Page #1
--------------------------------------------------------------------------
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ / e yo2 ? e ? 1616 > ==h - 1 , | 1666006r zA. gulAbacaMda vAghajI vaDhavANa kempa. 6206620662160 AnaMda presa-bhAvanagara.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ :://// | | zrI ghammala kumAra caritra // //// yAne /// jAgato puNya prabhAva. paMDita jayazekharasUrita dhammilacaritranA rahasya tarIke- - lekhaka, malAla nyAlacaMda zAha, bhAvanagara, na " { zrI vaDhavANa kempanivAsI vakIla gulAbacaMda vAghajIbhAinI Arthika sahAyathI prakAzaka, zrI jaina dharma prasAraka sabhA-bhAvanagara. | vIra saMvata. 2452. vikrama saMvata. 1982. | kiMmata rU. 2-0-0
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ tahimA. yasmAdvighnaparaMparA vighaTate dAsyaM surAH kurvate / / mA zAti priya jAti | unmIlaMti maharddhayaH kalayati dhvaMsaM ca yaH karmaNAM / svAdhInaM tridivaM zivaM ca bhavati zlAghyaM tapastana kim // 1 // je tapathI kaSTa paraMparAne nAza thAya che, devatAo dAsapaNuM kare che, kAmavikAra zAMta thAya che, iMdriyane samUha damAya che, kalyANa prasare che, mahAddhio-tIrthakarAdi saMpadAo vikase cheprApta thAya che, jJAnAvaraNIyAdi karmane samUha nAza pAme che ane svarga temaja mA svAdhIna thAya che. e tapazu prazaMsA karavA lAyaka nathI? che." dharmilakumArane AzIbhAve cha mAsa paryata karele AyaMbilane tapa ja phaLe che. te A caritra vAMcavAthI lakSamAM Avaze. te vAMcIne bhavyajIe tapa karavAmAM udyamavaMta thavuM ghaTe che. wwwwwwwwwwwwwwwwwwwww wwwwwwwwww w w w w w wwwwwww bhAvanagara-dhI AnaMda prInTIMga presamAM zA, gulAbacaMda lallubhAIe chApuM.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. dhammila kumAranuM caritra e AjanA janasamAjamAM ati upayAgI vastu che. vAMcaka emAMthI-enA ekAgra citte paThanathI-enI caDatI paDatInA kramathI DIka khAdha prApta kare che, tethIja kathAnuyAgamAM dhammilakumAranI kathA svaprabhAvavaDe peAtAnu sthAna ThIka jALavI rahela che. dhammila kathA, dhammila caritra, dhammila rAsa Adi aneka pustakarUpe A kathAnaka jaina samAjanA kathAnuyAgamAM paDeluM che. prastuta kathA jayazekharasUrinI kRti tarIke prasiddha dhammila caritranI prasAdI rUpa che. AjathI 2452-72 (2524) varSa pUrve siddhArtha rAjAnA kuLamAM tilaka samAna zrI mahAvIra svAmI thayA. carama tI kara mahAvIra svAmInI pATe paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmI thayA. vamAna samayamAM athavA te te pachI paraMparAe cAlyeA AvatA sarva sAdhu sAdhvInA samudAya e badhA emane parivAra gaNAya. kemake vardhamAna svAmInA agIyAra gaNadharAmAMthI mahAvIra svAmInA nirvANa samaye gautamasvAmI te sudharmAsvAmI kheja vidyamAna hatA. mahAvIrasvAmIe gautamasvAmIne peAtAnA nirvANu pachI tarataja kevaLajJAna thaze ema jANIne sudharmAravAmIne peAtAnA paTTapara sthApI, samagra sAdhu sAdhvIne mATe emane bhalAmaNa karI, pote nirvANu pAmI gayA-mokSe gayA. e rIte sudharmAsvAmI mahAvIra prabhunA prathama paTTadhara thayA. temanI pATe bIjA jakhUsvAmI thayA. tepaNu muktie gayA, tyArathI muktimArga A bharatakSetramAMthI baMdha thayA. temanI pATe prabhavasvAmI, saSyabhavasvAmI, yazAlasira, sabhUtivijaya ne bhadrabAhusvAmI e pAMca zrutakevalI ( caudapUrvI ) thayA che. chaThThA zrutakevalI sthUlabhadrajI kahevAyA. paNa temane pAblA cAra pUrva satrathIja maLelA hatA. emanI pATaparaMparAe kALAMtare aneka gacchA thayA, temAM acaLagaccha vizvamAM prakhyAtine pAmyA. enA mukhya paTTadhara zrI ArakSitasUri thayA. tyAra pachI pazu dhaNA AcAryaM temanI pATe thayA. Ada zrI maheMdraprabhasara thayA. zrI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ maheMdraprabhasUrinA hastadIkSita zikhyAmAM traNa ziSyo mukhya hatA. zrImunizekharasUri, zrI jayazekharasuri ane zrI merUtuMgari, emAMnA zrI jayazekharasUrie A graMthanI saMskRtamAM vikrama saMvata 1762 mAM gujarAta dezanI aMdara rahIne racanA karI che. emanA bIjA paNa graMtho jevA ke prabaMdhaciMtAmaNi, upadeza ciMtAmaNi, jenakumArasaMbhava Adi najare paDe che. e saMskRta caritra uparathI AjanA jamAnAne anusarIne A caritra navalakathAnA rUpamAM gujarAtI bhaSAmAM AlekhavAmAM AvyuM che. emAMthI zRMgAra rasa, vairAgyarasa, vIrarasa, zAMtarasa Adi aneka rasono pravAha jharI rahyo che, jenuM jevuM mana hoya tevI rIte temAM bhale snAna kare. paNa je vAMcaka vAMcIne emAMthI kAMI paNa lAbha prApta kare teja lekhaka ane prakAzakane parizrama saphala thAya, kemake A kathAnaka ghaNuM rasavALuM ane bhAva bhareluM hovAthI khAsa lakSya rAkhIne enuM bhASAMtara karavAmAM AvyuM che. tene sudhAravAno prayAsa paNa ghaNo karavAmAM Avyo che, to sujJa vAcake jarUra ene lAbha meLavaze. kemake - kAvyazAstravinodena, kAlo gacchati dhImatAm / vyasanena ca mUrkhANAM, nidrayA kalahena vA // 1 // bhAvArtha-"buddhimAna purUSone kALa te kAvyazAstranA vinodamAMja jAya che; bAkI vyasanamAM, kalaha karavAmAM ne pramAdamAM te mUrNa purUSone ja samaya jAya che.' dhammila caritranI jayazekharasUrinI A kRti jAmanagaravALA paMDita hIrAlAla haMsarAja taraphathI saMskRta bhASAmAM chapAIne bahAra paDelI che. bIjuM dhamila kathA-e nAmanuM pAnAnA AkAramAM ne saMskRta vANImAM nAnuM sarakhuM pustaka zrI AtmAnaMda sabhA taraphathI chapAIne bahAra paDeluM che. dhamilano rAsa paMDita zrI vIravijayajIe A saikAnI zarUAtamAMja (1902 mAM ) racelo che; te paNa chapAyo che. e rAsa zrI jayazekharasUrijInI kRtine AdhAre ja racAyo jaNAya che, chatAM daSTAMto emAM judAM Ave che. mukhya kathAnaka lagabhaga maLatuM ja che, keTalIka upakathAo bhinna che. rAsanA kartA paMDita vIravijayajI zrI vijayasiMhasUrijInA ziSya prasiddha krioddhAraka satyavijayajI paMnyAsanI paraMparAmAM thayelA zrIgubhavijayajInA ziSya hatA. e vIravijayajInI bIjI paNa kRtio ghaNI che. bAravratanI, paMcakalyA kanI, navANuprakArI, cesaThaprakArI, pIstALIza AgamanI Adi pUjAone ijAre te prathama temanoja hato. kemake sAdI sarala bhASA ane AkarSaka rAgarANuM e pUjAomAM pratyakSa najare paDe che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ A caritranI aMdara Avela hakIkatane sAra A sAthe TuMkAmAM Apela che te vAMcavAthI A caritramAM rahelI khubI samajI zakAze. emAM prAsaMgIka kathAo paNa ghaNI AvelI che, tenuM lIsTa paNa pAchaLa ApeluM che, temAM aDadatta munie kahela pitAnuM vRttAMta ane guNavarmAnI kathA ghaNA vistAramAM Apela che. te khAsa vAMcavA lAyaka che, upadezaka che, asarakAraka che. bIjI kathAo paNa rasIka che. A caritramAM AvelA mukhya pAtranI oLakhANa ApavA mATe tenuM lIsTa paNa A sAthe Apela che. tethI te te pAtrane oLakhavAmAM saraLatA thAya che. A caritrane bhASAmAM lakhatAM tenA 72 prakaraNo pADavAmAM AvyA che, tenA anukramaNikA A sAthe ApelI che. te prakaraNonuM mathALuM vAMcatAM te prakaraNamAM zuM hakIkata che te TuMkAmAM samajI zakAya che. kamalamAM sugaMdha to ghaNI hoya chatAM e khuzabone cotarapha phelAvanAra te pavana ja hoya che, tema lekhakonI aNamola kRtione prasiddhimAM lAvavI e to sajjanonuM ja kartavya che. lekhako aneka parizrame lakhI zake, kiMtu lekhakenI AvI amulya kRtine svAda to vAMcako ja laI zake ane levarAvI zake. lekhakanA chadmasthapaNane lIdhe vAMcaka mahAzayane A pustakamAM koI paNa sthaLe kAMI paNa doSa ke bhUla mAlUma paDe te tene mATe lekhaka kSamA cAhe che. bAkI to lekhake e mULa vAtane phakta navalakathAnA svarUpamAM mUkI yogya sthaLe raMga pUravAnuM ja kArya karyuM che, te sivAya kalpanA calAvIne pitAnuM DahApaNa prAye batAvyuM nathI. atyasaM. azAha zudi 1 zrI jaina dharma prasAraka sabhA. saM. 1982 I bhAvanagara. 1 T /
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ A caritramAM AvatA mukhya mukhya pAtronI oLakhANa jitazatru. kuzAgrapurane rAjA. dhAriNI jitazatru rAjAnI strI atridamana teno putra samudradatta zeTha kuzAgrapurano zeTha subhadrA tenI strI suredatta tene putra sAgara zeTha teja nagarane bIje zeTha satyabhAmA tenI strI subhadrA tenI putrI-sureMdradattanI strI dharmilakumAra suredrane subhadrAne putra mahAbaLa vaNArasIpurIne rAjA yazodhara te nagarane zeTha manAramAM tenI strI dharmata tene putra zrIzeSa zreSThI te ja nagarano vepArI surUpa tenI putrI-dharmadattanI strI dhana vasu yazematinA pitA yazAmati dhammilanI prathama strI (1) vasaMtatilakA dhammilanI rakhAyata strI (2) vasaMtasenA vasaMtatilakAnI mA (akkA) sumati yazematinI sakhI aridamana mAgadhapuranA rAjA vimaLA te rAjAnI putrI-dhammilanI strI (3) kamaLA tenI dhAvya mAtA nAgavasu caMpAnagarIne sArthavAha nAgadattA tenI putrI-dhammilanI strI (4) kapila caMpApurIno rAja kapilA tenI putrI-dhammilanI strI (5) purUSAnaMda vaitADhya uparanA zaMkhapurano rAjA. - vidyunmati-vighuddhatA tenI putrI dhammilanI strI (6-7) [bhAI. vasudatta caMpA pAsenA karabaTano rAjA. caMpApatine vasumatI (padmAvatI) tenI putrI dhammilanI strI (8) meghajaya kAmAnmatta vidyAdhara. meghamALA tenI bahena-dhammilanI strI. (9)
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI dhammila caritrano TuMka sAra. kuzAgrapuramAM samudradatta zeThane sureMdradatta nAme putra hato. te putrane mATe teja gAmanA rahIza sAgarazeThe pitAnI putrI subhadrA ApavA kaheNa mokalyuM, samudradattanI te svIkAravAnI IcchA thaI, te vakhate suredra "parIkSA karyA vinA strI grahaNa karavI yogya nathI' ema jaNAvI te upara dharmadattanI kathA kahI batAvI chatAM pitAno Agraha thavAthI suredra kanyAnI parIkSA mATe cAra praznavALo eka glaeNka lakhI Apyo, ane eno yogya uttara kanyA Ape to tene svIkAra karavA kahyuM. sAgarazeThanI putrI subhadrAe te kano manamAnyo uttara lakhI Apyo, tethI tene ne sureMdrane vivAha thayo. sureMdradatta yogya vayano thavAthI tenA pitAe gharano bhAra tene bhaLAvI cAritra lIdhuM, ane tenuM ArAdhana karI svarge gayA. subhadrAne putranI vAMcchA thaI. ane dharmanA ArAdhanavaDe te saphaLa thaI. tene putra thayo. tenuM nAma dhampilakumAra pADayuM. teNe sarva kaLAne abhyAsa karyo. te yogyavayano thatAM tenA pitAe tenA lagna karavAnI tajavIja karavA mAMDI, dhammile taratamAM paraNavAnA vicArane anAdara karI te upara eka govALanI kathA kahI batAvI. taratamAM te vicAra mulatavI rahyo. teja nagaramAM dhanavasu zeTha raheto hato tene yazomati nAme putrI hatI. te kaLAkuzaLa thaI hatI. tene yogya vaya thatAM pitAne yogya vara mATe ciMtA thaI. tenI sakhI sumatie te vAta tenI mAtAne karI, teNe dhanavasu zeThane karI. teNe sureMdradattanA putra dhammila kumArane yogya vara jANI kaheNa mokalyuM. sureMdradatte svIkAryuM ane dhammila sAthe yamatino vivAha thayo. keTalAka samaya vItyA bAda dhammilanuM citta dharmavAsita vizeSa prakAre thayuM. tethI te saMsArasukha tarapha udAsI thayo. teNe yazAmatine potAno vairAgya bhAva jaNAvyo. tethI saMsArasukhanI Icchaka yazemati bahu kheda pAmI. A vAta sakhIdvArA teNe pitAnI sAsune jaNAvI. teNe dhanavasu zeThane kahyuM ke- ApaNo dhanmila to saMsArasukhamAM samajato ja nathI. tethI tene mATe kaMIka karavuM joIe. ApaNe tene jugaTIyAnI sobatamAM mUkIe, tethI te saMsAra sukhano rasIyo thaze." zeThe te vAta bhUlabharelI jaNAvI te upara haMsa ne kAganuM dRSTAMta kahyuM, paNa zeThANuM samajyA nahI, ane zeThanI IcchA nahIM chatAM dhammilane jugArInI sobatamAM mUko. te jugArI . thayo ane eka divasa te jugArI mitro sAthe vasaMtasenA vezyAne tyAM gayo.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenI putrI vasaMtatilakA sAthe tenI prIti baMdhANa, te tene tyAMja rahyo. tenA bhogavilAsa mATe tenA pitA puSkaLa dravya dararoja mokalavA lAgyA. anyadA tenA pitAe tene ghare teDI lAvavA pitAnA mahetAne mokalyo. dhammile ghera AvavAnI cokhI nA pADI. metAe tenI strI tenA viyoge maravA paDI che ema kahyuM. tyAre te bhale maratI" ema kahI dhammile tene rajA ApI. mahetAe AvIne dhammilanA mAtApitAne te vAta kahI. teo bahu kheda pAmyA. dhammilanI mAtA paNa pitAnA kRtya mATe pastAvA lAgI ane ghaNuM dilagIrI karavA lAgI. zeThe tene aneka prakAre AzvAsana ApyuM ane sAsu vahune dharmakAryamAM vizeSa joDAvA kahyuM. sAsu vahu [zomati] pAse AvyA. vahune zikhAmaNa ApI dharmamArgamAM joDAvA kahyuM. teNe te svIkAryuM. zeThANIe zeTha pAse AvI te vAta karI ane have pachI dhammilane dravya na mokalavA kahyuM. zeThane to te vAta rUcatI ja hatI. zeThe kahyuM ke strInA pAsamAM paDyA pachI prANIo chuTI zakatA nathI." te upara temaNe mila dvijanI kathA kahI ane zikhAmaNa ApI, paNa zeThANIne zAMti na vaLI. teNe kahyuM ke meM ene halakI sobatamAM mUkyo te bhUla karI, paNa ema thavAnuM hoya che tyAre samaju paNa bhUle che. ' te upara teNe zivavipranI kathA kahI. e pramANe paraspara vAta karIne kALa vyatita karavA lAgyA. kALanuM kAma kALa kare che dhammilane vezyAne tyAM rahetAM varSo vItI gayAM. mAtApitA maravA paDyA. temaNe yazAmati je dharmArAdhanamAM tatpara rahelI hatI tene badhI bhalAmaNa karI. dhammila e hakIkta jANatAM paNa ghare na Avyo. dravya mokalavuM to baMdha thayuM hatuM, paraMtu vasaMtatilakA tenA para Asakta thayelI hovAthI tenI mAtAnI IcchA nahIM chatAM gharamAM rAkhyA hatA. yazomatie sAsu sasarAne aMtasamayanI ArAdhanA karAvI. teo maraNa pAmyA. yazomati temanI aMtakriyA yogya rIte karIne piyara na jatAM sAsarAnA gharamAM ja rahI. atyAre tenA duHkhanI sImA nahotI. teNe dha--ilanA maMgAvavA pramANe dravya mokalavA mAMDayuM. prAMte dravya khuTavAthI teNe pitAnA AbhUSaNe mokalyA. vasaMtasenA (akkA )e te pAchA mokalyA. yazAmati gharabAra tamAma vecI nAkhI piyaramAM AvIne rahI. tenI A sthiti thavAthI tenA mAtApitA paNa bahu duHkhI thayA. ahIM vasaMtasenAe dhammilane tajI devA mATe vasaMtatilakAne ghaNuM samajAvI paNa te na samajI. pachI keTaleka vakhata javA daI eka divasa
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ akAe pitAne ghare mahocchava mAM ane te prasaMgamAM vasaMtatilakA ne dhammila baMnene caMdrahAsa madirA pAI dIdhI. te baMne bezuddha thaI gayA. eTale dAsI mAraphata gADI baMdobasta karAvI madhya rAtrI pachI trIjA pahore dharmilane bezuddha avasthAmAM upADI gADImAM nAkhI nagara bahAra vagaDAmAM mUkI AvyA. pahora divasa caDyA pachI madirAnuM ghena utaryuM. eTale dhammila jAgyo. AsapAsa joIne udAsa thayo. vezyAnI sobata mATe have tIraskAra chuTyo, paNa te rAMDyA pachInuM DahApaNa hatuM. pachI te tyAMthI uThIne potAne ghare gayo. tyAM mAtApitA maraNa pAmyAnA, gharabAra vecAI gayAnA ne strI piyara gayAnA khabara jANI bahuja kheda pAmyo. teNe nagara bahAra nIkaLI ApaghAta karavAnA be traNa prayatno karyA. paNa kSetradevatAe te niSphaLa karyA. chevaTe teNe salAha ApI ke " tuM snigdha vana tarapha jA, tyAM eka muni birAje che, te tArA udayano mArga batAvaze. haju tAre bhogAvaLI karma ghaNuM che." kSetradevatAnA salAhathI dhammila snigdha vana tarapha cAlyo. tyAM pahoMcI munivaMdana karyuM. dharmadezanA sAMbhaLI. temAM te agaDadatta munie vijayepALa rAjAnI kathA ati rAga na karavA upara kahI. pachI dhammilane tenA duHkhanuM kAraNa pUchayuM, dhambile kahyuM, temAM haju paNa tene vezyA upara rAga che ema sUcavyuM, munie vezyAgamanathI prApta thatA ghaNuM duHkho batAvyA ane paraspara ghaNI vAto karI. chevaTa potAnA duHkha karatAM dhammilanuM du:kha vadhAre nathI' ema kahI potAnuM caritra dhammilanA kahevAthI kahevuM zarU karyuM. tenA prAraMbhamAM guNavamonI kathA dharmakAryamAM tatpara rahevA upara kahI ( e kathA ghaNI vistArathI sumAre pRSTha 50 mAM che, tyArapachI dhammilano vicAra haju paNa saMsAra choDavAno thato na hovAthI-sAMsArika sukhanI abhilASA hovAthI vadhAre asara thavA mATe potAnuM caritra kahevA mAMDyuM. ( agaDadatta muninI kathA pRSTa 173 thI 268 sudhI che.) prAMte temaNe kahyuM ke "strI jAti keIpaNa rIte vizvAsa karavA lAyaka nathI, tenApara Asakita dharAvanArA aneka bhavya jIvoe ghaNuM hAnI meLavI che. mArA anubhavamAM e vizeSe AvI gayela che. dhambile kahyuM ke -"he mahArAja ! Ape kahyuM te kharUM, paNa kAMI badhI strIo sarakhI hotI nathI. keTalIka uttama ane sArI paNa hoya che. Ape dhanazrInuM caritra sAMbhaLyuM nahIM hoya ?" A pramANe strI jAtinA pakSapAtathI dhambile kahyuM. munie pUchayuM ke-"te dhanazrI koNa hatI ?" eTale dhammile tenI kathA kahI batAvI. prAMte kahyuM ke-"dhanazrInI
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema anya paNa aneka uttama strIo hoya che. vaLI mArI bhogecchA haju samApta thaI nathI; te mane pharIne saMsAranA sukhopabhega prApta thAya te mArga batAvo." agaDadatta munie kahyuM ke-dharmanuM ArAdhana A bhavamAM ne parabhavamAM sukha ApanAra thAya che, tethI te cha mAsa paryata AyaMbilane tapa kara ane te sAthe bIjuM paNa dharmArAdhana kara. ' dhambile te vAta svIkArI, ane dravyamunino veza dhAraNa karI, AyaMbila karavA zarU karyA. namaskAra mahAmaMtranA navalAkha jApa karavAnuM zarU karyuM. muni pramANe ja sarva AcAra pALavA lAgyo. khAsa kAraNa zivAya mauna rahevAnuM ja svIkAryuM. A pramANe dharmanuM ArAdhana karatAM cha mAsa vyatita thayA. cha mAsane ati devavANI thaI ke " ha dhammila ! tuM manuSyapaNumAM deva jevA bhoga bhogavIza. ane vidyAdhara vigerenI 32 strIo tAre thaze. " A pramANe sAMbhaLyA pachI teNe muniza pAcho agaDadatta munine arpaNa karI temane namI AyaMbila tapanuM pAraNuM karyuM. ane Akho divasa vyatIta karI rAtre mAgadhapuranI bahAra eka charNamaMdiramAM jaIne suto. - have tenA bhAgyano udaya thayo. karmanI vicitratA pragaTa thaI. madhya rAtre te jIrNa maMdiranI bahAra eka ratha Avyo. temAM beThelI eka strInI sAthe AvelI vRddhAe zabda karyo ke-"ahIM dhammilakumAra che ?" dhammile te zabda sAMbhaLyo. tene Azcarya to thayuM, paraMtu avasara oLakhI jaIne teNe kahyuM ke- hA, che. ' eTale te bAI bolI ke cAle, A rathamAM besIne jAo, ApaNe caMpApurI tarapha ravAne thaIe. ' dhammila keTalAka vicAra karIne tarata ja bahAra Avyo ane ratha upara ArUDha thaI caMpApurI tarapha ratha calAvyuM. mArgamAM rathamAM beThelI strI keTalIka vAta karavA lAgI. tene dhammila TuMkAmAM ja javAba ApI patAvavA lAgyA. pelI strIne Azcarya thayuM ke Aje bapore te mArI sAthe bahu vAto karatA hatA ane atyAre vadhAre bolatA nathI tethI zuM mArApara gusse thayA haze ? paNa phikara nahI, savAra paDatAM teno gusso utarAvIne zAMta karI daIza. " have rAtrI vahevA lAgI ane ratha paNa cAlavA lAgyo. prAtaHkALa thatAM eka nadIne kInAre e ratha aTakayo-besanArIe ubhuM rakhAvyuM, eTale ghammila tenA ghaDAne choDIne pANI pAvA laI gayo. tene jato jotAM pelI strI te vismaya pAmI ke-"A koNa? A to koI daridrI jevo durbaLa ane syAmavarNI jaNAya che. A pramANenA tenA khedanA uddagAra sAMbhaLatAM chatAM dhammile te ghaDAne pANI pAI lAvIne rathane joDyA. te
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ vakhate rathamAM beThelI strI vimaLAe tenI nirbharjanA karI. paNa tenI dhAvyamAtA kamaLAe vArIne zAMta karI. tyAMthI AgaLa cAlatAM teo eka gAma pAse AvyA. vimaLA kamaLAne bahAra besADIne dhammila bhajanasAmagrI meLavavA mATe gAmamAM gayo. ane tyAMnA gAmadhaNInA ghoDAne buddhithI zalya rahita karyo. gAmadhaNIe khuzI thaIne tene rahevA makAna ApyuM. temAM vimaLA kamaLAne bolAvI lAvIne dhammila rahyo. rAtre dhammile kamaLAne vimaLAnuM vRttAMta pUchayuM. teNe kahyuM ke vimaLA mAgadhapuranA rAjA aridamananI putrI che. te purUSaSiNI chatAM eka divasa eka purUSapara Asakta thaI. tenuM nAma paNa dhammila hatuM. tenI sAthe rAtre jIrNa maMdiramAM AvavAno saMketa karyo. te na Avyo ne tene badale tame AvyA. vimaLA tamArI upara bIlakula rAga dharAvatI nathI; paNa deSa dharAve che." dhammile vimaLAne potAnI upara rAgavatI karavA mATe tenI prArthanA karI. kamaLAe anukULatAe prayatna karavAnuM kabula karyuM. bIje divase tyAMthI caMpA tarapha cAlyA. mArgamAM dhammile aneka prakAranuM potAnuM parAkrama batAvyuM. te uparathI kamaLAe vimaLAne dhammilane svIkAravA kahyuM, paNa te mAnI nahIM. kamaLAe satI strIne ekalA na rahevA sUcavyuM. vimaLAe satI ekalI hoya to paNa tene kazo Dara hotA nathI. ema kahI te upara zILavatInI kathA kahI. ratha to paMtha kAyA kare che, te caMpAnI najIkamAM Avyo. tevAmAM sAmethI ghaNuM mANasone AvatA joI dhammila "e karyuM haze ?" ema vicAramAM paDyo. teTalAmAM temAMthI eka mANase dhammila pAse AvIne kahyuM ke Ape mArela arjuna cora amArA pallIpati ajitasena zatru hato, tethI amArA svAmI tamArI upara prasanna thayA che. te Apane maLavA mAge che. ' dhammile maLavAnI hA pADI, baMne maLyA ane tenA AgrahathI tenI pallImAM javuM paDayuM. pallIpatie ghaNe satkAra karyo. keTalAka divasa tyAM rahI rajA meLavI caMpA tarapha cAlyA. caMpAnI bahAra ratha rAkhIne rahevAnuM sthAna jovA dhammila zahera tarapha cAlyo. mArgamAM keTalIka jaLakrIDA karatAM kamaLo upara cAlAkI vAparI, te kamaLo tyAM ja jaLakrIDA karavA AvelA rAjakumAre dIThA. teNe mANasa mokalI dhammilane bolAvyo. sahaja vAtamAM paraspara mitrAI thatAM teNe potAnA memAna thavA kahyuM. dhammile svIkAryuM. pachI hAthIpara besI vimaLA pAse baMne jaNa AvyA ane zaheramAM javA mATe temaneM rathamAM besADyA. zaheramAM darabArI utAre utaryA. rAjakumAre badhI sagavaDa karI ApI. dhammila sAthe mitrAI jAmI.. ekadA * vimaLA dhammilane AdhIna
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI" evI vAta kumArane kAne AvatAM teNe parIkSA karavA mATe badhA mitrone bIje divase pitapatAnI strI sahita udyAnamAM AvavA kahyuM. A hakIkatathI dhammila ciMtAmAM paDyo. teNe pitAne utAre AvI kamaLA pAse ubharo kADho ane pote cAlyA javAno vicAra jaNa. kamaLAe vimaLAne samajAvavAnuM kahyuM. teNe vimaLA pAse AvI bahu rIte samajAvI. svacchaMdatAthI duHkhI thavA upara vasudattAnI kathA kahI batAvI. te sAthe rAjAo paNa hitavacana nathI mAnatA to duHkhI thAya che te upara aridamana rAjAnI kathA kahI saMbhaLAvI. A be kathA kahyA pachI asarakAraka zabdomAM kahevAthI vimaLAe kamaLAnI vAta kabula karI ane dhammilane paraNavAnuM svIkAryuM. kamaLAe e vadhAmaNuM dhammilane ApI. te rAtrIe ja dhammila gAMdharva vivAhathI vimaLA sAthe paraNyo. ane bIje divase savAre tene laIne rAjakumAre kahelA sthAnake gayo. tyAM aneka prakAranI krIDAo karyA pachI badhA purUSo jamyA bAda potapotAnA patinA Asana upara besI strIo jamI. pachI aneka prakArano AnaMda meLavI sAyaMkALe sau pitapotAne sthAne AvyA. dhammila bahu ja harSita thayA ane pitAne puNyodaya thayAnI tene khAtrI thaI. anyadA vimaLA sAthe dhammilane praNaya kalaha thaye. vimaLA rIsANI. dhammile tene manAvatAM vasaMtatilakAnA vakhANa karyA. te sahana na thavAthI vimaLAe kaThaNa vacana sAthe dhammilane pAdaprahAra karyo. dhammila gharethI nIkaLI rAjakuMvara pAse gayo ne tenI sAthe krIDA karavA udyAnamAM gayo. krIDA karIne pAchA vaLatAM dhammila eka nAgadevanA maMdiramAM gayo. tyAM eka yauvanA nAgadevane pUjavA AvI. pUjana karIne teNe pitAne gya vara maLavA prArthanA karI. eTale "tArI IcchA Aje ja pUrNa thaze.' ema mUrtinI pAchaLa rahIne dhambile kahyuM. kumArikA rAjI thaI. maMdira bahAra nIkaLatAM ja dhamila tenI dRSTie paDyo. paraspara vArtAlApa thatAM prIti thaI. paraspara oLakhANa ApI. ghammilane ja devane Apelo vara mAnI tene tyAM rokAvA kahI te kumArikA nAgadattA potAne ghare AvI. mAtApitAne vAta karatAM temaNe dhammilane teDAvyo. ane te rAtre ja nAgadattAne tenI sAthe paraNAvI. dAyajAmAM ghaNuM dravyAdika ApyuM. rahevA makAna ApyuM. dhammila tyAM ja rahIne nAgadattA sAthe AnaMda karavA lAgyo. te caMpApurInA rAjA kapilane kapilA nAme putrI hatI. nAgadattAnA sakhIpaNAthI baMnee eka patine varavAno saMketa karyo hato. tethI teNe te vAta potAnA pitAzrIne jaNAvI. rAjAe to potAnI putrIne
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 yogya vara prApta thavA svayaMvara maMDapa racyo. temAM dhammilane paNa AmaMtraNa karyuM. kapilAe dhammilanA kaMThamAM varamALa AropI. rAjAe mahotsava sAthe tene dhammila sAthe paraNavI. pachI rAjAe ApelA mahelamAM kapilA ne nAgadattA sAthe te rahevA lAgyo. | vimaLAne dhammilano tiraskAra karyA pachI pArAvAra kheda thayo. te bahu pazcAttApa karavA lAgI. dhammilane paNa tenuM smaraNa thayA karatuM hatuM. eka divasa dhammila hAthI upara besIne zaheramAM pharavA nIkaLyo. vimaLAvALA makAna pAse AvatAM hAthI bhANe. vimaLAe nIce AvIne patine vadhAvyA. dhammile tene hAthI upara kheMcI lIdhI ane rAjAe ApelA mahelamAM lAvIne nAgadattA ne kapilAnI sAthe rAkhI. traNe AnaMdathI sAthe rahevA lAgI. eka divasa rAjAne koIe bheTa karelA vakragativALA azva upara besI dhammila pharavA nIkaLe. nagara bahAra jaIne azvane doDAvyA pachI ubhe rAkhavA lagAma kheMcI, tema to te bahu ja doDyo, ane eka aTavImAM dhammilane laI gayo. dhammile rAza DhIlI mUkI eTale te ubho rahyo. dhammila nIce utarI AjubAju pharavA lAgyo. tyAM teNe eka khagra dIThuM, paNa te tejasvI vidhAre hovAthI koI khecara bhUlI gayela haze ema teNe saMbhAvanA karI. pachI kha hAthamAM laIne pAsenI vaMzajALa upara calAvyuM. teTalAmAM to eka vidyAsAdhakanuM mastaka zarIrathI chuTuM paDeluM tenI najare paDayuM. te jeI dhammilane pArAvAra pAzcAttApa thayo. pachI tenA saMbaMdhavALuM koI ATalAmAM haze ema dhArI te pharavA lAgyo. eTalAmAM eka vAvamAMthI eka vidyAdharI nIkaLI. tene dhansile "tuM koNa che ?" ema pUchayuM, tenA uttaramAM teNe kahyuM ke- vaitADhaya upara zaMkhapuramAM rAjya karanArA purUSAnaMda rAjAne be putrIo che ne eka putra che. te putra jenA hAthathI marAze te be putrIone vara thaze ema jJAnIe kahyuM che. te kAmenmatta rAjaputra 16 vidyAdhara putrIone harI lAvyo che ane tenI be baheno tathA 16 kanyAone eka mahela bAMdhIne ahIM rAkhI che. te vidyA sAdhavA gayela che, ne have taratamAM ja tene caMdrahAsa khaDjha siddha thavAnuM che. A hakIkata sAMbhaLyA pachI dhamila kumAre kAmonmatta pitAthI haNAyAnuM kahyuM. eTale te mitrasenAe kahyuM ke tame ahIM thobhAo. huM amArA sthAnamAM jaI tenI bahene vigere saune vAta karI sau rAjI thAya to tamane AvavA mATe lAla dhvajA uMcI karIza ane je sau nArAja thaze to veta dhvajA calAvIza. te Apa cAlyA jajo. " tenA gayA bAda dhammila tyAM bhANo. thoDA vakhata pachI veta dhvajA dekhAtAM te tyAMthI cAlI nIkaLyo..
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila cAlatAM cAlatAM eka karabaTa nAmanA gAma pAse Avyo. tyAMno rAjA vasudatta je caMpApatine bhAI thatA hatA tenI putrI vasumatine teno vyAdhi maTADIne paraNyo. pachI caMpApati sAthe vasudattane salAha karAvavA te caMpApurI gayA. tyAM nagaramAM pesatAM lekene darabArane hAthI chuTI javAthI hAlakallola sthitimAM joyA. ane sAgaradatta zreSThIputrane ATha kanyA sAthe paraNavA jato dIThe. eTalAmAM unmatta thaIne chuTele hAthI tyAM AvI pahoMcyuM, eTale bhAganAza thaI rahI. sAgaradatta kanyAone tyAM ja cheDIne nAzI gayo. dhammilakumAre hAthIne vaza karyo ane tenA sapATAmAM AvelI ATha kanyAone bacAvI lIdhI. hAthI mAvatane soMpI daI te rAjasabhAmAM Avyo. rAjA potAnA jAmAtAne Avela jANIne temaja hAthIne teNe vaza karela jANune bahu khuzI thayo. teNe dhammilane pUrNa satkAra karyo. dhammila traNe strIone maLyo. azvaharaNa pachInI hakIkata kahI batAvI. pachI pelI ATha kanyA paNa sAgaradattane na paraNatAM dhammila sAthe paraNI. dhammile caMpApatine tenA bhAI sAthe salAha karAvI dIdhI. teNe tenI putrIne caMpApurIe mokalI. eka divasa dhammila potAnA mahelamAM hIMcako hatA. tyAM AkAzamAMthI eka vidyAdharI vighullatA tyAM utarI ane potAnI oLakhANa ApyA bAda " khaDagasAdhakane haNyA bAda kema bhAgI gayA ? " ema baeNmilane pUchyuM. dhamile dhoLI dhvajA jevAnuM kAraNa kahyuM. teNe mitrasenAnI te bhUla thayelI hatI ema jaNAvyuM. pachI dhammilanI AjJAthI te aDhAre vidyAdharIo mAtApitA sAthe tyAM AvI ane dhammile tenI sAthe pANIgrahaNa karyuM. pachI kula trIze strIo sAthe dhammila tyAM AnaMdathI rahevA lAgyo. anyadA vidyummatie vimaLAne patipara pAdaprahAranuM kAraNa pUchyuM. teNe "AvA patine prApta karI ApanAra te paganI tame badhA pUjA karo" ema kahI AnaMda karAvyo. pachI vimaLAe dhammilane vasaMtatilakAnuM vRttAMta pUchayuM. dhammile kahI batAvyuM. eTale patinI AjJA meLavIne vidyumnati vasaMtatilakAne khabara ApavA AkAzamArge kuzAgrapura gaI. tyAM vasaMtasenA ne vasaMtatilakA vacce thatI vAta teNe pracchannapaNe sAMbhaLI. pachI pragaTa thaIne vasaMtatilakAne dhammilanA badhA khabara ApyA. tyAM vAta karatAM yazomatinI vAta nIkaLI. tenI duHkhadAyaka avasthA vidyummatie jANI. pachI te baMnene patino satvara meLApa karAvI ApavAnuM kahI te caMpApurI pAchI AvI. ane badhI strIo sahita dhammilane te vAta kahI batAvI. dhammile kuzAgrapura javAnI tarataja taiyArI karI.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila trIze strIone laIne kuzAgrapura Avyo. tyAMnA rAjA amitradamane tene sArI rIte satkAra karyo. tenA ApelA utAre dhammilakumAra utaryA. pachI dhammila vasaMtatilakAne tyAM gayA. tyAM mAtAne putrI vacce thatI vAta teNe sAMbhaLI. vasaMtatilakAno pitApara apratima rAga joI te prasanna thayo ne pragaTa thayo. vasaMtatilakA bahu khuzI thaI. rAjAe tene dhammilane arpaNa karI, temaja potAnA rAjyane trIjo bhAga ApI rAjA banAvyuM. pachI te yamatinA piyaravALe ghare gayo. tyAM tenI ane tenI bhAbhIo vacce thatI vAta sAMbhaLI. pachI pragaTa thayA. yazomati bahu harSita thaI. baMne vacce ghaNI vAto thaI. pachI yazomatinA pitAe putrIne keTalAka dAyajA sAthe sAsare vaLAvI. dhammilanI badhI strIo tene moTI mAnIne tene page paDI. dhammila sAMsArika apratima AnaMda bhogavavA lAgyo. pachI dhammilano rAjyAbhiSeka thayo. dhammile cAra strIone mukhya paTarANI banAvI. vimaLAnA mAtApitA paNa tyAM AvI putrIne keTalAka dAya ApI gayA. anyadA dhammila pitAnA mahelanA dIvAnakhAnAmAM beTho che. tevAmAM vasaMtatilakAe tenI paDakhe besIne pUchyuM ke- svAmI ! gaIkAle tame veza badalIne mArI pAse kema AvyA hatA ? " dhammila te sAMbhaLIne coka paNa tene khabara paDavA na devA mATe kahyuM ke- tane gammata ApavA mATe ema karyuM hatuM. " Ama javAba dIdhA pachI tevI rIte AvanAra duSTa vidyAdharane pakaDI pADavA potAnA mahela pharate siMdura patharAvyo ne pote chupAIne rahyo. pachI pelo kAmI vidyAdhara adazyapaNe AvatAM tenA paga siMduramAM paDyA eTale tene talavAranA prahArathI mArI nAkhIne tyAM ja dATI dIdho. be divasa pachI dhammila potAnA udyAnamAM eka zilApara beThA hatA. tyAM eka vidyAdharI AkAzamAMthI utarI AvI. teNe potAnI hakIkata kahetAM prathama meghajaya nAmanA potAnA kAmonmatta bhAInI hakIkata kahI. pachI meghamALAe kahyuM ke te traNa divasa agAu game te pAcho Avyo nahIM, tethI huM tenI tapAsa karavA nIkaLI ane ahIM AvatAM te ApathI marAyo che ema jANuM krodhathI ApanI pAse AvI, paNa Apane jotAM ja mAre krodha zamI gaye. prajJapti vidyAe paNa kahyuM hatuM ke mArA bhAIne je haze te mAre pati thaze " mATe Apa mAre svIkAra kare. " dhammile tenI arajI svIkArI tenI sAthe gAMdharvavidhithI pANagrahaNa karyuM. eTale kula 32 priyAo thaI. anukrame vimaLAne putra thayo. tenuM padmanAbha nAma pADyuM. tene
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaNAvyo, paraNAvyo ane tenI yogya ummara thatAM badhe bhAra tenA para mUkI dharmArAdhana karavA mATe " gurUmahArAja padhAre te ThIka " ema IcchavA lAgyA. gurUmahArAja dharmarUcI aNagAra tyAM padhAryA. dhammila vigere vAMdavA gayA. gurUmahArAje dharmadezanA ApI. dhammile pUrvabhava pU. gurUe kahI batAvyo. te sAMbhaLI dhammilane jAtismaraNa jJAna thayuM. tethI vairAgya utpanna thavAthI dhammile gRhabhAra padmanAbhane bhaLAvI yazomati ne vimaLA sAthe cAritra grahaNa karyuM. -- cAritranuM sArI rIte ArAdhanA karI, prAMta aNusaNa AdarI, AyuSyanI samAptie kALa karIne dhammila amyureMdranA sAmAnika deva thayA. be strIo paNa tyAMja devapaNe utpanna thaI. Ayu pUrNa thaye tyAMthI evI mahAvidehamAM manuSyapaNe janma dhAraNa karI avasare cAritra laIne prAMte mokSa sukhane pAmaze. A pramANe A caritrane sAra che. vizeSa to A caritra sAdyata vAMcavAthI jANI zakAze. tethI ahIM A rahasya samApta karavAmAM Ave che. bukamAM prAte pRSTa 415-16 upara Apela rahasya paNa vAMcIne manana karavA gya che. Ityalama. Iti dhamila caritra rahasya samApta. ma . s na para -
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA. prakaraNa : prakaraNa 1 luM 2 juM . . . 27 31 . ,, 7 muM . ` 35 ` ` ` 53 57. , 11 muM ` . . . viSaya surendranI bAlyAvasthA. .... surendra ane subhadrA. strI kevI hovI joIe ?... patnI ane mitra. zaThaprati zArtha kuryAta. ... lagnanI vATe. ... saMsAra sukhanI vATe. ... dhammilakumAra. ... ..... bALA( yazomati ) ... yugala (yazomati ne dhammilakumAra )... parivartana. ... (dhammilakumAranA) mAtA pitA. ... vezyAne tyAM (dhammilakumAra) hAthanA karyA haiye lAgyA. ... ... zikhAmaNano saddaupayoga. ziva vipra. ..... vasaMtasenA. dhammilakumArane yuktivaDe bahAra kADhavo. aho ! A zuM thayuM ? .. dharma dezanA ( agaDadatta muninI) duHkhanI be vAta. guNavarmA. .. *** paropakArane mATe. rahasya pheTa. ... priyAnI khAtara. sukhaduHkhanI vATe. A te bALA ke balA? ... pApanuM prAyazcita. * .... ... agaDatamuninuM Atma vRttAMta ... 73 78 . , 15 muM . . . ` . , 20 muM , 21 muM , 22 muM , 23 muM ` .` .lG - 102 108 113 118 123 131 137 144 150 157 164 173 ,, 25 muM m blGh th - ra7 muM , 28 muM bh bndh bh
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 . 185 188 194 200 204 >> 34 muM . . . 212 219 . . 225 , 37 muM , 38 muM , 39 muM ,, 40 muM , 41 muM 228 . . . 233 241 >> 42 muM 247 . bh 251 256 , 45 muM e. e. e. + dezavaTo. vaNArasImAM .. madanamaMjarI. gajamadamardana ... addabhUta luMTAre taskara vidyA.... riSadamana. ... vIramati. .. manmathanI muMjhavaNa. svadeza gamana. ... mArgamAM. .. * vanavihAra. .. amRtamAM jhera. kamalasenA. .. bhedano pheTa. .. dIkSA mahotsava. dhanazrI. * samudracaMdra. ... saMsAra sukhane kAraNe. vimalA. ... caMpAnI vATe. ... ... zIlavatI, .. ziyalane mATe..... A te abaLA ke prabaLA.. zIyelanuM mAhAtmya. ... zIyalavatIna pUrvabhava. ... caMpAmAM. . vasudattAnI svachaMdatA. svacchaMdatAne khAtara, vanakrIDA. nAgadattA. ... bhAgyodaya. *** aTavImAM. ... ... : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : >> 47 muM 48 muM . . . 270 276 287 294 , 49 muM * . . , 51 muM , para muM - 54 muM . . . . . . - 55 muM 304 311 316 322 327 330 339 345 35ra 356 363 367 . . - 59 muM 60 muM - 62 muM
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ "" .. ,, "" "" , ,, 39 63 mu 64 mu 65 su 66 mu 67 mu 68 su 69 mu 70 mu 71 su ra mu 9 10 11 12 bhUla ane tenuM pascyuiAma. rAmanuM svapnuM bharatane kLyu. khecarabALA vidyunmati ne vinullattA... svadeza smaraNa .. vatanamAM. satInI dhIraja.... vidyAdharabALA meghamALA.... dharma dezanA. dharmiMlanA pUrva bhava. (cAlu) dIkSA ane chevaTa. zrI dhammila caritramAM AvelI prAsagika kathAo. pRSTha. 17.thI 31 thI 47 44 64 thI 65 - 82 thI 85 86 thI 93 113 thI 117 123 thI 172 173 thI 268 dhadatta ne surUpAnI kathA. eka geAvALanI kathA. huMsa ane kAganI kathA. ra ra 4 sAmila dvijanI kathA. 5 ziva vipranI kathA huM vijayapALa rAjA. 7 guNavarmA. 8 agaDadatta muni. dhanaMtrI. zALavatI. vasudattA. aridamana 372 370 281 386 392 395 48. 4.4 409 413 thI 416 d 270 thI 285 304 thI 329 339 thI 345 345 zrI .3para
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ khAsa kharIdo ne lAbha lyo ! { 1 zrI trizaSThi zalAkA purUSa caritra bhASAMtara, pa 1 lu. 2 jI. parva 3-4-5-6 ra 5 7 mu. pUrva 8-9 pUrva 7-8-9 pUrva 10 mu. 3 3-4-0 3-4-0 1-8-0 2-8-0 4-0 2-8-0 " uparanAM badhAM parvonI yuMkeA sAthe lenAranA rU. 2) ochA eTale rU. 11) levAmAM Avaze. 9 10 11 " "" "" "? "> 7 zrI upadeza prAsAda bhASAMtara. bhAga 1 lA. ( caMbha 1 thI 4) 2-8--0 . bhAga 2 jo. ( sthaMbha 5 thI 9 ) 2-0-0 bhAga 3 jo. (sthaMbha 10 thI 14) 2-0-0 bhAga 4 thA. (sthaMbha 15 thI 19) 2-8-0 bhAga 5 me. (sthaMbha 20 thI 24) 2-8-0 lenArane rU. 1 e eTale rU. 10) levAmAM Avaze. "> "" ;) >> "" .. 22 "" "" .. "" " uparanA pAMce bhAga sAthe 12 zrI zatruMjaya mahAtmya bhASAMtara 17 zrI gautamakuLaka bALAvamAdha ( aneka kathAo ) 18 zrI adhyAtma kaduma bhASAMtara. ( AvRtti bIjI ) 19 zrI upamiti bhavaprapaMcA kathA bhASAMtara-bhA 1 leA. (pra. 1-2-3)3-0-0 20 bhA. 2 jo. (pra. 4-5-6) 3-0-0 bhA. 3 jo. (pra. 7-8) 3-8-0 2-0-0 1-8-0 1-8-1 1-8-0 26 zrI upadeza kapavalI (mannahajiNANu MANu)nI TIkAnuM bhASAMtara. 1-8-0 27 zrI zAMtinAtha caritra bhASAMtara. 2-0-0 2-8-0 .. 21 22 zrI adhyAtmasAra bhASAMtara. 27 zrI vastupALa caritra bhASAMtara. 24 zrI mallInAtha caritra bhASAMtara. 25 zrI pariziSTa parva bhASAMtara. "> 28 zrI dhanyakumAra caritra bhASAMtara. 29 zrI bhAjaprabaMdha bhASAMtara. 30 zrI hitazikSAnA rAsanuM rahasya. 2-8-0 3-4-0 2-8-0 1-8-0 1-8-0
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . . t within - START dhAmila ku. 20 yAne jAgato puNya prabhAva. - - prakaraNa 1 luM. surendranI bAlyAvasthA. A jaMbudvipa lAkha jajananA pramANavALo, be lAkha jejana pramANa lavaNasamudrathI vIMTAyale, premadAnI vadana AkRti pramANe suvRtta ( goLa ) sthALIne AkAre zAstramAM kahyo che. vadanAkRtimAM jema bhAlapradeza zebhAnuM sthAna gaNAya che tema jabudvipamAM bhAla pradezane sthAne bharatakSetra zobhI rahyuM che. jema nagaranI pharato kAle Avela hoya tema A jaMbudvipanI Ajuju pharatI suvarNamaya jagatI-kIle Avelo che. lavaNasamudranAM pralayasamAM uchaLatAM mejAM e jagatIne athaDAIne pAchAM samudranA athAga jaLamAM bhaLI jAya che. jagatI zAzvatI hovAthI keI kALe teno nAza thato nathI. te sapATa pradezathI ATha je jana uMcI ane bAra jojana mULamAM pahoLI temaja upara TheTha ce cAra jojana pahoLI che. te jagatInI upara
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamila kumAra. madhyamAM be gAu uMcI ane pAMcaso dhanuSya pahoLI vedikA che ane te vedikAnI banne bAjue aDhIso aDhIse dhanuSya nyUna be jojananA vistAravALAM vana AvelAM che. jagatInI cAre bAjue moTA cAra daravAjA AvelA che, je daravAjA ATha jejana uMcA ane cAra jana pahALA che. dareka daravAjAnA adhiSThita de che. pUrva dizAnA daravAjAnuM nAma vijaya, pazcima dizAnA daravAjAnuM nAmavijayaMta, uttara dizAnA daravAjAnuM nAma jayaMta ane dakSiNa dizAnA daravAjAnuM nAma aparAjita che. te daravAjAnA svAmI teja nAmanA deve che. teno parivAra ghaNe che. sarva dvIpasamudranI jagatI vAya ne maNiratnonI bhinna bhinna jAtivaDe karIne banelA daravAjAthI bhI rahI che. evI jagatIthI manahara A jaMbadvIpa sarve dvIpamAM ziromaNi samAna che. temAM paNa bharatakSetra to vadhumAM paDelA ratna samAna che. lAkha jejananA jaMbudvipamAM TheTha dakSiNa dizAne cheDe bharatakSetra AveluM che. bharatakSetranuM pramANa para jojana ne 6 kaLAnuM zAstramAM kahyuM che. tenI uttara dizAe cula himavaMta parvata pILA senAne che ane dakSiNa, pUrvene pazcime lavaNasamudra rahelo che. bharatakSetranI madhyamAM pUrva pazcima ADe vaitADhya parvata paDela che. culla himavaMta parvata uparanA padmadrahamAMthI nIkaLelI gaMgA ane siMdhu nadI uttara bhAratamAM thaI vaitAlyane bhedIne dakSiNa bhAratamAM Avela che, ane jagatane bhedIne lavaNasamudrane maLela che. evI rIte uttara bharatanA traNa khaMDa ane dakSiNa bhAratanA traNa khaMDa maLIne A bharatakSetra cha khaMDamAM vaheMcAyelo che. cakavatI e chae khaMDa tAbe karIne samasta bharatane adhipati thaI zake che. tyAre vAsudeva-prativAsudeva dakSiNa bhAratanA traNa khaMDa tAbe kare che paNa vaitADhayane bhedIne uttara bhAratamAM jaI zakatA nathI. vaitADhya parvatanI pahelI mekhalAe vidyAdharenA ramaNIya uttara dakSiNe pacAsa na sATha nagare AvelAM che. bIjI mekhalAe tirthaMbhaka vyaMtara devatAone nivAsa che. vaitADhya parvatanI dakSiNa bAjunA bharatArdhanI madhyamAM magadha dezamAM kuzAgrapura nAme nagara AveluM che. jyAM vimAnane viSe devatAonI mAphaka yuvAne aneka prakAre kIDA karI rahyA che. temanA meSapaNathI ja teo manuSya che evuM jANI zakAtuM hatuM.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ surendranI bAlyAvasthA. dhanADhyatA, prabhutA, saikhyatA ane saMdaryatA temaja pATavatAe karIne nagaranI jAhojalAlIne madhya sUrya tapato hato. te nagaramAM gaganamaMDaLamAM jenI dhvajAo nRtya karI rahI che evA aneka mahAmanohara jainamaMdire jenonI samRddhinuM tathA dharmanI vRddhinuM sUcana karI rahyAM hatAM. tyAM jItazatru nAme mahA parAkamI rAjA rAjya karatA hatA, jenA pratApanI chAyA taLe prajA sukhI, saMtoSI ane nirbhaya hatI. tyAM vyApAranI aneka prakAre vRddhi hatI. zatrurUpa aMdhakAranA samUhane jItIne namaMDaLamAM jema graharAjane udaya thayo hoya tema te rAja A bhUlekamAM sarvatra prakAzita-prasiddha hatAM. vidhie dareka vastune viSe je ke kaMI paNa doSa mUkyA hoya che, jema ke samudramAM kSArapaNuM, iMdumAM kalaMka, viSNumAM mAyApaNuM ane kAda-. vamAMthI kamaLanI utpatti, AvI doSavALI vastune jANe tyAga karyo na hoya tema lakSmI IrSyAthI temane tyAga karIne nirdoSa evA te rAjAne bhajatI hatI. zatrunA samudAye dAnarUpa jaladanA varSAvavAvaDe karIne te rAjAne prasanna karyo hate. evI rIte lakSmI ane buddhi bane strIo tenI pAse hovAthI IrSyAne lIdhe kIrtirUpI strI deza paradeza A pRthvImaMDaLamAM bhramaNa karatI hatI. e jItazatru rAjAne dhAriNI nAme parama zIlasaMpanna ta65 bhUSaNavALI strI hatI. tene suMdara chatAM maMda buddhivALe amitradamana putra hato. te nagaramAM samudradatta nAme rAjamAnya e mATe vyavahArIo vasato hato. hIrA, mANeka, motI, pravAla, ratna, maNi, suvarNa vagere tenA udaramAM bharyA hatAM, arthAt samudra jema aneka ratno potAnA udaramAM samAvyAM che tema A samudradattanA maMdiramAM aneka prakAranuM jara jhavAhIra jhaLakI rahyuM hatuM. "subhadrA" nAme te zeThane suzIlA patnI hatI, ane prItivaDe karIne bhinna deha chatAM jANe ekaja hoya tema rahetAM hatAM, zarIra judAM chatAM bannenAM mana ekarUpa hatAM, saMsArasukha jogavatAM bannene keTaloka kALa devatAnI mAphaka vyatIta thayo. - eka divase e suzIla subhadrAe pAchalI rAte svapnamAM veta hAthI je. prathama devalokane svAmI zakeMdra tenA upara beThelo hato. teNe darzana ApIne kahyuM ke "he tanvI! tane buddhimAna ane lakSamI
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra, vAna putra thaze." evI amRtathI paNa mIThI vANI sAMbhaLIne teNI jAgRta thaI. patine te vAta nivedana karI. patie kahyuM ke "e pramANe tAre evoja putra thaze. " pachI zeSa rAtrI navakArasmaraNamAM pUrNa karI. anukame subhadrA garbhavaMtI thaI ane pUrNa divase teNIe suMdara putrane janma Ape. bALaka chatAM saMpUrNa kaLAe karane zobhato pUrNimAne caMdra hoya tema te zebhate hato. tenA nALanikSepanI jagyAe khADA khodatAM bhUmimAMthI dhana pragaTa thayuM. samudradatta zeThane khabara paDatAM te ghaNe harSita thaye, dAridrarUpa kASTane bALavAne agninI javALA hoya tema AvuM suvarNa maNi mANekayukata nidhAna joIne te prasanna thaye. "putranA puNyathI ja A nidhAna pragaTa thayuM. A badhAne paramArtha zuM haze?" ema te vicAra karatA hatA, teTalA mAM eka leka jevAthI tene paramArtha tenA samajavAmAM AvyuM. te samaye kenizcaya A bALakanuM adbhuta bhAgya jaNAya che. A nidhi che te tenI lakSmInuM kAraNa che ane maNi Adi tenI buddhinuM kAraNa che. iMdranA vacanamAM draDha vizvAsa karatA samudradate te nidhivaDe karIne putrane janmamahe sava karyo. "keTalAka putra te duSTa traNanI mAphaka utpanna thaIne marI jAya che, keTalAka bIjAnI tADanA tarjanA sahana karI parAbhava pAmatA chatA du:khamAM jIvana gumAvI marI jAya che. khare ! huM dhanya chuM ke ratnAkara samAna gaMbhIra ane sUrya samAna tejasvI evA putraratnane pAmyo chuM. ema vicAratA samudradatte putrajanmane samaye pitAne ucita evuM sarva kaMI karyuM. mukta hAthe pragaTa thayeluM nidhAna vAparavA mAMDyuM. kuTuMbI, snehI vagerene bhojana karAvI saMtoSI svapnane anusAre bArame divase putranuM suredradatta evuM nAma rAma rAkhyuM. zukalapakSanA zazInI mAphaka keme karIne pAMca dhAvamAtAthI lAlanapAlana karAto putra moTo thavA lAgyA. gya umarane thatAM vivabhUti upAdhyAya pAse vidyA-kaLAne abhyAsa karavAne pitAe mUke. alpa samayamAM-thoDAM varSamAM te pitAnI subuddhie karIne sakala zAstrarUpI samudranA pArane pAme. je zAane bAdha anyane duHkhe karIne paNa thaI zakate nahato tevuM kaThaNa zAstra paNa suredradattane a5 prayAse sAdhya thatuM hatuM. jItazatru
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ surendranI bAlyAvasthA, rAjAe paNa pitAnA putrane sureMdradattanI sAthe teja upAdhyAyanI pAse abhyAsa karavAne mUkyo. - te nagaramAM guNanA sArabhuta e sAgara nAme zeTha raheto hato. tene satyabhAmAM strIthakI sarovaramAM jema padmanI-kamalinI utpanna thAya tema subhadrA nAme mRgalecanI putrI thaI hatI. te subhadrA bAlyakALamAM cakarI jema kaLAvAna caMdramAM anurAgiNuM hoya che tema kaLAbhyAsamAM prItivALI thavAthI sAgarazeThe bhUpatinA putra ane zreSThI sutanI sAthe abhyAsa karavAne mUkI hatI. vidyAbhyAsamAM keTaleka kALa vyatita thaye- rAjaputra bALIza prakRtinA hovAthI vizeSa: adhyayana karI zakyA nahi. mahAmati suredra ghaNAM zAstronuM avagAhana karI nAkhyuM. upAdhyAya je muzIbate jaNAvatA te lIlAmAtramAM sureMdra zIkhI leto hato. bALaka chatAM paNa yuvAnanI mAphaka zAstramArgamAM tenI daSTi ArapAra jatI hatI. prAyaH karIne zrImaMtanA putrane vidyAzAstranuM adhyayana mahA muzkelIe hoya che, e jagatane niyama che. paNa sureMdra e niyamanA apavAdarUpa thaIne sakaLa zAstrano pAragAmI thayA. dehanI chAyAnI mAphaka subhadrA tenA jeTaluM te nahi paNa thoDuM ghaNuM paNa zIkhI gaI. upAdhyAyanI pAThazALAmAM bIjA paNa sau vidyAthIo abhyAsa karatA hatA. eka divase upAdhyAya sarve vidyAthIonI buddhinI parIkSA karavAne mATe gaMbhIra girAe karIne temane kahevA lAgyA- he bALako ! sAMbhaLo, sarve ziSyanI buddhinI-vidyAnI Aje parIkSA thaze. kaho, je rAjAnA mastake banne pagavaDe tADanA kare tene zuM daMDa kare?" gurUne A gUDha prazna sAMbhaLI sarve ziSya kahevA lAgyA "ene mArave, athavA ene paga che ke evI koI bhAre zikSA karavI." alpabuddhi evA sarve chAtre ema bolyA, paNa sureMdra ekaja mAnapaNe rahyo. javAba ApavAne azakta evA bIjA paNa keTalAka ziSyo mAna rahyA. gurUe tene pUchayu "vatsa! tuM kema kaMI bolatA nathI, tAre paNa Aja javAba che?"
