu vA vAsaM vA / na me so, mArisa, amanusso labheyya yakkhAnaM samitiM gantuM / apissu naM, mArisa, amanussA anAvarahampi naM kareyyuM avivahaM / apissu naM, mArisa, amanussA attAhipi paripuNNAhi paribhAsAhi paribhAseyyuM / apissu naM, mArisa, amanussA rittaMpissa pattaM sIse nikkujjeyyuM / apissu naM, mArisa, amanussA sattadhApissa muddhaM phAleyyuM / "santi hi, mArisa, amanussA caNDA ruddhA rabhasA, te neva mahArAjAnaM Adiyanti, na mahArAjAnaM purisakAnaM Adiyanti, na mahArAjAnaM purisakAnaM purisakAnaM Adiyanti / te kho te, mArisa, amanussA mahArAjAnaM avaruddhA nAma vuccanti / seyyathApi, mArisa, ro mAgadhassa vijite mahAcorA / te neva raJo mAgadhassa Adiyanti, na ro mAgadhassa purisakAnaM Adiyanti, na ro mAgadhassa purisakAnaM purisakAnaM Adiyanti / te kho te, mArisa, mahAcorA ro mAgadhassa avaruddhA nAma vuccanti / evameva kho, mArisa, santi amanussA caNDA ruddhA rabhasA, te neva mahArAjAnaM Adiyanti, na mahArAjAnaM purisakAnaM Adiyanti, na mahArAjAnaM purisakAnaM purisakAnaM Adiyanti / te kho te, mArisa, amanussA mahArAjAnaM avaruddhA nAma vuccanti / yo hi koci, mArisa, amanusso yakkho vA yakkhinI vA...pe0... gandhabbo vA gandhabbI 154
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.9.283-283) 9. ATAnATiyasuttaM 155 vA...pe0... kumbhaNDo vA kumbhaNDI vA...pe0... nAgo vA nAgI vA nAgapotako vA nAgapotikA vA nAgamahAmatto vA nAgapArisajjo vA nAgapacAro vA paduTThacitto bhikkhaM vA bhikkhuniM vA upAsakaM vA upAsikaM vA gacchantaM vA anugaccheyya, ThitaM vA upatiTheyya, nisinnaM vA upanisIdeyya, nipannaM vA upnipjjeyy| imesaM yakkhAnaM mahAyakkhAnaM senApatInaM mahAsenApatInaM ujjhApetabbaM vikkanditabbaM viravitabbaM - "ayaM yakkho gaNhAti, ayaM yakkho Avisati, ayaM yakkho heTheti, ayaM yakkho viheTheti, ayaM yakkho hiMsati, ayaM yakkho vihiMsati, ayaM yakkho na muJcatI"ti / 283. "katamesaM yakkhAnaM mahAyakkhAnaM senApatInaM mahAsenApatInaM ? "indo somo varuNo ca, bhAradvAjo pajApati / candano kAmaseTTho ca, kinughaNDu nighaNDu ca / / "panAdo opamaJo ca, devasUto ca mAtali / cittaseno ca gandhabbo, naLo rAjA janesabho / / "sAtAgiro hemavato, puNNako karatiyo guLo / sivako mucalindo ca, vessAmitto yugandharo / / "gopAlo supparodho ca, hiri netti ca mandiyo / paJcAlacaNDo ALavako, pajjunno sumano sumukho / dadhimukho maNi mANivaro dIgho, atho serIsako saha / / "imesaM yakkhAnaM mahAyakkhAnaM senApatInaM mahAsenApatInaM ujjhApetabaM vikkanditabbaM viravitabbaM - "ayaM yakkho gaNhAti, ayaM yakkho Avisati, ayaM yakkho heTheti, ayaM yakkho viheTheti, ayaM yakkho hiMsati, ayaM yakkho vihiMsati, ayaM yakkho na muJcatI'ti / ___ "ayaM kho sA, mArisa, ATAnATiyA rakkhA bhikkhUnaM bhikkhunInaM upAsakAnaM upAsikAnaM guttiyA rakkhAya avihiMsAya phAsuvihArAya / handa ca dAni mayaM, mArisa, 155
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 gacchAma bahukiccA mayaM bahukaraNIyA'ti / "yassa dAni tumhe mahArAjAno kAlaM maJJathA"ti / 156 284. atha kho cattAro mahArAjA uTThAyAsanA bhagavantaM abhivAdetvA padakkhiNaM katvA tatthevantaradhAyiMsu / tepi kho yakkhA uTThAyAsanA appekacce bhagavantaM abhivAdetvA padakkhiNaM katvA tatthevantaradhAyiMsu / appekacce bhagavatA saddhiM sammodiMsu, sammodanIyaM kathaM sAraNIyaM vItisAretvA tatthevantaradhAyiMsu / appekacce yena bhagavA tenaJjaliM paNAmetvA tatthevantaradhAyiMsu / appekacce nAmagottaM sAvetvA tatthevantaradhAyiMsu / appekacce tumhIbhUtA tatthevantaradhAyiMsUti / paThamabhANavAro niTThito / bhANavA 285. atha kho bhagavA tassA rattiyA accayena bhikkhU Amantesi - "imaM, bhikkhave, rattiM cattAro mahArAjA mahatiyA ca yakkhasenAya mahatiyA ca gandhabbasenAya mahatiyA ca kumbhaNDasenAya mahatiyA ca nAgasenAya catuddisaM rakkhaM ThapetvA catuddisaM gumbaM ThapetvA catuddisaM ovaraNaM ThapetvA abhikkantAya rattiyA abhikkantavaNNA kevalakappaM gijjhakUTaM pabbataM obhAsetvA yenAhaM tenupasaGkamiMsu, upasaGkamitvA maM abhivAdetvA ekamantaM nisIdiMsu / tepi kho, bhikkhave, yakkhA appekacce maM abhivAdetvA ekamantaM nisIdiMsu / appekacce mayA saddhiM sammodiMsu, sammodanIyaM kathaM sAraNIyaM vItisAretvA ekamantaM nisIdiMsu / appekacce yenAhaM tenaJjaliM paNAmetvA ekamantaM nisIdiMsu / appekacce nAmagottaM sAvetvA ekamantaM nisIdiMsu / appekacce tumhIbhUtA ekamantaM nisIdiMsu" / (3.9.284-286) 286. "ekamantaM nisinno kho, bhikkhave, vessavaNo mahArAjA maM etadavoca - 'santi hi bhante, uLArA yakkhA bhagavato appasannA... pe0... santi hi bhante / nIcA yakkhA bhagavato pasannA / yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhA appasannAyeva bhagavato / taM kissa hetu ? bhagavA hi, bhante, pANAtipAtA veramaNiyA dhammaM deseti... pe0... 156
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.9.287-287) 9. ATAnATiyasuttaM 157 surAmerayamajjappamAdaTThAnA veramaNiyA dhamma deseti / yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhA appaTiviratAyeva pANAtipAtA...pe0... appaTiviratA suraamerymjjppmaadtttthaanaa| tesaM taM hoti appiyaM amanApaM / santi hi, bhante, bhagavato sAvakA araJjavanapatthAni pantAni senAsanAni paTisevanti appasaddAni appanigghosAni vijanavAtAni manussarAhasseyyakAni paTisallAnasAruppAni / tattha santi uLArA yakkhA nivAsino, ye imasmiM bhagavato pAvacane appasannA, tesaM pasAdAya uggaNhAtu, bhante, bhagavA ATAnATiyaM rakkhaM bhikkhUnaM bhikkhunInaM upAsakAnaM upAsikAnaM guttiyA rakkhAya avihiMsAya phAsuvihArAyA'ti / adhivAsesiM kho ahaM, bhikkhave, tuNhIbhAvena / atha kho, bhikkhave, vessavaNo mahArAjA me adhivAsanaM viditvA tAyaM velAyaM imaM ATAnATiyaM rakkhaM abhAsi - 287. vipassissa ca namatthu, cakkhumantassa sirImato / sikhissapi ca namatthu, sabbabhUtAnukampino / / 'vessabhussa ca namatthu, nhAtakassa tapassino / namatthu kakusandhassa, mArasenApamaddino / / 'koNAgamanassa namatthu, brAhmaNass vusImato / kassapassa ca namatthu, vippamuttassa sabbadhi / / 'aGgIrasassa namatthu, sakyaputtassa siriimto| yo imaM dhamma desesi, sabbadukkhApanUdanaM / / 'ye cApi nibbutA loke, yathAbhUtaM vipassisuM / te janA apisuNAtha, mahantA vItasAradA / / 'hitaM devamanussAnaM, yaM namassanti gotamaM / vijjAcaraNasampannaM, mahantaM vItasAradaM / / 157
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 dIghanikAyo-3 (3.9.288-289) 288. yato uggacchati sUriyo, Adicco maNDalI mhaa| yassa cuggacchamAnassa, saMvarIpi nirujjhati / yassa cuggate sUriye, divasoti pavuccati / / 'rahadopi tattha gambhIro, samuddo saritodako / evaM taM tattha jAnanti, samuddo saritodako / / 'ito sA purimA disA, iti naM AcikkhatI jno| yaM disaM abhipAleti, mahArAjA yasassi so|| 'gandhabbAnaM adhipati, dhataraTThoti nAmaso / ramatI naccagItehi, gandhabbehi purakkhato / / 'puttApi tassa bahavo, ekanAmAti me sutaM / asIti dasa eko ca, indanAmA mahabbalA / / 'te cApi buddhaM disvAna, buddhaM AdiccabandhunaM / dUratova namassanti, mahantaM vItasAradaM / / 'namo te purisAjaJa, namo te purisuttama | kusalena samekkhasi, amanussApi taM vandanti / sutaM netaM abhiNhaso, tassA evaM vademase / / 'jinaM vandatha gotamaM, jinaM vandAma gotamaM / vijjAcaraNasampannaM, buddhaM vandAma gotamaM / / 289. yena petA pavuccanti, pisuNA piTThimaMsikA / pANAtipAtino luddA, corA nekatikA janA / / 158
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.9.290-290) 9. ATAnATiyasuttaM ___ 159 'ito sA dakkhiNA disA, iti naM AcikkhatI jano / yaM disaM abhipAleti, mahArAjA yasassi so / / 'kumbhaNDAnaM adhipati, virULho iti nAmaso / ramatI naccagItehi, kumbhaNDehi purakkhato / / 'puttApi tassa bahavo, ekanAmAti me sutaM / asIti dasa eko ca, indanAmA mahabbalA / / 'te cApi buddhaM disvAna, buddhaM AdiccabandhunaM / dUratova namassanti, mahantaM vItasAradaM / / 'namo te purisAjaJa, namo te purisuttama | kusalena samekkhasi, amanussApi taM vandanti / sutaM netaM abhiNhaso, tasmA evaM vademase / / 'jinaM vandatha gotamaM, jinaM vandAma gotamaM / vijjAcaraNasampannaM, buddhaM vandAma gotamaM / / 290.'yattha coggacchati sUriyo, Adicco maNDalI mahA / yassa coggacchamAnassa, divasopi nirujjhati / yassa coggate sUriye, saMvarIti pavuccati / / 'rahadopi tattha gambhIro, samuddo saritodako / evaM taM tattha jAnanti, samuddo saritodako / / 'ito sA pacchimA disA, iti naM AcikkhatI jano / yaM disaM abhipAleti, mahArAjA yasassi so|| 159
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 dIghanikAyo-3 (3.9.291-291) 'nAgAnaJca adhipati, virUpakkhoti nAmaso / ramatI naccagItehi, nAgeheva purakkhato / / 'puttApi tassa bahavo, ekanAmAti me sutaM / asIti dasa eko ca, indanAmA mahabbalA / / 'te cApi buddhaM disvAna, buddhaM AdiccabandhunaM / dUratova namassanti, mahantaM vItasAradaM / / 'namo te purisAjaJa, namo te purisuttama | kusalena samekkhasi, amanussApi taM vandanti / sutaM netaM abhiNhaso, tasmA evaM vademase / / 'jinaM vandatha gotamaM, jinaM vandAma gotamaM / vijjAcaraNasampannaM, buddhaM vandAma gotamaM / / 291. yena uttarakuruvho, mahAneru sudassano / manussA tattha jAyanti, amamA apariggahA / / 'na te bIjaM pavapanti, nApi nIyanti naGgalA | akaThThapAkima sAliM, paribhuJjanti mAnusA / / 'akaNaM athusaM suddhaM, sugandhaM taNDulapphalaM / tuNDikIre pacitvAna, tato bhuJjanti bhojanaM / / 'gAviM ekakhuraM katvA, anuyanti disodisaM / pasuM ekakhuraM katvA, anuyanti disodisaM / / 'itthiM vA vAhanaM katvA, anuyanti disodisaM / purisaM vAhanaM katvA, anuyanti disodisaM / / 160
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.9.291-291) 9. ATAnATiyasuttaM 161 'kumAriM vAhanaM katvA, anuyanti disodisaM / kumAraM vAhanaM katvA, anuyanti disodisaM / / 'te yAne abhiruhitvA, sabbA disA anupariyAyanti / pacArA tassa rAjino / / 'hatthiyAnaM assayAnaM, dibbaM yAnaM upaTTitaM / pAsAdA sivikA ceva, mahArAjassa yasassino / / 'tassa ca nagarA ahu, ___ antalikkhe sumApitA / ATAnATA kusinATA parakusinATA, nATasuriyA parakusiTanATA / / 'uttarena kasivanto, janoghamaparena c| navanavutiyo ambaraambaravatiyo, ALakamandA nAma rAjadhAnI / / 'kuverassa kho pana mArisa mahArAjassa, visANA nAma rAjadhAnI / tasmA kuvero mahArAjA, vessavaNoti pavuccati / / 'paccesanto pakAsenti, tatolA tattalA tatotalA / ojasi tejasi tatojasI, sUro rAjA ariThTho nemi / / 'rahadopi tattha dharaNI nAma, yato meghA pavassanti / vassA yato patAyanti, sabhApi tattha sAlavatI nAma / / 161
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 dIghanikAyo-3 'yattha yakkhA payirupAsanti, tattha niccaphalA rukkhA / nAnA dijagaNA yutA, mayUrakoJcAbhirudA / kokilAdIhi vagguhi / / 'jIvaJjIvakasaddettha, atho oTThavacittakA / kukkuTakA kuLIrakA, vane pokkharasAtakA / / 'sukasALika saddettha, daNDamANavakAni ca / sobhati sabbakAlaM sA, kuveranaLinI sadA / / 'ito sA uttarA disA, iti naM AcikkhatI jano / yaM disaM abhipAleti, mahArAjA yasassi so / / ' yakkhAnaJca adhipati, kuvero iti nAmaso / ramatI naccagItehi, yakkheheva purakkhato / / 'puttApi tassa bahavo ekanAmAti me sutaM / asIti dasa eko ca, indanAmA mahabbalA / / 'te cApi buddhaM disvAna, buddhaM AdiccabandhunaM / dUrato namassanti, mahantaM vItasAradaM / / 'namo te purisAjaJJa, namo te purisuttama / kusalena samekkhasi, amanussApi taM vandanti / sutaM netaM abhiNhaso, tasmA evaM vademase / / 'jinaM vandatha gotamaM, jinaM vandAma gotamaM / vijjAcaraNasampannaM, buddhaM vandAma gotama 'nti / / 292. "ayaM kho sA, mArisa, ATAnATiyA rakkhA bhikkhUnaM bhikkhunInaM 162 (3.9.292-292)
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.9.292-292) 9. ATAnATiyasuttaM 163 upAsakAnaM upAsikAnaM guttiyA rakkhAya avihiMsAya phaasuvihaaraay| yassa kassaci, mArisa, bhikkhussa vA bhikkhuniyA vA upAsakassa vA upAsikAya vA ayaM ATAnATiyA rakkhA suggahitA bhavissati samattA pariyAputA taM ce amanusso yakkho vA yakkhinI vA...pe0... gandhabbo vA gandhabbI vA...pe0... kumbhaNDo vA kumbhaNDI vA...pe0... nAgo vA nAgI vA nAgapotako vA nAgapotikA vA nAgamahAmatto vA nAgapArisajjo vA nAgapacAro vA, paduTThacitto bhikkhaM vA bhikkhuni vA upAsakaM vA upAsikaM vA gacchantaM vA anugaccheyya, ThitaM vA upatiTheyya, nisinnaM vA upanisIdeyya, nipannaM vA upanipajjeyya / na me so, mArisa, amanusso labheyya gAmesu vA nigamesu vA sakkAraM vA garukAraM vA / na me so, mArisa, amanusso labheyya ALakamandAya nAma rAjadhAniyA vatthu vA vAsaM vA / na me so, mArisa, amanusso labheyya yakkhAnaM samitiM gantuM / apissu naM, mArisa, amanussA anAvarahampi naM kareyyu avivvhN| apissu naM, mArisa, amanussA attAhi paripuNNAhi paribhAsAhi paribhAseyyuM / apissu naM, mArisa, amanussA rittaMpissa pattaM sIse nikkujjeyyuM / apissu naM, mArisa, amanussA sattadhApissa muddhaM phAleyyuM / santi hi, mArisa, amanussA caNDA ruddhA rabhasA, te neva mahArAjAnaM Adiyanti, na mahArAjAnaM purisakAnaM Adiyanti, na mahArAjAnaM purisakAnaM purisakAnaM Adiyanti / te kho te, mArisa, amanussA mahArAjAnaM avaruddhA nAma vuccanti / seyyathApi, mArisa, raJo mAgadhassa vijite mahAcorA / te neva raJo mAgadhassa Adiyanti, na ro mAgadhassa purisakAnaM Adiyanti, na rajjo mAgadhassa purisakAnaM purisakAnaM Adiyanti / te kho te, mArisa, mahAcorA ro mAgadhassa avaruddhA nAma vuccanti / evameva kho, mArisa, santi amanussA caNDA ruddhA rabhasA, te neva mahArAjAnaM Adiyanti, na mahArAjAnaM purisakAnaM Adiyanti, na mahArAjAnaM purisakAnaM purisakAnaM Adiyanti / te kho te, mArisa, amanussA mahArAjAnaM avaruddhA nAma vuccanti / yo hi koci, mArisa, amanusso yakkho vA yakkhinI vA...pe0... gandhabbo vA gandhabbI vA...pe0... kumbhaNDo vA kumbhaNDI vA...pe0... nAgo vA nAgI vA...pe0... paduTThacitto bhikkhuM vA bhikkhuni vA upAsakaM vA upAsikaM vA gacchantaM vA upagaccheyya, ThitaM vA upatidvaiyya, nisinnaM vA upanisIdeyya, nipannaM vA upanipajjeyya / imesaM yakkhAnaM mahAyakkhAnaM senApatInaM mahAsenApatInaM ujjhApetabbaM vikkanditab viravitabbaM - "ayaM yakkho gaNhAti, ayaM yakkho Avisati, ayaM yakkho heTheti, ayaM yakkho viheTheti, ayaM yakkho hiMsati, ayaM yakkho vihiMsati, ayaM yakkho na muJcatI''ti / 163
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 dIghanikAyo-3 (3.9.293-294) 293. "katamesaM yakkhAnaM mahAyakkhAnaM senApatInaM mahAsenApatInaM ? "indo somo varuNo ca, bhAradvAjo pajApati / candano kAmaseTTho ca, kinnughaNDu nighaNDu ca / / "panAdo opamaJo ca, devasUto ca mAtali / cittaseno ca gandhabbo, naLo rAjA janesabho / / "sAtAgiro hevamato, puNNako karatiyo guLo / sivako mucalindo ca, vessAmitto yugandharo / / "gopAlo supparodho ca, hiri netti ca mandiyo / paJcAlacaNDo ALavako, pajjunno sumano sumukho / dadhimukho maNi mANivaro dIgho, atho serIsako saha / / "imesaM yakkhAnaM mahAyakkhAnaM senApatInaM mahAsenApatInaM ujjhApetabbaM vikkanditabbaM viravitabbaM - "ayaM yakkho gaNhAti, ayaM yakkho Avisati, ayaM yakkho heTheti, ayaM yakkho viheTheti, ayaM yakkho hiMsati, ayaM yakkho vihiMsati, ayaM yakkho na muJcatI"ti / ayaM kho, mArisa, ATAnATiyA rakkhA bhikkhUnaM bhikkhunInaM upAsakAnaM upAsikAnaM guttiyA rakkhAya avihiMsAya phAsuvihArAya / "handa ca dAni mayaM, mArisa, gacchAma, bahukiccA mayaM bahukaraNIyA''ti / "yassa dAni tumhe, mahArAjAno, kAlaM maJathA'ti / 294. "atha kho, bhikkhave, cattAro mahArAjA uThAyAsanA maM abhivAdetvA padakkhiNaM katvA tatthevantaradhAyiMsu / tepi kho, bhikkhave, yakkhA uTThAyAsanA appekacce maM abhivAdetvA padakkhiNaM katvA tatthevantaradhAyiMsu / appekacce mayA saddhiM sammodiMsu, sammodanIyaM kathaM sAraNIyaM vItisAretvA tatthevantaradhAyiMsu / appekacce yenAhaM tenaJjaliM paNAmetvA tatthevantaradhAyiMsu / appekacce nAmagottaM sAvetvA tatthevantaradhAyiMsu / appekacce tuNhIbhUtA tatthevantaradhAyiMsu / 164
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.9.295-295) 9. ATAnATiyasuttaM 165 295. "uggahAtha, bhikkhave, ATAnATiyaM rakkhaM / pariyApuNAtha, bhikkhave, ATAnATiyaM rakkhaM / dhAretha, bhikkhave, ATAnATiyaM rakkhaM / atthasaMhitA, bhikkhave, ATAnATiyA rakkhA bhikkhUnaM bhikkhunInaM upAsakAnaM upAsikAnaM guttiyA rakkhAya avihiMsAya phAsuvihArAyA''ti / idamavoca bhagavA / attamanA te bhikkhU bhagavato bhAsitaM abhinandunti / ATAnATiyasuttaM nihitaM nvmN| 165
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. saGgItisuttaM 296. evaM me sutaM - ekaM samayaM bhagavA mallesu cArikaM caramAno mahatA bhikkhusaGghana saddhiM paJcamattehi bhikkhusatehi yena pAvA nAma mallAnaM nagaraM tadavasari / tatra sudaM bhagavA pAvAyaM viharati cundassa kammAraputtassa ambavane / unbhatakanavasandhAgAraM 297. tena kho pana samayena pAveyyakAnaM mallAnaM ubbhatakaM nAma navaM sandhAgAraM acirakAritaM hoti anajjhAvuTuM samaNena vA brAhmaNena vA kenaci vA manussabhUtena / assosuM kho pAveyyakA mallA - "bhagavA kira mallesu cArikaM caramAno mahatA bhikkhusaGghana saddhiM paJcamattehi bhikkhusatehi pAvaM anuppatto pAvAyaM viharati cundassa kammAraputtassa ambavane''ti / atha kho pAveyyakA mallA yena bhagavA tenupasaGkamiMsu; upasaGkamitvA bhagavantaM abhivAdetvA ekamantaM nisIdiMsu / ekamantaM nisinnA kho pAveyyakA mallA bhagavantaM etadavocuM- "idha, bhante, pAveyyakAnaM mallAnaM ubbhatakaM nAma navaM sandhAgAraM acirakAritaM hoti anajjhAvuTuM samaNena vA brAhmaNena vA kenaci vA manussabhUtena / taJca kho, bhante, bhagavA paThamaM paribhuJjatu, bhagavatA paThamaM paribhuttaM pacchA pAveyyakA mallA paribhuJjissanti / tadassa pAveyyakAnaM mallAnaM dIgharattaM hitAya sukhAyA''ti / adhivAsesi kho bhagavA tuNhIbhAvena / / 298. atha kho pAveyyakA mallA bhagavato adhivAsanaM viditvA uTThAyAsanA bhagavantaM abhivAdetvA padakkhiNaM katvA yena sandhAgAraM tenupasaGkamiMsu; upasaGkamitvA sabbasanthariM sandhAgAraM santharitvA bhagavato AsanAni paJApetvA udakamaNikaM patiTTapetvA telapadIpaM AropetvA yena bhagavA tenupasaGkamiMsu; upasaGkamitvA bhagavantaM abhivAdetvA 166
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.299-301) 10. saGgItisuttaM 167 ekamantaM aTuMsu / ekamantaM ThitA kho te pAveyyakA mallA bhagavantaM etadavocuM"sabbasantharisanthataM, bhante, sandhAgAraM, bhagavato AsanAni paJattAni, udakamaNiko patiThThApito, telapadIpo Aropito / yassa dAni, bhante, bhagavA kAlaM maJatI'ti / 299. atha kho bhagavA nivAsetvA pattacIvaramAdAya saddhiM bhikkhusaGghana yena sandhAgAraM tenupasaGkami; upasaGkamitvA pAde pakkhAletvA sandhAgAraM pavisitvA majjhimaM thambhaM nissAya puratthAbhimukho nisIdi / bhikkhusaGghopi kho pAde pakkhAletvA sandhAgAraM pavisitvA pacchimaM bhittiM nissAya puratthAbhimukho nisIdi bhagavantaMyeva purakkhatvA / pAveyyakApi kho mallA pAde pakkhAletvA sandhAgAraM pavisitvA purasthimaM bhittiM nissAya pacchimAbhimukhA nisIdiMsu bhagavantaMyeva purakkhatvA / atha kho bhagavA pAveyyake malle bahudeva rattiM dhammiyA kathAya sandassetvA samAdapetvA samuttejetvA sampahaMsetvA uyyojesi- "abhikkantA kho, vAseTThA, ratti / yassa dAni tumhe kAlaM mAthA''ti / "evaM, bhante"ti kho pAveyyakA mallA bhagavato paTissutvA uTThAyAsanA bhagavantaM abhivAdetvA padakkhiNaM katvA pakkamiMsu / 300. atha kho bhagavA acirapakkantesu pAveyyakesu mallesu tuNhIbhUtaM tuNhIbhUtaM bhikkhusaMghaM anuviloketvA AyasmantaM sAriputtaM Amantesi - "vigatathinamiddho kho, sAriputta, bhikkhusnggho| paTibhAtu taM, sAriputta, bhikkhUnaM dhammI kathA / piTTi me AgilAyati / tamahaM AyamissAmI''ti / "evaM, bhante''ti kho AyasmA sAriputto bhagavato paccassosi / atha kho bhagavA catugguNaM sATiM paJapetvA dakkhiNena passena sIhaseyyaM kappesi pAde pAdaM accAdhAya, sato sampajAno uTThAnasajhaM manasi karitvA / bhinnanigaNThavatthu 301. tena kho pana samayena nigaNTho nATaputto pAvAyaM adhunAkAlaGkato hoti / tassa kAlaGkiriyAya bhinnA nigaNThA dvedhikajAtA bhaNDanajAtA kalahajAtA vivAdApannA aJamadhe mukhasattIhi vitudantA viharanti- "na tvaM imaM dhammavinayaM AjAnAsi, ahaM imaM dhammavinayaM AjAnAmi, kiM tvaM imaM dhammavinayaM AjAnissasi! micchApaTipanno tvamasi, ahamasmi smmaapttipnno| sahitaM me, asahitaM te / purevacanIyaM pacchA avaca, pacchAvacanIyaM pure avaca / adhiciNNaM te viparAvattaM, Aropito te vAdo, niggahito tvamasi, cara vAdappamokkhAya, nibbeThehi vA sace pahosI''ti / vadhoyeva kho majhe 167
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 dIghanikAyo-3 (3.10.302-303) nigaNThesu nATaputtiyesu vattati / yepi nigaNThassa nATaputtassa sAvakA gihI odAtavasanA, tepi nigaNThesu nATaputtiyesu nibbinnarUpA virattarUpA paTivAnarUpA, yathA taM durakkhAte dhammavinaye duppavedite aniyyAnike anupasamasaMvattanike asammAsambuddhappavedite bhinnathUpe appaTisaraNe / __ 302. atha kho AyasmA sAriputto bhikkhU Amantesi - "nigaNTho, Avuso, nATaputto pAvAyaM adhunAkAlaGkato, tassa kAlaGkiriyAya bhinnA nigaNThA dvedhikajAtA...pe0... bhinnathUpe appttisrnne"| "evajhetaM, Avuso, hoti durakkhAte dhammavinaye duppavedite aniyyAnike anupasamasaMvattanike asammAsambuddhappavedite / ayaM kho panAvuso amhAkaM bhagavatA dhammo svAkkhAto suppavedito niyyAniko upasamasaMvattaniko sammAsambuddhappavedito / tattha sabbeheva saGgAyitabbaM, na vivaditabbaM, yathayidaM brahmacariyaM addhaniyaM assa ciraTThitikaM, tadassa bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / "katamo cAvuso, amhAkaM bhagavatA dhammo svAkkhAto suppavedito niyyAniko upasamasaMvattaniko sammAsambuddhappavedito; yattha sabbeheva saGgAyitabbaM, na vivaditabbaM, yathayidaM brahmacariyaM addhaniyaM assa ciraTThitikaM, tadassa bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM ? eka 303. "atthi kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena eko dhammo sammadakkhAto / tattha sabbeheva saGgAyitabbaM, na vivaditabbaM, yathayidaM brahmacariyaM addhaniyaM assa ciraTThitikaM, tadassa bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / katamo eko dhammo ? sabbe sattA AhAraTThitikA / sabbe sattA saGkhArahitikA / ayaM kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena eko dhammo sammadakkhAto | tattha sabbeheva saGgAyitab, na vivaditabbaM, yathayidaM brahmacariyaM addhaniyaM assa ciraTThitikaM, tadassa bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / 168
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.304-304) 10. saGgItisuttaM 169 dukaM ___ 304. "atthi kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena dve dhammA smmdkkhaataa| tattha sabbeheva saGgAyitabbaM, na vivaditabbaM, yathayidaM brahmacariyaM addhaniyaM assa ciraTThitikaM, tadassa bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / katame dve ? "nAmaJca rUpaJca / "avijjA ca bhavataNhA ca / "bhavadiTThi ca vibhavadiTThi ca / "ahirikaJca anottappaJca / "hirI ca ottappaJca / "dovacassatA ca pApamittatA ca / "sovacassatA ca kalyANamittatA ca / "ApattikusalatA ca ApattivuTThAnakusalatA ca / "samApattikusalatA ca samApattivuTThAnakusalatA ca / "dhAtukusalatA ca manasikArakusalatA ca / "AyatanakusalatA ca paTiccasamuppAdakusalatA ca / "ThAnakusalatA ca aTThAnakusalatA ca / 169
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 dIghanikAyo-3 (3.10.304-304) "ajjavaJca lajjavaJca / "khanti ca soraccaJca / "sAkhalyaJca paTisanthAro ca / "avihiMsA ca soceyyaJca / "muTThassaccaJca asampajaJaJca / "sati ca sampajaJaJca / "indriyesu aguttadvAratA ca bhojane amatta tA ca / "indriyesu guttadvAratA ca bhojane mattaJjatA ca / "paTisaGkhAnabalaJca bhAvanAbalaJca / "satibalaJca samAdhibalaJca / "samatho ca vipassanA c| "samathanimittaJca paggahanimittaJca / "paggaho ca avikkhepo ca / "sIlavipatti ca diTThivipatti ca | "sIlasampadA ca diTThisampadA ca / 170
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.305-305) 10. saGgItisuttaM 171 "sIlavisuddhi ca diTThivisuddhi ca / "dihrivisuddhi kho pana yathA diTThissa ca padhAnaM / "saMvego ca saMvejanIyesu ThAnesu saMviggassa ca yoniso padhAnaM / "asantuTThitA ca kusalesu dhammesu appaTivAnitA ca padhAnasmiM / "vijjA ca vimutti c| "khayejANaM anuppaadejaannN| "ime kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena dve dhammA smmdkkhaataa| tattha sabbeheva saGgAyitabbaM, na vivaditabda, yathayidaM brahmacariyaM addhaniyaM assa ciraTThitikaM, tadassa bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / tikaM 305. "atthi kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena tayo dhammA smmdkkhaataa| tattha sabbeheva saGgAyitabbaM...pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / katame tayo ? "tINi akusalamUlAni- lobho akusalamUlaM, doso akusalamUlaM, moho akusalamUlaM / "tINi kusalamUlAni - alobho kusalamUlaM, adoso kusalamUlaM, amoho kusalamUlaM / "tINi duccaritAni - kAyaduccaritaM, vacIduccaritaM, manoduccaritaM / 171
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 dIghanikAyo-3 "tINi sucaritAni - kAyasucaritaM vacIsucaritaM manosucaritaM / "tayo akusalavitakkA - kAmavitakko, byApAdavitakko, vihiMsAvitakko / "tayo kusalavitakkA - nekkhammavitakko, abyApAdavitakko, avihiMsAvitakko / "tayo akusalasaGkappA - kAmasaGkappo, byApAdasaGghappo, vihiMsAsaGghappo / "tayo kusalasaGkappA nekkhammasaGkappo, abyApAdasaGkappo, avihiMsAsaGkappo / "tisso akusalasaJjA kAmasaJJa, byApAdasaJJa, vihiMsAsaJA / nekkhammasaJJa, abyApAdasaJJA, avihiMsAsaJJA / "tisso kusalasaJJA "tisso akusaladhAtuyo - kAmadhAtu, byApAdadhAtu, vihiMsAdhAtu / "tisso kusaladhAtuyo - nekkhammadhAtu, abyApAdadhAtu, avihiMsAdhAtu / " aparApi tisso dhAtuyo- kAmadhAtu, rUpadhAtu, arUpadhAtu / " aparApi tisso dhAtuyo- rUpadhAtu, arUpadhAtu, nirodhadhAtu / " aparApi tisso dhAtuyo - hInadhAtu, majjhimadhAtu, paNItadhAtu " tisso taNhA kAmataNhA, bhavataNhA, vibhavataNhA / 44 " aparApi tisso taNhA kAmataNhA, rUpataNhA, arUpataNhA / " aparApi tisso taNhA - rUpataNhA, arUpataNhA, nirodhataNhA / - 172 (3.10.305-305)
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.305-305) 10. saGgItisuttaM 173 "tINi saMyojanAni - sakkAyadiTThi, vicikicchA, sIlabbataparAmAso / "tayo AsavA - kAmAsavo, bhavAsavo, avijjAsavo / "tayo bhavA - kAmabhavo, rUpabhavo, arUpabhayo / "tisso esanA - kAmesanA, bhavesanA, brahmacariyesanA / "tisso vidhA - seyyohamasmIti vidhA, sadisohamasmIti vidhA, hInohamasmIti vidhA / "tayo addhA - atIto addhA, anAgato addhA, paccuppanno addhA / "tayo antA - sakkAyo anto, sakkAyasamudayo anto, sakkAyanirodho anto / "tisso vedanA - sukhA vedanA, dukkhA vedanA, adukkhamasukhA vednaa| "tisso dukkhatA - dukkhadukkhatA, saGkhAradukkhatA, vipariNAmadukkhatA / "tayo rAsI - micchattaniyato rAsi, sammattaniyato rAsi, aniyato rAsi / "tayo tamA- atItaM vA addhAnaM Arabbha kaGghati vicikicchati nAdhimuccati na sampasIdati, anAgataM vA addhAnaM Arabbha kajati vicikicchati nAdhimuccati na sampasIdati, etarahi vA paccuppannaM addhAnaM Arabbha kati vicikicchati nAdhimuccati na sampasIdati / "tINi tathAgatassa arakkheyyAni - parisuddhakAyasamAcAro Avuso tathAgato, natthi tathAgatassa kAyaduccaritaM, yaM tathAgato rakkheyya - 'mA me idaM paro ajJAsI'ti / parisuddhavacIsamAcAro Avuso, tathAgato, natthi tathAgatassa vacIduccaritaM, yaM tathAgato rakkheyya - 'mA me idaM paro ajJAsIti / parisuddhamanosamAcAro, Avuso, tathAgato, natthi tathAgatassa manoduccaritaM yaM tathAgato rakkheyya - 'mA me idaM paro aAsIti / 173
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 dIghanikAyo-3 (3.10.305-305) "tayo kiJcanA - rAgo kiJcanaM, doso kiJcanaM, moho kiJcanaM / "tayo aggI- rAgaggi, dosaggi, mohaggi / "aparepi tayo aggI- Ahuneyyaggi, gahapataggi, dakkhiNeyyaggi / "tividhena rUpasaGgaho- sanidassanasappaTighaM anidassanaappaTighaM rUpaM / rUpaM, anidassanasappaTighaM rUpaM, "tayo saGghArA - puJAbhisaGghAro, apuJAbhisaGghAro, AneJjAbhisaGkhAro / "tayo puggalA - sekkho puggalo, asekkho puggalo, nevasekkhonAsekkho puggalo / "tayo therA - jAtithero, dhammathero, smmutithero| "tINi puJjakiriyavatthUni - dAnamayaM puJjakiriyavatthu, sIlamayaM puJjakiriyavatthu, bhAvanAmayaM puJjakiriyavatthu / "tINi codanAvatthUni - divena, sutena, parisaGkAya / "tisso kAmUpapattiyo - santAvuso sattA paccupaTTitakAmA, te paccupaTTitesu kAmesu vasaM vattenti, seyyathApi manussA ekacce ca devA ekacce ca vinipAtikA / ayaM paThamA kAmUpapatti / santAvuso, sattA nimmitakAmA, te nimminitvA nimminitvA kAmesu vasaM vattenti, seyyathApi devA nimmaanrtii| ayaM dutiyA kAmUpapatti / santAvuso sattA paranimmitakAmA, te paranimmitesu kAmesu vasaM vattenti, seyyathApi devA paranimmitavasavattI / ayaM tatiyA kAmUpapatti / "tisso sukhUpapattiyo - santAvuso sattA uppAdetvA uppAdetvA sukhaM viharanti, seyyathApi devA brhmkaayikaa| ayaM paThamA sukhUpapatti / santAvuso, sattA sukhena abhisannA parisannA paripUrA paripphuTA / te kadAci karahaci udAnaM udAnenti- 'aho sukhaM, aho 174
