________________
१००
दीघनिकायो-३
पञ्हाब्याकरणं
१८७. “ठानं खो पनेतं, चुन्द, विज्जति, यं अञ्ञतित्थिया परिब्बाजका एवं वदेय्युं - 'अतीतं खो अद्धानं आरम्भ समणो गोतमो अतीरकं आणदस्सनं पञ्ञपेति, नो च खो अनागतं अद्धानं आरम्भ अतीरकं ञाणदस्सनं पञ्ञपेति, तयिदं किंसु तयिदं कथंसू 'ति ? ते च अञ्ञतित्थिया परिब्बाजका अञ्ञविहितकेन ञाणदस्सनेन अञ्ञविहितकं ञणदस्सनं पञ्ञपेतब्बं मञ्ञन्ति यथरिव बाला अब्यत्ता । अतीतं खो, चुन्द, अद्धानं आरब्भ तथागतस्स सतानुसारि जाणं होति; सो यावतकं आकङ्क्षति तावतकं अनुसरति । अनागतञ्च खो अद्धानं आरम्भ तथागतस्स बोधिजं जणं उप्पज्जति- 'अयमन्तिमा जाति, नत्थिदानि पुनब्भवो 'ति । " अतीतं चेपि, चुन्द, होति अभूतं अतच्छं अनत्थसंहितं, न तं तथागतो ब्याकरोति । अतीतं चेपि, चुन्द, होति भूतं तच्छं अनत्थसंहितं, तम्पि तथागतो न ब्याकरोति । अतीतं चेपि चुन्द, होति भूतं तच्छं अत्थसंहितं, तत्र काल तथागतो होति तस्स पञ्हस्स वेय्याकरणाय । अनागतं चेपि चुन्द, होति अभूतं अतच्छं अनत्थसंहितं, न तं तथागतो ब्याकरोति... पे०... तस्स पञ्हस्स वेय्याकरणाय । पपन्नं चेपि, चुन्द, होति अभूतं अतच्छं अनत्थसंहितं न तं तथागतो ब्याकरोति । पच्चुप्पन्नं चेपि, चुन्द, होति भूतं तच्छं अनत्थसंहितं तम्पि तथागतो न ब्याकरोति । पप्पन्नं चेपि, चुन्द, होति भूतं तच्छं अत्थसंहितं तत्र कालञ्ञू तथागतो होति तस्स पञ्हस्स वैय्याकरणाय ।
Jain Education International
१८८. " इति खो, चुन्द, अतीतानागतपच्चुप्पन्नेसु धम्मेसु तथागतो कालवादी भूतवादी अत्थवादी धम्मवादी विनयवादी, तस्मा " तथागतो 'ति वुच्चति । यञ्च खो, चुन्द, सदेवकस्स लोकस्स समारकस्स सब्रह्मकस्स सस्समणब्राह्मणिया पजाय सदेवमनुस्साय दिट्टं सुतं मुतं विज्ञातं पत्तं परियेसितं अनुविचरितं मनसा, सब्बं तथागतेन अभिसम्बुद्धं, तस्मा " तथागतो 'ति वुच्चति । यञ्च, चुन्द, रत्तिं तथागतो अनुत्तरं सम्मासम्बोधिं अभिसम्बुज्झति, यञ्च रत्तिं अनुपादिसेसाय निब्बानधातुया परिनिब्बायति, यं एतस्मिं अन्तरे भासति लपति निद्दिसति । सब्बं तं तथैव होति नो अञ्ञथा, तस्मा “ तथागतो" ति वुच्चति । यथावादी, चुन्द, तथागतो तथाकारी, यथाकारी तथावादी । इति यथावादी तथाकारी, यथाकारी तथावादी, तस्मा "तथागतो 'ति वुच्चति । सदेवके लोके, चुन्द, समारके सब्रह्मके सस्समणब्राह्मणिया पजाय सदेवमनुस्साय तथागतो अभिभू अनभिभूतो अञदत्थुसो वसवत्ती, तस्मा “तथागतो 'ति वुच्चति ।
(३.६.१८७-१८८)
100
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org