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' dhamila kumAra."gurU ! ApanI vANIne paramArtha A badhA zuM jANe?" suredra minatA teDIne gurUne kahyuM. kema vArU?" pharIne gurUe pUchayuM. "je rAjAnA mastakane pagavaDe oLage-mRdu tADanA kare te vidvAna janone-paMDitajanene paNa pUjya hoya che." sureMdrane Ave javAba sAMbhaLIne gurU manamAM khuzI thayA. paraMtu "ema kema? ema kema?" evI cAre taraphathI sureMdrane pRcchA thaI. sarve keLAhaLa karavA lAgyA. keLAhaLa karatA vidyArthImaMDaLa pratye zreSThIputra - "baMdhuo ! sAMbhaLe. haDahaDatI agninI javALAmAM kANuM prANI paDavAne Iche? maNidharane mastake rahelI maNi levAne koNa jAya? jAgatA evA mRgeMdranI kesarA kaNa laI zake? evI rIte pRthvIzanA mastake caraNethI AghAta niHzakapaNe keNa kare ? paraMtu he baMdhuo ! ati keDathI lAlanapAlana karAyele e prANapriya bALa putraja tAta evA pRthvI patine caraNavaDe tADana karI zake; kemake rAjAnuM e sarvasva hoya che. evAne mAra ke pUjA te tame ja kaho. "suredra gurUe pUchelA praznane spaSTa uttara Ape. sureMdranI AvI buddhikuzaLatA joIne adhyApaka harSathI mastaka dhUNAvavA lAgyuM. "kharekhara Ane bhaNAvIne ja mArI vidyAnuM phaLa meM grahaNa karyuM che." e gurUne saMtoSa thaye. subhadrA sarve ziSyanI madhyamAM cakarI jema tArAgaNamAM zebhatA caMdramAne jue tema lajAvaDe karIne, snehavaDe karIne, Adra draSTie karIne samudranA apatya sureMdrane joI rahI hatI. koI divasa A mAre kalezanuM ke reSanuM kAraNe thayo nathI, paNa ulaTa pitAnI mAphaka mArI upara paNa bhakti rAkhato hato, te bhaktinuM ja A phaLa che. kAraNake. " vinayamUro sarva vidyAnAma" kaI bhAgyanA geja A vinayavAna ziSya prApta thayA che, mATe maMgaLanI IcchAe mAre paNa tenuM sanmAna karavuM-aurava vadhAravuM." ityAdi ciMtava upAdhyAya snAna karI zukala vastra paherI alpa
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ surendranI bAlyAvasthA. AbharaNa dhAraNa karI devArtA karavAmAM pravRtta thaye ne ziSyane suvarNa samAna suMdara kamaLanA puSpo pUjAthe lAvavAne AjJA karI. jethI bajAramAMthI tAjAM khIlelAM kamaLanAM pu lAvI gurUne ziSyae aparNa karyA. ane evAM uttama sugaMdhamaya kamaLavaDe devArzana karatAM chatAM pAThake sureMdranuM bhadra-kalyANa IcchayuM. eTalAmAM nRpasuta potAnA maMdiramAMthI padmamAlA nAmanI dAsIne laIne Avyo. gurUe ziSya pAse padmamALA maMgAvI eTale teo kamaLa lAvyA. tyAre rAjaputra padmamALA nAmanI dAsIne gurU pAse teDI lAvyA. "A kone lAvyo." upAdhyAye rAjaputrane pUchayuM. rAjaputre kahyuM. "Ape padmamAlA maMgAvI hatI ne? te kanaka varNasamI A padmamAlAne ApanI kane huM teDI lAvyo chuM." gurUe kahyuM "nahi, nahi, meM kaMI ene teDAvI nathI. je AvAM kamaLa meM maMgAvyAM hatAM, tuM mAruM kahevuM samajyo nathI." prabhu ! prAya: maMda buddhivALA janenI evI ja sthiti hoya che." rAjaputra potAnI bhUla samajo ane pazcAttApa karavA lAgyA. videza janArane bilADInA zukana thAya tenI mAphakadAsIne joIne te gurU manamAM du:khita thayA, ane vicAra karyo, "eka paNa zAstrane A jJAtA nathI temaja akale karIne paNa A rAjaputra buddhivagarane jaNAya che. khuda vidhivaze karIne svabhAveja mUkha rahyo che. te have tenA para game teTalo udyama karavA chatAM paNa tenuM phaLa ? ke je samayane paNa jANatA nathI. kayAM devapUjAne avasarane kayAM dAsInuM Agamana ? rAjakuMvare gAvAlanI mAphaka eTaluM paNa na vicAryuM ? AvA mUkhane bhaNAvatAM mane nAhaka kaMThazeSaja thavA pUratuM phaLa che. sureMdradattanA zreya mATe devapUjana karatAM mane dAsInuM darzana thayuM. jethI anumAna thAya che ke e pahelAM kuberanA sarakhuM lakSmIvaDe karIne sukha bhegavaze, paNa aMte nIca jAtinI vanitAnA duHkhathI dukhI thaze." dAsInA darzanathI pAThake e pramANe manamAM niradhAra - karyo ane punaH snAna karIne zuddha thayA-- rAjakuMvara padmamAlA dAsIne lAvyuM te joIne sarve ziSya
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra hasI paDyA, ane vizeSa karIne subhadrAnete adhika hasavuM AvyuM. jethI plAna thayuM che vadanakamala jenuM e rAjaputra vila thayezaramAI gayo. tenA manamAM ghaNe pazcAttApa thayo. ATale dIrgha samaya te upAdhyAya pAse bhaNyo paNa kharI rIte zAstra zIkhI zake nahIM ane svAbhAvika buddhine paNa khIlavI zakyo nahIM, tethI tene parizrama vyartha gaye heya tema tene lAgyuM. prakaraNa 2 ju. sureMdra ane subhadrA. "pUrva bhave bAMdheluM duSkarma kevuM atyAre mane udaya AvyuM che ke jenA vipAkathI huM mUkha rahyo chuM ane A sarvane hAMsIpAtra thaye. vidvAna evA A chAtrone dhanya che ke jeo seMkaDe graMthanA jJAtA, paMDita ane vidvAnomAM ziramaNi thayA che. khare! duSTa vidhi hRdayamAM duSTa bhAva dhAraNa karatA mAre cheSa kare che, jethI A sarve ziSyamAM huM mUrkha ziromaNi rahyo. are! e brahmatanayA sarasvatI zAmATe mArI upara prasanna thatI nathI? teNIe jAtinA sarakhApaNue karIne A brAhmaNaziSyane ane strIone paMDitAI arpaNa karI ane mArI sAthe paMktibheda karyo. paMktibheda sahana kare e jagatamAM dussaha che." e pramANe ciMtAthI jenA vadananI kAMti glAni pAmelI che e nRpasuta vila banI pitAnA pUrvata karmanI niMdA karato hato, pazcAttApa karatA hatA, te vakhate tenI pAse AvI mRdu zabdoe karIne sureMdra belya-"sakhe ! kheda kema kare che? aphasane tyAga kara. A maNivaDe pavitra kareluM jaLa pI jA, jethI svayaMvarA evI bhAratI tane varaze-prasanna thaze. tArI pitAnI ajJAna karmanI niMdAthI jema tIvratApathI hima pIgaLI jAya tema tArUM daDha paNa duSTa karma huM mAnuM chuM ke have gaLI jaze-nAza pAmaze." e pramANe mRdu zabdo vaDe karIne surendra
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ surendra ane subhadrA. nRpaputrane samajAvI-zAMta karI maNithI pavitra kareluM jaLa tene arpaNa karyuM-pAyuM. jethI tenA hadayamAM kAMIka prakAza thaye. maNimaMtrAdinA prabhAvane ciMtavato ane snehanA sadbhAvavALA sureMdrane AliMgana karatA rAjaputra be -"mitra! jevI rIte mAtA pitA na karI zake tevI rIte teM mane satkAryo. AvuM apUrva kArya teM karyuM. tuM mAre bhAithI paNa adhika che; kemake paMDitAne paNa du:khe baMdha karavA gya, ane pazuthakI paNa napAvaTa, strIone paNa hAsyanuM sthAnaka evA mane teM Aje bedhavAna karyo. tArA AvA aNamola upakArane huM anRNa kayAre thaIza ? mArI capaLa evI bALa brahmAe tenuM varNana zuM karuM? paraMtu sakhe ! je samaye rAjyanI dhurAne huM dhAraNa karIza, tyAre tane nagarazeThanI padavIthI vibhUSita karI rAjyamAM tArUM sanmAna vadhArIza." rAjakuMvare A pramANe upakAra mAnya ane tyArathI ubhayanI prIti daDha thaI abhyAsa paNa teo baMne sAthe karavA lAgyA ane sureMdra rAjakuMvarane zikhavavAmAM banatI koziSa karavA lAgyo. - anukrame keTalAka samaya vityA bAda bhaNI gaNIne jema samudramAMthI sAMyAtriko ratna meLave tema gurU pAsethI aneka prakAranI vidyA prApta karIne sarva vidyAthIo potapotAne ghera gayA. subhadrA paNa zAstrarUpa samudrane pAra pAmIne sakaLa zAstranI jJAtA thaI. auvana prApta thatAM kanyAnA pitAne tene yogya vara khALavAnI ghaNI ciMtA rahe che. te niyamane anusarIne sAgara zeThane potAno catura ane viduSI putrI mATe yogya varanI ciMtA thavA lAgI. A bALAne vara keNu bhAgyavAna thaze ?' ema vicAra karatA pitAne joIne subhadrAe kahyuM-"pitAjI! zA mATe Apa mArI ciMtA kare che? vidhie mAre yogya vara paNa jagatamAM utpanna karyo haze. tame mArA pANigrahaNanI ciMtAthI barAbara khAtA nathI, sukhe sutA paNa nathI, paraMtu tamane huM adhika zuM kahuM? samaya AvatAM - huMja yogya varane varIza." subhadrAe pitAnI ciMtAne nivArI. temanA hRdayane zAMta karyuM.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ yammila kumAra. mALA yuvAvaya pAmyA chatAM sakhI sAthe dRDha evA hRdayapiMjaramAM anaMga pakSIne khAMdhI subhadrA vinAdamAM-krIDAnI lIlAmAM potAnA kALa nimana karatI hatI. 10 eka divasa kAmadevanA tApathI sakaLa janAnA aMgane pIDA karanArI evI vasaMtaRtu AvI udyAnA, mAga, gicA vagere phaLa, phula, patrAdika zAbhAe karIne phAlyAM phulyAM satA jhukI jImI rahyAM che; kAyalA ' kuhu, kuhu ' zabda karatI sa janAnAM mana raMjana karatI temanA hRdayanA uMDANamAM kAi apUrva utsAha reDI rahI che. menA peApaTa peAtAnA pATA paThana karI rahyA che. nabhAmaMDaLamAM vihAra karatA vidhu virahIjanane satAvI rahyo che. jagatanA jaya karavAmAM tatpara ane vizvamAM advitIya pratimalla evA vIra kezarI puSpadhanvA kusumAdri zastrAstrathI sajja thaine pRthvI upara peAtAnA pratApa jaNAvatA utarI AvyeA che. leAkeA peAtAnA AtmAnI zAMtine mATe udyAnAmAM, latAkuMjomAM, kusumAmAM, priyAenI AsaktimAM peAtAnuM mana bahelAvI rahyA che. bhramara jema judA judA puSpAnI parAga letA chatA paNa tRpti pAmatA nathI tema leAkeAnAM mana paNa atRpta rahe che. evI vasa MtaRtu AvI tyAre kuzAgrapura nagaravAsI janA krIDA karavAne udyAnamAM gayA. 8 bhAgI janA ane yAgI janAnI iSTa siddhi vanamAMja hAya che. ' sureMdra paNa sarakhA mitrAnI sAthe krIDA karavAne AkAzamAM jema caMdra vihAra kare tema udyAnamAM AvI aneka prakAre mitrA sAthe khelavA lAgyA. eTalAmAM kayAMyathI madhura sa MgItanA dhvani kaNa gAcara thavAthI animeSa nayanAe kSNabhara te jovA lAgyA, sAMbhaLavA lAgyA ane pAza naMdanavanamAM jema krIDA kare tema mitrA sAthe krIDA karavA lAgyA. parantu tenu citta krIDA karavAmAM lAgatuM nahi. amRtanA bhAjananA Icchaka thayA hoya tema te gAna tarapha te prItivALA thayA. ' bhAgIjanAne sarvatra lAgeA maLA jAya che.' suredra eka mitrane pAse belAvI tenI tapAsa karavAne meAkalyA. gheADIvAre teNe AvIne jaNAvyuM ke "ApaNA udyAnanI najIka sAkSAt lakSmI hAya tevI sAgarazreSThIsutA subhadrA peAtAnI sAhelIo sAthe krIDA karavAne AvI che. mitra ! te khALAnuM zuM varNana karU ? nAjuka
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ surendra ane subhadrA. 11 kamaLanI nALikA samAM tenA hasta, caMdra samuM vadana kamaLa, rakta adhara pallava, suMdara ghATIlA karNa, alaMkAra vibhUSita bhUjalatA ane malayAcaLanA pavananI sugaMdha samo jeNune zvAsozvAsa che evI jANe sAkSAt vasaMtazrI ja bALAnuM rUpa dharIne kAmadevane sahAya karavAne AvA hoya evI e bALAnuM A saMgIta che." bIjI kAMi navIna vAtacita temanAthI te sAMbhaLI ke ?" . suredde pUchayuM. teNe kahyuM. "huM tyAM game tyArapachI sakhIo sAthe te vinedamAM paDI. sakhIoe teNIne kahyuM- he varAkSi ! satya kahe, ahIM keI nathI. zA mATe tuM kaI varane varatI nathI ? strIonAM kuLa, kaLA, rUpa, lIlA ItyAdi vizALa guNe pati vagara vyartha che. jema purUSanA sarve guNe lakSamI vagara vyartha che. egya umara thavA chatAM avivAhita rahevAthI lokamAM apavAda bolAya che te vAta che sakhI ! zuM tuM bhUlI jAya che? jemalatA vRkSa sAthe vIMTAIne vRddhi pAme che; vidyut aMbudano Azraya laine camakArA kare che, tevI ja rIte strIo svAmIne varIne gairava pAme che. yadi tuM bhegathI virakta ho te vrata kema letI nathI? gharamAM rahevuM ane kuMvArA rahevuM e to strIdharmathI virUddha che." * sakhInAM AvAM vacana sAMbhaLIne manuSyanI pratimA dhAraNa karIne jANe khuda bhAratI belatI hoya tema ibhyanaMdinI belI"sakhIo ! tame kahyuM te sarve vAstavika che. kiMtu huM svAmI to kaI eja karIza ke je prema ane zAMtinuM eka maMdira hoya. A jagatamAM te prAya: ajJAnI janeja bharelA che. strIe kadAcit eka purUSa sAthe lagna karyuM, ane te durguNa nikaLe te kArAgAramAM paDelA purUSanI mAphaka teNune sukha kyAMthI prApta thAya? mATe dhIraja rAkhIne huM egya vara prApta thatAM jarUra paraNIza. tema chatAM leke apavAda le te zIlasaMpanna janee zAmATe DaravuM? bAkI te mArA jevI capaLa cittavALI bALAne hAlamAM vrata te kayAMthI hoya? huM jANuM chuM ke mAtApitAnA hRdayamAM zalya jevI lAguM chuM, paNa
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmidabhAra utAvaLe huM zuM karI zakuM? kAraNa ke gya patiprApta e daivAdhI vastu che." - sakhIe pUchayuM ke-evA kayA varane tuM Icche che ke jethI kahe che ke e devAdhIna che." zreNIputrI balI-"juo ! sAMbhaLe ! sukRtane sAra zuM? narajanmane sAra zuM ? vidyAprAptinuM phaLa zuM ane sukhane sAra zuM ? A cAre praznone je gya uttara ApI paramArtha samajAvaze tene huM paraNIza. he sakhIo! A mArUM vacana tame satya mAnaje." - temanI A pramANenI khAnagI vAte teo mane na joI zake tema vRkSanI ADe chupAIne meM sAMbhaLI lIdhI ane te tamArI pAse AvI hatI tevI kahI che." have mitranAM e pramANenA vacana sAMbhaLIne sure te praznone uttara eka lekamAM kAgaLa upara lakhyo ane te kAgaLa ramatamAMthI nivRtta thaIne ghara tarapha jatAM te bALAnI najIka tarUvaranI DALe teonI najara paDI zake tema jema devamaMdira upara dhvajA AropaNa kare ema bacce. pachI mitra sahita te potAne makAne gaye. - subhadrA sakhIo sAthe khelatI anukrame te vRkSa najIka AvI. tyAM alpa samaye vizrAMti laIne ghare javAne sakhIo sAthe sthAne thatI hatI, eTalAmAM te patra upara tenI daSTipaDI. eTale kutuhaLathI sakhIo pAse e kAgaLa maMgAvI te vAMcavA lAgI. surUtasya kRpAsAraM, satkarma narajanmanaH vidyAyAstattvadhIH sAraM, saMtoSaH zarmaNAM punaH // 1 // bhAvArthasukRtanuM sAra kRpA, manuSya janmane sAra satkarma, vidyAne sAra tatvAvabodha ane sukhazAMtine sAra saMtoSa samaje. pitAnA hadayanA marmane tatkALa khulAso thayele joI bALA : subhadrA Azcarya pAmI. aho ! kaI pizune mArA hadayane abhiprAya jANI lIdhe lAge che athavA te keIe yukita prayukitavaDe. mArA hRdayane marma jANIne mArA praznane khulAse karyo jaNAya che. A pramANe vicAratI bALA manamAM khuzI thaI teNInAM netrakamaLa,
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ surendra ane subhadrA. vikasvara thayAM, kapala praphullita rthamAM, haiyuM harSanA zvAse zvAsathI ullAsa pAmyuM, priyanI mAphaka varaMvAra teNe pelA "lokane jevA lAgI, veNu viNAdi vAtra vagara te harSathI nAcavA lAgI. "prAye karIne strIone harSa ane zeka duHkhe charavavA yogya hoya che. teNIe pitAnI vAcALa chavAvaDe sakhIone kahyuM. "mArI upara kRpA karIne juo ! koIe A mArA praznane uttara lakhyuM che, Aje paNa pRthvI kAMI paMDitAI vagaranI nathI, salIonA sattavanI siddhio Aje paNa vidyamAna che, paNa Azcarya eTaluM thAya che ke dUra rahetAM chatAM A lekhake mAro vicAra kevI rIte jA ke jethI teNe mArA praznanA uttaramAM e zloka lakhI meka9? mArA AnaMdarUpa mahAsAgarane viSe caMdrarUpa A priyanA udayathI bharatI Ave che; paNa teNe kevI rIte jAyuM eja mAtra zaMkA che." e pramANe harSaghelI thaIne bolatI ane meha rAkSasathI muMjhAyelI te patranAM akSare oLakhavAno prayatna karavA lAgI. pachI akSare barAbara oLakhIne te puna: bolI-"he sakhIo ! huM jItI ! chatI ! A priyane meM jA ! jA ! eALakhe ! tame sarve khuzI thAo !" . koNa? koNa? koNa che e lakhanAra ? tArA koDa pUranAra? tArUM jIgara jItanAra? bela! bola ! jhaTa bola !" sakhIoe Atura vadane pUchayuM. ! te samudradatta zreSThIne mukatAmaNi same putra sureMdradatta che. Aje mArA hRdayane saMtoSa thaye A akSare enAja hAthavaDe lakhAyelA che. bALAe utsukatApUrvaka kahyuM. * "sakhI! te kema jANyuM ke enA akSara che?" pUrve sArI ATayAvasthAmAM upAdhyAyanI pAse ame sAthe abhyAsa karatAM hatAM, abhyAsamAM sarve vivAthIomAM te vizeSa kuzaLa hatA. temanAM huM zuM vakhANa karUM? te samayanA temanA AkSarone mane paricaya che. sAkSAt A akSara ene barAbara maLatA che. potAnI buddhivaDe karIne sarve chAtrAmAM te agraNI hatA.-sarvane
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ . dhammila kumAra. - temaNe jItI lIdhA hatA. jANe khuda bRhaspati paNa pitAnI alpa buddhithI sureMdra sAthenA vAdamAM hArI javAthI vilakhA thaIne svargamAM gayA hoya nahIM zuM? temaja svaragAMbhiya vaDe karIne emaNe sAgarane paNa pitAthI halake karyo hato. nahi te vaDavAnaLa agnivaDe e kema gaNAya ? vaLI kAmadeva paNa temanuM rUpa saubhAgya jeIne zaramIde paDI chavitavyathI kaMTALate zaMbhunA tRtIya netrarUpa agnikuMDamAM paDIne mRtyu pAmyA lAge che. temanI vANIrUpa amRtanuM pAna karanArA kahe che ke paMDitajanee amRtane amRta vyartha kahyuM che. kharUM amRta te temanI vANImAM ja che. ethI amRtane A pRthvI upara nakAmuM jANe svargamAM ravAne karI dIdhuM che. AvI rIte sakhIo AgaLa teNIe sureMdranuM khyAna karyuM. vaLI tenA manamAM eka prazna ubhuM thaye ke "kadApi mArI mAphaka e paNa kAMI ane karaze to ? huM maMda buddhivALI zI rIte tene uttara ApI zakIza? ane je uttara nahi ApI zakuM to mUkhe evI mane te kema grahaNa karaze? aho! hajI paNa tenI sAthenA vivAhamAM ghaNuM vigho te rahelAM che. athavA to A samasta jagatane jene vyApAra karavAne che evA deva saMbaMdhI ciMtA karavAthI zuM? " e pramANe sakhIo sAthe vArtAlApa karatI te pitAne maMdire gaI. prakaraNa 3 ju. - "vahu kevI hovI joIe ?' saMsAranA virahajanya tApathI, agnivaDe karIne jema tRNa bhasma thAya tema tapatA, ane yazarAzine ekatra maLela samudAya hoya evI subhadrA manane prasanna karavAne mATe jenaprAsAdamAM te divase gaI. maMdiramAM praveza karatAM ja AMtarabhAvathI tuSTa thayelI evI subhadrA mananA kalezane dUra karI ahaMtanI stuti karavA lAgI. he bhagavAna ! jayavaMtA va. he jagatanA AdhAra ! he niHkAraNu baMdha ! he upakArI gure ! he jagannAtha ! tame dhyAna karavA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahu kevI hovI joIe ? 15 egya che, AnaMdadAyaka che. zItArUM janane sUrya samA, dizAo bhUlelAne rasto batAvanAra, rogI janane auSadhasarakhA, evA he pratye ! ama duHkhI janenA tame sahAyaka che. saMsArasAgaramAM ApadAo rUpa athAga jaLamAM DubatA prANIone manuSyabhavamAM tame ekaja nirdhAmaka samAna cho. vaidya roga rahitapaNuM Ape, sarasvatI vidyA Ape, rAjA dhana Ape, kintu he pra ! tame te sakaLa kAryamAM siddhi ApanArA che. to tamane upamA konI ApIe ? tamArA prasAdarUpa prAsAdanA agrabhAga upara sthita rahelAne sanmukha dhasI AvatI vipattirUpI vAghaNuM duHkha devAne zaktivAna thatI nathI. he deva! tame ja mArA deva, gurU, prabhu, mAtA, pitA, sakhA ke svAmI je kahuM te che; to mArI upara prasanna thaIne mArI ApadA dUra karo. dayA lAvI mArI AzA pUrNa karo. huM haMmezAM tamArI sevA, pUjA, bhakti karIza." ItyAdi ratuti karatI te bhagavaMtanA caraNamAM namI. hadayanA zuddha bhAvathI ubharA kADhatI ane kharekharA bhAvathI bhakti. karatI-prArthanA karatI subhadrAne joIne prAsAdanA adhiSThAyika deva tenI upara prasanna thayA.temanuM varadAna meLavI e bALA potAne ghera gaI. kAmathI baLatI evI teNIne kyAMya zAMti thatI nahIM. zAMti meLavavAne ghaNAM valakhAM mAratI paNa lAcAra ! e anaMganA tApamAM tapavAneja sarajAI hAya nahIM zuM? tene AbhUSaNa dUSaNa samAM thayAM, vastro zastranI mAphaka khUMcavA lAgyAM, ramaNIya bhavana-potAnuM ghara te vanasamuM lAgyuM, ane puSpanI mALAone teNuM agninI vALAsamI jovA. lAgI. viyoganI pIDAe karIne teNI zunya-bAvarI thaI gaI. evIrAtadivasa teNane du:khI joIne sakhIoe tenA pitA sAgara zeThane tenI vAta karI, ane sureMdra mATe bhalAmaNa karI. zeTha paNa sureMdra je yogya jAmAtu maLavAno hevAthI atyaMta khuzI thayo, tarataja snehI janane bolAvI satkAra karI save vAta samajAvIne temane samudradatta zeThane ghera mokalyA; kemake jagatamAM kanyA mATe varanI yAcanA karavA jatAM ke kanyA ApavA jatAM kAMI manuSyane laghutAprApta thatI nathI." - te purUSe samudradatta zeThane ghera AvyA, zreSThIe temane mAna
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 dhammila kumAra. sanmAnathI satkAyA ane Agamanano hetu pUchaze. te vakhate temAMthI guNe karIne gaMbhIra e eka purUSa be -"zeTha.! sAgara zeDanI sutA subhadrAnI tamArA putra sAthe sagAI karavI che. ApanA putra sureMdrane tejavaMta, sibhAgyavaMta, nirmaLa aMta:karaNavALo, geravarNa vALo ane nirNaya jANIne sAgara zeThe amane mokalyA che. je tamAre putra sureMdra che tevI zubhAkRtivALI amArI subhadrA che. e ubhayanA lagna saMbaMdhathI ApaNe saMbaMdha daDha thAo. vaLI sAgara zeThe kahAvyuM che ke A amArI prArthanA tame bhaMga karazo nahi kemake sureMdra ane subhadrAne saMbaMdha suvarNamAM kuMdananI jema-mudrikAmAM maNinI jema zobhAyukta thaI paDaze." e pramANe geravayukta vANI samudra zeThe sAMbhaLI; ane e sarve hakIkata sureMdrane temaNe kahI saMbhaLAvI. A pramANenI temanI vANI sAMbhaLIne sureMdra bo-"sArathInI mAphaka mAtA pitA te varavadhUne paraNAvIne dUra rahe che, paNa e saMsAranI dhurA jIvanaparyata jene vahana karavAnI che, jenI sAthe vizeSamAM vizeSa paricaya karavAnuM che, evI strI kevI hovI joIe? saddavaMzamAM utpanna thayelI, guNavaMtI, namra svabhAvavALI, saMkaTa samaye dhIra, ane jenuM bhAgya ujavaLa hoya evI dhanuryaSTi samAna sI joIe. sukhazAMtine mATe lagna karavAmAM Ave che, paNa je strI nirguNI maLe te lehanI zalikA upara purUSane rahevuM e zreSTha, paNa e adhamAcaraNavALI strInA paricayamAM rahevuM te sAruM nathI. pitAnA vivAhanI vAta sAMbhaLIne keNa purUSa vA strI khuzI thatAM nathI? parantu piMjarAmAM sapaDAtuM e pakSI bhaviSyanI Aphata joi zakatuM nathI. uddhata, svataMtra, svecchAcArI, vAraMvAra durvacanarUpI rajane pheMkatI, evI duSTA strI alpa samayamAM purUSane bhamAvI de che. bahAra yazakIrtine varelA, mahimAvALA, udAra ane rAjamAnya hoya che, evA purUSe paNa ghera AvyA chatAM e kubhAryAthI bItA chatA dAsa paNuM kare che. parIkSA karyA vagara lagna karavAthI aMte du:khI thavuM paDe che kemake kalezakAraNe kulaTA strI gharamAM AvavAthI te purUSanA sarvasva nAza karI nAkhe che. he tAta ! A saMbaMdhamAM huM tamane
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahu kevI hovI je-e? 17 eka draSTAMta kahuM. jo ke tame sarve vaDIla cho ne huM te eka alpa vayaska bALaka chuM, chatAM A nIti vacana yukta draSTAMta sAMbhaLavA gya che." ema kahIne sureMdra A draSTAMta tAta sahita sarvene saMbhaLAvyuM. A bharatakSetramAM vANArasI nagarI apUrva zobhAne dhAraNa karatI hatI. e nagarImAM mahAbala nAme rAjA rAjya karato hato, tyAM rAjAne paNa mAnavA evo yazodhara nAme zreNI, lamIe karIne bIje kubera hoya tema dravya meLavavAnA upAyamAM catura evo raheto hato. jema girIzane gorI hatI, tema yazodhara zreSThIne maneramA nAme priyA hatI, jenA saMgamavaDe karIne yazadhara pitAno kALa sukhamAM vyatIta karatA hatA. evI rIte yugaLIAnI peThe putra rahitapaNe temano ghaNe kALa ga. anukrame sukRtanA prabhAve dharmadatta nAme temane putra thayo. yogya umare bhaNAvI, yuvAvasthAmAM teja nagaranA zrIzeSa zreNInI surUpa nAmanI kanyA sAthe tenAM lagna karyA. bApanI maherabAnIthI dukAnanA vyApArarojagArathI dUra raheto te dharmadatta patnI sAthe rAtrIdivasa bhoga bhogavAmAM ja samaya nirgamana karavA lAgyA. eka divasa puSpavRkSanAM pAkelAM phaLanI mAphaka subhita alaMkAra dhAraNa karIne dharmadatta sarakhe sarakhA mitronI sAthe zaheramAM pharavA gayo. mArgamAM te aneka prakAranI krIDA karato jato hato. kasturI mRganI mAphaka tene sugaMdha yukta joIne leke jema game tema bolavA lAgyA. ke tenA bhAgyanI prazaMsA karavA lAgyA he ! joyuM enuM A adbhuta bhAgya ! ke jenAthI jame manuSya chatAM te devanI mAphaka Rddhi jogave che." bIjAo bolyA-"emAM enI zuM prazaMsA kare cho ke je pitAe svIkAra karelI-upArjana karelI A laphamIne mAtAnI mAphaka bhegave che. prazaMsA te enA tAtanI karavI ke je e vyaya sahana kare che, kemake kilaba evo putra paNa pitAne to priya hoya che."