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. saGgItisutaM sukha'nti, seyyathApi devA AbhassarA / ayaM dutiyA sukhUpapatti / santAvuso, sattA sukhena abhisannA parisannA paripUrA paripphuTA / te santaMyeva tusitA sukhaM paTisaMvedenti, seyyathApi devA subhakihA / ayaM tatiyA sukhUpapatti / " tisso paJJA- sekkhA paJJA, asekkhA paJJA, nevasekkhAnAsekkhA paJJA / " aparApi tisso paJJA- cintAmayA paJJa, sutamayA paJJA, bhAvanAmayA paJJA / "tINAvudhAni - sutAvudhaM, pavivekAvudhaM paJJAvudhaM / "tINindriyAni anaJJAtaJJassAmItindriyaM aJJindriyaM, aJJAtAvindriyaM / ( 3.10.305-305) - "tINi cakkhUni - maMsacakkhu, dibbacakkhu, paJJAcakkhu / "tisso sikkhA - adhisIlasikkhA, adhicittasikkhA, adhipaJasikkhA / " tisso bhAvanA - kAyabhAvanA, cittabhAvanA, paJJAbhAvanA / "tINi anuttariyAni - dassanAnuttariyaM paTipadAnuttariyaM vimuttAnuttariyaM / "tayo samAdhI - savitakkasavicAro samAdhi, avitakkavicAramatto samAdhi, avitakka avicArI samAdhi / "aparepi tayo samAdhI - suJJato samAdhi, animitto samAdhi, appaNihito samAdhi / "tINi soceyyAni - kAyasoceyyaM vacIsoceyyaM manosoceyyaM / "tINi moneyyAni - kAyamoneyyaM vacImoneyyaM, manomoneyyaM / 2 175 175 "
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 dIghanikAyo-3 "tINi kosallAni - AyakosallaM, apAyakosallaM, upAyakosallaM / "tayo madA- Arogyamado, yobbanamado, jIvitamado / "tINi AdhipateyyAni - attAdhipateyyaM, lokAdhipateyyaM, dhammAdhipateyyaM / "tINi kathAvatthUni - atItaM vA addhAnaM Arambha kathaM katheyya - ' evaM ahosi atItamaddhAna'nti; anAgataM vA addhAnaM Arambha kathaM katheyya - ' evaM bhavissati anAgatamaddhAna'nti; etarahi vA paccuppannaM addhAnaM Arambha kathaM katheyya - ' evaM hoti etarahi paccuppannaM addhAna'nti / "tINi anusAsanIpATihAriyaM / " tisso vijjA - pubbenivAsAnussatitrANaM vijjA, sattAnaM cutUpapAtetrANaM vijjA, AsavAnaM khayetraNaM vijjA / "tayo vihArA - dibbo vihAro, brahmA vihAro, ariyo vihAro / pATihAriyAni - iddhipATihAriyaM, (3.10.306-306) "ime kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena tayo dhammA sammadakkhAtA / tattha sabbeheva saGgAyitabbaM... pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / catukkaM 306. "atthi kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena cattAro dhammA sammadakkhAtA / tattha sabbeheva saGgAyitabbaM, na vivaditabbaM... pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / katame cattAro ? " cattAro stiptttthaanaa| idhAvuso, bhikkhu kAye kAyAnupassI viharati Ata 176 AdesanApATihAriyaM,
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.307-307) 10. saGgItisuttaM 177 sampajAno satimA, vineyya loke abhijjhAdomanassaM / vedanAsu vedanAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA, vineyya loke abhijjhAdomanassaM / citte cittAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA, vineyya loke abhijjhAdomanassaM / dhammesu dhammAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA vineyya loke abhijjhAdomanassaM / / "cattAro smmppdhaanaa| idhAvuso, bhikkhu anuppannAnaM pApakAnaM akusalAnaM dhammAnaM anuppAdAya chandaM janeti vAyamati vIriyaM Arabhati cittaM paggaNhAti padahati / uppannAnaM pApakAnaM akusalAnaM dhammAnaM pahAnAya chandaM janeti vAyamati vIriyaM Arabhati cittaM paggaNhAti padahati / anuppannAnaM kusalAnaM dhammAnaM uppAdAya chandaM janeti vAyamati vIriyaM Arabhati cittaM paggaNhAti padahati / uppannAnaM kusalAnaM dhammAnaM ThitiyA asammosAya bhiyyobhAvAya vepullAya bhAvanAya pAripUriyA chandaM janeti vAyamati vIriyaM Arabhati cittaM paggaNhAti padahati / "cattAro iddhipaadaa| idhAvuso, bhikkhu chandasamAdhipadhAnasaGkhArasamannAgataM iddhipAdaM bhAveti / cittasamAdhipadhAnasaGghArasamannAgataM iddhipAdaM bhAveti / vIriyasamAdhipadhAnasaGkhAra samannAgataM iddhipAdaM bhAveti / vImaMsAsamAdhipadhAnasaGkhArasamannAgataM iddhipAdaM bhAveti / "cattAri jhAnAni / idhAvuso, bhikkhu vivicceva kAmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaM savicAraM vivekajaM pItisukhaM paThamaM jhAnaM upasampajja viharati / vitakkavicArAnaM vUpasamA ajjhattaM sampasAdanaM cetaso ekodibhAvaM avitakkaM avicAraM samAdhijaM pItisukhaM dutiyaM jhAnaM upasampajja viharati / pItiyA ca virAgA upekkhako ca viharati sato ca sampajAno, sukhaJca kAyena paTisaMvedeti, yaM taM ariyA Acikkhanti'upekkhako satimA sukhavihArI'ti tatiyaM jhAnaM upasampajja viharati / sukhassa ca pahAnA dukkhassa ca pahAnA, pubbeva somanassadomanassAnaM atthaGgamA, adukkhamasukhaM upekkhAsatipArisuddhi catutthaM jhAnaM upasampajja viharati / __307. "catasso smaadhibhaavnaa| atthAvuso, samAdhibhAvanA bhAvitA bahulIkatA diTThadhammasukhavihArAya sNvttti| atthAvuso, samAdhibhAvanA bhAvitA bahulIkatA ANadassanapaTilAbhAya saMvattati / atthAvuso samAdhibhAvanA bhAvitA bahulIkatA satisampajAya saMvattati / atthAvuso samAdhibhAvanA bhAvitA bahulIkatA AsavAnaM khayAya sNvttti| 177
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 dIghanikAyo-3 (3.10.307-307) "katamA cAvuso, samAdhibhAvanA bhAvitA bahulIkatA diTThadhammasukhavihArAya saMvattati ? idhAvuso, bhikkhu vivicceva kAmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaM savicAraM vivekajaM pItisukhaM paThamaM jhAnaM upasampajja viharati / vitakkavicArAnaM vUpasamA ajjhattaM sampasAdanaM cetaso ekodibhAvaM avitakkaM avicAraM samAdhijaM pItisukhaM dutiyaM jhAnaM upasampajja viharati / pItiyA ca virAgA upekkhako ca viharati sato ca sampajAno sukhaJca kAyena paTisaMvedeti yaM taM ariyA Acikkhanti- 'upekkhako satimA sukhavihArI'ti tatiyaM jhAnaM upasampajja viharati / sukhassa ca pahAnA dukkhassa ca pahAnA, pubbeva somanassadomanassAnaM atthaGgamA, adukkhamasukhaM upekkhAsatipArisuddhiM catutthaM jhAnaM upasampajja viharati / ayaM, Avuso, samAdhibhAvanA bhAvitA bahulIkatA diThThadhammasukhavihArAya saMvattati / "katamA cAso, samAdhibhAvanA bhAvitA bahulIkatA ANadassanapaTilAbhAya saMvattati ? idhAvuso, bhikkhu AlokasalaM manasi karoti, divAsanaM adhidvAti yathA divA tathA rattiM, yathA rattiM tathA divaa| iti vivaTena cetasA apariyonaddhena sappabhAsaM cittaM bhAveti / ayaM, Avuso samAdhibhAvanA bhAvitA bahulIkatA ANadassanapaTilAbhAya sNvttti| "katamA cAso, samAdhibhAvanA bhAvitA bahulIkatA satisampajAya saMvattati ? idhAvuso, bhikkhuno viditA vedanA uppajjanti, viditA upaTTahanti, viditA anbhatthaM gcchnti| viditA saJjA uppajjanti, viditA upaTThahanti, viditA anbhatthaM gcchnti| viditA vitakkA uppajjanti, viditA upaTTahanti, viditA abbhatthaM gcchnti| ayaM, Avuso, samAdhibhAvanA bhAvitA bahulIkatA satisampajAya sNvttti| "katamA cAso, samAdhibhAvanA bhAvitA bahulIkatA AsavAnaM khayAya saMvattati ? idhAvuso, bhikkhu paJcasu upAdAnakkhandhesu udayabbayAnupassI viharati / iti rUpaM, iti rUpassa samudayo, iti rUpassa atthnggmo| iti vedanA, iti vedanAya samudayo, iti vedanAya atthnggmo| iti saJA, iti sajJAya samudayo, iti saJaAya atthnggmo| iti saGghArA, iti saGghArAnaM samudayo, iti saGghArAnaM atthnggmo| iti vijJANaM, iti vijJANassa samudayo, iti vijJANassa atthnggmo| ayaM, Avuso, samAdhibhAvanA bhAvitA bahulIkatA AsavAnaM khayAya sNvttti| 178
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.308-309) 10. saGgItisuttaM 179 308. "catasso appmnyaa| idhAvuso, bhikkhu mettAsahagatena cetasA ekaM disaM pharitvA viharati / tathA dutiyaM / tathA tatiyaM / tathA catutthaM / iti uddhamadho tiriyaM sabbadhi sabbattatAya sabbAvantaM lokaM mettAsahagatena cetasA vipulena mahaggatena appamANena averena abyApajjena pharitvA viharati / karuNAsahagatena cetasA...pe0... muditAsahagatena cetasA...pe0... upekkhAsahagatena cetasA ekaM disaM pharitvA viharati / tathA dutiyaM / tathA tatiyaM / tathA catutthaM / iti uddhamadho tiriyaM sabbadhi sabbattatAya sabbAvantaM lokaM upekkhAsahagatena cetasA vipulena mahaggatena appamANena averena abyApajjena pharitvA viharati / "cattAro aaruppaa| idhAvuso, bhikkhu sabbaso rUpasaJAnaM samatikkamA paTighasaJAnaM atthaGgamA nAnattasaJjAnaM amanasikArA "ananto AkAso''ti AkAsAnaJcAyatanaM upasampajja viharati / sabbaso AkAsAnaJcAyatanaM samatikkamma "anantaM vijJANa'"nti vijJANaJcAyatanaM upasampajja viharati / sabbaso vijJANaJcAyatanaM samatikkamma "natthi kiJcI''ti AkiJcaJAyatanaM upasampajja viharati / sabbaso AkiJcajJAyatanaM samatikkamma nevasaJAnAsaJjAyatanaM upasampajja viharati / / "cattAri apssenaani| idhAvuso, bhikkhu saGkhAyekaM paTisevati, saGkhAyekaM adhivAseti, saGkhAyekaM parivajjeti, saGkhAyekaM vinodeti / 309. "cattAro ariyvNsaa| idhAvuso, bhikkhu santuTTho hoti itarItarena cIvarena, itarItaracIvarasantuTThiyA ca vaNNavAdI, na ca cIvarahetu anesanaM appatirUpaM Apajjati; aladdhA ca cIvaraM na paritassati, laddhA ca cIvaraM agadhito amucchito anajjhApanno AdInavadassAvI nissaraNapaJo paribhujati; tAya ca pana itarItaracIvarasantuTThiyA nevattAnukkaMseti na paraM vambheti / yo hi tattha dakkho analaso sampajAno paTissato, ayaM vuccatAvuso- 'bhikkhu porANe aggaje ariyavaMse tthito|| "puna caparaM, Avuso, bhikkhu santuTTho hoti itarItarena piNDapAtena, itarItarapiNDapAtasantuThThiyA ca vaNNavAdI, na ca piNDapAtahetu anesanaM appatirUpaM Apajjati; aladdhA ca piNDapAtaM na paritassati, laddhA ca piNDapAtaM agadhito amucchito anajjhApanno AdInavadassAvI nissaraNapao paribhuJjati; tAya ca pana 179
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 dIghanikAyo-3 (3.10.310-310) itarItarapiNDapAtasantuTThiyA nevattAnukkaMseti na paraM vambheti / yo hi tattha dakkho analaso sampajAno paTissato, ayaM buccatAvuso- 'bhikkhu porANe aggaje ariyavaMse tthito'| "puna caparaM, Avuso, bhikkhu santuTTho hoti itarItarena senAsanena, itarItarasenAsanasantuThThiyA ca vaNNavAdI, na ca senAsanahetu anesanaM appatirUpaM Apajjati: aladdhA ca senAsanaM na paritassati. laddhA ca senAsanaM agadhito amacchito anajjhApanno AdInavadassAvI nissaraNapo paribhujati: tAya ca pana itarItarasenAsanasantuTThiyA nevattAnukkaMseti na paraM vambheti / yo hi tattha dakkho analaso sampajAno paTissato, ayaM vuccatAvuso- 'bhikkhu porANe aggao ariyavaMse tthito'| "puna caparaM, Avuso, bhikkhu pahAnArAmo hoti pahAnarato, bhAvanArAmo hoti bhAvanArato; tAya ca pana pahAnArAmatAya pahAnaratiyA bhAvanArAmatAya bhAvanAratiyA nevattAnukkaMseti na paraM vambheti / yo hi tattha dakkho analaso sampajAno paTissato ayaM buccatAvuso- 'bhikkhu porANe aggaje ariyavaMse tthito'| 310. "cattAri pdhaanaani| saMvarapadhAnaM pahAnapadhAnaM bhAvanApadhAnaM anurakkhaNApadhAnaM / katamaJcAvuso, saMvarapadhAnaM ? idhAvuso, bhikkhu cakkhunA rUpaM disvA na nimittaggAhI hoti naanubynyjnggaahii| yatvAdhikaraNamenaM cakkhundriyaM asaMvutaM viharantaM abhijjhAdomanassA pApakA akusalA dhammA anvAssaveyyuM, tassa saMvarAya paTipajjati, rakkhati cakkhundriyaM, cakkhundriye saMvaraM Apajjati / sotena sadaM sutvA / ghAnena gandhaM ghAyitvA / jivhAya rasaM sAyitvA / kAyena phohab phusitvA / manasA dhammaM vijJAya na nimittaggAhI hoti nAnubyaJjanaggAhI / yatvAdhikaraNamenaM manindriyaM asaMvutaM viharantaM abhijjhAdomanassA pApakA akusalA dhammA anvAssaveyyu, tassa saMvarAya paTipajjati, rakkhati manindriyaM, manindriye saMvaraM Apajjati / idaM vuccatAvuso, saMvarapadhAnaM / "katamaJcAvuso, pahAnapadhAnaM ? idhAvuso, bhikkhu uppannaM kAmavitakkaM nAdhivAseti pajahati vinodeti byantiM karoti anabhAvaM gameti / uppannaM byApAdavitakkaM...pe0... uppannaM vihiMsAvitakkaM...pe0... uppanuppanne pApake akusale dhamme nAdhivAseti pajahati vinodeti byantiM karoti anabhAvaM gameti / idaM vuccatAvuso, pahAnapadhAnaM / 180
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.311-311) 10. saGgItisuttaM 181 "katamaJcAvuso, bhAvanApadhAnaM ? idhAvuso, bhikkhu satisambojjhaGgaM bhAveti vivekanissitaM virAganissitaM nirodhanissitaM vossaggapariNAmi / dhammavicayasambojjhaGgaM bhAveti / vIriyasambojjhaGgaM bhAveti / pItisambojjhaGgaM bhAveti / passaddhisambojjhaGgaM bhAveti / samAdhisambojjhaGgaM bhAveti / upekkhAsambojjhaGgaM bhAveti vivekanissitaM virAganissitaM nirodhanissitaM vossaggapariNAmiM / idaM vuccatAvuso, bhAvanApadhAnaM / "katamaJcAvuso, anurakkhaNApadhAnaM ? idhAvuso, bhikkhu uppannaM bhadrakaM samAdhinimittaM anurakkhati- aTThikasanaM, puLuvakasanaM, vinIlakasaJja, vicchiddakasanaM, udghamAtakasajhaM / idaM vuccatAvuso, anurakkhaNApadhAnaM / "cattAri ANAni- dhamme ANaM, anvaye jANaM, pariye ANaM, sammutiyA ANaM / "aparAnipi cattAri ANAni- dukkhe ANaM, dukkhasamudaye ANaM, dukkhanirodhe ANaM, dukkhanirodhagAminiyA paTipadAya aannN| sappurisasaMsevo, saddhammassavanaM, 311. "cattAri sotApattiyaGgAni- yonisomanasikAro, dhammAnudhammappaTipatti / "cattAri sotApanassa anggaani| idhAvuso, ariyasAvako buddhe aveccappasAdena samannAgato hoti- "itipi so bhagavA arahaM sammAsambuddho vijjAcaraNasampanno sugato lokavidU anuttaro purisadammasArathi satthA devamanussAnaM buddho, bhagavA''ti / dhamme aveccappasAdena samannAgato hoti- "svAkkhAto bhagavatA dhammo sandiTThiko akAliko ehipassiko opaneyyiko paccattaM veditabbo vijhUhI''ti / so aveccappasAdena samannAgato hoti - "suppaTipanno bhagavato sAvakasaGgho ujuppaTipanno bhagavato sAvakasaGgho AyappaTipanno bhagavato sAvakasaGgho sAmIcippaTipanno bhagavato sAvakasaGgho yadidaM cattAri purisayugAni aTTha purisapuggalA, esa bhagavato sAvakasaGgho Ahuneyyo pAhuneyyo dakkhiNeyyo aJjalikaraNIyo anuttaraM puJjakkhettaM lokassA''ti / ariyakantehi sIlehi samannAgato hoti akhaNDehi acchiddehi asabalehi akammAsehi bhujissehi vijhuppasatthehi aparAmaTehi samAdhisaMvattanikehi / 181
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 dIghanikAyo-3 (3.10.311-311) "cattAri arhttphlN| sAmaJaphalAni- sotApattiphalaM, sakadAgAmiphalaM, anAgAmiphalaM, "catasso dhAtuyo- pathavIdhAtu, ApodhAtu, tejodhAtu, vAyodhAtu | "cattAro AhArA- kabaLIkAro AhAro oLAriko vA sukhumo vA, phasso dutiyo, manosaJcetanA tatiyA, vijJANaM catutthaM / "catasso vijnyaanndvitiyo| rUpUpAyaM vA Avuso, vijJANaM tiTThamAnaM titi rUpArammaNaM rUpappatidvaM nandUpasecanaM vuddhiM virULhiM vepullaM Apajjati; vedanUpAyaM vA Avuso; vijJANaM tiTThamAnaM tidvati vedanArammaNaM vedanappatidvaM nandUpasecanaM vuddhiM virUvhiM vepullaM Apajjati; saJjUpAyaM vA Avuso; vijJANaM tiTThamAnaM tidvati saJaArammaNaM saJappatidvaM nandUpasecana vuddhiM virUvhiM vepullaM ApajjatiH saGghArUpAyaM vA, Avuso, vijJANaM tihamAnaM tidvati saGghArArammaNaM saGghArappatidvaM nandUpasecanaM vuddhiM virUvhiM vepullaM aapjjti| "cattAri agatigamanAni- chandAgatiM gacchati, dosAgati gacchati, mohAgatiM gacchati, bhayAgatiM gacchati / "cattAro taNhuppAdA- cIvarahetu vA, Avuso, bhikkhuno taNhA uppajjamAnA uppajjati; piNDapAtahetu vA, Avuso, bhikkhuno taNhA uppajjamAnA uppajjati; senAsanahetu vA, Avuso, bhikkhuno taNhA uppajjamAnA uppajjati; itibhavAbhavahetu vA, Avuso, bhikkhuno taNhA uppajjamAnA uppajjati / "catasso paTipadA- dukkhA paTipadA dandhAbhiJA, dukkhA paTipadA khippAbhiJA, sukhA paTipadA dandhAbhiJA, sukhA paTipadA khippAbhiJA / "aparApi catasso paTipadA- akkhamA paTipadA, khamA paTipadA, damA paTipadA, samA pttipdaa| 182
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. saGgItisUttaM " cattAri dhammapadAni - anabhijjhA dhammapadaM, abyApAdo dhammapadaM, sammAsati dhammapadaM, sammAsamAdhidhammapadaM / (3.10.312-312) " cattAri dhammasamAdAnAni - atthAvuso, dhammasamAdAnaM paccuppannadukkhaJceva AyatiJca dukkhavipAkaM / atthAvuso, dhammasamAdAnaM paccuppannadukkhaM AyatiM sukhavipAkaM / atthAvuso, dhammasamAdAnaM paccuppannasukhaM Ayati dukkhavipAkaM / atthAvuso, dhammasamAdAnaM paccuppannasukhaJceva AyatiJca sukhavipAkaM / " cattAro dhammakkhandhA - sIlakkhandho, samAdhikkhandho, paJJAkkhandho, vimuttikkhandho / " cattAri balAni - vIriyabalaM, satibalaM, samAdhibalaM, paJJabalaM / " cattAri adhiTThAnAni - paJJAdhiTThAnaM, saccAdhiTThAnaM, cAgAdhiTThAnaM, upasamAdhiTThAnaM / 312. "cattAri paJhabyAkaraNAni - ekaMsabyAkaraNIyo paJho, paTipucchAbyAkaraNIyo paJho, vibhajjabyAkaraNIyo paJho, ThapanIyo paJho / "cattAri kammAni - atthAvuso, kammaM kaNhaM kaNhavipAkaM; atthAvuso, kammaM sukkaM sukkavipAkaM; atthAvuso, kammaM kaNhasukkaM kaNhasukkavipAkaM; atthAvuso, kammaM akaNha asukkaM akaNhaasukkavipAkaM kammakkhayAya saMvattati / 183 " cattAro sacchikaraNIyA dhammA- pubbenivAso satiyA sacchikaraNIyo; sattAnaM cutUpapAto cakkhunA sacchikaraNIyo; aTTha vimokkhA kAyena sacchikaraNIyA; AsavAnaM khayo paJJaya sacchikaraNIyo / " cattAro oghA - kAmogho, bhavogho, diTThogho, avijjogho / " cattAro yogA - kAmayogo, bhavayogo, diTThiyogo, avijjAyogo / 183
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 dIghanikAyo-3 (3.10.313-313) "cattAro visaJjogA- kAmayogavisaJogo, diThThiyogavisaJogo, avijjAyogavisaJogo / bhavayogavisaJogo, "cattAro ganthA- abhijjhA kAyagantho, byApAdo kAyagantho, sIlabbataparAmAso kAyagantho, idaMsaccAbhiniveso kAyagantho / "cattAri upAdAnAni - kAmupAdAnaM, dilRpAdAnaM, sIlabbatupAdAnaM, attavAdupAdAnaM / "catasso yoniyo- aNDajayoni, jalAbujayoni, saMsedajayoni, opapAtikayoni / "catasso gbhaavkkntiyo| idhAvuso, ekacco asampajAno mAtukucchiM okkamati, asampajAno mAtukucchismiM ThAti, asampajAno mAtukucchimhA nikkhamati, ayaM paThamA gabbhAvakkanti / puna caparaM, Avuso, idhekacco sampajAno mAtukucchiM okkamati, asampajAno mAtukucchismiM ThAti, asampajAno mAtukucchimhA nikkhamati, ayaM dutiyA gabbhAvakkanti / puna caparaM, Avuso, idhekacco sampajAno mAtukucchiM okkamati, sampajAno mAtukucchismiM ThAti, asampajAno mAtukucchimhA nikkhamati, ayaM tatiyA gabbhAvakkanti / puna caparaM, Avuso, idhekacco sampajAno mAtukucchiM okkamati, sampajAno mAtukucchismiM ThAti, sampajAno mAtukucchimhA nikkhamati, ayaM catutthA gmbhaavkknti| "cattAro attbhaavpttilaabhaa| atthAvuso, attabhAvapaTilAbho, yasmiM attabhAvapaTilAbhe attasaJcetanAyeva kamati, no prsnycetnaa| atthAvuso, attabhAvapaTilAbho, yasmiM attabhAvapaTilAbhe parasaJcetanAyeva kamati, no attsnycetnaa| atthAvuso, attabhAvapaTilAbho, yasmiM attabhAvapaTilAbhe attasaJcetanA ceva kamati parasaJcetanA ca / atthAvuso, attabhAvapaTilAbho, yasmiM attabhAvapaTilAbhe neva attasaJcetanA kamati, no prsnycetnaa| ___313. "catasso dkkhinnaavisuddhiyo| atthAvuso, dakkhiNA dAyakato visujjhati no paTiggAhakato / atthAvuso, dakkhiNA paTiggAhakato visujjhati no daaykto| atthAvuso, dakkhiNA neva dAyakato visujjhati no pttiggaahkto| atthAvuso, dakkhiNA dAyakato ceva visujjhati paTiggAhakato ca / 184
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.314-314) 10. saGgItisuttaM 185 "cattAri saGgahavatthUni- dAnaM, peyyavajja, atthacariyA, samAnattatA / "cattAro anariyavohArA - musAvAdo, pisuNAvAcA, pharusAvAcA, sampappalApo / "cattAro ariyavohArA- musAvAdA veramaNI, pisuNAya vAcAya veramaNI, pharusAya vAcAya veramaNI, samphappalApA veramaNI / "aparepi cattAro anariyavohArA - adiDhe diTThavAditA, assute sutavAditA, amute mutavAditA, avijJAte vijJAtavAditA / "aparepi cattAro ariyavohArA- adiDhe adiTThavAditA, assute assutavAditA, amute amutavAditA, avijJAte avijJAtavAditA / ___ "aparepi cattAro anariyavohArA - diDhe adiTThavAditA, sute assutavAditA, mute amutavAditA, vijJAte avijJAtavAditA | "aparepi cattAro ariyavohArA- diDhe diTThavAditA, sute sutavAditA, mute mutavAditA, vijJAte vijJAtavAditA / 314. "cattAro pugglaa| idhAvuso, ekacco puggalo attantapo hoti attpritaapnaanuyogmnuyutto| idhAvuso, ekacco puggalo parantapo hoti prpritaapnaanuyogmnuyutto| idhAvuso, ekacco puggalo attantapo ca hoti attaparitApanAnuyogamanuyutto, parantapo ca prpritaapnaanuyogmnuyutto| idhAvuso, ekacco puggalo neva attantapo hoti na attaparitApanAnuyogamanuyutto na parantapo na prpritaapnaanuyogmnuyutto| so anattantapo aparantapo diDheva dhamme nicchAto nibbuto sItIbhUto sukhappaTisaMvedI brahmabhUtena attanA viharati / _ "aparepi cattAro pugglaa| idhAvuso, ekacco puggalo attahitAya paTipanno hoti no parahitAya / idhAvuso, ekacco puggalo parahitAya paTipanno hoti no attahitAya / 185
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 dIghanikAyo-3 (3.10.315-315) idhAvuso, ekacco puggalo neva attahitAya paTipanno hoti no parahitAya / idhAvuso, ekacco puggalo attahitAya ceva paTipanno hoti parahitAya ca / "aparepi cattAro puggalA- tamo tamaparAyano, tamo jotiparAyano, joti tamaparAyano, joti jotiparAyano / "aparepi cattAro puggalA - samaNamacalo, samaNapadumo, samaNapuNDarIko, samaNesu samaNasukhumAlo / "ime kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena cattAro dhammA sammadakkhAtA; tattha sabbeheva saGgAyitabbaM...pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / paThamabhANavAro nihito / paJcakaM 315. "atthi kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena paJca dhammA sammadakkhAtA / tattha sabbeheva saGgAyitabbaM...pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / katame paJca? "pnyckkhndhaa| rUpakkhandho vedanAkkhandho sAkkhandho saGghArakkhandho vijnyaannkkhndho| "pnycupaadaankkhndhaa| spupAdAnakkhandho vedanupAdAnakkhandho saJjupAdAnakkhandho saGghArupAdAnakkhandho vijnyaannupaadaankkhndho| "paJca kaamgunnaa| cakkhuvijeyyA rUpA iTThA kantA manApA piyarUpA kAmUpasahitA 186
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. saGgItisutaM rajanIyA, sotaviJJeyyA saddA / ghAnaviyyA gandhA / jivhAviJJeyyA kAyavijJeyyA phoTubbA iTThA kantA manApA piyarUpA kAmUpasahitA rajanIyA / " paJca gatiyo - nirayo, tiracchAnayoni, pettivisayo, manussA, devA / "paJca macchariyAni - AvAsamacchariyaM, kulamacchariyaM, lAbhamacchariyaM, vaNNamacchariyaM, dhammamacchariyaM / (3.10.316-316) "paJca nIvaraNAni - uddhaccakukkuccanIvaraNaM, vicikicchAnIvaraNaM / kAmacchandanIvaraNaM, byApAdanIvaraNaM, thinamiddhanIvaraNaM, 187 " paJca orambhAgiyAni saJJojanAni sakkAyadiTThi, vicikicchA, sIlabbataparAmAso, kAmacchando, byApAdo | rasA / "paJca uddhambhAgiyAni saJJojanAni - rUparAgo, arUparAgo, mAno, uddhaccaM, avijjA / sikkhApadAni - pANAtipAtA veramaNI, adinnAdAnA veramaNI, kAmesumicchAcArA veramaNI, musAvAdA veramaNI, surAmerayamajjappamAdaTThAnA veramaNI / "paJca 316. "paJca abhabbaTThAnAni / abhabbo Avuso khINAsavo bhikkhu saJcicca pANa jIvitA voropetuM / abhabbo khINAsavo bhikkhu adinnaM theyyasaGghAtaM AdiyituM | abba khINAsavo bhikkhu methunaM dhammaM paTisevituM / abhabbo khINAsavo bhikkhu sampajAnamusA bhAsituM / abhabbo khINAsavo bhikkhu sannidhikArakaM kAme paribhuJjituM, seyyathApi pubbe AgArikabhUto / " paJca vyasanAni - jatibyasanaM, bhogabyasanaM, rogabyasanaM, sIlabyasanaM, diTThibyasanaM / nAvuso, sattA Atibyasanahetu vA bhogabyasanahetu vA rogabyasanahetu vA kAyassa bhedA paraM maraNA apAyaM duggatiM vinipAtaM nirayaM upapajjanti / sIlabyasanahetu vA, Avuso, sattA 187
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 dIghanikAyo-3 (3.10.316-316) diTThibyasanahetu vA kAyassa bhedA paraM maraNA apAyaM duggatiM vinipAtaM nirayaM upapajjanti / "paJca sampadA- AtisampadA, bhogasampadA, ArogyasampadA, sIlasampadA, diTThisampadA / nAvuso, sattA AtisampadAhetu vA bhogasampadAhetu vA ArogyasampadAhetu vA kAyassa bhedA paraM maraNA sugatiM saggaM lokaM upapajjanti / sIlasampadAhetu vA Avuso, sattA diTThisampadAhetu vA kAyassa bhedA paraM maraNA sugatiM saggaM lokaM upapajjanti / "paJca AdInavA dussIlassa siilvipttiyaa| idhAvuso, dussIlo sIlavipanno pamAdAdhikaraNaM mahatiM bhogajAniM nigacchati, ayaM paThamo AdInavo dussIlassa sIlavipattiyA / puna caparaM, Avuso, dussIlassa sIlavipannassa pApako kittisaddo abbhuggacchati, ayaM dutiyo AdInavo dussIlassa sIlavipattiyA / puna caparaM, Avuso, dussIlo sIlavipanno yacadeva parisaM upasaGkamati yadi khattiyaparisaM yadi brAhmaNaparisaM yadi gahapatiparisaM yadi samaNaparisaM, avisArado upasaGkamati maGkubhUto, ayaM tatiyo AdInavo dussIlassa sIlavipattiyA / puna caparaM, Avuso, dussIlo sIlavipanno sammULaho kAlaM karoti, ayaM catuttho AdInavo dussIlassa sIlavipattiyA / puna caparaM, Avuso, dussIlo sIlavipanno kAyassa bhedA paraM maraNA apAyaM duggatiM vinipAtaM nirayaM upapajjati, ayaM paJcamo AdInavo dussIlassa sIlavipattiyA / "paJca AnisaMsA sIlavato siilsmpdaay| idhAvuso, sIlavA sIlasampanno appamAdAdhikaraNaM mahantaM bhogakkhandhaM adhigacchati, ayaM paThamo AnisaMso sIlavato siilsmpdaay| puna caparaM, Avuso, sIlavato sIlasampannassa kalyANo kittisaddo abbhuggacchati, ayaM dutiyo AnisaMso sIlavato sIlasampadAya / puna caparaM, Avuso, sIlavA sIlasampanno yacadeva parisaM upasaGkamati yadi khattiyaparisaM yadi brAhmaNaparisaM yadi gahapatiparisaM yadi samaNaparisaM, visArado upasaGkamati amaGkubhUto, ayaM tatiyo AnisaMso sIlavato sIlasampadAya / puna caparaM, Avuso, sIlavA sIlasampanno asammULaho kAlaM karoti, ayaM catuttho AnisaMso sIlavato sIlasampadAya / puna caparaM, Avuso, sIlavA sIlasampanno kAyassa bhedA paraM maraNA sugatiM saggaM lokaM upapajjati, ayaM paJcamo AnisaMso sIlavato sIlasampadAya / 188
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.317-319) 10. saGgItisuttaM 189 "codakena, Avuso, bhikkhunA paraM codetukAmena paJca dhamme ajjhattaM upaTupetvA paro codetbbo| kAlena vakkhAmi no akAlena, bhUtena vakkhAmi no abhUtena, saNhena vakkhAmi no pharusena, atthasaMhitena vakkhAmi no anatthasaMhitena, mettacittena vakkhAmi no dosantarenAti / codakena, Avuso, bhikkhunA paraM codetukAmena ime paJca dhamme ajjhattaM upaTThapetvA paro codetabbo / 317. "paJca padhAniyaGgAni / idhAvuso, bhikkhu saddho hoti, saddahati tathAgatassa bodhiM - "itipi so bhagavA arahaM sammAsambuddho vijjAcaraNasampanno sugato, lokavidU anuttaro purisadammasArathi satthA devamanussAnaM buddho bhagavA"ti / appAbAdho hoti appAtako, samavepAkiniyA gahaNiyA samannAgato nAtisItAya nAccuNhAya majjhimAya padhAnakkhamAya / asaTho hoti amAyAvI, yathAbhUtaM attAnaM AvikattA satthari vA vizaMsu vA sabrahmacArIsu / AraddhavIriyo viharati akusalAnaM dhammAnaM pahAnAya kusalAnaM dhammAnaM upasampadAya thAmavA daLahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu / paJavA hoti udayatthagAminiyA paJAya samantrAgato ariyAya nibbedhikAya smmaadukkhkkhygaaminiyaa| 318. "paJca suddhAvAsA- avihA, atappA, sudassA, sudassI, akaniTThA / "paJca anAgAmino- antarAparinibbAyI, upahaccaparinibbAyI, asaGkhAraparinibbAyI, sasaGkhAraparinibbAyI, uddhaMsoto akaniTThagAmI / / __ 319. "paJca cetokhilaa| idhAvuso, bhikkhu satthari kati vicikicchati nAdhimuccati na sampasIdati / yo so, Avuso, bhikkhu satthari kajati vicikicchati nAdhimuccati na sampasIdati, tassa cittaM na namati AtappAya anuyogAya sAtaccAya padhAnAya, yassa cittaM na namati AtappAya anuyogAya sAtaccAya padhAnAya, ayaM paThamo cetokhilo| puna caparaM, Avuso, bhikkhu dhamme kaGghati vicikicchati...pe0... saGke kavati vicikicchati / sikkhAya kaGkSati vicikicchati / sabrahmacArIsu kupito hoti anattamano Ahatacitto khilajAto / yo so, Avuso, bhikkhu sabrahmacArIsu kupito hoti anattamano Ahatacitto khiljaato| tassa cittaM na namati AtappAya anuyogAya sAtaccAya padhAnAya / yassa cittaM na namati AtappAya anuyogAya sAtaccAya padhAnAya / ayaM paJcamo cetokhilo| 189
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 dIghanikAyo-3 (3.10.320-321) ___320. "paJca cetsovinibndhaa| idhAvuso, bhikkhu kAmesu avItarAgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipAso avigatapariLAho avigatataNho / yo so, Avuso, bhikkhu kAmesu avItarAgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipAso avigatapariLAho avigatataNho, tassa cittaM na namati AtappAya anuyogAya sAtaccAya padhAnAya / yassa cittaM na namati AtappAya anuyogAya sAtaccAya padhAnAya / ayaM paThamo cetaso vinibandho / puna caparaM, Avuso, bhikkhu kAye avItarAgo hoti...pe0... rUpe avItarAgo hoti...pe0... puna caparaM, Avuso, bhikkhu yAvadatthaM udarAvadehakaM bhujitvA seyyasukhaM passasukhaM middhasukhaM anuyutto viharati...pe0... puna caparaM, Avuso, bhikkhu aJjataraM devanikAyaM paNidhAya brahmacariyaM carati- "iminAhaM sIna vA vatena vA tapena vA brahmacariyena vA devo vA bhavissAmi devAtaro vA'ti / yo so, Avuso, bhikkhu aJjataraM devanikAyaM paNidhAya brahmacariyaM carati- "iminAhaM sIlena vA vatena vA tapena vA brahmacariyena vA devo vA bhavissAmi devAtaro vA"ti, tassa cittaM na namati AtappAya anuyogAya sAtaccAya padhAnAya / yassa cittaM na namati AtappAya anuyogAya sAtaccAya padhAnAya / ayaM paJcamo cetaso vinibandho / "paJcindriyAni - cakkhundriyaM, sotindriyaM, ghAnindriyaM, jivhindriyaM, kAyindriyaM / "aparAnipi paJcindriyAni- sukhindriyaM, dukkhindriyaM, somanassindriyaM, domanassindriyaM, upekkhindriyaM / "aparAnipi paJcindriyAni- saddhindriyaM, vIriyindriyaM, satindriyaM, samAdhindriyaM, pnyindriyN| 321. "paJca nissaraNiyA dhaatuyo| idhAvuso, bhikkhuno kAme manasikaroto kAmesu cittaM na pakkhandati na pasIdati na santiTThati na vimuccati / nekkhammaM kho panassa manasikaroto nekkhamme cittaM pakkhandati pasIdati santiTThati vimuccati / tassa taM cittaM sugataM subhAvitaM suvuTTitaM suvimuttaM visaMyuttaM kAmehi / ye ca kAmapaccayA uppajjanti AsavA vidhAtA pariLAhA, mutto so tehi, na so taM vedanaM vedeti| idamakkhAtaM kAmAnaM nissaraNaM / "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno byApAdaM manasikaroto byApAde cittaM na pakkhandati 190
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.322-322) 10. saGgItisuttaM 191 na pasIdati na santiThThati na vimuccati / abyApAdaM kho panassa manasikaroto abyApAde cittaM pakkhandati pasIdati santiTThati vimuccati / tassa taM cittaM sugataM subhAvitaM suvuTTitaM suvimuttaM visaMyuttaM byApAdena / ye ca byApAdapaccayA uppajjanti AsavA vidhAtA pariAhA, mutto so tehi, na so taM vedanaM vedeti / idamakkhAtaM byApAdassa nissrnnN| "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno vihesaM manasikaroto vihesAya cittaM na pakkhandati na pasIdati na santiTThati na vimuccati / avihesaM kho panassa manasikaroto avihesAya cittaM pakkhandati pasIdati santiTThati vimuccati / tassa taM cittaM sugataM subhAvitaM suvuTTitaM suvimuttaM visaMyuttaM vihesaay| ye ca vihesApaccayA uppajjanti AsavA vidhAtA pariLAhA, mutto so tehi, na so taM vedanaM vedeti| idamakkhAtaM vihesAya nissaraNaM / ___ "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno rUpe manasikaroto rUpesu cittaM na pakkhandati na pasIdati na santiTThati na vimuccati / arUpaM kho panassa manasikaroto arUpe cittaM pakkhandati pasIdati santiTThati vimuccati / tassa taM cittaM sugataM subhAvitaM suvuTTitaM suvimuttaM visaMyuttaM rUpehi / ye ca rUpapaccayA uppajjanti AsavA vidhAtA pariLAhA, mutto so tehi, na so taM vedanaM vedeti| idamakkhAtaM rUpAnaM nissrnnN|| ___ "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno sakkAyaM manasikaroto sakkAye cittaM na pakkhandati na pasIdati na santiTThati na vimuccati / sakkAyanirodhaM kho panassa manasikaroto sakkAyanirodhe cittaM pakkhandati pasIdati santiTThati vimuccati / tassa taM cittaM sugataM subhAvitaM subuTTitaM suvimuttaM visaMyuttaM sakkAyena / ye ca sakkAyapaccayA uppajjanti AsavA vidhAtA pariLAhA, mutto so tehi, na so taM vedanaM vedeti| idamakkhAtaM sakkAyassa nissrnnN| ____322. "paJca vimuttaaytnaani| idhAvuso, bhikkhuno satthA dhamma deseti aJataro vA garuDAniyo sabrahmacArI, yathA yathA, Avuso, bhikkhuno satthA dhamma deseti aJjataro vA garuThThAniyo sbrhmcaarii| tathA tathA so tasmiM dhamme atthapaTisaMvedI ca hoti dhammapaTisaMvedI ca / tassa atthapaTisaMvedino dhammapaTisaMvedino pAmojjaM jAyati, pamuditassa pIti jAyati, pItimanassa kAyo passambhati, passaddhakAyo sukhaM vedeti, sukhino cittaM samAdhiyati / idaM paThamaM vimuttAyatanaM / 191
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 dIghanikAyo-3 (3.10.323-323) "puna caparaM, Avaso, bhikkhuno na heva kho satthA dhammaM deseti aJataro vA garuDAniyo sabrahmacArI, api ca kho yathAsutaM yathApariyattaM dhammaM vitthArena paresaM deseti...pe0... api ca kho yathAsutaM yathApariyattaM dhammaM vitthArena sajjhAyaM karoti...pe0... api ca kho yathAsutaM yathApariyattaM dhammaM cetasA anuvitakketi anuvicAreti manasAnupekkhati...pe0... api ca khvassa aJjataraM samAdhinimittaM suggahitaM hoti sumanasikataM sUpadhAritaM suppaTividdhaM paJjAya, yathA yathA, Avuso, bhikkhuno aJjataraM samAdhinimittaM saggahitaM hoti samanasikataM sapadhAritaM sappaTividdhaM paJjAya / tathA tathA so tasmiM dhamme atthapaTisaMvedI ca hoti dhammapaTisaMvedI c| tassa atthapaTisaMvedino dhammapaTisaMvedino pAmojjaM jAyati, pamuditassa pIti jAyati, pItimanassa kAyo passambhati, passaddhakAyo sukhaM vedeti, sukhino cittaM samAdhiyati / idaM paJcamaM vimuttAyatanaM / "paJca vimuttiparipAcanIyA saJjA- aniccasaJjA, anicce dukkhasaJjA, dukkhe anattasA, pahAnasA, viraagsnyjaa| "ime kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena paJca dhammA sammadakkhAtA; tattha sabbeheva saGgAyitabbaM...pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / chakkaM 323. "asthi kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhana cha dhammA sammadakkhAtA; tattha sabbeheva saGgAyitabbaM...pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / katame cha ? "cha ajjhattikAni AyatanAni- cakkhAyatanaM, sotAyatanaM, ghAnAyatanaM, jivhAyatanaM, kAyAyatanaM, manAyatanaM / "cha bAhirAni AyatanAni- rUpAyatanaM, saddAyatanaM, gandhAyatanaM, rasAyatanaM, phoThubbAyatanaM, dhammAyatanaM / 192
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.324-324) 10. saGgItisuttaM 193 "cha vijJANakAyA- cakkhuvijJANaM, sotavijJANaM, ghAnavijJANaM, jivhAvijJANaM, kAyavijJANaM, manovijJANaM / "cha phassakAyA- cakkhusamphasso, sotasamphasso, ghAnasamphasso, jivhAsamphasso, kAyasamphasso, mnosmphsso| "cha vedanAkAyA- cakkhusamphassajA vedanA, sotasamphassajA vedanA, ghAnasamphassajA vedanA, jivhAsamphassajA vedanA, kAyasamphassajA vedanA, manosamphassajA vednaa| "cha saJAkAyA- rUpasaJjA, saddasaJjA, gandhasaJA, rasasaJjA, phoTTabbasaJjA, dhammasA / "cha saJcetanAkAyA - rUpasaJcetanA, saddasaJcetanA, gandhasaJcetanA, rasasaJcetanA, phoThubbasaJcetanA, dhammasaJcetanA / "cha taNhAkAyA- rUpataNhA, saddataNhA, gandhataNhA, rasataNhA, phoTThabbataNhA, dhmmthaa| 324. "cha agaarvaa| idhAvuso bhikkhu satthari agAravo viharati appatisso; dhamme agAravo viharati appatisso; saGgha agAravo viharati appatisso; sikkhAya agAravo viharati appatisso; appamAde agAravo viharati appatisso; paTisanthAre agAravo viharati apptisso| "cha gAravA / idhAvuso, bhikkhu satthari sagAravo viharati sappatisso; dhamme sagAravo viharati sappatisso; saGgha sagAravo viharati sappatisso; sikkhAya sagAravo viharati sappatisso; appamAde sagAravo viharati sappatisso; paTisanthAre sagAravo viharati spptisso| "cha somnssuupvicaaraa| cakkhunA rUpaM disvA somanassaTThAniyaM rUpaM upavicarati; 193
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 dIghanikAyo-3 (3.10.324-324) sotena sadaM sutvaa| ghAnena gandhaM ghAyitvA / jivhAya rasaM sAyitvA / kAyena phoTubbaM phusitvA / manasA dhammaM vijJAya somanassaTThAniyaM dhammaM upavicarati / rUpaM "cha domnssuupvicaaraa| cakkhunA rUpaM disvA domanassaTThAniyaM upavicarati...pe0... manasA dhammaM vijJAya domanassaTThAniyaM dhammaM upavicarati / / "cha upekkhuupvicaaraa| cakkhunA rUpaM disvA upekkhATThAniyaM rUpaM upavicarati...pe0... manasA dhammaM vijJAya upekkhATThAniyaM dhammaM upavicarati / "cha sAraNIyA dhmmaa| idhAvuso, bhikkhuno mettaM kAyakammaM paccupaTTitaM hoti sabrahmacArIsu Avi ceva raho ca / ayampi dhammo sAraNIyo piyakaraNo garukaraNo saGgahAya avivAdAya sAmaggiyA ekIbhAvAya saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno mettaM vacIkammaM paccupaTTitaM hoti sabrahmacArIsu Avi ceva raho c| ayampi dhammo sAraNIyo...pe0... ekIbhAvAya saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno mettaM manokammaM paccupaTTitaM hoti sabrahmacArIsu Avi ceva raho ca / ayampi dhammo sAraNIyo...pe0... ekIbhAvAya saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu ye te lAbhA dhammikA dhammaladdhA antamaso pattapariyApannamattampi, tathArUpehi lAbhehi appaTivibhattabhogI hoti sIlavantehi sabrahmacArIhi sAdhAraNabhogI / ayampi dhammo sAraNIyo...pe0... ekIbhAvAya saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu yAni tAni sIlAni akhaNDAni acchiddAni asabalAni akammAsAni bhujissAni vijhuppasatthAni aparAmaTThAni samAdhisaMvattanikAni, tathArUpesu sIlesu sIlasAmaJcagato viharati sabrahmacArIhi Avi ceva raho ca / ayampi dhammo sAraNIyo...pe0... ekIbhAvAya saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu yAyaM diTThi ariyA niyyAnikA niyyAti takkarassa sammA dukkhakkhayAya, tathArUpAya diTThiyA didvisAmaJjagato viharati sabrahmacArIhi Avi 194
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.325-325) 10. saGgItisuttaM 195 ceva raho ca / ayampi dhammo sAraNIyo piyakaraNo garukaraNo saGgahAya avivAdAya sAmaggiyA ekIbhAvAya saMvattati / ___325. cha vivAdamUlAni / idhAvuso, bhikkhu kodhano hoti upanAhI / yo so, Avuso, bhikkhu kodhano hoti upanAhI, so sattharipi agAravo viharati appatisso, dhammepi agAravo viharati appatisso, saGkepi agAravo viharati appatisso, sikkhAyapi na paripUrakArI hoti / yo so, Avuso, bhikkhu satthari agAravo viharati appatisso, dhamme agAravo viharati appatisso, saGgha agAravo viharati appatisso, sikkhAya na paripUrakArI, so saGke vivAdaM janeti / yo hoti vivAdo bahujanaahitAya bahujanaasukhAya anatthAya ahitAya dukkhAya devamanussAnaM / evarUpaM ce tumhe, Avuso, vivAdamUlaM ajjhattaM vA bahiddhA vA samanupasseyyAtha / tatra tumhe, Avuso, tasseva pApakassa vivAdamUlassa pahAnAya vAyameyyAtha / evarUpaM ce tumhe, Avuso, vivAdamUlaM ajjhattaM vA bahiddhA vA na samanupasseyyAtha, tatra tumhe, Avuso, tasseva pApakassa vivAdamUlassa AyatiM anavassavAya paTipajjeyyAtha | evametassa pApakassa vivAdamUlassa pahAnaM hoti / evametassa pApakassa vivAdamUlassa AyatiM anavassavo hoti / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu makkhI hoti paLAsI...pe0... issukI hoti maccharI / saTho hoti mAyAvI / pApiccho hoti micchaaditttthii| sandiTThiparAmAsI hoti AdhAnaggAhI dusspttinissggii| yo so, Avuso, bhikkhu sandiTThiparAmAsI hoti AdhAnaggAhI duppaTinissaggI / so sattharipi agAravo viharati appatisso, dhammapi agAravo viharati appatisso, sacepi agAravo viharati appatisso, sikkhAyapi na paripUrakArI hoti / yo, so, Avuso, bhikkhu satthari agAravo viharati appatisso, dhamme agAravo viharati appatisso, saGgha agAravo viharati appatisso, sikkhAya na paripUrakArI, so saGgha vivAdaM janeti / yo hoti vivAdo bahujanaahitAya bahujanaasukhAya anatthAya ahitAya dukkhAya devamanussAnaM / evarUpaM ce tumhe, Avuso, vivAdamUlaM ajjhattaM vA bahiddhA vA smnupsseyyaath| tatra tumhe, Avuso, tasseva pApakassa vivAdamUlassa pahAnAya vAyameyyAtha / evarUpaM ce tumhe, Avuso, vivAdamUlaM ajjhattaM vA bahiddhA vA na samanupasseyyAtha / tatra tumhe, Avuso, tasseva pApakassa vivAdamUlassa AyatiM anavassavAya paTipajjeyyAtha / evametassa pApakassa vivAdamUlassa pahAnaM hoti / evametassa pApakassa vivAdamUlassa AyatiM anavassavo hoti / 195
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.10.326-326) ___"cha dhAtuyo- pathavIdhAtu, ApodhAtu, tejodhAtu, vAyodhAtu, AkAsadhAtu, vijnyaanndhaatu| 326. "cha nissaraNiyA dhaatuyo| idhAvuso, bhikkhu evaM vadeyya - "mettA hi kho me cetovimutti bhAvitA bahulIkatA yAnIkatA vatthukatA anuTTitA paricitA susamAraddhA, atha ca pana me byApAdo cittaM pariyAdAya tikRtI"ti / so "mA hevaM", tissa vacanIyo, "mAyasmA evaM avaca, mA bhagavantaM abbhAcikkhi, na hi sAdhu bhagavato abbhakkhAnaM, na hi bhagavA evaM vadeyya / aTThAnametaM, Avuso, anavakAso, yaM mettAya cetovimuttiyA . bhAvitAya bahulIkatAya yAnIkatAya vatthukatAya anuhitAya paricitAya susamAraddhAya / atha ca panassa byApAdo cittaM pariyAdAya Thassati, netaM ThAnaM vijjti| nissaraNaM hetaM, Avuso, byApAdassa, yadidaM mettA cetovimuttii"ti| "idha panAvuso, bhikkhu evaM vadeyya - "karuNA hi kho me cetovimutti bhAvitA bahulIkatA yAnIkatA vatthukatA anuTThitA paricitA susamAraddhA | atha ca pana me vihesA cittaM pariyAdAya tikRtI"ti, so "mA hevaM" tissa vacanIyo "mAyasmA evaM avaca, mA bhagavantaM abbhAcikkhi, na hi sAdhu bhagavato abbhakkhAnaM, na hi bhagavA evaM vadeyya / aTThAnametaM Avuso, anavakAso, yaM karuNAya cetovimuttiyA bhAvitAya bahulIkatAya yAnIkatAya vatthakatAya anUdvitAya paricitAya susamAraddhAya, atha ca panassa vihesA cittaM pariyAdAya Thassati, netaM ThAnaM vijjati / nissaraNaM hetaM, Avuso, vihesAya, yadidaM karuNA cetovimuttI''ti / "idha panAvuso, bhikkhu evaM vadeyya - "muditA hi kho me cetovimutti. bhAvitA bahulIkatA yAnIkatA vatthukatA anuTThitA paricitA susamAraddhA / atha ca pana me arati cittaM pariyAdAya tidvatI''ti, so "mA hevaM" tissa vacanIyo "mAyasmA evaM avaca, mA bhagavantaM abbhAcikkhi, na hi sAdhu bhagavato abbhakkhAnaM, na hi bhagavA evaM vadeyya / aTThAnametaM, Avuso, anavakAso, yaM muditAya cetovimuttiyA bhAvitAya bahulIkatAya yAnIkatAya vatthukatAya anuhitAya paricitAya susamAraddhAya, atha ca panassa arati cittaM pariyAdAya Thassati, netaM ThAnaM vijjati / nissaraNaM hetaM, Avuso, aratiyA, yadidaM muditA cetovimuttI''ti / 196
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.327-327) 10. saGgItisuttaM 197 "idha panAvuso, bhikkhu evaM vadeyya - "upekkhA hi kho me cetovimutti bhAvitA bahulIkatA yAnIkatA vatthukatA anuTThitA paricitA susamAraddhA / atha ca pana me rAgo cittaM pariyAdAya tikRtI''ti / so "mA hevaM" tissa vacanIyo "mAyasmA evaM avaca, mA bhagavantaM abbhAcikkhi, na hi sAdhu bhagavato abbhakkhAnaM, na hi bhagavA evaM vadeyya / aTThAnametaM, Avuso, anavakAso, yaM upekkhAya cetovimuttiyA bhAvitAya bahulIkatAya yAnIkatAya vatthukatAya anuTThitAya paricitAya susamAraddhAya, atha ca panassa rAgo cittaM pariyAdAya Thassati netaM ThAnaM vijjati / nissaraNaM hetaM, Avuso, rAgassa, yadidaM upekkhA cetovimuttI"ti / "idha panAvuso, bhikkhu evaM vadeyya - "animittA hi kho me cetovimutti bhAvitA bahulIkatA yAnIkatA vatthukatA anuTThitA paricitA susamAraddhA / atha ca pana me nimittAnusAri vijJANaM hotI''ti / so "mA hevaM" tissa vacanIyo "mAyasmA evaM avaca, mA bhagavantaM abbhAcikkhi, na hi sAdhu bhagavato abbhakkhAnaM, na hi bhagavA evaM vadeyya / aTThAnametaM, Avuso, anavakAso, yaM animittAya cetovimuttiyA bhAvitAya bahulIkatAya yAnIkatAya vatthukatAya anuTTitAya paricitAya susamAraddhAya, atha ca panassa nimittAnusAri vijJANaM bhavissati, netaM ThAnaM vijjati / nissaraNaM hetaM, Avuso, sabbanimittAnaM, yadidaM animittA cetovimuttIti / / "idha panAvuso, bhikkhu evaM vadeyya - "asmIti kho me vigataM, ayamahamasmIti na samanupassAmi, atha ca pana me vicikicchAkathaGkathAsallaM cittaM pariyAdAya tikRtI"ti / so "mA hevaM' tissa vacanIyo "mAyasmA evaM avaca, mA bhagavantaM abbhAcikkhi, na hi sAdhu bhagavato abbhakkhAnaM, na hi bhagavA evaM vadeyya | aTThAnametaM, Avuso, anavakAso, yaM asmIti vigate ayamahamasmIti asamanupassato, atha ca panassa vicikicchAkathaGkathAsallaM cittaM pariyAdAya Thassati, netaM ThAnaM vijjati / nissaraNaM hetaM, Avuso, vicikicchAkathaGkathAsallassa, yadidaM asmimAnasamugghAto''ti / 327. "cha anuttariyAni - dassanAnuttariyaM, savanAnuttariyaM, lAbhAnuttariyaM, sikkhAnuttariyaM, pAricariyAnuttariyaM, anussatAnuttariyaM / 197
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 dIghanikAyo-3 (3.10.328-330) "cha anussatidvAnAni - buddhAnussati, dhammAnussati, saGghAnussati, sIlAnussati, cAgAnussati, devatAnussati / 328. "cha sttvihaaraa| idhAvuso, bhikkhu cakkhunA rUpaM disvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| sotena sadaM sutvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| ghAnena gandhaM ghAyitvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| jivhAya rasaM sAyitvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| kAyena phohabbaM phusitvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| manasA dhamma vijJAya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| 329. "chlaabhijaatiyo| idhAvuso, ekacco kaNhAbhijAtiko samAno kaNhaM dhamma abhijAyati / idha panAvuso, ekacco kaNhAbhijAtiko samAno sukkaM dhammaM abhijAyati / idha panAvuso, ekacco kaNhAbhijAtiko samAno akaNhaM asukkaM nibbAnaM abhijAyati / idha panAvuso, ekacco sukkAbhijAtiko samAno sukkaM dhammaM abhijAyati / idha panAvuso, ekacco sukkAbhijAtiko samAno kaNhaM dhammaM abhijAyati / idha panAvuso, ekacco sukkAbhijAtiko samAno akaNhaM asukkaM nibbAnaM abhijAyati / "cha nibbedhabhAgiyA saJjA- aniccasaJaA anicce, dukkhasaJA dukkhe, anattasaJjA, pahAnasA, virAgasA, nirodhsnyjaa| "ime kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena cha dhammA sammadakkhAtA; tattha sabbeheva saGgAyitabbaM...pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / sattakaM 330. "asthi kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena satta dhammA sammadakkhAtA; tattha sabbeheva saGgAyitabbaM...pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / katame satta ? 198
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.331-331) 10. saGgItisuttaM 199 "satta ariyadhanAni- saddhAdhanaM, sIladhanaM, hiridhanaM, ottappadhanaM, sutadhanaM, cAgadhanaM, paJAdhanaM / "satta bojjhaGgA- satisambojjhaGgo, dhammavicayasambojjhaGgo, vIriyasambojjhaGgo, pItisambojjhaGgo, passaddhisambojjhaGgo, samAdhisambojjhaGgo, upekkhAsambojjhaGgo / "satta samAdhiparikkhArA- sammAdiTThi, sammAsaGkappo, sammAvAcA, sammAkammanto, sammAAjIvo, sammAvAyAmo, sammAsati / "satta asaddhammA- idhAvuso, bhikkhu assaddho hoti, ahiriko hoti, anottappI hoti, appassuto hoti, kusIto hoti, muTThassati hoti, duppo hoti / "satta saddhammA- idhAvuso, bhikkhu saddho hoti, hirimA hoti, ottappI hoti, bahussuto hoti, AraddhavIriyo hoti, upaTTitassati hoti, paJavA hoti / "satta sappurisadhammA - idhAvuso, bhikkhu dhammaJjU ca hoti atthaJjU ca attaJjU ca mattaJjU ca kAlazaM ca parisaGgha ca puggalaJjU ca / / 331. "satta nidsvtthuuni| idhAvuso, bhikkhu sikkhAsamAdAne tibbacchando hoti, AyatiJca sikkhAsamAdAne avigtpemo| dhammanisantiyA tibbacchando hoti, AyatiJca dhammanisantiyA avigtpemo| icchAvinaye tibbacchando hoti, AyatiJca icchAvinaye avigtpemo| paTisallAne tibbacchando hoti, AyatiJca paTisallAne avigatapemo / vIriyArambhe tibbacchando hoti, AyatiJca * vIriyArambhe avigtpemo| satinepakke tibbacchando hoti, AyatiJca satinepakke avigatapemo / diTThipaTivedhe tibbacchando hoti, AyatiJca diTThipaTivedhe avigatapemo / "satta saJjA- aniccasA, anattasaJjA, asubhasA, AdInavasA, pahAnasA, virAgasaJjA, nirodhsnyjaa| 199
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 dIghanikAyo-3 (3.10.332-332) "satta balAni- sadbhAvalaM, vIriyabalaM, hiribalaM, ottappabalaM, satibalaM, samAdhibalaM, paablN| 332. "satta vijnyaanntttthitiyo| santAvuso sattA nAnattakAyA nAnattasaJino, seyyathApi manussA ekacce ca devA ekacce ca vinipAtikA / ayaM paThamA vijJANaTThiti / "santAvuso, sattA nAnattakAyA ekattasacino seyyathApi devA brahmakAyikA paThamAbhinibbattA / ayaM dutiyA vijJANaTThiti / "santAvuso, sattA ekattakAyA nAnattasaJino seyyathApi devA AbhassarA | ayaM tatiyA vijJANaTThiti / ___"santAvuso, sattA ekattakAyA ekattasaJino seyyathApi devA subhakiNhA | ayaM catutthI vijJANaTThiti / "santAvuso, sattA sabbaso rUpasaJjAnaM samatikkamA paTighasaJAnaM atthaGgamA nAnattasaJAnaM amanasikArA "ananto AkAso''ti aakaasaannycaaytnuupgaa| ayaM paJcamI vijJANaTThiti / ____ "santAvuso, sattA sabbaso AkAsAnaJcAyatanaM samatikkamma "anantaM vijJANa"nti vijnyaannnycaaytnuupgaa| ayaM chaTThI vijJANaTThiti / "santAvuso, sattA sabbaso vijJANaJcAyatanaM samatikkamma "natthi kiJcI"ti AkiM cnyaaytnuupgaa| ayaM sattamI vijJANaTThiti | "satta puggalA dakkhiNeyyA- ubhatobhAgavimutto, paJjAvimutto, kAyasakkhi, diTThippatto, saddhAvimutto, dhammAnusArI, saddhAnusArI / "satta anusayA- kAmarAgAnusayo, paTighAnusayo, diTThAnusayo, vicikicchAnusayo, mAnAnusayo, bhavarAgAnusayo, avijjAnusayo / 200
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.333-333) 10. saGgItisuttaM 201 "satta saJojanAni- anunayasaJojanaM, paTighasaJojanaM, diTThisaJojanaM, vicikicchAsaJojanaM, mAnasaJojanaM, bhavarAgasaJojanaM, avijjAsaJojanaM / "satta adhikaraNasamathA- uppannappannAnaM adhikaraNAnaM samathAya vUpasamAya sammukhAvinayo dAtabbo, sativinayo dAtabbo, amULhavinayo dAtabbo, paTiJAya kAretabda, yebhuyyasikA, tassapApiyasikA, tiNavatthArako / "ime kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena satta dhammA sammadakkhAtA; tattha sabbeheva saGgAyitabbaM...pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / dutiyabhANavAro nihito| aTThakaM 333. "atthi kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhana aTTha dhammA sammadakkhAtA; tattha sabbeheva saGgAyitab...pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / katame aTTha ? "aTTha micchattA- micchAdiTThi, micchAsaGkappo, micchAvAcA, micchAkammanto, micchAAjIvo, micchAvAyAmo micchAsati, micchAsamAdhi / "aTTha sammattA- sammAdiTTi, sammAsaGkappo, sammAvAcA, sammAkammanto, sammAAjIvo, sammAvAyAmo, sammAsati, sammAsamAdhi / "aTTha puggalA dakkhiNeyyA- sotApanno, sotApattiphalasacchikiriyAya paTipanno; sakadAgAmI, sakadAgAmiphalasacchikiriyAya paTipanno; anAgAmI, anAgAmiphalasacchikiriyAya paTipanno; arahA, arahattaphalasacchikiriyAya paTipanno / 201
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 dIghanikAyo-3 (3.10.334-334) 334. "aTTha kusiitvtthuuni| idhAvuso, bhikkhunA kammaM kAtabbaM hoti / tassa evaM hoti- "kammaM kho me kAtabbaM bhavissati, kammaM kho pana me karontassa kAyo kilamissati, handAhaM nipajjAmI"ti ! so nipajjati na vIriyaM Arabhati appattassa pattiyA anadhigatassa adhigamAya asacchikatassa sacchikiriyAya / idaM paThamaM kusItavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhunA kammaM kataM hoti / tassa evaM hoti- "ahaM kho kammaM akAsiM, kammaM kho pana me karontassa kAyo kilanto, handAhaM nipajjAmI"ti ! so nipajjati na vIriyaM Arabhati...pe0... / idaM dutiyaM kusItavatthu / ___"puna caparaM, Avuso, bhikkhunA maggo gantabbo hoti / tassa evaM hoti -- "maggo kho me gantabbo bhavissati, maggaM kho pana me gacchantassa kAyo kilamissati, handAha nipajjAmI'ti! so nipajjati na vIriyaM Arabhati / idaM tatiyaM kusItavatthu / __ "puna caparaM, Avuso, bhikkhunA maggo gato hoti / tassa evaM hoti- "ahaM kho maggaM agamAsiM, maggaM kho pana me gacchantassa kAyo kilanto, handAhaM nipajjAmI"ti ! so nipajjati na vIriyaM Arabhati / idaM catutthaM kusItavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto na labhati lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM pAripUriM / tassa evaM hoti - "ahaM kho gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto nAlatthaM lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM pAripUriM, tassa me kAyo kilanto akammo , handAhaM nipajjAmI''ti ! so nipajjati na vIriyaM Arabhati / idaM paJcamaM kusItavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto labhati lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM paaripuuriN| tassa evaM hoti - "ahaM kho gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto alatthaM lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM pAripUri, tassa me kAyo garuko akammo , mAsAcitaM majhe, handAhaM nipajjAmI''ti ! so nipajjati na vIriyaM Arabhati / idaM chaTuM kusItavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno uppanno hoti appamattako AbAdho / tassa evaM 202
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.335-335) 10. saGgItisuttaM 203 hoti - "uppanno kho me ayaM appamattako AbAdho; atthi kappo nipajjituM, handAhaM nipajjAmI"ti ! so nipajjati na vIriyaM Arabhati / idaM sattamaM kusItavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu gilAnA vuTThito hoti aciravuTTito gelA / tassa evaM hoti- "ahaM kho gilAnA vuTThito aciravuTThito gelA , tassa me kAyo dubbalo akammo , handAhaM nipajjAmI''ti! so nipajjati na vIriyaM Arabhati appattassa pattiyA anadhigatassa adhigamAya asacchikatassa sacchikiriyAya / idaM aTThamaM kusItavatthu / ___335. "aTTha aarmbhvtthuuni| idhAvuso, bhikkhunA kammaM kAtabbaM hoti / tassa evaM hoti - "kammaM kho me kAtabbaM bhavissati, kammaM kho pana me karontena na sukaraM buddhAnaM sAsanaM manasi kAtuM, handAhaM vIriyaM ArabhAmi appattassa pattiyA anadhigatassa adhigamAya, asacchikatassa sacchikiriyAyA'ti! so vIriyaM Arabhati appattassa pattiyA, anadhigatassa adhigamAya asacchikatassa sacchikiriyAya / idaM paThamaM Arambhavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhunA kamma kataM hoti / tassa evaM hoti- ahaM kho kammaM akAsiM, kammaM kho panAhaM karonto nAsakkhiM buddhAnaM sAsanaM manasi kAtuM, handAhaM vIriyaM ArabhAmi...pe0... so vIriyaM Arabhati...pe0... / idaM dutiyaM Arambhavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhunA maggo gantabbo hoti / tassa evaM hoti - maggo kho me gantabbo bhavissati, maggaM kho pana me gacchantena na sukaraM buddhAnaM sAsanaM manasi kAtuM / handAhaM vIriyaM ArabhAmi...pe0... so vIriyaM aarbhti...pe0...| idaM tatiyaM Arambhavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhunA maggo gato hoti / tassa evaM hoti- ahaM kho maggaM agamAsiM, maggaM kho panAhaM gacchanto nAsakkhiM buddhAnaM sAsanaM manasi kAtuM, handAhaM vIriyaM ArabhAmi...pe0... so vIriyaM Arabhati...pe0... / idaM catutthaM Arambhavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto na labhati lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM paaripuuriN| tassa evaM hoti - ahaM kho gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto nAlatthaM lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM 203
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 dIghanikAyo-3 (3.10.336-337) pAripUri, tassa me kAyo lahuko kammo , handAhaM vIriyaM ArabhAmi...pe0... so vIriyaM Arabhati...pe0... / idaM paJcamaM Arambhavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto labhati lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM paaripuuriN| tassa evaM hoti- ahaM kho gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto alatthaM lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM pAripUriM, tassa me kAyo balavA kammo , handAhaM vIriyaM ArabhAmi...pe0... so vIriyaM Arabhati...pe0... / idaM chaTuM Arambhavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno uppanno hoti appamattako aabaadho| tassa evaM hoti - uppanno kho me ayaM appamattako AbAdho, ThAnaM kho panetaM vijjati yaM me AbAdho pavaDDeyya, handAhaM vIriyaM ArabhAmi...pe0... so vIriyaM Arabhati...pe0... / idaM sattamaM Arambhavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu gilAnA buTThito hoti aciravuTTito gelaJA / tassa evaM hoti- "ahaM kho gilAnA buTThito aciravuTThito gelaJA, ThAnaM kho panetaM vijjati yaM me AbAdho paccudAvatteyya, handAhaM vIriyaM ArabhAmi appattassa pattiyA anadhigatassa adhigamAya asacchikatassa sacchikiriyAyA''ti! so vIriyaM Arabhati appattassa pattiyA anadhigatassa adhigamAya asacchikatassa sacchikiriyAya / idaM aTThamaM Arambhavatthu / 336. "aTTha dAnavatthUni / Asajja dAnaM deti, bhayA dAnaM deti, "adAsi me"ti dAnaM deti, "dassati me''ti dAnaM deti, "sAhu dAna''nti dAnaM deti, "ahaM pacAmi, ime na pacanti, nArahAmi pacanto apacantAnaM dAnaM na dAtu"nti dAnaM deti, "idaM me dAnaM dadato kalyANo kittisaddo abbhuggacchatI"ti dAnaM deti / cittAlaGkAra-cittaparikkhAratthaM dAnaM deti / 337. "aTTha dAnUpapattiyo / idhAvuso, ekacco dAnaM deti samaNassa vA brAhmaNassa vA annaM pAnaM vatthaM yAnaM mAlAgandhavilepanaM seyyAvasathapadIpeyyaM / so yaM deti taM paccAsIsati / so passati khattiyamahAsAlaM vA brAhmaNamahAsAlaM vA gahapatimahAsAlaM vA paJcahi kAmaguNehi samappitaM samajhIbhUtaM paricArayamAnaM / tassa evaM hoti- "aho vatAhaM 204
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.337-337) 10. saGgItisuttaM 205 kAyassa bhedA paraM maraNA khattiyamahAsAlAnaM vA brAhmaNamahAsAlAnaM vA gahapatimahAsAlAnaM vA sahabyataM upapajjeyya"nti ! so taM cittaM dahati, taM cittaM adhiTThAti, taM cittaM bhAveti, tassa taM cittaM hIne vimuttaM uttari abhAvitaM tatrUpapattiyA sNvttti| taJca kho sIlavato vadAmi no dussIlassa / ijjhatAvuso, sIlavato cetopaNidhi visuddhattA / pAnaM...pe0... seyya ___ "puna caparaM, Avuso, idhekacco dAnaM deti samaNassa vA brAhmaNassa vA annaM pAnaM ai0 megyAvasathapaTIpeyyaM| so yaM deti taM paccAsIsati / tassa sataM hoti - "cAtumahArAjikA devA dIghAyukA vaNNavanto sukhabahulA''ti / tassa evaM hoti- "aho vatAhaM kAyassa bhedA paraM maraNA cAtumahArAjikAnaM devAnaM sahabyataM upapajjeyya"nti ! so taM cittaM dahati, taM cittaM adhiTThAti, taM cittaM bhAveti, tassa taM cittaM hIne vimuttaM uttari abhAvitaM tatrUpapattiyA saMvattati / taJca kho sIlavato vadAmi no dussIlassa / ijjhatAvuso, sIlavato cetopaNidhi visuddhattA / "puna caparaM, Avuso, idhekacco dAnaM deti samaNassa vA brAhmaNassa vA annaM pAnaM...pe0... seyyAvasathapadIpeyyaM / so yaM deti taM paccAsIsati / tassa sutaM hoti"tAvatiMsA devA...pe0... yAmA devA...pe0... tusitA devA...pe0... nimmAnaratI devA...pe0... paranimmitavasavattI devA dIghAyukA vaNNavanto sukhabahulA''ti / tassa evaM hoti - "aho vatAhaM kAyassa bhedA paraM maraNA paranimmitavasavattInaM devAnaM sahabyataM upapajjeyya"nti ! so taM cittaM dahati, taM cittaM adhiTThAti, taM cittaM bhAveti, tassa taM cittaM hIne vimuttaM uttari abhAvitaM tatrUpapattiyA saMvattati / taJca kho sIlavato vadAmi no dussIlassa / ijjhatAvuso, sIlavato cetopaNidhi visuddhttaa| "puna caparaM, Avuso, idhekacco dAnaM deti samaNassa vA brAhmaNassa vA annaM pAnaM vatthaM yAnaM mAlAgandhavilepanaM seyyAvasathapadIpeyyaM / so yaM deti taM paccAsIsati / tassa sutaM hoti - "brahmakAyikA devA dIghAyukA vaNNavanto sukhabahulA''ti / tassa evaM hoti - "aho vatAhaM kAyassa bhedA paraM maraNA brahmakAyikAnaM devAnaM sahabyataM upapajjeyya"nti ! so taM cittaM dahati, taM cittaM adhiTTAti, taM cittaM bhAveti, tassa taM cittaM hIne vimuttaM uttari abhAvitaM tatrUpapattiyA saMvattati / taJca kho sIlavato vadAmi no dussIlassa; vItarAgassa no sarAgassa / ijjhatAvuso, sIlavato cetopaNidhi vItarAgattA / 205