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. e pramANe lekati sAMbhaLatA dharmadatta vicAramAM paDyo ke- * komenu pUrvottAknatyaM kRti cAyaH " "vaiyAkaraNuM leke pUrve kahela karatAM pachI kahela mAnya rAkhavuM " e nyaya mAne che. mATe jagatamAM satyavAdI upara zuM kopa kara, sAcuM kahenAra te durlabha hoya che. yuvAvasthAmAM pitRdhanano vyaya karanAra huM paNa e nyAya nathI jANato. pitAno vaibhava te kone mATe che? je kANe heya, aMdho hoya ke pAMgaLa hoya evI khoDakhAMpaNavALA kAMI paNa vyavasAya karavAne azakata hoya eja pitAnA vaibhavane upayoga kare. anyathA te te apayazarUpI latAnA aMkura samAna samaja." evA vikalparUpa pracaMDa vAyuvaDe kSebhAyamAna tenA cittarUpI samudrane viSe dhana upArjana karavAnI AzArUpI uddhata kallola utpanna thavA lAgyA. tarataja dharmadatta potAnA makAne AvI pitAne vinaMti karavA lAgyA:-" pitAjI! lakSamInI IcchAe huM dUra dezAMtara javAne IcchuM chuM, mATe mane rajA Apo." ApaNe tyAM lakSamInA kayAM cheTA che? ke jethI sagA kuTuMbane sAtha choDI paradeza bhaTakavuM paDe?" Ama kahIne pitAe tene paradeza javAnI IcchAthI vAryo te paNa teNe pitAne Agraha choDyo nahi ane jyAre "kaI paNa kArya mATe niSedha thAya che tyAre yuvAna jIgaranI te pratye AturatA vRddhi pAme che." e niyamane anusarIne uttama evuM kariyANuM laIne lakSmIne lAbha thAya tevuM zubha lagna joI paradeza javA mATe nIkaLavAnI teNe taiyArI karI. tene ati Agraha joIne pitAe paNa anumodana ApyuM. patine paradeza jato sAMbhaLIne surUpAe ekAMtamAM svAmIne kahyuM "svAmInAtha ! huM paNa tamArI sAthe AvIza." he mugdha ! tuM evuM mA bola. paradezamAM manuSya Thaga ane luccAivALA ghaNA hoya che, tethI tAruM tyAM kAma nahIM. tuM ahIM ghera rahIne sAsu sasarAnI sevA karaje. sukumAra zarIravALI tuM rasto zI rIte kApI zakIza ? " svAmIe niSedha karyA chatAM paNa surU pAe pitAne kadAgraha choDyo nahi. zvasure paNa yukitayukta vacane vaDe
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahu kevI hevI joIe. 19 karIne tene vArI, paNa pitAno Agraha teNe choDyo nahi, tethI tene sAthe laIne te zubha lagna paradeza javAne cAlato thayo. priyAnI sAthe cAlatAM mArgamAM tene keTalAka divasa vahI gayA. ekadA buddhinA dhAma evA vararUci nAmanA viprane tene mArgamAM jatAM sathavAre thaye. amRtanA svAdasamI tenI madhura vANavaDe padmanALa ane jaLanI mAphaka te baMnenI mitratA vRddhi pAmavA lAgI. eka divasa dharmadatte kahyuM." sakhe ! mAga jhaTa pasAra thAya tevI koI uttama vArtA kahe!" - te mitra che -"mitra ! kathAmAM prItivALA evA tArUM kArpayapaNuM meM jANyuM paNa e ucita nathI. je pAMcaze suvarNa mahoro Ape to eka uttama kathA kahI saMbhaLAvuM. teNe paNa vararUcine pAMca mahore tarataja ApI. kemake dravya upArjana karavAnI tAkAta jenA bAhumAM rahelI che evA purU dravyane vyaya karavAmAM zaMkA pAmatA nathI." suvarNa mahere grahaNa karIne mitAkSaramAMja dharmadattane vararUcie kahyuM- nIranana , vIrya svahitama chatA" "potAnuM kalyANa IcchanArAe nIca jananI senata karavI nahi. bhAI ! mArI kathA purI thaI. " vararUcie kahyuM. AhA ! AmAM te zuM kahyuM. he buddhimAna ! kaI sArI kathA kaho." dharmadatte kahyuM. "are dhimAna ! A kathA eTalI mitAkSarI chatAM paNa prasaMgavazAt ghaNuja phaLane ApanArI che." gaMbhiratApUrvaka te brAhmaNa mahAzaye kahyuM. mitrabALakone paNa hAsya Ave evuM A te zuM kahyuM? kharuM jotAM te te mArUM dhana phegaTanuM paDAvI lIdhuM. hajI paNa kathArasamAM gerasanI mAphaka mArI apUrva AkAMkSA che. zarU karI ke tarata saMpUrNa thaI evI kathA te hoya vArU ? " e pramANenI ArtavALA tene dvije kahyuM. "he mitra ! alpa kathA che evuM dhArIne zeka nA kara. alpa paNa A kathA tane samaya AvatAM be
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra lokamAM hita karanArI thaze. have pharIne je kathArasanA adhikapaNAthI tane sAMbhaLavAnI IcchA hoya te bIjA eka hajAra dinAra Apa." varacinAM e pramANenAM vacana sAMbhaLIne kathArasamAM lIna evA te sAhasike bIjA hajAra dinAra tene ApyA. tevAre brAhmaNa bolyo " zrIvizvANo rajUrtavyo, dhImatA hitamicchatA. " kalyANane IcchanArA buddhivAna purUSe strIne vizvAsa na karavo." A pramANenI bIjI kathA sAMbhaLIne tuM tArI dhIraja khoI deto nahi. paNa aMtaramAM te mATe vicAra karyA karaje. samaya Avye teno upaga karaje." vararUcie kahyuM. "aho ! A vipra to lobhanA samudra je che, ke jeNe mane kathAnA nhAnAthI A mujaba daMDyo. khare lobhathI parAbhava pAmelA svarUpavAna evA paNa A dvije mahAsthAnane pAmatA nathI. jene tRSNA ghaNI evAnI lakSmI paNa zAMta thatI nathI. prAya: karIne tRSNAnA tApathI Atura evA vipro jagatamAM mIThuM bolanArAja hoya che. vaLI kapALamAM moTuM tilaka karIne jANe lAbhanI sAkSAt mUrti hoya tevA dekhAya che. " traNa lokane viSe mArA sarakhe bIjo koI lubdha nathI " evuM jJApana karavAne traNa rekhA yukta sUtrane te hadaya upara dhAraNa kare che. tRSNArUpI taraMgothI bhareluM A brAhmaNonuM zarIra hoya che. enA lobhavaze karIne e hAne meM tene dhana ApyuM, te je pUrva bhavanuM karaja haze te tenAthI mukta thaye." ItyAdi vicAra karato ne tenI sAthe mArganuM ullaMghana karato jema vahANavaDe samudranA pArane pAme tema zrIpura" nAmanA nagare te AvI pahoMcyuM. tyAM zahera bahAra pitAnA mANaso dvArA taMbu kheMcAvI utAro karyo. potAnA sArthane tyAM rAkhI pote bheTa laI rAjadarabAramAM javA taiyAra thayA. te samaye tenA mitra vararUci madhura zabdo vaDe tene kahevA lAgyuM. "he mitra ! cirakALathI huM A nagarano rahevAsI chuM. amuka samaya bahAra pharIne pAcho pakSI jema potAnA mALAmAM Ave tema mAre vatana AvuM chuM. tuM mArA priya mitra che, te mArI
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ patnI ane mitra. mitrAI bhUlate nA. keI vakhate saMkaTa Ave tyAre mane saMbhAraje, ne huM tane eka amUlya vastu ApuM chuM te le." ema kahI tene thoDA java ApyA. "A yavano che guNa che?" dharmadare pUchyuM. je, sAMbhaLa. A rahasya keInI AgaLa kahetA nahIM. ApaNI mitratAnI nizAnI sUcaka A yava jANaje. he mitra ! maMtravaDe pavitra karelA A yava jaLavaDe sicana karyA chatAM jhaTa uge che, phaLe che. jema ayugra puNya pApanuM tarata phaLa maLe tema A jaldI uge tevA che." ema kahIne vararUci mitrane yava ApI potAnAM bALabaccAM ane priyAne jevAne Atura thayo chato pitAne ghera cAlyo gayo. dharmadatta paNa yava potAnI strIne ApI rAjadarabAramAM javAne cAlyo. -Aja - prakaraNa 4 thuM. patnI ane mitra. rAjayogya bheTazuM laine sadAcArI e dharmadatta rAjagaDhanA siMhadvAra sudhI AvyuM. teNe dvArapALane jaNAvavAthI te rAjA pAse gayo. dvArapALe rAjAne namIne kahyuM. "he deva ! ke eka ilya ApanA darzananI IcchAe siMhadvAre ubhe che." tene jhaTa lAva." rAjAe hukama karyo. bhamare jema sugaMdhathI AkarSAye chate puSpa tarapha jAya, tema vetrI zreSThIsutane sabhAmAM teDI lAvyA. dharmadA rAjasabhAmAM AvI siMhAsana AgaLa rahelA pAdapITha upara bheTathuM mUkIne rAjAne namyo. rAjAnI pAse eka Asana mUkeluM hatuM tenI upara rAjAnI AjJAthI beTho ne ane vArtAlApa karavA lAgyA. bhakti ane 1 dvArapALa-pratihAra.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasmila kumAra. - sara snehamaya vANIe teNe rAjAne khuzI karyA, jethI rAjAe tenA kara mApha karyA. jagatamAM guNIjana kayAM pUjAne pAmatA nathI ?' rAjAe tene kahyuM ke * jyAMsudhI tame ahIM raheA, tyAMsudhI tamAre mArI kacerImAM dararAja AvavuM. ' rAjAnA Adeza teNe aMgIkAra karyA. 6 rAjAe zreSThIsutane nagaranI madhyamAM rahelA traNa bhUmikAne prAsAda prasanna thaine rahevAne ApyA. tyAM rahIne te nagaranA vyApArIo sAthe krayavikraya karavA lAgyA. ema vyApAra rAjagAra karatAM dharma dattane gaMgadatta nAmanA eka nIca jana sAthe mitratAnI gAMTha baMdhANI. te mitrAi bhIla ne raMbhAnI jema, rAhune caMdramAnI mAka, khilADI ne haMsanI peThe, ane agni ne vRkSanI mAphaka jaNAvA lAgI. leAkeAe tene ghaNuM! samAnye ke " e dhRta-ThagArA ane krUra cittavALA sAthe tamAre mitratA na heAya ? enI sAkhata tamane cogya nathI. " chatAM paNa teNe tenA tyAga karyo nahi. ?? " dharmavrutta na hAya tyAre paNa kapaTanuM maMdira evA te gaMgadatta surUpAnI sAthe hAsyavinAda karatA ThaThA mazkarImAM samaya vItADatA hatA. te jANatAM chatAM paNa saralAzaya evA dharmadatta tene rokatA nahIM. kemake * je sAdhu hAya che te bIjAne sAdhu ja jue che. avasara pAmIne te gaMgadatta surUpAmAM lubdha thayA. temanI vacamAM kaipaNu AmanyA rahI nahIM. leAkeAthakI tenuM duScarita sAMbhaLIne. RjI evA dharma datta vicAravA lAgyA ke " leAkeA khIjAnAM kArya mAM nAhaka Dakhala karanArA heAya che. peAtAne ghare jamatAM chatAM te paranI niMdAmAM tatpara jaNAya che. amArA bannenI mitratA teo sahI zakatA nathI ane tethI mArA paNa doSa bAlavAmAM teo maNA rAkhatA nathI. " tene mAvA saraLa ane mUrkha jANIne prakaTamatsarI evA gagaDhatte vyabhicAra doSe karIne potAnI karelI tenI patnI surUpAne kahyu - pyArI ! jo A dharmadattane mArI nAkhavAmAM Ave te ApaNe sAthe rahIne nirbhayapaNe bhAga bhAgavIe. ""
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ patnI ane mitra. 23 emaja thAo." e duHzilA surUpAe tenAM vacanane anumodana ApyuM. krUra evI strIonA capaLa manane dhAra thAo. tyArathI te duSTa gaMgadatta dharmadattane mAravAnA upAya citavate anukULa samayanI rAha jovA lAgyA. eka divasa gaMgadattanI sAthe dharmadatta rAjasabhAmAM gaye. ADIavaLI aneka vAtacita karatAM rAjAe pUchayuM-"pRthvI upara bhramaNa karatAM kAMI tame AzcaryakArI jeyuM? deva ! je je meM Azcarya jevuM joyuM temAM mane to kAMI AzcaryakArI lAgyuM nahi, paNa mArA gharane viSe thoDA yava che te AzcaryakArI che." dharmadatte kahyuM. "kevI rIte?" rAjAe AturatAthI pUchyuM. "tene vAvIne jaLa sicana kare to sadya uge che-phaLe che." teNe kahyuM. rAjA vismaya pAmyo "tyAre te, mane jhaTa batAvo. " rAjAe kahyuM. temanI A vAta sAMbhaLIne potAne lAga Avyo jANI viTa evA gaMgadane mastaka dhuNAvyuM. te joI rAjAe tenuM kAraNa tene pUchyuM. zayatAnanI mAphaka chaLa pAmIne gaMgadane kahyuM. "deva ! asaM. baMdhavALuM evuM AnuM bolavuM sAMbhaLIne konuM mastaka na kape ! dhananA saMnipAtavaDe karIne e vAtavA bole jAya che; paNa uttama buddhivALA Ape tenI vAta satya mAnavI nahi. je enI vANI satya hoya to huM mAruM sarvasva Apane arpaNa karUM, nahi to be hAthamAM grahaNa karIne enA gharamAMthI mAre gaste vastu huM laI lauM." - rAjAe dharmadattanA sanmukha najara karI. dharmadara paNa te sarata mAnya karI, kemake yava mATe tene potAne pUratI khAtrI hatI. temanI bannenI saratamAM rAjA sAkSIbhUta thayo. pachI rAjAe temanA satyAsatyanI parIkSA prabhAte thaze, tame tamArA yava lAvaje." e pramANe kahyuM. te sAMbhaLI te banne rAjasabhAmAMthI ravAne thayA. pachI
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamila kumAra. "mArA gharane viSeja yava che, te te mATe zuM viSAda karavo? " ema ciMtavato dharmadatta potAnA vyApArakAryamAM pravarte. duSTa gaMgada dharmadattane ghera jaI rAjasabhAmAM thayelI vAta tarata surUpAne kahI saMbhaLAvI ane dharmadaro tene ApelA yavanI prArthanA karI. surUpAe ibhyatanujane jIvita thakI paNa vallabha evA thava potAnA yArane ApIne te jagAe bIjA yava mUkI dIdhA ane teNuM kahevA lAgI ke "he nAtha ! jyAre samaya Ave tyAre be hAthe karIne tame mane grahaNa kare, lagna samaye mArA svAmIe mane eka hAthe grahaNa karI che, paNa tame mane be hAthe grahaNa karaje. je, je, suvarNa, ratnAdi vastunA lebhamAM jIvatI jAgatI mane bhUlI jatA." surUpAnAM evAM vacana sAMbhaLIne gaMgadatta bolyo." priyA! vhAlI ! dhIraja rAkha ! be hAthe huM tane ja laIza.e pramANe snehathI tene manAvato te jaladI potAnuM kArya karIne tyAMthI cAlyo gayo. samaya thatAM dharmadatta paNa potAne ghera Avyo, rAjasabhAmAM mitra sAthe je vAta banI hatI te patnIne saraLa svabhAve kahI saMbhaLAvI, kemake "saraLasvabhAvI mANasa zatrune paNa gupta vAta kahI de che." patinI vANuM sAMbhaLIne surapA bolI-"tame A zuM anucita kArya karyuM, saratamAM tame hAro ne mane e grahaNa kare to tene koNa niSedha karaze?" ema bolatI te upapatinA dhyAnamAM rakta cittavALI thaI. huM jANuM chuM ke tuM mArA A kAryathI bhaya pAme che, paNa e kaI rIte saratamAM mane jIte tema nathI." A pramANe kahIne te surUpAne dhIraja deto hato, chatAM kRtrima kheda karatI teNIe yAranA viyoge duHkhe karIne rAtrI pasAra karI. prabhAtamAM teNInA ApelA yava laIne mitranI sAthe te 1 Ara. bIje dhaNuM.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra5 patnI ane mitra. dharmadatta vizvAsathI kaMgAyele rAjasabhAmAM Avyo. dharmadattanuM "kutuhaLa jevAne sabhA cakAra bharAI hatI. ketuka jevAmAM ati ' utsuka citavALA rAjAe dharmadattane yava ugADavAnI AjJA ApI. sabhyajane paNa Atura nayane jovA lAgyA. rAjAnI AjJA maLavAthI dharmadatte yavane jamInamAM vAvyA, jaLa siMcana karyuM, paNa 'dAvAgnithI dagdha thayA hoya tenI mAphaka vAraMvAra jaLathI siMcAtAM chatAM te na ugyA. jema gurU bhaNAvI bhaNAvIne thAke paNa jaDa ziSyane lAbha thAya nahi, tema dharmadatta siMcI siMcIne viSaNuM cittavALo thaye chatAM paNa yavane aMkura mAtra paNa na phUTyA. jema jaDane bodhino lAbha na thAya, tema dharmadattanI mahenata sarva vyartha gaI. jyAre phaLa te dUra rahyuM paNa aMkurA paNa na pragaTa thayA, te vAre rAjAnI AgaLa te dhITha gaMgadatta TacAkA phoDatA tyA- vAha ! zuM Azcarya ! zuM satya pratijJatA ! aho zuM kaLAnuM kaizalya! zI bhAInI vivekatA ! he prajApAla rAja! have A zreSThIputra pAsethI sarata pramANe mAre levAyegya hoya te tame apAve; kAraNake amArA bannenA sAkSI Apa teija che." gaMgadattanAM AvAM vacana sAMbhaLIne rAjA belyo. "dharmadatta ! tamArA bannenI saratamAM madhyAnha samaya thaye chatAM tamArI sarata pUrNa thaI nahi ne tame hArI gayA che, te tamArI saratanuM have pAlana kare. kadAca svataH e pitAnI meLe ApeluM laIne saMtoSa pAmaze, te auSadha vinA vyAdhino nAza thaI jaze." - rAjAnuM vacana sAMbhaLIne zreSThAputra balya-"Apane Adeza mAre pramANa che. pachI gaMgadatta tenA ghara tarapha cAlyuM. zreSThosuta manamAM muMjhAyela hovAthI vararUcinuM vacana yAda karatAM tenA ghara tarapha gaye, ne yavanI vArtA jevI hatI tevI tene kahI saMbhaLAvI ne AMkhamAMthI moTAM moTAM azru pADato duHkhI thaye. tenI athathI iti paryata vAta sAMbhaLIne vararUci che. vatsa! so varSa vahI jAya te paNa sarvajJanAM vacananI mAphaka
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ mila kumAra-- mAza thavuM ugyA vagara rahe nahi, paNa mane nizcaya khAtrI che ke . tArI strIe thava badalAvI nAkhyA. te tArI strI duSTa gaMgadatamAM khacIta anurAgiNI jaNAya che. mArI kahelI mitAhArI vArtAya tuM kema saMbhAra nathI. te bane Aje tAre ADe AvI. je meM kahyuM hatuM ke-strIno vizvAsa ane nIca saMsarga na kara." sajajana purUne nahi mAnavA gyAe nIca gaMgadatta, tene te tAro suha banAvyuM, ane tene kRtrima prema batAvatI evI tArI surUpa priyAne te vizvAsa karyo, te Aje te tArI variSTa thaI. mArA e zikSArUpa uttama maMtrane tuM bhUlI gaye, jethI e bane pizAcAe hAlamAM tane ThagyA che." - vararUcinA e pramANenAM vacana sAMbhaLIne dharmata be "mitra! tame kahyuM te kharUM haze, paNa mArI strI te gaMgAjaLa samAna ujvaLa che. zIle karIne zebhatI evI strIne anyAya Ape e zuM tamane egya che? " "tuM te hajI paNa bheLe raho. strIcaritra tuM mule jANa nathI. cAla je tArI e satI priyAnuM sarva vRttAMta tane pragaTa karIne batAvuM." dvije kahyuM. "kevI rIte tame tenuM duzcati jANI zake che? ne mane jaNAvI zake che?" dharmadane pUchayuM. je savAre rAjA jyAre tAre ghera Ave tyAre patnIne mALa upara caDhAvIne nIcethI nisaraNI laIne dara mUkI deje, pachI huM badhuM batAvIza." dharmadattane zikSA ApI. - e prakAranI tenI zikSA pitAnA manamAM hasatAM chatAM teNe svIkArI pachI te pitAne ghera gaye.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ za prati zAyaM kuryAta. prakaraNa 5 muM. zaThaM prati zAThayaM kuryAta. have bIje divase gaMgadatte rAjAne araja karI-bAjana! tame sAkSI chatAM prApta karavA gya vastune koNa nathI pAmatuM. priya mitranI AgaLa prArthanA karavI e jema lajajAspada che, tema labdha vastune parityAga paNa jagatamAM durlabha che. " " gaMgadattanAM e mujabanAM vacana sAMbhaLI zaja dharmadatta upara rUSa thayA chatA dharmadattane ghera AvavAnI taiyArI karavA lAgyA. teTalAmAM dharmadatte AvIne vinayavaDe rAjAne araja karI ke "he deva! Apa muja garIbanI raMka jhuMpaDImAM padhArIne tene pAvana kare ane Ane joIe te ApI mane karajathI mukata kare." - dharmadattanI vinayazIla mRdu vANuM sAMbhaLIne rAjA zAMta thaI parivAra sAthe tene ghera gaye. "dharmadAnA gharamAMthI A zayatAna gaMgadata be hAthe zuM grahaNa karaze?" e jevAnA ketukI leke paNa rAjAnI sAthe dharmadattane ghera gayA. have dharmara siAnI AgaLa utAvaLe ghera AvIne potAnI patnIne kahevA lAgya-"priye! uTha, sarve kArya hamaNAM cheDI de. rAjA ApaNe ghera Ave che, mATe temane sArU uttama Asana ApaNuM mALa upara che te lAva. je A nisaraNI rahI te mUkIne mALa upara caDI jA ne jhaTa te siMhAsana nIce utAra." surUpa paNa potAnI IcchA have je samaya jAya che teTalAmAM siddha thaze, pachI te potAnA yAra gaMgadattanI sAthe svecchAe kIDA karaze." evA vicAramAM khuzI thatI bamaNA utsAhathI kArya karavA lAgI, ane teNIe nisaraNI lAvIne mUkI. pachI te tatkALa rAjA mATe sAruM suzobhita siMhAsana utAravAne mALa upara caDhI gaI ane A utArUM? A utArUM? ema-patine batAvavA lAgI." eTalAmAM rUddha evA dharmane nANe piyA aparAdhI hoya tema
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhrummila kumAra. - 28 ni:saraNI tyAMthI upADIne dUra mUkI dIdhI. kapaTa thayelu joine surUpA vilApa karavA lAgI, ne patine kahevA lAgI-- hA ! svAmI ! A zuM karyuM ? ' * " chAnI rahe, chAnI rahe, thoDIvAra pachI utArI laiza, ' dharmadane kahyuM. " kuvAmAM utArIne doraDuM zAmATe kApI nAkheA che ? ni:saraNI mUkeA, huM nIce utarI jAuM, tamArA kArya mAM huM sahAya karanArI thAuM." e pramANe vilApa karatI sarUpAnI dharmadatte upekSA karI. rAjA nagarajanA sAthe tyAM AvyA. temane dhatte mAdara satkArathI besADyA, nagarajanonA paNa satkAra karyo. tyAM peAtAnI mUrti hoya tevA vararUci dharma dattanA jovAmAM AvyA, tene joine te prasanna thayA. vararUcinI zikhAmaNa kAMika tenA dhyAnamAM utarI hatI, ceSTA uparathI priyAnuM duScarita tenA samajavAmAM Avyu hatuM. te samajyA hatA ke 'vararUcine ApelI paMdarasA dinAra Aje saphaLa thavAnI che-ugI nikaLavAnI che. tenI aNumeAla ane sarvottama zikhAmaNA dhyAnamAM rAkhI hAta te Aje A samaya na Avata. tethI ja gaMgadatta jevA mitra maLyA ane uparathI prANa pAtharanArI prANapyArI surUpta thaI. khera ! je mitrane mATe mArA manamAM aneka saMkalpavikA thatA hatA teja Aje mane A AkRtamAM sahAyakArI thayeA.' pachI teNe dIrdha svare gagadattane kahyuM.- mitra gagadatta ! je vastu tane rUcatI heAya te khuzIthI grahaNa kara. " dharmavruttanI vAta sAMbhaLIne e adhama gagadatta gharamAM AjI bAnuM cAre tarapha jovA lAgyA. paNa te citta cAranArI mAzuka kAmAkula evA ga'gadattanA jovAmAM kyAMya paNa AvI niha. AkRta cittavALA evA gagadattane jANIne surUpA pote tenI dRSTie paDI. teNIne mALa upara jANIne nIce utaravA mATe dUra rahelI ni:saraNI be hAthe teNe upADI ane mALa upara caDhI zakAya tevI jagyAe mUkI; eTale tarataja vararUcIe saMketa karelA zreSThIputra sphuTa akSare matsyeA hai ! huM ! mahAnubhAva ni:saraNI have na mUkeA. tame
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaTha pati zAyaM kuryAtaH tamArI marajIthI ja be hAthe ene grahaNa karI che. e rIte ApaNuM sarata have pUrNa thaI che, ne rAjA paNa sAkSI che, to he nagarajano! tame sAMbhaLe. ahIMyAM suvarNa bharelI peTI paDelI che, A tarapha ratnanI aneka jAte kabATamAM mUkavAmAM AvI che, chatAM enI daSTi nisaraNamAM ja paDI, teja tene gamI gaI. je ene emAM dila lAgyuM to te bhale laI jAya. " - te vararUcinI A pramANenI vANuM sAMbhaLIne rAja sahita leka "sAdhu! sAdhu! ThIka thayuM, ghaNuM sAruM thayuM." e prakAre kahevA lAgyA ane sarva nagaranA lokemAM te viTaduSTa hAMsIne pAtra thayo. - dharmadatte paNa gaMgadattanI duSTatAne marma A samaye pratyakSa je. rAjAe paNa viSaya-vyabhicArI gaMgadattane tarjanA karIne tyAMthI hAMkI kADhyo. mALa upara rahelI surUpA AvI rIte potAnI phajetI joIne "have huM lokane zuM meTuM batAvIza ?" ema vicAratI zakAkuLa cittavALI thaI ApaghAta karIne maraNa pAmI durgatie gaI. dharmadattanA gharanuM e pramANenuM nATaka joIne rAjA sahita sarve leka potapotAne ghera gayA. dharmadatta paNa strInA mRtakAryathI paravArIne potAnA mitra evA vararUcine bIjA paMdaraso dInAra mekalAvyA ane potAnA kAryamAM sahAya karI, pitAnI AMkha ughADI te mATe tene upakAra mAnya. eka divasa vararUci dharmadatane maLavA AvyA. vArtAlApanA prasaMgamAM teNe dharmadattane Thapako ApatAM kahyuM ke-"mitra! tArA AvA ati trAjupaNune dhikkAra thAe mANasa nirmaLa aMta:karaNavALo chatAM nIcanI sobatathI tenA guNa jatA rahe che. je ! khArI bhUmimAM meghanuM jaLa paDavAthI te mIThuM chatAM paNa khArUM thaI jAya che. game te mahAna nara paNa kukalatra-kubhAyane cage karIne kaLA rahita thaI jAya che. are rAjA hoya topaNa evA adhama saMsargathI halakI mativALo thaI jAya, te anyanI zI vAta? viSa
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. rUpI vallInuM sevana karavAthI te te mAtra A bhavane ja nAza karanArI thAya, kiMtu strI te dhyAnamAtrathI purUSanA be bhavane nAza kare che. baLatA thaMbhanI mAphaka strIo saMsAramAM purUSane tApanA hetubhUta che; mATe Arya evA je sajajana purUSoe tene choDI che te ja jyavaMta varte che." e pramANenI vararUcinI caMdranA aMzu samI madhura vANuM sAMbhaLIne jene vairAgya utpanna thayo che evA dharmadare bhavathI udvigna thaIne sAte kSetramAM potAnuM sakaLa dhana vAparI nAMkhyuM ne utkRSTa tapa karavAvaDe saMsArarUpI paMjara bhedavAnI IcchAvALA teNe sumati nAmanA gurUnI pAse dIkSA aMgIkAra karI. gurU pAse anukrame agiyAra aMganA pAragAmI thaIne te dharmadattamuni pRthvI upara vihAra karavA lAgyA. anukrame te vANArasI nagarImAM AvyA, ane vAMdavA AvatA nagaravAsI janone upadeza ApIne AhaMtu dharmanuM sAmrAjya ekachatrapaNe tyAM phelAvavA lAgyA. tenA mAtApitA paNa tene vAMdavA AvyA. dharmadattane vairAgyamaya upadeza sAMbhaLIne yazedhara zreSThI cirakALathI sAlate putraviyega paNa kSaNamAtra bhUlI gayo. sAdhune veza hovAthI temaja tapathI zarIranI sthiti badalAI gayela hovAthI yazodhara DI pitAnA putra-dharma datta munine oLakhI zakyA nahi; paNa vyAkhyAnamAM temane upadeza sAMbhaLIne temane vairAgya AvyuM. te vAre dInavadana evA mAtApitAe temane dIkSA levAnuM kAraNa pUchayuM, tenA javAbamAM potAnI hakIkata TuMkAmAM jaNAvI teNe mAtApitAne kahyuM ke ahiM saMsArarUpa nATakamAM A mAro putra, A mAre bhAI evA ajJAnajanya saMka9pathI zA mATe dukhI thavuM ? kAraNa ke aneka bhavabhramaNamAM pitA putra thAya che, putra pitA thAya che. samasta prANuo vividha prakAranA bha karavAvaDe putrapaNAne pAme che, tema chatAM paNa tamAruM putrapremathI mana vihvaLa thatuM hoya te tame mane potAne ja dharmadatta jANe. dharmadatta muninA AvA upadezathI ane svara tathA vaya uparathI mAtApitAe temane oLakhyA. temaNe ucca svare putrane kahyuM ke "are putra! te A zuM karyuM?" - mAtApitAne baMdha thavAne mATe teNe kahyuM--"tamArA jevA
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ lagnanI vATe. 31 mehayukta prANu dharma yogya na hoya. aneka prakAranA kuDaka paTe meLaveluM dhana teja prAMte sAthe Avaze ema tame kadAca samajatA hazo; paNa te koInI sAthe gayuM nathI ne javAnuM paNa nathI. vaLI purUSane strIo e duHkhanuM mULa che, bhego e regonuM ghara che, ne kuMTubIjane e kaTuka viSa samAna che. evA mehamAM muMjhAyelA prANane dhRti, mati ane buddhi kyAMthI hoya? saMsAramAM AtmAne hitakArI to eka dharmaja che, te kayAMthI samajAya? jJAna, darzana ne cAritrarUpI ratnatrayIne pAmele, saMyamarUpa lakSmIe karIne te e tamAro putra tene saMsArabaMdhanarUpa mAyAthakI dUra rahele joI tamane harSa kema thato nathI?" ItyAdika bedhadAyaka vacanee karIne temanA mAtApitA pratibaMdha pAmyA. pachI baMdha pAmelA mAtApitAe tRNanI mAphaka sarva saMpattino tyAga karIne te putra muninI ja pAse vrata grahaNa karyuM. anukrame mAtA, pitA ne putra e traNe jaNa tapavaDe AtmA sAthe anaMta kALathI rahelAM niviDa evA aSTa karmonA nAza karIne paramapadane pAmyAM. e pramANe he tAta! strI jAtinuM AvuM vRttAMta sAMbhaLIne parIkSA karyA vaMjhara keNa buddhivaMta purUSa pANigrahaNa kare ? " , , , sureMdrakumAre potAnA pitA samudradatta AgaLa A dharmadattanuM daSTAMta kahI saMbhaLAvyuM. te sAgaraSTInA saMbaMdhIjae paNa eka manavALA thaIne rasapUrvaka zravaNa karyuM. ja dhI - prakaraNa 6 ThuM. lagnanI vATe. e tArI vAta che ke satya che, chatAM sarve strIe kAMI evI kulaTA hotI nathI. tema chatAM tuM parIkSA karIne lagna kare emAM amAre vAMdho na hoya. paNa lagna to tAre karavAM ja joIe. subhadrA sarva rIte tAre egya che, te tenI parIkSA karIne tuM lagna kara. utama
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ chatAM kahyuM, 32 basmila kumAra. kuLanA mANaso sArI guNavaMta rUpavaMta evI kanyA mATe ApaNe . ghera tAre sArU prArthanA karavA Ave ane huM nA pADuM e kAMI vAstavika na kahevAya. vyavahAramAM jarA ulaTuM kahevAya. loke kaheze ke bhAI! zuM dhanane mada caDhyo che? amArI kanyAmAM zuM khoDakhAMpaNa hatI, ke ame zuM halakA kuLanA hatA, jethI ulaTA temane ghera ApavAne gayA, chatAM nA pADI ? mATe huM emane nA to pADI zakIza nAha." suredra kahelI vAta sAMbhaLyA pachI samudradatta zreSTIe tene A pramANe kahyuM. "tamAro ati Agraha che to mArA cAra praznanA uttara te bALA Ape te huM tenI sAthe tamArI marajI mujaba khuzIthI pANigrahaNa karIza." putra suredra pitAnAM vacanane kAMika aMgIkAra karatAM kahyuM. tArA te cAra prazna kyA kyA che?" ema pitAe tene pUchayuM. pitAnA praznanA uttaramAM sure te cAra prazna kahI batAvyAM" nizcaH nai tri, 4: kAzo niraMtaraMga che vA sarvottamo jAma, rizramavazra" ? | bhAvArtha-"nizcaLa sneha ka? niraMtara prakAza kare evuM zuM? sarvottama lAbha zuM kahevAya? ane avizvasa-zuddha rUpa kayuM?" A cAra praznonA je te yogya pratyuttara Apaze to te mArI prANapriyA thaze." tene Avo nizcaya jANune zreSThIe kahyuM. "vatsa ! tAre kadAgrahI thavuM te gya nathI. sArA kAryamAM vilaMba karavAthI te kArya siddha thaI zakatuM nathI. sAgara jevo saMbaMdhI, subhadrA jevI kanyA, ane AvA svajanavarga e bhAgyayege ja ApaNane prApta thayA che. A sAre ga atyAre ja karIe te pharIne jyAre pAmIe?" pitAjI! meM je kahyuM che te kadi vRthA thaze nahi, te have bIjI ciMtAvaDe karIne zuM ? bhAgyamAM jenI sAthe saMbaMdha lakhAyo haze tenI sAthe thaze." sureMdra chevaTanI vAta kahI saMbhaLAvI. .
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ surendra ane subhadrA 33 jema tema bolavuM, je te khAvuM ane jyAM tyAM besavuM ne suvuM e bALakone mATe hoya; yuvAna ane vicAravaMta purU tema karatA nathI. to zeThajI! baLAtkAre tenI pAse kabula karAvavAthI zuM ? bedilIthI karAvelA vivAhanuM pariNAma sArUM AvatuM nathI." ema kahIne AvelA zeThanA saMbaMdhIjano zeThanI rajA laI pAchA pharyA. sAgarazeTha pAse AvIne temaNe vivAhamAM AvelA vipnanI vAta kahI saMbhaLAvI ane subhadrAne cAra prazno ApyA. prazno joIne subhadrA muMjhANI. sakhIo sAthe te raDate hadaye kahevA lAgI--" A apUrva prazno che. huM eno uttara ApI zakuM tema nathI." ema belatI te bALA raDavA lAgI, tevAre pUrve arihaMtanA maMdiramAM tenI prArthanAthI prasanna thayelA devatAo AkAzamAM rahIne belyA, arthAt AkAzavANI thaI. "putrI! zeka na kara. sukhe samAdhe rahe. ame tane sahAyakArI thaIzuM." AhaMtu bhaktithI prasanna thayelA devatAonI sahAyathI tarataja jANe pUrva bhaNI gaI hoya tema subhadrAe te praznone uttara A pramANe lekabaddha lakhe. nizcalaH snehalo dharma-zcitprakAzo niraMtaraM / / vidyA sarvottamo lAbhaH, zIlaM rUpamavisrasaM // 1 // bhAvArtha-dharmaneha eja nizcaLa samaje, arthAt nizcaLa sneha to eka dharmano ja che, niraMtara prakAzaka eka jJAna ja che, sarvotama lAbha vidyAlAbha che, ane avismasa rUpa te zIla che. e pramANe leka lakhIne subhadrAe sakhIone Ape. harSathI khuzI thatI sakhIoe te loka sAgarazeThane Ape. ne sAgarazeThe samudradatta zeThane mekalAvyo. potAnI pAse beThelA sureMdrane pitAe te leka Ape. sure te vAMcI che. te zloka tene lokottara AnaMda karanAre thayo. samudraSTI paNa vicAramAM paDyo. "vAha ! A bALA che chatAM paNa enI buddhi kevI adhika che! vayevRddha purUSe paNa AvI
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhali kumAra, apUrva mati joIne koNa harSathI pitAnuM mAthuM dhUNAvatA nathI? - nakkI A bALAne be netra uparAMta trIjuM jJAnarUpI netra paNa che ke jenAthI teNI lokathakI dUra evA Itara arthone paNa joI zake chejANI zake che. AvA vijJAnathI khacIta te bALA guNanA sthAnarUpa haze. guNavatI ane buddhimatI A bALAne viSe je AnuM citta nahi mAne te pachI tene kharekhara pazu samaja." ema vicArIne teNe putrane abhiprAya pUchayo. sureMdra pitAnA vicArane anumodana ApyuM, eTale samudradatta zreNImAM AvelA mANasanI sAthe mAguM kabula rAkhyuM che" ema sAgarazeThane kahevarAvyuM. te mANase sAgarazeThane sarva hakIkata kahI saMbhaLAvI. e hakIkata sAMbhaLIne sAgarazeTha bahu khuzI thaye. subhadrA paNa pitAnA manoratha phaLIbhUta thayA jANIne AnaMdita thaI. sAgarazeThe sagapaNa karyA pachI banne ghare vivAhanI taiyArIo thavA lAgI, ramaNIo maMgaLa gIta gAvA lAgI. vara vahu banne lagnanA divasa gaNavA lAgyA. ema karatAM karatAM lagnano divasa paNa AvI pahoMce ane sureMdranAM moTA mahatsavapUrvaka subhadrA sAthe lagna thayAM. hastamocanamAM sAgarazreSThIe keTI game dhana ApI jAmAtRne saMtoSe. lagnakriyA saMpUNa thatAM sureMdra vadhu sahita potAnA parivAre paravaryo thake potAne ghare gayo, ane manuSya chatAM amaranI upamA samAna bhego subhadrAnI sAthe bhegavavA lAge. pUrve eka bIjAnI kaLAkuzaLatAnI jemaNe parIkSA karI che evAM te be jaNanAM mana prItirUpa dorIthI evA majabuta baMdhAyAM ke tene bhedavArane koI paNa samartha thayuM nahIM. koI vakhata vANInA vikAsamAM samaya pasAra karatAM ane kaI vakhata samasyAomAM samaya vItADatAM te azana veLA paNa jANatAM nahi. ItyAdika aneka prakAranI saMsAranI ramatomAM masta rahetAM, ane ati premathI eka bIjAmAM Asakta thayela evAM te daMpatI saMsAramAM sukhabhega sivAya bIjA sarve kArya bhUlI gayAM. subhadrA 1 jamAI. 2 khAvAno vakhata.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAra sukhanI vATe, (35 paNa jinamaMdiramAM bhagavAna AgaLa karelI pratijJA sukhamAM paDavAthI visarI gaI. prApta thayelA bhegamAM lIna thayelI subhadrA ceya te dUra rahyuM paNa potAnA gharamAM rahelI pratimAnA paNa darzana ke pUjana karatI nahIM. saMsAramAM prANIo prAya: karIne puNyagathI maLelA bhegasukhamAM Asakta thaIne te samaye dharmakArya bhUlI jAya che. evI rIte saMsArasukhabhegavatAM ghaNe kALa temane nirgamana thaye. prakaraNa 7 se. saMsArasukhanI vATe. saMsAramAM prANIone vRddhAvasthA ghaNuM ja duHkhadAyaka hoya che. manuSya ema samaje che ke vanavayamAM saMsArasukha bheLavIne vRddhAvasthAmAM ApaNe dharma karazuM, paNa temanI e bhUla temanA apapaNuthI samajavAmAM AvatI nathI. vRddha vaye zarIranI zaktio jyAre maMda paDI jAya che tyAre sukhanI lAlasAo ulaTI vadhatI jAya che, mATe catura purUSe vRddhAvasthAthI deha jyAM lagI jarjarIbhUta thayo na hoya te pahelAM Atmahita karavAmAM tatpara rahevuM. meM lakSamI upArjana karI saMsAramAM Aja lAgI aneka prakAranA bhege bheLavavAmAM mAtra artha ane kAmanI sAdhanA karavAmAM mArI amUlya chaMdagI gumAvI che; paNa e bannenuM mULa je dharma te huM visarI gayo chuM. have mAre A avasare temAM ja lakSya ApavuM gya che. hA ! saMsAramAM manuSya alpa samayanA prayANane mATe paNa pAtheya-bhAta) nI sagavaDa karIne pachI jAya che, te paralokanA lAMbA vakhatanA pramANamAM prANIo kema nizcitapaNe rahetA haze? are ! sAmAnya zatru mAthe gAjate hoya te paNa purUSane sukhe nidrA AvatI nathI, te mRtyarUpI bhayaMkara zatru aharniza pAse chatAM mUDha manuSya Azcarya che ke svasthapaNe rahe che. te have prabhAta samaye saMsArano bhAra upADavAmAM samartha evA putrane guhane bhAra bhaLAvIne zivavadhunI dUtI samI AhutI
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra dIkSAne huM grahaNa karIza." evA vicAra karato eka priDha vayane purUSa (samudradatta zeTha) pAchalI rAtane potAnA vizALa mahAlayamAM potAnA pUrvajIvananI jANe AvRtti karate hoya tema vairAgyayukta thaIne prabhAta samayanI rAha jotA hatA. sUryodaya thayA pachI samudradatta zreSThIe putra sureMdrane bolAvI gharano ane vepArano bhAra tene bhaLAvI dIdhe, vyApAra vahIvaTamAM je kaMI batAvavuM hatuM te samApta karI pitAnA hRdayanI vAta putrane jaNAvI. putre ghaNuM ja ADambarathI vidhividhAna sAthe dIkSA mahotsava karyo ane zreSThIe gurU pAse vrata aMgIkAra karyuM. pachI aneka prakAranAM tapa karavAvaDe daDha evAM pUrvopAta karmonA samUhane nAza karI samAdhivaDe mRtyu pAmI teo devagatinA sukha pAmyA. pAchalI avasthAmAM paNa temaNe Atmahita sAdhyuM. te samudradattabhraSTIne samavayaska rAjA amitradamana paNa paraloke gaye, eTale tene putra sureMdrane mitra "jitazatru rAjyanI dhurAne dhAraNa karavA lAgyo. potAnA parAkramathI teNe ghaNA zatruono garva utAryo. teNe bAlyAvasthAmAM mitra sureMdrane ApeluM vacana te bhUlI gaye nahote. potAnA navA rAjyaamalamAM navA kuTelA zatrurUpI aMkurane nAza karIne te nivRtta thaye, eTale eka divasa meTA samArehapUrvaka darabAra bharIne teNe sureMdrane nagarazreNInI padavI ApI, tenI mahattA vadhArI; chatAM paNa suredra rAjasatkAra pAmIne maryAdA ke nyAyanItine tyAga na karyo. subhadrA te bhartAranuM sanmAna pAmIne dharmakAryathI rahita, devInI mAphaka sukhamAM ja pitAne kALa vyatIta karatI hatI. subhadrAne pratijJAthI bhraSTa thayela jANuMne caityAdhiSThAyika vyaMtare ciMtavavA lAgyA. "aho ! subhadrAnI mAyA te juo ! teNue amArI sAthe ThagAI karI. pUrve jinezvaranI bhaktithI ane tenI pratijJAthI prasanna thayelA ame tenA kAryamAM sahAyakArI thayA, eTale pitAnuM kArya siddha thayA pachI janmAMtaranI mAphaka pitAnuM pUrva vacana te bhUlI gaI. caityanI bhakti te dUra rahI, kiMtu rega ga eTale jema vaidya
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAra sukhanI vATe. 37 verI thAya tema A to eka namaskAra sara paNa karatI nathI. jo ke putrI mAphaka gaNIne ame ene paraNAvI che chatAM paNa pitAnI mAphaka e pramAdinIne thoDIka zikSA paNa karI batAvavI, ApaNe tenA garbhane thaMbhana karo ke jethI te putranuM mukha jevA pAme nahi." ItyAdi vicAra karatA te caityavAsI devatAoe lagna thakI ja dugrahonI mAphaka tenA garbhanuM sthaMbhana karyuM. jethI ghaNe kALa javA chatAM te putranuM mukha joI zakI nahi. jagatamAM evI koI vastu nahotI ke je temanA maMdiramAM na hoya; paNa eka bAlyakrIDAnI ceSTAne karato evo manane priya putra nahoto. te sivAya sarve kaMI temane tyAM hatuM. bIjI sarva rIte kudarata temane anukULa hatI. eka divasa nizA samaye-divasa udayane thoDIvAra hatI, chatAM haju aMdhakAranuM jora zamyuM nahotuM evA avasare potAnA vizALa mahelanI bArIe te ubhI hatI, cotarapha najara karatAM teNIe eka strIne utAvaLe jatI joI. te strIe eka bALaka keDa upara teDeluM hatuM, bIjuM AMgaLIe vaLagADeluM hatuM ane ekane skaMdha upara dhAraNa kareluM hatuM. phAlelI latAnI mAphaka e strIne joI acAnaka subhadrAnA hRdayamAM kheda thaye. tenuM meM paDI gayuM. zekanI chAyA chavAI rahI. tene bhAna thayuM ke "hajI mane putra thayo nathI. paraNyAne Aje keTalAMya varSo pANInA pravAhanI mAphaka vahI gayAM paNa eka putra vinA te sarve nirarthaka gayAM. hA ! jagane nyAya te juo! e vidhi zuM AvAM ja ulaTAM kAma kare che ke jene ghaNuM dIkarAo hoya che te prAya: nidhana hoya che ane dhanavAnane ghare eka putranI paNa tANa hoya che-eka paNa hoto nathI. e verI vidhinA duzleSTitane dhikkAra che! are eka te strI janma ja sarvadA kaSTadAyaka che. Dagale Dagale tene zaMkA thayAM kare che. pagale pagale te bhaya pAmyA kare che. tethI paNa vaMdhyApaNuM to tene ghaNuM vadhAre pragaTa duHkhadAyI che. sarovara game tevuM suMdara ane bAMdheluM hoya paNa jaLa na hoya te te zobhatuM nathI. pRthvI virathI paNa vIra purUSone pragaTa karanArI na hoya te, game tevuM moTuM ane manaraMjana maMdira hoya paNa dhvajA na hoya te, belanAra kAraNa vagara baDabaDATa karato hoya te,
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. e sarve nirarthaka che-laghutAne pAme che. vaLI rAjA jema nyAya vagara zobhe nahi tema Avaka vinAne kharca, cakSu vinAnuM mukha, hAra vagaranuM hadaya ane sadAcAra vagara gurU paNa zobhA pAmatA nathI, tema mAruM A gRha cittane AnaMdadAyaka evA putra vagara zobhatuM nathI. jagatamAM apatya rahita strIo AnaMdanuM maMdira thatI nathI. je strIo putravatI che tene ja huM dhanya mAnuM chuM. abhadrA evI huM ke jenuM nAma mAtapitAe subhadrA pADyuM che, temAM huM mAnuM chuM ke temanI kAMIka bhUla thaI che, kemake nAmathakI huM subhadrA chatAM kaI maMgaLakArI kAryamAM riktA tithinI mAphaka kesarvajane mane dUra karaze. " ItyAdi vika95 karatI ane citArUpI dAvAnamAM dazya thatI maMda pagalAM bharatI subhadrA mahelanI aMdara cAlI gaI. prabhAtane suvarNamaya savitA nArAyaNa udaya pApe ne jagatamAMthI rAtrI saMbaMdhI aMdhakArano nAza thayo, kitu teNInA hoM upara rahelI anapatyanA du:khanI chAyA te vRddhi ja pAmavA lAgI. luhAranI dhamaNamAphaka te jerathI zvAsozvAsa levA lAgI. saLagatI citAnI mAphaka tenA aMtaramAM pradipta thayelI putra saMbaMdhI ciMtA tene bALavA lAgI. teNuM snAna karatI nahotI, khAtI pItI nahotI, hasatI nahotI, belatI nahotI, jANe sarvasva nAza pAmyuM hoya tema te Akho divasa zokamaya thaIne raDyA karatI hatI. saMsArane sarva vyApAra cheDIne, putranI AkAMkSAvALI subhadrA, putraviyoginI evI jANe ginI hoya tema rahevA lAgI. potAnA AtmAne atyaMta dukhI mAnavA lAgI. eka divasa rAjAnI pAsethI AvelA sureMdraSTI subhadrAne tevI sthitimAM joI teNIne tenA duHkhanuM kAraNa pUchavA lAgyA priye! Aje tArA cittamAM zuM du:kha che ke jethI tAruM A caMdravana aMdhakArathI grasta thayeluM che?" patie A pramANe pUchayuM chatAM A daivane ja deSa che ema dhArIne te mana rahI-kAMIbalI nahIM. "tArUM duHkha mane kahIne tAro bhAgIdAra banAvavAne zuM huM yogya nathI? eka cittavALA strI purUSane sukhadu:khamAM bhedapaNe rahevuM te yukta nathI." pharIne sure teNIne kahyuM.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsArasukhanI vATe. kAjaLa samAna kALAM netramAMthI azrumUkatI ane potAnA nIla vastrathI tenuM pramArjana karatI subhadrA gadgad kaMThe belI. "svAmina ! mArA dukha tarapha na juo, tame tamArAM kAryamAM sAvadha raho, je pApa meM gata bhavamAM kareluM hoya te atyAre mAre bhegavavuMja joIe. je duHkhane pratikAra karavAne devatAo paNa zaktivAna nathI, to pachI mAnavothI to zuM thAya ? je tamAre sAMbhaLavuM paNa vRthA che te pachI tenA prakAzavaDe karIne zuM ? ApaNane ATalo badho parivAra chatAM ApaNe ekalAM chIe; putra vagara chatI AMkhe ApaNe aMdha chIe, kRtimAM kahyuM che ke-putra vagara lekamAM zubha thatuM nathI, te mATe putranuM mukha joyA vagara ubhaya loka tenA sudharatA nathI. putra rahita tame ATalI badhI lakSamI upArjana kare che paNa je tene keI bhegavanAra nahi hoya, te e upArjana karelI lakSamI sAthe keNa khelaze ? ApaNuM vRddhAvasthAmAM kIrti, lakSmI ke sarvasva he priya ! putra vagara kevI rIte zobho ? je vastuo tame meLavI che, vRddhi pamADI che. te tamArA vagara tamArI pAchaLa putra vagara anya koNa bhegavaze ?A pramANe kahIne duHkhathI muMjhAyelI teNue hRdayane ubhare pati AgaLa khAlI karyo. pachI zreSThI bolyA ke - he priye ! tArUM yuktiyukta kathana sarvathA satya che. huM paNa jANuM chuM ke gRhasthane A thakI moTuM du:kha bIjuM koIpaNa nathI. parantu e devAdhIna kAryamAM manuSya prANI zuM karI zake ? chatAM paNa he subhra ! putranI IcchAvaDe karIne baLavAna evAM pUrvakarmane upakama karavAne yatna karIza. karmavaDe karIne glAni pAmelA purUSanI paNa vaidyo zu cikitsA karatA nathI ? karma vaDe jaDa thayelA paNa maMtrAdizakti vaDe karIne zuM buddhimAna nathI thatA? duSkarmane yege nadImAM DubatAne tArAo zuM nathI bahAra kADhatA ? evI rIte duSkarmathI baMdhAyele AtmA dharmavaDe zuM muktine pAmato nathI ? pAme che, mATe je parAkramI purUSo hoya che te potAnI AtmazaktithI asAdhya kAryo paNa siddha karI zake che. e pramANe prItivacanavaDe teNe priyAne AzvAsana ApyuM.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra eka divasa te nagakhA udhAnamAM saMsArasAgaramAM DubatA ' prANIone pravahaNa samAna traNa jJAne yukta evA yugadhara munIzvara vicaratA vicaratA padhAryA. jema jema nagarajanene khabara paDatI gaI tema tema paravAsI jana temanAM darzana karavAne javA lAgyA. sureMdrazreNI paNa priyAnI sAthe rathamAM besIne munIzvarane vaMdana karavAne gayA. te sarve parSadA AgaLa muni madhuragirAe dezanA devA lAgyA. "he bhavyajano ! lavAraNyamAM bhramaNa karatA prANIone amRtarasa same mAnavabhava prApta thAya che, temAM paNa aneka dharma bhedamAM kalpadruma sama jainadharma : pUrA bhAgyathI pAme che. je jainadharmarUpa kalpavRkSanuM mULa te bedhibIja-samakita che. dayA e tenuM thaDa jANavuM, dAnAdika guNo tenI zAkhAo samajavI, lakSmI e tenAM pAMdaDAM ane ane kIrti puSpa jANavA. temaja e jaina dharma rUpI vRkSanuM phaLa to muktigamana samajavuM. mithyAtvarUpI aMdhakAravaDe karIne vivekarUpI locana jenAM nAza pAmyA che, evA bhraSTamati che potAnuM aNamola mAnavajIvana kSaNika viSayasukhamAM hArI jAya che." e pramANenI dezanA sAMbhaLIne loko potapotAnA sthAnake gayA. te samaye surendradattazreSThI te munIzvaranI stuti karatAM kahevA lAgyA ke "he prabho ! ubhayalokanI pIDAne dUra karavAmAM Apa samAna anya koI samartha nathI. jevI rIte dharmakathAvaDe tame paralokanA hitane upAya batAvyo tema mane AlokamAM hitakArI putraprAptine upAya batAvo. nizcaya huM puNyavAna chuM ke mane ApanAM darzana thayA che, kemake nirbhAgI jI dhUvaDa jema sUryanuM dazana na pAme tema ApanAM darzana pAmI zaktA nathI. vidyA vidyamAna chatAM yevya jananAM duHkha dUra karavAne yojavAmAM na Ave, te jANakAra ane nahi jANakAramAM taphAvata zuM?"* sureMdrazreNInAM AvAM vacana sAMbhaLIne munIzvara bolyAM ke- "saMsAramAM tame kahyuM te sarve sAvadya che, te mATe mokSAthI jano e pApapravRttimAM AkarSAtA nathI; parantu tame dharma sAdhana karo ethI tamArI e AzA saphaLa thaze. je kArya karavAmAM devatAo paNuM zaktivAna nathI, jyAM parAkrama paNa cAlatuM nathI, maMtrAdivaDe
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAra pathanI vATe. 41 karIne je asAdhya hAya che, evuM dudhaTa kArya eka mAtra dharma vaDe karIne sAdhya thAya che. je purUSA dharmanA tyAga karIne saMsAramAM sukhAnI icchA kare che, te jaDa purUSA khIjane vAvyA vagara phaLaprAptinI AzA rAkhe che. duniyAmAM paNa jovAya che ke vyApAra vagara lakSmI nathI, muddhi vagara beAdha nathI, megha vinA vRSTi nathI, leAjana vinA puSTi nathI, subhaTA vagara laDAi nathI, manuSyA vagara gAma nathI, sadbhAva vagara mitratA nathI, tevI rIte puNya vagara sAkhyanI prApti thatI nathI. mATe he zreSThina ! tame caityane viSe pUjA, cunI bhakti, supAtradAna ne anuka pAdAna, japa ane tapa e pAMce vastuo sakaLa ApadArUpI durganA nAza karavAne samartha che te karA." yuga dhara muninI e pramANenI sudhAsamI vANI prakRtie karIne nirmaLa evA zreSThIe hRdayamAM dhAraNa karI. temaja caityapUjAnI vAta muninA mukhathakI sAMbhaLIne subhadrAne potAnA kumArapaNAmAM karelI pratijJA svapnanI mAphka smaraNamAM AvI, ane vicAramAM paDI ke, " hA ! pramAdavaze huM svapratijJAbhraSTa thai ! khacIta ! ajJAnathakI jinapratimAnI meM avajJA karI, tethIja vaMdhyatvano doSa mane prApta thayA, AjathI have mAre jinezvaranI bhikata karIne pachIja bhAjana karavuM. " ityAdi vicAra karI sahiyarA sAthe tyAMthI uThIne subhadrA jinamaMdiramAM gai. tyAM jaine mukhyamukhI evI subhadrA pitAnI mAphaka jinezvarane kSamAvatI pUjA bhakti karavA lAgI. temaja cetyAdhiSThAyika vyaMtaradevatAonI prasannatA mATe teNIe meATe mahotsava karyo. ,, suredrazreSThI gurUne vAMdI temanI zikSA hRdayamAM dhAraNa karatA peAtAne ghera AvyeA, saMtuSTa hRdayavALI subhadrAe sarva parijana sAthe patine jamADIne pachI pote bhAjana karyuM. tyArathI zreSThI paNu gurUnAM vacanane vidhinAM sUtra mAphka gaNatA jinezvaranI bhakita karavA lAgyA. pratidivasa gurUnAM darzana karI temanA caraNamAM vaMdana karI pAvana thavA lAgyA. arniza ApaDhArUpI sarpaNIthI DasAyelA anAtha dIna ane
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra jananAM duHkhane potAnI lahamIrUpI AthI dUra karavA lAge; vaLI paMca namaskAra maMtrane pratidivasa hRdayamAM dhAraNa karI tenuM smaraNa karavA lAgyuM. temaja AcAllAdi tapa karavAmAM paNa niraMtara sAvadhAna rahevA lAgyuM. rAjAnI sahAyatAthI sarve prANIo prati karUNA najare jonArA suredra nagaramAM amArIpaTaha vagaDAvyo. evI rIte kaDIthI kuMjara ne raMkathI rAya paryata sarve ne bhayamAMthI teNe mukta kya, jinacaityamAM aSTAnDikAmahotsava karAvavA lAgyo, pratidivasa evI rIte dharmakAryamAM magna rahetAM dharmanA prabhAvathI ne devatAonA sAMnidhyapaNAthI chIpamAM muktAphaLanI jema subhadrAe garbhane dhAraNa karyo. prasanna vadanavALI, ane gUDha garbhane dhAraNa karanArI, prabhAtakALanI saMdhyA samI kaMIka arUNa ane kaMIka pIta evI vilakSaNa kAMtivaDe zobhatI subhadrAne joI teNIne garbhavatI jANune zreSThI paNa vANathI atirikta evA harSane pAmyA. gurUnAM vacanathI A saMsAramAM tene putrarUpI mahAna lAbha thato hovAthI temanAM vacanane teo vAraMvAra yAda karavA lAgyA, ane temane upakAra mAnavA lAgyA. prakaraNa 8 muM. - ~dhammila kumAra. seraThe. " bAre ravi ugaMta, cosaTha dIvA je baLe; jasa ghera putra na huMta, mananI manamAM rahI khare!" garbhanA hitane mATe subhadrA vidhipramANe tenuM pAlana karavA lAgI. te sAduM ane halakuM ja bhojana karatI, ati nidrA nahi tema ati jAgaraNa nahi. evI rIte teNI nidrA letI hatI. paheravAmAM, oDhavAmAM niyamita rIte vartatI hatI, tenI sAhelIo Dagale Dagale tenI kALajI rAkhatI hatI. e pramANe garbhanuM pAlana
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 dhammila kumAra. karatAM sarovaramAMthI jema kamaLa pragaTa thAya, chIpamAMthI jema motI nipaje tema subhadrAe gya samaye putrane janma Ape. putrajanmanA mahotsava samaye pitA. lakSaza: dravyane vyaya karavA lAgyuM, kemake zrImaMtone lakSakeTI dravya karatAM putrajanmano lAbha adhika manAya che evI nIti che. vaLI rAjamAnya te rAjA jevoja gaNAya e nyAya-nayamane anusarIne sureMdranI prItine arthe piravAsI jane paNa nagarazeThanA putrajanma mahotsava karavA lAgyA. nAmakaraNane divase pitAnA svajana, saMbaMdhI, kuTuMbIjana vagere sarvene jamADI-saMtoSI nagarazreSThIe temanI AgaLa jaNAvyuM ke-"dharma karavAvaDe karIne A putra thayuM che. eTale kuTuMbIjanee dhansila evuM te putranuM nAma pADyuM. pAMca dhAvamAtAthI lAlanapAlana karAtA, zukalapakSamAM jema IdunI kaLA vRddhi pAmatI jAya tema dhamila vRddhi pAmavA lAgyo. khAvuM, pIvuM, besavuM, uThavuM e sarve putranI kriyA pitAne utsavanA hetubhUta thavA lAgI. vaye karIne, zarIre karIne vRddhi pAmatA dhammila jyAre pAMca varSane thayo, tyAre pitAe kaLA-abhyAsamAM nipuNatA meLavavAne mATe tene kaLAcAryane suprata karyo. a5 varSomAM kaLAcAryane sAkSIbhUta rAkhIne dhammila sakaLa kaLAmAM vidyAbhyAsamAM pAraMgata thaye. e sarve kaLAo eka dharmakaLA vagara zUnya che. evuM jANanAra zreSThIe tene dharmane avabodha thAya te mATe sAdhunI pAse dhamabhyAsa karavAne mUkyo. te samaye dhanavasu zeThanI yazomatI kanyA paNa temanI ja pAse dharmane abhyAsa karatI hatI. dhammila sAdhu pAsethI dharmasaMbaMdhI navanavuM kRta meLavavA lAgya-abhyAsa karavA lAgyo. anukrame dharmazAstra saMbaMdhI sakSama vicAramAM te vidvAna sAdhu sarakhe thaye, jIvAjIvAdi nava padArtho vistArathI tenA hRdayamAM spharavA lAgyA. nATakanI raMgabhUmimAM pATha karatA naTanA hRdayamAM jema pitAnuM vya kure tema bAlyAvasthAnuM te krame karIne ullaMghana karate ramaNI janane vallabha evA vaivanavAmAM AvyuM. kiMtu te anaMga zikArIne hajIsudhI zikAra thaye nahoto. uMDA jaLamAM jema mAchaluM lIna hAya tema hajIpaNa tenuM mana zruta abhyAsamAM-navanavuM jJAna meLava
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. vAmAM ja lIna rahetuM hatuM, jethI kAmarUpI bagale tene pakaDavAne azakta thayuM hatuM. paMcaMdriyarUpI capaLa ghoDAo je ke svabhAve karIne ja capaLa hoya che-du:khe karIne damavA yogya hoya che, chatAM paNa satsaMgathI-guranA upadezathI-jJAnanA abhyAsathI IdriyenuM cApalya teNe svAdhIna karyuM hatuM. sureMdra paNa putrane yegya ummarano jANuM tene mATe kanyAnI tapAsa karavAno vicAra karavA lAge tyAre karapIDanathI Darate dhamila pitAnA caraNamAM namana karIne vinaMti karavA lAgyA. "pitAjI! sukhazAMtino nAza karanArI mArA lagna saMbaMdhI vicAraNA karazo nahi, kiMtu jJAnarUpI amRtanI tRptimAM mArA divaso jAo. vivAha karelA purUSanA divase niraMtara ciMtAmAMja jAya che. A mArI strI, A mAro putra, A mArI lakSmI, ItyAdika vicAraNAmAM tenA svataMtra sukhano nAza thAya che; temaja strI purUSanI kaLAkuzaLatA, dayA, kavitva Adi guNazreNine nAza karanArI hoya che. pitAjI! te saMbaMdhamAM eka dAMta kahuM chuM te sAMbhaLana pUrve bhagapura nagaramAM arimardana rAjA rAjya karato hato, jANe bIje zadra hoya tema pRthvInI sarve dizAone pitAnA pratApe karIne teNe tAbe karI hatI. tyAM vanamAM koI eka govALa gAye cArato cAre koI manI nIce pattharanI zilA upara beTho ke sahasA te ullAsane pAye, tenI ajJAnatA nAza pAmI, te govALanI azuddha bhASA vidvAnanI mAphaka zuddha thaI gaI, ne akasmAt kavitvazakti tenAmAM pragaTa thaI. khuda sarasvatI tenA upara prasanna thaI hoya tema te navAM navAM ucca bhAvabharyA kAvya banAvavA lAgyA. potAnI A apUrva zaktine camatkAra nRpasaMbhAmAM batAvivAne mATe te gopALa pazu pALavAnuM kArya cheDI daIne rAjadarabAramAM AvyA. sabhAmAM abhinava kAvya balavAvaDe praDha kavio paNa jene marma samajI zake nahi ema temane camatkAra pamADatA teNe dharAdhipane prasanna karyo. tenI kavitvazaktithI prasanna thaIne rAjAe potAnI pAse tene Asana ApIne besADyo; kemake jagatamAM latAomAM jema kalpalatA zreSTha che tema kaLAomAM vAkakaLAne
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra mahimA apurva che. rAjAe prasanna thaIne tenI AjIvikA sukha pUrvaka cAlI zake teTalA mATe jene puSkaLa dhana ApyuM ne tene dhanavAna banAvyo. to A svecchAe AhAra, vihAra ne AnaMda karate govALa saMtuSTa cittavALe thaIne rejanI pAMcaso gAthA navI navI banAvatuM hatuM, jethI rAjasabhAnA je meTA meTA mahA kavio, pratibhAvALA ane zAstranA pAraMgata hatA temanI avajJA karato rojo te pALanI kavitvazaktithI tenI upara atizaya rAjI thayo hato. A pramANe joIne tyAMnA mahA kavio ekatra thaI vicAramAM pahyA. "aho ! A ApaNe rAjA mUDha evA zevALa upara mohita thayo che. ene to A gepALa ja priya thaI paDyo che; paNa emAM Azcarya nathI; kAraNa ke tuccha jAtivALI paNa svarUpasuMdara dAsI potAnI caturAIvaDe rAjAne priya thaI paDe che. te samaye kuLavaMtI rANIonI te avajJAja thAya che. A adhama jAtinA gopALanI kaLAmAM muMjhAyela rAjA ApaNI avajJA kare che, to te mATe koI upAya zodhavo joIe. juo, ApaNe sarve samasta kAvyAdi kaLAmAM paripUrNa chIe, chatAM rAjAno prasAda nahi maLavAthI ApaNA gharamAM dArigha kAyama rahyuM che. uparAMta A govALe AvIne ApaNA sarvanA bhANAmAM pathare nAkhe che. to A viSayamAM have ApaNe zuM karavuM ? "ityAdika vicAra karatAM temaNe eka upAya zodhI kADhIne eka divasa rAjasabhAmAM temaNe rAjAne kahyuM. "mahArAja ! A ApaNA navA kavine Apa pUrvanA bhAgyathakI ja pAmyA che, mATe A govALa-pazupALa che ema jANIne tenI avahelanA karazo nahIM. kemake zrImahAdeve pote paNa pazupALanuM nAma te dhAraNa kareluM che. vaLI enI kavitva zakti, prAkRta bhASA e sarve apUrva che. amArA sarakhAne paNa mAnya ane devane paNa durlabha evA enAmAM gauravayukta guNo chatAM e vaMThanI mAphaka ekalA che, paraNelA nathI. Apa zrImAna tenA nAyaka hovA chatAM tenI ATalI paNa kadara na thAya e amane moTuM duHkha che. amAre paNa mAnya, Apane paNa mAnya evA A sarvottama kavine khAvA pIvAnuM ThekANuM
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghamila kumAra. nathI. strI ke bALabaccAM nathI. kuTuMbamAM paNa teo ekAkI hovAthI temane kAMI mobhe paDato nathI. tenI kaTuMbika strIo koI temane tyAM Ave jAya tevuM nathI. vyavahAramAM strI vagaranI ekAkI zuM jaMdagI che? devatAo, raSio, manuSya ane pazupakSIo paNa yugalarUpe hoya che, teja jagatamAM zobhA pAme che. teo AnaMdamAM rahe che. te he deva ! A ApaNA kavi ekAkI kema? jyAre Apa temane paraNAvaze ane bALabaccAMne temane anubhava thaze, tyAre kauTuMbikapaNAnI temanI ujavaLa kIrti zebhAne pAmaze. vyavahAramAM temanI Ijata AbarUmAM tyAreja vadhAro thaze." kavionAM e pramANenAM yuktiyukta vacane sAMbhaLIne rAjAnA hRdayamAM te satya jaNAyAthI rAjAe tenI jAtinI koIka rUpavatI kanyA sAthe vALanuM pANigrahaNa karAvyuM. jagatamAM buddhivaMta purUnI yuktivaDe kaNa nathI ThagAtuM?gevALa paNa lagnanI vAta sAMbhaLIne manamAM prasanna thaye, temAM paNa rAjA pote prasanna thaIne vivAha karAvI Ape, te te kene na rUce ? - have paraNyA pachI e mahAkavIzvara govALa pitAnI strI sAthe rAjAe ApelA gRhamAM rahevA lAge. pachI Aje gharamAM telanathI, Aje ghI nathI, Aje amuka anAja nathI." ItyAdika eka mUrkha strInI uktithI kuhADAnI mAphaka govALanuM hRdaya pratidivasa vidArAtuM gayuM. rojanA e jaDa strInA saMkalezathI Dagale ne pagale zaMkA pAmatA e kavIzvaranuM mana akhalitapaNe ciMtArUpI samudramAM buDayuM. eka tarapha e tavaMgIe ciMtAvaDe zarIrane grAsa karavA mAMDyo. temAM dhananI ciMtAne vadhAre thaye, eTale evA aneka vicAramAM tenI kavitvazakti dhIme dhIme gaLI gaI-ochI thaI gaI. jethI pAMca gAthA te zuM balka eka divasamAM te vALa be gAthA paNa taiyAra karavAmAM samartha rahyo nahi. evI rIte nAza pAmI che. prajJA jenI evA kSINa kaLAvALA caMdramAnI jevA govA ne joIne eka divasa rAjAe pUchayuM-" are ! A zuM thayuM ? tuM hamezAM zIghra kavi thaIne mArA cittarUpI piMjarAmAM rahetA hate. te Aje tuM ekaleka paNa kema pUrate belI zakate nathI?"
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. gevALa bolyo "mahArAja ! ApanI rAjasabhAnA A mahAkavioe ja mane kuvAmAM-saMsAranA baMdhanamAM nAkhI parokSa rIte mArI e apUrva kavitva zaktine nAza karAvyA che. samudranA jaLasamI anaMtI gRhasaMbaMdhI ciMtA eka mUrNa strIvaDe mane vaLagI, jeNe mArI pAMcase gAthA karavAnI e apUrva kAvyazakitane naSTa karI. A badhuM mUkhe strI maLavAnuM pariNAma che." dhammile pitAnI AgaLa A daSTAMta kahIne pachI kahyuM ke- "he tAta ! A pramANe sarva kaLAne nAza karanArI strIne jANatAM chatAM pANigrahaNanA pAsamAM huM kema paDuM?" pitAe kahyuM "he putra! AvuM durvAkya bolavAvaDe karIne ghaNA samayathI utpanna thayelI mAtApitAnI AzArUpI latA chedavAne tuM yogya nathI. paraNyA vagara jagatamAM puruSanuM tArUNya araNyamAM rahelA gajanI mAphaka niSphaLa jAya che. kaLAno nAza te abhyAsa nahIM rAkhavAthI thAya che, emAM strIjanane deSa Ape e TuM che. kemake purUne sukalatranA vegathI kavacit kaLAne prakarSa paNa thAya che. je pUrNimAne caMdra pUrNa kaLAe karI yukata che ke nahi? hima jema vRttAMkane dahana kare che tevuM kAMI vaDalAnA vRkSane bALatuM nathI, tema nipuNa purUSane kulIna strI sukhanuM kAraNa thAya che, duHkhanuM kAraNa thatI nathI." suredra evI rIte yukitayukta vacanavaDe putrane samajAvyA ane tene nirUttara banAvyuM. te pachI sureMdra zeThe putrane mATe eka egya kanyAnI tapAsa karIne tenA pitA pAse mAgaNI karI. tenA pitAe paNa suhabhAve sureMdra zeThanA mAgaNuM svIkArI, saibhAgyazALI evA dhammuilanI sAthe potAnI kanyAnuM sagapaNuM karyuM. dhammilane mitro mAraphate A vAtanI khabara paDatAM teNe jAhera karyuM ke "huM para, chuza chatAM sAdhunI saMgata cheDIza nahIM, mATe jene kanyA ApavI hoya te mane vairAgI dhArIne Apaje." paraMparAe dhammilanI AvI vANI sAMbhaLIne "khe te sAdhu thaI jAya to ApaNuM putrIne janmAre rada thAya!" ema vicArI pelI kanyAnA mAtapitAe
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ jeTa yammila kumAra potAnI kumArI kanyAne bIjA zreSThIputra sAthe paraNAvI dIdhI. te banAva anya keTalAka samaya vahI gayA. sureMdra zreSThI paNu anukULa samayanI rAha jotA divasa vyatita karavA lAgyA. prakaraNu 9 muM. ' mAlA. sArA. "" phATayuM hIrAgaLa hAya, tAMtaNu laine tuNIe; kALaja phATavuM kAya, sAMdhA na lAge sUrA. " ahA ! zuM karU ? bhaNavAmAM te cittaja : coMTatuM nathI. pATha kharAkhara na thatA hovAthI gurUnA zikSakanA rAja ela bhAThapakA sAMbhaLavA paDe che. paNa lAcAra! jyAre jyAre manane dabAvIne pustakamAM dhyAna ApuM chuM tyAre tyAre e suMdara mhoM ! e suMdara mRgasama nayano! e manohara AkarSaka mUrtti ! e lAvaNya, sUkSma pratimArUpe mArI najara sAme khaDu thaine madhura madhura hAsya karatuM mArUM citta caLAyamAna kare che; ane e priya mUrttimAM huM ane mArUM hRdaya ekatAra thai jAya che. e ane huM ekaja jJAtimAM utpanna thayAM chIe. ekaja gurU pAse zAstrano abhyAsa karIe chIe. vaLI e paNa suMdara che, vidvAna che, vaibhavavata che, guNavata che, eno ne mArA saMbaMdha ceAgya che, mATe pati te A bhave basa eja ! jo mAtApitA rAjI khuzIthI enI sAthe mArA sabaMdha na kare teA kumArikA rahuM paNa bIjAne teA na ja varUM ! A bhavamAM te e, e ne eja !" saMpUrNa navIna cAvananA lAlityamAM ramaNa karatI eka mALA potAnA makAnanA nAnA paNu eka suMdara eraDAmAM vicAra karatI ArAmakhurazI upara vyagra citta paDelI che. paDakhAmAM eka be pustaka paDyAM che. vAre vAre pustaka vAMcavAno parizrama kare che, paNa vyartha ! teNInu citta tA kudaratanA niyamane anusarIne hAlamAM keTalAka vakhatathA paravazapaNAne prApta thayuM che. khAtAM pItAM, haratAM pharatAM, sakhIo sAthe ramatAM, krIDA karatAM,
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ baLA, 49 sarvatra citta lAgatuM nathI. tenI sakhIo paNa Ano bheda kaLI zakI nahi. A bhavamAM to e, e ne eja !" e chellA zabdo anAyAse khullA dile hadayamAMthI bahAra nIkaLI paDyA. bolanArane kayAM khabara hatI ke sAMbhaLanAra paDakhAmAM eka jaNa gupacupa ubhuM che. jussAthI e zabdo bolAyA pachI bALAe pavanathI pharakI rahelI e zyAma nAgaNI samI kezalatAomAMthI dekhAtuM rakata vaNIya manahara mukha potAnA be hAthathI DhAkI dIdhuM, ke tarata ja tenA vicArone pracchannapaNe sAMbhaLanAra vyakitae Aste kadame tenI pAse AvI te bALAnA vAMsA upara potAne nAjuka hAtha pheravyo. jasu ! bahena ! tane zuM thAya che? bhalI thaIne kahe ke e, e ne e te koNa? " bALAnuM nAma jasu eTale yazAmati hatuM. yamatie pitAnuM e virahavyathAnI lIpIthI aMkAyeluM-raMgAyeluM arUNa prabhAsama vadana uMcu karyuM, ane bolanAra tarapha vaka daSTie joyuM. virahanI zaMkhalAthI pratibaddha e hRdaya mana rahyuM. jasue zAMta najarathI tenA tarapha joyA karyuM. "hena jasu! tArA hadayanI vAta kahe. zA mATe acakAya che? ekalI aTulI tuM zAne muMjhAya che. hAlI sakhI dilanuM darda bIjAne kahevAthI kAMIka ochuM thAya che. ene upAya thAya che. e tuM kayAM nathI jANatI ?" pharIne AvanArI vyaktie A pramANe kahIne yazomatinuM dhyAna kheMcyuM. "sumati ! tuM mArI badhI vAta sAMbhaLI gaI ke?" Akhare te bALA potAnA kelasamAM mIThA svare belI. belebalamAM rahelI mAdhuryatA to sAMbhaLanAraja pArakhI zakatuM hatuM. e hadayanAM uMDANamAM rahelA sUkSma bhAvo madhurA zabdo dvArA pratyakSa thatA hatA. hA ! sakhI! tethI zuM tuM nArAja che? jasu! sakhI ! Aje tane thayuM che zuM? hRdayanuM e dukha aMtaramAM dabAvIne reja
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 dhammila kumAra Ama zA mATe muMjhAya che ? potAnI bALasnehI sakhIne te vAta kahevAthI zuM nukazAna che?" AvanArI vyakti zAmatinI priya sakhI sumati hatI, teNIe kahyuM. "sakhI! tuM sAMbhaLIne zuM karaze? mAruM duHkha kAMI tArAthI ochuM ja dUra thaI zakaze, nAhaka tuM paNa sAMbhaLIne du:khI thaze." tuM Ama ekalI ekalI raDyA kare che. trAddhi, siddhi, dAsadAsInI sAhibImAM tAre zuM khAmI che ? mAtApitAnI prIti paNa tuM pUrNa pAmI che." chatAM bhAgyamAM eka moTAmAM moTI khAmI che." te khAmI zuM?" khAmI eja ke strIne mana gamato vara na maLe to badhuM dhULadhANI che. jIvananA nAzanI e nizAnI che." "te kahe, tArUM citta haranAra bhAgyavaMta koNa che? tane AvI rIte bahAvarI banAvanAra keNa purUSa che?" vAta kahevI ke nahi tenA vicAramAM paDavAthI yamati acakANI. "kema bolatI nathI? zuM vicAra kare che? kahIza to kAMI khoTa javAnI nathI, tane kAMI paNa lAbha thaze. AvaDI badhI zaMkAzIla kyAranI banI ? " A pramANe sAMbhaLI te kAMIka caDANa. pachI kAMIka zAMta thaI satI belI sumati ! jarI dhIrI paDa. premI hamezAM vahemI hoya che. tArA zuddha sakhIbhAva mATe mane saMpUrNa vizvAsa che. tene kahevAmAM ekAMte mane lAbha che." yamatie vacananI mAdhuryatAthI sakhInA dilane zAMta-snehALa karyuM. tyAre e purUSa keNa che?" yazemati belavA jatAM jIllA acakANuM. sumati hasI. yazematI balI- "ApaNAja nagaramAM rahelA sureMdradatta zeThane kumAra-dhammila kumAra ! "
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ bALA. pa vAha! kuLa to jabaruM zodhyuM che. kahe to kharI e badhuM kema banyu che?" sumatie pUchayuM. samaja ke e badhuM vidhinI marajIthI banyuM che. ene jevAthI, enI vidvattAthI, enA guNavaMtapaNuthI mAruM hRdaya tenI pAchaLa gheluM banyuM che." ThIka che. prabhu tArI IcchA pUrNa karaze. vidhi tane anukULa thaze. ekaja dIpakathI jema vastu pragaTa dekhAya che tema be dIpakathI sneha pratakSya thAya che." sumati ! kahe tuM mane emAM kAMI madada karaze ? " yazematinA e madhurA zabdomAM utkaMThA-AturatA hatI. jANe sumatinI prArthanA karatI hoya evI tenI aMdara bhAvanA chupAyelI hatI. madada zuM? have te tuM jo to kharI, dhammila ane jasune ekameka banAvI dauM. atyAreja tArI mAtA pAse jaIne sarva vAta kahI saMbhaLAvI tAre nizcaya jaNAvI daIza. eTale thoDAja divasamAM enuM pratyakSa phaLa tuM joI zakIza." are ! ema karavAthI te mAtApitA kadAca gusse thaze; ane tane ane mane kadAca Thapako Apaze." bALAe bhaviSyamAM bhayanuM darzana karAvyuM. "tAre tenuM zuM kAma che? e badhuM huM saMbhALI laIza. mAre mAthe oDhI laIza. zuM thAya che te tuM tAre joyA kara" "tAruM kArya phahamaMda thAo?" yazematie AzaSa ApI. sumati tarataja yazAmatine dhIraja ApIne tenI mAtAnI pAse gaI. tenAM mAtapitA te prasaMgane mATe ja vAta karatAM hatAM, temAM mAtAe yazematinA vyagra cittanI vAta karIne kahyuM ke "chokarI have umaramAM AvI chatAM tamArI AMkha ughaDatI nathI. enA hadayanA bhAva kevA uchaLI rahyAM che, chatAM e moMethI bolI zakatI nathI, paNa ApaNe have samajavuM joIe." ---- - te badhuM mArA dhyAnamAM che. ene lAyaka varanI huM dhamAM
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasmila kumAra. para ja chu', rAtridivasa enIja ciMtAmAM chuM." dhanavasu ke je yazeAtinA pitA hatA teNe patnIne kahyuM. ,, " kahA teA tamArI ciMtA Aja ghaDIe huM... maTADI dauM. kAkAjI ! " sumati temanI pAseja AvIne ubhI hatI te prasa MgeJapAta vAta nIkaLatAM vacamAMja khAlI uThI. sumati dhanavasuzeThanA pitrAiomAMnI hatI. tenA kuTuMbanI hAvAthI te dhanavasune ' kAkA ' kahIne khelAvatI. " sumati ! tuM kevI rIte maTADI daIza ? ela jou dIkarI ! kAMI muddAnI vAta banI che ? " dhanavasu zeTha camakayA ane ma jANavAnA uddeze sumatine pUchyuM. " hA ! kAkAjI ! ApaNA nagaramAM ApaNIja jJAtinA suredradatta zeTha che, tene tame ALakheA che ? ,, " hA ! hA ! tenu` kema ! " adhIrAIthI zeThe pUchyuM. 29 " temanA kumAra-dhasmilakumAra ApaNI jasune yogya che. " eTalu ja che ke kAMi vizeSa che ? e cAra ThekANAM dhyAnamAM che, temAMthI sArU joine karazuM. '' dhanavasue patAvyu'. 66 " kAkAjI ! trIjI mahenata jAvA dyo ! ApaNI jasunuM dila dhammilamAMja pAvAyuM che. eja ragamAM raMgAyuM che. tene mana e ekaja gamela che. 66 dIkarInuM mana jo tyAM mAnatuM hAya tA e dhammilakumArane tame joyA che ? sureMdradattazeThanu ghara teA mAtakhara kahevAya che. " dhanadattA yazeAtinI mAtAe sumatinI vAtamAM anumati ApatAM zeThane kahyuM. " e ghara paNa sArU che, dhammila paNa hAMziyAra che ane bhaNelA gaNelA che. nyAtajAtamAM paNa sureMdra zeThanA sArA mAna maratae che." " tA pachI jo dareka rIte yAgya heAya te joSIne zu pUchyu? rAta divasa dIkarI ene raTI rahI hAya ne ApaNe vilaMba zA mATe karavA ? eka be divasamAM ja nakkI karI nAMkheA. "
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ yugala. 53 "ThIka che. huM Ajeja sureMdrazeThane ghare jaI cokkasa karI tane sAMjanA khabara ApIza." tema kahI zeTha bahAra gayAsumati potAne ghare gaI ane yazomatinI mAtA gharanA kAmakAjamAM guMthANI. prakaraNa 10 muM. yugala, " saMdhyA samaya hajI hamaNAMja vyatita thayela che. nirmaLa AkAzamAM vidhukaranI AsapAsa paribhramaNa karatA tArAo ubharAI rahyA che, cAMdanInA amRtane varasatAM zitaLa kiraNe jagata upara dhIre dhIre prasarI rahyAM che. e cAMdanInAM tejane AnaMda anubhavatI yuvatIyugalamAMnI eka yuvatIe madhura hAsya choDavuM. "sakhI ! tArUM mukhacaMdra-caMdravadana evuM to suMdara lAge che ke te joIne A caMdrabicAro zaramAIne AkAzamAM jato rahyo." A suMdara rajanIcaMdranAM zitaLa kiraNone sparza caMdanathI paNa adhika sukhazAMti Ape che. che ane tethakI paNa adhika sukhakara speza eka bIjI vastuno che. sakhI ! te tane Aje barAbara samajAze. jeje. hoziyAra raheje. je sukhanI aNameLa ghaDI mATe rAtridivasa tuM talasatI hatI te ghaDI have AvI pahoMcI che. " "aho ! sakhI sumati ! zuM thaze ! mane to bIka lAge che; dila to dhaDaka dhaDaka thAya che. jANe bolAtuM nathI, are, sahevAtuM e nathI. badhuM zuM haze ? " sarva keAI bALAone paraNyAne prathama divase emaja thAya che. navIna samAgama navIna ugatA thauvananA e aNamela 9hAvA muMge muMge ane dhaDakate haiyeja levAya che." vArtArasamAM lIna banelI e sakhIo yazemati ane sumati hatAM. sumatie dhanavasu zeThane milakumAranI bhalAmaNa karelI -
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. ane yamatinI mAtAe anumodana ApavAthI dhanava zeTha tara- - taja sureMdradattanA makAne gayA. tyAM zeThanI sAthe vAta karIne vevizALAnuM nakkI karI tarataja dhammilane tilaka karI zrIphaLa ApyuM. lagnanA divasa jevarAvI zubha divase bane ghare vivAhanA occhava mAMDayA. vara kanyA eka bIjAne tyAM jamavAne miSe javA AvavA lAgyAM. AMkhethI, hAvabhAvethI, jevAthI, arasaparasa sneha vRddhi pAmavA lAge. svajana kuTuMbIjano sAjana mAjanamAM abhinaya vastro paherIne mahAlavA lAgyA, Tumbika strIo lagnanA divasomAM dhavaLa gIta gAvA lAgI. varanA samavayaska snehIo-mitro priyAnA upAlaMbha pUrvaka mIThI mazkarIrUpa puSpAMjali arpavA lAgyA. kanyAnI sAhelIo kanyAne varanA oThApUrvaka pajavavA lAgI. evI rIte varakanyAone lagnanA divasomAM e mIThI pajavaNIonA uMDANamAM paNa bhaviSyanA sukhanAM chamakalAM pratyakSa thavA lAgyAM. ema divasa jatAM lagnano divasa AvI paha; ane te divasanI dhAmadhuma te behada vadhI paDI. baMne dhanavaMta hatA. eka eka pharajaMdavALA hatA. A avasara bIjI vakhate AvavAno saMbhava ocho hovAthI vivAhamahotsavamAM zuM khAmI rahe? moTI dhAmadhumathI lagnanI aNamola ghaTI pasAra thaI gaI. dUdhamAM sAkara paDI gaI. vara ane vadhunI lagnagAMTha Ajanmaparyata ejyamaya-vAmaya majabuta thaI gaI. kanyA paraNIne sAsare AvI. varanI mAtAe varakanyAne paMkhI lIdhAM. evI rIte varaghaDIyA para NIne ghare AvyAM. paraNyA pachIno Aje pahelo divasa hato. yazemati ekalI muMjhAya nahi mATe sumati tenI sAthe AvI hatI. hamaNAM ApaNe joI gayA chIe ke nizAe potAnA prabhAvanI zarUAta karI hatI ane nizAnAtha premIyugalonAM dila manmatta banAvI rahyo hato. divAnakhAnAne vizALa oraDe te jamAnAnI uMca kArIgarInA namunAne AbhAsa karAvatA hatA. bhinna bhinna khurazIo, sephAo, suMdara chatrIpalaMga vigere barAbara vyavasthita hatAM. najIka eka suMdara Tebala upara moTA svarNamaya thALamAM puSpa tathA
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ yugalagucchAo tathA mALAo paDelI hatI. bIjA Tebala upara navIna yugalane prathama divasanA lahAvA levAne mATe ucca jAtinA attarathI mizrita gulAbajaLanI pIcakArIo mUkavAmAM AvI hatI. temaja attaranI zIzIo paNa rAkhavAmAM AvI hatI. trIjA manahara Tebala upara vizALa thALamAM aneka jAtinA tAjA mevAnI badAma, drAkSa, pastAM, aMjIra jevI aneka vAnIo hatI. cothe pakavAna eka thALa barachI, jalebI, ghArI, sutrapheNI, magaja vigere uttama ane tAjI mIThAIothI bharelo mukavAmAM AvyA hatA. pAMcamA thALamAM pAna sepArI, kAtho cu, elacI, lavIMga, variyALI, cUrNa, dhANA vagere mukhavAsanI cIje hatI. te sarve hakIkata sumati yazAmatine samajAvatI hatI. sumati yamatinI prANapriya sakhI ane sagapaNanA saMbaMdhavALI nAma pramANe ja guNavALI hatI. jo ke yamati jevI te garbhazrImaMta nahotI, chatAM sAdhAraNa rIte teno pitRpakSa ane svasura pakSa ThIka hatAM. te yazomatithI lagabhaga be varSa moTI hatI. TuMka mudatamAMja paraNIne sAsare gayelI hovAthI duniyAnA raMga rAganA anubhavavALI hatI. teno pati paNa vidvAna, dharmaniSTha ane guNasaMpanna hato. banemAM sneha bIjanA caMdranI jema vacce jato hato, TuMkamAM sumatine zvasurapakSamAM vara ane ghara ane potAne anukULa hatAM. dhamilane AvavAno samaya thavAthI sumatie yazematinI rajA lIdhI. "sakhI ! jasu ! huM jaIza have ! je A sarve cIjene upabhaga tamane bannene sukha thAya tema tamAre marajI mujaba karavAno che." bhaganI vastuonA thALa tarapha AMgaLI batAvatI sumati belI ane tarata ja tyAMthI nIkaLI sane maLI bheTIne patAne ghare AvI. ekalI paDelI yamati Ama tema AMTA pherA pharavA lAgI. divAnakhAnAmAM aneka dIvAo prakAza ApI rahyA hatA. kSaNamAM te prakAzane jotI, te kSaNamAM bArI AgaLa ubhA ubhA cAMdanInAM amRta jharatAM kiraNone nIrakhatI. jarA khaDakhaDATa thatAM camakatI.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra "e AvyA. e zuM belaze? e zuM vAta karaze?" vigere aneka saMka9pa tenA dhaDakatA haiyAmAM uMpanna thatA hatA. vaLI ArAmara upara paDIne pustaka vAMcatAM paNa AjanA suvarNamaya raLiyAmaNAM divase temAM dila kyAMthI lAge? amathI amathI gulAbajaLanI pIcakArI bharIne choDavA lAgI. Ama picakArI mArIne huM emane gabharAvI daIza." "puSpane jesathI lagAvIne mAruM baLa batAvIza." ema bolatI vaLI puSpanA gucchA sAthe ramavA lAgI. vaLI bArIe ubhI ubhI caMdranA kiraNe sAthe vAta karavA lAgI. dhamila pitAnA AptamaMDaLamAMthI paravArIne jhaTa priyAnA maMdiramAM AvyuM. priyA zuM kare che? te jovAne ghaNAja dhImA pagale upara AvyuM to priyAne cAMdanInA caLakATamAM mugdha thayelI I. bolatAM bolatAM jANe zramita thatI hoya tema teNInA caraNa kaMpavA lAgyA. dhammile teNInI AMkho uparathI potAno hAtha laIne teNuMne bhujadhayayugaLamAM dabAvI dIdhI. zarUAtamAM yazAmati zaramANa paNa zarama choDAvanAra pachavADe ta komedava atyora sAkSAt tenA paDakhAmAM hato. akIta hatA. nA gopaganI sarve sAmagrI hAjara hatI. "tame AvyA hAza". bolatAM bolatAM jANe zramita thatI hoya tema teNanA caraNa kaMpavA lAgyA. dhammile tenI AMkho uparathI potAno hAtha laIne teNuMne bhujayayugaLamAM dabAvI dIdhI. zarUAtamAM yazemati zaramANI paNa zarama choDAvanAra pachavADe paDyo hoya, tyAre zarama kyAM sudhI cAlI zake vAra? e dhaDakatuM hadaya, e kaMpatA caraNa, e uchaLatuM mana, e zaramALa AMkhe sarve zAMta thaI gayuM. e paraNyAnI pahelI rAtri aneka prakAranI bhagopaga vastunI sevA karatAM sukhamAM vyatIta thaI gaI. tyArapachInI evI keTalIe rAtrio temanI sukhamAM pasAra thaI gaI.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ parivartana.. prakaraNa 11 muM. parivartana. dastI bhAI baMdhI, kaI kAma nahi AtA, sacca kahA ya AkhIra, koI kAma nahi AtA." samayanI gati vicitra che. mANasanAM bhAgya paNa jagatamAM tevAM ja che. Aje je amIra hoya che te kAle phakIra thaI rakhaDatA hoya che, eka divasa siMhAsana upara ArUDha thaI garjanA karatA purUSane samayane baLe bhIkhane TukaDo paNa maLato nathI. jagatanI e kSaNabhaMgura paNa avicaLa sattA prANIonI upara evI te. cAlI rahI che ke tenI AgaLa prANI lAcAra lAcAra thaI jAya che. vAsudeva, baLadeva ane cakkI jevA samartha purUSo paNa vidhinI e acaLa sattAne mahAta karavAne zaktivAnuM nathI. parivartana e jagatane guNa che. kALe karIne kAMIne kAMI navIna banyAMja kare che. jethI Aje hoya che tenAthI AvatI kAle jagatamAM juduM ja dekhAya che. bhAvInA e agamya bheda mAnavInI alpazaktithI kaLI zakAya che? dhamilakumAra ane yazematinAM lagna thayAne keTalAka divase pasAra thaI gayA. anukrame ghasmilanuM citta dharmamArga tarapha vaLavAthI saMsAranI mejamajAthI te virakta thaI gaye. yazAmatineeka vakhatanI pitAnI prANAdhika priyAne paNa te have bhUlI gaye. pratidivasa sAmAyika pratikamaNa vagere dhArmika kriyAomAM rakta rahe ne brahmacaryavrata pALavAmAM ghaNo ja sAvadha rahe, temaja potAnI priyAnA paricayathI paNa haMmeza aLago rahe. vaLI potAnAthI ucca guNAdhika sAdhamI baMdhue je haMmeza piSadha, pratikamaNa, tapa, japa karanAra emanA sahavAsamAM rahe ane saMsAranA dareka pApamaya vyApArakAryathI pite dUra ne dUra rahe. pApathI DarIne dhaMdhAmAM paNa dhyAna ApatAM Dare. e dharmarasika dhammila dharmakAryamAM ja adhikapaNe dhyAna ApavA lAgyo.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ pasthita kasAra potAnA patinu citta alpa samayamAM dharma mArga tarapha vaLelu ane patie peAtAne tajelI joi yazeAmatinuM citta haMmezAM udAsa rahevA lAgyuM. te patine leAbhAvavAnI khAtara aneka prakAranA raMgarAga ane vastrAbhUSaNathI alaMkRta thaIne hAvabhAva karavA lAgI. paNa tene kayAM khabara hatI ke tenA pati teA verAgyanA mArga tarapha DhaLelA hatA. tenA mAyAbharelA prapaMca sarve vyartha hatA. AthI te nirAza thai gai, ane peAtAnA viparIta bhAgyanI niMdA karatI e satI vidhinI acaLa sattAne vaza thaine raDI paDatI. je ekadivasa pati upara potAnI avicaLa sattA calAvIne tenA dilanu sAmrAjya bhAgavatI hatI te Aje e virakta patinI najaramAM pApanA puMja sama, maLamUtrathI bharelI ane durgatimAM lai javAne tI samAna lAgatI hatI. AjasudhI je dhammilanuM citta priyAmAM pratibaddha thayu' hatu. te havethI prabhumAManaMta zaktivAna paramAtmAnI anaMtazaktimAM-muktinA sukhamAM tanmaya anyuM hatuM; tethIja yazeAmatinAM mUlya Aje ghaTI gayAM hatAM. 5 jyAre pAtAnA sAdhI dhuethI te ekalA paDatA tyAre peAtAnA ekAMta khaMDamAM dhArmika pustaka vAMcI mananI dhArAne dharmanA rasathI pASita karatA hatA, athavA teA prabhunA dhyAnamAM ekAgra cittavALA thaIne tenI sAthe tadrupa banI jatA hatA. sAkSAt vairAgya rasanI pratimA svarUpa e dhammila dharmamAM eka cittavALA thaine have sAMsArika prasaMgeA bhUlI gayA hatA. eka divasa yazAmati peAtAnuM AtmabaLa ekaThuM karIne dhammila peAtAnA ekAMta khaMDamAM zAstranuM adhyayana karI rahyo hatA. adhyAtmajJAnano abhyAsa karI rahyo hatA tyAM AvIne ubhI rahI. keTalIkavAre jyAre dhammilanI najara tenApara paDI, tyAre zAMtabhAvathI teNIne samajAvavA mAMDayuM. " yazAmati ! tuM Aje ahIMyA kema AvI ? ' ,, " zuM ahIMyA AvavA jeTalA paNa mane hu nathI. nAtha ! huM ApanI strI chuM, rAta divasa ApanA sahavAsamAMja rahenArI chuM. e zuM Apa nathI jANatA ? " yazAmatie kahyuM. " kharAbara che. atyAre huM AtmahitanI pravRttimAM chu. dhyA
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ parivatana. namAM chuM. hAlamAM te tuM jA. kurasade huM tArI vAta sAMbhaLIza." dhammile sarala hRdaye kahyuM. kyAM jAuM ? svAmin ! tamane choDIne kyAM jAuM? Apa paNa mArI sAthe cAle. cAla upavanamAM ApaNe jaLakrIDA karIe! ane mAnavajanmanA meghA lahAvA laIe. " jaLakrIDA ! e to ekeMdriya jIvone pIDA; puNyavaMta mANasane ema karavuM zuM ucita che ke ? nAhaka e apakAyanA jInI virAdhanA ApaNe zAmATe karavI joIe vArU?" ThIka ! cAlo tyAre ujANa karIe. sArAM sArAM bhajana ApaNe sAthe besIne Aja te ghaNuM divase ArogIe. dilanI Aga zAMta karIe. " yazomatie kahyuM. ujANI karI, khAvuM, pIvuM e kAMI jinezvara bhagavaMtane dharma nathI. bhagavaMte AMbila, upavAsa pramukha tapa karIne aNuhArI pada prApta karavAne upadeza karelo che. " . ThIka tyAre uttama vRta, zAka, pakavAnna vagere bhejanano thALa ahIMyAM lAvuM! ApaNe sAthe besIne hetapremathI ArogIe." evAM dhRta, zAka vagere meM niyamamAM dhAya nathI, mATe tuM tAre ekalIja tane ThIka lAge tema kara, mane temAMnuM kazuM khapaze nahIM." " ema........... A kanakAvaLI, ratnAvaLI, navasere hAra ApaNuM bhaMDAramAM che te Aje te mane paherAvIne barAbara zaNagAra sajAve tyAre !" " saMsAramAM e badhuM mehanuM prAbalya che. evA hAra paheravAthI zuM ? enA karatAM to sUtranI mALA , ane navakAra gaNe, jethI aneka bhavAMtaramAM bAMdheluM AtmAnuM duSkarma sarve dUra TaLe ane tamArUM manovAMchita phaLe." pote je je cIjanI mAgaNI kare, patino javAba ethI ulaTeja maLe, jethI AzAnA hiMDoLe jhulI rahelI yamati keTaluM
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhambila kumAra... - sahana kare? kamaLanA phUlasama nAjuka hadaya ekadama raDI paDyuM. AMkhamAMthI asmalita azrunI dhArA vahevA lAgI. patinA caraNamAM DhaLI paDI. tenA banane caraNa pakaDI raDatI raDatI vinaMti karavA lAgI. "hA ! svAmina ! Apa vairAgI thaI zuM mAre tyAga karaze ? A niraparAdhI abaLAne kene AdhAre mUkaze?" "prabhune-anaMtazaktivAna paramAtmAne AdhAre! je tArA ane mArA sarakhA aneka bhaktonA uddhAranAra che-sarvazaktimAna che." "e prabhune AdhAra te vRddhapaNAmAM-sAdhupaNAmAM kAma lAge, jagatamAM te strIne sAco AdhAra patine che." "nahIM, ema kahe ke Akhare te tane mane ne sArI Alamana jIne sAco AdhAra eka paramAtmAno ja che. bhakatane saMsArathI pAra utAravAne paravAne khuda ene pitAno che." strIne pati eja paramAtmA hoya che. zAstro paNa kahe che ke patnIne pati ekaja prabhu che. hA ! prabhu! prabhu ! mAro hAtha jhAlo ! mane nA taje ! nA taje !" strI e to mehamAyAnuM sthAna che. dharmanA sariyAma mArgamAM aMtarAya karanArI che. huM eka tyAgI vairAgI, kahe tane zuM karuM? tane kevI rIte svIkAruM?" are! mAre svIkAra karIne gRhasthapaNe tame bhagavate kahelA zrAvakadharmanuM ArAdhana karaze to huM tamane aMtarAya nahIM karuM ! nAtha! jarA mArI sAme najara kare! A AzAbharelA mArA vana upara jarI dayA kare ! zA mATe devasamAM e aNamola bhegane taje che ? bhege e to regone karanArA che. viSaya e viSarUpavRkSa ne vadhAranArA che, durgatine ApanArA che. evA viSayone tajI vitarAga evA prabhune bhaja ane tArA AtmAnuM kalyANa kara." "hA ! hatAza! mArUM baceya juduM che. patinuM dhyeya juduM che. A dukhiyAnuM jagatamAM keNa che?" ema bolatI yazAmati Akhare
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ parAvartana. - hRdaya bhagna thavAthI mUchita thaI gaI. ane AstethI eka cIsa naMkhAI gaI. dhammila te bebAkaLA thaI gayA. sumati pramukha tenI sakhIo acAnaka AvelI je bahAra ubhI ubhI A saMvAda sAMbhaLatI hatI te aMdara dhasI AvI. sumatie yamatinA mastakane pitAnA khoLAmAM laIne pavana nAkhavA mAMDyo, bIjI sakhI jaLa lAvIne tenA mukha upara nAmavA lAgI; tathA bIjA paNa mUcchanA upacAra karavA zarU karyA. dhammilane nirAMta vaLavAthI te tyAMthI uThIne bIjA khaMDamAM cAlyA gaye. alpa samayamAM yazematinI mUrchA vaLI ane teNIe potAnI AMkha ughADIne joyuM, te pote eka moTA vizALa chatrapalaMga upara paDelI hatI. sumati tathA bIjI be cAra sakhIo tenI banne bAjue besIne zAMtinA upacAra karyA karatI hatI. teNe sumati sAme joyuM, bIjI sakhIo tarapha joyuM ane eka niHzvAsa mUka, pAchI AMkha mIMcI dIdhI baMdha karI dIdhI. "sakhI ! tAre ane patine kema che? barAbara banne vacce prema che ke enI kAMI judIja nema che?" sumatie yamatine bhAnamAM AvelI jANIne pUchayuM. sumati ! e vahI gayelA cAra dinanA caTakA pAchaLa ghora aMdhArI rAta che, pArvatIne zaMkaranI jema che." eTale?" sumatie vizeSa khulAso jANavAne pharIne pUchayuM. eTale e ke pArvatI bhAvatAM bhejana mAge to ziva AkaDAnAM phaLa maMgAve, saMganI prArthanA kare to eka page dhyAna dharavAmAM lIna thaI jAya, AbhUSaNa, alaMkAra paherAvavAnI IcchA kare to potAnA zarIra upara laTakatA be cAra sarpa batAve Ape. attara kulelathI pArvatIjI vilepana karavA cAhe to pitAnI pAse rahelI bhasma Ape. meTAM maMdira mAge, te pitAnI nivAsabhAma smazAna batAve. AvA patithI lajAtI e anAtha duHkhiNuM pArvatI kuve paDIne paNa potAnuM duHkha samAvI zakatI nathI." yamatie nirAza thatAM kahyuM.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ dara dhasmila kumAra, , - - aha? ATaluM badhuM viparIta thaI gayuM. tAre dhaNuM kyArane Avo virakta thaI gaye." sumatie Azcarya darzAvyuM. evI rIte keTalIka vAra sudhI e saMbaMdhI vAtacita karIne yazomati saMpUrNa sAvadha thayA pachI sumati pramukha sakhIo tenI rajA laIne ghare javA nIkaLI. sumatie ghare jatAM pahelAM dhammilanI mAtAne-subhadrA zeThANIne sarva hakIktathI mAhitagAra karIne sakhIo sAthe te pitAne ghera gaI. prakaraNa 12 muM mAtApitA. sAMbhaLe che ne, ApaNuM dhammilanI gAmamAM leka vAte kare che te?" eka divasa subhadrA zeThANI sAMjanA jamI paravArIne nirAMte zeThanI pAse beThAM hatAM tyAre temaNe vArtAnI zarUAta karI. kema zuM che vaLI? chokarAmAM kAMI kahevApaNuM Avela che ke zuM?" zeThANanI vAta sAMbhaLIne sureMdradatta zeTha camakyA ane zeThANIne pUchayuM. kahevApaNuM zuM? lake te enI hAMsI kare che. saMsAranA AcAravicAramAM jarAya samajato nathI. nItivyavahAra paNa jANato nathI. atyArathI vairAgI thaIne vahune paNa tajIne beThe che ne rAta divasa ekalI aTulI yazomati manamAM ne manamAM muMjhAyA kare che." eTaluM badhuM zA mATe ? atyArathI vairAgya thavAne tene zuM kAraNuM maLyuM? rAta divasa ene sukhamAM ramata jANIne vyApAramAM paNa ene huM jaData nathI, kemake hamaNAM paraNyo che te bhale e sukhamAM pitAne kALa vyatIta kare." e badhuM tame manathI kahe chene? Aja keTalAya divasathI vahune tyAga karIne te chokare beTho che. rAta divasa paSadha pratikramaNa vageremAM
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtApitA ' rakta rahe che. vairAgyanA raMgamAMja raMgAyelA rahe che. mane bhaya lAge che ke e chokaro nakkI sAdhu thaI jaze, samajyA?" "tuM te chokarAnAM bahu vakhANa karatI hatI, reja uThIne tenA guNa gAyA karatI hatI ne Aje Ama kema vArU?" e vakhANa khIcaDIja Aje dAMte vaLagI che. AvA moTA gharane bhAra putra vagara koNa upADaze ? ethI putra nahoto tyAre paNa du:kha thatuM hatuM. Aje chate putre paNa mane zAMti nathI. "zeThANIe dhammila mATe baLApa karavA mAMDyo. " jaladI ene upAya kare, nahi te e chokare gharamAM rahevuM paNa muzkela che." ThIka che, tene upAya paNa karavAmAM Avaze. "zeTha bolyA. " mAro to vicAra evo che ke ene jugArIonA ToLA bhego rAkhave, jethI ene vairAgya badhe jatA raheze, ane saMsAramAM phasAze."zeThANIe putrane ThekANe lAvavAne rasto batAvyuM. sAte vyasanamAM ghutavyasana e moTAmAM moTuM pApa che. guNuM purUSonA guNano ghAta karanArUM che. mAMsanA prasaMga manuSyamAM dayA hotI nathI, madyapAnI purUSanA yazano nAza thAya che. vezyAnI sabate kuLano ne lakSamIne kSaya thAya che, ane hiMsA-zikArathI dharmano nAza thAya che. corI karanArane maraNano prasaMga prApta thAya che ne paradArA e sarvanAzanI nizAnI che. jugaTIAnI sebate dhanano nAza pratyakSa che, dareka vyasane eka bIjAthI adhika adhika nAza karanArA che. e te elAmAMthI nIkaLIne culAmAM paDavA samAna che. jugAranA prasaMge mahAmatI naLarAya damayaMtIne tathA rAjyasAhabIne paNa hArI gayA. mahAsamartha pAMDa rAjya to hArI gayA paNa padIne paNa paNamAM mUkIne hArI gayA ne rAjya tajI vanavAsI thayA, mATe ucca ane samaju janene nIca jugaTiyAnI saMgata karavI e aghaTita che." zeThe potAnA vicArane virodha darzAvyuM. paNa chokarAne evI halakI sobata vagara sudhAra muzkela che, tyAre tenuM citta ThekANe kevI rIte Avaze? te sudhaze
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhajhila kumAraeTale ApaNe tyAMthI tene kheMcI lezuM-halakI pravRttimAMthI aTakAvazuM." zeThANIe abhiprAya Apyo. "e badhI vAta che paNa kAMI banI zake nahi ucca paNa nIcanI saMgatathI nIca thAya che. teno nAza thAya che. sAMbhaLa, pUrve haMsane kAgaDAnI sebata thaI. eka divasa haMsa ane kAgaDo eka meTA vaTavRkSanI DALa upara beThA hatA, tyAM kAgaDe viSTA mUkIne uDI gaye. e viSTA nIce beThelA rAjA upara paDavAthI rAjAe uce najara karI te sapheda kAgaDe dekhe. tarataja rAjAe pelA sapheda kAgaDA upara bANanuM anusaMdhAna karyuM. eTale A sapheda kAgaDe taraphaDate. nIce paDyo; rAjAe potAnA parivArane kahyuM "je A sapheda kAgaDo?" rAjAnAM vacana sAMbhaLIne taraphaDato haMsa bolya nAe jo mahArAga haMsoDa6 vimaste ! nIvasaMgApana, mRtyu na saMrAyaH " | 2 | he rAjana ! huM kAgaDe nathI paNa nirmaLa jaLa upara nivAsa karanAra haMsa chuM, paraMtu nIcanI sabata karavAthI Akhare huM A sthitine prApta thaye." ema bolato haMsa maraNa pAme. zeThe daSTAMtapUrvaka zeThANIne samajAvyuM. "e badhI vAta tamArI sAcI, paNa chokarAne sudhAravAne tyAM nahi te vezyAne ghera mUkavuM paDaze, paNa kAMIka te tamAre karavuM ja paDaze."zeThANIe strIhaTha cAlu rAkhI. e halakI sebatamAM te putrane khoI besIza; eTaluM nahi paNa A ApaNuM dhannasaMpatti paNa khovAno samaya Avaze. samajI, je sAMbhaLa. eka divasa koI nagarane rAjA azvArUDha thaIne nagara bahAra pharavA gayA hatA. tyAM vakragatithI azva rAjAne aTavImAM laI gaye. bhayaMkara jaMgalamAM bhIlanI pAlI najIka tarUnI zItaLa chAyAmAM rAjA ubhe rahI vizrAMti levA lAgyo. tevAmAM tyAM vRkSanI DALe eka pAMjaruM hatuM, temAMthI pipaTa ucca svare bolavA lAgya-"are bhale!