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 dIghanikAyo-3 "aTTha parisA - khattiyaparisA, brAhmaNaparisA, gahapatiparisA, samaNaparisA, cAtumahArAjikaparisA, tAvatiMsaparisA, mAraparisA, brahmaparisA / " 'aTTha lokadhammA - lAbho ca, alAbho ca, yaso ca, ayaso ca, nindA ca, pasaMsA ca sukhaJca, dukkhaJca / (3.10.338-338) 338. " aTTha abhibhAyatanAni / ajjhattaM rUpasaJjI eko bahiddhA rUpAni passati parittAni suvaNNadubbaNNAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI "ti evaMsaJjI hoti / idaM paThamaM abhibhAyatanaM / 'ajjhattaM rUpasaJjI eko bahiddhA rUpAni passati appamANAni suvaNNadubbaNNAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi parasAmI " ti - evaMsaJjI hoti / idaM dutiyaM abhibhAyatanaM / "ajjhattaM arUpasaJI eko bahiddhA rUpAni passati parittAni suvaNNadubbaNNAni, " tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI 'ti evaMsaJjI hoti / idaM tatiyaM abhibhAyatanaM / " ajjhattaM arUpasaJjI eko bahaddhA rUpAni passati appamANAni suvaNNadubbaNNAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI "ti evaMsaJjI hoti / idaM catutthaM abhibhAyatanaM / "ajjhattaM arUpasaJJI eko bahiddhA rUpAni passati nIlAni nIlavaNNAni nIlanidassanAni nIlanibhAsAni / seyyathApi nAma umApuSpaM nIlaM nIlavaNNaM nIlanidassanaM nIlanibhAsaM, seyyathA vA pana taM vatthaM bArANaseyyakaM ubhatobhAgavimaTThe nIlaM nIlavaNNaM nIlanidassanaM nIlanibhAsaM / evameva ajjhattaM arUpasaJJI eko bahiddhA rUpAni passati nIlAni nIlavaNNAni nIlanidassanAni nIlanibhAsAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI "ti evaMsaJjI hoti / idaM paJcamaM abhibhAyatanaM / "ajjhattaM arUpasaJJI eko bahiddhA rUpAni passati pItAni pItavaNNAni pItanidassanAni pItanibhAsAni / seyyathApi nAma kaNikArapuSkaM pItaM pItavaNNaM pItanidassanaM pItanibhAsaM, seyyathA vA pana taM vatthaM bArANaseyyakaM ubhatobhAgavimaTThe pItaM 206
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.339-339) 10. saGgItisuttaM 207 pItavaNNaM pItanidassanaM pItanibhAsaM / evameva ajjhattaM arUpasaJI eko bahiddhA rUpAni passati pItAni pItavaNNAni pItanidassanAni pItanibhAsAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI"ti evaMsajI hoti / idaM chaTheM abhibhAyatanaM / "ajjhattaM arUpasaJI eko bahiddhA rUpAni passati lohitakAni lohitakavaNNAni lohitakanidassanAni lohitakanibhAsAni / seyyathApi nAma bandhujIvakapuSpaM lohitakaM lohitakavaNNaM lohitakanidassanaM lohitakanibhAsaM, seyyathA vA pana taM vatthaM bArANaseyyaka ubhatobhAgavimaTuM lohitakaM lohitakavaNNaM lohitakanidassanaM lohitakanibhAsaM / evameva ajjhattaM arUpasI eko bahiddhA rUpAni passati lohitakAni lohitakavaNNAni lohitakanidassanAni lohitakanibhAsAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI"ti evaMsaJjI hoti / idaM sattamaM abhibhAyatanaM / "ajjhattaM arUpasaJI eko bahiddhA rUpAni passati odAtAni odAtavaNNAni odAtanidassanAni odAtanibhAsAni / seyyathApi nAma osadhitArakA odAtA odAtavaNNA odAtanidassanA odAtanibhAsA. seyyathA vA pana taM vatthaM bArANaseyyakaM ubhatobhAgavimaTraM odAtaM odAtavaNNaM odAtanidassanaM odAtanibhAsaM / evameva ajjhattaM arUpasaJI eko bahiddhA rUpAni passati odAtAni odAtavaNNAni odAtanidassanAni odAtanibhAsAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI''ti evaMsajI hoti / idaM aTThamaM abhibhAyatanaM / 339. "aTTha vimokkhaa| rUpI rUpAni passati / ayaM paThamo vimokkho / "ajjhattaM arUpasaJI bahiddhA rUpAni passati / ayaM dutiyo vimokkho / "subhanteva adhimutto hoti / ayaM tatiyo vimokkho / "sabbaso rUpasAnaM samatikkamA paTighasaJAnaM atthaGgamA nAnattasaJaAnaM amanasikArA "ananto AkAso'"ti AkAsAnaJcAyatanaM upasampajja viharati / ayaM catuttho vimokkho| 207
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 dIghanikAyo-3 "sabbaso AkAsAnaJcAyatanaM samatikkamma "anantaM viJJANaJcAyatanaM upasampajja viharati / ayaM paJcamo vimokkho / "sabbaso viJJANaJcAyatanaM samatikkamma "natthi kiJcI "ti AkiJcaJJAyatanaM upasampajja viharati / ayaM chaTTo vimokkho / (3.10.340-340) "sabbaso AkiJcaJJAyatanaM samatikkamma nevasaJJAnAsaJJAyatanaM upasampajja viharati / ayaM sattamo vimokkho / viJJANa"nti " sabbaso nevasaJanAsaJJAyatanaM samatikkamma saJJavedayita nirodhaM upasampajja viharati / ayaM aTTamo vimokkho / "ime kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena aTTha dhammA sammadakkhAtA; tattha sabbeheva saGgrAyitabbaM... pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / navakaM 340. "atthi kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena nava dhammA sammadakkhAtA; tattha sabbeheva saGgAyitabbaM... pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / katame nava ? "nava AghAtavatthUni / "anatthaM me acarI "ti AghAtaM bandhati; "anatthaM me caratIti AghAtaM bandhati; "anatthaM me carissatI "ti AghAtaM bandhati; "piyassa me manApassa anatthaM acarI "ti AghAtaM bandhati... pe0... anatthaM caratIti AghAtaM bandhati...pe0... anatthaM carissatIti AghAtaM bandhati; "appiyassa me amanApassa atyaM acarI "ti AghAtaM bandhati... pe0... atthaM caratIti AghAtaM bandhati...pe0... atyaM carissatIti AghAtaM bandhati / "nava AghAtapaTivinayA / " anatthaM me acari, taM kutettha labbhA"ti AghAtaM 208
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.341-341) 10. saGgItisuttaM 209 paTivineti; "anatthaM me carati, taM kutettha labbhA''ti AghAtaM paTivineti; "anatthaM me carissati, taM kutettha labbhA"ti AghAtaM paTivineti; "piyassa me manApassa anatthaM acari...pe0... anatthaM carati...pe0... anatthaM carissati, taM kutettha labbhA"ti AghAtaM paTivineti; "appiyassa me amanApassa atthaM acari...pe0... atthaM carati...pe0... atthaM carissati, taM kutettha labbhA'ti AghAtaM paTivineti / 341. "nava sttaavaasaa| santAvuso, sattA nAnattakAyA nAnattasacino, seyyathApi manussA ekacce ca devA ekacce ca vinipAtikA / ayaM paThamo sttaavaaso| "santAvuso, sattA nAnattakAyA ekattasaJino, seyyathApi devA brahmakAyikA paThamAbhinibbattA / ayaM dutiyo sattAvAso / "santAvuso, sattA ekattakAyA nAnattasaJino, seyyathApi devA AbhassarA / ayaM tatiyo sttaavaaso| "santAvuso, sattA ekattakAyA ekattasaJino, seyyathApi devA subhkinnhaa| ayaM catuttho sattAvAso / "santAvuso, sattA asajhino appaTisaMvedino, seyyathApi devA asaJasattA / ayaM paJcamo sttaavaaso| "santAvuso, sattA sabbaso rUpasaJAnaM samatikkamA paTighasaJAnaM atthaGgamA nAnattasaJAnaM amanasikArA "ananto AkAso''ti aakaasaannycaaytnuupgaa| ayaM chaTTho sttaavaaso| "santAvuso, sattA sabbaso AkAsAnaJcAyatanaM samatikkamma "anantaM vijJANa''nti viaannnycaaytnuupgaa| ayaM sattamo sattAvAso / __ "santAvuso, sattA sabbaso vijJANaJcAyatanaM samatikkamma "natthi kiJcI''ti AkiJcAJaAyatanUpagA / ayaM aTThamo sattAvAso / 209
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 dIghanikAyo-3 (3.10.342-342) "santAvuso, sattA sabbaso AkiJcaJAyatanaM nevsnyjaanaascaaytnuupgaa| ayaM navamo sattAvAso / samatikkamma 342. "nava akkhaNA asamayA brhmcriyvaasaay| idhAvuso, tathAgato ca loke uppanno hoti arahaM sammAsambuddho, dhammo ca desiyati opasamiko parinibbAniko sambodhagAmI sugatappavedito / ayaJca puggalo nirayaM upapanno hoti / ayaM paThamo akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / / "puna caparaM, Avuso, tathAgato ca loke uppanno hoti arahaM sammAsambuddho, dhammo ca desiyati opasamiko parinibbAniko sambodhagAmI sugtppvedito| ayaJca puggalo tiracchAnayoni upapanno hoti / ayaM dutiyo akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / "puna caparaM...pe0... pettivisayaM upapanno hoti / ayaM tatiyo akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / "puna caparaM...pe0... asurakAyaM upapanno hoti / ayaM catuttho akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / "puna caparaM...pe0... aJjataraM dIghAyukaM devanikAyaM upapanno hoti / ayaM paJcamo akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / "puna caparaM...pe0... paccantimesu janapadesu paccAjAto hoti milakkhesu avijJAtAresu, yattha natthi gati bhikkhUna bhikkhunInaM upAsakAnaM upAsikAnaM / ayaM chaTTho akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / "puna caparaM...pe0... majjhimesu janapadesu paccAjAto hoti / so ca hoti micchAdiTThiko viparItadassano - "nasthi dinnaM, natthi yiTuM, natthi hutaM, natthi sukatadukkaTAnaM kammAnaM phalaM vipAko, natthi ayaM loko, natthi paro loko, natthi mAtA, natthi pitA, natthi sattA opapAtikA, natthi loke samaNabrAhmaNA sammaggatA sammApaTipannA ye imaJca 210
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.343-344) 10. saGgItisuttaM 211 lokaM paraJca lokaM sayaM abhiJA sacchikatvA pavedentI''ti / ayaM sattamo akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / "puna caparaM...pe0... majjhimesu janapadesu paccAjAto hoti / so ca hoti duppaJo jaLo eLamUgo, nappaTibalo subhAsitadubbhAsitAnamatthamaJAtuM / ayaM aTThamo akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / "puna caparaM, Avuso, tathAgato ca loke na uppanno hoti arahaM sammAsambuddho, dhammo ca na desiyati opasamiko parinibbAniko sambodhagAmI sugatappavedito / ayaJca puggalo majjhimesu janapadesu paccAjAto hoti, so ca hoti paJavA ajaLo aneLamUgo, paTibalo subhaasit-dubbhaasitaanmtthmnyaatuN| ayaM navamo akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / 343. "nava anupubbvihaaraa| idhAvuso, bhikkhu vivicceva kAmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaM savicAraM vivekajaM pItisukhaM paThamaM jhAnaM upasampajja viharati / vitakkavicArAnaM vUpasamA...pe0... dutiyaM jhAnaM upasampajja viharati / pItiyA ca virAgA...pe0... tatiyaM jhAnaM upasampajja viharati / sukhassa ca pahAnA...pe0... catutthaM jhAnaM upasampajja viharati / sabbaso rUpasaJAnaM samatikkamA...pe0... AkAsAnaJcAyatanaM upasampajja viharati / sabbaso AkAsAnaJcAyatanaM samatikkamma "anantaM vijJANa"nti vijJANaJcAyatanaM upasampajja viharati / sabbaso vijJANaJcAyatanaM samatikkamma "natthi kiJcI"ti AkiJcacAyatanaM upasampajja viharati / sabbaso AkiJcacAyatanaM samatikkamma nevasaJjAnAsAyatanaM upasampajja viharati / sabbaso nevasAnAsAyatanaM samatikkamma sajAvedayitanirodhaM upasampajja viharati / 344. "nava anupubbnirodhaa| paThamaM jhAnaM samApannassa kAmasA niruddhA hoti| dutiyaM jhAnaM samApannassa vitakkavicArA niruddhA honti| tatiyaM jhAnaM samApannassa pIti niruddhA hoti| catutthaM jhAnaM samApannassa assAsapassAssA niruddhA honti| AkAsAnaJcAyatanaM samApanassa rUpasA niruddhA hoti| vijJaANaJcAyatanaM samApanassa AkAsAnaJcAyatanasA niruddhA hoti| AkiJcAyatanaM samApanassa vijJANaJcAyatanasA niruddhA hoti| 211
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.10.345-345) nevasanAsaJayatanaM samApannassa AkiJcaJJAyatanasaJJa niruddhA hoti / saJJavedayitanirodhaM samApannassa saJJa ca vedanA ca niruddhA honti / 212 "ime kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena nava dhammA sammadakkhAtA / tattha sabbeheva saGgAyitabbaM... pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / dasakaM 345. "atthi kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena dasa dhammA sammadakkhAtA / tattha sabbeheva saGgAyitabbaM... pe0... atthAya hitAya sukhAya devamanussAnaM / katame dasa ? " dasa nAthakaraNA dhammA / idhAvuso, bhikkhu sIlavA hoti / pAtimokkhasaMvarasaMvuto viharati AcAragocarasampanno aNumattesu vajjesu bhayadassAvI samAdAya sikkhati sikkhApadesu / yaMpAvuso, bhikkhu sIlavA hoti, pAtimokkhasaMvarasaMvuto viharati, AcAragocarasampanno, aNumattesu vajjesu bhayadassAvI samAdAya sikkhati sikkhApadesu / ayampa dhammo nAthakaraNo / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo / ye te dhamma AdikalyANA majjhekalyANA pariyosAnakalyANA sAtthA sabyaJjanA kevalaparipuNNaM parisuddhaM brahmacariyaM abhivadanti tathArUpAssa dhammA bahussutA honti dhAtA vacasA paricitA manasAnupekkhitA diTThiyA suppaTividdhA, yaMpAvuso, bhikkhu bahussuto hoti... pe0... diTThiyA suppaTividdhA / ayampi dhammo nAthakaraNo / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu kalyANamitto hoti kalyANasahAyo kalyANasampavaGko / yaMpAvuso, bhikkhu kalyANamitto hoti kalyANasahAyo kalyANasampavaGko / ayampi dhammo nAthakaraNo / " puna caparaM, Avuso, bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraNehi dhammehi samannAgata 212
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. saGgIta khamo padakkhiNaggAhI anusAsaniM / yaMpAvuso, bhikkhu padakkhiNaggAhI anusAsaniM / ayampi dhammo nAthakaraNo / (3.10.346-346) "puna caparaM Avuso, bhikkhu yAni tAni sabrahmacArInaM uccAvacAni kiMkaraNIyAni, tattha dakkho hoti analaso tatrupAyAya vImaMsAya samannAgato, alaM kAtuM alaM saMvidhAtuM / yaMpAvuso, bhikkhu yAni tAni sabrahmacArInaM... pe0... alaM saMvidhAtuM / ayampa dhammo nAthakaraNo / 213 " puna caparaM Avuso, bhikkhu dhammakAmo hoti piyasamudAhAro, abhidhamme abhivinaye uLArapAmojjo / yaMpAvuso, bhikkhu dhammakAmo hoti... pe0... uLArapAmojjo / ayampi dhammo nAthakaraNo / suvaco hoti... pe0... " puna caparaM, Avuso, bhikkhu santuTTho hoti itarItarehi cIvara - piNDapAta-senAsanagilAnappaccaya-bhesajja-parikkhArehi / yaMpAvuso, bhikkhu santuTTho hoti... pe0... parikkhArehi / ayampa dhammo nAthakaraNo / " puna caparaM, Avuso, bhikkhu AraddhavIriyo viharati akusalAnaM dhammAnaM pahAnAya kusalAnaM dhammAnaM upasampadAya, thAmavA daLahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu / yaMpAvuso, bhikkhu AraddhavIriyo viharati ... pe0... anikkhittadhuro kusalesu dhamme / ayampa dhammo nAthakaraNo / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu satimA hoti paramena satinepakkena samannAgato cirakatampi cirabhAsitampi saritA anussaritA / yaMpAvuso, bhikkhu satimA hoti... pe0.... saritA anurasaritA / ayampi dhammo nAthakaraNo / " puna caparaM Avuso, bhikkhu paJJavA hoti, udayatthagAminiyA paJJAya samannAgato ariyAya nibbedhikA sammAdukkhakkhayagAminiyA / yaMpAvuso, bhikkhu paJJavA hoti... pe0... sammAdukkhakkhayagAminiyA / ayampi dhammo nAthakaraNo 346. dasa kasiNAyatanAni / pathavIkasiNameko saJjAnAti, uddhaM adho tiriyaM 213
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 dIghanikAyo-3 (3.10.347-348) advayaM appamANaM / ApokasiNameko saJjAnAti...pe0... tejokasiNameko saJjAnAti / vAyokasiNameko saJjAnAti / nIlakasiNameko saJjAnAti / pItakasiNameko saJjAnAti / lohitakasiNameko saJjAnAti / odAtakasiNameko saJjAnAti / AkAsakasiNameko saJjAnAti / vijJANakasiNameko saJjAnAti, uddhaM adho tiriyaM advayaM appamANaM / 347. "dasa akusalakammapathA- pANAtipAto, adinnAdAnaM, kAmesumicchAcAro, musAvAdo, pisuNA vAcA, pharusA vAcA, samphappalApo, abhijjhA, byApAdo, micchAdiTThi / "dasa kusalakammapathA- pANAtipAtA veramaNI, adinnAdAnA veramaNI, kAmesumicchAcArA veramaNI, musAvAdA veramaNI, pisuNAya vAcAya veramaNI, pharusAya vAcAya veramaNI, samphappalApA veramaNI, anabhijjhA, abyApAdo, sammAdiTThi / 348. "dasa ariyvaasaa| idhAvuso, bhikkhu paJcaGgavippahIno hoti, chaLaGgasamannAgato, ekArakkho, caturApasseno, paNunnapaccekasacco, samavayasaDhesano, anAvilasaGkappo, passaddhakAyasaGkhAro, suvimuttacitto, suvimuttpnyo| .. "kathaJcAvuso, bhikkhu paJcaGgavippahIno hoti ? idhAvuso, bhikkhuno kAmacchando pahIno hoti, byApAdo pahIno hoti, thinamiddhaM pahInaM hoti, uddhaccakukuccaM pahInaM hoti, vicikicchA pahInA hoti / evaM kho, Avuso, bhikkhu paJcaGgavippahIno hoti / ____ "kathaJcAvuso, bhikkhu chaLaGgasamannAgato hoti ? idhAvuso, bhikkhu cakkhunA rUpaM disvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| sotena sadaM sutvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| ghAnena gandhaM ghAyitvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| jivhAya rasaM sAyitvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| kAyena phohabbaM phusitvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| manasA dhammaM vijJAya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| evaM kho, Avuso, bhikkhu chaLaGgasamannAgato hoti / 214
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.10.348-348) 10. saGgItisuttaM 215 "kathaJcAvuso, bhikkhu ekArakkho hoti ? idhAvuso, bhikkhu satArakhena cetasA samannAgato hoti / evaM kho, Avuso, bhikkhu ekArakkho hoti / "kathaJcAvuso, bhikkhu caturApasseno hoti ? idhAvuso, bhikkhu saGkhAyekaM paTisevati, saGkhAyekaM adhivAseti, saGkhAyekaM parivajjeti, saGkhAyekaM vinodeti / evaM kho, Avuso, bhikkhu caturApasseno hoti / _ "kathaJcAvuso, bhikkhu paNunapaccekasacco hoti ? idhAvuso, bhikkhuno yAni tAni puthusamaNabrAhmaNAnaM puthupaccekasaccAni, sabbAni tAni nunnAni honti paNunnAni cattAni vantAni muttAni pahInAni paTinissaTThAni / evaM kho, Avuso, bhikkhu paNunnapaccekasacco hoti / "kathaJcAvuso, bhikkhu samavayasaDhesano hoti ? idhAvuso, bhikkhuno kAmesanA pahInA hoti, bhavesanA pahInA hoti, brahmacariyesanA paTippassaddhA / evaM kho, Avuso, bhikkhu samavayasaDhesano hoti / "kathaJcAvuso, bhikkhu anAvilasaGkappo hoti ? idhAvuso, bhikkhuno kAmasaGkappo pahIno hoti, byApAdasaGkappo pahIno hoti, vihiMsAsaGkappo pahIno hoti / evaM kho, Avuso, bhikkhu anAvilasaGkappo hoti / ___ "kathaJcAvuso, bhikkhu passaddhakAyasaGkhAro hoti ? idhAvuso, bhikkhu sukhassa ca pahAnA dukkhassa ca pahAnA pubbeva somanassadomanassAnaM atthaGgamA adukkhamasukhaM upekkhAsatipArisuddhiM catutthaM jhAnaM upasampajja viharati / evaM kho, Avuso, bhikkhu passaddhakAyasaGkhAro hoti / "kathaJcAvuso, bhikkhu suvimuttacitto hoti ? idhAvuso, bhikkhuno rAgA cittaM vimuttaM hoti, dosA cittaM vimuttaM hoti, mohA cittaM vimuttaM hoti / evaM kho, Avuso, bhikkhu suvimuttacitto hoti / "kathaJcAvuso, bhikkhu suvimuttapaJo hoti ? idhAvuso, bhikkhu "rAgo me pahIno 215
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 dIghanikAyo-3 (3.10.349-349) ucchinnamUlo tAlAvatthukato anabhAvaMkato AyatiM anuppAdadhammo"ti pjaanaati| "doso me pahIno ucchinnamUlo tAlAvatthukato anabhAvaMkato AyatiM anuppAdadhammo"ti pjaanaati| "moho me pahIno ucchinnamUlo tAlAvatthukato anabhAvaMkato AyatiM anuSpAdadhammo"ti pajAnAti / evaM kho, Abuso, bhikkhu suvimuttapo hoti| dasa asekkhA dhammA- asekkhA sammAdiTThi, asekkho sammAsaGkappo, asekkhA sammAvAcA, asekkho sammAkammanto, asekkho sammAAjIvo, asekkho sammAvAyAmo, asekkhA sammAsati, asekkho sammAsamAdhi, asekkhaM sammAjANaM, asekkhA sammAvimutti / "ime kho, Avuso, tena bhagavatA jAnatA passatA arahatA sammAsambuddhena dasa dhammA smmdkkhaataa| tattha sabbeheva saGgAyitabbaM na vivaditabbaM, yathayidaM brahmacariyaM addhaniyaM assa ciraTThitikaM, tadassa bahujanahitAya bahujanasukhAya lokAnukampAya atthAya hitAya sukhAya devamanussAna'"nti / 349. atha kho bhagavA uTThahitvA AyasmantaM sAriputtaM Amantesi- "sAdhu sAdhu, sAriputta, sAdhu kho tvaM, sAriputta, bhikkhUnaM saGgItipariyAyaM abhAsI"ti / idamavocAyasmA sAriputto, samanuo satthA ahosi | attamanA te bhikkhU Ayasmato sAriputtassa bhAsitaM abhinandunti / saGgItisuttaM nihitaM dsmN| 216
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. dasuttarasuttaM 350. evaM me sutaM- ekaM samayaM bhagavA campAyaM viharati gaggarAya pokkharaNiyA tIre mahatA bhikkhusaGghana saddhiM paJcamattehi bhikkhusatehi / tatra kho AyasmA sAriputto bhikkhU Amantesi - "Avuso bhikkhave"ti ! "Avuso''ti kho te bhikkhU Ayasmato sAriputtassa paccassosuM / AyasmA sAriputto etadavoca "dasuttaraM pavakkhAmi, dhammaM nibbAnapattiyA / dukkhassantakiriyAya, sabbaganthappamocanaM" / / eko dhammo 351. "eko, Avuso, dhammo bahukAro, eko dhammo bhAvetabbo, eko dhammo parijJayyo, eko dhammo pahAtabbo, eko dhammo hAnabhAgiyo, eko dhammo visesabhAgiyo, eko dhammo duppaTivijjho, eko dhammo uppAdetabbo, eko dhammo abhineyyo, eko dhammo scchikaatbbo| (ka) "katamo eko dhammo bahukAro ? appamAdo kusalesu dhammesu / ayaM eko dhammo bhukaaro| (kha) "katamo eko dhammo bhAvetabbo ? kAyagatAsati saatshgtaa| ayaM eko dhammo bhaavetbbo| 217
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 dIghanikAyo-3 (3.11.352-352) (ga) "katamo eko dhammo parijJeyyo ? phasso sAsavo upAdAniyo / ayaM eko dhammo pari yyo| (gha) "katamo eko dhammo pahAtabbo ? asmimaano| ayaM eko dhammo pahAtabbo / (Ga) "katamo eko dhammo hAnabhAgiyo? ayoniso mnsikaaro| ayaM eko dhammo haanbhaagiyo| (ca) "katamo eko dhammo visesabhAgiyo ? yoniso mnsikaaro| ayaM eko dhammo visesbhaagiyo| (cha) "katamo eko dhammo duppaTivijjho ? Anantariko cetosamAdhi / ayaM eko dhammo duppttivijjho| (ja) "katamo eko dhammo uppAdetabbo ? akuppaM aannN| ayaM eko dhammo uppAdetabbo / (jha) "katamo eko dhammo abhineyyo ? sabbe sattA aahaarhitikaa| ayaM eko dhammo abhineyyo| (Ja) "katamo eko dhammo sacchikAtabbo ? akuppA cetovimutti| ayaM eko dhammo sacchikAtabbo / "iti ime dasa dhammA bhUtA tacchA tathA avitathA anaJathA sammA tathAgatena abhismbuddhaa| Dhe dhammA 352. "dve dhammA bahukArA, dve dhammA bhAvetabbA, dve dhammA pari yyA, dve dhammA 218
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. dasuttarasuttaM pahAtabbA, dve dhammA hAnabhAgiyA, dve dhammA visesabhAgiyA, dve dhammA duppaTivijjhA, dve dhammA uppAdetabbA, dve dhammA abhiJJeyyA, dve dhammA sacchikAtabbA / (ka) " katame dve dhammA bahukArA ? sati ca sampaJJaJca / ime dve dhammA bahukArA / (kha) " katame dve dhammA bhAvetabbA ? samatho ca vipassanA ca / ime dve dhammA bhAvetabbA | (3.11.352-352) (ga) " katame dve dhammA pariJeyyA ? nAmaJca rUpaJca / ime dve dhammA pariJeyyA | (gha) " katame dve dhammA pahAtabbA ? avijjA ca bhavataNhA ca / ime dve dhammA pahAtabbA / (Ga) " katame dve dhammA hAnabhAgiyA ? dovacassatA ca pApamittatA ca / ime dve dhammA hAbhAgiyA / 219 (ca) " katame dve dhammA visesabhAgiyA ? sovacassatA ca kalyANamittatA ca / ime dve dhammA visesabhAgiyA / (cha) " katame dve dhammA duppaTivijjhA ? yo ca hetu yo ca paccayo sattAnaM saMkilesAya, yo ca hetu yo ca paccayo sattAnaM visuddhiyA / ime dve dhammA duppaTivijjhA / (ja) " katame dve dhammA uppAdetabbA ? dve ANAni - khaye ANaM, anuppAde ANaM / ime dve dhammA uppAdetabbA / (jha) " katame dve dhammA abhijJayyA ? dve dhAtuyo- saGghatA ca dhAtu asaGghatA ca dhAtu / ime dve dhammA abhiyyA / (Ja) " katame dve dhammA sacchikAtabbA ? vijjA ca vimutti ca / ime dve dhammA sacchikAtabbA / 219
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 " iti ime vIsati dhammA bhUtA tacchA tathA avitathA anaJJathA sammA tathAgatena abhisambuddhA / 220 tayo dhammA 353. "tayo dhammA bahukArA, tayo dhammA bhAvetabbA... pe0... tayo dhammA sacchikAtabbA / (ka) 'katame tayo dhammA bahukArA ? dhamAdhammappaTipatti / ime tayo dhammA bahukArA / sappurisasaMsevo, saddhammassavanaM, (kha) " katame tayo dhammA bhAvetabbA ? tayo samAdhI - savitakko savicAro samAdhi, avitakko vicAramatto samAdhi, avitakko avicAro samAdhi / ime tayo dhammA bhAvetabbA | 44 (ga) " katame tayo dhammA pariJJeyyA ? tisso vedanA adukkhamasukhA vedanA / ime tayo dhammA pariJeyyA / (3.11.353-353) (gha) " katame tayo dhammA pahAtabbA ? tisso taNhA - kAmataNhA, bhavataNhA, vibhavataNhA / ime tayo dhammA pahAtabbA | " (Ga) " katame tayo dhammA hAnabhAgiyA ? tINi akusalamUlAni - lobho akusalamUlaM, doso akusalamUlaM, moho akusalamUlaM / ime tayo dhammA hAnabhAgiyA / sukhA vedanA, dukkhA vedanA, (ca) " katame tayo dhammA visesabhAgiyA ? tINi kusalamUlAni - alobho kusalamUlaM, adoso kusalamUlaM, amoho kusalamUlaM / ime tayo dhammA visesabhAgiyA / (cha) " katame tayo dhammA duSpaTivijjhA ? tisso nissaraNiyA dhAtuyo- kAmAnametaM nissaraNaM yadidaM nekkhammaM, rUpAnametaM nissaraNaM yadidaM arUpaM, yaM kho pana kiJci bhUtaM saGghataM paTiccasamuppannaM, nirodho tassa nissaraNaM / ime tayo dhammA duppaTivijjhA / 220
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.354-354) 11. dasuttarasuttaM 221 (ja) "katame tayo dhammA uppAdetabbA ? tINi jANAni- atItaMse jANaM, anAgataMse ANaM, paccuppannaMse ANaM / ime tayo dhammA uppAdetabbA / (jha) "katame tayo dhammA abhineyyA ? tisso dhAtuyo- kAmadhAtu, rUpadhAtu, arUpadhAtu / ime tayo dhammA abhineyyA / (Ja) "katame tayo dhammA sacchikAtabbA? tisso vijjA- pubbenivAsAnussatiJaANaM vijjA, sattAnaM cutUpapAte ANaM vijjA, AsavAnaM khaye ANaM vijjA | ime tayo dhammA sacchikAtabbA / "iti ime tiMsa dhammA bhUtA tacchA tathA avitathA anaJathA sammA tathAgatena abhismbuddhaa| cattAro dhammA 354. "cattAro dhammA bahukArA, cattAro dhammA bhAvetabbA...pe0... cattAro dhammA scchikaatbbaa| (ka) "katame cattAro dhammA bahukArA? cattAri cakkAni- patirUpadesavAso, sappurisUpanissayo, attasammApaNidhi, pubbe ca katapuJatA / ime cattAro dhammA bahukArA / __ (kha) "katame cattAro dhammA bhAvetabbA ? cattAro satipaTThAnA- idhAvuso, bhikkhu kAye kAyAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA vineyya loke abhijjhaadomnssN| vedanAsu vedanAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA, vineyya loke abhijjhAdomanassaM / citte cittAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA vineyya loke abhijjhaadomnssN| jammesu dhammAnupassI viharati AtApI sampajAno satimA vineyya loke abhijjhaadomnssN| ime cattAro dhammA bhaavetbbaa| (ga) "katame cattAro dhammA parineyyA? cattAro AhArA - kabaLIkAro AhAro 221
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 dIghanikAyo-3 (3.11.354-354) oLAriko vA sukhumo vA, phasso dutiyo, manosaJcetanA tatiyA, vijJANaM catutthaM / ime cattAro dhammA pari yyA / (gha) "katame cattAro dhammA pahAtabbA ? cattAro oghA- kAmogho, bhavogho, diTThogho, avijjogho / ime cattAro dhammA pahAtabbA / (Ga) "katame cattAro dhammA hAnabhAgiyA ? cattAro yogA- kAmayogo, bhavayogo, diTThiyogo, avijjaayogo| ime cattAro dhammA hAnabhAgiyA / (ca) "katame cattAro dhammA visesabhAgiyA ? cattAro visaJjogAkAmayogavisaJogo, bhavayogavisaMyogo, diTThiyogavisaJjogo, avijjaayogvisNyogo| ime cattAro dhammA visesabhAgiyA / (cha) "katame cattAro dhammA duppaTivijjhA ? cattAro samAdhI- hAnabhAgiyo samAdhi, ThitibhAgiyo samAdhi, visesabhAgiyo samAdhi, nibbedhabhAgiyo samAdhi / ime cattAro dhammA duppttivijjhaa| (ja) "katame cattAro dhammA uppAdetabbA ? cattAri ANAni- dhamme jANaM, anvaye ANaM, pariye ANaM, sammutiyA ANaM / ime cattAro dhammA uppAdetabbA / (jha) "katame cattAro dhammA abhijJeyyA ? cattAri ariyasaccAni- dukkhaM ariyasaccaM, dukkhasamudayaM ariyasaccaM, dukkhanirodhaM ariyasaccaM, dukkhanirodhagAminI paTipadA ariyasaccaM / ime cattAro dhammA abhineyyaa| (Ja) "katame cattAro dhammA sacchikAtabbA ? cattAri sAmaJaphalAni- sotApattiphalaM, sakadAgAmiphalaM, anAgAmiphalaM, arahattaphalaM / ime cattAro dhammA sacchikAtabbA / ___ "iti ime cattArIsadhammA bhUtA tacchA tathA avitathA anaJathA sammA tathAgatena abhismbuddhaa| 222
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.355-355) 11. dasuttarasutaM 223 paJca dhammA 355. "paJca dhammA bahukArA...pe0... paJca dhammA sacchikAtabbA | (ka) "katame paJca dhammA bahukArA ? paJca padhAniyaGgAni- idhAvuso, bhikkhu saddho hoti, saddahati tathAgatassa bodhiM - 'itipi so bhagavA arahaM sammAsambuddho vijjAcaraNasampanno sugato lokavidU anuttaro purisadammasArathi satthA devamanussAnaM buddho bhagavA"ti / appAbAdho hoti appAtako samavepAkiniyA gahaNiyA samannAgato nAtisItAya nAccuNhAya majjhimAya padhAnakkhamAya / asaTho hoti amAyAvI yathAbhUtamattAnaM AvIkattA satthari vA vizaMsu vA sabrahmacArIsu / AraddhavIriyo viharati akusalAnaM dhammAnaM pahAnAya. kasalAnaM dhammAnaM upasampadAya, thAmavA daLhaparakkamo anikkhittadharo kasalesa dhammesu / paJavA hoti udayatthagAminiyA pAya samantrAgato ariyAya nibbedhikAya sammA dukkhkkhygaaminiyaa| ime paJca dhammA bahukArA / (kha) "katame paJca dhammA bhAvetabbA? paJcaGgiko sammAsamAdhi- pItipharaNatA, sukhapharaNatA, cetopharaNatA, AlokapharaNatA, paccavekkhaNanimittaM / ime paJca dhammA bhaavetbbaa| (ga) "katame paJca dhammA pari yyA ? paJcupAdAnakkhandhA- rUpupAdAnakkhandho, vedanupAdAnakkhandho, saJjupAdAnakkhandho, saGghArupAdAnakkhandho vijJANupAdAnakkhandho / ime paJca dhammA pari yyA / (gha) "katame paJca dhammA pahAtabbA ? paJca nIvaraNAni- kAmacchandanIvaraNaM, byApAdanIvaraNaM, thinamiddhanIvaraNaM, uddhaccakukuccanIvaraNaM, vicikicchAnIvaraNaM / ime paJca dhammA phaatbbaa| (Ga) "katame paJca dhammA hAnabhAgiyA ? paJca cetokhilA- idhAvuso, bhikkhu satthari kaGghati vicikicchati nAdhimuccati na sampasIdati / yo so, Avuso, bhikkhu satthari kaGghati vicikicchati nAdhimuccati na sampasIdati, tassa cittaM na namati AtappAya anuyogAya sAtaccAya padhAnAya / yassa cittaM na namati AtappAya anuyogAya sAtaccAya 223