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtA pitA: diDe ! daDe ! A rAjA AbhUSaNe sahita ubhe che, tene pakaDe, luMTI ane lakSamI bhegA thAo." vAraMvAra ema bolavAthI bhaya pAmelo rAjA ekalo hovAthI nAThe; ane tApanA AzramamAM jaIne bharANo. tyAM kuLapatinA gharanI najIka pAMjarAmAM rahele popaTa bole-"are tapasvIe ! uThe, ApaNuM puNyavaze bhUlA paDelA rAjA ApaNu AMgaNe AvyA che, temanI AgatAsvAgatA karo. avasara ucita temanI bhakti kare." jethI tapasvIoe AvIne rAjAnI bahu bhakti karI. eTalAmAM rAjAnuM sainya rAjAne zodhatuM tyAM AvI pahoMcyuM. rAjAe tApasapati-kuLapatine sukhazAtA pUchIne kahyuM ke "bhIlanI pallImAMne popaTa ane A popaTa emAM keTalAya Abha jamIna jeTalo phera che? bannenI rItabhAtamAM ghaNeja taphAvata che. " rAjana ! vananA eka vizALa taravara upara eka kIrayugala mALe bAMdhIne temAM rahetuM hatuM. temanA aMgathI utpanna thayelA ame be bAMdhava hatA. mAtApitAnI sAthe eka divasa sarovaranI pALe ame ramatA hatA, evAmAM pApI pAradhIe AvIne amane bannene pakaDyA. ekane bhIlanI pazvimAM vece, te tyAM carAnI saMgatithI kharAba AcAra vicAra zIkhe. mane ahIM vece, jethI sAdhupurUdhonI saMgatathI huM vinayAdika zIkhe. he rAjana ! durjana paNa sajananI pAse rahevAthI sarjana thAya che. malayAcalanA rahavAsathI lIMba paNa caMdanapaNane pAme che." popaTe pAMjarAmAMthI rAjAne vacamAM khulAso karyo. e vAta sAMbhaLI rAjA "saMgata tevI asara ne vicAra karatA pitAnA sainyasahita nagaramAM cAlyA gaye .mATe evI jugaTiyAnI ane vezyAnI sobatamAM chokarAne mUkavAno vicAra tuM cheDI de. e nIca sebate kaI khATayuM nathI ane ApaNe khATavAnAM paNa nathI." zeThe e rIte zeThANIne samajAvI, ne samaya thaI javAthI peDhI upara cAlyA gayA.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ jammila kumAra, zeThANI ekalA ekalA vicAramAM paDyA ke "nakkI putrane enA Ape ja bagADyo che. vaLI duniyAM te game tema khele, paNa te di jItAvAnI nathI. mATe ApaNe te tene sArU banatA upAya karavA joie. " ema vicArIne mAtAe jugArI leAkeAnA TALAmAM putrane akkala hoMziyArI AvavAne ulaTa dharIne mUkyA. jugArIonI sAmatanI dhammilane tAtkALika asara thai. teNe peAsaha paDikakamaNAM visArI dIdhAM, bhaNavA gaNavAnu mUkI dIdhu, vairAgyaraMga badhA jhAMkhA paDI gayA, eTaluM ja nahIM paNa saMsArano pAza ane tIvrapaNe lAgyA. jugArI sAthe rAja khelavuM, hasavu, ramavu, kAmakrIDA karavI eja teno rAjano vyavasAya thayA. duniyAnA aneka raMgarAgamAM e dhamI. dhammila Asakta thaI gayA. kAidivasa vanakrIDA kare, teA kAidivasa jaLakrIDA kare, jugAra khele vaLI vezyAne ghera gItagAna sAMbhaLavAmAM paNa mazagula rahe. ema karatAM karatAM eka divasa te nagaramAM vasaMtasenA nAmanI prasiddha dhanavAna vezyA rahetI hatI, tenI putrI cAsaTha kaLAnidhAna, rUpaguNanI khANa vasaMtatilakA nAme hatI. nATyakaLAmAM ne saMgItakaLAmAM tenI nipuNatA apratima hatI. caMdravadanI, mRganayanI, ku MbhastanI, Adi aneka alaMkArika vizeSaNeAne te vasaMtatilakA cAgya hatI, navIna yovananA Ama MtraNane vadhAmaNAM ApI rahI hatI. eka divasa dhammilakumAra mitrAnI sAthe vasaMtatilakAnA maMdire gayA. vasa tilakAe kAmadevanA anuja baMdhu samAna dhasmi lane AdaramAna ApyuM; ane teno hAtha jhAlIne citrazALA jovAne laI gai. kAmanA bhAvane utpanna karanArAM aneka citrA joine temaja vasaMtatilakAnA manamAhaka vinayavaMta vacano sAMbhaLIne smila leAbhANeA. mRganayanInI AMkhanA kaTAkSamANeAthI vIdhANeA. kamaLamAM jema bhAgI bhramara lapaTAya tema vasatatilakA sAthe te meAhamAM paDyo. ane tene maMdire rahIne pAMca prakAranA viSayasukha pratidivasa bhegavavA lAgyA. GJ
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ vezyAne ghera. prakaraNa 13 muM. vezyAne ghera, eka navasuMdara yuvatI potAnA AlizAna makAnanI abhinava citrothI ramaNIya citrazALAmAM navA navAM citrone jetI manane AnaMda pamADI rahI hatI. citro jotAM jotAM eka meTA ArisA pAse AvIne te suMdarI ubhI rahI, ArisAmAM pitAnuM vaivana nihALyuM. ene potAnuM bALayavana abhUta lAgyuM. atyAre phakta teNInA suMdara zarIra upara phakta beja vastra jaNAtAM hatAM, mastakanA sapanI pheNa sarakhA zyAma keza kaTIthI paNa nIcA rahyA chatAM maMda maMda pavananI laherothI Amatema uDatA baMdhanamAMthI mukta thayAno AnaMda vyakta karI rahyA hatA. aDhAra varSanuM navIna naDhAnuM tArUNya khIlelI gulAbanI kaLInI mAphaka khIlI rahyuM hatuM. khacita jenArane te prathama najare AkarSaka thAya tevuM suramya hatuM. "nagaranA aneka yuvAne A yavanane upabhoga karavAne aneka prakAranI lAlacethI lalacAvavA mArI pAchaLa gAMDA thaI gayA che te khacita egya che. A rUpamAMja teo aMdha banyA che; paNa kamanazIba bicArA ! A madhura caMpALInI mIThAza to bhAgyazALI dhanmilakumAraja cAkhI rahyo che. manuSya bhavanAM uttama zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza e pAMca prakAranAM sukha te jogavI rahyo che. Aje sakatanAM phaLa te eja meLavI rahyo che. aho ! purUSa chatAM svarUpamAM ke mArI paNa spadhA karI rahyo che. mArA bhAgyayogeja e mane maLI gayo che. hA ! dhammila ! dhammila! tArAmAM mArI prIti kevI dUdhamAM pANInI mAphaka, talamAM telanI mAphaka, puSpamAM sugaMdhanI mAphaka ekatAra thaI gaI che tethI ja huM eka vezyAnI putrI chatAM tArI ardhAganA-prANapriyA thaIne tArI dAsI banI chuM. rakhene tArA jevuM aNamola ratna mArA hAthamAMthI-bhAgyamAMthI jatuM rahe ?" te naveDhA bALA vasaMtakumArI ArisAmAM potAnuM svarUpa nihALatI ane dhammila saMbaMdhI uddagAra kADhatI vicAranA tophAnamAM caDhI hatI.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra.. tyAM AyanAmAM tarataja eka bIjuM svarUpa pratibiMbita thayuM ane te suMdarI zaramANu-gabharANuM. phakta zarIra upara caNIo ane kabajo e beja vastro hevAthI te eka khuNAmAM chupAI javAne deDI; ane AvanArI navIna vyakti potAne dekhe nahi tema aMdhAre khuNAmAM jaIne ubhI rahI. AvanAra vyakiTale vasaMtane prANapriya Azaka dhammilaja hatA. citrazALAnAM suMdara kamarAmAM dhamila kayAranoya ubhuM rahIne vasaMtanA vicAra-hAvabhAva gupacupa joI rahyo hate. e ugatA navIna saMdaryanI AkarSatAnA AghAtamAMthI dhammila potAnA cittane vaza rAkhI zake nahI ane jyAre hRdaya bhedAyuM-vihvaLa thayuM, priyA-mAzukane bheTavAne TaLavaLI rahyuM, eTale tarataja te pachavADe Avyo ane AyanAmAM tenuM pratibiMba paDayuM ke vasaMta zaramANe, khuNAmAM bharAI gaI. teNe te potAne bacAva karavAne basmilanI najarathI dUra thaI gaI, paNa vasaMtanI e nAzabhAga to dhansilanA hita-sukhane mATe thaI. dhammila paNa pachavADe pachavADe khuNAmAM Avyo ane AstethI tene hadaya sAthe cAMpIne be. "khuNAmAM e koNa cAra bharAya che?" khuNAmAM bharAI gaI te paNa tame to mane pakaDI pADI." dhammilanA AliMganarUpa baMdhanamAM paDelI koyela samA madhura svare e madhurI kokilA TahukI. "ThIka thayuM, tuM khuNAmAM-aMdhArAmAM bharAI gaI te !" dhambile kahyuM. kema vArU?" potAnI keLanA garbhasamI e nAjuka bhUjalatAe dhammilane gaLe vIMTALatI e madhurI vasaMta belI. - "Azuka mAzukanI chAnI ramato to aMdhArAmAM ja ramAyane!" gAle cuMbana karatAM ane belatAM dhammila hasyA, te sAthe vasaMta paNa hasI paDI. vAhare tamArI chAnI ramata ! pArakA gharamAM bharAIne AvI ja corIo karatAM zIkhyA ke? zAhukAra te bahu majAnA che ! "
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ vezyAne ghera. . e zabdo mIThAzathI bharapUra hatA. aMdara ekale premarasa ubharAI jato hato. belanAra ane sAMbhaLanAra bane eka bIjAmAM dUdhamAM sAkaranI mAphaka maLI gayAM hatAM, sneha-premanI apUrva ramata ramI rahyAM hatAM. praNaya samayanA hAvabhAvabharyA e prANapyArInA Azaka uparanI kurabAnInA zabdo hatAM. majAnA nahi te game tevA paNa amArI prANapyArInA te ame mAnItA chIe, samajIne ! manamohinI !" dhampile potAnI bhUlatAmAM daDha rIte tene rAkhatAM kahyuM. e vaLI tamArI prANayArI koNa che? yazAmati ke bIjI keI? " ramaNIe dhammilanI bhUlatAmAM daDha baMdhAtAM ane AMkhe sAthe AMkha meLavIne premabharyo ni:zvAsa nAMkhatA kahyuM. "oya ! eya! tame te Amane Ama dabAvIne mArI deze mane ! cAlene hiMDoLA upara ! jarA vAto karIe ! huM te ubhI rahI rahIne thAkI gaI hAlA!" vasaMtakumArI belI. "mArI nAjuka gulAbanI kaLI zuM karamAI gaI? cAla tyAre hIMDoLe jhulIe." dhambile kahyuM. kumAra vasaMtakumArIne ucakIne cuMbanathI tene gAle mahArachApa mArate hiMDoLe AvIne beTho ane pyArIne meLAmAM besADI halarAvI mAnavajIvananAM aNamola lhAvo levA lAgyo. "hAlI ! joI mArI prANapyArI! jene huM managamata memAna chuM." vAta karatAM karatAM hiMDoLo paNa jANe khuzIthI nRtya karato hoya tama nAcavA lAgyA. " nA, koNa e tamArI mAnItI?" mAzuka AzakanA zarIre AliMgana detI belI. e vakhate hAvabhAva-vilAsa-nayananA isArA potapotAnuM kAma karI rahyA hatA, Azaka mAzukane dinadazAnuM bhAna na hatuM. baMne hadaye eka bIjAmAM maLI javAne talasI rahyAM hatAM, puSpadhavAnA tApathI tapelAM e bhAgyavaMta jIgaro eka bIjAmAM maLI jaI duniyAmAMthI maLI zake teTaluM saMpUrNa sukha meLavatAM hatAM. mAnavanuM aNamala jIvana sArthaka karatA hatA.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmila kumAra:je tyAre A mArI mAnItI ! je rAtadivasa mArA kheLAmAM rame che, jenA hRdayamAM huM ramI rahyo chuM, jenuM yauvanarUpa puSpa huM cuMTI rahyo chuM. te Aja" bolatAM bolatAM dhamile tenA sAthe mAM meLavyuM, AMkho mIlAvI, e raktavaNIya adharanuM amRta ArogatAM paNa tene tRpti thatI nahatI. . "prANa! tamAre AvAne A prema haMmeza raheze ne? kSaNamAtra paNa prabhu tamAro viga mane na karAve ! eka ghaDI paNa tamane mArA hRdayathI huM aLagA karI zakatI nathI. tamAro viraha huM sahI zakatI nathI." vasaMte kahyuM : "hadayezvarI! tuM to tAre vecANa dAsa jevo thaI rahyo chuM, paNa tAre prema te aMdagIparyata kAyama raheze ne? ke vaLI mane tuM bhUlI jaze. ane te phikara thAya che ke tuM mane kadAca choDI deze, te tArI piAchaLa jhurIjhurIne mAre prANa jaze. hAlI ! priyatame!" mAzukanA sarpanI phaNAsamA zyAmasvarUpa kezakalApane hRdaya upara ramADatAM dhammile gela karatAM kahyuM. prANeza ! huM te jIdagIbharanI tamArI dAsI chuM. tamArA hukamanI tAbedAra chuM. A vana! A jIvita ! A saMdarya ! A mArUM sarvasva zarIra saubhAgya ApanA sukhane mATe che, ArAmane mATe ja che, Apane AnaMda-sukha maLe. manuSya bhavanuM uccamAM ucca priyAnuM sukha Apa IcchApUrvaka bhega. bhinna bhinna prakAranI purUSane sukha ApanArI mArI abhinaya kaLA Apane mATe ja che, mArUM sarva kAMI che te ApanuM ja che. "priyAe strInI addabhUta kaLA batAvI AzakanuM dilaraMjana karyuM. vahAlI A badhuM tuM satya kahe che ke? te to mArA je kaI bhAgyavaMta nahi ha ? hamaNAM te mArA mAtApitA pratidivasa ATha hajAra suvarNa mahora mokale che tethI badhuM ThIka che, paraMtu jyAre te nahi mele ane e Avaka baMdha thaI jaze, pachI tArA premanI ' ' khabara paDaze." "nahi mele te zuM thayuM? ApaNe ahIM dhananI kayAM kamI
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ vezyAne ghera.. che. tamArA pratApa che. khAzuM pIzuM ane mojamajA karazuM, chaMdagI. pUrI thAya to paNa kyAM khUTe ema che?" A badhuM tuM sAcA jIgarathI bole che? jeje ho mane ThagatI nahIM." "prANeza ! tamArA caraNanA segana khAIne pratijJA karuM chuM ke jIvanabharanI huM tamArI dAsI thaIza. tame mane choDI deze te tamArA vize huM jhurIjhurIne marI jaIza. "paNa tArI mAtA vasaMtasenA kema mAnaze? dravyalobhI tArI mA mArI taraphathI dravya AvatuM baMdha thatAM tarataja te mane tajI deze. mane choDavAnI tane baLAtkAre pharaja pADaze. te koI bIjA mAletujAra sAthe tane prIti karAvaze." "jIvitezvara ! tamArA caraNanA sama khAIne kahuM chuM ke tamArata sivAya A janmapati mAre anya purUSa bhAi bApa che. mArI mAtAne huM samajAvIza. tema chatAM e samaya kadAca Avaze to huM tamane to nahi ja choDI dauM. tamane choDI dauM to samajo ke mArA jIvitane choDI dauM. mArA jIvananA te Apa ekaja mAlika che. A anAghAta puSpanA te Apa ekaje svAmin che." "to te duniyAmAM pachI mArA sukhamAM zI maNa rahI ? basa jIvanabhara huM tAro ane tuM mArI." dhammile khuzAlInAM zabdo kahyAM. hA, emaja" baMnenAM citta kAmadevanA made caDIne eka bIjAmAM jhulI rahyAM hatAM. pukhadhanvA anaMga pracchannapaNe tenI derI calAve jato hato. atyAre ekAMtamAM temanAM citta asvastha hatAM, vastra avyavasthita hatAM, zarIranuM bhAna paNa bhUlatAM hatAM, teTalAmAM te dAdaramAM koInAM upara caDhavAnAM pagalAM saMbhaLAyAM. sAthe ghaMTaDIne madhura raNakAra karNa upara athaDAyo ane e tophAne caDeluM yugala camakayuM, kAmadevanuM ghena utarI gayuM ane nirAMte AzakanA bAhapAzamAM baMdhAyelI-tenA zarIra sAthe zarIra meLavIne rahelI-abhi-- naya premakaLAothI mastImAM paDelI mRgalI pAzanA phAMsAmAMthI. ekadama chuTI thaI ane koI upara Ave te pahelAM to aMdaranA
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamila kumAra khaMDamAM dhrujatI dhrujatI deDI gaI. teTalAmAM te eka dAsI upara AvIne dhampilakumArane salAma bharI sAme ubhI rahI, ane belI. "kumAra ! tamArA gharane ke mANasa Avyo che te tamane maLavA mAge che." "keNa che? te pUchayuM hatuM ke zA mATe te mane maLavA mAge che?" "tamArA gharane maheta che. kahe che ke tamArA mAtApitAne saMdeza kahevA Avyo chuM. eka khabara lAvyo chuM." "ThIka! jA, tene aMdara mekala. " dAsI nIce gaI ane thoDIvAramAM te mANasa upara AvIne dhAmmala pAse ubhe rahyo. "Apa keTalAya vakhatathI ahIM rahyA cho. have Apa ghare cAle to ThIka ! tamArA mAtApitAe mane teDavA meka che." - ahIMyAMja mane ThIka che-anukULatA . mArA mAtApitAne mAruM zuM kAma che?" mAtApitAne putranuM kAma kema na hoya ? tame ghare AvIne rahe, ane vyApAradhaMdhAmAM pAvaradhA thAo; te tamArA mAtApitA nivRtti meLavIne dharmasAdhana karI zake-paraloka sAdhI zake." "mArA mAtApitAne kaheje ke huM have ghare AvI zakIza nahi. mArA mAtApitA je mane sukhI jevAne icchatA hoya te te sukha huM ahIM meLavI rahyo chuM, bhegavI rahyo chuM. huM sukhI houM ethI adhika mArA mAtApitAne zuM joIe vArU?" tamArI strI rAtadivasa tamane jhaMkhe che, tamArA vize te gurI jhUrIne mare che." maravA de! huM ahIMthI AvuM te vasaMtatilakA vagara gurI maruM ! mane te ahIMyAM ja rahevA do! mane rUce te karavA de ! mArA mAtApitAne mArA sukhanA samAcAra deje ane dravya niyamita mokalatA rahejo." dhRSTa thaIne dhampile kahyuM.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAthanAM kyAM haiye vAgyAM. 73 Akhare tamAre tyAre Aja javAba che?" mahete bolyo. hA, emAMja mArA sukhane mArga che." teNe kahyuM. ThIka tyAre rajA lau chuM. " vArU, Avajo " maheto nirAza citte ghara tarapha cAlyo gaye. vasaMta A badhI vAtacita sAMbhaLatI hatI. teNInuM hRdaya kumAranA AvA javAbathI phIdA phIdA thayuM hatuM. e hadayane premapravAha ubharAIne bahAra jato batAvavA te mANasa jevo nIce utaryo ke tarataja hAvabhAve AMkha nacAvatI, dhammilane maLavAne te bahAra dhasI ane dhammila paNa aMdaranA oraDAmAM dho. bananenAM hadaye premathI eka bIjAne bheTavAne Atura thayelAM te adhavacamAMja banne eka bIjAne harSa thI bAjhI paDyAM. eka bIjAe haiyA upara caDhele jusso utAryo. evI rIte dhammila ane vasaMtatilakAne sAMsArika sukha jogavatAM keTaloka samaya pasAra thaI gayA. prakaraNa 14 muM "hAthanAM karyA haiye vAgyAM." jagatanAM leke putrane mATe aneka prakAranA tapa, japa ane vrata kare che. putrane ja svarga ApanAra mAne che. vaMzavRddhine mATe, pitAnI zubha gatine mATe tene ja potAnuM sarvasva mAne che ane amAre te aneka prakAranA vrata vagere karatAM putra thayo te paNa amAre na thaye. AhA!tene mATe mArA hRdayamAM kevI kevI haze hatI? kevA manoratho aMtaramAM bharyA hatA? te badhA ThalavAI gayA. paNa kaI rIte chokaro ghararakhu na ja thaye. mAnavanA prayatno judA che, vidhinAM vidhAna judAM che. putrane ThekANe lAvavA mATe banI zake teTalA upAya ryA paNa A to ulaTAM "hAthanAM karyA haiye vAgyAM. " je karyuM te 10
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 dhammila kumAra - khoTAne mATe thayuM. have zuM karavuM ? meM to jANyuM ke putranuM citta saMsAramAMthI uThI gayuM che te nakI sAdhu thaI jaze, te ghara ujajaDa, thaI jaze, tenA vagara zUnya jevuM thaI jaze, jethI tenA pitAnI nAmarajI chatAM meM tene saMsAranA baMdhanamAM nAMkhavAne jugaTiyA lekanA TeLAmAM rAkhe, dravyanI Ahuti ApI, paNa sarve vyartha thaI. mArI mahenata barabAda gaI, ne kare to vezyAgAmI thaI gaye. saMsAranA baMdhanamAM baMdhAvAthI prathama te huM khuzI thatI hatI, paNa A te ulaTI bUrI thaI; tene mATe rajanI ATha ATha hajAra sonAmahore mokalavI paDe che. meM jANyuM ke vezyAne tyAM sarva kaLA zIkhIne chokare. hoMziyAra thaze; paNa dhArelA dAvato avaLA paDyA. khare vidhiIcchA baLavAna che." eka prauDha vayamAM AvelI suMdara strI upara pramANenA vicAra karatI udAsa cahere potAnA vizALa makAnanA suMdara riDAmAM atyAre jovAmAM Ave che. tenI pukhta umara chatAM tenA zarIranAM sulakSaNo uparathI tenuM sukha, saubhAgya ane lakSmI pragaTa jaNAya che; parantu putranA durAcArathI atyAre tenuM mana kAMIka khinna thayuM che. putrane ThekANe lAvavAnI koIpaNa yukti have tenI pAse rahI nathI ane je yukti hatI teno upayoga karavAthI ulaTI avaLI paDI gaI. jethI te nirAza citte divAnakhAnAmAM beThI beThI upara pramANenA vicAro karyA karatI hatI. putravadhane joIne aMtaramAM benyA karatI hatI. A ramaNI te dhanmilanI mAtA subhadrA hatI. | meM to tane prathamathI ja kahyuM hatuM ke putrane nIca batamAM rAkhe rahevA de ane jema devanI icchA hoya tema thavA de. paNa te mArUM kahyuM mAnyuM nahi, tuM tArI haThamAM bharAI. strIhaTha baLavAna che. chokarAne te hAthe karIne nIcanI saMgatimAM rAkhyo ane pachI durAcArI thaye ane te thAya ja. prathamathI ja ApaNe jANIbUjIne bhUla karIe, avaLe mAge gamana karIe, to pachI tenuM pariNAma ApaNe zAMtithI bhegavavuM joIe. kathera vAvIne temAMthI AmraphaLanI IcchA rAkhavI athavA te kAcanA TukaDAne ratna mAnIne tene upayoga kare e narI mUrNatAja che."zeTha sureMdradatta gharamAM praveza karatAM strIne kahyuM. huM zuM jANe ke pariNAma AvuM Avaze ne putrane hAthathI
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAthanAM karyA haiye vAgyAM. 75 khoI besazuM ? A to bakaruM kADhatA uMTa pesI gayuM. levA gaI puta to kheI AvI khasama" evuM thayuM ! zuM karuM? haiyuM baLIne khAkha thaI jAya che. A te hAthanAM karyA maneja haiye vAgyAM. rAtadivasa putranI raTanA karUM chuM; chatAM tene mAbApanI kayAM paravA che? mAbApe putrane mATe marI pITe che, tyAre AvA putra svachaMdI banIne ulaTA dukha karanArA thAya che." "haze, pazcAttApa zA mATe kare che. bhalI thaIne putrane meha cheDI de. AjanA putra te kavacit ja mAtApitAne bhakitamAna thAya che. evA du:khadAyI putrane mATe kheda karavAthI sayuM! je putra A lokamAM ja ApaNane duHkha karanAre thaye-vRddhAvasthAmAM saMtApa janaka thaye, te muvA pachI zuM sugati apAvanAra hato? saMsAranI evI kSaNika vastuomAM gADha mehaM rAkhIne tuM zA mATe kheda kare che? jJAnI thaIne tuM tArA AtmAnuM na bagADa! saMsAranuM svarUpa te evuM kAramuM ja che. je vastumAM ApaNe sukha mAnIne pravRtti karIe temAMthI ja du:kha, kaleza ane aMte pazcAttApa karavAno samaya Ave che." vRddha purUSe potAnI dharmapatnIne zAMti ApavA mAMDI. tenuM citta kAMIka vairAgyathI raMgita thAya tevo teNe prayatna karyo. zuM karIe ? svAmina ! amane abaLAjanane mAyA vahAlI hoya che. putra, kalatra, bhAMDu temaja lakSamI vagere vividha vastu omAM amArUM citta raMgAyeluM hoya che. e putranA viyoge rAta divasa huM su karuM chuM. putra sudharaze, saMsAranA baMdhanamAM baMdhAze, bicArI yazomatine kAla sukhanA divase Avaze, evI AzAe rejanI ATha ATha hajAra dinAra mekalAvIne dhanathI e rAMDa vezyAnuM ghara bharyuM ne ApaNuM ghara khAlI karyuM. aphasa! A to putra paNa gayo ane dhana paNa gayuM. kule gayuM ane tenI sugaMdha paNa gaI !" subhadrAe DacakA bharatAM bharatAM aMtarane baLApo bahAra kADhyo. vidhinI emaja marajI haze, mATe zeka karavo cheDI de. patrathI kAI svargagati ke mokSagati thavAnI nathI. zoka karavAthI du:khI thaIza, pazcAttApa karatAM rAtrIdivasa raDyAM karIza, ane A dhyAnamAM paDavAthI tArA AtmAnuM bagADIza, mATe have to dharmamAM
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 dhammila kumAra, tArUM citta lagADa. sAmAyika, auSadha, prabhupUjA vigeremAM cittane joDIne have zeSa raheluM jIvana sudhArI le."zeThe jaNAvyuM. hAmanane ghaNuM zAMta rAkhavA prayAsa karuM chuM, paNa raDavuM vArevAre sAMbharI Ave che-lAgI Ave che. are zuM karuM? yazAmatine jouM chuM ane raDuM chuM. hA! e bIcArInuM zuM thaze? patinA viyege e bacapaNamAM jhurI churIne marI jaze. garIba bicArI ! zrImaMtane ghare janma lIdhe, zrImaMta sAsaruM maLyuM, chatAM teNue sukha te naja dIThuM. a5 kALamAM ja enuM sukha luMTAI gayuM. svapnanI mAphaka cAra dinanI cAMdanI caLakI ne vijaLInI mAphaka tarata adazya thaI gaI." subhadrAe du:khabharyA avAje kahyuM. AMkhamAMthI AMsu pADavA mAMDyAM, vahune saMbhAravAthI haiyuM bharAI AvyuM-raDavuM AvyuM. jagatamAM te je jene trANAnubaMdha hoya temaja bane che, ApaNuM dhAryuM zuM bane che? AtmAe jevAM jevAM karmabaMdhane bAMdhyA hoya te pramANe avazya jogavavAM paDe che. jagataprasiddha hanumAna jevo putra hato, ane baLamAM rAvaNa sarakho pavanakumAra pati hato, chatAM paNa mahAsatI aMjanAdevIne bAvIsa varSa paryata pativiyoganuM du:kha sahana karavuM paDyuM hatuM. jagataprasiddha zrIkRSNanI paTTarANI rUkamaNine soLa soLa varSa paryata putraviyoganuM duHkha sahana karavuM paDyuM hatuM, rAma ane lakSamaNa sarakhA putrane janma ApanArI jagapUjya mAtAone paNa ceda coda varSaparyata putrane viyega sahana karavo paDyo hato, e sarva zAthI thayuM hatuM te tuM samaje che? e badhuM karmanuM rahasya hatuM. pUrve karelAM duSkarmonI e sajA hatI. samartha vidhio-karmoe keIne choDyA nathI. sAruM ke narasuM sarva koIne sahana karavuM ja paDe che, mATe vyartha kheda zAne kare che? e chokaro tAre mana tAre che, paNa tene mana to tAre kAMI hisAba nathI, samajI! mATe e mehabaMdhana toDI nAkha! eka dharmamArgamAMja citta rAkha ! mAnava je durlabha avatAra prApta karIne ArtadhyAnamAM paDI mohane vaza thaI zAmATe te hArI jAya che? atyAre e chokare tAro sana thaye, te durgatimAM paDatAM zuM tane e bacAvI zakaze ? e
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAthanAM karyA haiye vAgyAM. 77. badhI saMsAranI jaMjALa che! khAlI bhramajALa che! evI bhramajALamAM baMdhAI AtmA ajJAnatAthI durgatimAM jAya che." zeThe kahyuM, hA ! svAmi ! meha durnivAra che. yazomatine-e keLanA garbhasamI vahune jou chuM ne hadayamAM saLaguM chuM. bicArI ekalI ekalI khUNe besIne ekAMtamAM raDe che. muMjhAI rIbAI mare che. hAya! e du:kha te kema sahyuM jAya? duniyAmAM badhAM du:kha karatAM viyeganuM du:kha ati tIvra hoya che. jene anubhava hoya teja enI kiMmata samajI zake che. dukhiyAnA duHkhanI sukhiyAne zI khabara hoya?" subhadrA ni:zvAsa upara ni:zvAsa nAMkhatAM belI. enA nivAraNa mATe bIje zuM upAya che? daiva Aje ApaNI upara rUThayuM che. tethI ja putranuM citta ghara uparathI uThayuM che, atyAre to dhIraja dharIne dharmanuM avalaMbana levuM eja ApaNane ane vahune ucita che. dharmasAdhana karatAM vidhinI IcchA haze to koI divasa vahune sukhanA dahADA Avaze. nAhaka zeka saMtApa karavAthI enuM pariNAma zuM Avaze?" are prabhu! hA deva ! chokare vezyAgAmI thaya-pharAcArI thaye, dhana paNa khalAsa thayuM; chatAM dhAryuM te Akhare devanuM ja thayuM. have bicArI vahune sukhanA divaso kyAre Ave ? chokaro ghare jyAre pAcho Ave ?" e to bhaviSyanA paDadAnI vAta che, devanI IcchAne Adhina che. mANase devane anukULa karavuM hoya, pratikULa thayela vidhine sAsukULa karavo hoya to teNe dharmamArganuM avalaMbana karIne dhIrajathI samaya vyatita kare. kALAMtare vidhi anukULa thAya che tyAre bhAgyanA pAzA savaLA thAya che. hRdayanA uMDANamAM rahelI e abhinava umio samayAMtare pUrNa thAya che. tAre to vahune dhIrajanuM avalaMbana ApIne dharmamArge joDavI, jethI tenA cittamAM vairAgyano raMga lAgatAM, jinezvaranA vItarAgapaNanI mahAna prabhA teNInA AtmAmAM praveza karaze, jethI tenuM mehabaMdhana zithila thaze ane tenA virahavyAkuLa AtmAne kAMIka zAMti maLaze."
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra huM paNa IcachuM chuM ke mArI e du:khI vahu badhuM bhUlI jAya ! tenA hRdayamAM zAMti thAya! are e bicArIe ApaNA bharyA gharamAM AvIne zuM sukha joyuM? evI guNiyala ane DAhI vaha che, chatAM enAM bhAgyamAM du:kha che. AhA! zuM vidhinI vicitratA che!" e badhuM saMsAranuM nATaka che, mATe tame banne sAsu ne vahu dharmamArganuM avalaMbana kare. hamezAM prabhupUjA, sAmAyika, pratikamaNa ane jJAnadhyAnano abhyAsa karatAM mehabaLa kAMIka ochuM thaze hAla te jagatanI mRgajaLanI tRSNA chaMDI, traNa kALa jinapUjana kare, namaskAra maMtranuM dhyAna dhare, sAmAyika karI samatAbhAvane vare ane zeSa dhana je rahyuM che tene sAta kSetramAM yathAzakti vApare." zeThe sAsuvahune dharmamArgamAM joDAvAne upadeza karyo. "atyAre to amArI eja gati che. dukhiyAne dharma sivAya bIjI zI gati heAya?"zeThANIe kahyuM. zeThANane dharmamArgane upadeza karIne sureMdradatta zeTha te samaya thaI javAthI bajAramAM javAnI taiyArI karavA lAgyA. zeThanA upadezanI asara zeThANane thaI te tarata ja tyAMthI uThayAM ane yazAmatinA khaMDamAM gayAM. tyAM yazomati beThI beThI dharmanA pustakone abhyAsa karI rahI hatI. tyAM zeThANI manamAM bolyA. aho ! zI mArI sulakSaNA vahu che ! ubhaya kuLane ajavALe tevI che." pachI khuMkhAro karIne bolyAM-"yazAmati ! zuM kare che?" prakaraNuM 15 muM. zikhAmaNano saddaupayoga." subhadrA zeThANIne zabda sAMbhaLIne zamatinuM dhyAna kheMcAyuM. sAdAM vastro ane alaMkArahIna chatAM saMdaryanI pratimA jevI thazematie sAsune AvakAra Ape. "padhAre, sAsujI! A ApaNuM
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikhAmaNane sadupayoga. 79 zrAvaka saMbadhI AcAra vicAranuM pustaka che, tenuM huM adhyayana karUM chuM." zabdo mehaka chatAM sAdA ane sarala hatAM. gaMbhIra hRdayanA uMDANamAMthI nIkaLatA hatA. nirAza manuSyanA aMtaramAMthI jANe e pragaTa thayA hoya tevo e zabdamAM bhAva hato. " jJAnane abhyAsa e cittane vaza karavAnuM uttama sAdhana che. jJAnamAM citta rAkhavAthI saMsAranI ALapaMpALamAM bhaTakatuM mana temAMthI nivRtta thaIne temAM sthira thAya che. jJAnanA sAdhathI AtmAne kAMI judoja zAMtino anubhava thAya che." subhadrA zeThANIe yamatinI pAse Asane besatAM kahyuM. ApanuM kahevuM satya che. jJAnadhyAnamAM-bhaNavAgaNavAmAM mAruM citta dhIre dhIre have lAgatuM jAya che. ajJAnapaNa karatAM jJAnanI lahejata-teno svAda kAMI oraja samajAya che. du:khanA divasemAM paNa hRdayamAM zAMti anubhavAya che." e potAnA zabdo potAne dilAsArUpa hatA. bolanArInuM vadana caMdravadana chatAM gaMbhIratAthI bhareluM hatuM-zAMta hatuM. "tArA jevI sadgaNI vahuthI huM ujaLI chuM. dIkaro to kaputa uThyo, paNa vahu sulakSaNa che, tethI mane saMtoSa che." keIna emAM zuM vAMka? mArA bhAgyamAM eTalI kaMIka khAmI-cUka paDI haze te avazya bhogavavI paDaze. duSkarma bAMdhyuM hoya te bhagavyA vagara kAMI ochuM ja chuTe che. saMsAramAM du:khanA divaso paNa dhIrajathI bhegavI levA joIe; kemake sukha pachavADe duHkha ane du:kha pachavADe sukha ema cakanI dhArAnI mAphaka saMsAranI reMTamALa pharyA ja kare che, ApaNuM tenI AgaLa zuM upaje che ?" patithI tajAyelI tarUNa tapasvinInA e zAMta rasabharyo madhura zabdo hatA, bhAvathI bharelA hatA. "vahu beTA ! tuM badhuM samaje che. tArA jevI samajune vizeSa zuM kahevuM? tAre kAMI pustaka pAnAmAM dravyanI jarUra paDe to bezaka vAparaje, athavA to dharmakRtya karavAmAM, prabhubhakitamAM, jinezvaranI trikALa pUjA karavAmAM ApaNuM gharanI saMpatti pramANe kharca karaje.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra..- have pachI mArI sAthe tAre paNa jinezvaranI pUjA karavA ane sAmAyika pratikramaNa karavA hamezAM AvavuM, jethI tArUM citta kAMIka zAMta thaze, vairAgyathI sAMsArika baMdhane paNa zithila thaze." ' "ghaNI majAnI vAta che, evI rIte dhArmika kriyAmAM vyatita thayele kALaja ApaNe lekhe thayela lekhAya. zuddha bhAvathI upagapUrvaka karelI zuddha kriyAothI duSkarmo bhedAze ane AtmA pApakarmathI rahita banI svaccha-nirmaLa thaze." barAbara che. dharmathI pApane nAza thAze, duHkha dUra thaze, ane sukhanA divaso AvatAM tArAM manoratha paNa pUrNa thaze." te te kudaratanI marajI haze tema thaze, paNa AtmAe pitAnI Atmazuddhine arthe zuddha dhArmika pravRtti to avazya karavI joIe; kAraNa ke sukhanuM mULaja dharma che. AtmAne pApathI nirmaLa banAvIne-nirakama karIne mukti jevI aNamola vastu paNa dharmaja meLavI Ape che. mATe mArA AtmAnA hitane sArU yathAzakti dharma mArgamAM huM paNa ApanI sAthe avazya joDAIza." yamatie sAsunAM vacanane anumodana ApyuM. "beTA! dhIrajanAM phaLa mIThAM ja hoya che. vidhi je kare che te sAraMja kare che. du:kha e manuSya jIvananI kasoTI che. suvarNa paNa parIkSA ApavAne kasoTIe kasAvuM paDe che, tyAre ja tenI kiMmata aMkAya che, temaja duHkhamAMja manuSyanA gheryanI kasoTI thAya che; ane e parIkSAmAM pasAra thatAM svayameva saMge tene anukULa thAya che. tAre atyAre kharI parIkSA ApavAne samaya Avyo che. dhIrajathI sahana karI dharmadhyAna karavAmAM samayane vyatita karIza te jarUra phateha pAmIza, sukha pAmIza. saddaguNa jIne kAMI kAyama duHkha ochuM ja hoya che?" subhadrAzeThANuM vahune samajAvIne ukyAM ane bahAra AvyAM to zeTha bahAra javAnI taiyArI karI rahyA hatA, tethI temanI pAse AvIne kahyuM. "juo, have chokare dravya maMgAve to eka kuTI keDI paNa mokalatA nahi, have lagAre dayA lAvatA nahIM.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikhAmaNune sadupayeAga. 81 ApaNe dravya nahIM mAkalIe, eTale tarataja e dravyanI sagI rAMDa ghezyA ene kADhI mUkaze eTale hArIne te ghera pAche| Avaze. ' '' bahu sArU, havethI emaja karIza. me teA tane prathamathIja kahyuM hatuM ke dravya meAkalavuM rahevA de, paNa tAre gaLe vAtaja kyAM utaratI hato, Akhare have te vAta dhyAnamAM AvI. " zeTha melyA. hA, ThekANe AvI paNa mADI AvI, bhaviSyanI ApaNane kAMi echI khakhara paDe che ke Ama thavAnu che ? 66 "" " e teA ThAkara lAge tyAreja samaje evA mAnavIsvabhAva che. jagatamAM vAyu kANu rahe che ? sarve hAryuM rahe che. " " tethIja teo mArI mAphaka du:khI thAya che. pahelethI samaje te pAchaLathI pazcAttApa karavA na paDe. " zeThANIe kahyuM. " mATeja huM teA rAja kahuM chuM ke e dIkarA svarga nahi Ape, mATe putrane meha cheDIne sAsu vahu anne sAthe dharma sAdhana kare. je kaI sukha maLavAnu haze te dharmanA prabhAve maLI zakaze." 66 haze, cAlA je thAya te bhalA mATe ! " zeThANI elyAM ane zeTha bahAra cAlyA gayA. vaLI sAMjanA zeThANIne raDatAM joine zeTha dilAsA devA lAgyA ane ThapakA paNa devA lAgyA. " suvane ! ati viSAda karavAtho zuM ? jenAM vivekarUpI cakSu nAza pAmyAM che te athAga jaLavALA uMDA kuvAmAM paNa paDe che, emAM Azcarya zuM ? putrane jovAnI tane ati AkAMkSA hAya teA tu svaya javA chatAM tenuM darzana tane dula bha che; kemake mAchaluM kadAca jaLamAMthI bahAra nIkaLe, pakSI kavicat pAMjarAmAMthI uDI jAya ane hAthI AlAnasthalathI sAMkaLa tADIne dUra jAya, chatAM paNa strInA pAzamAMthI purUSa chuTI zakatA nathI. dhAnyanI sAka haMmezAM jemAM daLAvAnu che evA sArUpI navIna gharaTTamAM je sAyA che ta purUSa seAmila dvijanI mAphaka haMmezAM du:khI ja thAya che ne vicAra vagara potAnA hAthe karelAM kAryAnA pAchaLathI tene pazcAttApa thAya che. " te dvija kANu hatA ? ane tene zuM thayuM hatuM? ' raDatAM raDatAM subhadrAe pUchyuM. "" ""
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra---- zeThe kahyuM tenI vAta A pramANe che - "kallAka sannivezamAM semila nAme eka brAhmaNa rahete hatA. bAlyAvasthAmAM tene tenA mAtApitAe dAridrayapaNAthI tajI dIdhuM hatuM, jethI ghera ghera yAcanA karI mAgI khAtAM kAMIka dhana ekaThuM karIne te paraNe. gharasaMsAra bhagavatAM ane bhikSAvRtti upara AjIvikA calAvatAM anukrame te putrapautrAdikanA parivAravALo thaye. kemake jagatamAM jovAya che ke bIja a5-sUkSama havA chatAM vaDalAnuM vRkSa ghaNA vistAravALuM hoya che. eka divase te brAhmaNe nizAne aMte vicAra karyo ke "huM pahelAM garIba-daridrI hatA, te hAlamAM kAMIka dhana pAchuM, te pUrve jeNe aneka duHkha joyAM che evA mane AvI kRpaNutA ucita nathI. kemake vidyutanA jhabakArAnI mAphaka lakSamInI capaLa gatine keNa jANe che? mATe je ke mArI pAse apa dravya che te paNa te dravya anusAra huM eka sarevara karAvuM ke jethI mArI pAchaLa paNa leke mane yAda kare." A pramANe vicAra karIne teNe potAnA gAmane pAdara eka bhavya sarovara-taLAva baMdhAvyuM. grISmaRtu vItyAbAda varSARtu AvI, tyAre meghanA varasavAthI te sarevara cAre bAju jaLathI chalochala bharAI gayuM. te joIne tene vicAra thaye ke"khacIta AMkha suMdara hovA chatAM paNa bhaguTI vagara bhA pAmatI nathI, tema A ramaNIya sarevara kAMThe tarUvare hoya teja zobhA pAme! anyathA jaLathI paripUrNa chatAM paNa e zobhatuM nathI." Ama vicArIne teNe sarovarane kinAre sArAM sArAM vRkSo ropAvI tene ucheravA mAMDyAM. tarUvara phAlI kulIne taLAvanI zobhAmAM vadhAre karavA lAgyAM, eTale tyAM eka devamaMdira baMdhAvI bagIca taiyAra karAvyA; ne maMdiramAM potAnA ISTadevanI pratimA sthApanA karI. pachI prativarSa te brAhmaNa potAnA ISTadevanI AgaLa eka eka nirbaLa bakarAne bhega ApI baLakarma karavA lAgyo. pApakarmane dharma mAnato te brAhmaNa emAM adhika prIti dharavA lAgyuM. "khare ! mithyAdRSTi jIvone dayA kayAMthI hoya?" keTalAka kALa evI rIte nirgamana karatAM maraNa samaye teNe
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIkhAmaNano sadupayoga. 83 pitAnA putrone ISTadeva AgaLa prativarSe bakarAno bhaMga devAnI bhalAmaNa karI. maraNa pAmIne pazunA dhyAnathI te dvija pazunimAM ja bako thayo. tenA kathana anusAre tenA putro paNa prativarSa ekeka bakarAne bhega ApavA lAgyA ne pUrva paraMparAthI cAlyo Avato kama te putrae paNa e rIte cAlu rAkhyo; kemake saMsAranI pApamaya rUDhIo duHkhe tajavA yogya hoya che. ekadA te dvijano jIva bakara pharato pharato te pazuvATikAmAM AvyuM, vATikone joI jANe pote kAMI bhUlI gayA hoya tema yAda karavA lAgya; te tene jAtismaraNa jJAna thayuM. tevaTe teNe ghaNA kALanA paricayavALuM potAnuM taLAva, devabhuvana vigere joyuM, pitAne pUrvabhava yAda AvyuM. te sAthe bhAvI mRtyu jANIne pote paNa bIvA lAgyuM. tenA abhISTadevane bhega ApavAno divasanajIka AvyuM, eTale kura vAgha jema zikAra upara talapa mAre, tema dayAhINa tenA baTukoe tene ja pakaDIne gherI lIdhuM-pakaDI lIdho. hemane divase agnikuMDanI AgaLa brAhmaNo vedanI kRtio bhaNavA lAgyA. bIjI bAju vAjInA nAda saMbhaLAvA lAgyA. strIo maMgaLa gIto gAvA lAgI ane bakarAnA homanI taiyArI paNuM thavA lAgI. keTalAka brAhmaNaputre bakarAne gaLAmAMthI bAMdhI tene kheMcatAM kheMcatAM agnikuMDa AgaLa laI jatA hatA, brAhmache tenI pAchaLa vedanI dhvani varSAvatA hatA, maraNubhayathI kaMpato bakare bumebuma pADyuM jato hato, A sarve bInA najIkamAM vRkSanI nIce beThelA eka munivare joI eTale te bolyA. "are bakarA! svayameva te taLAva baMdhAvyuM, tAre hAthe A badhAM vRkSo te ropAvyAM, ane teM tArA hAthe tArA devanI AgaLa bakarAne mArI nAkhavAnuM kArya cAluM karyuM, to he mUDha ! have zAne raDe che ? maraNathI zAmATe Dare che ? samatA dhAraNa karIne kareluM karma Aje tane udaya AveluM che te jogavI le. anyathA AvA ArtadhyAnavaDe tAre keTalAya chAganA bhava levA paDaze ane AvI rIte kapAvuM paDaze." e mahAmuninI amRtathI paNa vadhAre mIThI vANuMnuM pAna karI bakaro tarataja
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. - zAMta thaI gaye. uttama maMtravaDe jema sarpanuM jhera nAza pAmI jAya tema e bakarAnuM sAMsArika ajJAnarUpI jhera naSTa thaI gayuM. zAMta thaI che ane vyathA jenI evA bakarAne zAMtithI cAlyo Avate joIne brAhmaNe vismaya pAmyA ane te munipuMgava pAse AvIne pUchavA lAgyA. "he mune ! tame A bakarAne zuM kahyuM ke jethI te zAMta thaI gaye?" e pramANe pUchatAM te brAhmaNane munie te bakarAne kahela kathana kahI saMbhaLAvyuM. tevAre brAhmaNe bolyA ke"tamAruM kahevuM baka samaye, paNa ame tIvra buddhivALA samajI zakyA nahi, to tenuM rahasya zuM che? te amane samajAvo." e pramANe bolatAM viprone chAgane pUrvabhava munie kahI saMbhaLAvyo. tenuM AvuM vRttAMta ane pitAnI avahelanA sAMbhaLIne jAtimadathI kopa pAmelA sarve brAhmaNa jANe vaDavAnaLa agni hoya tema kodhanI jvALAo varasAvatA te tapathI kRza thayelA munine gALo detA kahevA lAgyA. "are bhikSu ! e tuM zuM bake che? madyapAna kare lAnI mAphaka yadvAtA bakyA ja kare che. amAre e pitA te svargalekamAM gayela che ne A bakare to koI bIjo che. te potAnA maMtrabaLathI prativarSe eka eka pazune svargamAM mokalato hato, evA purUSanI durgati belatAM tArI jIbha tuTI paDatI kema nathI?" amRtamaya vANune varasAvatA te mahApurUSa balyA-"are brAhmaNe! tame ajJAnavaDe karIne hamezAM jUThuMja bele che ane jIvitane nAza thato hoya te paNa yatie jUThuM bolatA ja nathI. svastha thAo. tamArI zaMkA e bakareja pite dUra karaze. ene pUrvabhavanuM jJAna thayuM che, mATe ene baMdhanamAMthI mukta kare ne tamAre ghera laI jAo. pitAnA gharamAM gopaveluM-dATeluM dhana tamane te batAvaze." e mahAmuninI AvI adabhuta vANI sAMbhaLIne dvijanA patrioe tene baMdhanamukta karyo ane vismaya pAmelA teo tene potAne ghera teDI gayA. gharanI aMdara jaIne je jagyAe dhana dATeluM hatuM tyAM teNe pitAnI kharIothI ghA karavA mAMDyA; eTale tenA putreAe tyAM bedIne bhUminA aMdara ropaveluM dhana kADhI lIdhuM. - bakarAnA nimitte jemane jemata upara pratIti utpanna
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikhAmaNane sadupayeAga. 85 thaI che evA te brAhmaNaputrAe sAdhu pAse AvIne peAtAnA aparAdha khamALyA. e mahAmuni jJAnanI khANusamAna hatA, temaNe bhAvika evA te upAsakeAne, anyatIthI janAne du:khe pAmavA ceAgya eveA dayAmaya dharma kahI matAnyeA-" he bheALAjanA! krIDAmAM Asakata evA devatAe zuM keAinA vadha icche che? manuSyeAja temanA nimitte AvI ramata kare che. bIjAnA amUlya jIvananA pheAgaDha nAza kare che. vedamAM kahelA prANIvadha paNa pApama dhananA kAraNabhUta che. svarganA bhAgathakI chAgeA, jJAnInI mArka nirAgavALA (tenI icchA vinAnA) hoya che, chatAM tamane svarga priya hAya teA tamArA putrAdikane yajJamAM homIne kema meAkalatA nathI ? are ! teo kahe che ke ' tRNanu bhakSaNa karIne AnaMdapUrvaka rahetAM, amane tamArA svargathakI paNa adhika sukha che. amane tamArUM svarga joituM nathI. ahIMyAMja tRNu bhakSaNa karatAM amane rahevA dyo. ' chatAM dharmanA nimitte je prANI vadha kare che te aMgArA varasAvavAvaDe vanane vadhAravAnI icchA kare che. ' ityAdika gurUnI vANI sAMbhaLIne dvijo brAhmaNA khuzI thayA. jinazAsana pAmIne te saMsAra thakI abhaya-niya thayA. ane evI rIte yathAzakti zrAvakadharma aMgIkAra karIne te pAtapeAtAne ghera gayA. makarAnA bhavamAM jema te brAhmaNane peAtAnAM karelAM kartavyane pazcAttApa thayA, tema ekadama vagara vicAryuM kArya karIne pachI pAchaLathI teneA pazcAttApa karavA e narI mUrkhatAja che. teA hai bhadrAkRte ! kSaNabhara vicAra kara ane A badhuM Artta dhyAna dUra kara ! " sureMdra zreSThInI ATaATalI zikSA chatAM jenuM dila mAyAmAMja grasta che, jene kSaNamAtra paNa putraviyeAgathI zAMti nathI, rAta divasa eka putranu ja jene raTaNa che, evI subhadrA raDavA lAgI. enA kaMThe raDatAM raDatAM rUMdhAi gayA. e haiyAmAM du:khanA surA khAjhavA lAgyA ane Dacake Dacake kheAlavA lAgI. " priya ! e pramANe kahI du:khIne na DAMbhA. kSata upara kSAra nA nAkheA. tamArA e ma vedhI vAkacAvaDe mane vizeSa na saMtApA, putranA viyeAge hamaNAM
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumArahuM hitAhita saghaLuM bhUlI gaI chuM, mahinA pUra jelamAM DubI gaI . chuM, tathA mArA AtmAne paNa huM bhUlI gaI chuM. kevaLa pUrvanAM karelAM karmo ja A bhavamAM prANane phaLAphaLa Ape che e kharI vAta che. paMDita purUSe paNa ghaNA vicArapUrvaka kAryano AraMbha kare che, chatAM kAryanI siddhi to daivane Adhina ja rahelI hoya che, kemake sAMsArika sarva lakSmI devAdhina che. guNavAna evA paMDita purUSe paNa bhAgyavaze karIne du:kharUpI khADAmAM paDI jAya che. dIkaro vyavahAramAM dakSa thaze e AzAe meM to A kArya karyuM hatuM, chatAM te mArAja duHkhane mATe thayuM, ke jevuM ziva brAhmaNane thayuM hatuM.' prakaraNa 16 muM. ziva vipra." zeThe "te zivavipra koNa thaye che" ema pUchayuM-tyAre zeThANIe kahyuM ke - jyAM vanaspati, phaLa, phula Adie karI navapallavita bhUmi che evA magadhadezamAM sugrAma nAme eka grAma hatuM. tyAM sarve leke sukhI ne saMtoSI hovAthI garIbone mana zrImantono hisAba paNa nahote, chatAM paNa jema maga sArA chatAM temAMthI ekAda keraDu nIkaLe che, tema pUrvanA duSkarmanA udaye karIne daridrAvasthAvALo eka ziva nAmane vipra pitAnA divase duHkhamAM gujArato hato. bAlyAvasthAmAM tenAM mAtapitA maraNa pAmavAthI ekAkI e te mahA dukhe pitAno nibhAva karI zakatA hatA. jagatamAM daridrAvasthA e prAya: sarve ApadAonuM mULa che, tethI e ziva bahuja ciMtAtura rahetA hato. "hA ! zuM karuM? vanamAM jAuM ke gharamAM rahuM ? ke dUra dezAvara jato rahuM ?" ItyAdika dhana meLavavAne mATe te aneka saMkalpa vikalpa karatA hatA. eka divasa te du:khathI muMjhAyela kASTa levAne mATe vanamAM gayo. vanamAM vanecaranI mAphaka bhamatAM teNe kaIyegIne joyA, jethI tene vicAra thayo ke "gIo hamezAM rasasiddhinA jANanArA hoya
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziva vipra. che, te kharekhara ! AmanA darzanathI have mAruM dAridra paNa nAza pAmaze." ema vicArIne teNe gIne daMDavata namaskAra karyA. yegIe AzIrvAda Apyo. "vatsa ! tuM jaladI zrImAna thA !" gurU ! mane to janmathI dAridraja vareluM che. mArene lakSmIne te verabhAva che, A bhavamAM amAre salAha thAya tema nathI, to marUbhUmimAM tarUvaranI mAphaka ApanI AzISa atyAre to virUddha che, chatAM paNa Apa kadAca prasanna thayA haze to svayaMvarAnI mAphaka sakaLa siddhie mane prApta thaze." ziva brAhmaNe jaNAvyuM. . tyArathI zivavipra pratidivasa vegInI sevAbhakti karavA lAgyo. zaraRtumAM tRSAtura thayelo mANasa sarovarane joIne prasanna thAya tema yogI zivanI bhakitathI prasanna thayA, ane kahyuM. "he vatsa ! tuM pADAnuM pucha lAva ane tene telamAM palALIne sukava ! " yegInI AjJA pramANe teNe tema karyuM. te pachI gIe tene jaNAvyuM ke-"he vatsa ! huM tane alpakALamAM kuberanA je dhanavAna banAvI dauM!" ema bolatAyegI brAhmaNane laIne jaMgalamAM cAlyA. dravyanI AzAvALe vipra rastAmAM AvatA patthare sAthe ghasAvAthI rUdhiravALo thaye. eka tarapha bhayaMkara phaNApavALA sape kuphADA mArI rahyA hatA, temaja kUra pazuo Ama tema doDAdoDI karI rahyAM hatAM. evA bhayaMkara araNyamAM jhADInI ghaTAne laIne aMdhAruM AvatuM to puchanI mazAla saLagAvIne teo cAlatA hatA. evI rIte rasto kApatA te anukame aTavInI bahAra AvyA. tyAM gIe tene eka maMdira banAvyuM ane kahyuM "hevipra ! AsidhezvarI devInuM maMdira ! ene prasanna karIne jaladI tuM rasakuMpikA meLava." teNe paNa najIkamAM rahelA bAgamAMthI puSpo lAvIne devInI pUjA karI. be hAtha joDI navIna kAvyavaDe tenI stuti karI. devIe tenI bhaktinI parIkSA karI pragaTa thaI tene kahyuM. "he vatsa! tArI upara huM prasanna chuM! mATe kaMi vastra dhara, huM tane tArUM Icchita ApuM." devInuM vacana sAMbhaLIne brAhmaNe pitAnuM kapaDuM paheluM
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra - karyuM, temAM devIe muThI bharIne yava nAkhyA. yavane joIne pitAnA. jAti svabhAvathI e brAhmaNanI dhIraja jatI rahI ne kepathI kahevA lAgyuM ke "navA navA kavaDe stuti karavA chatAM te prasanna thaIne mAtra muThIbhara javaja ApyA. are! tArA karatAM to gAmamAM bhikSAvRtti karuM chuM temAM paNa mane sAruM maLe che. tAre mATe ATaATalAM kaSTa sahana karIne ahIM AvyA , chatAM te to mane muThIbhara javaja ApyA. khacIta ja devatAo parvatanI mAphaka darathI ja manahara jaNAya che. mAre to have rojanI bhikSAvRttija ThIka che. duHkhe karIne ArAdhavA chatAM tAruM AvuM a5 phaLa mAre na joIe. A tArA virasa java taneja mubAraka ho." ema vicArIne yone devI tarapha pheMkI dete tyAMthI cAlyo. jethI devIe kuddha thaIne yaMtravAhIkaLAkuzaLa manuSya je pattharane dUra pheMkI de tema tene dUra paTakI dIdho. kSaNavAramAM AMkha ughADIne teNe joyuM to e prAsAde nahotA, devI paNa nahotI ane yegI paNa nahotA! "A zuM thayuM?" ema vicArate te cAre tarapha dhyAnathI jovA lAgyo. duHkhI thaIne pitAnAM vastra tapAsavA lAgyo, te vastra be cAra yava ceTelA dekhyA, paNa Azcarya ! e yava te uttama jAtinA suvarNanA hatA eTale tene aphasa thaye. "hA ! huM haNAya ! vagara vicAryuM meM A zuM karyuM ? are krodhathI mArI AMkhe aMdha thaI gaI hatI, ke jethI dAridrane haraNa karanArA evA devatAe ApelA yAne marma huM samajI zake nahIM. hAya ! mAre AtmA poteja mAre zatru thayo! mAruM bhAgyeja vaka thayeluM che ke jethI cAlI calAvIne lakSmI ghare AvatAM chatAM duSTa buddhithI huM ja tene pheMkI dauM chuM. te pachI bIjAne zuM deSa kADha? basa, have jIvavAthI saryuM !" ema vicArate te maravAne mATe eka dizA tarapha cAlyo. jIvanathI kaMTALI gayelo te gADha vanamAM gayo, tyAM najIkamAM keTalAka purUne zabda sAMbhaLavAthI te temanI pAse gayeto temane kedALA laIne khANa khodatA joyA, tethI teNe pUchayuM. " he bhAIe ! A davAvaDe zuM karo cho?" "sAMbhaLa, tuM kaI paradezI jaNAya che. samasta dAridrano
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivavipra. 89 nAza karanAra A rehaNagiri parvata che. enA mULamAM rane bharelAM che. jethI ahIM khodI mahAkAMtimAna evAM ratna kADhI grahaNa karIne dAridrayane ame tilAMjalI ApI amAre ghera jazuM." temanI evI vANI sAMbhaLIne lebhathI kSobhita thayelA cittavALA te brAhmaNe e suvarNa yavathI kodALa kharIda karIne pote paNa khodavA mAMDyuM. anukrame khodavAvaDe teNe paNa ghaNAM maNi prApta karyA. potAne bhAge AvelAM ro laIne te dvija paNa khuzI thaIne temanI sAthe sAthe potAnA vatana tarapha vaLe. bIjA keTalAka khedanArAo mArganA bhayathI DarIne brAhmaNa sarvamAnya che ema samajI tenI sAthe anya anya eka bIjAne na ThagavAnA gaMda khAtA ne rasto kApatA e bhayaMkara aTavI oLaMgI gayA. have rAtrI paDavAthI eka vRkSanI nIce sarve jaNA potapotAnAM ratna pitAne ozIke mUkIne pitAnA gharanI mAphaka sutA. te samaye najIka vRkSa upara rahelo eka vAMdaro taru uparathI nIce utarI eja somilabrijanI ratnanI piTalI lADunI poTalI samajIne upADI vRkSa upara caDhI gaye. jyAre vAMdaro te poTakI upADI vanamAM ja hato tyAre sarve jaNA jAgI uThyAne tenI khabara paDatAM brAhmaNa to hAyapITa karavA lAgyo. te vAnarane pakaDavAne sarve jaNA deDyA te kharA, paNa vAMdare te paTakuM laIne adrazya thaI gaye, ane garIba bicAre karmane baLI brAhmaNa to hAtha ghasato ja rahI gaye. pANInA ati uMDANamAM sarakI gayeluM khaMdhu mAchaluM kadi hAthamAM na Ave tema pAchA vAnara bhAI sapATAmAM na AvyA. sarve janoe raDatA brAhmaNane zikhAmaNa ApI samajAvyA. hatyA karanArA manuSyane jema hatyA tenI peThe lAgelI hoya tema jagatamAM pitAne abhAgiyAomAM ziremaNisamAna gaNatA te brAhmaNa dAridraya laIne plAna mukhavALe pitAne ghera gaye. hAthamAM AveluM jatuM rahevAthI pratidivasa te yamathI haNAya hAya tema pazcAttApa karato raDato hato. tenA du:khanI gAmadhaNIne khabara , paDavAthI teNe tenI upara kRpA lAvIne uttama zAli ane rohiNI 12
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhali kumAranAmanI eka gAya ApI, kemake sajajana purUSanI lakSamI paranA upakArane mATe ja hoya che. eka divasa varSARtu AvI tyAre te brAhmaNe uttama jamInamAM zAli vAvyA ne gAya paNa garbhavaMtI thaI. thoDA divasamAM kaI meTuM parva AvyuM, jethI zAlinuM kSetra ane gAya pitAnA semadevanAmanA putrane ane samazarmAnAmanI putrIne saMpInetemanI rakSAnuM kArya bhaLAvIne dhanane lAlacu brAhmaNa najIkanA gAmamAM parvaNI mAgavAne gaye. jyAre te brAhmaNa dUra gayA tyAre te gAmamAM eka nATakiyAnuM TeLuM AvyuM. temaNe potAnI kaLAvaDe nagaranA janane prasanna karIne ghaNuM dhana meLavyuM. alpa samayamAM teone IcchA uparAMta adhika dhana maLeluM jeIne somadevane vicAra thayo ke"aho jagatamAM kaLA e ekaja zreSTha vastu che. loke paNa kevA kaLApriya che ke alpa samayamAM teNe hajAro rUpiyA bIjAnuM dila khuza karIne meLavI lIdhA, tyAre mAre bApa bicAre bhikSAvRtti karIne thAkI jAya che, chatAM tene peTapUratuM paNa maLatuM nathI. to bhikSAvRttithI kSudra AjIvikAvALI A brAhmaNavRttine dhikkAra thAo! huM paNa A kaLA zIkhI AnI mAphaka dravya meLavuM. kemake lakSmI vagarano mANasa tRNathI paNa jagatamAM halake gaNAya che. ucca jAtimAM janma thayo tethI zuM ? dhanavAna mANasa nIca jAtine hoya te paNa jagatamAM mAna sanmAna pAme che. jagatamAM paNa sugaMdha yukta kamaLa kAdavamAMthI utpanna thAya che, chatAM ta sajanone paNa mAnya hoya che. devatAonI pUjA paNa eja kamaLAthI thAya che. vinu kALA hoya che chatAM prabhutAne pAmelA che. caMdra kalaMkI che chatAM sarvane e vallabha che. evI rIte lakSmIvAna game te hoya te paNa sarvene e mAnavA gya hoya che." e pramANe semadeva vicAra karIne pitAnA brahmakuLanI AzaMkA cheDIne te nATakIAo sAthe maLI gaye, dhananA lebhe karIne teNe potAnI jAta, kuLa, mairava badhuM choDI dIdhuM ne nAma paNa badalI nAkhyuM. tyArapachI jagatamAM madhu' evAM upanAme somadeva jANItA thaye somazarmA yuvAna avasthAmAM keIna dAba vagara pite ekAkI gharamAM hovAthI te kaI vaMThanI kubatamAM paDI gaI. tenI sAthe
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivavipra. cciAramAM paDavAthI kSetranI ne gAyanI rakSAnuM kArya teNe choDI dIdhuM. e garbhavatI gAya ghAsa pANe vagara maraNane vaza thaI gaI, ne tene badale A somazarmA yAranI sobatathI garbhavaMtI thaI. zAlinuM taiyAra thayeluM khetara paNa nakAmuM thaI gayuM, niMdavAyegya pAothI bharAI gayuM. dIkaro naTa thaI gaye, garbhavaMtI dIkarI tyAranI sAthe palAyana karI gaI. keTaleka divase te ziva brAhmaNa thoDuMeka dhana ekaThuM karIne gharanI saMbhALa levAne AvyuM, paNa taNe ghare koIne joyuM nahi. teNe pitAnuM ghara badhuM tapAsyuM ne kaMI na jevAthI Azcarya pAmyuM. pADozIne teNe pUchayuM-"bhAI! A badhuM zuM thaI gayuM ?" pADezIe tenI upara karUNA lAvIne AghaMta sarve hakIkta kahI saMbhaLAvI. eka kamAMja tene badhA tenA gharane bharama samajAvI dIdho. somadevo naTo jAtaH, somazarmA ca gurviNI / zAli va prastRNairchanno, na prasUtA ca rohiNI // 1 // artha-somadeva naTa thayo, somazarmA gavaMtI banIne bhAgI gaI. tArA zAli nakAmA pAonA bharAvAthI kasa vagaranA thayA ne rohiNI gAya prasavyA vagara yamapurImAM vidAya thaI." A vRttAMta sAMbhaLIne janmathI pitAnuM vRttAMta saMbhArata te brAhmaNa gharamAM rahevAne asamartha hovAthI vanamAM jaI poke poka mUkIne raDyo. vRkSone paNa potAnA dukhathI raDAvate e vipra hadayano ubhare zAMta thatAM kaMIka zAMta thaye; eTalAmAM tenA bhAgyame kaI kRpALu muni tyAM AvyA. temaNe plAna mukhavALe ane duHkhanuM maMdira e tene joIne pUchayuM-"he bhadra! kema bALakanI mAphaka raDe che?" javAbamAM brAhmaNe potAnuM dukhapUrNa vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. tyAre muni belyA. "he bhadra! raDa nahi. dhIraja dhara. kenI lakSmI? kenI putrI? kenuM ghara? ema vicArakara. e vastuo A jIve bhavebhava meLavI ane cheDI che. potAnI daSTinA bramathI-kANupaNAthI A kAzamAM eka caMdra chatAM jema be dekhAya che, tema mehathI mugdha thayelA
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. jIvane saMsAramAM paNa tevuM ja dekhAya che te sAcAne khoTuM mAne che, khoTAne sAcuM mAne che. jinezvara ane tenA bhakto vagara sarve prANuo eka svArthamAMja rakta hoya che. mahilA, putra, putrI vigeremAM je premane saMkalpa che, te dhaturAne kaTapadruma mAnIne tenI upara prema karavA berAbara che. bhavAMtaramAM jatAM te koI jIvanI sAthe jatAM nathI. AtmA aneka prakAranAM kaSTa sahana karIne lakSamI meLavavAnA aneka prapaMca kare che, chatAM te to bhAgyane anusAre ja maLe che. jIva alpa dhananuM rakSaNa karavAne mATe aneka prakAranA saMkalpavikalpa kare che, chatAM te maLeluM paNa jatuM rahe che, ane karmaja AgaLa AvIne ubhuM rahe che. tyAM buddhi bicArI zuM kare? je sAMbhaLa! viMdhyAcaLanI aTavImAM geravarNavALe koI hAthI tarUvaranAM sukAM pAMdaDAMnuM bhakSaNa karatanirbhayapaNe sukhamAM pharato hato, paraMtu tenA kapALamAMthI mada jhare hovAthI tenI sugaMdhathI AkarSAyelA seMkaDe bhramarAo samudramAM pa2poTAnI mAphaka tenI AsapAsa guMjArava karavA lAgyA. prAta:kALamAM vanamAM Itara pazupaMkhIoe te hAthIne pitAnI suMDha uMcI karIne jANe AkAzarUpI tarUvara uparathI tArArUpa kula cuMTato hoya tevo che. tenA mastakamAM aneka motIo rahyA hovAthI jANe kRSNanuM vAhana hoya evo te jaNAya. sthira ubhela hovAthI zuM A te khIleluM vRkSa haze ke vanalakSmIne krIDA karavAno mahela haze e te lAgatuM hatuM. vanavAsI paMkhIo tene aneka rIte jotAM hatAM. anyadA te hAthI jema koI zrImAna kIDA karavAne gharamAMthI bahAra nIkaLe tema ADaMbarathI khelavAne nadI tarapha jatA hatA. evAmAM bIjI bAjuethI kaI zIkArI pazuone haNavAne mATe pitAnA gAmathI nIkaLe tyAM Avyo. nadImAM khelatA e hAthIne joIne te zIkArI khuzI thayo. teNe tenI upara daSTi rAkhIne eka bANa tAkayuM. "A bhadrajAtinA hAthIne mAravAthI mane maiktikano lAbha avazya thaze. aho ! Aje bhAgyayogeja lakSamI svayameva mane varavA AvI che." ema vicAratAM viSamizrita bANa jevAmAM teNe choDayuM teTalAmAM tene paga je jamIna upara hato tenI nIce- tenA paga nIce sarpanuM bIla hatuM, jethI tenA caraNavaDe tenuM chidra
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivavipra. baMdha thavAthI aMdara pavana jatA aTaka ne sarpa muMjhAye, jethI te pavana levAnI IcchAe bIlamAMthI bahAra nIkaLyo, ane tenA caraNane daMza dIdho. tenA daMzathI zIkArIe paga upADI lIdho ne sarpa bahAra nIkaLyo. jhera caDhavAthI parvatanI mAphaka e zIkArI sapanI upara ja tuTI paDyo. tethI e sarpa paNa tyAMja cagadAye. sarpa daMzelo e vyAdha paNa matanI gaDabhAMga karatA tyAMja haMmezane mATe paDI rahyo ne jheramizrita chuTelA bANe hAthIne tyAMja vidhI nAMkhe, ne lakSamI te marelA hAthInAM mastakamAMja paDI rahI. A drazya tyAMthI jatA keI vidyAre joyuM. te AzcaryathI mastaka dhUNAvavA lAgyo ne nIce pramANe vidhine dUSaNa Apate be. "ahe! abhUdibhasya hRdyanya-dUhanyasyAnyatpunarhadi / ahezcAnyadvidhistvanya-daiva cakre tadasya dhik // 1 // bhAvArtha--"he vidhi hAthInA hRdayamAM zuM hatuM? zIkArIe zuM vicAra karyo hato? sApe zuM dhAryuM hatuM? chatAM e traNethI virUddha te tArUM ja dhAryuM karyuM. ekene maratha te pUre thavA dIdho nahi; tAro ja ka kha karyo. tArI e ceSTAne dhikkAra che!" hAthInuM A vRttAMta sAMbhaLIne te saumya ! tuM dharmane viSe buddhi dhAraNa kara. jagatanuM AvuM kSaNika svarUpa jANatAM chatAM bhAI ! tuM zA mATe duHkhI thAya che?" | lakSamI ane strIthI parAkSukha thayela ziva brAhmaNa muninA upadezathI vairAgya pAmIne cAritra grahaNa karI zivasukhane bhajanAre thaye." A pramANe ziva brAhmaNanuM draSTAMta sAMbhaLIne he prANanAtha ! vicArIne kArya karanArA paNa dudevanA vaze karIne duHkhI thAya che. emAM mAre paNa zuM doSa ? " evI rIte eka bIjA kathAvaDe dilAso detAM hRdayanA du:khane zAMta karatAM potAne vakhata vyatita karatAM hatAM. kASTanI aMdara rahele kIDo jema kASTane kerIne piluM karI mUke che, tema putranI citAe temanAM e vRddha zarIra khAdhelA cIbhaDAnI samAna satva vagaranAM
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ basmila kumAra. jaNatAM hatAM. hadayanA uMDA nisAsAthI du:khI evA temanAM. zarIra hADanAM khokhAM jevAM mAMsa rahita banavA mAMDyAM, te chatAM saMsAranI vyAvahArika keTalIka kriyAo te pUrvanA saMskArathI bebhAnapaNe putaLAMo jema ceSTA kare tema karye jatAM hatAM. samaya te pitAnuM kArya karyuM jAya che. vakhata kAMI koIne mATe bhAta nathI. koIne sukhamAM tokeIne duHkhamAM vakhata te jAya ja che. sureMdra zeThanA upadezathI zeThANa ane yamati ane dharmamArgamAM joDAyAM. subhadrA zeThANI jinapUjAmAM, sAmAyika, piSadha ane pratikramaNa Adi sarve kriyAmAM vahune sAthe laI jatAM. sAsu vahu bane jaNAM roja trikALa jinapUjana kare. bapore-madhyAnha samaye sAmAyinuM avalaMbana laI samatAbhAva dhAraNa karIne jJAnadhyAnane abhyAsa karI jJAnano vadhAro kare. roja savAra sAMja bane TaMka pratikramaNa kare. parvatithie piSadhavrata laIne jJAnadhyAnamAM samaya vyatita kare. rAja navakAra maMtranuM smaraNa kare. temaNe yathAzakti jinapratimA, jinacaitya, jJAna, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, ane zrAvikA e sAte kSetramAM dhana vAparavA mAMDyuM. phurasadanA samayamAM navakAra maMtra jApa japavA mAMDyo ane jJAnanA abhyAsathI ajJAnapaNuM dUra karavA mAMDyuM. evI rIte dharmakAryamAM sAsuvahu niraMtara pitAno samaya vyatita karavA lAgyA. zeTha to bhadraka pariNAmI hatAja. nAnI umaramAMthIja temanAmAM dhArmika saMskAra paDelA hatA. eTale teo te niyamita rIte yathAzakita dharmasAdhana karyuM jatA hatA; ane e rejanA dhArmikapaNAnA abhyAsathI traNe kALa jinezvaranI pUjAvaDekarelI ArAdhanAnA prabhAvathI temanAM tIvra mehabaMdhano zithila thayAM hatAM. kAMIka jJAnanA sabhAvathI saMsAranA yathAtathya svarUpanA jANakAra thayA hatA, jethI duniyAnA kSaNika bhAve uparanI ajJAnajanaka bhramajALa temanI ochI thaI gaI hatI. zrAvakanAM vrata pA. LavAmAM, jinezvaranI bhakti karavAmAM, ane bhagavaMte bhAkhelA zrAvakanA AcAravicAra pALavAmAM te custa hatA. vairAgyavaMta chatAM kuTuMbanuM pAlaNapoSaNa karavAnI potAnI pharaja samajIne rAgadveSanA tIvrabaMdha vagara te pharaja bajAve jatA hatA. kuTuMbanA mANasanI paNa saMbhA
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivavijha. -LapUrvaka kALajI rAkhe jatA hatA. evI rIte zeTha potAnuM sAMsArika ane vyavahArika ane kArya zAMtapaNe dharmane bAdha na Ave tema karye jatA hatA. anukULatAe kAma ane arthanuM ArAdhana paNa sAcavatA hatA. e pramANe dharmadhyAnamAM mazagula thayelA e traNe jaNane ghaNo kALa vyatita thaye. vezyAne tyAM dravya jatuM aTakAvyuM, chatAM putradarzanane meha temane saMpUrNa thaye nahi. chokare te vezyAne AdhIna ja rahyo. ahiM mAtA pitA-zeTha zeThANane aMtakALa pAse AvI lAge; parantu dhammilane mAtA pitAnuM maraNa sAcavavAnI hamaNuM phurasada nahatI. te to vasaMtanA snehamAM eTalo mazagula-Asakta hate ke jethI bIjI koI paNa vAtanuM tene bhAnaja nahatuM. jemAM madirAne niso karelA mANasane duniyAnuM bhAna rahetuM nathI, nidrAne vaza paDelA cha kAMi paNa bAhya jJAna dharAvI zakatA nathI, tema strInA vazamAM paDelAne duniyAnuM kAMI paNa jJAna rahetuM nathI. mAtA pitAne maraNa samaya najIka AvyuM, paNa putradarzananI IcchA te adhurIja rahI. nagaramAM, kuTuMbamAM, sagA saMbaMdhIomAM aneka prakAre carcA thatI hatI. loko jene jema game tema bolatuM hatuM. potAne aMta samaya najIka jANune zeThe vepArAjagAra prathamathI ja sameTI lIdhe hato, jethI e saMbaMdhI ciMtAne have avakAza nahoto. yazomati mATe ghaNuM dhana rAkhI, tene keTalIka zIkhAmaNa ApIsAte kSetramAM bAkInuM keTaluMka dhana vAparI nAkhyuM ane pitAnA maraNa bAdana phAve te piyara rahevAnI yazematine bhalAmaNa karI. "piyaramAM bhejAI vigerenA kaMkAsathI muMjhavaNa Ave te A ghara makAna sarva tArAM ja che. tArI IcchAmAM Ave tema upayoga karaje. dhana kharacaje. Aja sudhI jema ubhaya kuLane te ajavALyuM che, tema ApaNA zuddha kuLane ujvaLa karaje. amAruM kuLa dIpAvaje. tArA sadvartanathI, duHkha sahana karavAnI zaktithI ane jagatanI sArI khATI kuyukitao dhIrajathI sAMbhaLI laIne samaya vyatita karavAthI svargamAM rahyA rahyA amAre AtmA tArI upara AzISa varasAvaze. vahu beTA ! duHkhamAM paNa dhIraja dharIne kALakSepa karavAnI tArI Atmazakita ame jANI che. A
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra mArA maraNa bAda paNa tArI e zakitane khIlavaje. prabhu upara draDha . AsthA rAkhI roja jinezvarane pUcha eka vItarAganA dharmanuM ja tuM avalaMbana rAkhaje. jagatamAM mANasane duHkhathakI choDAvanAra vItarAgabhASita eka dharma ja che. dhIrajathI je mANaso tenuM avalaMbana le che, tene kALAMtare paNa sukhanA divaso Ave che. kareluM dharmakRtya bhaviSyamAM ADe Ave che. vahu beTA ! tuM paNa zeDo kALa dharmanuM avalaMbana kAyama rAkhIne du:kha sahana karIza, te dharma pasAthe e chokare tane page paDate Avaze, sarve sArUM thaze. Aja sudhI to amAruM tane avalaMbana hatuM, have tuM ekalI nedhArI thaIza, amArA maraNa bAda leke kaMI kaMI belaze, kAraNa ke gAmane hoThe kaMI tALuM vasAtuM nathI, tethI tAre badhuM sahana karavuM paDaze. jyAre strIne sAsare du:kha hoya che, tyAre tevI strIne piyaramAM paNa piyarIA kanaDe che. bhejAIe meNuM mAre che. atyAre to e badhuM tAre sahana karavuM paDaze, du:khanA divaso evI muzibate bhegavatAM pUrA thaze tyAre sukhane suvarNamaya sUrya tAre mATe udaya pAmaze, svargamAM paNa amAre AtmA tyAre harSa pAmaze." sasarAe sureMdra zeThe yamatine zIkhAmaNa ApI. ghara makAna temaja sthAvara jaMgama vigere je milakta hatI te sarve batAvIne cAvIo vahune seMpI dIdhI. Akhare e divasa paNa AvI pahoMcyo ke je divaso zeTha zeThANInA mRtyunA divaso hatA. yazomatie daze prakAranI ArAdhanA karAvI, temanI AgaLa dharmazAstranuM adhyayana karIne navakAra maMtra saMbhaLAvavA mAMDayA. ghaNuM uttama rIte ArAdhanA karAvIne teNIe temanuM maraNa uttama rIte sadhAvyuM. sAsu sasare evI rIte ArAdhanApUrvaka maraNa pAmIne devaloke gayA. kuTuMbIjananI madadathI vahue sAsusasarAnI maracita sarva kriyAo karI, ane potAne joItAMja dAsadAsI rAkhIne samatAthI sasarAne ghare rahevA lAgI. bIcArI ekalI aTulI nirAdhAra banelI te potAnuM duHkha saMbhArIne ekAMtamAM raDI paDatI. eka tarapha pati vezyAnA maMdiramAM paDyo pAtharyo rahetA hatA. bIjI tarapha sAsu sasare taratamAMja paralaka gamana karI gayAM hatAM, tene tAjezaka hatA, vaLI sagAM vahAlAM
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtasenA. tenA pati saMbaMdhI aneka vAta karatAM hatAM, jene jema phAve tema bolatuM hatuM. A badhuM te sAMbhaLatI ane dhIrajathI kALa nirgamana karatI hatI, ane dhammala je je maMgAvato te te mekale jatI hatI. vaLI pAchuM dhana AvavAthI vezyAnI mA akkA khuzI thaI ane dhanmilanuM citta paNa prasanna thayuM. ema karatAM karatAM keTalAka samaya pasAra thaI gaye ane yazAmati pAsethI dhana paNa khuTI gayuM. tyAre chevaTe teNIe potAnAM aMganAM AbhUSaNa patine mokalAvyAM. te AbhUSaNa akkAe pAchA mokalAvyAM, ane teNe manamAM dhAryuM ke have dhammila nidhana thaI gayo che, mATe tene raste karI nAkhavo joIe." vezyAe pAchA mokalelAM AbhUSaNe yazomatie lIdhAM, paNa have gharamAM dhana badhuM khalAsa thavAthI patine kAMI mokalAvI zakI nahi. ghara hATa vagere je sthAvara milakata hatI te sarva vecI nAMkhI tenuM dravya karI lIdhuM ane pote chevaTe ahIM eka upAya nahi rahevAthI mANasone rajA ApI piyara AvI. tyAM mAtApitAe duHkhabhara AMsue huvarAvI ane hadaya sAthe cAMpI e du:khI dIkarIne AzvAsana ApyuM. dhanalakSmIthI bharelA moTA ghare dIkarIne ApI chatAM dIkarI eziyALI thaIne ghare AvI, jethI yazomatinI mAtA dhanadattA zeThANa raDI paDyAM, dhanavasu zeThane paNa bahu lAgI AvyuM ke chate jamAIe dIkarIne vidhavA jevI sthiti jogavavAno samaya Aje Avyo. hA! paNavidhinI acaLa sattA AgaLa sau koI lAcAra che. prakaraNa 13 muM vasaMtanA. "mA! mA ! Aje atyAramAM zAmATe mane bolAvI?" eka saMdaryasaMpanna ramaNue potAnA makAnanA eka khAnagI khaMDamAM praveza karatAM sAme beThelI vRddha umaranI potAnI mAtAne kahyuM. 13
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammilakumAra.. : "dIkarI ! Ama Ava. Aje tane eka khAnagI vAta kahe vAnI che-salAha devAnI che." DezIe-tenI mAtAe kahyuM. "zI salAha devI che? mADI !" mAtAnI pAse beThaka letAM te tarUNI belI. pitAnI saMdarya saMpanna dIkarInA hAvabhAva, tenuM lAlitya -pAMDitya joI DozIne umaLako AvyA. "aho ! AvI kaLAkuzaLa chokarIthI te ApaNe roja hajAro rUpiyA pedA karIe." te manamAM gaNagaNuM, paNa pAchI vaLI te ekaja ThekANe vaLagelI-caMTelI hevAthI akaLANI. beTI! Aje tane eka salAha devI che. kadAca te tane kaDavI te lAgaze, paNa huM zuM karuM? ApaNe kuLAcAra tuM bhUlI gaI che. nahi jevI vAtamAM tuM phasAI gaI che."DezI bolatAM bolatAM aTakI, dIkarInA hadaya upara pitAnA kathananI zuM asara thAya che te jovAne teNunA caMdravadana tarapha ekAgra daSTithI joyA karyuM. samajAvaTathI ke zirajorIthI potAno nizcaya Aje tene pAra pADavo hato, jethI dhIrajathI DozIe vArtAnI zarUAta karIne dIkarInuM valaNa kaI bAjue DhaLe che te jANavAne teNue aMtaracakSune upayoga karavA mAMDyo. eTale mADI ! tuM zuM kahevA mAge che? jhaTa kahe; tArI vAta sAMbhaLavAne mane hamaNAM vakhata nathI." dIkarIe beparavAIthI DezIne kahyuM. dIkarInuM vacana sAMbhaLIne jamAnAnI khAdhela pakakI DozI camakI, manamAM gaNagaNI, gusse thaI; paNa ekadama taDane phaDa karavAthI pote phAvI zake tema nahotuM. tethI te lehIne goTa gaLI gaI; ane pote jANe kAMI thayuM na hoya tema zAMtapaNe dhIrajathI belI hajI hamaNuMja tane belAvI, eTalIvAramAM tuM utAvaLa kare che? dIkarI!potAnI mAtA sAme tArA sarakhI chokarIo uddhatAI kare ne mAtAnA upakAre atyArathI bhUlI jAya e kAMI sAruM na kahevAya !", mAtAnAM evA zabdothI dIkarI kAMIka zAMta thaI. "paNa mAtA!
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtasenA. tArA kahevAne Azaya huM kAMI samajatI nathI. kAMI khulAsAthI vAta kara te samaja paDe." to le, huM tane samajAvuM. jarA zAMta citte mAruM kathana sAMbhaLa, jarI vicAra kara." , ThIka tyAre, tAre je kahevuM hoya te kahe." je utAvaLI thaIza nahi! huM kahuM te upara dhyAna Apaje. kadAca sAMbhaLatA tane aNagamo lAge te paNa utAvaLa karIza nahi. emAMja ApaNuM hita che-sarvasva che." "bhale! huM pUrato vicAra karIza. ApaNuM hitanI vAta huM zA mATe nahI sAMbhaLuM?" dIkarI! Aja ghaNA varasathI tAro Azaka dhammila rAtadivasa tArA paDakhAmAM paDyo pAtharyA rahe che. Aja sudhI te tenA gharathI manamAnatuM dhana ApaNane maLatuM hatuM. tArI juvAnInAM sedaryanuM mUlya ApaNane e rIte prApta thatuM hatuM. paratu..DozI aTakI ne dIkarInA vadana upara thatI vikRti jevAne nirakhavAne jarI bhI. parantu eTale, pachI AgaLa zuM?" dIkarIe AturatAthI pUchayuM. "paraMtu Aja keTalAya divasathI tenA taraphathI tArA seMdaryanA bheganuM kAMIpaNa mUlya ApaNane maLatuM nathI, ne have te nirdhana thaI gayA che. tene kasa badho cusAI gayo che." "tethI zuM?" tethI zuM? have te ApaNA gharamAM rahevA gya nathI rahyo. evA nidhanane gharamAM rAkhIne ulaTuM ApaNuM dravya tene khavaDAvavuM ane rAtadivasa e kaMgALa tArA paDakhAmAM paDI rahe e ApaNuM dhaMdhAne kema pAlave ?" tyAre ApaNe have zuM karavuM ? dIkarIo AgaLanuM rahasya jANavAne mAtAne akakAne pUchyuM,
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. 100 - "zuM karavuM? zuM karavuM zuM? tAre ene pANiguM nALi yera ApI devuM, tene choDI de ! enA karatAM savAyA kaIka dhanAtyanA kuMvare tArA darzana mATe talasI rahyA che. meM mAgyA dAma ApavAne Atura thaI rahyA che." DozI akakAe khulAso karyo. paNa mADI ! ema zA mATe karavuM joIe? eNe ApaNane puSkaLa dravya ApyuM che. ApaNA gharamAMnuM ghaNuM kharuM dravya to enAthIja AveluM che ne have ene ApaNAthI kema choDI devAya?" " dravya ApyuM emAM navAI zuM karI, beTA ! tane khabara che ke e dravyanA badalAmAM tArA sarakhI asarAe ene potAnuM kaeNmAryavrata ApeluM che. Aja sudhI tArA strItvapaNAno niraMkuzapaNe meM bhagavaTa thavA dIdhuM che. e dravyanA badalAmAM teM ene sukha ApavAmAM zuM maNa rAkhI che?" akaLAe khulAsAthI vasaMtatilakAne kahI saMbhaLAvyuM. te suMdarI te dhamilanI mAthaka ane vezyAnI putrI vasaMtatilakA hatI. DezI akakAnuM nAma vasaMtasenA hatuM. "to have bhale eja tene bhagavaTo kare. ApaNA gharamAM dhananI zuM kamInA che? jIMdagI paryata khAtAM pItAM ne mukta hAthe vAparatAM khuTe tema nathI. vaLI te nirdhana thayo te te ApaNAthIja thaye. Aja sudhI tenuM luNa khAdhuM ane have tenA nirdhanapaNAmAM tene choDI ApaNe luNaharAma thavuM ? mAtA AvuM vacana bolavuM tane zobhe che?" vasaMte kahyuM. paNa tuM ApaNA dhaMdhAnI vAta kAMI samaje che ke emaja bake che? khyAla rAkhaje, ApaNe te vezyAne baMdha kahevAya. ekane eka ThekANe paDI rahI temAM DubI maravAnuM kAma ApaNuM na hAya. chokarI ! enAmAM te zuM joyuM che ? je tArA mATe keTalAe navajuvAne taraphaDIA mArI rahyA che. te avanavA purUSe bhogavI saMsAranI majAha bhegava! dravya saMpAdana karIne ApaNI tijorInuM taLIuM tara kara. ApaNA AvA aNamola dhaMdhAne khyAla kara." evI vAta tuM mArI AgaLa nA kara, tane khabara che? mArUM citta te e dhammilamAMja lAgeluM che. mAruM jIvitavya meM eneja
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaMtasenA. 11 seMpeluM che. mA ! mA ! maherabAnI karIne tuM kaDavA zabdo bolI mArA aMtarAtmAne na dubhava ! emAMnuM have mArAthI kAMI banavAnuM nathI. A bhave ke Avate bhave mAre te e eka dhanmilaja svAmI che. mATe tAruM kahevuM huM kema kabUla karuM?" chokarI! tuM te sadaMtara gAMDI thaI gaI chuM. AvAM AvAM gAMDA ghelAM zuM kADhe che? ApaNe vezyAne vaLI ekane vaLagI rahevuM zuM ? ApaNe je sAcI prIti karIe to ApaNane bhUkhe maravAne samaya Ave, samajI! tuM hajI nAdAna che-bALaka che, tethI samajatI nathI, paNa huM kahuM chuM tenA upara pUrato khyAla kara, vicAra kara." "te vicAra kareja che, tAruM kahevuM mArAthI A bhave te kadApi mAnI zakAze nahi. game te paNa tAre dIdhela e mAre pati che-huM enI patnI chuM." vezyA zuM keInI patnI thaI zake che? e te dravyanIja sagI bane che. jyAM sudhI tenI pAse jara hoya tyAM lagI te khAdhA kare che. jaranuM jora tuTayuM te tarata ja te caturA ekane choDIne bIje kare che. tArI mAphaka zuM ekaja kuvAmAM badhI DubI mare che?" bhale tAre kahevuM hoya te kahe. mAre mana te te sAco che. mAruM citta hADehADa tene Adhina-paravaza thaI gayuM che. ene choDavA jatAM pahelAM huM ja tenI pAchaLa jhurI jhUrIne marI jaIza. e nakakI mAnaje." e badhI tArI vAhiyAtanI vAto javA de. kahuM te pramANe tAre karavuM ja paDaze. mUrkha chokarI ! evI cheTI tArI jakaka kAma lAgaze nahi. hajI paNa kahuM chuM ke samaja, ne e kaMgALane cheDI de." DozIe samajAvavAthI kAmana thavAne lIdhe dama bharAvavA mAMDyo. mADI! koIpaNa rIte huM ene choDIza nahi. huM tane vAravAra zuM kahuM? meM eno hAtha pakaDyo che, eNe mAro hAtha pakaDyo che. ame banne jIdagImAM eka bIjAnA sukha duHkhanA sAthI thaIne rahezuM, paNa ekabIjAne choDIne chUTAM vahi thazuM te nahija thazuM!" zuM tyAre tuM tArUMja dhAryuM karaze? ane ATale varSe anu
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 dhammila kumAra. bhavanI khAdhela huM te mAruM vacana zuM phegaTa jaze emajane? chokarI !. tane pALI ucherIne meTI karI tenuM Aja phaLa! kema kharuMne? huM je kahetI haIza te tArA hitaneja mATe! tArUM ahita karIne mAre zuM tArI pAsethI rAjapATa levuM che?" - "rAjapATa te nahi, paNa mAruM ahita karIne tamAre dhanavAne luMTIne dravya te avazya bheguM karavuM che, kema kharuMne mADI ! gharamAM ATaATaluM anagaLa dravya che, chatAM tArI tRSNAne paNa hada che? hajI keTaluM dravya mane bhinna bhinna purUSanA paDakhAmAM cuMthAvI bheguM karavA dhAyuM che? yAda rAkhajo ! muvA pachI pApathI pedA kareluM e dravya keInI pAchaLa jatuM nathI, paNa kareluM pApa te avazya kartAnI pAchaLa jAya che." dIkarInI vANI sAMbhaLIne DosI jhaMkhavANuM paDI. nakakI chokarI have hAthamAMthI gaI, te mAruM kahevuM mAnaze nahi, paNa atyAre te have mauna rahevuM eja ThIka che. anukULa samaya meLavIne ene rasto sApha karI nAMkhIza. je kArya Ama khullI rIte na banI zake tevuM hoya tene kapaTathI pAra pADavuM, paNa banene chuTAM te avazya pADavAM ane chuTA paDaze tyAre ja tene gama bhUlAze. anyathA have vAraMvAra ene kahevuM vRthA che. "ThIka che dIkarI! atyAre te jA. mArA kahevA upara tuM hajI pUrato vicAra karaje ane pachI mane kaheje." tarataja reSAtura vasaMtatilakA potAnA oraDA tarapha cAlI gaI. DesI vasaMtasenA te dekhANuM tyAM lagI tenA tarapha joI rahI. "ThIka che ! tuM paNa je ke huM zuM karuM chuM." te manamAM gaNagaNI. prakaraNa 18 mu. dhammilane yutivaDe gharamAMthI bahAra kADhave. halakA jana halakAI kare, lIye palakamAM lAja; utarAve che pAghaDI, mAMkaDa karI samAja." akakA vasaMtasenAe pitAnI putrI vasaMtatilakAne dhamilane
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ bismilane bahAra kADhI mUke. 107 kADhI mUkavA mATe zAma, dAma, daMDa ane bhedathI samajAvI, parantu tenuM pariNAma zuM AvyuM te ApaNe joI gayA chIe. dama bharAvA jatAM kadAca dIkarIne kheI besavAno vakhata Ave ema dhArI te vakhate te mana thaI gaI. pitAnuM dhAryuM pAra paDe ema akakA DezIne lAgyuM nahi. AthI teNIe kaI bheda nItine upaga karIne kArya siddha karavAno vicAra karyo. "AhA ! joyuM Aja kAlanI chokarIo! kevI mAbApanI uparavaTa thaIne ghara karI le che. dIkarInA hitanI vAta karI topaNa ene gaLe na utarI. ApaNe vezyAne dhaMdho kevI rIte khIlI zake te paNa te na samajI. bhamara jema judA judA puSpa upara besIne tenI parAgane rasa cUse che tema ApaNe vezyA jAtie navanavA amIra umarAva ane zrImatane hAthamAM ramADIne lakSmI ekatra karavI joIe. ApaNe vezyA jAtine vaLI eka pati kevo ? paNa chokarIne mArI vAta rUcI nahi, ane pelA kaMgALamAM lubdha thaI gaI. mATe koIpaNa upAye te bannene judAM te pADavAM ja joIe. baLathI na thAya to kaLathI kAma karavuM. evuM kaI kArya nathI ke je buddhithI sAdhya na thAya; paNa buddhine upaga karatAM AvaDavuM joIe, e choDI enA manamAM zuM samajatI haze? ThIka che, samaya AvatAM teno paNa ghATa ghaDI nAMkhIza." akakA vasaMtasenA manamAM ne manamAM ema phaphaDatI hatI. dIkarInI AvI uddhata vartaNaka tarapha tene tiraskAra Avyo hato. jethI te vakhate te DozI mauna rahI gaI, gama khAI gaI ne anukULa samayanI rAha jovA lAgI. lagabhaga eka mAsa jeTalo samaya vacamAM pasAra thaI gaye, navI vAta junI thaI gaI. DezInI kAMIpaNa hIlacAla nahi jevAthI vasaMta paNa manamAM khuzI thaI. samajI ke pIDA patI. thoDA mAMja DezI samajI gaI. have hamezanuM sukha thaI gayuM. bhaviSyanI Apatti hatI te have TaLI gaI, tethI te paNa rAjI thaI ane nizcitapaNe divya bhege bheLavavAmAM pitAne samaya vyatita karavA lAgI. eka zubha divase akakA-DozIe potAnA ISTadevanI mAnatA
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhambila kumAra karavAne nimitte maTe occhava mAMDyo, ane te divase eka ne ATha kumArikAone jamavAne nAtarI, temaja zaheramAM rahenArI dareka vezyAone vasaMtasenAe AmaMtraNa karyuM. Akho divasa raMga rAga ane nAca gAnamAM pasAra karI dhAmadhumathI occhava pUrNa karyo. vasaMtatilakA ane dhammilane paNa temAM bhAga levAne bolAvyA. akakAnI dAsIoe teNInA hukama pramANe badhAMnI sarabharA vyavasthApUrvaka karI. ecchavamAM ne occhavamAM divasa pUrNa thayo, pachI badhAne jamavAne besADayAM. uttama jAtinAM pakavAnna ke jemAM ghArI, ghebara, jalebI, magaja, magadaLa, pUrI, baraphI, lADu vagerenI aneka jAto hatI, te sivAya aneka jAtanAM zAka, dALa, bhAta, karaM be vagerethI sarvene jamADIne tRpta karyA. te pachI chevaTanAM pAna, sopArI ApIne sarvane vidAya karyA ane bAlikAone zrIphaLa ne pAna ApyAM. evI rIte AnaMdamAM rAtrIne prathama prahara vyatita thaye. chevaTe sarvee madirApAna karyuM, temaja akakAe kapaTavaDe karIne dhamila ane vasaMtatilakAne caMdrahAsa madirA dAsI mAraphate pIvarAvI dIdhI, jethI teo jevAM pitAnA palaMga upara zayanagRhanA oraDAmAM gayAM ke sutAnI sAtheja acetana jevAM thaI gayAM. evI rIte akakAnuM eka kAma te pAra paDyuM. akakAe pachavADethI tapAsa karI to bane nikha jevAM thaIne paDyAM hatAM. madirAnA pratApathI te bebhAna jevI sthitimAM hatAM. pitAnA ekAMta khaMDamAM AvIne AstethI vasaMtasenA-akkAe buma mArI. "dAsI ! e dAsI" javAbamAM betraNa akkAnI mAnitI dAsI thAka-zramathI bArIe rAtrIno chaMDe pavana letI hatI te AvIne ekadama hAjara thaI. "zuM che bAI sAheba?" juo! tamAre be traNa jaNee maLIne eka kAma karavAnuM che. kAma gupta che. koI na jANe tema karavAnuM che." akkAe AstethI pitAnI pAse besADIne dAsIone kahyuM. "ghaNuM sArUM bAI sAheba ! paNa te kAmanuM nAma?" eka mukhya dAsIe kahyuM.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila ghara bahAra. 105 je, sAMbhaLa, Aje je meM occhava mAMDIne AvaDo moTo kharca karyo che te zA mATe karyo che te tuM jANe che?" nAjI! kAMI bAdhA-mAnatA haze tethI, bIjuM zuM hoya vaLI?" dAsIe kahyuM. "bAdhA e nathI ne AkhaDI e nathI! e badhuM eka jAtane daMbha che. jene mATe ATaluM badhuM meM kharca karyuM che te mahAna kArya te hajI bAkI che, ane te tAre hAthe karavAnuM che, samajI?" "ghaNI ja khuzIthI, pharamAvo te kArya. " "je caMdrahAsa madirAnuM pAna karIne vasaMta ane dhammila bane bebhAna dazAmAM paDyAM che. te madirAno kepha e che ke pahAra divasa caDhaze tyAM lagI tene nizA raheze ane temanA e nizAmAM dhammila ane vasaMtane ApaNe chuTAM pADavAM che, jethI te kadi paNa eka bIjAM maLI zake nahi. temane chuTAM pADavAnuM kArya tAre karavAnuM che, caMpA! samajI?" DezI mukhya dAsIne uddezIne bolI. emAM zuM moTI vAta che? e to mArA eka DAbA hAthanuM kAma che, bAIjI ! "caMpA laTake karatI ghamaMDapUrvaka pitAnA strIjAtinA utsAhathI bolI. "kevI rIte te temane alaga karI zakIza?" DozIe pUchayuM. kevI rIte? atyAre lagabhaga madhya rAtrIne samaya thavA AvyA che. trIjo prahara vItyA bAda e kaMgALane bebhAna avasthAmAM ja vasaMtatilakAnI pAsethI ucakIne gADAmAM nAkhIzuM ane pachI gAma bahAra vagaDAmAM jaIne ene choDI daIzuM, eTale beDo pAra !" caMpAe jANe emAM moTI visAtana hoya tevI rIte beparavAIthI kahyuM. "barAbara che, tArI e yukti ThIka che, ApaNuM kArya ethI avazya siddha thaze, e dhammila vasaMtatilakAthI haMmezane chuTe paDaze, tyAre ja ApaNuM kArya pAra paDaze." tame te mATe have nizcita rahe, have e amAre mAthe!" 14.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasmila kumAra. " jo tyAre tenI kALajI have tAre mAthe, paNa pAchI divasa ugyA pahelAM ghera AvI jaje. " 106 " e mATe tame ciMtA karazeA nahi, jema banaze tema tvarAe ame e kAma karI ghera AvI jazuM." " ThIka tyAre, ApaNA gADIvALAne kahI rAkha ke gADu traNa paheAra rAtrI vIte tyAre taiyAra rAkhe. ' ,, " te mATe huM badAkhasta karU chuM. " caMdA khAlI. " ThIka tyAre huM have suvA jAuM chuM, ca'pA!" DeAzI nirAMta karIne melI. " bezaka, khuzIthI sidhAvA. have e jokhamadArI amAre mAthe. " ca'pAe kahyuM. te pachI DeAza pAtAnA suvAnA oraDAmAM cAlI gaI. capAe gADIvALAne gADI gheADIvAra pachI taiyAra karavAnI sUcanA ApI; ane peAtAnA eraDAmAM AvI. tyAM tenI sAgrIta dAsIe tenI rAha jotI beThI hatI. peAtAnA kArya ne hajI thADA samayanA avakAza hAvAthI temanI sAthe ADI avaLI vAtA karI te samaya pasAra karavA lAgI. rAtrInA trIjo prahara vItI gayA hatA. cAthA praharanAM cAghaDiyAnA avAjo saMbhaLavA lAgyA, ke tarataja caMpA ekadama ubhI thai ane nIce AvI, teA gADIvALA tyAM AgaLa gADI cheADI gheADAne cAra nAkhIne peAtAnI gADInI beThaka upara dhAratA hatA. tene caMpA e dhImethI e traNa sAda karyo, paNa parADhanI sIDI nidrAmAMthI jAgRta thavAne tene phurasada nahotI. nidrAmAM paNa parADhanI nidrA ghaNI mIThI hAya che, temaja te samaye jagatamAM paNa zAMti hAya che. madhyarAtrI paryaM ta duniyAnI dhamAcakaDImAM mazagula rahelA jIvAne paNa A vakhate te zAMti heAya che. cAra, luMTArA ke jugArI leAkA paNa A samaye zAMti bhAgavatA hAya che, aho! e pADha samayanI mIThI -madhurI nidrA ! jene enA anubhava hAya teja samajI zake che! e traNa sAda karavAthI paNa javAma nahi maLavAthI caMpA gusse thaI.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ basmila ghara bahAra. 107 mUrkhA! baLadanI mAphaka ghere che, jene ! mAthe bhayaMkara kAma laTakeluM che ane Ane uMgha Ave che!" te manamAM babaDI; ane tenuM bAvaDuM jhAlIne kheMce. "kema bahu uMgha Ave che ke ? naphakaro !" gADIvALe tarataja jabakIne jAgyuM. "kema keTalI vAra che?" adhI uMghamAM te babaDyo. vAra zenI? hajI zuM ghere che? A divasa caDhavA Avyo ! uTha ane cAla mArI sAthe." | gADIvALe jAgyo ane alpa samayamAM taiyAra thaI caMpAnI sAthe cAlyuM. teo banne kaMIoraDA oraDIo vaTAvIne vasaMtanA divAnakhAnAmAM AvyAM. tyAM banne jaNA avyavasthita vastramAM eka bIjAne gADha AliMganapUrvaka sutAM hatAM. tyAM caMpAe gADIvALAne bahAra ubhe rAkhIne aMdara AvI dhammilane vasaMtanA AliMganamAMthI chuTo karyo. mahA muzIbate tene palaMga uparathI nIce utAryo. ane vasaMtatilakAne barAbara oDhADIne suvADI. dhammila palaMgathI nIce hato paNa madirAne kepha tenA upara saMpUrNapaNe jAmele hate tethI ene kAMI khabara paDI nahi. tarataja dAsIe gADIvALAne hAka mArI, te aMdara Avyo, ane banne jaNe tene-pasmilane laIne nIce AvyA ne gADImAM nAkhe. gADI jorathI calAvI. thoDA samayamAM zaheranI bahAra gADI nIkaLI gaI gADI vagaDAmAM AvI tyAM caMpAe gADIne ubhI rakhAvI ane banne jaNAe maLIne dhammilane nIce utAryo. gADha jhADImAM-vagaDAmAM tene mUkI daIne teoe tarataja gADIne pAchI zahera tarapha calAvI. | svAthI manuSya bIjAnuM game te thAya paNa pitAno svArtha sAdhavAne pAchI pAnI karatA nathI. basmilanuM AvA bhayaMkara jaMgalamAM zuM thaze? tenI paravA e lokone ochI ja hatI. dhammila nidhana thayo, eTale emane nakAme hato. jaMgalamAM enuM je thavAnuM hoya te thAya, paNa temanI tene gharamAMthI kADhavAnI IcchA to e mujaba pAra paDI hatI.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 prakaraNa 19 muM. - "are ! A zuM thayuM?" "kyA kare cAhane vAlekA bharosA koI jagatamAM kIsIkA hetA nahi koI." lagabhaga prahara divasa cAlyo hate. sUryanArAyaNe potAnI prabhA phelAvI jagata upara potAnI sattA jamAvavA zarUAta karI dIdhI hatI. divasanA bhAvane jaNAvanArAM paMkhIoe kekArava karIne AkhuM vana gajAvI mUkayuM hatuM. te vakhate kaMika madirAne kepha utaryo ane paMkhIonA kalAhalavALA zabdo temaja sUryanI garamIthI dhammilanI AMkha ughaDI gaI. te pote kyAM kyAM paDyo che te jovA lAgyuM. zuM pote svamAmAM te nathI? AMkho coLI, AsapAsa najara karI, "nA, nA, sAkSAta huM jAgRta avasthAmAM ja chuM. tyAre Ama kema? huM kayAM sutA hatA ane atyAre kayAM chuM? e vasaMta ! e citrazALA ! e ramaNIya chatrapalaMga ! e badhuM kyAM gayuM ? tene badale mArI kAyA te kacarAthI kharaDAyelI che. palaMgane badale A khaDabacaDI pRthvI che ane mahelane badale A te gADha jhADI rahelI che. tyAre A zuM thayuM ? A svanuM to nathI ja. sAce sAca huM jAgRta chuM; paNa hAM, hAM, have samajAyuM ! vezyAjAti dravyanI ja sagI hoya che, huM nidhana thaye jethI e rAMDa akkI-DozIe mane kADhavAno A tAgaDo racyo jaNAya che. teNe mArA zarIra uparathI AbhUSaNe paNa utArI lIdhAM che. kevI mArI phajetI karI che. aho ! dhiga mAma! mArA jevA vezyAvilAsI purUSone dhikkAra che ! Aja sudhI dravya lAvI lAvIne maMgAvI maMgAvIne enuM ghara bharyuM, te paNa Akhare te A dazA thaI! athavA te vezyA konI sagI thaI che ? chatAM mArA jevA mUkha purUSa tene potAnI mAnIne ghara khAlI kare che-temAM Asakta bane che. dravya khuTayuM ke uparathI juttAnA mAra khame che. vezyAnA yAra ! sadA khuhAra ! kAMTAnA bichAnA ! juttAnA mAra ! e kahevata kAMI TI te nathI ja. dravya hoya te caraNamAM paDatI Ave,
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ are ! A zuM thayuM? 100 dAsI thaIne rahe ane dhana khuTayuM ke basa ! khela khalAsa ! vezyA, vAgha, agni, rAjA, ahi-sa", e keInI sAthe sneha karatA nathI. tAte dravya na mokalAvyuM jethI AvI sthiti thaI phajetI thaI." ema vicAranA vamaLamAM caDyo, paNa vicAra kare kAMI vaLe tema nahotuM. tarataja uThIne beTho thaye-ubhuM thaya. kacara khaMkherI pitAnAM vastro ThIka karyA, ane zaherane raste nagaramAM AvyuM. anukrame te potAne ghera AvyuM, te zUnya ghara joyuM, vicAramAM paDyo. mAtApitA kyAM gayAM haze, AsapAsa rahelA eka pADesIne pUchyuM. pADesI brAhmaNa hate. "bhAI ! A gharamAM sureMdradatta zeTha rahetA hatA te kyAM gayA vArU ? " nirAza citte dhammile pUchayuM. haiyuM te dhaDaka dhaDaka dhaDakI rahyuM hatuM. tene javAba sAMbhaLavAne tenAM nayane ati Atura hatAM. pote paNa zramathI thAkI gayele te haja. pitAnA upara vitelA AjanA vItakathI te bahu nAsIpAsa thaye hate. tame koNa che? A zeThane mATe kema pUche che bhAI?" te vipra bolyA. tenA bolavAmAM kAMIka mazkarI hatI. mAre jarUra che. bhAI! te atyAre kyAM gayA che? ghara kema baMdha jaNAya che vAruM?" are bhAI! zuM enI vAta kahuM? e zeThane eka kaputa putra hatuM, je rAta divasa vezyAne tyAM ne tyAMja paDI raheto hato, ane gharethI dhana maMgAvI maMgAvIne vezyAnuM ghara bharyo jato hate. ema karatAM karatAM zeThanA gharamAMthI dhana khUTI gayuM ane mAtApitA e vaMThela dIkarAnA pApamAM ne pApamAM devaleke gayA, ghara ujaDa thayuM." are! zuM e badhAM marI gayA tyAre temanA dIkarAnI vahu kyAM gaI?" dhaDakate haiye teNe viprane pUchayuM. dhammilanI strI mATe pUcho cho bhAI?" hA, bhAI !" "te te sAsariyAnuM snAna karIne piyara gaI. potAnA mAbApane ghera gaI. "
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. "kema vArU te ahIMyAM na rahI zakI?" teNe pharIne pUchayuM. "ahIM rahIne zuM kare ? ghara, vakhAra, dukAna vagere vecIne tenuM nANuM karyuM. te paNa e yazomatie dhaNune mekalI ApyuM. gharamAM kAMI na rahyuM tyAre te hArIne mAtAnI pAse gaI." vipranAM e pramANenAM vacana sAMbhaLIne vajAthI jANe haNAyo hoya tema dha- mmilane mUcha AvI, bebhAna thaIne te DhaLI paDyo. vipra te muMjhavaNamAM paDyo. "are ! A kaI paradezIne zuM thayuM ? rakhe marI jaze te vaLI mAre moTI paMcAtImAM utaravuM paDaze!" paMkha nAkhI hADe pANI chAMTI tenI mUcha vALavAne teNe prayatna karyo. thoDIvAre dhansilanI mUcha vaLI. "bhAI ! tamane A zuM thayuM? zuM tamAre emanI sAthe kAMI sagapaNa che ke ?" hA bhAI! che. mane paNa kAMI lAge vaLage che." vAtane TuMkI karIne te pharIne pUche te pahelAM te tenI pAsethI tejhaTa cAlyo gaye. nagaranI bahAra eka taLAvane kinAre AvyA. tyAM mAtApitAnuM snAna karIne pachI nirmaLa thoDuMka pANI pIdhuM, vaDalAnA moTA tarUvaranI nIce sUto, kSaNa bhara nidrA lIdhI. vaLI pAcho jA. hRdayamAM lAgI AvavAthI poke poke raDyo. atyAre pote ekale hato. tenI . sarabharA karavAne vasaMtatilakA tenI pAse nahatI. tene raDatAM chAnA rAkhe tevuM kaI pAse nahotuM; kemake yazAmati piyara hatI. mAzuka vasaMtatilakA pitAnuM maMdira hatI. jagatamAM jyAre vidhi vaka thAya che tyAre aMtaranA mANasane paNa vidhi pahelethI ja dUra kare che. jagatuM prasiddha zrIkRSNa jevAne dvArikAno dAha pitAnI najare je paDyo, potAnAM mAtApitA potAnI najara AgaLa baLIne maraNa vaza thayAM chatAM e mahAbhUja kRSNa ne baLabhadra temane bacAvI zakayA nahi. je kRSNa kALane vaza karI zake evA mahA samartha purUSa hatA te paNa traNa khaMDanuM rAjya, e yAdava, e samRddhi, e vilAse sarva kaMI vidhivaze I beThA. potAnI najara AgaLa vAsudevapaNAnuM sUcana karanArAM ratna paNa adazya thayAM, e saLa seLa hajAra rANao ne ATha paTTarANuo, hajAro putra patra temAMthI ekapaNa pAse na rahyo. ekAkI vAsudeva ane baLadeva baMne pAMDane
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ are ! A zuM thayuM? - 111 Azraya levAne pAMDumathurA tarapha cAlyA, chatAM e vaka daiva temane choDe tema nahoto. zrIkRSNane tRSA lAgavAthI baLabhadra pANI levA gayA, pANIne miSe vidhie bannene haMmezane mATe judA karyA. vRkSanI nIce sutelA zrIkRSNanA prANa jarAkumAranA bANathI judA thayA. evI rIte samartha purUSo paNa vidhinI AgaLa hAta thayA che-lAcAra thayA che. atyAre dhAmmalane jagata zUnya jaNAvA lAgyuM. "hA ! A kuzAgranagara kevuM dhanasaMpanna che? kyAM e nagarInA dhanADhyo ? kayAM huM kaMgALa ? are ! have mAruM zuM thaze ? hA ! zuM thaI gayuM ne zuM vItI rahyuM che ? e mAtApitAne chello meLApa paNa mane thayo nahi. mAtA kayAM gaI? pitA kyAM gayA? yazomati piyara gaI! hAya! mArI A dazA thaI! dhana vagara te manuSyanI jIMdagI che ! jagatamAM nirdhana mANasa ane muvele mANasa e banne sarakhA che. have mAre zuM karavuM?" evA evA vicAra karato, kSaNamAM reta, kSaNamAM DacakAM bharate, jaMgalamAM Amatema najara karatA hatA, paNa atyAre dilamAM ene ArAma nahoto, zAMtinuM sthAna nahotuM. "hAya! have kayAM javuM ? nidhana mANasa to jagatamAM jIvatAM muvA jevo che ! have dravya vagara mAre paNa jIvIne zuM karavuM ? basa, huM paNa ApaghAta karIne A du:khamAMthI chuTo thAuM." ema ciMtavato te jIrNa udyAnamAM Avyo. tyAM kaI vanapAlaka pitAnI talavAra paDakhAmAM rAkhIne bharauMghamAM sUtelo hato, tenI talavAra laIne dhammile pitAnA gaLA upara jesathI calAvI paNa te vananA adhiSThAyika vyaMtara devatAe talavArane ghA vyartha karI talavAra pracchannapaNe haraNa karI lIdhI. pachI ekAMtamAM jaIne ceha khaDakI temAM agni pradipta karIne baLI maravAne nimitte temAM paDyo. te adhiSThAyikane baLe tezitaLa thaI gaI. jethI dhampi lane atyaMta kheda thayo. "are ! mArA maravAnA prayatno paNa Amaja vyartha jAya che, have mAre zuM karavuM ? dhana vagara huM jIvIne paNa zuM karuM? nirdhana mANasa zuM jagatamAM jIvavAne lAyaka che? chatAM metanA dareka prayatna mArAM vyartha jAya che. hA ! hatAza ! lAcAra ! lAva pharIne ekavAra prayatna ajamAvuM !" teNe kAlakUTa
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11ra dhambila kumAra viSa bhakSaNa karyuM, te devatAe tenuM jhera apahayuM. vRkSa upara caDhIne yAhAma paDatuM mUkayuM, to nIce devatAe dhULane Dhagalo karI tene ba cAvI lIdho. ema karavAnA aneka upAya karyo paNa vyaMtaradevatAe te sarva vyartha karI nAkhyA. pachI adazya rahIne te devatA chelya-are manuSya ! zA mATe me tane Icche che? maravAnuM sAhasa kema kare che ?" "ahotame kema cho? mArI jevA pApIne metathI zA mATe bacAve che?" hajI jagatamAM tAre kaMika navIna raMge anubhavavAnA che tethI." hA, kharI vAta che, hajI mAre AvA kaIka kaleze bhegavavAnA haze, kharuMne?" game tema paNa tAre hamaNAM maravAnuM nathI, evuM vidhinuM vidhAna che, tethI ja huM tane bacAvuM chuM." mAre tyAre AvI nirdhana sthitimAM have zuM karavuM?" "tuM snigdha vana tarapha jA. tyAM kalpavRkSa samAna eka munirAja hAlamAM dezanA de che, temanAthI tArI caDatInI zarUAta bIja ropAze. te pUjya gurUrAja tane duHkha dUra karavAne-pApane nAza karavAne upAya batAvaze." jevI vidhinI marajI. " dhammilanA nirAza hadayamAM kAMIka AzA AvIne te devatA adRzya thaI gaye. "ahA! vidhi kevuM baLavAna che? mANasanuM dhAryuM zuM thAya che? hajI paNa bhaviSyamAM zI zI ghaTanA banavonI haze e bhaviSyanA aMdhakAramaya paDadAmAM jevAnI kenI zakita haze?" ItyAdika vicAra karatA te snigdha vana tarapha cAlyA .