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 dIghanikAyo-3 (3.11.355-355) padhAnAya / ayaM paThamo cetokhilo / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu dhamme kati vicikicchati...pe0... so kaGghati vicikicchati...pe0... sikkhAya kati vicikicchati...pe0... sabrahmacArIsu kupito hoti anattamano Ahatacitto khilajAto, yo so, Avuso, bhikkhu sabrahmacArIsu kupito hoti anattamano Ahatacitto khilajAto, tassa cittaM na namati AtappAya anuyogAya sAtaccAya padhAnAya / yassa cittaM na namati AtappAya anuyogAya sAtaccAya padhAnAya / ayaM paJcamo cetokhilo / ime paJca dhammA hAnabhAgiyA / (ca) "katame paJca dhammA visesabhAgiyA ? paJcindriyAni- saddhindriyaM, vIriyindriyaM, satindriyaM, samAdhindriyaM, paJjindriyaM / ime paJca dhammA visesbhaagiyaa| (cha) "katame paJca dhammA duppaTivijjhA ? paJca nissaraNiyA dhAtuyo- idhAvuso, bhikkhuno kAme manasikaroto kAmesu cittaM na pakkhandati na pasIdati na santiTThati na vimuccati / nekkhammaM kho panassa manasikaroto nekkhamme cittaM pakkhandati pasIdati santiTThati vimuccati / tassa taM cittaM sugataM subhAvitaM suvuTTitaM suvimuttaM visaMyuttaM kAmehi / ye ca kAmapaccayA uppajjanti AsavA vidhAtA pariLAhA, mutto so tehi| na so taM vedanaM vedeti| idamakkhAtaM kAmAnaM nissrnnN| "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno byApAdaM manasikaroto byApAde cittaM na pakkhandati na pasIdati na santiTThati na vimuccati / abyApAdaM kho panassa manasikaroto abyApAde cittaM pakkhandati pasIdati santiTThati vimuccati / tassa taM cittaM sugataM subhAvitaM suvuTTitaM suvimuttaM visaMyuttaM byApAdena / ye ca byApAdapaccayA uppajjanti AsavA vidhAtA pariLAhA, mutto so tehi| na so taM vedanaM vedeti| idamakkhAtaM byApAdassa nissrnnN| "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno vihesaM manasikaroto vihesAya cittaM na pakkhandati na pasIdati na santiTThati na vimuccati / avihesaM kho panassa manasikaroto avihesAya cittaM pakkhandati pasIdati santiTThati vimuccati / tassa taM cittaM sugataM subhAvitaM suvuTTitaM suvimuttaM visaMyuttaM vihesAya / ye ca vihesApaccayA uppajjanti AsavA vighAtA pariLAhA, mutto so tehi| na so taM vedanaM vedeti| idamakkhAtaM vihesAya nissaraNaM / 224
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. dasuttarasutaM " puna caparaM Avuso, bhikkhuno rUpe manasikaroto rUpesu cittaM na pakkhandati na pasIdati na santiTThati na vimuccati / arUpaM kho panassa manasikaroto arUpe cittaM pakkhandati pasIdati santiTThati vimuccati / tassa taM cittaM sugataM subhAvitaM suvuTThitaM suvimuttaM visaMyuttaM rUpehi / ye ca rUpapaccayA uppajjanti AsavA vighAtA pariLAhA, mutto so tehi| na so taM vedanaM vedeti / idamakkhAtaM rUpAnaM nissaraNaM / (3.11.355-355) " puna caparaM Avuso, bhikkhuno sakkAyaM manasikaroto sakkAye cittaM na pakkhandati na pasIdati na santiTThati na vimuccati / sakkAyanirodhaM kho panassa manasikaroto sakkAyanirodhe cittaM pakkhandati pasIdati santiTThati vimuccati / tassa taM cittaM sugataM subhAvitaM suvuTThitaM suvimuttaM visaMyuttaM sakkAyena / ye ca sakkAyapaccayA uppajjanti AsavA vighAtA pariLAhA, mutto so tehi / na so taM vedanaM vedeti / idamakkhAtaM sakkAyassa nissaraNaM / ime paJca dhammA duppaTivijjhA | (ja) " katame paJca dhammA uppAdetabbA ? paJca ANiko sammAsamAdhi - "ayaM samAdhi paccuppannasukho ceva AyatiJca sukhavipAko 'ti paccattaMyeva ANaM uppajjati / "ayaM samAdhi ariyo nirAmisoti paccattaJJeva ANaM uppajjati / " ayaM samAdhi akApurisasevito 'ti paccattaMyeva jANaM uppajjati / " ayaM samAdhi santo paNIto paTippassaddhaladdho ekodibhAvAdhigato, na sasaGghAraniggayhavAritagato 'ti paccattaMyeva ANaM uppajjati / "so kho panAhaM imaM samAdhiM satova samApajjAmi sato vuTThahAmI "ti paccattaMyeva ANaM uppajjati / ime paJca dhammA uppAdetabbA / 225 (jha) "katame paJca dhammA abhijJeyyA ? paJca vimuttAyatanAni - idhAvuso, bhikkhuno satthA dhammaM deseti aJJataro vA garuTThAniyo sabrahmacArI / yathA yathA, Avuso, bhikkhu satthA dhammaM deseti, aJJataro vA garuTThAniyo sabrahmacArI, tathA tathA so tasmiM dhamme atthappaTisaMvedI ca hoti dhammapaTisaMvedI ca / tassa atthappaTisaMvedino dhammapaTisaMvedino pAmojjaM jAyati, pamuditassa pIti jAyati, pItimanassa kAyo passambhati, passaddhakA sukhaM vedeti, sukhino cittaM samAdhiyati / idaM paThamaM vimuttAyatanaM / "puna caparaM Avuso, bhikkhuno na heva kho satthA dhammaM deseti aJJataro vA garuTThAniyo sabrahmacArI, api ca kho yathAsutaM yathApariyattaM dhammaM vitthArena paresaM deseti / 225
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 dIghanikAyo-3 (3.11.355-355) yathA yathA, Avaso, bhikkha yathAsUtaM yathApariyattaM dhammaM vitthArena paresaM deseti / tathA tathA so tasmiM dhamme atthappaTisaMvedI ca hoti dhammapaTisaMvedI ca / tassa atthappaTisaMvedino dhammapaTisaMvedino pAmojjaM jAyati, pamuditassa pIti jAyati, pItimanassa kAyo passambhati, passaddhakAyo sukhaM vedeti, sukhino cittaM samAdhiyati / idaM dutiyaM vimuttAyatanaM / "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno na heva kho satthA dhammaM deseti, aJjataro vA garuThThAniyo sabrahmacArI, nApi yathAsutaM yathApariyattaM dhammaM vitthArena paresaM deseti / api ca kho, yathAsutaM yathApariyattaM dhammaM vitthArena sajjhAyaM karoti / yathA yathA, Avuso, bhikkhu yathAsutaM yathApariyattaM dhammaM vitthArena sajjhAyaM karoti / tathA tathA so tasmiM dhamme atthappaTisaMvedI ca hoti dhammapaTisaMvedI ca / tassa atthappaTisaMvedino dhammapaTisaMvedino pAmojjaM jAyati, pamuditassa pIti jAyati, pItimanassa kAyo passambhati, passaddhakAyo sukhaM vedeti, sukhino cittaM samAdhiyati / idaM tatiyaM vimuttAyatanaM / "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno na heva kho satthA dhammaM deseti, aJjataro vA garuThThAniyo sabrahmacArI, nApi yathAsutaM yathApariyattaM dhammaM vitthArena paresaM deseti, nApi yathAsutaM yathApariyattaM dhammaM vitthArena sajjhAyaM karoti / api ca kho, yathAsutaM yathApariyattaM dhammaM cetasA anuvitakketi anuvicAreti manasAnupekkhati / yathA yathA, Avuso, bhikkhu yathAsutaM yathApariyattaM dhammaM cetasA anuvitakketi anuvicAreti manasAnupekkhati tathA tathA so tasmiM dhamme atthappaTisaMvedI ca hoti dhammapaTisaMvedI c| tassa atthappaTisaMvedino dhammapaTisaMvedino pAmojjaM jAyati, pamuditassa pIti jAyati, pItimanassa kAyo passambhati, passaddhakAyo sukhaM vedeti, sukhino cittaM samAdhiyati / idaM catutthaM vimuttaaytn| ___ "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno na heva kho satthA dhammaM deseti, aJjataro vA garuTThAniyo sabrahmacArI, nApi yathAsutaM yathApariyattaM dhammaM vitthArena paresaM deseti, nApi yathAsutaM yathApariyattaM dhammaM vitthArena sajjhAyaM karoti, nApi yathAsutaM yathApariyattaM dhamma cetasA anuvitakketi anuvicAreti manasAnupekkhati; api ca khvassa aJataraM samAdhinimittaM suggahitaM hoti sumanasikataM sUpadhAritaM suppaTividdhaM paJAya | yathA yathA, Avuso, bhikkhuno aJjataraM samAdhinimittaM suggahitaM hoti sumanasikataM sUpadhAritaM 226
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.356-356) 11. dasuttarasuttaM 227 suppaTividdhaM paJjAya / tathA tathA so tasmiM dhamme atthappaTisaMvedI ca hoti dhammapaTisaMvedI ca / tassa atthappaTisaMvedino dhammapaTisaMvedino pAmojjaM jAyati, pamuditassa pIti jAyati, pItimanassa kAyo passambhati, passaddhakAyo sukhaM vedeti, sukhino cittaM samAdhiyati / idaM paJcamaM vimuttAyatanaM / ime paJca dhammA abhizeyyA / (Ja) "katame paJca dhammA sacchikAtabbA ? paJca dhammakkhandhA- sIlakkhandho, samAdhikkhandho, pAkkhandho, vimuttikkhandho, vimuttitrANadassanakkhandho / ime paJca dhammA scchikaatbbaa| ___ "iti ime pAsa dhammA bhUtA tacchA tathA avitathA anaJathA sammA tathAgatena abhismbuddhaa| cha dhammA 356. "cha dhammA bahukArA...pe0... cha dhammA sacchikAtabbA / (ka) "katame cha dhammA bahukArA ? cha sAraNIyA dhmmaa| idhAvuso, bhikkhuno mettaM kAyakammaM paccupaTTitaM hoti sabrahmacArIsu Avi ceva raho ca, ayampi dhammo sAraNIyo piyakaraNo garukaraNo saGgahAya avivAdAya sAmaggiyA ekIbhAvAya saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno mettaM vacIkamma...pe0... ekIbhAvAya saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno mettaM manokamma...pe0... ekIbhAvAya saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu ye te lAbhA dhammikA dhammaladdhA antamaso pattapariyApannamattampi, tathArUpehi lAbhehi appaTivibhattabhogI hoti sIlavantehi sabrahmacArIhi sAdhAraNabhogI, ayampi dhammo sAraNIyo...pe0... ekIbhAvAya saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu, yAni tAni sIlAni akhaNDAni acchiddAni asabalAni akammAsAni bhujissAni vijhuppasatthAni aparAmaTThAni samAdhisaMvattanikAni, 227
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 dIghanikAyo-3 (3.11.356-356) tathArUpesu sIlesu sIlasAmaJjagato viharati sabrahmacArIhi Avi ceva raho ca, ayampi dhammo sAraNIyo...pe0... ekIbhAvAya saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu yAyaM diTThi ariyA niyyAnikA niyyAti takkarassa sammA dukkhakkhayAya, tathArUpAya diTThiyA diTThi sAmaJjagato viharati sabrahmacArIhi Avi ceva raho ca, ayampi dhammo sAraNIyo piyakaraNo garukaraNo, saGgahAya avivAdAya sAmaggiyA ekIbhAvAya saMvattati / ime cha dhammA bahukArA / (kha) "katame cha dhammA bhAvetabbA ? cha anussatidvAnAni - buddhAnussati, dhammAnussati, saGghAnussati, sIlAnussati, cAgAnussati, devatAnussati / ime cha dhammA bhaavetbbaa| (ga) "katame cha dhammA pari yyA ? cha ajjhattikAni AyatanAni- cakkhAyatanaM, sotAyatanaM, ghAnAyatanaM, jivhAyatanaM, kAyAyatanaM, manAyatanaM / ime cha dhammA pari yyaa| (gha) "katame cha dhammA pahAtabbA ? cha taNhAkAyA- rUpataNhA, saddataNhA, gandhataNhA, rasataNhA, phoThubbataNhA, dhammataNhA | ime cha dhammA pahAtabbA / (Ga) "katame cha dhammA hAnabhAgiyA ? cha agAravA- idhAvuso, bhikkhu satthari agAravo viharati appatisso / dhmme...pe0...| saGgha / sikkhAya / appamAde / paTisanthAre agAravo viharati appatisso / ime cha dhammA haanbhaagiyaa| (ca) "katame cha dhammA visesabhAgiyA? cha gAravA- idhAvuso, bhikkhu satthari sagAravo viharati sappatisso dhmme...pe0...| sarcha / sikkhAya / appamAde / paTisanthAre sagAravo viharati sappatisso | ime cha dhammA visesabhAgiyA / (cha) "katame cha dhammA duppaTivijjhA ? cha nissaraNiyA dhAtuyo- idhAvuso, bhikkhu evaM vadeyya - "mettA hi kho me, cetovimutti bhAvitA bahulIkatA yAnIkatA vatthukatA anuTThitA paricitA susamAraddhA, atha ca pana me byApAdo cittaM pariyAdAya tikRtI"ti / so "mA hevaM" tissa vacanIyo "mAyasmA evaM avaca, mA bhagavantaM abbhAcikkhi / na 228
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.356-356) 11. dasuttarasuttaM 229 hi sAdhu bhagavato abbhakkhAnaM, na hi bhagavA evaM vadeyya / aTThAnametaM Avuso anavakAso yaM mettAya cetovimuttiyA bhAvitAya bahulIkatAya yAnIkatAya vatthukatAya anuhitAya paricitAya susamAraddhAya / atha ca panassa byApAdo cittaM pariyAdAya ThassatIti, netaM ThAnaM vijjati / nissaraNaM hetaM, Avuso, byApAdassa, yadidaM mettAcetovimuttI''ti / "idha panAvuso, bhikkhu evaM vadeyya - "karuNA hi kho me cetovimutti bhAvitA bahulIkatA yAnIkatA vatthukatA anuTThitA paricitA susamAraddhA / atha ca pana me vihesA cittaM pariyAdAya tikRtI"ti / so- "mA hevaM" tissa vacanIyo, "mAyasmA evaM avaca, mA bhagavantaM abbhAcikkhi...pe0... nissaraNaM hetaM, Avuso, vihesAya, yadidaM karuNAceto vimuttIti / ___ "idha panAvuso, bhikkhu evaM vadeyya - "muditA hi kho me cetovimutti bhAvitA...pe0... atha ca pana me arati cittaM pariyAdAya tikRtI"ti / so- "mA hevaM" tissa vacanIyo "mAyasmA evaM avaca...pe0... nissaraNaM hetaM, Avuso aratiyA, yadidaM muditAcetovimuttI''ti / "idha panAvuso, bhikkhu evaM vadeyya - "upekkhA hi kho me cetovimutti bhAvitA...pe0... atha ca pana me rAgo cittaM pariyAdAya tikRtI"ti / so - "mA hevaM" tissa vacanIyo "mAyasmA evaM avaca...pe0... nissaraNaM hetaM, Avuso, rAgassa yadidaM upekkhAcetovimuttI'ti / "idha panAvuso, bhikkhu evaM vadeyya - "animittA hi kho me cetovimutti bhAvitA...pe0... atha ca pana me nimittAnusAri vijJANaM hotI''ti / so- "mA hevaM" tissa vacanIyo "mAyasmA evaM avaca...pe0... nissaraNaM hetaM, Avuso, sabbanimittAnaM yadidaM animittA cetovimuttI"ti / "idha panAvuso, bhikkhu evaM vadeyya - "asmIti kho me vigataM, ayamahamasmIti na samanupassAmi, atha ca pana me vicikicchAkathaMkathAsallaM cittaM pariyAdAya tikRtI"ti / so- "mA hevaM" tissa vacanIyo "mAyasmA evaM avaca, mA bhagavantaM abbhAcikkhi, 229
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 dIghanikAyo-3 (3.11.356-356) na hi sAdhu bhagavato abbhakkhAnaM, na hi bhagavA evaM vadeyya / aTThAnametaM, Avuso, anavakAso yaM asmIti vigate ayamahamasmIti asmnupssto| atha ca panassa vicikicchAkathaMkathAsallaM cittaM pariyAdAya Thassati, netaM ThAnaM vijjati / nissaraNaM hetaM, Avuso, vicikicchAkathaMkathAsallassa, yadidaM asmimAnasamugghATo''ti / ime cha dhammA duppttivijjhaa| (ja) "katame cha dhammA uppAdetabbA ? cha sttvihaaraa| idhAvuso, bhikkhu cakkhunA rUpaM disvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| sotena sadaM sutvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| ghAnena gandhaM pAyitvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| jivhAya rasaM sAyitvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| kAyena phoTubbaM phusitvA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| manasA dhamma viAya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| ime cha dhammA uppaadetbbaa| (jha) "katame cha dhammA abhijJeyyA ? cha anuttariyAni- dassanAnuttariyaM, savanAnuttariyaM, lAbhAnuttariyaM, sikkhAnuttariyaM, pAricariyAnuttariyaM, anussatAnuttariyaM / ime cha dhammA abhijJeyyA / (Ja) "katame cha dhammA sacchikAtabbA ? cha abhiJA- idhAvuso, bhikkhu anekavihitaM iddhividhaM paccanubhoti - ekopi hutvA bahudhA hoti, bahudhApi hutvA eko hoti / AvibhAvaM tirobhAvaM / tirokuTuM tiropAkAraM tiropabbataM asajjamAno gacchati seyyathApi AkAse / pathaviyApi ummujjanimujjaM karoti seyyathApi udake / udakepi abhijjamAne gacchati seyyathApi pathaviyaM / AkAsepi pallaGkena kamati seyyathApi pakkhI sakuNo / imepi candimasUriye evaMmahiddhike evaMmahAnubhAve pANinA parAmasati parimajjati / yAva brahmalokApi kAyena vasaM vatteti / ___"dibbAya sotadhAtuyA visuddhAya atikkantamAnusikAya ubho sadde suNAti dibbe ca mAnuse ca, ye dUre santike ca / 230
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.357-357) 11. dasuttarasuttaM 231 "parasattAnaM parapuggalAnaM cetasA ceto paricca pajAnAti, sarAgaM vA cittaM sarAgaM cittanti pajAnAti...pe0... avimuttaM vA cittaM avimuttaM cittanti pajAnAti / "so anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati, seyyathidaM ekampi jAtiM...pe0... iti sAkAraM sauddesaM anekavihitaM pubbenivAsaM anussarati / "dibbena cakkhunA visuddhena atikkantamAnusakena satte passati cavamAne upapajjamAne hIne paNIte suvaNNe dubbaNNe sugate duggate yathAkammUpage satte pjaanaati...pe0...| "AsavAnaM khayA anAsavaM cetovimuttiM paJAvimuttiM diDheva dhamme sayaM abhijJA sacchikatvA upasampajja viharati / ime cha dhammA sacchikAtabbA / "iti ime saTThi dhammA bhUtA tacchA tathA avitathA anaJathA sammA tathAgatena abhisambuddhA / satta dhammA 357. "satta dhammA bahukArA...pe0... satta dhammA sacchikAtabbA / (ka) "katame satta dhammA bahukArA ? satta ariyadhanAni- saddhAdhanaM, sIladhanaM, hiridhanaM, ottappadhanaM, sutadhanaM, cAgadhanaM, paJAdhanaM / ime satta dhammA bahukArA / (kha) "katame satta dhammA bhAvetabbA ? satta sambojjhaGgA- satisambojjhaGgo, dhammavicayasambojjhaGgo, vIriyasambojjhaGgo, . pItisambojjhaGgo, passaddhisambojjhaGgo, samAdhisambojjhaGgo, upekkhAsambojjhaGgo / ime satta dhammA bhaavetbbaa| (ga) "katame satta dhammA pari yyA ? satta viJaANavitiyo- santAvuso, sattA nAnattakAyA nAnattasaJino, seyyathApi manussA ekacce ca devA ekacce ca vinipAtikA / ayaM paThamA vijJANaTThiti / 231
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 dIghanikAyo-3 "santAvuso, sattA nAnattakAyA ekattasaJJino, seyyathApi devA brahmakAyikA paThamAbhinibbattA / ayaM dutiyA viJJANaTThiti / " santAvuso, sattA ekattakAyA nAnattasaJJino, seyyathApi devA AbhassarA / ayaM tatiyA viJJANadviti / "santAvuso, sattA ekattakAyA ekattasaJJino, seyyathApi devA subhakiNhA / ayaM catuthI viJaTThiti / (3.11.357-357) "santAvuso, sattA sabbaso rUpasaJjanaM samatikkamA...pe0... AkAso'ti AkAsAnaJcAyatanUpagA / ayaM paJcamI viJJANaTThiti / " santAvuso, sattA sabbaso AkAsAnaJcAyatanaM samatikkamma " anantaM viJJANa "nti viJJANaJcAyatanUpagA / ayaM chaTThI viJJANaTThiti / " santAvuso, sattA sabbaso viJJANaJcAyatanaM samatikkamma "natthi kiJcI" ti AkiJcaJJAyatanUpagA / ayaM sattamI viJJANaTThiti / ime satta dhammA pariJeyyA / (Ga) " katame satta dhammA hAnabhAgiyA ? satta asaddhammAhoti, ahiriko hoti, anottappI hoti, appassuto hoti, hoti, duppaJJa hoti / ime satta dhammA hAnabhAgiyA / (gha) " katame satta dhammA pahAtabbA ? sattAnusayA - kAmarAgAnusayo, paTighAnusayo, diTThAnusayo, vicikicchAnusayo, mAnAnusayo, bhavarAgAnusayo, avijjAnuyo / ime t dhammA pahAtabbA / "ananto 232 idhAvuso, bhikkhu saddho (ca) " katame satta dhammA visesabhAgiyA ? satta saddhammAhoti, hirimA hoti, ottappI hoti, bahussuto hoti, AraddhavIriyo hoti, upaTThitassati hoti, paJJavA hoti / ime satta dhammA visesabhAgiyA / idhAvuso, bhikkhu assaddho kusIto hoti, muTThassati
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.357-357) 11. dasuttarasuttaM 233 (cha) "katame satta dhammA duppaTivijjhA ? satta sappurisadhammA- idhAvuso, bhikkhu dhammaJjU ca hoti atthazaM ca attaJjU ca mattaJjU ca kAlaGgha ca parisaJjU ca puggalaJjU ca / ime satta dhammA duppttivijjhaa| (ja) "katame satta dhammA uppAdetabbA ? satta saJjA- aniccasaJjA, anattasaJjA, asubhasA, AdInavasA, pahAnasA, virAgasA, nirodhsaa| ime satta dhammA uppaadetbbaa| (jha) "katame satta dhammA abhineyyA ? satta niddasavatthUni- idhAvuso, bhikkhu sikkhAsamAdAne tibbacchando hoti, AyatiJca sikkhAsamAdAne avigatapemo / dhammanisantiyA tibbacchando hoti, AyatiJca dhammanisantiyA avigtpemo| icchAvinaye tibbacchando hoti, AyatiJca icchAvinaye avigatapemo / paTisallAne tibbacchando hoti, AyatiJca paTisallAne avigtpemo| vIriyAramme tibbacchando hoti, AyatiJca vIriyAramme avigtpemo| satinepakke tibbacchando hoti, AyatiJca satinepakke avigatapemo / diTThipaTivedhe tibbacchando hoti, AyatiJca diTTipaTivedhe avigatapemo / ime satta dhammA abhi yyaa| (Ja) "katame satta dhammA sacchikAtabbA ? satta khINAsavabalAni- idhAvuso, khINAsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saGghArA yathAbhUtaM sammappAya sudiTThA honti / yaMpAso, khINAsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saGghArA yathAbhUtaM sammappaAya sudiTThA honti, idampi khINAsavassa bhikkhuno balaM hoti, yaM balaM Agamma khINAsavo bhikkhu AsavAnaM khayaM paTijAnAti- "khINA me aasvaa"ti| ___ "puna caparaM, Avuso, khINAsavassa bhikkhuno aGgArakAsUpamA kAmA yathAbhUtaM sammappaJjAya sudiTThA honti / yaMpAvuso...pe0... "khINA me AsavA''ti / "puna caparaM, Avuso, khINAsavassa bhikkhuno vivekaninnaM cittaM hoti vivekapoNaM vivekapabbhAraM vivekaTTha nekkhammAbhirataM byantIbhUtaM sabbaso AsavaThThAniyohe dhammehi / yaMpAvUso...pe0... "khINA me AsavA''ti / 233
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 dIghanikAyo-3 (3.11.358-358) __"puna caparaM, Avuso, khINAsavassa bhikkhuno cattAro satipaTTAnA bhAvitA honti subhAvitA / yaMpAvuso...pe0... "khINA me AsavA'ti / "puna caparaM, Avuso, khINAsavassa bhikkhuno paJcindriyAni bhAvitAni honti subhAvitAni / yaMpAvuso...pe0... "khINA me AsavA''ti / "puna caparaM, Avuso, khINAsavassa bhikkhuno satta bojjhaGgA bhAvitA honti subhAvitA / yaMpAvuso...pe0... "khINA me AsavA''ti / "puna caparaM, Avuso, khINAsavassa bhikkhuno ariyo aTThaGgiko maggo bhAvito hoti subhAvito / yaMpAvuso, khINAsavassa bhikkhuno ariyo aTThaGgiko maggo bhAvito hoti subhAvito, idampi khINAsavassa bhikkhuno balaM hoti, yaM balaM Agamma khINAsavo bhikkhu AsavAnaM khayaM paTijAnAti- "khINA me AsavA''ti / ime satta dhammA scchikaatbbaa| "itime sattati dhammA bhUtA tacchA tathA avitathA anaJathA sammA tathAgatena abhisambuddhA / paThamabhANavAro nihito| aTTha dhammA 358. "aTTha dhammA bahukArA...pe0... aTTha dhammA sacchikAtabbA / (ka) "katame aTTha dhammA bahukArA ? aTTa hetU aTTha paccayA AdibrahmacariyikAya pAya appaTiladdhAya paTilAbhAya paTiladdhAya bhiyyobhAvAya vepullAya bhAvanAya pAripUriyA saMvattanti / katame aTTha ? idhAvuso, bhikkhu satthAraM upanissAya viharati aJjataraM vA garuTThAniyaM sabrahmacAriM, yatthassa tibbaM hirottappaM paccupaTTitaM hoti pemaJca 234
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.358-358) 11. dasuttarasuttaM 235 gAravo ca / ayaM paThamo hetu paThamo paccayo AdibrahmacariyikAya paJjAya appaTiladdhAya paTilAbhAya / paTiladdhAya bhiyyobhAvAya vepullAya bhAvanAya pAripUriyA saMvattati / "taM kho pana satthAraM upanissAya viharati aJjataraM vA garuTThAniyaM sabrahmacAriM, yatthassa tibbaM hirottappaM paccupaTTitaM hoti pemaJca gAravo c| te kAlena kAlaM upasamitvA paripacchati paripahati- "idaM. bhante, kathaM ? imassa ko attho"ti ? tassa te Ayasmanto avivaTaJceva vivaranti, anuttAnIkataJca uttAnI karonti, anekavihitesu ca kAhAniyesu dhammesu kathaM paTivinodenti / ayaM dutiyo hetu dutiyo paccayo AdibrahmacariyikAya pAya appaTiladdhAya paTilAbhAya, paTiladdhAya bhiyyobhAvAya, vepullAya bhAvanAya pAripUriyA saMvattati / "taM kho pana dhammaM sutvA dvayena vUpakAsena sampAdeti- kAyavUpakAsena ca cittavUpakAsena ca / ayaM tatiyo hetu tatiyo paccayo AdibrahmacariyikAya paJjAya appaTiladdhAya paTilAbhAya, paTiladdhAya bhiyyobhAvAya vepullAya bhAvanAya pAripUriyA saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu sIlavA hoti, pAtimokkhasaMvarasaMvuto viharati AcAragocarasampanno, aNumattesu vajjesu bhayadassAvI samAdAya sikkhati sikkhApadesu / ayaM catuttho hetu catuttho paccayo AdibrahmacariyikAya paJAya appaTiladdhAya paTilAbhAya, paTiladdhAya bhiyyobhAvAya vepullAya bhAvanAya pAripUriyA saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo / ye te dhammA AdikalyANA majjhekalyANA pariyosAnakalyANA sAtthA sabyaJjanA kevalaparipuNNaM parisuddhaM brahmacariyaM abhivadanti, tathArUpAssa dhammA bahussutA honti dhAtA vacasA paricitA manasAnupekkhitA diTThiyA suppttividdhaa| ayaM paJcamo hetu paJcamo paccayo AdibrahmacariyikAya pAya appaTiladdhAya paTilAbhAya, paTiladdhAya bhiyyobhAvAya vepullAya bhAvanAya pAripUriyA saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu AraddhavIriyo viharati akusalAnaM dhammAnaM pahAnAya, kusalAnaM dhammAnaM upasampadAya, thAmavA daLahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammasu / ayaM 235
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 dIghanikAyo-3 (3.11.358-358) chaTTho hetu chaTTho paccayo AdibrahmacariyikAya paJcAya appaTiladdhAya paTilAbhAya, paTiladdhAya bhiyyobhAvAya vepullAya bhAvanAya pAripUriyA saMvattati / ___"puna caparaM, Avuso, bhikkhu satimA hoti paramena satinepakkena samannAgato / cirakatampi cirabhAsitampi saritA anussritaa| ayaM sattamo hetu sattamo paccayo AdibrahmacariyikAya pAya appaTiladdhAya paTilAbhAya, paTiladdhAya bhiyyobhAvAya vepullAya bhAvanAya pAripUriyA saMvattati / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu paJcasu upAdAnakkhandhesu, udayabbayAnupassI viharati"iti rUpaM iti rUpassa samudayo iti rUpassa atthaGgamoH iti vedanA iti vedanAya samudayo iti vedanAya atthaGgamoH iti sajJA iti saJaAya samudayo iti sajJAya atthaGgamo iti saGghArA iti saGghArAnaM samudayo iti saGghArAnaM atthaGgamo; iti vijJANaM iti vijJANassa samudayo iti vijJANassa atthnggmo"ti| ayaM aTThamo hetu aTThamo paccayo AdibrahmacariyikAya pAya appaTiladdhAya paTilAbhAya, paTiladdhAya bhiyyobhAvAya vepullAya bhAvanAya pAripUriyA saMvattati / ime aTTha dhammA bahukArA / (kha) "katame aTTha dhammA bhAvetabbA ? ariyo aTuGgiko maggo seyyathidaM - sammAdiTThi, sammAsaGkappo, sammAvAcA, sammAkammanto, sammAAjIvo, sammAvAyAmo, sammAsati, sammAsamAdhi / ime aTTha dhammA bhAvetabbA / (ga) "katame aTTha dhammA parijJeyyA ? aTTha lokadhammA- lAbho ca, alAbho ca, yaso ca, ayaso ca, nindA ca, pasaMsA ca, sukhaJca, dukkhaJca / ime aTTha dhammA pari yyA / (gha) "katame aTTha dhammA pahAtabbA? aTTha micchattA- micchAdiTTi, micchAsaGkappo, micchAvAcA, micchAkammanto, micchAAjIvo, micchAvAyAmo, micchAsati, micchAsamAdhi | ime aTTha dhammA pahAtabbA / (Ga) "katame aTTha dhammA hAnabhAgiyA ? aTTha kusItavatthUni / idhAvuso, bhikkhunA kammaM kAtabbaM hoti, tassa evaM hoti - "kammaM kho me kAtabbaM bhavissati, kammaM kho 236
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.358-358) 11. dasuttarasuttaM 237 pana me karontassa kAyo kilamissati, handAhaM nipajjAmI"ti / so nipajjati, na vIriyaM Arabhati appattassa pattiyA anadhigatassa adhigamAya asacchikatassa sacchikiriyAya / idaM paThamaM kusItavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhunA kammaM kataM hoti / tassa evaM hoti - "ahaM kho kammaM akAsiM, kammaM kho pana me karontassa kAyo kilanto, handAhaM nipajjAmI"ti / so nipajjati, na vIriyaM Arabhati...pe0... / idaM dutiyaM kusItavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhunA maggo gantabbo hoti / tassa evaM hoti - "maggo kho me gantabbo bhavissati, maggaM kho pana me gacchantassa kAyo kilamissati, handAhaM nipajjAmI''ti / so nipajjati, na vIriyaM aarbhti...pe0...| idaM tatiyaM kusItavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhunA maggo gato hoti / tassa evaM hoti - "ahaM kho maggaM agamAsiM, maggaM kho pana me gacchantassa kAyo kilanto, handAhaM nipajjAmI'ti / so nipajjati, na vIriyaM Arabhati...pe0... / idaM catutthaM kusItavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto na labhati lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM paaripuuriN| tassa evaM hoti-- "ahaM kho gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto nAlatthaM lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM pAripUri, tassa me kAyo kilanto akammo , handAhaM nipjjaamii"ti...pe0...| idaM paJcamaM kusItavatthu / ___"puna caparaM, Avuso, bhikkhu gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto labhati lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM paaripuuriN| tassa evaM hoti- ahaM kho gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto alatthaM lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM pAripUriM, tassa me kAyo garuko akammo , mAsAcitaM majhe, handAhaM nipajjAmI''ti / so nipajjati...pe0... / idaM chaTheM kusItavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno uppanno hoti appamattako AbAdho, tassa evaM 237