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma dezanA. 113 prakaraNa 20 muM. dharmadezanA." "ujajaDa kheDAM pharI vase, nidhanIyAM dhana hoya; gayAM na jobana sAMpaDe, muvA na jeve keya. A pArAvAra rahita asAra saMsAramAM mahAmeharUpI jalima zatrue jagatanA sarve jatuone potAne vaza karyo che. mUDha prANIo rAgadveSane AdhIna thaIne saMsAramAM evA te baMdhAI gayA che ke madirAthI unmatta mANasa jema bhAnarahitapaNe vyavahArane samajato nathI--me henanA saMbaMdhane paNa samajato nathI, tema mehamAM muMjhAyela prANu dharmakAryamAM sAvadha thatuM nathI. saMsAramAM rAga e prANIne meTAmAM moTo zatru che. rAgane paravaza paDelA jI deza videza rakhaDe che. aneka prakAranAM kaleza, du:kho rAgane vaze sahana kare che. rAgane AdhIna thaIne suvarNanaMdI sonAre prajavaLatI agnimAM praveza karyo. rAgane vaza paDIne bArame cakI brahmadatta sAtamImAM rahyo rahyo hA cArUmatI !" "hA! cAphamatI !"nAmanA pokAra pADI rahyo che, ane cArUmatI "hA brahmadatta !" "hA brahmadatta !" evI bama chaThThI nArakImAM rahI rahI pADe che. vidhi vicitra che ke aneka prakAranAM duHkho vidyamAna chatAM manuSyane rAgano baMdha truTato nathI. rAgane vaze prANIo viSa bhakSaNa kare che, nadI samudramAM paDIne DubI mare che, parvata uparathI ke vRkSa uparathI jhaMpApAta kare che, kuvAmAM paDIne mare che, maravAne mATe aneka prayatna paNa kare che. are ! rAgane vaze prANuM agiyArame guNaThANethI paDIne heThala jato rahe che. kAmarAga, saneharAga, ane daSTirAga e jagatamAM prANInA moTAmAM moTAM baMdhana che. temAM paNa daSTirAgavALo mANasa to pitAne ane parane mule vicAra karato nathI. ati rAge karIne vijayapAla rAjA ghele thayo. he prANIo! te tame sAMbhaLe. purImatAlapura nagarImAM pUrve vijayapAla nAme rAjA hate. eka divasa te rAja cavADIe pharavA nIkaLyo. tyAM nagaramAM 15
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 dhamila kumAra. --- eka zeThanI putrI padmAvatIne jharUkhA upara ubhelI joI. rUpamAM raMbhA samAna evuM teNInuM anAdyAta vaivananuM lAlitya joIne rAjA vihavaLa thaye-Asakta thayA. rAjamahelamAM jaIne te zeTha pAse kanyAnuM mAguM karIne tene para. rAjA navI rANa padmAvatI sAthe e te Asakta thaye ke rAtadivasa aMtaHpuramAM ja te teNInI sAthe rahevA lAgyA ne rAjasabhAmAM AvavuM paNa baMdha karI dIdhuM. padmAvatI sAthe viSayasukha bhegavatAM keTaleka kALa vyatikape. eka divasa bhAgyage tAtra zULanA roga vaDe padmAvatI maraNa pAmI. maraNa pAmelI niSTa evI padmAvatIne joI rAjA ghele thaye. rANInA vige karIne te aMtaramAM virahanA tApathI ati du:kha anubhavavA lAgyo. mehe tene eTalo badhe muMjha ke padmAvatInA zabane agnisaMskAra paNa na karavA de. maMtrIe tene ghaNe samajAvyo paNa mehe muMjhAyelA prANIo hita vacana sAMbhaLatA nathI. maMtrIe kahyuM "mahArAja ! rANI to marI gaI, A te jIva vagaranuM tenuM khAlI bekhuM tamArI pAse paDeluM che." "tArAM mAbApa maraze, tArA putra ane strI maraze, mArA rANI te jIve che. te samaya Ave belaze." rAjAe mehamugdha thaIne kahyuM. satya che, mahArAja ! e rANa ApanAthI rIsAI che, mATe ApanI IcchA hoya tevuM manAvuM-bolAvuM ?" pradhAnanAM vacana sAMbhaLI rAjA khuzI thaye. "ghaNuM khuzIthI." te Apa ahIMthI dUra thAo ! rANe svayaM bolAve eTale Avaje, tyAM lagI Apa ekAMtamAM raheje." pradhAnanAM vacana sAMbhaLIne rAjA "bahu sAruM." ema kahIne aMdara cAlyA gayA. - te pachI pradhAne e rANInA mRtakane e rIte rAjAne chetarIne agnisaMskAra karAvyuM ane rAjAne kahyuM. "mahArAja ! e te tamArAthI rIsAIne svargamAM jatI rahI." - tethI rAjA ati duHkha thayuM ane niyama lIdho ke " jyAM sudhI rANIne na jeuM tyAM sudhI bhojana na lauM."
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhama dezanA. 115 ema karatAM daza divasa vahI gayA. paNa padmAvatInAM darzana thayAM nahi. maMtrIe jANyuM ke mehamugdha rAjA Amane Ama marI jaze, mATe kAMI buddhigamya upAya tA karavA joie. ' pachI teNe eka yukti karI. rAjA pAse eka vipra vadhAmaNI laine AvyA-" mahArAja ! padmAvatI svamAM che, te aneka prakAranAM sukha bhAgave che ne tyAMthI thADA divasamAM te ApanI pAse Avaze. Apa citA karaze nahi; paNa Apa tenApara kAgaLa lakhI ApeA." vipranAM AvAM durlabha vacana sAMbhaLIne rAjA hIta thayA. pradhAnane kahI tenI AgatAsvAgatA karAvI, bhAvatAM bhAjana jamADI, dAna dakSiNA daIne kAgaLa lakhI ApI viprane vidAya karyA. evI rIte yuktipUrvaka samajAvIne matrIe rAjAne bhAjana karAvyuM. vaLI keTaleka divase te vipra maMtrInA preI phrIne rAjA pAse AvyA, aneka prakAranAM nAraMgI, dADhama, drAkSa vagere uttama svAdavALAM phaLa rAjAnI AgaLa bheTa dharyAM; ane kahyuM " mahArAja ! rANIe Apane A madhura svAdavALAM phaLa bheTa mAkalyAM che, ghaNA ghaNA premapUrvaka Ayane lAvyA che. ApanA samAcArlR pUchyA che. " vipranAM vacana sAMbhaLIne rAjA adhika khuzI thayA. ane tene alaMkAra vagere ApIne tenA adhika satkAra karI vidAya karyA. nagaramAM A vAta prasarI gai, jethI eka dhRtta purUSe rAjAnI mUrkhatAnA lAbha levA vicAra karyAM. eka anAvaTI kAgaLa laine rAjasabhAmAM AvI te tte kAgaLa rAjAnA hAthamAM mUkayA. rAjAe khAlIne joyA-khuzI thayA " AhA ! kAgaLa te rANIe lakhele che. pradhAnajI ! vAMcA joie ! emAM zuM lakhyuM che ? " maMtrI dhRtta mANasanI kuTilatA upara cIDAtA rAjAnA kAgaLa vAMcavA lAgyA. zrI. zrI. zrI. ', prANapriya prANanAtha ! savinaya jaNAvavAnuM je ApanI dAsI huM niraMtara ApanuM karyo karUM chuM. mArA divase ApanA virahe yugasamA jAya che. ApanI pAse AvavAne ghaNuM dila thAya che, kiMtu sAhelIe mane smaraNa
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 hamilakumAra kSaNamAtra paNa vIlI mUkatI nathI.tame keTIgama dravya mokalaje, ta dhana karajamAM ApIne ame tarata tamArI pAse AvazuM ema nizcaya mAnaje. " lI. ApanA caraNanI dAsI pAvatI. tarataja rAjAe pradhAnane hukama karyo ke "ene dravya Ape, ane rANIne paheravAne uttama AbhUSaNa, kaMcue, cIra vagere vastra enI sAthe mekalI Ape." je Apane hukama!" maMtrIe kahyuM. pachI vipra tarapha pharIne "bhaTTajI ! rANIne maLavAne Apa kyA raste jazo ?" je mArge pahelAMne vipra gayo te mAge A bhaTTajIne paNa mokale." vacamAM rAjAe kahyuM. pahelAMne vipra te agnimAM paDIne svarge gaye hate, mahArAja-bhaTTajI! tame paNa teja raste jAo." pachI maMtrI bhaTTane laIne nagara bahAra AvyA. tyAM citA khaDakovIne temAM agni saLagAvI ane bhaTTajIne temAM nAkhavA mAMDyo. teNe ghaNuM kAlAvAlA karyA, chuTavAne phAMphAM mAryA, paNa vyartha. pradhAne te dhUrtane agnimAM jaLAvyo ane kahyuM ke-"bhaTTajI ! svarga mAMthI rANune saMdeza laIne vahelA Avaje." keTaleka divase rAjAnA AgrahathI maMtrIe padmAvatIne lAvI, ApavAne kahyuM. nagaramAM zodha karatAM 'padmA" nAmanI vezyA navIna yauvananAM vadhAmaNune AmaMtraNa detI rUpamAM apsarA samAna maMtrInA jevAmAM AvI. tene sarve hakIkata samajAvIne udyAnamAM rAkhI. pachI rAjAne maMtrIe vadhAmaNuM ApI ke "rANajI padhAryA che, ne te bahAranA udyAnamAM che." pradhAnanAM vacana sAMbhaLIne rAjA hAthI upara besI pUra ThAThamATha sAthe rANune teDavAne nagara bahAra udyAnamAM AvyA. tyAMthI rANIne laIne te nagaramAM pharatA pharatA rAjadarabAre AvAne utaryo. rANIne joI rAjA harakhAye. AkRtimAM jarA pharaka hatuM, paNa enAM lAMbA divasanA sahavAsamAM AkRti pharI javAne saMbhava hate. rAjAe rANane svarganI vAta pUchavA mAMDI, eTale jema maMtrIe
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadezanA. 117 zIkhavyuM hatuM tema teNue kahevA mAMDyuM. te paNa catura hatI, vezyA jAtimAMthI te rAjarANunuM mAna pAmI hatI. vaLI buddhimAM paNa adhika hatI, jethI rAjAne samajAve che to tene mana eka jAtanI ramata hatI. jo ke maMtrIe teNIne prathamathI ja sarve pATha bhaNAvI rAkhyA hatA, chatAM potAnI buddhi caturAIthI temAM rasa bheLavIne rAjAnI AgaLa tene varNavavA mAMDyA; ane alpa samayamAM padmAvezyAe rAjAnuM dila potA tarapha kheMcI lIdhuM. evI rIte padmA" "padmAvatI" thaI. rAjA to emaja samajyA ke mArI padmAvatI svargamAM mArAthI risAIne cAlI gaI hatI te pAchI mane AvI maLI. rANuM nANuM eTale mArI ApadA TaLI. evI rIte e mehamugdha thayele rAjA padmAvatInuM maraNa samajI zakyo nahi ane padmAvatInAM maraNa pachI padmAne padmAvatI mAnIne ghaNo kALa tenI sAthe viSayasukha bhegavyuM. maraNa pachI tIvra mehanA udaye te rAjA ghaNe saMsAra paribhramaNa karaze. evI rIte mohamAM mugdha thayelA prANIo saMsAramAM muMjhAyA chatA dharmanuM AcarI zakatA nathI, mATe he bhavyajane ! e mehanidrA dUra karIne dharmane ArAdhe ane saMsArathI pAra utare." e pramANe snigdha vanamAM agaDadatta muni suvarNakamaLarUpa siMhAsana upara beThA beThA bhavyajIne dharmadezanA ApI rahyAM hatA. sura, nara, nArI vagere aneka janane varga temanI vANInuM pAna karI rahyo hato, tyAM dhampilakumAra paNa AvIne gurUne vaMdanA karI temanI dharmadezane sAMbhaLavA lAgyuM ne dharmathI vAsita thaye. tenuM citta vairAgyathI kAMIka Adra-kamaLa thayuM. dezanA saMpUrNa thaye sarva zrotAvarga potapitAne ThekANe cAlyA gaye, paNa bhavya jIvone upakAra karanArA, temanuM duHkha dUra karanArA evA agaDadatta muni AgaLa dhammila hAtha joDIne besI rahyo. "kalpavRkSa samAna AvA munine meLApa bhAgyathI ja thAya che." dhammila manamAM gaNagaNyA.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 dhagnila kumAra prakaraNa 1 muM. duHkhanI be vAta " "saMpata gaI te sAMpaDe gayAM vaLe che vahANa; gayo vakhata Ave nahi, gayA na Ave prANa." devAnupriya! teM matanuM sAhasa zAmATe AdaryuM hatuM? evI rIte akALa maraNa karIne te prANa durgatimAM jAya che. karelAM duSkarmo ApaghAta karavAthI kAMI TaLI zakatAM nathI. A bhavamAM nahIM te avazya AgAmI bhavamAM te udaya Ave che; ane lakSamI e te sAhasika prANune tuccha che-prayatnasAdhya che. duHkha Ave maravAnA upAya javA te kAMI uttama purUSanuM lakSaNa na kahevAya. duHkha paNa mANase dhIrajathI sahana karavuM joIe. rathanA cakranI dhArAnI mAphaka saMsAramAM prANune sukha ane duHkha banne Ave che. te duHkhamAM kAyaratA dAkhavavI e zuM vyAjabI che?" agaDadatta mahAmuni ke jemaNe jJAnathI dhammilanA pariNAma jANelA hatA temaNe dhammilane pitAne zaraNe Avele joIne kahyuM. svAmI! huM zuM kahuM ? jagatamAM mArA je du:khI keIkaja haze. je duHkha bhegavavAne huM taddana azakta-asamartha chuM. te du:khamAMAvI ApattimAM mAre zuM karavuM? te mATe huM muMjhAI gayela chuM. saMsAranA tApathI tapta thayelA purUSane zaraNa yogya evA ApazrIne zaraNe huM AvuM chuM." dhammile duHkhathI ubharAtA hRdaye kahyuM. kumAra ! eTaluM badhuM tAre zuM du:kha che ke jethI ATalI badhI tane muMjhavaNa thAya che ? dhIrajathI-sahanazIlatAthI pariSaho sahana karavAthI AtmAne zAMti thAya che. tAruM du:kha evuM te kevuM che? te vistArathI kahe joIe; pitAnuM duHkha bIjAne kahevAthI dAkhIne du:kha ochuM thAya che-du:khane bhAra zira uparathI halake thAya che, mATe kahe, ke jethI ame paNa jANIe." gurUe kahyuM. prabhu! Apa te tyAgI, vairAgI, mahA samartha, bhagavaMta svarUpa che; paratuM duniyA te bahAranA sukhamAM mazagula che. bIjAnI
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ duHkhanI be vAta. 119 te kene paDI heya? samartha chatAM sarva koI potapotAnA svArthamAMja masta rahenArA hoya che. viralA janeji bIjAnuM duHkha bhAMganArA, hoya che. bharasamudramAM DUbanArane hAtha jhAlavAne koNa samartha che? ni:svArthapaNe sneha rAkhanArA evA samartha purUSe te viralA ja hoya che. karelA guNane jANanArA paNa jagatamAM viralA ja hoya che. pArakAnA duHkhe duHkha dharanArA ane aMtaramAM saMtApa karanArA paNa alpa hoya che. A bhavamAM jeNe duHkha joyuM nathI, duHkha zuM che te samajatA paNa nathI, evA sukhI purUSe bIjAnuM duHkha zI rIte maTADI zake ? vastunI jene parIkSA nathI te zuM tenI kiMmata karI zakaze? du:khIne dekhIne jenA dilamAM dayA utpanna thatI nathI-hRdayamAM kaI paNa prakAranI lAgaNuM nathI, evA mANasa AgaLa vAta kahevAthI paNa zuM ?" dhammile hadayanA uMDANamAM rahelI duHkhanI urmio kAMIka bahAra kADhavA mAMDI. kumAra ! huM paNa tArA je eka vakhata duHkhI hato, duHkha zuM che te huM jANuM chuM-vaLI duHkha meM anubhavyuM paNa che. du:khIne duHkha kahevAthI tAruM duHkha ochuM thaze-tane dhIraja vaLaze. vaLI je du:kha haravAne asamartha che tenI AgaLa duHkha gAvAthI zuM ? ema paNa tAre samajavuM nahi, kemake tArA saMkaTane nAza karavAne huM samartha chuM, mATe kahe tAre zuM duHkha che? 'munie pitAnI pUrva sthitinuM smaraNa karAvI vartamAna samayamAM paNa pitAnI duHkhaharaNa karavAnI zakti sUcavI. AhA! bhagavana! Aje mAre te kalpatarU phaLe, bhUkhyAne managamatuM bhejana maLyuM, tarasyAne amRta maLyuM, Apane dIThe mAre AMgaNe to senAnA suraja ugyA, amRtanA megha varasyA, bhayaMkara regamAM saDatAne regane nAza karanAranADIvaidya maLe tema Aje saMsArarUpI regathI gasta thayelA mane Apa jevA nADIvaidya maLyA. bhagavad ! kuzAgrapura nagaramAM samRddhamAna sureMdradatta zeThane huM putra chuM. egya umare adhyApaka pAse sarve jJAnakaLA bhaNIne vanavaya pApe anukrame vezyAne ghera raho, ane tenI sAthe pyAramAM paDyo. jyAM sudhI vezyAne dhana maLyuM tyAM lagI to vezyAne tyAM paDyo
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 basmila kumAra.. pAtharyo rahyo, paNa Akhare svAthI ane dhana eja jenI matalaba che evI teNIe mane vanamAM haDaselI dIdhA. prabhAte jAgRta thaIne mAre maMdire gaye te pADozIthI sAMbhaLyuM ke mAbApa te maraNa pAmI gayA che ane ghara dhana vagere je kAMI hatuM te te chokarAne nimitte vezyAne ghare pahoMcyuM che. kaho, bhagavad ! AvA du:khadAyaka samAcAra sAMbhaLIne kenI dhIraja rahe? duHkhamAM mANasanI mati jyAre muMjhAI jAya che tyAre kuve paDIne athavA to viSa bhakSaNa karIne te ApaghAta kare che. evA sAmAnya niyamathI meM paNa jIrNa udyAnamAM duHkhathI mugdha banIne maravA mATe aneka upAya karyA hatA." kumAre kahyuM. tyAre temAMthI salAmata kevI rIte rahyo? vanamAM tane koNe bacAvyA?" munie pUchyuM. te vananA adhiSThAyika koI vyaMtara devatAe. tenI vANuM sAMbhaLI maravAno vicAra choDIne tamAre zaraNe AvyuM, to lehayuMbaka jema camaka pASANanuM AkarSaNa karI tene kheMcI le tema tamArA teje mane AkaSI lIdho che. netrane AnaMdadAyaka amRtAM janarUpa mane ApanuM darzana thayuM tethI jANe mAruM dAridra AjathI naSTa thayuM." kumAre muninI stuti karatAM potAnuM AtmavRttAMta kahyuM. "bhAI ! vezyAno yAra hamezAM evoja hoya che. tenI khAtara uttama purUSa vezyAgamana te zuM bake parastrIgamanano doSa paNa vahAratA nathI. vezyAgamanathI baLa buddhi ane vIryane nAza thAya che, tejane kSaya thatAM nirbaLatA prApta thAya che, vizeSa dravyane kSaya to avazyameva thAya che. A bhavamAM paNa sarvasvane nAza karanArI ane paralokamAM durgatine ApanArI kiMpAkanA phaLa sarakhI vezyAne kaye vivekI jana upabhoga kare ? te pachI tArA jevo guNa vivekI jana veThyAmAM rakta thAya-Akhara lagI paNa temAMthI nivarse nahi to karelI bhUlane bhega te avazya thavuM ja joIe. pApanuM prAyazcitta te karavuM ja joIe !" munie vezyAgamanane deSa jaNAvatAM dhammuilane bedharUpa samajAvyuM. "game temaNe svAmI! paNa hajI lagaNa e vezyA mArA cittamAM vasI che, majIThanA raMganI mAphaka tenA snehane pAza mArA AtmAmAM
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ duHkhanI be vAta sacoTa asara karIne rahyo che. bhagavan! e lAgelo raMga A bhavamAM te palaTAya ema nathI. dAMtamAM jaDelI suvarNanI rekhAo jema maraNa paryata kAyama rahe che, tevI rIte ene cAra mArA aMtaramAMthI bhuMsAya tema nathI. jo ke eNe to durjanatA dAkhavIne mane tenA maMdiramAMthI bahiSkRta karyo, chatAM ghaNuM snehathI tene meM mArA hRdayamAM dhAraNa karI rAkhI che. tenI khAtara to paraNelI priyAne paNa meM dUra tajI dIdhI che. tenI pAchaLa dhanadhAnyanI kharAbI karIne amIrIne badale phakIrI prApta karI che. ene huM kema cheDI zakuM?" dhammile pitAne vezyA uparano daDha rAga jaNavyA. jenAthI tuM ATalo kharAba tha, durdazAne prApta thaye, chatAM hajI tenI pachavADe ATalo badho divAno thayo che?" prabhu! je vezyA sAthe mane prIti hatI tene AmAM kAMI doSa nathI. jevI mArI prIti tenI upara che tevI ja tenI prIti mArI upara hatI, te evI ke Aja kaMI varSothI kSaNamAtra paNa ame ekabIjAthI judAM paDelAM nahi. rAtadivasa ame eka bIjAnA sahavAsamAM-nehamAM devatAnI mAphaka sukhamAM kALa nirgamana karatAM hatAM. je eno viyoga mane sAle che tevI ja rIte te bicArI paNa mArA vize jhurI krurIne khacita prANatyAga karaze." dhampile pitAnI mAzukanI sthiti varNavI batAvI. tyAre te vezyAnA maMdiramAMthI vezyAne ATale badhe anurAga chatAM tAre kema bahAra nIkaLavuM paDyuM ?" munie tenI pAsethI ja bolAvavA mATe dhammilane pUchayuM. prabhu! bhagavad ! te vezyAnI mA-akkA-DozI che. huM dhanavAna hato ane gherathI niyamita dhana AvatuM hatuM, tyAM lagI tA teNIe kAMI karyuM nahi, paraMtu huM nirdhana thaye, gherathI dhana AvatuM baMdha thaI gayuM ke tarata ja tenI-DezInI svArthavRtti taraphaDIA mAravA lAgI. mane dUra karavA mATe potAnI putrIne ghaNuM ghaNuM teNe samajAvyuM-dama bharAvyuM, paNa tenI putrIe teNInuM kahevuM mAnyuM nahi, tyAre teNIe kapaTa karIne rAtrine samaye mane madirA
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhambila kumAra pAnathI mUchita banAvIne tenA maMdiramAMthI dUra pheMkAvI dIdhuM." mile je hatuM te khulAse karI dIdho. " hAM vezyAo te haMmezAM dhananI ja lAlacu hoya che. game teTaluM dhana ApatAM chatAM te AzakanI sagI thatI nathI. dhana hoya tyAM lagI hAvabhAva batAvI Thage che ane dhana khalAsa thayuM ke pachI gharamAM ubhe paNa rahevA detI nathI. dhi che evA vezyAvilAsane !" munie kahyuM. hA ! hatAza! lAcAra ! chatAM bhagavad ! huM ene tajI zakuM tema nathI. snehane pAza mane eTale to daDha lAgelo che ke tenA vize huM baLIne bhasma thAuM chuM-marI jAuM chuM. mohasugdha thayela AtmA paravazatAe du:kha sahana kare che, paNa svataMtra rIte parisaha sahana karavAnI enI zakti nathI. jevI mArI sthiti duHkhadAyaka che tevI ja tenI paNa haze." dhamile pitAnA aMtarane spaSTa bhAva jaNAvyuM. "bhale, jevI tArI marajI! Aja tArUM dukha ne! jagatamAM prANuone evAM evAM duHkha hoya che ke jenI AgaLa tAruM A duHkha kAMIpaNa hisAbamAM nathI. narakamAM kSaNekSaNe duHkha anubhavatA AtmAne samayamAtra paNa zAMti hotI nathI. tirya bhUkha, tRSA, vadha, baMdhana, roga, Atapa vagere aneka prakAranA duHkhothI niraMtara du:khI ja rahe che. rogagrasta manuSya hamezAM regamAMja garaka rahyA chatAM svapnamAM paNa sukha anubhavatA nathI. temanI AgaLa tArAM duHkha zA hisAbamAM che? meM paNa tArAthI adhika duHkha bhagavyuM che, kumAra ! paNa dhIrajathI sahana karatAM sarve sAruM thaze." munie kahyuM. "guNavarmAnI mAphaka hamezAM tAre jAgRta rahevuM joIe. bhavapAza toDavAne tatpara thavuM joIe." - "bhagavad ! kaho, Ape mArAthI adhika duHkha kevI rIte bhogavyuM che?" potAnI kathanI pUrNa karyA bAda dhammile gurUnuM pUrva vRttAMta jANavA mATe temane pUchyuM.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 prakaraNa 22 muM. guNavarmA. A "nakAdika adhogatimAM laI janArA viSayane tyAga karIne je purU dharmakAryamAM pratidivasa rakta rahe che te purUSane guNavarmAnI peThe dhanya che." gurUe kahyuM. e guNavarmA keNa?dhammile tenuM caritra sAMbhaLavAnI jIjJAsAthI pUchyuM. gurUe kahyuM-"sAMbhaLo- - aneka ratno, hIrA, mANeka, suvarNa je ThekANe rahelAM che. evI hastinApurInAmanI nagarI kurUdezanA AbhUSaNarUpa zobhI rahI che. te nagarane draDhadharmA nAme rAjA ane tenI nAma pramANenAja guNavALI caMdrAnanA nAme rANI hatI. jenuM rUpa jotAM jotAM saMtoSa nahi pAmavAthI devabALAo nirnimeSalecanI thaI gaI hatI. te rANune siMha svapnathI sUcita mahAparAkramavALA guNavarmA nAme putra thayo. udaya thatA sUryanI prabhA jema jagata upara potAno prabhAva paDe che tema bALaka chatAM paNa guNavarmA zatruonA hRdayabhuvanone kaMpAvanAre thaye. bALakapaNAmAM paNa tenAmAM evA guNa hatA ke jethI lake tene sahavAsa cheDI zakatA nahi.gya umarano thatAM pitAe upAdhyAyapAse kaLA zikhavAne mUko. alpa samayamAM te saghaLI vidyAnuM advitIya sthAna thaI paDyo. abhyAsa karatAM rAjaputrane sAgarasamAM gaMbhira maMtrIputra "sAgara" nI sAthe detI thaI. ane vidyAmAM, guNamAM, vayamAM samAna hatA. buddhizALI hatA. eka bIjAne madada karanArA hatA. teo anukrame sakaLa vidyAnA pAragAmI thayA. eka divasa rAjakumAra rAjasabhAmAM beThe beThe vArtAlApa karate hata, caMcaLa capaLAkSIonA cittane haraNa karanArUM tenuM pAvana joIne rAjA tene mATe egya kanyAnI tapAsamAM hatA, evAmAM pratihArIe sabhAmAM AvIne rAjAnA caraNamAM namIne araja karI ke - zrIpuranagaramAM zrI rAjA che, tene maMtrI ApanI pAse AvavAne Icchate dvAra AgaLa ubhe che, te Apane zuM hukama che?" "
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 dhammila kumAra- rAjAe hukama karyo-"temane sanmAna sahita aMdara teDI lAva." saMtrI tene aMdara teDI lAvyA. rAjAne namaskAra karIne te maMtrI ubho rahyo. pachI najIkamAM Asana rakhAvyuM hatuM te upara tene besADyo. eka bIjAnA kuzaLavartamAna pUchayA. te pachI maMtrIe kahyuM mahArAja! amArA svAmI zrINarAjAne kanakavatI nAme kanakanA jevI kAMtivALI kanyA che. strInI cosaTha kaLAmAM nipuNa, vidyAthI paripUrNa, alaMkAra vagara paNa guNAlaMkArathI zobhAyamAna evI teNIne vana avasthAmAM AvelI joI amArA ravAmI tene mATe cogya varanI ciMtAmAM paDyA. "are ! A rUparatnanI khANa, ne guNalakSmInI maMjuSA jevI mArI putrIne svAmI keNu thaze?" ema vicArI temaNe maMtrIne pUchayuM. "pradhAnajI! paDhinI jema sUryane varI che tema mArI putrIne yogya vara keNuM thaze ?" "he nAtha ! jagatamAM ghaNaya kanyAo che paNa AvI svarUpavAna kanyA to meM kayAMI joI nathI. vidhie tene AvuM rUpa, saubhAgya, kaLA Adi ApyuM che to tene mATe gyavara paNa te ja vidhionI haze. kanyAne amuka vara sAthe paraNAvavA karatAM te ene mATe svayaMvaramaMDapa racAvo ke jethI tenuM puNya pitAne gya vara zodhI leze." rAjAe paNa akhaMDa svAmIbhakta evA maMtrInuM vacana mAnya karyuM, kemake rAjAnAM kharAM netre te pradhAna ja hoya che, bAkI aMganA netre te mAtra zarIranI zobhAne mATe ja che. rAjAe zilpIone bolAvI eka manahara svayaMvaramaMDapa baMdhAvyuM. e maMDapanA citrAmaNamAM nAca karatI vArAMganAone joI prekSakanAM cakSu pitAnuM cApalya choDI daIne sthira thaI jAya che. mathALe pharatI suMdara vajAothI AvatA jatA musApharono parizrama tene jevAthI dUra thaI jAya che. staMbhemAM karelI citravicitra racanAnA pratibiMba nIce phaTika bhUmi upara paDavAthI citra vinA paNa te bhUmi citravALI thaI jAya che. nIcenI jamIna sphaTika ratnathI jaDI lIdhelI hovAthI dUrathI sarevaranA pANInI sapATI mAphaka zobhe che. svayaMvaramaMDapamAM rAjA ane rAjaputrone besavAne yogya suMdara maMcAo goThavavAmAM AvyA che. maMDapanI cAre
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNavama. 125 dizAe cAra daravAjA karAvyA che. evI rIte rAjAe maMDapanI taiyArI karIne cAre dizAe dezaparadezanA rAjA ane rAjakumArone bolAvavAne mATe dUtone mokalyA che, ane Apane putra sahita AmaMtraNa karavAne mATe mane meka che. tethI prasanna thaIne Apa jaladI morI sAthe cAle. ApanA caraNevaDe amAruM nagara pAvana karo." pradhAnanuM e kathana sAMbhaLIne rAjA vicAramAM paDyo ke "huM have vRddha thayo chuM, jethI mAre te vratamAMja rakta rahIne AtmasAdhana karavuM joIe, tene badale pANigrahaNa karavuM athavA te evA maMDapamAM besavuM e zuM mane yogya che?" ema vicArI rAjA pitAnI jarA avasthA ane maMtrInuM kathana sAMbhaLIne vaLI manamAM vicAravA lAgyuM ke "have e suMdarI te guNavarmAne ja yogya che, ane mAre to guphAmAM rahIne AtmasAdhana karavuM teja zreyakArI che." ema ciMtavI pradhAnano satkAra karIne tenI sAthe parivArayukta pitAnA putra guNavarmAne zubha muhUrte mokalyA. anukrame prayANa karatAM zrISeNa rAjAnI sarahadamAM teo AvyA, tyAre rAjA pote ja tenA guNathI AkarSAIne tenI sAme Avyo ane tene yegya utAre ApI tenuM sanmAna karyuM. evI rIte je je rAjAo pitAnA dezathI AvatA gayA temane praveza mahotsavavaDe judA judA utArAmAM utAryA. have svayaMvarane divasa najIka Avato hovAthI svahitanI abhilASI rAjakanyA kanakAvatI vicAravA lAgI ke -"sAruM khoTuM jANavAmAM asamartha evA mArA pitAe mArI uparanI ati kRpAdraSTithI svayaMvaramaMDapa racA. pitA mANasanI pragaTa parIkSA karavAne saMpUrNa sAdhano chatAM pitAne mAthethI bhAra utArI mane sepe che. vaLI teo sarve vAta jANatAM chatAM rAjAonA aMtaranA guNadoSa jANI na zakayA, te huM gharanA khuNAmAM rahIne temanA guNadoSane kema jANuM zakIza? kemake malla purUSa jema vijayalakSmIne IcchatA yuddhamAM malla tarIke jhaLakI nIkaLe che tema sarve rAjAo ane rAjakumAra uttama vastrAbhUSaNe sajIne te samaye te pitAnuM vAgacAturya batAvavA mATe cAraNe pAse pitAnI kIrtinA yazagAna karAvaze. evI sthitimAM huM temanA guNadoSanI parIkSA
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1ra6 dhamila kumAra. kevI rIte karIza ? ne parIkSA karyA vagara je mane kadAca koI , kharAba vara maLe te pitAne A sarve parizrama-dravyavyaya niSphaLa jaze, ne mArA bhAgyamAM te ATaATale kharca karavA chatAM hamezanuM du:kha ja raheze. kemake kanyAne je vara sAro na maLe te teno Akho janmAre vyartha ga jANu. jethI Aje rAtre e sarve rAjAonI pracchannapaNe mAre tapAsa karavI-temanA guNadoSanI khAtrI karavI." pachI teja rAtrInA kumArI potAnI eka vRddhA sakhInI sAthe purUSane veza dhAraNa karIne bhramarInI mAphaka dareka rAjAnA utArAomAM bhamavA lAgI. jema jema rAjAonAM ekAMtamAM thatAM AcaraNe te jotI gaI tema tema te pitAnI sakhIne jaNAvatI gaI. "sakhI! je A rAjA alpabuddhivALo chatAM pitAnI vAkaLA batAvavAnuM ke ADaMbara kare che? juo A rAjA madya pInAranI mAphaka alpa kaLAvALo chatAM abhimAnamAM ja unmatta thaI gayo che. A trIje sarpanI mAphaka krodhAyamAna thayA che, tenI AgaLa nekare bicArA AjIjI karatA kSamA mAge che, chatAM paNa te zAMta thato nathI. A cothe rAjA pitAnA mANu sAthe kema saMbhASaNa karavuM te paNa gAmaDIA gamAranI mAphaka samajato nathI." e pramANe sarve rAjAonA de pitAnI sakhIne saMbhaLAvatI kAMIka khinna thayelI kumArikA guNavarmAnA maMdiramAM-utArAmAM AvI. mitronI sAthe snehathI vAtaoNlApa karatA, tattvajJa purUSonAM sudhAsamA vacane prItithI grahaNa kare ene kanakavatIe nihALe. e chaTA, e gaurava, e pATavatA, e capaLa kamaLAkSIonA netrane haraNa karanAruM rUpavana joIne kanyAe mugdha bhAvathI mAthuM dhuNAvyuM. jANe pRthvIne bIje iMdra hoya evA adabhUta guNavALA guNavarmAne joI bALAnuM citta enAmAM ja sthirabhAva pAmyuM. sarva ThekANe bhramaNa karavAthI khedayukta thayeluM tenuM citta tyAM zAMti pAmyuM. jemAM grISmaRtunA tApathI tapelAne zItaLa chAyAmAM zAMti thAya tema kumArane jovAthI tenuM hRdaya prasanna thayuM. pachI pitAnA cittane guNavarmAnA caraNamAM mUkIne tenA prati snehavALI kumArI phakta zarIrane laIne ja sakhI sAthe pitAnA AvAsamaMdiramAM AvI ane pitAnI e sahacarIne
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1ra7 ; guNavarmA. hRdaya jevo hAra ane saMdezo ApIne kumAra pAse mekalI. keI ajANI dAsI pitAne maLavA Ave che ema jANuM Azcarya pAmatA kumAre pitAnA svajanene dUra karIne ekAMtamAM tene maLavAne bolAvI. tenA Agamanane hetu pUcha. tenA javAbamAM vRddhAe jaNAvyuM ke " kumAra ! mArI putrI rAjakumArI kanakavatIe temArI parIkSA karIne A hAra mekalavAnA mize tamane varavAne nizcaya karyo che. prabhAtamAM varamALA ApanA kaMThamAM ArapAze, tenI khAtrIne mATe A hAra ApanA kaMThamAM e bALA atyAreja arpaNa kare che. paNa huM vijJa! te pahelAM tenI eka vinaMti tamAre svIkAravI paDaze." - amRtathI paNa adhika mIThAzavALAM e madhura vacananuM zravaNa karata-pAna karatA kumAra che . te vinaMti zuM che?" "te eja ke ApaNe vivAha thayA pachI keTalAka divasa paryata huM brahmacarya pALIza; chatAM Ape mArA upara maMda nehavALA thavuM nahi. A apUrva neha, kaDA karavA gya samAna navIna tArUNya tathA prArthanA chatAM Ama zA mATe karavuM? evuM jANavAnI tamArI AkAMkSAne paNa huM taratamAM pUrNa karIza nahi, paraMtu samaya AvatAM tame tamArI meLe te jANI zakazo." A pramANenuM te dhAvamAtAnuM vacana sAMbhaLIne kumAra che. e jIvitezvarInuM vacana huM kayAre paNa lepIza nahi." ema kahIne te vRddhAne vizvAsa pamADyo. " kumAranAM vacana sAMbhaLI svastha thayelI dAsIe kanakAvatInA hRdayasama e hAra kumArane premanI prathama nizAnI tarIke arpaNa karyo. ane khuzInI vadhAmaNuM devAne teNe pitAne ThekANe cAlI gaI. rAjakumArIne e khuzIno saMdeze kahI saMbhaLAvyo, tethI te NInuM haiyuM bahu prasanna thayuM. - e zveta ane zAMti karanAro mukatAphaLane hAra rAjakanyAne vige kumAre tatkSaNa hRdaya upara dhAraNa karyo, je tenA virahAnaLanA tApane nAza karanAre thayo. prAta:kALe sUryodaya thayA pachI sarve rAjAo ane rAjaku
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ basmila kumAra, 118 . mArA sarvAttama vastrAlakArAmAM sajja thaIne svayaMvarama DapamAM AvyA. temane nAkarAe pAtapeAtAne cAgya geAThavelA macAe upara besADyA. jyAre guNavarmA kumAra sajaja thaine maMDapamAM AvyA tyAre tene joIne sarve rAjAe nirAza thai gayA. kanakavatIne prApta karavAnA temanA havAi vicArA havAmAM maLI gayA. eTalAmAM snAna karIne jenA aMge caMdananu vilepana karyuM che evI sarvAMge alaMkArAne dhAraNa karatI kanakAvatI pAlakhImAM besIne vAtrAnA nAda sAthe AvatI najare paDI, ane sarve rAjAonuM dhyAna tenA bhaNI AkarSAyuM. eka sakhI varamALA laine pAlakhInI AgaLa cAlatI hatI. pAchaLa strIe madhurAM maMgaLa gItA gAI rahI hatI. pAlakhImAMthI utarIne te kuvarI svayaMvaramaMDapamAM AvI ke sarve ene joine vicAramAM paDI gayA. "ahA ! zuM A te lakSmI ke sarasvatI ? raMbhA ke rita ? nAgakumArI ke vidyAdharI ? A kANu haze ? A rAjakhALAne jovAmAtrathI paNa ATale dUra AvavAnA ApaNA parizrama saphaLa thayA che." sarva rAjAonA caritrAne jANanArI eka vRddhA pratihArI rAjakumArIne laine dareka rAjAone oLakhAvatI svayaMvaramaMDapamAM AgaLa cAlI, ane melI--" kumArI ! sarve rAjAe rUpa, caiAvana ane lakSmIthI garvita thayelA, kAmadevane jItanArA evA tane meLavavAnI AzAe AvyA che, te emAMthI tAre lAyaka ekane tu temanA guNNA jANIne zeAdhI le. je A mAlavadezanA mahAzAla rAjA, jenA tApathI tapelA zatrurAjae vanamAM jaine rahyA che; ane je sevA karanArAone kalpavRkSa samAna che. vela jema vRkSanI sAthe vIMTAI rahe che tema tArI varamALa paNa tu tenA kaThamAM AreApaNu kara. ,, " jo e mAlaveza hatA tA elanI mAphaka sarve rAjAonI AgaLa kema beThA ? " kanyAnu vacana sAMbhaLIne vRddhA AgaLa cAlI. " jo, jeNe peAtAnA prabaLa parAkrame karIne sarve rAjAenAM mastaka namAvyAM che, evA A siMha samAna agAdhipa siMhanarezane he vase ! tame vI ! ??