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 dIghanikAyo-3 (3.11.358-358) hoti - "uppanno kho me ayaM appamattako AbAdho asthi kappo nipajjituM, handAhaM nipajjAmI''ti / so nipajjati...pe0... / idaM sattamaM kusItavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu gilAnAvuTThito hoti aciravuTThito gelaJA / tassa evaM hoti - "ahaM kho gilAnAvuTThito aciravuTTito gelnyaa| tassa me kAyo dubbalo akammo , handAhaM nipajjAmI'ti / so nipajjati...pe0... / idaM aTThamaM kusItavatthu / ime aTTha dhammA hAnabhAgiyA / (ca) "katame aTTha dhammA visesabhAgiyA ? aTTha ArambhavatthUni / idhAvuso, bhikkhunA kammaM kAtab hoti, tassa evaM hoti - 'kammaM kho me kAtabbaM bhavissati, kammaM kho pana me karontena na sukaraM buddhAnaM sAsanaM manasikAtuM, handAhaM vIriyaM ArabhAmi appattassa pattiyA anadhigatassa adhigamAya asacchikatassa sacchikiriyAyA"ti / so vIriyaM Arabhati appattassa pattiyA anadhigatassa adhigamAya asacchikatassa sacchikiriyAya / idaM paThamaM Arambhavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhunA kammaM kataM hoti / tassa evaM hoti - ahaM kho kammaM akAsiM, kammaM kho panAhaM karonto nAsakkhiM buddhAnaM sAsanaM manasikAtuM, handAhaM vIriyaM ArabhAmi...pe0... / idaM dutiyaM Arambhavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhunA maggo gantabbo hoti / tassa evaM hoti- maggo kho me gantabbo bhavissati, maggaM kho pana me gacchantena na sukaraM buddhAnaM sAsanaM manasikAtuM, handAhaM vIriyaM ArabhAmi...pe0... / idaM tatiyaM Arambhavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhunA maggo gato hoti / tassa evaM hoti - ahaM kho maggaM agamAsiM, maggaM kho panAhaM gacchanto nAsakkhiM buddhAnaM sAsanaM manasikAtuM, handAhaM vIriyaM ArabhAmi...pe0... | idaM catutthaM Arambhavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto na labhati lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM paaripuuri| tassa evaM hoti- ahaM kho gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto nAlatthaM lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM 238
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.358358) (3.11.358-358) _ 11. dasuttarasuttaM .. 11. dasuttarasuttaM 239 pAripUriM, tassa me kAyo lahuko kammo , handAhaM vIriyaM aarbhaami...pe0...| idaM paJcamaM Arambhavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto labhati lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM pAripUriM / tassa evaM hoti-- ahaM kho gAmaM vA nigamaM vA piNDAya caranto alatthaM lUkhassa vA paNItassa vA bhojanassa yAvadatthaM paaripuuriN| tassa me kAyo balavA kammo , handAhaM vIriyaM aarbhaami...pe0...| idaM chaTuM Arambhavatthu / "puna caparaM, Avuso, bhikkhuno uppanno hoti appamattako aabaadho| tassa evaM hoti - uppanno kho me ayaM appamattako AbAdho ThAnaM kho panetaM vijjati, yaM me AbAdho pavaDDeyya, handAhaM vIriyaM ArabhAmi...pe0... / idaM sattamaM Arambhavatthu / ___ "puna caparaM, Avuso, bhikkhu gilAnA vuTThito hoti aciravuTThito gelnyaa| tassa evaM hoti - "ahaM kho gilAnA buTTito aciravuTTito gelA , ThAnaM kho panetaM vijjati, yaM me AbAdho paccudAvatteyya, handAhaM vIriyaM ArabhAmi appattassa pattiyA anadhigatassa adhigamAya asacchikatassa sacchikiriyAyA'ti / so vIriyaM Arabhati appattassa pattiyA anadhigatassa adhigamAya asacchikatassa sacchikiriyAya / idaM aTThamaM Arambhavatthu / ime aTTha dhammA visesabhAgiyA / (cha) "katame aTTha dhammA duppaTivijjhA ? aTTha akkhaNA asamayA brahmacariyavAsAya / idhAvuso, tathAgato ca loke uppanno hoti arahaM sammAsambuddho, dhammo ca desiyati opasamiko parinibbAniko sambodhagAmI sugatappavedito / ayaJca puggalo nirayaM upapanno hoti / ayaM paThamo akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / "puna caparaM, Avuso, tathAgato ca loke uppanno hoti arahaM sammAsambuddho, dhammo ca desiyati opasamiko parinibbAniko sambodhagAmI sugatappavedito, ayaJca puggalo tiracchAnayoniM uppanno hoti / ayaM dutiyo akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / 239
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 dIghanikAyo-3 (3.11.358-358) "puna caparaM...pe0... pettivisayaM upapanno hoti / ayaM tatiyo akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / "puna caparaM...pe0... aJataraM dIghAyukaM devanikAyaM upapanno hoti / ayaM catuttho akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / "puna caparaM...pe0... paccantimesu janapadesu paccAjAto hoti milakkhesu avijJAtAresu, yattha natthi gati bhikkhUnaM bhikkhunInaM upAsakAnaM upAsikAnaM / ayaM paJcamo akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / "puna caparaM...pe0... ayaJca puggalo majjhimesu janapadesu paccAjAto hoti, so ca hoti micchAdiTThiko viparItadassano- "natthi dinnaM, natthi yiTuM, natthi hutaM, natthi sukatadukkaTAnaM kammAnaM phalaM vipAko, natthi ayaM loko, natthi paro loko, natthi mAtA, natthi pitA, natthi sattA opapAtikA, natthi loke samaNabrAhmaNA sammaggatA sammApaTipannA ye imaJca lokaM paraJca lokaM sayaM abhiJA sacchikatvA pavedentIti / ayaM chaTTho akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / "puna caparaM...pe0... ayaJca puggalo majjhimesu janapadesu paccAjAto hoti, so ca hoti duppo jaLo eLamUgo, nappaTibalo subhAsitadubbhAsitAnamatthamaJAtuM / ayaM sattamo akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / "puna caparaM...pe0... ayaJca puggalo majjhimesu janapadesu paccAjAto hoti, so ca hoti paJavA ajaLo aneLamUgo, paTibalo subhAsitadubbhAsitAnamatthamAtuM / ayaM aTThamo akkhaNo asamayo brahmacariyavAsAya / ime aTTha dhammA duppaTivijjhA / (ja) "katame aTTha dhammA uppAdetabbA ? aTTha mahApurisavitakkA- appicchassAyaM dhammo, nAyaM dhammo mahicchassa / santuTThassAyaM dhammo, nAyaM dhammo asantuTThassa / pavivittassAyaM dhammo, nAyaM dhammo saGgaNikArAmassa / AraddhavIriyassAyaM dhammo, nAyaM dhammo, kusItassa / upadvitasatissAyaM dhammo, nAyaM dhammo muTThassatissa / samAhitassAyaM dhammo, nAyaM dhammo 240
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.358-358) 11. dasuttarasuttaM 241 asamAhitassa / paJavato ayaM dhammo, nAyaM dhammo duppaJassa / nippapaJcassAyaM dhammo, nAyaM dhammo papaJcArAmassAti / ime aTTha dhammA uppaadetbbaa| (jha) "katame aTTha dhammA abhineyyA ? aTTha abhibhAyatanAni- ajjhattaM rUpasaJjI eko bahiddhA rUpAni passati parittAni suvaNNadubbaNNAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI''ti - evaMsajI hoti / idaM paThamaM abhibhAyatanaM / __"ajjhattaM rUpasajI eko bahiddhA rUpAni passati appamANAni suvaNNadubbaNNAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI''ti - evaMsajhI hoti / idaM dutiyaM abhibhAyatanaM / ___"ajjhattaM arUpasajhI eko bahiddhA rUpAni passati parittAni suvaNNadubbaNNAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI''ti evaMsajhI hoti / idaM tatiyaM abhibhAyatanaM / "ajjhattaM arUpasI eko bahiddhA rUpAni passati appamANAni suvaNNadubbaNNAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI"ti evaMsaJjI hoti / idaM catutthaM abhibhAyatanaM / "ajjhattaM arUpasaJI eko bahiddhA rUpAni passati nIlAni nIlavaNNAni nIlanidassanAni nIlanibhAsAni / seyyathApi nAma umApuSpha nIlaM nIlavaNNaM nIlanidassanaM nIlanibhAsaM / seyyathA vA pana taM vatthaM bArANaseyyakaM ubhatobhAgavimaTuM nIlaM nIlavaNNaM nIlanidassanaM nIlanibhAsaM, evameva ajjhattaM arUpasaJjI eko bahiddhA rUpAni passati nIlAni nIlavaNNAni nIlanidassanAni nIlanibhAsAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI''ti evaMsaJI hoti / idaM paJcamaM abhibhAyatanaM / ___ "ajjhattaM arUpasaJjI eko bahiddhA rUpAni passati pItAni pItavaNNAni pItanidassanAni pItanibhAsAni / seyyathApi nAma kaNikArapuSpaM pItaM pItavaNNaM pItanidassanaM pItanibhAsaM / seyyathA vA pana taM vatthaM bArANaseyyakaM ubhatobhAgavimaTuM pItaM pItavaNNaM pItanidassanaM pItanibhAsaM, evameva ajjhattaM arUpasaJjI eko bAheddhA rUpAni passati pItAni pItavaNNAni pItanidassanAni pItanibhAsAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI"ti evaMsajhI hoti / idaM chaTheM abhibhAyatanaM / 241
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 dIghanikAyo-3 (3.11.358-358) "ajjhattaM arUpasaJI eko bahiddhA rUpAni passati lohitakAni lohitakavaNNAni lohitakanidassanAni lohitakanibhAsAni / seyyathApi nAma bandhujIvakapuSpaM lohitakaM lohitakavaNNaM lohitakanidassanaM lohitakanibhAsaM, seyyathA vA pana taM vatthaM bArANaseyyakaM ubhatobhAgavimaTuM lohitakaM lohitakavaNNaM lohitakanidassanaM lohitakanibhAsaM, evameva ajjhattaM arUpasajI eko bahiddhA rUpAni passati lohitakAni lohitakavaNNAni lohitakanidassanAni lohitakanibhAsAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI''ti evaMsajI hoti / idaM sattamaM abhibhAyatanaM / "ajjhattaM arUpasajI eko bahiddhA rUpAni passati odAtAni odAtavaNNAni odAtanidassanAni odAtanibhAsAni / seyyathApi nAma osadhitArakA odAtA odAtavaNNA odAtanidassanA odAtanibhAsA, seyyathA vA pana taM vatthaM bArANaseyyakaM ubhatobhAgavimaTuM odAtaM odAtavaNNaM odAtanidassanaM odAtanibhAsaM, evameva ajjhattaM arUpasaJI eko bahiddhA rUpAni passati odAtAni odAtavaNNAni odAtanidassanAni odAtanibhAsAni, "tAni abhibhuyya jAnAmi passAmI''ti evaMsaJjI hoti / idaM aTThamaM abhibhAyatanaM / ime aTTha dhammA abhijJeyyA / / (Ja) "katame aTTha dhammA sacchikAtabbA ? aTTha vimokkhA- rUpI rUpAni passati / ayaM paThamo vimokkho| "ajjhattaM arUpasaJI eko bahiddhA rUpAni passati / ayaM dutiyo vimokkho / "subhanteva adhimutto hoti / ayaM tatiyo vimokkho / "sabbaso rUpasaJAnaM samatikkamA paTighasaJjAnaM atthaGgamA nAnattasajJAnaM amanasikArA "ananto AkAso''ti AkAsAnaJcAyatanaM upasampajja viharati / ayaM catuttho vimokkho| "sabbaso AkAsAnaJcAyatanaM samatikkamma "anantaM vijJANa"nti vijJANaJcAyatanaM upasampajja viharati / ayaM paJcamo vimokkho / 242
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.359-359) 11. dasuttarasuttaM 243 "sabbaso vijJANaJcAyatanaM samatikkamma "natthi kiJcI"ti AkiJcaJAyatanaM upasampajja viharati / ayaM chaTTho vimokkho / "sabbaso AkiJcAyatanaM samatikkamma nevasajhAnAsajJAyatanaM upasampajja viharati / ayaM sattamo vimokkho| "sabbaso nevasaJjAnAsAyatanaM samatikkamma saJjAvedayitanirodhaM upasampajja viharati / ayaM aTThamo vimokkho| ime aTTha dhammA sacchikAtabbA / "iti ime asIti dhammA bhUtA tacchA tathA avitathA anaJathA sammA tathAgatena abhismbuddhaa| nava dhammA 359. "nava dhammA bahukArA...pe0... nava dhammA sacchikAtabbA | (ka) "katame nava dhammA bahukArA? nava yonisomanasikAramUlakA dhammA, yonisomanasikaroto pAmojjaM jAyati, pamuditassa pIti jAyati, pItimanassa kAyo passambhati, passaddhakAyo sukhaM vedeti, sukhino cittaM samAdhiyati, samAhite citte yathAbhUtaM jAnAti passati, yathAbhUtaM jAnaM passaM nibindati, nibindaM virajjati, virAgA vimuccati / ime nava dhammA bahukArA / (kha) "katame nava dhammA bhAvetabbA ? nava pArisuddhipadhAniyaGgAni- sIlavisuddhi pArisuddhipadhAniyaGgaM, cittavisuddhi pArisuddhipadhAniyaGgaM, diTThivisuddhi pArisuddhipadhAniyaGgaM, kaDhAvitaraNavisuddhi pArisuddhipadhAniyaoN, maggAmaggajANadassana - pArisuddhipadhAniyaGgaM, paTipadAJANadassanavisuddhi pArisuddhipadhAniyaGgaM, ANadassanavisuddhi pArisuddhipadhAniyaGgaM paJjAvisuddhi pArisuddhipadhAniyaGga, vimuttivisuddhi pArisuddhipadhAniyaGgaM / ime nava dhammA bhaavetbbaa| (ga) "katame nava dhammA pari yyA ? nava sattAvAsA- santAvuso, sattA 243
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 (3.11.359-359) nAnattakAyA nAnattasaJJino, seyyathApi manussA ekacce ca devA ekacce ca vinipAtikA / ayaM paThamo sattAvAso / 244 "santAvuso, sattA nAnattakAyA ekattasaJJino, seyyathApi devA brahmakAyikA paThamAbhinibbattA / ayaM dutiyo sattAvAso / " santAvuso, sattA ekattakAyA nAnattasaJJino, seyyathApi devA AbhassarA / ayaM tatiyo sattAvAso / " santAvuso, sattA ekattakAyA ekattasaJJino, seyyathApi devA subhakiNhA / ayaM catutho sattAvAso | "santAvuso, sattA asaJJino appaTisaMvedino, seyyathApi devA asaJJasattA / ayaM paJcamo sattAvAso / "santAvuso, sattA sabbaso rUpasaJjanaM samatikkamA paTighasaJjanaM atthaGgamA nAnattasaJjJAnaM amanasikArA "ananto AkAso 'ti AkAsAnaJcAyatanUpagA / ayaM chaTTo sattAvAso / " santAvuso, sattA sabbaso AkAsAnaJcAyatanaM samatikkamma " anantaM viJJANanti vinynyaannnycaaytnuupgaa| ayaM sattamo sattAvAso / " santAvuso, sattA sabbaso viJJANaJcAyatanaM samatikkamma "natthi kiJcI "ti AkiJcaJJAyatanUpagA / ayaM aTThamo sattAvAso / sattA sabbaso "santAvuso, AkiJcaJJAyatanaM samatikkamma nevasaJanAsaJAyatanUpagA / ayaM navamo sattAvAso / ime nava dhammA pariJeyyA / (gha) " katame nava dhammA pahAtabbA ? nava taNhAmUlakA dhammA- tahaM paTicca pariyesanA, pariyesanaM paTicca lAbho, lAbhaM paTicca vinicchayo, vinicchayaM paTicca 244
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.359-359) 11. dasuttarasuttaM 245 chandarAgo, chandarAgaM paTicca ajjhosAnaM, ajjhosAnaM paTicca pariggaho, pariggahaM paTicca macchariyaM, macchariyaM paTicca Arakkho, ArakkhAdhikaraNaM daNDAdAna satthAdAna kalaha viggaha vivAda tuvaMtuvaM pesuJa musAvAdA aneke pApakA akusalA dhammA sambhavanti / ime nava dhammA phaatbbaa| (Ga) "katame nava dhammA hAnabhAgiyA ? nava AghAtavatthUni- "anatyaM me acarI''ti AghAtaM bandhati, "anatthaM me caratI''ti AghAtaM bandhati, "anatthaM me carissatI''ti AghAtaM bandhati; "piyassa me manApassa anatthaM acarIti AghAtaM bandhati...pe0... "anatthaM caratI"ti AghAtaM bandhati...pe0... "anatthaM carissatI"ti AghAtaM bandhati; "appiyassa me amanApassa atthaM acarI"ti AghAtaM bandhati...pe0... "atthaM caratI''ti AghAtaM bandhati...pe0... "atthaM carissatI'ti AghAtaM bandhati / ime nava dhammA hAnabhAgiyA / ___ (ca) "katame nava dhammA visesabhAgiyA ? nava AghAtapaTivinayA- "anatthaM me acari, taM kutettha labbhA"ti AghAtaM paTivineti; "anatthaM me carati, taM kutettha labbhAti AghAtaM paTivineti; "anatthaM me carissati, taM kutettha labbhAti AghAtaM paTivineti; "piyassa me manApassa anatthaM acari...pe0... anatthaM carati...pe0... anatthaM carissati, taM kutettha labbhA"ti AghAtaM paTivineti; "appiyassa me amanApassa atthaM acari...pe0... atthaM carati...pe0... atthaM carissati, taM kutettha labbhA"ti AghAtaM paTivineti / ime nava dhammA visesabhAgiyA / (cha) "katame nava dhammA duppaTivijjhA ? nava nAnattA- dhAtunAnattaM paTicca uppajjati phassanAnattaM, phassanAnattaM paTicca uppajjati vedanAnAnattaM, vedanAnAnattaM paTicca uppajjati saJAnAnattaM, saJAnAnattaM paTicca uppajjati saGkappanAnattaM, saGkappanAnattaM paTicca uppajjati chandanAnattaM, chandanAnattaM paTicca uppajjati pariLAhanAnattaM, pariLAhanAnattaM paTicca uppajjati pariyesanAnAnattaM, pariyesanAnAnattaM paTicca uppajjati lAbhanAnattaM / ime nava dhammA duppaTivijjhA / (ja) "katame nava dhammA uppAdetabbA ? nava saJjA- asubhasA , maraNasaJjA, 245
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 dIghanikAyo-3 AhArepaTikUlasaJjJa, sabbaloke anabhiratisaJJa, aniccasaJJa, anicce dukkhasaJJa, dukkhe anattasaJJA, pahAnasaJja, virAgasaJA / ime nava dhammA uppAdetabbA / (jha) "katame nava dhammA abhijJeyyA ? nava anupubbavihArA - idhAvuso, bhikkhu vivicceva kAmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaM savicAraM vivekajaM pItisukhaM paThamaM jJAnaM upasampajja viharati / vitakkavicArAnaM vUpasamA... pe0... dutiyaM jhAnaM upasampajja viharati / pItiyA ca virAgA... pe0... tatiyaM jhAnaM upasampajja viharati / sukhassa ca pahAnA...pe0... catutthaM jhAnaM upasampajja viharati / sabbaso rUpasaJjanaM samatikkamA... pe0... AkAsAnaJcAyatanaM upasampajja viharati / sabbaso AkAsAnaJcAyatanaM samatikkamma "anantaM viJJANanti viJJANaJcAyatanaM upasampajja viharati / sabbaso viJJANaJcAyatanaM samatikkamma "natthi kiJcI "ti AkiJcaJJAyatanaM upasampajja viharati / sabbaso AkiJcaJJAyatanaM samatikkamma nevasaJJAnAsaJJAyatanaM upasampajja viharati / sabbaso nevasaJjanAsaJJAyatanaM samatikkamma saJJavedayitanirodhaM upasampajja viharati / ime nava dhammA abhiJJeyyA / (3.11.359-359) hoti, (Ja) " katame nava dhammA sacchikAtabbA ? nava anupubbanirodhA - paThamaM jhAnaM samApannassa kAmasaJJa niruddhA hoti, dutiyaM jhAnaM samApannassa vitakkavicArA niruddhA honti, tatiyaM jhAnaM samApannassa pIti niruddhA hoti, catutthaM jhAnaM samApannassa assAsapassAssA niruddhA honti, AkAsAnaJcAyatanaM samApannassa rUpasaJJA niruddhA hoti, viJJANaJcAyatanaM samApannassa AkAsAnaJcAyatanasaJa niruddhA hoti, AkiJcaJJAyatanaM samApannassa viJJANaJcAyatanasaJJA niruddhA hoti, nevasaJJAnAsaJJAyatanaM samApannassa AkiJcaJJAyatanasaJa niruddhA saJJavedayitanirodhaM samApannassa saJJA ca vedanA ca niruddhA honti / ime nava dhammA sacchikAtabbA / " iti ime navuti dhammA bhUtA tacchA tathA avitathA anaJJathA sammA tathAgatena abhisambuddhA | 246
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.360-360) 11. dasuttarasutaM dasa dhammA 360. " dasa dhammA bahukArA... pe0... dasa dhammA sacchikAtabbA | (ka) " katame dasa dhammA bahukArA ? dasa nAthakaraNAdhammA- idhAvuso, bhikkhu sIlavA hoti, pAtimokkhasaMvarasaMvuto viharati AcAragocarasampanno aNumattesu vajjesu bhayadassAvI samAdAya sikkhati sikkhApadesu, yaMpAvuso, bhikkhu sIlavA hoti... pe0... sikkhati sikkhApadesu | ayampi dhammo nAthakaraNo / " puna caparaM Avuso, bhikkhu bahussuto... pe0... diTThiyA suppaTividdhA, yaMpAvuso, bhikkhu bahussuto... pe0... / ayampi dhammo nAthakaraNo / 247 " puna caparaM, Avuso, bhikkhu kalyANamitto hoti kalyANasahAyo kalyANasampavaGko / yaMpAvuso, bhikkhu... pe0... kalyANasampavako / ayampi dhammo nAthakaraNo / " puna caparaM, Avuso, bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraNehi dhammehi samannAgato, khamo padakkhiNaggAhI anusAsaniM / yaMpAvuso, bhikkhu... pe0... anusAsaniM / ayampa dhamma nAthakaraNo / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu yAni tAni sabrahmacArInaM uccAvacAni kiMkaraNIyAni tattha dakkho hoti analaso tatrupAyAya vImaMsAya samannAgato, alaM kAtuM, alaM saMvidhAtuM / yaMpAvuso, bhikkhu... pe0... alaM saMvidhAtuM / ayampi dhammo nAthakaraNo / " puna caparaM, Avuso, bhikkhu dhammakAmo hoti piyasamudAhAro abhidhamme abhivinaye uLArapAmojjo / yaMpAvuso, bhikkhu... pe0. uLArapAmojjo / ayampi dhammo nAthakaraNo / " puna caparaM, Avuso, bhikkhu santuTTho hoti itarItarehi cIvarapiNDapAta senAsanagilAnappaccayabhesajja parikkhArehi / yaMpAvuso, bhikkhu... pe0... / ayampi dhammo nAthakaraNo / 247
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 dIghanikAyo-3 (3.11.360-360) "puna caparaM, Avuso, bhikkhu AraddhavIriyo viharati...pe0... kusalesu dhammesu / yaMpAvuso, bhikkhu...pe0... / ayampi dhammo nAthakaraNo / "puna caparaM, Avuso, bhikkhu satimA hoti, paramena satinepakkena samannAgato, cirakatampi cirabhAsitampi saritA anussritaa| yaMpAvuso, bhikkhu...pe0... / ayampi dhammo naathkrnno| "puna caparaM, Avuso, bhikkhu paJavA hoti udayatthagAminiyA paJjAya samantrAgato, ariyAya nibbedhikAya sammA dukkhkkhygaaminiyaa| yaMpAvuso, bhikkhu...pe0... / ayampi dhammo nAthakaraNo / ime dasa dhammA bahukArA / (kha) "katame dasa dhammA bhAvetabbA ? dasa kasiNAyatanAni- pathavIkasiNameko saJjAnAti uddhaM adho tiriyaM advayaM appamANaM / ApokasiNameko saJjAnAti...pe0... / tejokasiNameko saJjAnAti / vAyokasiNameko saJjAnAti / nIlakasiNameko saJjAnAti / pItakasiNameko saJjAnAti / lohitakasiNameko saJjAnAti / odAtakasiNameko saJjAnAti / AkAsakasiNameko saJjAnAti / vijJANakasiNameko saJjAnAti uddhaM adho tiriyaM advayaM appamANaM / ime dasa dhammA bhAvetabbA / (ga) "katame dasa dhammA pari yyA? dasAyatanAni- cakkhAyatanaM, rUpAyatanaM, sotAyatanaM, saddAyatanaM, ghAnAyatanaM, gandhAyatanaM, jivhAyatanaM, rasAyatanaM, kAyAyatanaM, phoThubbAyatanaM / ime dasa dhammA pari yyA / (gha) "katame dasa dhammA pahAtabbA ? dasa micchattA- micchAdivi, micchAsaGkappo, micchAvAcA, micchAkammanto, micchAAjIvo, micchAvAyAmo, micchAsati, micchAsamAdhi, micchAJANaM, micchAvimutti / ime dasa dhammA phaatbbaa|| (Ga) "katame dasa dhammA hAnabhAgiyA ? dasa akusalakammapathA- pANAtipAto, adinnAdAnaM, kAmesumicchAcAro, musAvAdo, pisuNA vAcA, pharusA vAcA, samphappalApo, abhijjhA, byApAdo, micchAdiTThi / ime dasa dhammA hAnabhAgiyA / 248
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.360-360) 11. dasuttarasuttaM 249 (ca) "katame dasa dhammA visesabhAgiyA ? dasa kusalakammapathA- pANAtipAtA veramaNI, adinnAdAnA veramaNI, kAmesumicchAcArA veramaNI, musAvAdA veramaNI, pisuNAya vAcAya veramaNI, pharusAya vAcAya veramaNI, samphappalApA veramaNI, anabhijjhA, abyApAdo, sammAdiTThi / ime dasa dhammA visesabhAgiyA / (cha) "katame dasa dhammA duppaTivijjhA ? dasa ariyavAsA- idhAvuso, bhikkhu paJcaGgavippahIno hoti, chaLaGgasamannAgato, ekArakkho, caturApasseno, paNunnapaccekasacco, samavayasaTTesano, anAvilasaGkappo, passaddhakAyasaGghAro, suvimuttacitto, suvimuttapaJo / "kathaJcAvuso, bhikkhu paJcaGgavippahIno hoti? idhAvuso, bhikkhuno kAmacchando pahIno hoti, byApAdo pahIno hoti, thinamiddhaM pahInaM hoti, uddhaccakukkuccaM pahInaM hoti, vicikicchA pahInA hoti / evaM kho, Avuso, bhikkhu paJcaGgavippahIno hoti / ___ "kathaJcAvuso, bhikkhu chaLaGgasamantrAgato hoti ? idhAvuso, bhikkhu cakkhunA rUpaM divA neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| sotena sadaM sutvA, neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| ghAnena gandhaM ghAyitvA, neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| jivhAya rasaM sAyitvA, neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| kAyena phoDabbaM phusitvA, neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| manasA dhammaM vijJAya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato smpjaano| evaM kho, Avuso, bhikkhu chaLaGgasamantrAgato hoti| "kathaJcAvuso, bhikkhu ekArakkho hoti? idhAvuso, bhikkhu satArakhena cetasA samannAgato hoti / evaM kho, Avuso, bhikkhu ekArakkho hoti / "kathaJcAvuso, bhikkhu caturApasseno hoti ? idhAvuso, bhikkhu saGkhAyekaM paTisevati, saGkhAyekaM adhivAseti, saGkhAyekaM parivajjeti, saGkhAyekaM vinodeti / evaM kho, Avuso, bhikkhu caturApassenI hoti / "kathaJcAvuso, bhikkhu paNunapaccekasacco hoti ? idhAvuso, bhikkhuno yAni tAni 249
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 dIghanikAyo-3 (3.11.360-360) puthusamaNabrAhmaNAnaM puthupaccekasaccAni, sabbAni tAni nunnAni honti paNunnAni cattAni vantAni muttAni pahInAni paTinissaTThAni / evaM kho, Avuso, bhikkhu paNunnapaccekasacco hoti| "kathaJcAvuso, bhikkhu samavayasaDhesano hoti ? idhAvuso, bhikkhuno kAmesanA pahInA hoti, bhavesanA pahInA hoti, brahmacariyesanA paTippassaddhA / evaM kho, Avuso, bhikkhu samavayasaTTesano hoti / "kathaJcAvuso, bhikkhu anAvilasaGkappo hoti ? idhAvuso, bhikkhuno kAmasaGkappo pahIno hoti, byApAdasaGkappo pahIno hoti, vihiMsAsaGkappo pahIno hoti / evaM kho, Avuso, bhikkhu anAvilasaGkappo hoti / "kathaJcAvuso, bhikkhu passaddhakAyasaGghAro hoti ? idhAvuso, bhikkhu sukhassa ca pahAnA dukkhassa ca pahAnA pubbeva somanassadomanassAnaM atthaGgamA adukkhamasukhaM upekkhAsatipArisuddhiM catutthaM jhAnaM upasampajja viharati / evaM kho, Avuso, bhikkhu passaddhakAyasaGkhAro hoti / "kathaJcAvuso, bhikkhu suvimuttacitto hoti ? idhAvuso, bhikkhuno rAgA cittaM vimuttaM hoti, dosA cittaM vimuttaM hoti, mohA cittaM vimuttaM hoti / evaM kho, Avuso, bhikkhu suvimuttacitto hoti / "kathaJcAvuso, bhikkhu suvimuttapo hoti ? idhAvuso, bhikkhu 'rAgo me pahIno ucchinnamUlo tAlAvatthukato anabhAvaMkato AyatiM anuppAdadhammoti pajAnAti / "doso me pahIno...pe0... AyatiM anuppAdadhammoti pajAnAti / "moho me pahIno...pe0... AyatiM anuppAdadhammo''ti pajAnAti / evaM kho, Avuso, bhikkhu suvimuttapaJo hoti / ime dasa dhammA duppttivijjhaa| (ja) "katame dasa dhammA uppAdetabbA ? dasa saJjA- asubhasA , maraNasaJjA, AhArepaTikUlasA, sabbalokeanabhiratisaJjA, aniccasaJjA, anicce dukkhasaJjA, dukkhe anattasA , pahAnasA , virAgasaJjA, nirodhasaJaA / ime dasa dhammA uppAdetabbA / 250
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3.11.360-360) 11. dasuttarasuttaM 251 (jha) "katame dasa dhammA abhijJeyyA ? dasa nijjaravatthUni- sammAdiTThissa micchAdiTThi nijjiNNA hoti / ye ca micchAdiTThipaccayA aneke pApakA akusalA dhammA sambhavanti, te cassa nijjiNNA honti / sammAsaGkappassa micchAsaGkappo...pe0... sammAvAcassa micchAvAcA...pe0... sammAkammantassa micchAkammanto...pe0... sammAAjIvassa micchAAjIvo...pe0... sammAvAyAmassa micchAvAyAmo...pe0... sammAsatissa micchAsati...pe0... sammAsamAdhissa micchAsamAdhi...pe0... sammANassa micchAtrANaM nijjiNNaM hoti / sammAvimuttissa micchAvimutti nijjiNNA hoti| ye ca micchAvimuttipaccayA aneke pApakA akusalA dhammA sambhavanti, te cassa nijjiNNA honti / ime dasa dhammA abhineyyaa| (Ja) "katame dasa dhammA sacchikAtabbA? dasa asekkhA dhammA- asekkhA sammAdiTThi, asekkho sammAsaGkappo, asekkhA sammAvAcA, asekkho sammAkammanto, asekkho sammAAjIvo, asekkho sammAvAyAmo, asekkhA sammAsati, asekkho sammAsamAdhi, asekkhaM sammAJANaM, asekkhA sammAvimutti / ime dasa dhammA sacchikAtabbA / "iti ime satadhammA bhUtA tacchA tathA avitathA anajathA sammA tathAgatena abhisambuddhA''ti / idamavocAyasmA sAriputto / attamanA te bhikkhU Ayasmato sAriputtassa bhAsitaM abhinandunti / dasuttarasuttaM nihitaM ekaadsmN| pAthikavaggo nidvito| 251
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 dIghanikAyo-3 (3.11.360-360) tassuddAnaM pAthiko ca udumbaraM, cakkavatti aggajakaM / sampasAdanapAsAdaM, mahApurisalakkhaNaM / / siGgAlATAnATiyakaM, saGgIti ca dasuttaraM / ekAdasahi suttehi, pAthikavaggoti vuccati / / pAthikavaggapALi nihitaa| tIhi vaggehi paTimaNDito sakalo dIghanikAyo smtto| 252
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ a - 65, 67 akaTTapAko akaNhaasukkavipAkaM - 183 akaNhaasukkaM - 183 akathaMkathI - 35 akaniTThA - 189 akammo - 202, 203, 237, 238 akAliko - 4, 181 akAlo - 26 akicchalAbhI - 84 akilantakAyA - 23 akilantacittA - 23 akusalakammapathA - 52, 214, 248 akusaladhAtuyo - 172 akusalamUlAni - 171, 220 akusalavitakkA - 172 akusalasaGkappA - 172 akusalasaJJA 172 akusalehi dhammehi - 57, 98, 177, 178, 211,246 akkodhano - 34,119 akkhadhutto - 139 akhilamanimittamakaNTakaM - 108, 133 agatigamanAni - 182 agAravA - 193, 228 aguttadvAratA - 170 aggappattA- 35, 36, 37, 38 saddAnukkamaNikA 1 aggabIjaM - 31, 34 aggI - 174 aggaM - 52 acelako - 6,29 acelassa pAthikaputtassa ArAmo- 11, 12 acelo - 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 19 acchariyAnaM rasAnaM saMvibhAgena - 145 ajito - 10 ajjavaJca lajjavaJca - 170 ajjhattikabAhirAni - 75 ajjhAyakA- 69 ajjhAsayaM - 28, 38 ajjhosAnaM - 245 aJjalikaraNIyo - 4, 181 aJakhantikena - 25, 28 aJJatitthiyA - 27, 38, 85, 96, 97,98, 99, 100, 101, 102 aJJatrAcariyakena - 25, 28 aJJAyogena - 25, 28 aJJathAsaJJinopi - 103,104 aJadatthuso - 21, 22, 100 aJJadatthuharo - 141, 142 aJadiTThina- 25, 28 aJJarucikena - 25, 28 aTThaGgiko maggo - 75, 94, 234, 236 aTThAnakusalatA - 169 aTThikasa - 181
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] dIghanikAyo-3 [a-a] advitadhammA-99 aNDajayoni-184 atappA-189 atikkantamAnusikAya - 27,230 atirucirasuvaggudassaneyyaM-114 asthakAmo- 123 atthakkhAyI-142,143 atthaGgamo-178,236 atthacariyAya-114,144 atthadhammasahitaM-115 atthapaTisaMvedI- 191,192 atthasaMhitA-72,165 attakilamathAnuyogamanuyutto-84 attadIpA bhikkhave viharatha-42,56 attantapo-185 attaparitApanAnuyogamanuyutto-185 attabhAvapaTilAbho-184 attasaraNA-42, 56 attA - 24,81,102, 103, 104 adiTThavAditA - 185 adinnAdAnaM - 49, 50, 51, 68, 69, 137, 214, adhunAkAlaGkato-87,88,167,168 adhomukho-38 anaJjasaraNA-42,56 anAtaJassAmItindriyaM-175 anaticariyAya-144 anatthasaMhitaM-84,94,100 anattasaJjA-192, 198,200, 233, 246, 250 ananutappo hoti-90, 91 anabhibhUto-21, 22, 100 anabhirati-21 anariyavohArA-185 anavajjasaGkhAtA-61 anavamAnanAya-144 anAgAmino-189 anAgAmiphalasacchikiriyAya-202 anAgAmiphalaM-182, 222 anAgAriyataM-120 anAthapiNDikassaArAme-106 anAdInavadassAvI-31 anAvaTadvAratAya-145 anAvattidhammo-79,80,99 anAvilasaGkappo-214, 215, 249,250 anAsavA-83 aniccasaJjA-192, 198, 200, 233, 246, 250 anidassanaappaTighaM-174 anidassanasappaTighaM-174 aniyyAnike-87,88,89,168 anissaraNapaJo-31 anIkaTThA - 47, 110, 114, 127, 128, 129, 131, 133 anIkaTThAnaM-126 anukampako-142, 143 anutappo- 90 anuttariyAni-175, 198,230 anuttaro-3, 55, 181, 189, 223 248 adukkhamasukhA - 173, 220 advejjhavAco-128 adhammakAro-44 adhammarAgo-51,52 adhikaraNasamathA-201 adhicittasikkhA-175 adhiccasamuppanno-24,103 adhiccasamuppannaM AcariyakaM aggajaMpaJapethAti-24 adhiTThAnAni-183 adhipaJatti-103,104 adhipacAsikkhA - 175 adhimutto-207,242 adhivacanaM-62 adhisIlasikkhA-175
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ [a-a] saddAnukkamaNikA [3] anudhammacArI-88,89,90 anunayasaJojanaM - 201 anupakkilesA -32 anupadhikA-83 anupariyAyapathaM-74 anupasamasaMvattanike-87, 88, 89, 168 anupAdisesAyanibbAnadhAtuyA - 100 anupiyaM-1 anupubbanirodhA-211,246 anupubbavihArA -211, 246 anuppattasadattho- 61,72,99 anuppAdadhammoti-216,250 anuppAdeANaM- 171 anuppiyabhANI-141 anubhavati-120, 126, 130 anuyuttA - 27, 39, 61, 97, 98 anuyogamanvAya-21,22, 23,24,77 anurakkhaNApadhAnaM -180,181 anusayA - 201 anusAsanavidhAdesanA-79 anusAsanavidhAsu-79,80 anussatiTThAnAni-198, 228 aneLakaM-63,64 anottappaJca-169 anonamanto-107,122 antaggAhikAya diTThiyA-32,34 antarAparinibbAyI-189 antalikkhacarA - 20, 21,62, 67 antalikkhe-152,161 antA-173 antevAsinA-144 andhakAratimisA-63 andhakAro-62 annakathaM-26 apadAnaM-67 aparantasahagatA-102,104 aparantasahagatAnaM-104,105 aparipuNNA-29 aparihAnadhammo- 123 aparaMkAro-103 apassenAni-179 apAnakattamanuyutto-29 apAnakopi-29 apAyamukhAni-137,138 apAyasahAyo-141, 142 apuJAbhisaGkhAro-174 apetteyyatA-51, 52 appaTikUlasaJI-83 appaTibhAnaM-39 appaTivibhattabhogI-194,227 appaNihito-175 appaduTThacittA-23 appamaJA-179 appamatto-56 appamAdamanvAya-21, 22, 23, 24,77 appamAdo-217 appasaddakAmA-27 appasaddavinItA-27 appahInA-41 appAbAdho-124,189,223 appicchatA-85 abyAkataM-101 abyApajjaparamatAya-96 abyApannacitto-35, 61 abyApAdavitakko-172 abyApAdasaGkappo-172 abyApAdasaJjA-172 abrahmajJatA-51,52 abhabbaTTAnAni-187 abhijjhAdomanassaM-42, 56, 105, 177, 221 abhijjhAbyApAdA-51,52 abhiJA-40,41, 55, 56, 58,75, 80, 94,
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] dIghanikAyo-3 [a-a] 99, 211, 230, 231, 240 arogo-104 abhidhamme-213,247 alaGkArAnuppadAnena-144 abhinIlanetto-107, 125 alamariyasaGkhAtA-61 abhibhAyatanAni-206, 241 alasakena-5,6 abhibhU-21, 22, 100 alaMpateyyA-52, 55 abhiyogino-126 avaruddhA-154,163 abhisambujjhati-100 avikhepo-170 abhisambuddho-74 avigatacchando-190 amaccA-47, 110, 114, 127, 128, 129, avigatataNho- 190 131,133 avijjA-169, 187, 219 amatta tA-170 avijjAnusayo-201, 232 amatteyyatA-51, 52 avijjAyogavisaMyogo-222 amanasikArA-179,200,208,209,242,244 avijjAyogo-183, 222 amAyAvI-34, 40, 189, 223 avijjAsavo-173 amitto-141,142 avijjogho-183, 222 amULhavinayo-201 avijJAtavAditA-185 ambaraambaravatiyo-152,161 avitakkaavicAro-175 ambavane-87,166 avinipAtadhammo-79,80,99 ayoniso-218 avipariNAmadhammA-23,24 araJjavanapatthAni-39,148,157 aviraLadanto-107, 129 arahattaphalasacchikiriyAya-202 avisaMvAdanatAya-144 arahattaphalaM -182, 222 avihA-189 arahaM -3, 38, 55, 61, 72, 74, 90, 91, 93, . avihiMsA - 170 99, 106, 107, 108, 110, 134, 181, | avihiMsAvitakko-172 189, 210, 211, 223, 239 avihiMsAsaGkappo-172 ariTTho nemi-152,161 avihiMsAsA -172 ariyadhanAni-199,231 aviheThakajAtiko-124 ariyavAsA-214,249 avIci-55 ariyavohArA-185 aveccappasAdena-181 ariyavaMsA-179 asaGghatA-219 ariyasaccAni- 222 asaJasattA-24, 209,244 arUpataNhA-172 asaJjI-104 arUpadhAtu-172,221 asaddhammA-199, 232 arUpabhavo-173 asanivicakkaM-31,34 arUparAgo-187 asamayo-26, 210,211,239, 240 arUpI attA-104 asampajaJaJca -170
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ [A-A] saddAnukkamaNikA ATAnATiyA rakkhA-154,155,162,163,164, 165 asampajAno-75,76, 184 asampavedhI-99 asammosAya-177 asayaMkAro-103 asAmaJatA-51,52 asucino-77, 78 asurakAyo-5,6 asurA-5, 6, 110, 114, 127, 128, 129, 131,134 asekkhA dhammA-216,251 asevitabbasaGkhAtA-60 asmimAno-218 assayAnaM-152,161 assaratanaM -43, 55, 106, 108, 133 assAsapassAssA- 212, 246 ahicchattako-64 ahirikaJca-169 A ATAnATiyaM rakkhaM-148, 157, 165 AtApI-42,56,105,176,177, 221 AdikalyANaM-56 AdiccabandhunaM-149, 150, 151, 153, 158, 159,160,162 AdibrahmacariyakaM- 102 AdInavadassAvI-33,179, 180 AdInavasaJjA-200, 233 AdInavA-138,139,188 AdesanavidhA-76,77 AdesanavidhAsu-76,77 Anando- 87,88 AnisaMsA-99,188 ApattikusalatA-169 ApattivuTThAnakusalatA-169 ApAyiko - 4, 6, 8, 20 ApokasiNameko-214, 248 AbAdhA-55 AbhassarakAyA - 20,21,62 AbhassarasaMvattanikA-20, 62 AmisAnuppadAnena-145 AyatanakusalatA-169 AyatanapaNNattIsu-75 AyatanAni-75, 192, 193, 228 AyatapaNhi- 107,111 AyatapaNhitAditilakkhaNaM-111 AyukkhayA-20, 21 ArakkhAdhikaraNaM-245 AraddhavIriyo-79,189, 199, 213, 223, 232, 235, 248 ArambhavatthUni-203,238 AruppA-179 Aropito-87,167 AlasyAnuyoge-139 AkAsakasiNameko-214, 248 AkAsadhAtu-196 AkAsAnaJcAyatanasaJjA-212, 246 AkAsAnaJcAyatanaM-179,200,208,210,211, 212, 232, 242, 244, 246 AkiJcajJAyatanasaA-212, 246 AkiJcajJAyatanaM -179, 208, 210,211, 212, 243,244, 246 AgilAyati-167 AghAtapaTivinayA-209, 245 AghAtavatthUni-208,245 AghAto-53 AcariyA-143, 144,145 AcAmabhakkho - 29 AcAragocarasampanno-57, 212, 235,247 ATAnATA-152, 161
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ [6] dIghanikAyo-3 AlokapharaNatA - 223 issariyavossaggena - 144 AvAsamacchariyaM-187 issaro-21,22 AvAhavivAhakAnaM-139 AvibhAvaM-83, 230 AsanapaTikkhitto-29 AsabhI vAcA-73,74 ukkuTikappadhAnamanuyutto-29 AsavA-173, 190, 191, 224, 225 ukkuTikopi-29 AsavAnaM saMvarAya-96 ucchinnamUlo - 216, 250 Ahatacitto-189, 224 ujuppaTipanno - 4, 181 AhAraTThitikA--168,218 uTThAnasaoN-167 AhArepaTikUlasaJjA- 246, 250 uTThAnena-144 Ahuneyyo-4,181 uNNA-107, 128,129 ALakamandA-152,161 uNhIsasIsalakkhaNaM-126 ALakamandAya -154,163 uNhIsasIso-107, 127 ALavako-155, 164 utuniyopi-60 utuparissayavinodanapaTisallAnArAmatthaM - 96 utusaMvaccharA-63, 67 uttamaggarasadAyako- 113 itarItarapiNDapAtasantuTThiyA-179,180 uttarakA-4 itthipumA-63 uttarakuruvho-151,160 isthiratanaM - 43, 55, 106, 108,133 uttarimanussadhammA-2,3,6,8,9,11,12,13, 20 idaMsaccAbhiniveso-184 udakamaNiko-167 iddhipATihAriyAni-8, 9, 12 / udakorohanAnuyogamanuyutto- 29 iddhipATihAriyaM -2, 3, 6, 8, 9, 11, 12, 13, 20, | udapAdi-12, 65, 90, 91 176 udayatthagAminiyA-189,213,223,248 iddhipAdA-75, 94,177 udayabbayAnupassI-178,236 iddhipAdAnaM-57 udAyi-85 iddhipAdaM-57, 177 udumbarikAya - 26,41 iddhividhAsu-83,84 udenaM -6 iddhividhaM-83,230 uddhaggalomo-107, 115 indakhIlo - 99 uddhaccakukkuccanIvaraNaM - 187 indanAmA-149, 150, 151, 153, 158, 159, uddhamAtakasaGa - 181 160,162 uddhaMsoto- 189 indo-120,133,155,164 upakAro-142,143 indriyesu guttadvAro-79 upakkileso-30,31, 32 issarakuttaM-20,22 upaTThAnena-144
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ e o ] upaTThitasatissAyaM - 240 upapathaM - 8, 9, 12, 13, 14, 15 uparicaraNasobhanA - 116 upavANI - 105 upasamasaMvattaniko - 89, 90, 91,93, 168 upasamAya - 97, 98, 102 upahaccaparinibbAyI - 189 250 upekkhAsambojjhaGgo - 78, 199, 231 upekkhAsahagatena cetasA- 36, 37, 57, 179 upAdAnAni - 184 upAyakosallaM - 176 upAsikAyo - 110, 114, 127, 128, 129, 131, ekaMsabyAkaraNIyo - 183 134 eNijaGghI - 107, 116 upekkhako - 57, 83, 98, 177, 178, 198, 214, etadAnuttariyaM - 75, 76, 77, 78, 79, 80, 82, 83 230, 249 evaM lAbhaggayasaggappattaM - 93 esanA - 173 upekkhAcetovimuttIti - 229 upekkhAsatipArisuddhiM - 57, 98, 177, 178, 215, esikaTThAyiTThito - 81, 82 ehipassiko - 4, 181 eLakamantaraM - 29 o ojasi- 152, 161 ottappaJca - 169 ottappadhanaM - 122, 199,231 ottappabalaM - 200 odAtakasiNameko - 214, 248 opaneyyiko - 4, 181 opapAtikayoni - 184 opapAtiko 79, 80, 99 omaJa - 155, 164 upekkhUpavicArA - 194 uposathupavAse - 108, 127 uppannuppannAnaM - 201 uppAdanimittakovidA - 118, 129 ubbegauttAsabhayaM - 110 ubbhatakaM - 166 ubhamuppatitalomavA - 116 ubbhegauttAsabhayApanUdano - 110 ubhatobhAgavimutto - 78, 200 ubhayavokiNe - 61 ubholokavijayAya - 137 umApupphaM - 206, 241 ummujjanimujjaM - 83, 230 uLArapAmojjo - 213, 247 e nukka ekattakAyA - 200, 209, 232, 244 ekantanibbidAya - 97, 98, 102 ekAgAriko 19-29 ekArakkho - 214, 215, 249 ekAlopiko - 29 ekIbhAvAya - 194, 195, 227, 228 ekekalomUpacitaGgavA - 129 ekekalomo - 107, 128 ekodakIbhUtaM - ekodibhAvAdhigato - 225 - 62 7 orambhAgiyAnaM saMyojanAnaM - 79, 80, 99 orasA - 60, 61 osadhitArakA - 207, 242 oLAriko - 182, 222 [7]
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ [8] dIghanikAyo-3 [ka -ka] kakusandhassa -148,157 kAvitaraNavisuddhi - 243 kaJcanasannibhattaco-107,119 kaNabhakkho-29 kaNikArapuSphaM-207, 241 kaNTakApassayikopi-29 kaNNasukhA-130,131 kaNhavipAkaM-183 kaNhasukkavipAkaM-183 kaNhasukkasappaTibhAga-74 kaNhasukkaM-183 kaNhaM-183,198 katakaraNIyo-61,72, 99 katapuJatA-221 kattA-21, 22 kathApAbhataM-88 kathAvatthUni-176 kappAsikasukhumAnaM-119 kabaLIkAro-182, 221 kambalasukhumAnaM -119 kammakilesA-137 kammakkhayAya-183 kammantasaMvidhAnena-145 kammAni-183 karacaraNamudutaJca -114 karatiyo-155, 164 karavIkabhANI-107,130 karuNAceto- 229 karuNAsahagatena-36, 57, 179 kalandakanivApe-136 kalambukA-64 kalahajAtA-87,167 kalahappavaDDanaAkiccakAriM-130 kalyANapaTibhAno-79 kalyANamittatA-169, 219 kalyANasahAyo-212, 247 kasiNAyatanAni-214, 248 kasivanto-152,161 kassapassa-148,157 kaLAramaTTako-6,7 kAmaguNA - 186 kAmacchandanIvaraNaM-187,223 kAmataNhA- 172, 220 kAmadhAtu-172,221 kAmapaccayA-190, 224 kAmabhavo-173 kAmabhoginiyo- 92, 93 kAmarAgAnusayo-201,232 kAmavitakko-172 kAmavitakkaM-180 kAmasaGkappo-172,215,250 kAmasaJjA-172, 211, 246 kAmasukhallikAnuyogamanuyutto-84 kAmaseTTho-155, 164 kAmAsavo-173 kAmupAdAnaM -184 kAmUpasahitA-186, 187 kAmesumicchAcArA veramaNiyA-147 kAmesumicchAcAro-50, 52,137,214,248 kAmogho-183, 222 kAyakamaM-194, 227 kAyagatAsati-217 kAyagantho-184 kAyaduccaritaM-171,173 kAyabhAvanA-175 kAyamoneyyaM-175 kAyavineyyA-187 kAyasakkhI-78 kAyasamphassajA-193
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ [kha - ga] saddAnukkamaNikA 180 koNAgamanassa-148,157 korakkhattiyo-4,5,6 kosalo-61, 62 kosallAni- 176 koseyyasukhumAnaM -119 kosohitavatthaguraho- 107,120 kAyasucaritaM- 172 kAyasoceyyaM - 175 kAyAnupassI - 42, 56, 105, 176, 221 kAyindriyaM-190 kAlakaJcikA-5,6 kAlaJjU-100, 199,233 kAlavAdI-100, 132 kilantakAyA-23,24 kilantacittA -23, 24 kukkuTakA-153,162 kukkuTasampAtikA-55 kukkuravatiko-4 kumbhaNDasenAya - 147,156 kumbhaNDAnaM adhipati-150,159 kumbhaNDo-154,155,163 kuveranalinI-153, 162 kuvero-152, 153,161,162 kusalakammapathA-52,214,249 kusaladhammadesanA -75 kusaladhAtuyo- 172 kusalamUlAni-171, 220 kusalavitakkA - 172 kusalasaGkappA - 172 kusalasaJA-172 kusalesu dhammesu-35,75, 108, 126, 171, 189, 213, 217, 223, 235, 248 kusalaM-44, 54,117,118 kusinATA-152,161 kusItavatthUni-202,236 kuhako-79 kuLIrakA - 153, 162 kUTaTTho-81, 82 ketumatI-55 ketumatIrAjadhAnIpamukhAni-55 kevalaparipuNNaM-56, 212, 235 kesamassulocakopi-29 khajjabhojjarasalAbhiruttamaM-113 khattiyaparisA -206 khattiyamahAsAlaM-205 khattiyo-43,44,45,47,48,49,50,69,72, 127,130 khanti-170 khandhabIjaM-31,33 khayeJANaM-171,176 khalamUsikAyo-18 khiDDApadosikA-22, 23 khippAbhiJA-78,79,182 khINAsavabalAni-233 khINAsavo- 61, 72, 99, 187, 233, 234 khuramuNDaM - 49 khomasukhumAnaM -119 gaggarAya-217 gaNakamahAmattA-47,110,114,127,128,129, 131,133 gaNakamahAmattAnaM-126 gatiyo-106,107,187 ganthA-184 gandhakathaM-26 gandhataNhA-193,228 gandhabbanAgA-111
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ [10] dIghanikAyo-3 [gha-ca] gandhabbasenAya-147,156 ghAnasamphassajA-193 gandhabbA- 110, 114, 127, 128, 129, 131. | ghAnAyatanaM-192, 228, 248 134 ghAnindriyaM - 190 gandhasaJcetanA-193 gandhAyatanaM-193,248 gabbhAvakkanti-75,76,184 gabbhiniyopi-60 cakkaratanaM-43, 44, 45, 46, 47, 55, 106, garahA-68, 69 108,133 garukaraNo-194,195, 227,228 cakkavattivattaM-47 garuko-203, 237 cakkavattI-42, 45, 46, 47, 55, 106, 108, gahapatinecayikA-11,12,13,14,15 133 gahapatimahAsAlaM-205 cakkAni-107,110,221 gahapatiratanaM-43, 55,106, 108,133 cakkhAyatanaM-192,228,248 gAmakathaM--26 cakkhunA-37, 82, 83, 180, 183, 194, 198, gAmaghAtampi-49 214,230,231,249 gijjhakUTaM-147, 156 cakkhundriyaM-180,190 giriguhaM -35 cakkhumanto-146 gilAnupaTThAnena - 145 cakkhuvijJANaM-193 gihipatirUpakA-123 cakkhuvi yyA-186 guttadvAro-79 cakkhusamphassajA-193 guLo - 155, 164 cakkhUni-175 gotamakaM-6 catukkuNDiko-4,5 gotamassa-5,9,10,11,14,15,16,19,26, | catutthaM jhAnaM-57, 98, 177, 178, 211, 212, 27, 28, 38 215, 246, 250 gotamo-8, 9, 12, 13, 14, 15, 22, 23, 24, | catunnaM-57,61,72 25, 27, 28,38,40,41, 61, 62,100 caturaGginiyA - 45,46 gotamaM - 148, 149, 150, 151, 153, 157, caturApasseno-214, 215, 249 158,159, 160,162 catuvaNNasuddhi-60 gottapaTisArino-72 catUsu vaNNesu-61 gopakhumo - 107, 125, 126 cattArIsadhammA-222 gopAlo-155, 164 cattArokammakilesA-137 cattAlIsadanto-107, 129 candano - 155, 164 candimasUriyA-63, 67 ghAnavijJANaM- 193 campAya--217 ghAnavidyeyyA-187 cAgadhana-122,199,231
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ [cha -Ja] saddAnukkamaNikA [11] cAgAdhiTThAnaM-183 cAgAnussati-198,228 cAtumahArAjikA-205 cAtuyAmasaMvarasaMvuto-35, 36, 37 citantaraMso-107, 123, 124 cittasamAdhipadhAnasaGkhArasamannAgataM-57,177 cittaseno-155, 164 cittAnupassI-42, 56, 105, 177, 221 citte cittAnupassI-42,56, 105, 177, 221 ciraTThitikaM - 94, 168,169, 171, 216 cIvarapiNDapAtasenAsanagilAnappaccayabhesajjaparikkhArehi -213 cutUpapAtaJANadesanA - 82 cutUpapAtajANe-82, 83 cutUpapAtejANaM-176 cundassa kammAraputtassa-166 cundo-87,88 cetokhilA-189, 223 cetopaNidhi-205,206 cetopariyANaM-74 cetovimutti-196,197, 218, 228, 229 cetosamAdhi-218 codanAvatthUni - 174 corA- 149,158 janesabho-155, 164 jambudIpe - 55 jambudIpo-55 jarasiGgAlo-17 javanapaJo-118 jAgariyAnuyogamanuyutto-79 jAtijarAmaraNiyA - 41 jAtithero-174 jAlahatthapAdo-107,114 jAliyo-15,16, 17, 18, 19 jino-115, 139 jinaM-149,150,151,153,158,159,160, 162 jivhAyatanaM-192, 228,248 jivhAviJaANaM- 193 jivhAvineyyA-187 jivhAssa hoti vipulA puthulA-131 jivhindriyaM-190 jIvitamado-176 jUtappamAdaTThAnAnuyogo-138 jetavane-106 jotiparAyano-186 jhAnAni-177 jhAnaM-57, 69, 98, 177, 178, 211, 212, 215,246,250 chandasamAdhipadhAnasaGkhArasamannAgataM-57177 chaLaGgasamantrAgato-214, 249 chaLAbhijAtiyo-198 janatamaheThako - 125 janapadakathaM-26 janapadatthAvariyappatto-42,55,106,108,133 ANadassanapaTilAbhAya-177,178 ANadassanavisuddhi- 243 ANadassanaM-100 ANavAdo-8, 9, 12, 13 ANAni- 181, 219, 221, 222 11
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ [12] dIghanikAyo-3 [Tha-da] ANaM-100,181, 218, 219, 221, 222, 225 tamaparAyano - 186 AtikkhayaM-54 tamo-186 jAyappaTipanno-4,89,90,181 tassapApiyasikA-201 tArakarUpAni-63,67 tAvatisakAyamhi-10 tAvatisA-205 ThapanIyo-183 tikkhapo-118 ThAnakusalatA-169 tiNabhakkho-29 Thitakova-107 tiNavatthArako-201 ThitibhAgiyo-222 tiNNavicikiccho-35 tindukakhANuparibbAjakArAmo-12,13,14,15 tiracchAnakathaM - 26,27, 39 tiracchAnayoni-187 tacapariyantaM-77,78 tirokuTuM-83, 230 taNDulapphalo-65, 67 tiropabbataM -83,230 taNhA-63,172, 182, 220 tirobhAvaM-83, 230 taNhAkAyA-193,228 tINAvudhAni-175 taNhAmUlakAdhammA-244 tINindriyAni-175 taNhuppAdA- 182 tucchakumbhIva-27, 38 tatiyaM jhAnaM-57,98,177,178,211, 246 tulAkUTa-133 tatojasI-152,161 tusitA-175, 205 tatotalA - 152,161 tejasi-152,161 tatolA -152,161 tejokasiNameko-214,248 tattalA-152,161 tejodhAtuM -19 tathAkArI-100 telapadIpo-167 tathAgato-9, 20, 22, 23, 24, 25, 85, 100, 101, 108, 109, 111, 112, 114, 115, | 116, 117, 119, 120, 122, 123, 124, 125, 126, 128, 129, 130, 132, 133, thinamiddhanIvaraNaM-187,223 173, 210,211, 239 thUlUsu-4 tathArUpAya-195,228 theyyasaGkhAtaM - 48,49, 50,99, 187 tathAvAdI-100 therA-91,92,93,174 tapassino-30,31,32,148, 157 tapojigucchA -28, 29, 32, 35, 36, 37,38 tapojigucchAvAdA-28 tapojigucchAsArA-28 dakkhiNAvaTTakajAtAni-107
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ [da-da] dakkhiNAvisuddhiyo - 184 dakkhiyyo - 4, 181 daNDAdAnaM - 68, 69 bhakkho - 29 dadhimukho - 155, 164 dandhAbhiJJA - 78, 79, 182 dasAyatanAni - 248 dassanasamApattidesanA - 77 dassanasamApattiyo - 77 dassanasamApattI - 77, 78 dahanemi - 42, 43 daLhanemicakkavattirAjA - 42 daLhaparakkamo - 189, 213, 223, 235 dAnavatthUni -- 204 dAnasaMvibhAge - 108, 127 dAnUpapattiyo - 204 dAnena - 114, 144 dArupattikantevAsI - 15, 16, 17, 18, 19 dAsakammakarA - 143, 145, 146 diTThadhammasukhavihArAya - 177, 178 diTThadhammikAnaM - 96 diTThAnugatiM - 63, 66 diTThAnusayo - 201, 232 diTThagataM - 5, 7 diTThanissayA - 102, 103, 104 diTTippatto - 78, 200 diTThiyogo - 183, 222 diTThivipatti - 170 diTThivisuddhi - 171, 243 diTThisaJJojanaM - 201 diTThisampadA - 170, 188 diTThisAmaJJagato - 195 diTTupAdAnaM - 184 diTThogho - 183, 222 dinnAdAyino - 145 dibbacakkhu - 175 divAvihArAya - 11 divAsa- 178 dIghaGguli - 107, 111 dIghAyukata - 21 dIgho - 155, 164 dukkhakkhayagAminiyA - 223, 248 dukkhakkhayAya - 3, 195, 228 dukkhatA - 173 dukkhadhammAnaM - 138 dukkhanirodhagAminiyA - 181 dukkhanirodhagAminIpaTipadA - 222 dukkhanirodhoti - 102 dukkhanirodhaM - 222 dukkhavipAkaM - 183 dukkhasaJJa - 192, 198, 246, 250 dukkhasamudayoti - 102 dukkhasamudayaM - 222 dukkhassantakiriyAya - 217 dukkhA - 78, 173, 182, 220 dukkhandriyaM - 190 duggatiM vinipAtaM - 37, 71, 82, 187, 188 duccaritAni - 171 dutiyaM jhAnaM - 57,98, 177, 178, 211, 246 duppaTavijjhA - 219, 220, 222, 224, 225, 228, 230, 233, 239, 240, 245, 249, 250 13 duppavedite - 87, 88, 89, 168 durakkhAte - 87, 88, 89, 168 durasIlo - 188 devatAnussati - 198, 228 devamanussapUjitaM - 111 devamanussAnaM - 3, 55, 94, 148, 157, 168, 169, 171, 176, 181, 186, 189, 192, 195, [13] 198, 199, 201, 208, 212, 223 devasUto - 155, 164 devA - 22, 23, 24, 82, 110, 114, 127, 128,
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] dIghanikAyo-3 [dha-na] 129, 131, 134, 174, 175, 187, 200, | dhammabhUto-62 205, 209, 231,232,244 dhammayAgI-115 domanassindriyaM-190 dhammarAjA-42,55,106,108,133 domanassUpavicArA--194 dhammavAdI- 100,132 dovacassatA-169, 219 dhammavicayasambojjhaGgo-78,199,231 dovArikA -47, 110, 114, 127, 128, 129, dhammavinayA-4,6,8,20 131, 133 dhammasaJcetanA-193 dovAriko-74 dhammasaJjA-193 dosAgatiM - 99, 137 dhammasamAdAnAni-183 dvattiMsamahApurisalakkhaNAni-106 dhammasaMhitaM-102 dvayakArI-71 dhammAdhipateyyo-44 dvayagAminIti-9 dhammAnudhammappaTipatti-181,220 dvAgAriko-29 dhammAnudhammappaTipanno-88,89,90 dvAlopiko-29 dhammAnupassI-42,56,105,177,221 dvedhikajAtA - 87,167 dhammAnusArI-78,200 dhammAnussati - 198,228 dhammAyatanaM -193 dharaNI-152,161 dhataraTThoti-149,158 dhAtukusalatA-169 dhammakathaM-115 dhAtunAnattaM- 245 dhammakAmo-213,247 dhitimA--79 dhammakAyo-62 dhuttA-139 dhammaketu-44 dhunanti-135 dhammakkhandhA-183227 dhuvA- 22,24 dhammacariyAbhirato-127 dhammaJjU-199,233 dhammataNhA-193,228 dhammathero-174 nakkhattAni-63,67 dhammadAyAdoti-62 nagarakathaM-26 dhammadIpA-42,56 nagaraghAtampi-49 dhammaddhajo-44 naccagItaM-140 dhammanvayo-74 natthidAni-100 dhammapaTisaMvedI- 191,192, 225, 226, 227 nadIviduggA-53 dhammapadAni-183 nappaTibalo-211,240 dhammapariyAyo-105 nappaTivirULhaM-67 dhammapariyAyaM-86,105 naruttamo-109
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ [na-na] naLavanaM - 55 naLo - 155, 164 nAgapArisajjo - 154, 155, 163 nAgamahAmatto - 154, 155, 163 nAgasenAya - 147, 156 nAgo- 154, 155, 163 nATaputtassa - 87, 168 nAputo - 87, 88, 167, 168 nAthakaraNA- 212 nAthakaraNAdhammA- 247 nAnattakathaM- - 26 nAnattakAyA - 200, 209, 231,232, 244 nAnattasaJJino - 200, 209, 231,232, 244 nAnattA - 245 nAnAtitthiyA - 11, 12, 13, 14, 15 nAnAtitthiyAnaM - 12 nAnAtitthiye - 11 nAnubyaJjanaggAhI - 180 nAmagottaM - 147, 156, 164 nAmaJca - 169, 219 nAlandAyaM - 73 nikAmalAbhI - 84 nigaNThanATaputtakAlaGkiriyA- - 87 nigaNThassa nATaputtassa - 87, 168 nigaNTho - 87, 88, 167, 168 nigamakathaM - 26 nigamaghAtampi - 49 niggahito - 87, 167 nigrodhaparimaNDalo - 107 nigrodho - 26, 27, 28, 38, 39 nighaNDu - 155, 164 niccA - 22, 24 nijigIsanako - 79 nijjaravatthUni - 251 niddasavatthUni - 199,233 nippesiko - 79 saddAnukkamaNikA 15 nibbAnadhAtuyA - 100 nibbAnAya - 97, 98, 102 nibbidAya - 97, 102 nibbinnarUpA - 87, 168 nibbuti - 20, 22, 23, 24, 25 nibbedhabhAgiyA - 198 nibbedhikapaJJa - 118 nimittaggAhI - 180 nimmAtA - 21, 22 nimmAnaratI - 174, 205 niyato - 79, 80, 99 nirabbudaM - 108, 133 nirayo - 187 nirAmisoti - 225 nirujjhati - 149, 150, 158, 159 nirodhataNhA - 172 nirodhadhAtu - 172 nirodhasaJja - 198, 200, 233, 250 nisantiyA - 95,96 nissaraNapaJJa - 33, 179, 180 nissaraNiyA dhAtuyo - 190, 196, 220, 224, 228 nissaraNaM - 190, 191, 196, 197, 220, 224, 225, 229, 230 nihitadaNDo - 111 nIlakasiNameko - 214, 248 nIlanidassanAni - 206, 241 nIlavaNNAni - 206, 241 nIvaraNAni - 187, 223 nIvArabhakkho - 29 nekkhammachandAbhirato - 109, 111, 117, 119 [15] kkhammadhAtu - 172 nekkhammavitakko - 172 nekkhammasaGkappo - 172 nekkhammasaJJa - 172 negamajAnapadA - 110, 114, 127, 128, 129, 131, 133
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 [pa-pa] netti-155.164 nemi-152, 161 nemittiko-79 nevasaJAnAsajJAyatanaM-179, 208, 211, 212, 243, 246 nevasaJInAsajI-104 nevasekkhAnAsekkhA - 175 paggahanimittaJca -170 paggaho- 170 paccavekkhaNanimittaM-223 paccAmittehi-108, 112, 132 paccupaTTitakAmA-174 paccuppannadukkhaM-183 paccuppannasukhaM-183 pajAnAti-37, 77, 78, 82, 83, 216, 231, ___ 250 pajApati-155,164 pajjunno-155, 164 paJcakkhandhA-186 paJcaGgavippahIno-214,249 paJcaGgikosammAsamAdhi-223 paJcannaM orambhAgiyAnaM-79, 80, 99 paJcAlacaNDo-155, 164 paJcindriyAni -75, 94, 190, 224, 234 paJcupAdAnakkhandhA-186,223 paJjA-27,38,175 pAkhandho-183,227 paJAcakkhu-175 paJAdhanaM-122,199,231 pAdhiTThAnaM - 183 pApAripUriM-41 pAbalaM-183, 200 paJjAbhAvanA-175 paJaAvimutto-78,200 paJAvimuttiM-58,75, 80, 99, 231 pAvisuddhi--243 pAvudhaM-175 pacindriyaM - 190,224 pahabyAkaraNAni-183 paTAkaM-85 paTikUlasaJI-83 paTighasAnaM-179,200,207,209,242,244 paTighasaJojanaM-201 paTighAtAya-96 paTighAnusayo-201, 232 paTiccasamuppannaM - 220 paTiccasamuppAdakusalatA-169 paTicchannaM vA vivareyya-146 paTijJAya-201 paTipadA-78,79, 182,222 paTipadAJANadassanavisuddhi-243 paTipadAdesanA-78 paTipadAsu-78,79 paTipucchAbyAkaraNIyo-183 paTirAjAno - 45, 46 paTilAbhAya-234,235, 236 paTivAnarUpA-87, 168 paTisaGkhAnabalaJca-170 paTisanthAro-170 paTisallIno -26 paThamaM jhAnaM-57, 98, 177, 178,211, 246 paNidhAya-35,190 paNItataraJca -38 paNItadhAtu-172 paNItapaNItaM-74 paNunapaccekasacco-214, 215, 249, 250 paNNakuTiyo-69 patirUpadesavAso-221 pattayogakkhemA-91,92, 93
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ [pa-pa] saddAnukkamaNikA [17] pathavIkasiNameko-214,248 padakkhiNaggAhI-213, 247 paduTThacittA-23, 24 padhAnAni-180 padhAniyaGgAni - 189,223 padhAnesu-78 panAdo-155, 164 panthaduhanampi-49 papaTikappattA-35 parakusiTanATA-152,161 parakusinATA-152,161 paranimmitakAmA -174 paranimmitavasavattI-174,205 parantapo-185 paraparitApanAnuyogamanuyutto-185 parapuggalavimuttiJANadesanA-80 parapuggalavimuttitrANe -80 parasaJcetanA-184 parAbhUtarUpo-13, 15, 16, 19 parikkhINabhavasaMyojano-61,72, 99 parijeyyo-217, 218 pariNAyakaratanameva-43, 55, 106,108,133 paritassanA-21 parittANaM-144 parinibbAniko-210,211,239 parinibbAyI-79, 80, 99 paripuNNakosakoTThAgAro-122 paripuNNasaGkappo-30, 32 paripUrakArI-195 paribbAjakArAme-26,41 paribbAjako-1, 2, 25, 26, 27, 28,38, 39 parimaNDalo-122 parimukhaM-35 pariyAyabhattabhojanAnuyogamanuyutto-29 pariyuTTitacittA-41 pariyosAnakalyANaM-56 parisA-12, 129, 130, 206 parisuddhakAyasamAcAro-173 parisuddhamanosamAcAro- 173 parisuddhavacIsamAcAro-173 parisuddhaM-56, 212, 235 pariLAhapaccayA-65 paraMkato-102, 103 palAlapurja-35 pavattaphalabhojI-29 pavivekAvudhaM-175 pasenadi-61, 62 passaddhakAyasaGkhAro-214, 215, 249, 250 passaddhakAyo-192,225,226, 227,243 passaddhisambojjhaGgo -78, 199, 231 passasukhaM - 190 pahAtabbo-217,218 pahAnapadhAnaM-180 pahAnasA -192, 198,200,233, 246,250 pahUtajivho-107,130 pahUtadhanadho - 122 pahUtavittUpakaraNo-122 pAkArasandhiM-74 pANAtipAtA veramaNiyA - 147,156 pANAtipAto-49, 50,52, 137,214, 248 pAtimokkhasaMvarasaMvuto-57, 212, 235, 247 pAthikaputto-8,9,10,11,12,13,14,15,16, pAdatalacakkalakkhaNaM-109 pAnakathaM-26 pApamittatA-169, 219 pApamittAnuyogo-138 pApiccho-32, 34, 195 pAmojja-191, 192, 225, 226, 227, 243 pAricariyAya - 144 pArisuddhipadhAniyaGgAni-243 pAvaLA - 13, 14,16
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ [18] dIghanikAyo-3 [pha-ba] petteyyA-52, 54 pokharasAtakA-153, 162 pothujjanikA-97 ponomavikA-41 pharusAvAcA-51, 185 phassakAyA-193 phasso-182, 218, 222 phaLubIjaM-31, 34 phAsukAmo-123 phegguppattA-37 phoTThabbataNhA-193, 228 phoTubbasaJcetanA-193 phoTubbasaJjA-193 phoTThabbAyatanaM-193, 248 pAvA-166 pAvAyaM-87, 88, 166, 167, 168 pAvArikambavane-73 pAveyyakA-166,167 pAveyyakAnaM mallAnaM-166 pAsAdiko - 62, 105 pAhuneyyo-4, 181 piJjAkabhakkho-29 pitA bhUtabhabyAnaM-21, 22 piyacakkhunA-125,126 pisuNAvAcA-185 pItakasiNameko-214, 248 pItibhakkhA-20,21, 62, 67 pItisambojjhaGgo-78, 199, 231 puggalaJjU-199, 233 puggalapaNNattIsu-78 puggalA-78,174, 185, 186, 200, 202 puJjakiriyavatthUni-174 puJakkhayA-20,21 puJaphalaM-127, 131 puNNako-155, 164 puttadArA-143, 145 puthupo -118 punabbhavoti-100 pubbArAme-59 pubbenivAsAnussatitrANaM-176, 221 pubbenivAsaM-21, 22, 23, 36, 37,80,81, 82, 231 purisadammasArathi -3, 55, 181, 189,223 purisapuggalA -4, 181 purisayugAni-4, 181 purisavisesakaro-122 purisasIlasamAcAre-79 puLuvakasanaM-181 petA-158 pettivisayo-187 bandhujIvakapuSpha-207,242 balAni-75, 94, 183, 200 bahukiccA-156,164 bahujanaasukhAya-195 bahujanaahitAya - 195 bahujanasukhAya-94,168,169,171,216 bahujanahitAya-94,168,169, 171,216 bahuvividhanimittalakkhaNaJjU-122 bArANasI-55 bIjabIjameva -31, 34 bIraNathambake -- 5,6 buddhAnussati - 198, 228 buddho-3,39,55, 108,110,111,112,113, 114, 115, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123, 124, 125, 126, 127, 128, 129, 131, 132,134, 181, 189, 223
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ [bha-ma saddAnukkamaNikA buddhaM - 149, 150, 151, 153, 158, 159, 160, bhattavetanAnuppadAnena -145 162 bhayakathaM-26 bojjhaGgA-75, 94, 199, 234 bhayAgatiM-99,137, 182 bodhipakkhiyAnaM -71,72 bhariyA paccupaTThAtabbA-144 byasanAni-187 bhavataNhA-169,172, 219, 220 byAkataM-102 bhavadiTTi-169 byApAdavitakko-172 bhavayogavisaMyogo-222 byApAdasaGkappo-172, 215, 250 bhavayogo-183, 222 byApAdasaJjA-172 bhavarAgasaJojanaM-201 byApAdo-53, 184, 187, 196, 214, 228, | bhavarAgAnusayo-201, 232 229, 248,249 bhavA-173 brahmakAyikA-174, 200, 205, 209,232,244 bhavogho-183,222 brahmakAyo-62 bhassasamAcAre -79 brahmacariyaM-4, 41, 56, 90, 91, 92, 93, 94, bhAradvAjo-59, 155, 164 168, 169, 171, 190, 212, 216, 235 bhAvanamanvAya-71,72 brahmA -52, 54 bhAvanA-175 brahmadAyAdA-60 bhAvanApadhAnaM -180,181 brahmanimmitA-60,61 bhAvanAbalaJca -170 brahmabhUto-62 bhAvanArato-180 brahmavimAnaM-20, 21 bhAvitA-177, 178, 196, 197, 228, 229, brahmassaro-107, 130 234 brahmajugatto-107, 111 bhinnathUpe-87,88,168 brahmano-60,61 bhinnAnusandhijananiM-130 brAhmaNagahapatikA - 110, 114, 127, 128, 129, bhUtabhabyAnaM-21, 22 131,133 bhUtavAdI - 100, 132 brAhmaNagahapatikAnaM-126 bhUmipappaTako-64, 67 brAhmaNajaccA-59 bhedappavaDDanavivAdakAriM-130 brAhmaNamahAsAlA-11, 12, 13, 14, 15 bhogakkhandhaM-188 brAhmaNA-31,33, 59,60,61,69,84 bhogasampadA-188 bhogiyA kumArA-110, 114, 127, 128, 129, 131,133 bhaggava-2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, | ma 15,16,17,18,19, 20, 22, 23, 24,25 bhaggavagottassa -1,2 magadhesu-42 bhaggavagotto-1,2, 25 maggAmaggajANadassana-243
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ [20] dIghanikAyo-3 [ma - ma] macchariyAni-187 mahAbrahmA-21, 22 majjhimadhAtu-172 mahAmattakathaM --26 majjhekalyANaM-56 mahAvane kUTAgArasAlAyaM-6,8,19 maNi-155, 164 mahAsammato mahAsammato-69 maNiratanaM-43, 55,106,108,133 mahiddhiko-85 mattaJjU-79,199, 233 mahiruhaparimaNDalo-122 matteyyA-52, 54 mAgadhassa - 154,163 madA-176 mANivaro-155, 164 manasikArakusalatA-169 mAtali-155, 164 manAyatanaM -192, 228 mAtApitA-145 manindriyaM-180 mAtukucchimhA-75,76, 184 manussadhammA-9 mAtulAyaM-42 manokammena-145 mAnasaJojanaM-201 manoduccaritaM-171, 173 mAnAnusayo-201, 232 manopaNidhi-21 mAraparisA-206 manopadosikA-23, 24 mArabalaM-58 manomayA-20,21,62, 67 mArasenApamaddino-148,157 manoviANaM-193 mArisa-152, 154, 155, 161, 162, 163, manosaJcetanA - 182, 222 164 manosamphassajA-193 mAro-42 manosucaritaM-172 mAlAkathaM-26 manosoceyyaM-175 mAlAgandhavilepanaM-205 mantassAjIvino-47 mAsaDDhamAsA-63, 67 mandiyo-155,164 migapakkhIsu-44 mayUrakoJcAbhirudA-153, 162 migasaJja-53 maraNasA -245, 250 migAramAtupAsAde -59 malakhilakalikilese-135 micchattA-201,236, 248 mallA-166,167 micchAAjIvo-201, 236,248 mallAnaM nagaraM-166 micchAkammanto -201, 236, 248 mahAnirayaM-10 micchAANaM-248,251 mahAneru-151, 160 micchAdiTThi-51, 52, 201, 214, 236, 248, mahApao-118 251 mahApurisalakkhaNAni-106, 107, 111, 114, | micchAdhammo-51,52 115, 122, 123, 125, 128, 129, 130, micchAvAcA-201, 236, 248 micchAvimutti-248,251 mahApurisavitakkA-240 micchAsaGkappo-201, 236, 248 133 20
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ ya-ra ] micchAsati - 201, 236, 248 micchAsamAdhi - 201, 236, 248 mittA suhadA veditabbA - 142 mittAmaccA paccupaTTAtabbA - 144 mulindo - 155, 164 muTThassaccaJca - 170 muTThassati - 199, 232 muNDake - 60 mutaM - 100 muttAcAro - 29 mudutalunahatthapAdo - 107, 114 muddhAbhisitto - 43, 44, 45, 47, 48, 49, 50 musalamantaraM - 29 musAvAdA veramaNiyA - 147 musAvAdI - 50, 52, 68, 69, 137, 185, 214, 248 mUlaghaccaM - 49 mUlabIjaM - 31, 33 ttacittena - 189 mettAcetovimuttIti - 229 mettAsahagatena - 36, 37, 57, 179 mettena - 145 matteyyo - 55 methunaM dhammaM - 6, 65, 66, 70, 99, 187 moghapurisA - 41 moneyyAni - 175 moranivApo - 27 mohAgatiM - 99, 137, 182 maMsacakkhu - 175 ya saddAnukkamaNikA yakkhasenAya - 147, 156 yakkhAnaJca adhipati - 153, 162 yakkhinI - 154, 163 yakkho - 154, 155, 163, 164 21 yathAkArI - 100 yathAdhammaM - 40 yathAbalaMkammantasaMvidhAnena - 145 yathAbhUtaM - 74, 148, 157, 189, 233, 243 yathAvAdI - 100 yathAsanthatiko - 29 yathAsamAhite - 21, 22, 23, 24, 77, 78, 80, 81, 82, 83 yAnakathaM - 26 yAmA - 205 yAvatakvassa- 107 yugandharo - 155, 164 yUpo - 56 bhuyyasikA - 201 yogakkhemakAmo - 123 yogA - 183, 222 yoniyo - 184 yonisomanasikAramUlakA - 243 yonisomanasikArA - 79, 80 rakkhAvaraNatiM - 44, 47, 110 rajojalladharo - 29 ratanAni - 43, 55, 106, 108, 133 rattindivA - 63, 67 rasaggasaggitAlakkhaNaM - 124 rasataNhA 193, 228 rasapathaviyA - 67 rasapathavI - 63,67 rasasaJcetanA - 193 rasasaJJA - 193 rasAyanaM - 193, 248 rAgadosamohAnaM - 79, 80, 99 rAjakathaM - 26,39 rAjagahe - 26, 136, 147 [21]
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ [22] dIghanikAyo-3 3 rAjagaha-41,136 rAjisimhi-43,47 rAmaputto- 94 rAsI-173 rUpakkhandho-186 rUpataNhA - 172, 193, 228 rUparAgo-187 rUpasaJcetanA-193 rUpasaJjA-193, 212, 246 rUpAyatanaM-193, 248 rUpI attA-104 rUpupAdAnakkhandho-186,223 rUpaM - 174, 178, 180, 194, 198, 214, 230, 236,249 rogabyasanaM-187 lakkhaNaJjU-129 lajjavaJca -170 lapako-79 lAbhaggayasaggappattaM- 92 licchaviputto-2, 4, 5, 6,7,8,11,19, 20 licchavimahAmatto-14,15 licchavI - 11, 12, 13, 14, 15 lokadhammA-206,236 lokadhAtuyA-85 lokavidU-3,55, 181, 189, 223 lokAnukampAya-94,168,169,171, 216 loko-20, 24, 53, 62, 63, 81, 102, 103, 137,211,240 lomahaThThajAto-12 lohitakasiNameko-214, 248 vacIkamma-194 vacIduccaritaM-171,173 vacIparamo-141 vacIsucaritaM-172 vajjigAme-3, 4, 6,7,8,10 vaJjho -81 vaNNavAdI-27,179,180 vaNNAtimAnapaccayA-63,64,65 vadaJjU-146 vadhakacittaM-53 vanamUlaphalAhAro-29 vayoanuppatto-91, 92, 93 varuNo-155, 164 vasavattI-21, 22, 100 vasI-21, 22 vasundharaM - 109 vAcAsuciNNaphalamanubhavi-131 vAdappamokkhAya-87,167 vAyokasiNameko - 214, 248 vAyodhAtu-182,196 vAseTThabhAradvAjA-59,72 vAseTTho-59 vikaTabhojanAnuyogamanuyutto-29 vikAlacariyAya - 138 vikAlavisikhAcariyAnuyogo-138 vigatathinamiddho-35,167 vicakkhaNo-109,111,117,119 vicikicchA - 173, 187, 214, 249 vicikicchAkathaMkathAsallaM-229,230 vicikicchAnIvaraNaM-187, 223 vicikicchAnusayo-201, 232 vicikicchAsaJojanaM-201 vicchiddakasanaM-181
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ [va-va] saddAnukkamaNikA vijite - 44,47,154, 163 virajo-130 vijjA-171,176, 219, 221 virattarUpA-87,168 vijjAcaraNasampanno-3, 55,72, 181, 189, 223 virAgasaJjA-192, 198, 200,233, 246,250 viNakasiNameko -214, 248 virAgAya - 97, 98, 102 vijJANakAyA-193 virUpakkhoti- 151,160 vicANakkhandho-186 virULho-150, 159 vijJANaJcAyatanUpagA- 200, 210, 232, 244 vivaTTakappe-36, 82 vijJANaJcAyatanaM-179, 200,208, 210, 211, | vivaTTi-81 212, 232, 242, 243, 244, 246 vivAdamUlAni-195 vijJANaTThitiyo- 182, 200, 231 visaJogA - 184, 222 viANadhAtu-196 visamalobho-51, 52 vijJANasotaM-77,78 visArado-188 vijJANupAdAnakkhandho-186,223 visikhAkathaM-26 vile-40,61 visuddhiyA -219 vitakkaviSphArasaI-76,77 visesabhAgiyA-219, 220, 222, 224, 228, vidisA-133 232, 238,239, 245, 249 vidhA - 173 vihArA-176 vinayavAdI-100, 132 vihiMsati-155,163, 164 vinipAtikA-174, 200, 209, 231,244 vihiMsAdhAtu-172 vinIlakasanaM-181 vihiMsAvitakko-172 vipariNAmadukkhatA- 173 vihiMsAsaGkappo-172, 215, 250 viparItadassano-211, 240 vihiMsAsA-172 vipassanA- 170, 219 vItarAgassa-206 vipassissa-148,157 vItasAradA- 148,157 vipuladIghapAsaNhiko-112 vImaMsAsamAdhipadhAnasaGkhArasamannAgataM - 57,177 vibhajjabyAkaraNIyo-183 vIriyasamAdhipadhAnasaGkhArasamannAgataM-57,177 vibhavataNhA- 172, 220 vIriyasambojjhano-78,231 vibhavadiTThi-169 vIriyindriyaM - 190,224 vimalo-130 vuttavAdI-85 vimissadiTThiko -71 busitavA-61,72, 99 vimuttAyatanAni-191, 225 vUpasantacitto-35 vimutti-171, 219 vedanappatiTuM-182 vimuttijANadassanakkhandho-227 vedanA-173,178, 193, 212, 220, 236, 246 vimuttivisuddhi-243 vedanAkAyA-193 vimutto-72, 99 vedanAkkhandho-186 vimokkho-207, 208,242, 243 vedanAnAnattaM- 245
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ [24] dIghanikAyo-3 [sa-sa] vedanAnupassI - 42, 56, 105, 177, 221 vedanAya - 178, 236 vedanArammaNaM-182 vedanAsu-42, 56, 105, 177, 221 vedanupAdAnakkhandho-186,223 vedayati-134 vedeti- 190, 191, 192, 224, 225, 226, 227,243 vedhA -87 vepullamagamaMsu-51, 52 veyyAbAdhikAnaM-96 vesAliyAni cetiyAni-7 vesAliyaM-6, 8, 11, 12, 13, 14, 15 vesAliM-6,11 vessabhussa-148, 157 vessavaNo-147, 148, 156, 157 vessA vessA-70 vossaggapariNAmi-181 saGkhArakkhandho-186 saGkhAraTThitikA-168 saGghArA - 174, 178, 233, 236 saGkhArupAdAnakkhandho-186,223 saGgho-55, 56 saGgahavatthUni-185 saGgAyitabbaM na vivaditabbaM - 94, 168, 169, 171, 216 saGghAnussati - 198, 228 saccavAdI-128 saccAdhiTThAnaM-183 sacchikaraNIyAdhammA- 183 sacchikiriyAya-202, 203, 204, 237, 238, 239 sajitA-21, 22 saJcetanAkAyA-193 saJappatidvaM-182 saJA-178, 192, 198, 200, 212, 233, ___ 236, 245, 246, 250 sAkAyA-193 saJaArammaNaM-182 saJjAvedayita-208 sajAvedayitanirodhaM-211, 212, 243, 246 sa pAdAnakkhandho-223 saJojanAni-187, 201 satatavihArA-198,230 satapuJalakkhaNaM-111 satAnusAri jANaM- 100 sati-22, 23,170, 219 satindriyaM - 190, 224 satipaTTAnA-75, 94, 105, 176, 221, 234 satibalaM- 183, 200 sativinayo-201 satisampajAya - 177,178 satisambojjhaGgo-78,199, 231 satthantarakappo-53 sauddesaM--37, 81, 82, 231 saupadhikA-83 sakadAgAmiphalasacchikiriyAya-202 sakadAgAmiphalaM-182, 222 sakadAgAmI-79, 80,99, 202 sakkAyadiTThi--173,187 sakkAyanirodho-173 sakkAyasamudayo- 173 sakkesu-87 sakyaputtassa-148,157 sakyaputtiyA- 96, 97, 98, 99 sagAravo-193,228 saggaM lokaM-37,71, 83, 108, 110, 133,137, 188 saGkhatA-219
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ [sa-sa] saddAnukkamaNikA [25] satthA-3, 55, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 137, 139, 142, 143, 145, 181, 189, 191, 192, 216, 223, 225, 226 satthAdAna-245 sattambaM-6 sattaratanasamannAgato-42, 55, 106, 108,133 sattaratanaM -120 sattavatapadAni-6 sattAgAriko-29 sattAnusayA - 232 sattAlopiko-29 sattAvAsA-209, 243 sattussadatAlakkhaNaM - 112 sattussado-107,113 saddataNhA-193, 228 saddasaJcetanA-193 saddasaJjA-193 saddAyatanaM -193, 248 saddhammassavanaM-181,220 saddhammA-199, 232 saddhAdhanaM-122,199,231 saddhAnusArI-78, 200 saddhAya - 123 saddhAvimutto-78,200 saddhindriyaM-190,224 sanaGghamArena-72 sanAbhikaM-44, 45 sanidassanasappaTighaM-174 sanemikaM-44, 45 santuTTitA-85 sandiTThiko-4,181 sandhAgAraM-166,167 sandhAno-26,27,38,41 sannidhikArakaM-66,99,187 sappabhAsaM cittaM-178 sappATihAriyaM-91,92, 93 sappATihIrakataM-- 90, 91, 93 sappurisadhammA-199,233 sappurisasaMsevo-181, 220 sabbakAmabhogaM-115, 123 sabbadukkhApanUdanaM-148,157 sabbanimittAnaM-197, 229 sabbapANabhUtahitAnukampI-35,111 sabbabhUtAnukampino - 148, 157 sabbalokeanabhiratisaJjA-246, 250 sabbasaGgAhapadakataM- 90, 91,93 sabbAkAraparipUra-44,45, 93,94 sabbAkArasampannaM-93,94 samagganandI-129 samaggarato-129 samaggAnaM-95 samaGgIbhUto- 97 samajjAbhicaraNe-138, 142 samaNapadumo-186 samaNamacalo-186 samaNamaNDalassa-70 samaNA sakyaputtiyA-96, 97, 98, 99 samaNuddeso-87, 88 samathanimittaJca-170 samatho-170,219 samadanto-107,133 samavaTTakkhandho-107,123,124 samavayasaTTesano - 214, 215, 249, 250 samAdiyati-30,31,32, 33 samAdhikkhandho-183227 samAdhijaM-57,98,177,178 samAdhinimittaM- 181,192,226 samAdhindriyaM-190,224 samAdhiparikkhArA - 199 samAdhibalaM-183,200 samAdhibhAvanA-177,178 samAdhisambojjhaGgo-78,199,231 25
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ [26] dIghanikAyo-3 [sa-sa] samAnasukhadukkho-142 sammAsaGkappo-199, 201, 216, 236, 251 samApattikusalatA-169 sammAsati-183, 199, 201,216, 236, 251 samApattivuTThAnakusalatA-169 sammAsamAdhi-183, 201,216,225, 236,251 sampajaJaJca-170,219 sammAsambuddhappavedito-89, 90,91,93,168 sampajAnamusA-32,34,50,99,187 sammAsambuddho-3,38,55,74,75, 89, 90, 91, sampajAno-35, 42,56, 57,76, 83,98,105, | 93, 106, 107, 108, 110, 134, 181, 167, 177, 178, 179, 180, 184, 198, 189, 210,211, 223, 239 214, 221,230,249 sammAsambodhiM-74,100 sampajAnoti-83 sammiyasammiyo-139 sampadA-188 sammutithero-174 samparAyikAnaMyeva-96 sayanakathaM-26 sampasAdaM-86 sayaMkato attA-102, 103 samphappalApo-51,52,185, 214,248 sayaMpabhA-20,21, 62, 63, 67 samphassAnaM-96 sallekhatA-85 sambojjhaGgA-78,231 savicAraM-57, 98,177, 178,211, 246 sambojjhane-74 savitakkasavicAro-175 sambodhAya-97,98,102 savitakkaM - 57, 98, 177, 178, 211, 246 sambodhiparAyaNo - 99 sassatavAdesu-80, 82 . sammattA-201 sassatavAdo-81, 82 sammadakkhAto-168 sassato-22, 81, 102, 103 sammadaJAvimutto-61 sahadhammiko-85 sammappadhAnA-75,94,177 sahabyataM-21, 205 sammAAjIvo- 199, 201, 216, 236, 251 sahassAraM-44,45 sammAkammanto-199,201,216,236,251 sAkabhakkho-29 sammAANaM-216,251 sAtAgiro-155, 164 sammAdiTThi-199, 201, 214, 216, 236, 249, sAdhAraNabhogI-194,227 251 sAdhurUpAnaM-11,12 sammAdiTThikammasamAdAnahetu-71 sAdhusaNThitA-116 sammAdiTThiko-71 sAmagAmo-87 sammAdukkhakkhayagAminiyA-189, 213 sAmaJaphalAni- 182, 222 sammAnanAya -144 sAmA -52, 54 sammApaTipanno-87,167 sAmAkabhakkho-29 sammAmanasikAramanvAya-21,22,23,24,77 sAmIcikamma-61, 62 sammAvAcA - 199, 201, 216, 236, 251 sAmIcippaTipanno-4,88,89, 90,181 sammAvAyAmo-199, 201, 216, 236,251 sAraNIyA- 194, 227 sammAvimutti-216,251 sArappattA-35,36, 37,38 26
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ saddAnukkamaNikA [27] sAriputta -73,74,84,85,86,167, 216 sAriputto-73, 84, 86, 167, 168,216, 217, 251 sAlavatI-152,161 sAlAhAraM-66 sAliM-65, 66, 67, 68, 151, 160 sAvakasaGgho-4, 181 sAvako-26,88,89 sAvatthiyaM-59,106 sAvikA-92,93 sAsavA-83 sikkhA - 175 sikkhAnuttariyaM-198, 230 sikkhApadAni-187 sikhissapi-148, 157 siGgAlako gahapatiputto-136, 137, 146 siGgAlATAnATiyakaM - 252 siGgAle - 17,18 sippaM sikkhApenti-144 sivako-155, 164 sIlakkhandho - 183,227 sIladhanaM - 122,199,231 sIlabbataparAmAso-173, 184, 187 sIlabbatupAdAnaM-184 sIlamayaM-174 sIlavA-57,188,212, 235, 247 sIlavipatti-170 sIlavisuddhi-171, 243 sIlasampadA-170,188 sIlasampanno-143, 146,188 sIlAnussati- 198, 228 sIlena-123, 190 sIhanAdo-73,74 sIhapubbaddhakAyo-107, 123 sIhapubbaddhasusaNThito - 124 sIhaseyyaM-167 sIhahanu-107,132 sukataphalavipAkaM-134 sukkavipAkaM- 183 sukkaM- 183, 198 sukhadukkhappaTisaMvedI-71 sukhallikAnuyogamanuyuttA-96 sukhallikAnuyogo-96, 97, 98 sukhavipAkoti-225 sukhavihArIti-57, 98,177,178 sukhA-78,79, 173,182, 220 sukhindriyaM-190 sukhumacchavi-107, 118 sukhumacchavilakkhaNaM-117 sukhumanayanakusalA-126 sukhUpapattiyo-174 sugatappavedito-210,211,239 sugatApadAnesu-17, 18 sugato-3,9,55, 137,139,142,143,145, 181,189, 223 sugandho-65,67 sucaritakammavipAkasesakena-122 sucaritAni-172 sucaritaM -71 suJato-175 suJAgArahatA-27,38 sutadhanaM-122,199,231 sutadharo-212,235 sutAvudhaM-175 sutena-123, 174 sudassano-126, 151, 160 sudassA - 189 sudassI-189 suddhAvAsA-189 sunakkhatto-2,4,5,6,7,8,11,19, 20 sunisedhaM-49 suppaTipanno-4,75, 181
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ [28] dIghanikAyo-3 suppatidvitapAdo-106, 108 sotApattiyaGgAni-181 supparodho-155,164 sotApannassa aGgAni-181 subhakiNhA-175, 200, 209, 232, 244 sotApanno-79, 80, 99, 202 subhaTThAyino-20,21,62, 67 sotAyatanaM-192, 228, 248 subhujo - 112 sotindriyaM-190 subhaM-25 somanassadomanassAnaM-57, 98, 177, 178, 215, sumano-155,164, 198,214, 230,249 250 sumAgadhAya-27,28 somanassindriyaM - 190 sumukho-155, 164 somanassUpavicArA-194 surAmerayamajjappamAdaTThAnA-147,148,157,187 somo - 155, 164 suvaNNavaNNalakkhaNaM-119 soraccaJca-170 suvaNNavaNNo-107, 119 sovacassatA-169, 219 suvimuttacitto-214, 215, 249, 250 saMyojanAni-173 suvimuttapo -214, 215, 216, 249, 250 saMyojanAnaM-79, 80, 99 susamAraddhA-196, 197, 228, 229 saMvaTTavivaTTakappe-36, 82 susukkadATho-107, 133 saMvaTTavivaDheM-81 sussusAya - 144 saMvarapadhAnaM-180 sUrakathaM-26 saMvibhAgena-145 sUro-152, 161 saMsaranti-81,82 sekkho - 174 svAkkhAto-4,75, 89, 90, 91,93,168,181 senAkathaM-26 senAsanAni-27, 39, 148,157 senAsanaM -35, 36, 37, 96, 180 seyyathApi-27, 38, 39, 52, 53, 55, 63, 64, haTabhakkho-29 74,83, 99, 146, 154, 163, 174, 175, hatthApalekhano-29 187, 200, 206, 207, 209, 230, 231, | hatthiratanaM-43,55,106, 108,133 232, 241, 242, 244 hadayagAminiyo-131 serIsako-155,164 hadayaGgamA-130 soceyyaJca-170 hassakhiDDAratidhammasamApannA-22,23 soceyyAni-175 hAnabhAgiyA- 219, 220, 222, 223, 224, 228, sotadhAtuyA - 27,230 232,236,238,245, 248 sotaviANaM-193 hAsapo -118 sotavidyeyyA - 187 hitakAmo-123 sotasamphassajA-193 hitasukhataM.-115 sotApattiphalasacchikiriyAya-202 hiri-155, 164 sotApattiphalaM-182, 222 hirikopInapaTicchAdanatthaM - 96 Inc
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ saddAnukkamaNikA [29] hiridhanaM-122,199,231 hiribalaM-200 hirottappaM -234, 235 hInadhAtu-172 hInasammataM-69 hevamato-164
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthAnukkamaNikA indo somo varuNo ca-155, 164 uTThAnako analaso-146 uttarena kasivanto-152, 161 upakAro ca yo mitto-143 ubbhamuppatitalomavA saso- 116 ussUraseyyA paradArasevanA-139 akaNaM athusaM suddhaM - 151, 160 akkodhaJca adhiTTahi adAsi-119 akkosabhaNDanavihesakAriM-131 akkhambhiyo hoti agAramAvasaM-109 akkhitthiyo vAruNI naccagItaM-140 akkhehi dibbanti suraM pivanti-140 aGgIrasassa namatthu - 148, 157 aJadatthuharo mitto-142 aJadatthuharo hoti- 141 acaM anucakamanaM-18 atisItaM atiuNhaM-140 atthadhammasahitaM pure giraM-115 atha ce pabbajati bhavati vipApo-135 atha cepi pabbajati so manajo-128 abhiyogino ca nipuNA - 126 avivAdavaDDanakariM sugiraM-130 ekena bhoge bhujeyya - 143 eNeyyajaGghoti tamAhu puggalaM-117 ete ca saGgahA nAssu-146 etepi mitte cattAro-143 evaM bhoge samAhatvA-143 kumAriM vAhanaM katvA-152, 161 kumbhaNDAnaM adhipati-150, 159 kuverassa kho pana mArisa mahArAjassa - 152, 161 koNAgamanassa namatthu -148, 157 ito sA uttarA disA-153, 162 ito sA dakkhiNA disA-150, 159 ito sA pacchimA disA-150, 159 ito sA purimA disA-149, 158 itthiM vA vAhanaM katvA - 151, 160 idha ca mahIpatissa kAmabhogI-123 khajjabhojjamatha leyya sAyiyaM-113 31
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ [32] dIghanikAyo-3 [ga-na] khattiyo seTTho janetasmiM-72 gandhabbanAgA vihagA catuppadA - 111 gandhabbAnaM adhipati-149, 158 gandhabbAsurayakkharakkhasebhi-133 gAviM ekakhuraM katvA- 151, 160 gihinopi ijjhati yathA bhaNato-131 gihimpi santaM upavattatI jano-129 gihIpi dhanena dhanena vaDDati- 124 gehaJcAvasati naro apabbajja - 120 gehamAvasati ce tathAvidho-116 gopAlo supparodho ca-155, 164 tatheva so siGgAlakaM anadi-18 tassa ca nagarA ahu-152, 161 tassovAdakarA bahugihI ca pabbajitA ca-135 tuliya paTivicaya cintayitvA-122 te cApi buddhaM disvAnaM-149, 150, 151, 153, 158, 159, 160, 162 te yAne abhiruhitvA-152, 161 tena so sucaritena kammunA-116 tenAhu naM atinipuNA vicakkhaNA-125 teneva so sugatimupecca modati- 125 taM katvA ito cuto divamupapajji - 132 taM katvAna ito cuto dib - 120 taM kammaM kusalaM sukhudrayaM - 117 taM lakkhaNaJjU bahavo samAgatA- 129 taM veyyaJjanikA samAgatA bahavo-134 caviya punaridhAgato samAno-112, 114 dasuttaraM pavakkhAmi-217 dAnaJca peyyavajjaJca-146 dAnampi catthacariyataJca -114 dAsakammakarA heTThA-146 chandA dosA bhayA mohA-137, 138 jinaM vandatha gotamaM-149, 150, 151, 153, | namo te purisAjaca-149, 150, 151, 153, 158, 159, 160, 162 158, 159, 160, 162 jIvajIvakasaddettha -153, 162 na ca visaTaM na ca visAci-126 na te bIjaM pavapanti-151, 160 ja na divA soppasIlena-140 na pANidaNDehi panAtha leDDunA - 125 AtIhi mittehi ca bandhavehi ca-124 na samphappalApaM na muddhataM-132 nAgAnaJca adhipati-151, 160 tathA hI cakkAni samantanemini-111
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ [pa-va] gAthAnukkamaNikA [33] mahiJca pana Thito anonamanto-122 mAtApitA disA pubbA-145 mAraNavadhabhayattano viditvA-112 paccesanto pakAsenti-152, 161 micchAjIvaJca avassaji samena vRttiM-134 pApaTilAbhagatena kammunA-118 paTibhogiyA manujesu idha- 127 paNDito sIlasampanno-146 panAdo opamaJo ca-155, 164 yakkhAnaJca adhipati-153, 162 pabbajampi ca anomanikkamo-116 yato uggacchati sUriyo-149, 158 pahUtaputto bhavatI tathAvidho- 121 yastha coggacchati sUriyo-150, 159 pANAtipAto adinnAdAnaM-137 yastha yakkhA payirUpAsanti-153, 162 pAthiko ca udumbaraM-251 yadi khattiyo bhavati bhUmipati-130 pApamitto pApasakho-140 yadi ca jahati sabbakAmabhoga-115 piyadassano gihIpi santo ca-126 yasmA ca saGgahA ete--146 puttApi tassa bahavo-149, 150, 151, 153, | | ye cApi nibbutA loke-148, 157 158, 159, 160, 162 yena uttarakuruvho-151, 160 pubbaGgamo sucaritesu ahu-127 yena petA pavuccanti- 149, 158 pure puratthA purimAsu jAtisu-110, 118, 121 yo vAruNI addhano akiJcano-140 yodha sItaJca uNhaJca -141 yaM gihissapi tadatthajotakaM- 113 bahuvividhanimittalakkhaNaJjU-122 bahUtarA pabbajitassa iriyato-121 byAkaMsu veyyaJjanikA samAgatA - 109 raJo hoti bahujano-134 rahadopi tattha gambhIro-149, 150, 158, 159 rahadopi tattha dharaNI nAma-152, 161 rAjA hoti suduppadhaMsiyo-132 bhavati parijanassavo vidheyyo-114 bhavati yadi gihI ciraM yapeti-112 bhutvAna bheke khalamUsikAyo-18 bhoge saMharamAnassa-143 laddhAnaM mAnusakaM bhavaM tato-134 lAbhI acchAdanavatthamokkhapAvuraNAnaM-120 manaso piyA hadayagAminiyo - 131 mahAyasaM saMparivArayanti naM-111 vipassissa ca namatthu-148, 157 33
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ [34] dIghanikAyo-3 [sa-ha] veditvA so sucaritassa phalaM-127, 131 vebhUtiyaM sahitabhedakAraM-130 vessabhussa ca namatthu-148, 157 sagge vedayati naro sukhApphalAni-134 saGgAhako mittakaro-146 sace ca pabbajjamupeti tAdiso-109, 117, 119 sace na pabbajjamupeti tAdiso-118 saccappaTiJo purimAsu jAtisu-128 sacce ca dhamme ca dame ca saMyame-109 satta cussade idhAdhigacchati-113 saddhAya sIlena suttena vuddhiyA - 123 samantanemIni sahassarAni ca-110 sa sIhapubbaddhasusaNThito ahu-124 sAtAgiro hemavato-155, 164 siGgAlATAnATiyakaM-252 sippesu vijjAcaraNesu kammesu-117 sIhoti attAnaM samekkhiyAna-17 sukasALikasaddettha-153 sukasALika saddettha - 162 sugatIsu so phalavipAkaM- 126, 130 subhujo susu susaNThito sujAto- 112 setA susukkA mudutUlasannibhA - 128 so tena kammena divaM samakkami-109, 110, 121 hatthiyAnaM assayAnaM-152, 161 hitaM devamanussAnaM-148, 157 hoti pAnasakhA nAma-139
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMdarbha-sUcI pAli TeksTa sosAyaTI (laMdana) - 1976 pAli TeksTa sosAyaTI pAli TeksTa sosAyaTI prathama vAkyAMza vi. vi. vi. vi. vi. vi. pRSTha saMkhyA paMkti saMkhyA mh bh bh sh sh h * * * aem * * * * * * * m m m m m evaM me suttaM atha kho bhaggavagotto tvaM vA pana kate vA iti kira sunakkhatta evaM pi kho tvaM pi nAma kAlakato ca kAlakaJjA taM kiM maJasi taM nAtikkameyyaM na kho pahaM kataM vA hoti karissAmi | cattAri ce kiM pana maM tvaM abhabbo bhante acelo atha khvAha atha kho bhaggava samaNo gotamo AyAmi Avusoti gacchAmi, appeva nAma sakkoti AsanA pi vuTThAtuM pe0... sace pissa evaM vutte bhaggava tasseva kho Avuso m m m h h h h h h * * * * * * * 3 y & h h h h
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ [36] 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 sIho ti attAnaM pi opammena neva AvijjheyyAmAti uttaramanusmmA aJJataro satto tatrAvaso yo so tyAhaM evaM vadAmi bho tumhe Ayasmanto tamhA kAyA ahaM hi pubbe pahoti me bhagavA evaM me sutaM corakathaM anekavihitaM sumAgadhAya tIre evaM avocumhA nAbhihaTaM na kesamassulocanAnuyogamanuyutto mucchati pamAdamApajjati puna ca paraM puna ca paraM attamano hota bahulAjIva sabba anatimAnI, na pApiccho hoti; na adinnaM mahaggatena appamANena jAtisatasahassaM pi sauddesaM anekavihitaM yadA aJJAsi saccaM bhante bhAsitA taraNAya dhammaM deseti mAsAni cattAri evaM vadAmi na pi evaM taM bhUtapubbaM pana me mAnusakA dIghanikAyo-3 36 2 2 2 2 o 17 18 19 20 20 21 22 23 23 24 25 26 26 27 27 28 29 29 30 31 32 32 33 34 35 36 36 37 38 39 39 40 41 42 42 43 22 13 12 3 22 17 13 5 26 23 11 1 11 8 22 12 4 19 10 7 1 20 22 21 11 4 24 16 12 3 21 17 9 1 15 15
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMdarbha-sUcI [37] katamaM panetaM sabbAkAraparipUraM, anuyuttA ahesuM yagghe deva jAneyyAsi na kho te deva atha kho bhikkhave evaM vutte bhikkhave sunisedhaM nisedhessAma vepullaM agamAsi paJcavassasahassAyukAnaM vepullagate dve amatteyyA appatteyyA AghAto paccupaTTito vaDDisanti cattArIsaMvassasahassAyukA metteyyo nAma bhagavA agArasmA anagAriyaM pAtimokkhasaMvarasaMvutto viharati kusalAnaM bhikkhave evaM me sutaM tumhe khvattha vAseTTha vijAyamAnA pi pe0... anabhijjhAlU hoti karoti taM rAjA AbhassarakAyA cavitvA kho vAseTTha sattA paThaviyA antarahitAya ekidaM sattA khipanti ajhe gomayaM upasaGkamitvA taM sattaM tArakarUpAni pAturahesuM saNDasaNDA sAliyo atha kho te bAhesuM | pApake akusale sattAnaM anajesaM garahamAno anagArasmA 9 30 332 urus >> Amrrovi xxv2MMMROM222 37
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ [38] 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 vAse ... pe0... vesso khattiyo seTThI evaM me sutaM ..evaM paJJA... bhante raJJo bhagavA tenupasaGkamiM yada abhijAnaM aJJo api ca kho vitakkayato ca paraM bhante dhammaM deseti padhAnesu lAbhena lAbhaM nijigiMsitA aparaM pana bhante evaM sukhadukkhapaTisaMvedI jAnAmi saMvaTTissati vA vivakappe aneke pa parama maraNA sugatiM paTikkUlasaJJI vihAreyyanti vadevyaM kiM panAvuso evaM puTTho evaM atha kho bhagavA evaM me sutaM odAta vasanA te pi duppavedite aniyyAnike asammAsambuddho idha pana cunda sappATihIrakataM suppakAsitaM atha no majjhimA bhikkhuniyo brahmacArino upAsakA pana me cunda passaM na parasatIti bojjhaGgA ariyo sammA ropetIti AsavAnaM saMvarAya ekacco adinnaM pe0... ayaM catutho dIghanikAyo-3 38 u u u 668 0.88866 71 72 73 73 74 74 75 76 77 78 79 80 81 81 82 83 83 84 85 86 87 88 89 89 90 91 92 92 93 94 94 95 96 97 98 16 16 1 16 10 25 14 17 14 13 11 5 1 26 9 3 21 14 8 1 1 10 10 maww 23 12 25 17 21 13 12
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMdarbha-sUcI [39] 2 133 134 135 100 136 101 137 138 102 103 >> 0 ~ 139 103 140 104 141 104 106 ~M 106 107 142 143 144 145 146 147 148 149 107 108 108 110 110 150 111 acatitthiyA paribbAjakA ThAnaM kho tacchaM anatthasaMhitaM bhagavatA : hoti tathAgato ThAnaM kho panetaM asayaMkAro aparaMkAro asassataM sukhadukkhaM saJjI attA hoti vyAkatA, yathA te evaM me sutaM mahApurisassa dve ekekalomo hoti puna ca paraM bhikkhave dhammesu : so tassa vA brAhmaNena vA bahujana sukhAya so tena kammena lakkhaNAni paTilabhati tIhi purisavaraggAlakkhaNehi etamatthaM bhagavA avoca mahApurisalakkhaNAni bhagavati parijanassa attha dhammasahitaM pabbajaM pica yatUpaghAtAya na hoti sukhumacchavI hoti sace pabbajjamupeti purimatarabhave Thito pi puttena samAnetA pahUtaputto bhavati labhati ? aDDo hoti idha mahipatissa aparihAna dhammo hoti yaM pi bhikkhave sampajjasA rasaharaNI gaNakamahAmattAnaM 112 151 152 153 154 155 MAA MOM 113 114 114 115 116 156 157 117 118 158 119 159 160 119 120 161 121 122 162 163 164 165 166 123 123 124 XCom Xn 167 168 125 126 39
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ [40] 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 yadi ca na bhavati veditvA so negamajAnapadA sahitAnaM vA anuppAdAtA kalahaM janassa AdeyyavAco hoti Adiyantissa vacanaM taM katvAna ito kammassa katattA ahitampi ca apanudi pasavha na ca evaM sutaM me puthuddisA namassasi pANAtipAto adinnAdAnaM kopInaniddaMsanI paJJAya ime kho gahapatiputta nihInasevI na ca amitto mittapaTirUpako cattAro me gahapatiputta upakAro ca yo dakkhiNA disA antevAsinA dakkhiNA TThamA disA puttadArA tasmA mahattaM evaM me sutaM hi bhante majjhimA namatthu kakusandhassa ito sA purimA ito sA dakkhiNA yaM disaM abhipAleti tuNDikI pacitvAna uttarena kapIvato kukutthakA kulIrakA ayaM kho sA mArisa mahArAjAnaM avaruddhA dIghanikAyo-3 40 126 127 128 129 130 131 131 132 133 134 135 136 136 137 138 139 140 141 142 143 143 144 145 145 146 147 147 148 149 150 150 151 152 153 154 154 19 17 12 14 8 5 23 17 10 8 1 1 10 12 8 8 13 7 9 6 18 14 6 24 15 1 12 12 6 o 20 17 12 5 1 21
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMdarbha-sUcI [41] 155 205 206 207 208 156 166 166 167 167 209 210 168 211 212 213 214 215 168 170 171 172 216 172 217 173 174 218 219 175 220 175 221 176 222 177 sIvako mucalindo tatthevantaradhAyiMsu evaM me sutaM taM bhante bhagavA puratthAbhimukho nisIdi pAvAyaM adhunA ayaM kho panAvuso vivaditabbaM yathayidaM ajjavaJca lajjavaJca sIlavisuddhi tINi sucaritAni tisso taNhA tayo rAsI tayo puggalA sukhaM paTisaMvedenti tINi monayyAni asthi kho Avuso viriyasamAdhipadhAnasaGghArasamannAgataM Avuso samAdhibhAvanA uddhamadho tiriyaM vuccatAvuso bhikkhu asaMvutaM viharantaM aparAni pi catassa dhAtuyo aparA pi catasso cattAri kammAni cattasso gabbhAvakkantiyo no paTiggAhakato aparantapo didveva vedanupAdAnakkhandho paJca sikkhApadAni idhAvuso dussIlo atthasaMhitena vakkhAmi kaGghati vicikicchati bhikkhu aJjataraM sugataM subhAvitaM 223 178 29 2020rn warm 292MMMMM4M-49 m2 vM 179 179 224 225 226 227 180 228 229 181 182 182 183 184 184 230 231 232 233 185 186 234 187 235 236 188 237 238 189 189 190 239 240
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIghanikAyo-3 241 242 243 244 191 192 192 193 194 245 194 246 247 248 249 250 195 196 196 197 251 198 252 199 253 199 200 254 255 201 256 257 258 202 203 '204 so tehi, na so taM passaddhakAyo sukhaM vedeti sukhino sotasamphassajA vedanA cha domanassUpavicArA viharati sabrahmacArIhi sandiTThiparAmAsI hoti bahulIkatA yAnikatA vatthukatAya anuTThitAya sAdhu bhagavato kaNhAbhijAtiko dhammavicayasambojjhaGgo avigatapemo bhAgavimutto aTTha sammattA piNDAya caranto kammaM kataM hoti idaM sattama saMvattati / taM ca kho sIlavato vadAmI nIlAni nIlavaNNAni bahiddhA rUpAni me carati taM idhAvuso tathAgato paraloko natthi mAtA samatikkamma natthi sIlavA hoti Avuso bhikkhu dasa akusalakammapathA hoti anabhAvaM gato evaM me sutaM katamo eko dhammo katame dve dhammA katame tayo dhammA iti ime tisa 4223 M420822m 2224264ArmM2-2rrrrm 92. 259 205 260 261 262 205 206 207 263 209 264 265 210 210 211 212 213 267 268 269 270 214 271 272 273 274 275 276 215 216 217 218 219 220 221
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMdarbha-sUcI [43] 277 278 222 223 225 279 227 280 281 282 283 284 230 231 233 234 285 katame cattAro dhammA cetopharaNatA paccattaM yeva paccupaTThitaM hoti katame cha dhammA satta dhammA bahukArA katame satta dhammA subhAvitA paTilAbhAya cha8o hetu micchattA, micchAdiTThi katame aTTha dhammA taNhAmUlakA dukkhe anattasaJaA katame dasa dhammA katame dasa dhammA sampasAdaJca pAsAdaM 235 236 24Kurrrrrr8:2rror 286 287 236 242 288 289 244 290 246 291 292 293 249 251 252 [ yaha zabda peyyAla meM se haiN|] 43
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ DEDICATION OF MERIT *****07*XX***$*>>-ANO******* May the merit and virtue accrued from this work adorn the Buddha's Pure Land, repay the four great kindnesses above, and relieve the suffering of those on the three paths below. May those who see or hear of these efforts generate Bodhi-mind, spend their lives devoted to the Buddha Dharma, and finally be reborn together in the Land of Ultimate Bliss. Homage to Amita Buddha! NAMO AMITABHA Printed and Donated for free distribution by The Corporate Body of the Buddha Educational Foundation 11th Floor, 55 Hang Chow South Road Sec 1, Taipei, Taiwan R.O.C. Tel: 886-2-23951198 , Fax: 886-2-23913415 Email: overseas@budaedu.org.tw Printed in Taiwan 1998, 1200 copies IN046-2003
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ NON Y ho Corrente Body of the Budde Elsa snahoundation 210 Floor, 55 Heng Chow South Road Soapsi, Teen, ROC, This book is for ikea distanzien, is ze to be soli 1922 :200 Conces IN45-2009 ISDIT 21-7414-952-