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNavarmA. 129 . "e sihanI pAse te siMhaNa zobhe ne huM te baLa vinAnI abaLA. kahe, mAre ne ene meLa kema maLe?" dAsI te sAMbhaLIne AgaLa cAlI. "je A magadhAdhipati mahAbala rAjA ! jenI kIrti bhATa cAraNo rAta divasa gAyAja kare che; jeNe pitAnA advitIya adharyavaDe papakAra daSTithI lekenAM graha paNa dhanadhAnyathI bharIne rAjagRha jevA karI mUkyA che, evI atulya saMpadAnA dhaNIne pAmIne sukhI thA." e mAre tAta samAna praNAma karavAne gya che." tema sAMbhaLIne pratihAriNuM AgaLa cAlI. "sakaLa kaLAno nidhAna A kAzI dezane vIrasena rAjA. khacIta te tAre varavAne gya che. paMDita ane devatAone paNa vallabha evI A rAjAnI kIrtirUpI gaMgA zaMkhanI mAphaka zveta varNavALI thaIne samudra paryata pahoMcI gaI che, evA A rAjAne tArI varamALA Aropa." he mAta ! e dehe to kALa che, chatAM tenI kIrti ujavaLa kema thaI gaI vArU ? prAya: karIne je zarIre kALe -zyAma svarUpa hoya te hRdayano paNa teja hoya." kuMvarInuM dhImethI AvuM vacana sAMbhaLIne dAsI AgaLa cAlI. "je A saurASTra dezane sUra rAjA. jene bhaMDArInI mAphaka niraMtara saMpadAo samudra arpaNa kare che. durbhavyane duHkhe pAmavA gya zatru ane giranAra parvate jenA rAjyamAM sthiratA karIne rahyA che, tuM paNa AvA patinI sAthe sukhe sukhe tIthone namI zakIza. " are mA ! e sirASTravAsIne rAtrInA nidrA kayAMthI AvatI haze ke jyAM najIkamAM ja samudranI bhayaMkara garjanAo gAjI rahetI hoya?" evI rIte dAsIe sarve rAjAonAM varNana karyA, chatAM kumarInA dhyAnamAM eka paNa rAjA Avyo nahi. tenuM mana paNa kaImAM lebhANuM nahi. jethI rAjAne-tenA pitAne kheda thaye. anukrame te 17
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ has dhammila kumAra. guNavarmA kumAra pAse AvIne bolI. vatsa! je rUpa ane guNane bhaMDAra A guNavarmA kumAra. daDhavarmA rAjAnA kuLarUpI gaganamaMDaLamAM sudhAkara samAna, mIThI amRtamaya vANuM belanAra, kaLAone kIDA karavAnuM sthAnaka evA A kumArane tArI varamALa arpaNa kara. bALavaya chatAM vairIonAM hRdaye jeNe khaLabhaLAvyAM che, temanI strIone eNe rovaDAvI che, vidhAtAe jenuM hadaya vizALa banAvyuM che evA, buddhinA nidhAna, vaLI vinayAdika aneka guNoe zobhatA A guNavarmAne rohiNI jema caMdrane vare tema tArI varamALA paherAvIne vara!" pratihAriNInA sAkara samA madhura vacane sAMbhaLIne rAjakanyA khuzI thaI. harSAzra mUkatI, lacane vAraMvAra vikasvara karatI, teNe svayameva tenI pAse jaIne tenA kaMThamAM varamALA nAMkhI. te samaye AkAzagamana karanArA vidyAdharoe A dRzya joIne "sAruM thayuM" "sAruM thayuM" ema bolatAM te jeDA upara puSpanI vRSTi karI. A yogya joDAnA meLApathI tyAM AveluM sarve rAjamaMDaLa prasanna thayuM; jethI jAnaiyA tarIke sarve rAjAo A yugalanA lagnakAryamAM sAmela thayA; ne meTA mahotsavapUrvaka zrISeNa rAjAe pitAnI putrInuM pANigrahaNa karAvyuM. kanyAdAnamAM pRthvI upara je je uttama vastuo hatI te sarve gaja, azva, sonuM, ratnAdika te rAjAe kumArane ApyuM. temaja A mahotsava nimitte keTalAka dInajanenI dInatA dUra karavAmAM AvI. svayaMvaramaMDapamAM AvelA sarve rAjA ane rAjakumArane lagnakriyA samApta thaI gayA pachI temane satkAra karIne potapotAne vatana vidAya karI dIdhA. guNavamAM kumAra rAjAnA-sasarAnA AgrahathI keTaloka samaya tyAM rahyo. tene ekAMta mahela, temaja sarve sAmagrI rAjAe ApI. kanakAvatI sAthe vArtAvinoda karatAM te pitAne kALa sukhamAM vyatIta karatA hatA. paraMtu keTalAka divasa pachI pitAne maLavAnI IcchAe kumAre sAsarA pAse rajA mAgI. pitAnI prANAdhika putrIne viga thaze ema jANIne rAjArANIne adhika du:kha thayuM; chatAM paNa dIkarI to sAsare ja zobhe, ema samajIne kanakavatIne sAsare vaLAvavAnI teo taiyArI karavA lAgyA.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ paropakArane mATe. 135 jema vaNika ratnAdrithI maNiratnane meLave tema priyAne meLavIne kumAra parivAra sAthe potAnA vatana javAne nIkaLe. rAjA rANI keTaleka lagI vaLAvavAne sAthe gayA. chevaTe chuTA paDavAne samaya Avyo tyAre mAtapitAe raDatAM raDatAM putrIne zikhAmaNa ApI. retI putrIne khoLAmAM besADI tAte teNune dhIraja ApI. "dIkarI! tuM amArI AjJA pALaka che, sugurUnI zikhyA che, jethI amAre tane kAMI zikhAmaNarUpe kahevuM e che ke nirarthaka che, chatAM paNa have te pitRgRha tajIne sAsare jAya che, e khAsa dhyAnamAM rAkhaje. mAtApitAnI mAphaka sAsu sasarA tathA vRddha vaDIlajanonI sevA karaje. pati ghera Ave te ubhA thaIne tene Asana ApavuM, tenA zayana pachI sUvuM, vaDIlajanonI ucita maryAdA sAcavavI, tenA jAgyA pahelAM jAgRta thavuM, te je prasanna thAya te paNa e rahemane durUpayoga na kare, nokaracAkarane tiraskAra na kare, pitAnA pati sivAya anya purU sAthe kAma pUratuM ja bolavuM, kArya vagara pArake maMdire javuM nahIM,vaLI sAsunI sevA karavI, pati upara bhakti rAkhavI, kuMTuMbIvarga-sagAsaMbaMdhI prasanna rahe ema vartavuM, svAmInA mitro tarapha prIti rAkhavI." ItyAdika zikhAmaNa ApIne mAtApitA pitAnA parivAra sAthe raDate haiye pAchA pharyA, ane priyA sAthe guNavarmakumAra potAnA sainya sahita hastinApura tarapha prayANa karI gayA. prakaraNa 23 muM. papakArane mATe." guNavarmA anukrame hastinApura nagarane sImADe AvI pahoMce. cara mANase dvArA rAjAne potAnA putranA AgamananI jANa thatAM caMdrikAne joIne jema sAgara khaLabhaLe-ullAsa pAme tema enuM hRdaya prasanna thayuM ne keTIjane sAthe mesa mahatsavapUrvaka pitA putrane bheTyo. ghaNu purUSa ane strIo potAnA e bALa rAjAne jevAne
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10ra dhammila kumAra, tenI tarapha doDyA hatA. jagatamAM A advitIya yugalane joIne muktakaMThe temanI prazaMsA karavA lAgyA. strIo A saubhAgyavAna svAmI maLavAthI kanyAnI prazaMsA karavA lAgI. purU kumAranA vakhANa karavA lAgyA ke "kevI adbhuta kanyA maLI?" keIe vidhinI lIlAne vakhANI ke "vAha ! zuM eNe pitAnI abhUta kaLA jagatane batAvI che?" --- evI rIte prazaMsA karatA loko kumAra sahita nagaramAM AvyA, rAjAe e nimitte mATe praveza mahotsava karyo. prajAjane e mahotsavamAM bhAga laIne pitapitAne ghera gayA. pitA sahita kumAra rAjamaMdiramAM gayo. rAjAe dIkarAne sarva sAmagrIthI bhareluM bIju ramya maMdira ApyuM tyAM, e navIna yugala rahevA gayuM. tyAM sukhamAM rahetAM e yugala eka bIjAmAM prItivALAM hatAM paNa kumAra potAnI pratijJA pramANe priyAnA vratane dUSaNa lagADato nahIM. teo divase pitAnA vratane doSa na lAge tevI kIDA karatAM hatAM, kiMtu rAtrInA samaye e parastrI hoya ema samajIne kumAra hamezAM enAthI dUra rahete-enA maMdirathI paNa pote dUra raheto. keTalAka dilse te pramANe vahI gayA. eka divasa sUryodaya thayA pachI kumAra kanakAvatI sAthe goSTIvineda karavAne AvyuM, ne vinedamAM ne vinedamAM madhyAnha samaya thayo; eTale tyAM ja sthAna karIne jinezvarane pUcha jeTalAmAM kumAra bhajana karavAne taiyArI kare che, eTalAmAM eka yegI tyAM AvyuM. e gIe zarIra upara rAkha caLI hatI, enA hAthamAM daMDa ne kamaMDaLa hatuM. dIpaDAnA carmane vastra mAphaka oDhIne jANe pretane nAno bhAI hoya e bhayaMkara jaNAte te kumAra pAse sahasA AvIne kahevA lAgyuM. "kumAra ! mArA gurU bhairavAcArya ahIM najIkanA vanamAM tamane yAda kare che. zA mATe yAda kare che e te huM paNa jANato nathI." ema kahIne je te pAcho pharyo, eTalAmAM kumAre tenI pAchaLa jaIne kahyuM ke "tamArA gurUvaryane kahejo ke prabhAtamAM huM jarUra AvIza." megI pratyuttara sAMbhaLI saMtoSa * pAmIne cAlyo gayo.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApakArane mATe. 133 kumAra vicAramAM paDyo, " e bhairavAcArya te kANuM ? zA mATe mane khelAvatA haze ? ene ne mAre teA kAMi saMba Mdha nathI. " ItyAdika vicAramAM kumAre rAtrI vyatIta karI. khIjA divasanI prabhAtaneA sahasrAMzu udaya pAmyA, maMgaLapAThakA maMgaLa gItA khelavA lAgyA. madhurAM vAjI MtrAnA susvarAe kumArane jAgRta karyA. prabhAtanuM peAtAnu Avazyaka karma pUrNa karIne vastrAbhUSaNa sajI bhairavAcA nI pAse vanamAM gaye. agni samIpa tapta suvarNa jevI jaTA mastake dhAraNa karelI, padmAsane beThelA ane japamALAthI japa japavAmAM ja ekAgra cittavALA evA bhairavAcAryane kumAre saraLa buddhithI namana karyuM. bhairavAcAye kumArane AzISa mApIne peAtAnu vyAghracarma esavAne mATe Apyu. kumAre enuM nivAraNa karyu ke " ApanA pUnya Asanane ha yAgya nathI. " ema kahetA peAtAnA sevake bichAvelA uttarAsana upara aMjali joDIne te beThe. " prabhA ! mAre ceAgya je kAMi:kAya hAya te kramAveA. ,, ceAgIe tenI prazaMsA karatAM kahyuM ke " tArU apUrva zAya, gorava, AcAra vicAra e sarve tArI sukhaceSTA uparathI jaNAI Ave che. tArI bhUSaNathI alaMkRta banne bhujAe zatruone vajadaMDa jevI kaMDAra che ane sajjanAne padmanALa sarakhI upakAraka che. jagamAM potAnA svArthane tilAMjali ApIne je eka parIpakAramAM ja risaka che, evA purUSAne dhanya che, teja uttama che. pAtAnA svArtha sAdhanArA madhyama kahevAya che. adhama purUSA khIntane svArtha siddha karavA detA nathI, temaja potAnA svArtha paNa siddha karI zakatA nathI. zu dhana ke zu yaza vA puNya e sarva upakArarUpI tavaranAM phaLa che. sAnu tapAvyA chatAM jagata upara upakAra karanArU thAya che, meAtI vIMdhAyuM chatAM kalyANakArI thAya che, caMdanane jema jema kApavAmAM Ave tema tema peAtAnI sugaMdha vistAre che, rasane mardana karavAmAM Ave tyAre ja te kiMmatI thAya che, samudranuM maMthana karavAmAM Ave teA rana utpanna thAya che; ema sajjana purUSAne bIjAnA upakAra karavA jatAM kaSTa prApta thAya chatAM te anya upara upakAra avazya kare che. ' 66 gurU ! Apa mArI khATI prazaMsA na kare ane je kA
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmila kumAra. 134 hAya te tvarAthI pharamAve ke jevaDe ApanI sevA bajAvIne mArA janma kRtArtha karUM. " kumAre kahyuM, " he sAmya ! sAMbhaLa. mane gurUmahArAje eka maMtra A pelA che, jene siddha karatAM AjakAla karatAM ATha ATha varSa vahI gayAM che. have ene siddha karavAnI caudazanI tithi najIka AvI che. te divase rAtanA enI zeSa kriyAnI pUrNAhuti thaze, paNa te samaye eka uttama uttarasAdhakanI jarUra paDaze ke jevA uttarasAdhaka pRthvI upara koi mArA dhyAnamAM Avye nahi. Aje tane sattvavAnane joine jema sUrya ne joine kamala khIle tema mArUM mana praphulrita thayu che. te mATe huM vIra ! tuM mArA uttarasAdhaka thA, jethI mane maMtra siddha thAya, ane tArI kIrtti navekhaDamAM phelAya. " Apa kaheA tyAre cADhaze AvIne ApanI sevAmAM hAjara thAuM. vadhAre prazaMsAthI have saryuM " kumAre kahyuM. ,, "A AvatI aMdhArI cADhaze prahara rAtrI vItye traNa ziSyAne laine huM mazAnamAM jaiza, tamAre paNa tyAM Avavu."yeAgIe kahyuM. ceAgInuM e pramANenuM vacana aMgIkAra karIne kumAra potAnA parivAra sAthe peAtAne ghera gayA. have cAdazanA divasa Avye tyAre potAnA pitAne kahyA vagara ekale mitrAne paNa na pUchatAM kumAra cAlI nIkaLyA ane smazAnamAM AbhyA. zastrAmAM phkata eka khaDgaja teNe vajramAM chupALyu hatu. tyAM bhUta, preta Adi aneka ceSTA karI rahyAM hatAM. rAtrI e te emane mana svarganuM rAjya ! teo rAtrIne samaye krIDA karavAne nIkaLe che. mRta manuSyanAM mastakanA teo daDA kare che ne tenA dhaDanA daMDa tarIke upayAga kare che, evA bhayaMkara bhUtAvaLanI ceSTAthI nahi DaratA kALI rAtrInI bhayaMkara bhAsatI smazAnabhUmimAM te bedhaDaka cAlyA AvyA. gurUe ene joine harSa thI vadhAvI lIdheA. " Ava! Ava ! vatsa ! " kumAra gurUnI pAse AvyA eTale teNe tene kahyuM" huM Ama karavA besuM chuM, ne mArA ziSyA kArya karavA AvyA che; paNa
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ paropakArane mATe. 135 teo rAMkaDA hovAthI tArI sahAya vagara TakI zakaze nahi. mATe kumAra ! tuM khaLuM kheMcIne huM hema karuM e samaye sAvadha raheje." huM rakSaka chatAM Ape leza mAtra dilamAM AzaMkAM dharavI nahi. bedhaDaka ApanuM kArya Apa cAlu kare. garUDa je ApaNane Adhina hoya te pachI bhujaMgane bhaya zuM rAkhe?" ema kahI kumAra uttaradizAmAM khaLa kheMcIne ubho rahyo. bIjA traNa ziSya traNa dizAene saMbhALatA rakSaNa karavA ubhA rahyA. pachI yogIe eka maMDaLa karIne emAM eka mRtaka goThavI tenA mukhane phADI temAM kuMDanI mAphaka agni saLagAvyA. pragaTa evA maMtrano uccAra karatA yogI e agnikuMDamAM kaBranAM phala ane gugaLanI goLI homavA lAgyo, paNa eTalAmAM zA kinI, DAkinI ke bhUta pretanA bhayaMkara AkAre tyAM pragaTa thavAthI e guruziSyanI hiMmata AgaLa cAlI nahi. brahmAMDane phADI nAkhe e bhayaMkara dhaDAke yegInI AgaLaja acAnaka thaye ane jamIna phADIne bIlamAMthI jema bhayaMkara sarpa bahAra nIkaLe tema ekameTa bhayaMkara vaitAla bahAra nIkaLI Ave. baLatI javALA sarakhA ene mastake keza hatA ane te bIlADInA sarakhA capaLa netravALe, agni vALa sarakhI bhayaMkara mukhamAMthI varALa kADhato, bhAMgelA ghaDAnA jevA gAlavALo, tADa jevI lAMbI bhujAvALe, uMTanA sarakhA dhavALe ane khAMDaNIA sarakhA pagavALo hato. evA vaitALanA bhayaMkara dekhAvathI kumAra vagara traNe ziSyo ane gurU cUpa thaI gayA. bIlADIne jotAM je sthiti mUSakonI thAya che tevI sthiti temanI thaI. e kUra vaitALa potAno mugara ucakIne megIne dhamakAvavA lAgyo re duSTa ! konI zaktithI mArI bhUmimAM tuM maMtra sAdhe che? bola, mane ArAdhyA vagara tArI maMtrasiddhi kema thaze? paravAnagI vagara parabhUmimAM AvavAthI kutarAnI mAphaka tuM apamAna pAmIza." enA trAsadAyaka vacanothI yegI kSeAbha pAmyo, eTale kumAra potAnI talavAra kheMcIne enI tarapha doDyo. ane bolyA. "are vaitALa ! e gIrAja mArI zaktithI maMtra sAdhe che. tAro A vAMsanA phATavAthI thatA zabdonI mAphaka phUra vacanethI huM DaravAne nathI. jo tuM
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 dhamila kumAra sarakhe sarakhA sAthe yuddha karavA cAhatA hoya to Ama mArI sAme Ava. eka bhikSAvRtti karanArA yogIne jItavAthI tAre yaza zuM phelAze ? je mAruM A kharza tAre nAza karavA samartha che." kuMvaranAM evAM vacana sAMbhaLIne vaitALa bolya-"are bALaka ! tArI sAthe mAre zuM baLa batAvavuM ! bIjAne mATe tuM kaSTamAM nA paDa, ne rAjapATa jogavIne tAro manuSyajA tuM saphaLa kara." he vaitALa ! tuM bALaka jANune mArI upekSA na kara. nAnuM sarakhuM siMhanuM bALaka zuM praDha evA hAthIonAM mastakane nathI phADatuM ? nAnuM sarakhe dIpakane prakAza vizALa evA aMdhakArane nathI dUra karato? svalpa mAtra vA moTA parvatane zuM nathI teDatuM ? mATe nAnA moTAne taphAvata e zuM kAma che? jagatamAM satva e ja eka mukhya che. je pArakAne svArtha teja mAro svArtha. sajajana purUSone ethI adhika bIje zuM svArtha hoya ? kemake jagatamAM parajananA upakAra vagara meghane bIjuM zuM svArtha che? ema mahApurUSone purUSArtha anAthanuM rakSaNa karavAmAM saphaLa thAya che. bIjAne upakAra thAya ane potAne puNya prAta-yaza prApti thAya ethI adhika bIjuM kayuM phaLa hoya ?" kumAranI e pramANenI vANI sAMbhaLIne vismaya pAmela e krUra vaitALa naTanI mAphaka potAnA duSTa vezane tyAga karIne divya rUpa dhAraNa karato madhura svare be"he dhIra! tArA sattvathI huM prasanna thayo chuM; mATe kaMIka vara mAga." he deva! je tame prasanna thayA ho te A gInuM Icchita saphaLa thAo ! " kumAre e divya vezadhArI devane kahyuM. kumAra ! enI maMtrasiddhi te siddha thaI ja che ema sa maja, paNa tuM mArI pAsethI kAMIka mAga ! kemake devadarzana amegha hoya che." devatAe kahyuM. je ema che te Apa jJAnathI mane kaho ke mArI priyA vanavALIne mArI upara snehavALI chatAM kyA kAraNe te ziyaLa pALe che." devatAe avadhijJAnathI tenuM svarUpa kumArane samajAvatAM kahyuM-"kumAra ! prabhAtano samaya thavA Avyo che ane divase devatAo prAya,
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahasyane pheTa. 137 kavacita ja dekhAva de che. vaLI tane kahevAnI vAta ghaNuM lAMbI che. mATe A aMjana le, tenA prabhAvathI tuM adazya rahIne tArI priyAnI pAchaLa najara rAkhatAM tuM sarve hakIkata jANuM zakIza." pachI devatA tarataja aMjana ApIne adazya thaI gaye. aMjana prApta karIne kRtakRtya thayele kumAra gI pAse AvIne name. gIe AzISa ApI. "vatsa ! tArI zaktithI Aja ATha varSe mAre maMtra saphaLa thayo. huM tArA upakAramAMthI anuNa kayAre paNa thaI zake tema nathI; te kahe tArUM huM zuM priya karuM ? tane zuM ApuM?" yogInAM vacana sAMbhaLIne kumAra be "tamArI kRpA najara amArA upara hoya to basa che ! tamArI kRpAthI bIjuM zuM vadhAre joIe ?" ema bolate kumAra pitAne ghera gaye; ane gI ziSyanI sAthe potAne sthAnake gayA. DIka rAtrI bAkI hovAthI kumAra pitAnA makAnamAM AvI sUtA sUtA AjanI rAtrInI abhUta bAbate vicAra karavA lAge. te sAthe priyAnuM cAritra paNa ene kaika bheda-zarmavALuM jaNAyuM. "je thayuM te sarve sAraMja thayuM. have e aMjana AMjavAvaDe adazyapaNe huM priyAnuM guhya caritra zodhI kADhIza. kharuM rahasya zuM che e tapAsa karIne eno aMta lAvIza." ema vicAra karatAM prabhAta thayuM. prakaraNa 24 muM. rahasyane pheTa.' prabhAta samaya thavAthI kumAra jAgane prabhAtika Avazyaka kriyA karI kanakavatInA dhAma tarapha javAne nIkaLe. haMmezanA niyama pramANe tenI sAthe vAtacita karIne teNe tenuM manaraMjana karyuM. pote gI pAse gaye hatuM ane zuM kArya karyuM tenI gaMdha sarakhI paNa keIne teNe jaNAvI nahotI, jANavA paNa dIdhI nahotI. anukrame 18
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 basmila kumAra gaNI karatAM temane jevAneja hoya tema sUrya mAthA upara AvyAmadhyAnha samaya thaye, jethI kumAra potAne ghera AvyA. tyAM snAna karI jamI paravArI sAMja paDavAnI rAha joto te beThe. priyA Ama vinavayamAM brahmacarya kema pALe che te jANavAne te ati Atura hatuM, paraMtu te priyAne pUchI zake tema nahotuM. te maja priyAvagara tene khulAse bIje kaI karI zake tema paNa nahotuM. A te suDI vacce sopArI jevI sthiti hatI; paNa gIne upakAra karavA jatAM devatAe prasanna thaIne je aMjana ApyuM hatuM tene upaga karI nizA samaye adazya rahIne priyAnuM vRtAMta jANavAne te adhIre thaI rahyo hate; chatAM teTalo samaya pasAra karavAne te mitronI sAthe capaLa citte gechI karavA lAgyo. pahera rAtrI vItI gaI tyAre mitrone ravAne karIne priyAnI mAyA jevAne AMkhamAM aMjana AMjIne siddhanI mAphaka adazyapaNe priyAnA makAnamAM te gaye, to pahora rAtrI vItelI chatAM priyAne nidrA vagaranI temaja dIpakanI mAphaka prakAza karatI dIThI. "AhA ! hajI paNa te kema jAgatI haze ?" ema vicAratAM kumAre kanakavatIne bolatI sAMbhaLI. "sakhI ! keTalI rAta gaI haze ?" AkAza tarapha jatI dAsI belI. "he vicakSaNe! samaya thavA Avyo che, mATe tyAM javAne vastrAlaMkAra sajIne taiyAra thAo." te pachI snAna karI uttama vastrAlaMkAra dhAraNa karIne seMthe purI kuMkumanuM tilaka karI jANe navoDhA patnI priyatamane rIjhavavA jatI hoya tema taiyAra thaI gaI. AvI ceSTA joIne kumArane kAma ane krodha samakALe utpanna thayA ne muMjhAyA. "aho ! A zuM ? kayA Azaka pAse javAnI A taiyArIo karI rahI che? mahAsatI jANI meM tenuM pANigrahaNa karyuM, tenuM vacana saraLa svabhAve mAnya rAkhyuM, tenuM A phaLa? khare strIo te doSanI khANaja che. enI mAyAne pAra karuM pAmI zake? deSarUpa aMdhakAravALI evI strIjanane dhikkAra thAo ke jeo potAnA pati sAthe paNa vizvAsa pamADIne ThagAI calAve che. tenI AvI ceSTA jotAM e ziyALavALI che ema kema manAya? e
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahasyane pheTa. 139 te managamatI majA bhegave, ane huM ene bhase brahmacarya pALuM. jema saritA hamezAM nIcagAmI , evI ja nArInI sthiti che; mATe A talavArathI ja ene kApI nAkhuM ke jethI enA vizvAsaghAtanuM phaLa bhale pAme, athavA te ene ekalIne mAravAthI zuM ? enA yArane paNa pararamaNanA phaLane svAda cakhADe; mATe prathama nirNaya karavA de ke e Azaka koNa che?" e pramANe vicAra karIne utpanna thacelA kepane eNe samAvyo. eTalAmAM caMdrazALA AgaLa eka vimAna khaDakhaDATa karatuM AvIne khaDuM thayuM, ane pitAnuM Agamana dhvajA phaphaDAvavAvaDe karIne batAvavA lAgyuM. te vimAnane joIne kanakvatI sakhInI sAthe tenI pAse gaI ne banne jaNA vimAnamAM beThA. kumAra paNa adazyapaNe vimAnamAM caDhI beThe. tarata ja vimAna AkAzamAM uDyuM. zuM A te svargamAM jAya che ke vaitADhya upara jAya che?" ItyAdika aneka saMkalpa vikalpa guNavarmAne thayA. vimAna te saDasaDATa karatuM AkAzamArgamAM uttaradizAne raste cAlyuM. uttara dizAmAM eka moTuM ramaNIya sarevara hatuM. tenI najIkamAM naMdanavana samuM AnaMdajanaka eka suMdara udyAna hatuM. AkAzamA gamana karatuM vimAna tyAM AvIne nIce utarI udyAnamAM AvyuM. sakhI ane kanavatI vimAnamAMthI nIce utarIne udyAnamAM cAlyA kumAra paNa tenI pachavADe cAlyo. tyAM AgaLa jatAM ratnanA prakAzathI zobhAyamAna evuM eka jinabhuvana temanA jevAmAM AvyuM, je jinamaMdiramAM devatAo ane vidyAre paNa potAnA AtmAne uddhAra karavAne AvatA hatA. caMdranI cAMdanI mAphaka AnaMda karanArUM evuM maMdira joI bhagavaMtanI pratimAne namavAne te bALA bhuvananA raMgamaMDapamAM AvI. te tenI pahelAM tyAM traNa kanyAo AvI hatI. e cAre kanyAo jinezvarane namIne bahAra jyAM vidyAdharane rAjA beThe hato tyAM AvI namana karIne ubhI rahI, ane e mahAbala vidyAgharezane pitAnA AvAgamananuM nivedana karyuM. te pachI vidyAdhareze rAtrIe snAna karIne zuddha thaI potAnA parivAra sAthe jinezvaranuM aSTaprakAre snAtra pUjana vagere karyuM.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 dhammila kumArarAtrIe zAstramAM jinapUjAna-niSedha karela che, chatAM A svecchAcArI vidyAdhareze potAnI marajIthI nItinuM-zAstranuM ullaMghana karIne rAtrIe jinezvarane pUjanavidhi karyo. te pachI nRtyane samaya thatAM e cAre bALAo tarapha joIne pUchyuM ke "Aje nRtya karavAne kone vAre che?" pilI traNa kanyAoe AMgaLI cIMdhI guNavarmAnI vahu kanakavatIne batAvI ke "Ane vAro che." te pachI tarata ja e vidyAdharapati mahAbaLanI AjJA thaI ane kanakAvatIe nAca kare zarU karyo. A mahAbaLa rAjA potAnI vidyAnA baLathI AvI rIte manuSyanI uttamottama kanyAone upADI jato, ane temanI pAse jabarAIthI rAtrIne samaye te ahIM nATaka karAvato hato. pitAnA vimAna mekalI evI rIte te ghaNuM kumArikAone bolAvate hate; eTaluM ja nahi paraMtu paraNelI strIone potAnA pati pAse nahi javA detAM baLAtkAre brahmacarya paLAvo; ane potAnI pAse rAtrIne samaye belAvatA. kanakavatIne paNa eka divase rAtanA gekhamAM beThelI joIne enA pitAne gherathI vidyAdhare upADI hatI, ane reja nATaka karAvIne tene pAchI mUkI jato hato; vaLI paraNyA pachI tenI paravAnagI maLe teja te tenA patine maLI zake evI pharaja pADI hatI. AvI rIte kanakvatI paNa A adhamanA sakaMjAmAM sapa DAI gaI hatI, - kanakavatI nAcatI hatI, bIjI traNamAMthI eka tAla detI hatI, bIjI viNA vagADatI hatI ne trIjI ubhI ubhI veNu bajAvatI hatI. temanA nRtya ne gItagAnathI mahAbaLa vidyAdharapati potAne iMdratulya sukhI mAnatA AnaMdathI mastaka dhUNavavA lAge tyAre kumAra pitAnI patnIne AvI rIte nAyakANanI mAphakanacAvato dekhI krodhathI dhamadha mavA lAgyA. "aho! manuSyanI madhyamAM huMja viDaMbita chuM-duHkhI chuM, ke mArI prANapriyA-arvAMganAne eNe nAcanArI vezyA banAvI. jenuM mukha jevAne kurUdezanA rAjAo paNa samartha thayA nathI, ene A vidyAthI unmatta thayele adhama vidyAdhara sarvAga jete
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahasyane pheTa. 141 chate nAca karAve che. jene huM tathA mArAM mAtapitA sahita AkhuM rAjakuTuMba amArA sarvasvanI mAphaka gaNuM mAna ApIe chIe, tene sArA mAtranA hukamathI A duSTa dAsInI mAphaka nRtya karAve che. khacIta e satI patimAM prItivALI-bhaktivALI, che chatAM A duSTanA baMdhanamAM phasAyelI jaNAya che vaLI rAtrIe jinezvaranI pUjA karavAno niSedha karyo che, chatAM A adhama rAtrIe paNa jinAcana karato IcchAnusAra varte che. A vidyAre jinezvaranI AjJAnuM ullaMghana karIne anAcAraja aMgIkAra karyo che, to A anyAyIne yuddhamAM haNune tenuM prAyazcitta mAre barAbara ApavuM joIe, chatAM hajI A duSTa bhaviSyamAM AgaLa zuM zuM kare che te jANavAne mAre bhavuM joIe." ema vicAra karato kumAra zAMtapaNe krodhane dabAvIne ubhe hate. eTalAmAM akasmAta nRtya karatA kanakavatInI kaTInA kaMdarAmAMthI ghugharIo nIce paDI, kumAre laghulAghavI kaLAthI te upADI lIdhI. nRtyanA tAnamAM sarve mazaguLa hovAthI koIne khabara paDI nahi. nAca pUrNa thayA pachI kumArIne khabara paDI ke nAcatAM nAcatAM ghugharIo paDI gaI che, te zodhavA mAMDI paNa na jaDavAthI teNe vidyAdharapatine jAhera karyuM. te vAre khecarAdhize kahyuM ke "vatsa! Aje to rAtrI ghaNuM vahI gaI che, mATe tuM jA ! AvatI kAle huM tane game tyAMthI zodhIne lAvI ApIza." ema kahIne sabhA barakhAsta karI sarve pitApitAnA sthAnake gayA-nidrAdhina thaI gayA. - kumAra paNa pitAnA maMdiramAM AvIne pitAnA sevakathI alakSitapaNe maMdiramAM dAkhala thaIne vicAramAM taNAte palaMga , upara paDyo. "are ! e vidyAdhara keNa haze? mArI priyA mArA vaza chatAM ene Adhina kema thaI haze? A strI mArA upara prItivALI che, chatAM e ene Adhina che. e bane virUddha bhAva che." ItyAdika vicAra karatAM rAtrI pUrNa thaIne sUrya udaya thayo tethI jAgRta thaI Avazyaka kriyAo karIne kumAra pitAnA priya mitra maMtrIputranI sAthe priyAnA maMdiramAM AvyuM. rastAmAM kumAre e
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 dhammila kumAru buddhi vaMta mitrane rAtrI saMbaMdhI hakIkata samajAvI dIdhI ne ghugharIo ene ApI rAkhI. haMmezanI mAphaka vArtAlApa karatAM kumAra ane kumArInAM citta prasanna thayAM. vArtAvida pUrNa thayA pachI teo sogaThAbAjI ramavAne beThA. eka ramata pUrI thaI emAM strI chatI; eTale bIjI ramatanI zarUAta thatAM priyAe kahyuM ke "khAlI ramyA karatAM kAMI zarata kare te ThIka paDe." priyAnuM AvuM vacana sAMbhaLIne avasara Avele jaI kumAre mitranI sAme joyuM- baMdha ! tArI pAse kAMIka hoya te Apa, ke jethI priyAnI sAthe khelIne AnaMda meLavuM." A thoDI ghugharI che, te sivAya bIjuM kAMI nathI. kaho te te ApuM." maMtrIputre kahyuM "je hoya te Apa. je samaye je upayogamAM Ave teja amUlya !" kumAranuM kathana sAMbhaLIne maMtrIputra sAgare pelI ghugharIo mUkI dIdhI. je joIne kanakAvatI AbhIja thaI gaI- dibhUDha thaI gaI. "A mArI ghugharIo enI pAse kyAMthI ? rAtrIne samaye nRtya karatAM paDI gayelI ja e kIMkaNIo che." enA hRdayamAM prAsako paDyo. ene AkuLavyAkuLa joIne kumAre kahyuM-"mugdha ! AnaMdadAyaka A prabhAtano samaya chatAM vIchIe DaMbelAnI mAphaka tuM udAsa kema cho ?" deva ! A kiMkaNa zuM Ape che? e to mArIja che, ta'mAre e mane ApavI joIe, ene badale tame e kiMkINI zaratamAM mUke cho?" kanakavatIe dhiraja dharIne kahyuM. - kumAre hasIne kahyuM. "priye ! evuM zuM bele che? jema A kikANa tArI che tema mAruM A AkhuM rAjya zuM tArUM nathI? zuM huM tAre nathI ! evI rIte sarve tArUM che, te pachI zaratamAM zuM mUkuM ?"
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 rahasyano heTa. . e badhuM te ThIka! paNa A ghugharI tamArA hAthamAM kevI rIte AvI ? svAmina! te kaI paNa sthaLe mArA kaMdarAmAMthI nIkaLI paDelI tamArA mitranA hAthamAM AvI che?" A ghugharIo tArI che ne tArA kadarAmAMthI sarI paDI che, evuM tuM zA uparathI kahe che? vaLI te kyAM paDI gaI hatI?" kumAre kanakavatIne pUchyuM. "pUrva janmanA vRttAMtanI mAphaka e kayAM paDI gaI te huM jANatI nathI. paNa vAyA pachI ja mane enI khabara paDI che." kumArIe kahyuM. jANatAM chatAM teNe potAnuM ajJAnapaNuM batAvyuM. tyAre A mAro mitra jyotiSazAstramAM praviNa che. ene tAre kaMI pUchavuM hoya te pUchI je. tIrthakaranA vacananI mAphaka enuM vacana paNa pramANabhUta gaNAya che; mATe tene satya javAba Apaze." kanakavatIe sAgara-maMtrIputrane pUchyuM. "dIyarajI! kaho ! mArI ghugharIo kayAM paDI gaI hatI ?" huM tamane jAMtiSathI enuM gaNita karIne AvatI kAle javAba ApIza." e pramANe tene bhayamAM ane bhramamAM nAkhI te banne jaNA pitAne ThekANe gayA. snAna bhejana karyA pachI divasa pUro thatAM yathAsamaye te aMjana AMjIne guNavarmA adazyapaNe rAtre priyAnA makAnamAM gaye; ane priyAnI sAthe vimAnamAM besIne pahelA divasanI mAphaka teja devamaMdiramAM AvyuM. pahelAMnI mAphaka snAtra vagerethI jinapUjana karIne vidyAdharapati potAnA parivAra sAthe rAtrIne viSe nRtya karAvavA lAgyo. eka bIjI nAcavA lAgI, ne kanakavatI viNA vagADavA lAgI. sarve eka rasamAM lubdha thaI gayAM; eTale pagane ThaNako karatAM kanakavatInA pagamAMthI jhAMjhara nIkaLI paDyuM. te AstethI kumAre upADI lIdhuM. nAca pUro thatAM kanakavatIe sabhAmAM tapAsa karI paNa kayAMya jaDayuM nahIM. jethI vidyAdharapatine eNe jAhera karyuM. "he rAjana ! mArUM nupUra Aje paNa keI upADI gayuM che." nakkI koI cora jAgRta thayo che." vidyAdharapatie rAtrI vItI javA chatAM je hatA te vidyAdha
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ bismilakumAra.rone bolAvIne pUchayuM ke "are vidyAdhare! tapAsa kare. ahIM koNa cera bharAya che? ene jhaTa pakaDIne mArI AgaLa hAjara karo ke jethI mArA kaparUpI agnimAM pataMgIAnI mAphaka ene bALIne bhasma karUM. he vatsa ! Aje te tuM jA. huM have enI pUratI tapAsamAM ja chuM." e pramANe kahIne vidyAdharapatie sarvene vidAya karyo. kanakavatI paNa bharathAranI sAthe pitAne ghare AvI. kumAra paNa guptapaNe pitAnA makAnamAM AvIne sUI gaye. manamAM aneka prakAranA tarkavitarka karatA teNe palaMga upara zeSa rAtrI vyatIta karI. kanakavatI paNa jhAMjharanI ciMtAmAM ne ciMtAmAM nidrAvaza thaI gaI. prakaraNa 25 muM. "priyAnI khAtara." trIje divase kumAre potAnA mitrane jhAMjhara ApIne sarva hakIkata samajAvI ane tenI sAthe priyAne maMdire gaye. vArtAvinoda karIne priyA sAthe sogaThAbAjI ramavAne beThe. anukrame rasa jAmatAM kumArI belI. "svAmI ! kAMika zaratamAM mUke." ane diyarane pUchayuM-"mArI ghugharIne kAMI khulAso karaze ke?" kumAranI IsAratathI sAgara -"bhAbhI ! mArI lagnakiDaLImAM evuM jovAya che ke kikANInI sAthe tamArI bIjI paNa keka vastu guma thaI che, mATe vicArI juo ke tamAruM bIjuM kaMI guma thayuM che?" sAgaranI vANI sAMbhaLIne kanakavatI Azcarya pAmI gaI. tAkItAkIne tenA sAme jevA lAgI ane pharIne pUchavA lAgIdIyarajI! tame ja kahe, mAruM bIjuM zuM khovAyuM che ?" maMtrIputre kahyuM-"tamArUM jhAMjhara devAyuM che ane te juo A rahyuM. te tamAruM ke nahI ?" ema kahIne kumAre ApeluM jhAMjhara sAgare tarataja kanakavatIne ApyuM. kanakavatIe ene tapAsI joyuM. ' te khacIta e pitAnuM ja hatuM, jethI ene ati Azcarya thayuM.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ priyAnI khAtara. 145 kumAre pUchayuM-"kema, A jhAMjhara tAruM che ke nahi?" "hA! mAruM pitAnuM ja che." teNIe temanI sAme joIne javAba Apyo. "he nimittajJa diyara ! A bhUSaNe kayA sthAnakamAM guma thayA, e kema kahetA nathI?" kumArIe bhayabhIta thaIne bIjuM kaMI jANavAne nimitte pUchayuM. he zairAMgI! te sthAna atyaMta tejasvI ne ahIMthI ghaNuM dUra che. deva sAnidhya vagara manuSya prANunI tyAM javAnI zakita nathI evuM e vikaTa che." maMtrIputre kahyuM. "te tyAM paDelAM A AbhUSaNe tamArI pAse kevI rIte AvyAM?" rAjasutA bolI. "jene guNavamAM je sakaLa kaLAne nidhAna mitra mAnyo hoya, ene jagatamAM kaI vastu durlabha che?" sAgara maMtrIputre kahyuM. ethI bALA ati lajajA pAmI gaI. manamAM aneka prakAranA vicAra karavA lAgI. "kayAM e vidyAdharenuM sthAnaka ne kayAM A mAnuSI bhUmikA? tyAM vastunuM paDavuM kayAM ne enuM ahiM Agamana kyAM ? e tattva huM samajI zakatI nathI ke daivajJanI mAphaka A sAgara tyAM paDelI vastuone ahIM kevI rIte lAvI zake che? kaI paNa zakitavaDe kAM to mAre sAtvika svAmI tyAM Ave che athavA to ahIM beThe beThe kaI devika zaktithI e samAcAra jANuM le che-vastu magAvI le che, ne ja mane bhaya ane Azcarya pamADavA mATe Ape che. hajI paNa enI AMkho nidrAthI gherAyelI che. eja batAvI Ape che ke nakakI mArA svAmI ja rAtrIne samaye tyAM AvI mAre sarve tamAso jue che, ane A ane eka thaIne mane bheLIne ThagI rahyA che." A pramANe vicAra karatI manamAM ati pedavaMta thayelI teNI belI-kumAra ! zA mATe mane bheLIne kheTuM bolIne Ama Thago cho? tame bele che kAMIka ane varto cho kAMIka? tamAre mana te te kIDAmAtra ramataja che ne mAruM to marmasthAna viMdhAI jAya che. hAthI pitAnI kharaja maTADavAne latAone zuM nathI ukheDato? tame banne eka bAju che, bIjI tarapha huM bheLI ekAkI chuM, tame parAkramI, hoMziyAra ane 10
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ lammila kumAra caturasujANa che. huM saMsAranA prapaMcathI ajJAta chuM. tame purUSa che, huM abaLA chuM. jethI huM tamane vizeSa zuM kahuM? khedavALI evI mArA prati jevI tamArI prIti hoya tema karo ! svAmI ja jyAre AvI rIte marmavacanapUrvaka mArI hAMsI kare te pachI mAre zuM karavuM?" priyAnAM evAM vacana sAMbhaLIne kumAre ene AzvAsana ApyuM, ne mitranI sAthe te pitAne sthAne gaye. bane eka bIjAM judI judI vAta karatAM hatAM, chatAM hudayamAM samajI gayAM hatAM ke eka bIjAnI vAta teo jANatAM hatAM, paNa vacanadvArAe teo khulAso karI zakatAM nahotAM. pitAnuM vRtAMta potAnA samartha patinA jANavAmAM AvavAthI kanakavatI bahu du:khI thaI. enA manamAM aneka bhAMjagaDa thaI gaI. "hA ! e vidyAdharanI dAkSiNyatAthI meM satya hakIkata patine kahI nahIM e ThIka na karyuM. are ! huM satI chatAM patinI najaramAM kalaMkavALI TharI." ityAdi saMtApathI eNe Akho divasa duHkhamAM pasAra karyo. samaya thavAthI kumAra guptapaNe aMjananA prabhAvathI rAjabALA prANapriyAne mahele AvyuM, to jamIna upara jema mAchaluM taraphaDe tema priyAne palaMga upara taraphaDatI joI. Aje enI AvI sthiti jeI kumAra navAI pAme; eTalAmAM dAsIe kahyuM. "bahena ! samaya thavA AvyA chatAM Aje kema tuM taiyAra thatI nathI? Aje zuM ghutamAM kaMI hArI gaI ke keIe tane duHkhI karI athavA te tAva Avyo che ke bIjuM kAMI kAraNa che? je kaMI hoya ta mane kahe." sakhInAM vacana sAMbhaLIne e mRdubhASiNe du:khI thatI belIsakhI ! mArA duHkhanI vAta tane zuM kahuM? jagatamAM huM maMda bhAgyavALI chuM ke jyAre bAlyAvasthAmAM pitAne tyAM ekadA merU parvatanA zikhara upara devakamArInI mAphaka prAsAdanI upara huM ramatI hatI, te vakhate A duSTa vidyAdhare mane joI jema gIdhapakSI mAMsa joIne tenI upara tarApa mAre, zikArI jema zikArane sakaMjAmAM le ema A vidyAre tarataja mane upADIne dUra araNyamAM mUkI dIdhI. ane mane dhamakAvata-bhaya pamADato kahevA lAgyuM "bALe ! je
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ priyAnI khAtara. 147, mAruM vacana aMgIkAra nahIM kare te A talavArathI tane haNI nAkhIza. mATe je mRtyuthI DaratI hoya te mAruM vacana aMgIkAra kara." tenI krUra vANI sAMbhaLIne meM enuM vacana bhayathI aMgIkAra karyuM. ane te divasathI ja jinezvaranA bhuvanamAM rAtriIne samaye nRtya karavAnuM vimAna mokalIne mane te teDI jAya che. ardha rAtrI pata tenI AgaLa nATaka karavuM paDe che. vaLI enI rajA sivAya mAre pati sAthe kaMI paNa saMbaMdha rAkha nahi evI khAsa bIka batAvI che. jIvavAnI IcchAe e adhamanAM AvAM vacane meM kabula karyA. bItAM bItAM meM pANigrahaNa karyuM, chatAM hajI meM e duSTanA bhayathI ziyaLa khaMDyuM nathI. A vAta meM mArA patine paNa kahI nathI. chatAM svAmIe kaI paNa rIte A vAta jANe lIdhI che. mArI khAvAyelI vastu mArI AgaLa raju karIne te mane bhaya ane Azcarya pamADe che. have tyAM kevI rIte AvI zakuM? tyAM AgaLa kadAca bane bhegA thAya ane kAMIka navAjunI thAya enA karatAM tena AvuM te ja sAruM che. AvI ciMtAthI he priyaMvadA! muMjhAI gaI chuM. A devAdhina kAryanuM zuM pariNAma AMvaze te kaMIpaNa samajAtuM nathI. are! Aje huM durAcAriNuM nahI chatAM svAmInI najaramAM durAcAravALI jaNAI chuM, tethI have bhaviSyamAM zuM thaze te paNa samajAtuM nathI; huM te jIvatAM chatAM jagatamAM Aje muvelI ja chuM, mATe tuM ekalI jA ne pUche te kaheje ke ene zarIre ThIka nathI, mATe AvI nathI. are ! cakarI rAtrIne viSe ane kekI divase zAMti pAme che paNa rAtrIe ke divase mane pApInIne te kayAMya zAMti maLatI nathI. kamalinI rAtre nidrA le che, kairaviNI divase ArAma le che, chatAM divase ke rAtrIe mane te kayAre paNa nidrA nathI-sukha nathI, eka tarapha bharathAranI prIti, bIjI bAju khecarano bhaya. he sakhI ! AvuM saMkaTa mAre keTale kALa bhegavavuM paDaze? mATe je thavAnuM haze te thaze paNa huM to Aja AvavAnI nathI, tuM ja jA." rAjasutAnAM e pramANenAM vacana pracchannapaNe ubhelA kumAre sAMbhaLyA, jethI te vicAra karavA lAgyuM ke "ahA ! mArA purUSArthane dhikkAra che ke huM baLavAna pati chatAM paravaza paDelI mArI priyAnuM ATaluM kaSTa paNa huM dUra karI zakatuM nathI. mATe
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 basmila kumAra. Ajeja e adhama vidyAdhara sAthe yuddha karIne eno aMta lAvavo joIe, ene nAza karIne jema aMdhakArane nAza karanAra sUryane udaya thavAthI kamaLa praphullita thAya che tema priyAnI prIti meLavavI joIe." kumAra ema vicAra karato hato eTalAmAM vimAna AvyuM, temAM priyaMvadA ekalI beThI, te sAthe kumAra paNa caDhI beThe. tarataja vimAna havAmAM uDayuM, te caityanI najIkamAM AvIne nIce utaryuM ane priyaMvadA ekalI nATaka cAlatuM hatuM tyAM AvIne hAjara thaI. tene joIne krodhathI dhamadhamate vidyAdharapati be -"re dAsI ! tArI svAminI kema na AvI? mAre sakhata hukama chatAM teNe Aje Avo mAre aparAdha karyo. enI zuM zikSA bhegavavI paDaze te te jANatI nahI heAya?" trADa pADatA e khecarapatinAM agni samAna vacanathI bhaya pAmatI priyaMvadA belI-"svAmina ! ene zarIre ThIka nathI, jethI huM ekalI AvI chuM, mATe kSamA kare." tuM khoTuM bole che te enI zikSA prathama tuM te bhegava. ene te nahi AvavAnuM phaLa huM barAbara batAvIza." ema kahIne vidyAdhare priyaMvadAne gaLAmAMthI pakaDI ane kahyuM ke-"tArA ISTadevane have smarI le, tArA divaso bharAI gayA che." bhaya pAmelI priyaMvadA chevaTe e vidyAdharapatine kahevA lAgIare vidyAdharapati! meM je dhAryuM hatuM teja Aje pratyakSa thayuM che ke kolasAnI dalAlImAM hAtha kALA thavAnA ja che. sapanA rAphaDA upara rahIne jIvavAnI IcchA karavI, tArA sarakhA yamanA bhAInI dostI karIne nirAMte jIvavuM, e sarva azakya vAta hatI. khera ! jevI bhavitavyatA ! paraMtu mane saMsArasAgarathI pAra utAranAra, dayAnA sAgara evA zaraNa karavA lAyaka jinezvaranuM zaraNa prathama karI levA de. are duSTa! tuM zuM eTalo badho garva kare che. duniyA virathakI paNa vIra purUSane utpanna kare che. paNa have atyAre vadhAre vivecanathI saryuM. mane zrI arihaMta evA lokottara purUSanuM zaraNa che ! ane bIjuM mArI sakhI kanakavatIne pati ke je eka jagatanuM rakSaNa karavAne samartha che e guNavarmAnuM zaraNa ho."
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ priyAnI khAtara. 149 * "are ! e maravAne yogya evA manuSya kIDAnuM mArI AgaLa zuM gajuM? kezarIsiMha AgaLa bakarAnuM zuM gajuM? bhayaMkara bhujaMga AgaLa deDakAnuM zuM gajuM? " ItyAdi garjanA karato je talavAra kheMcIne priyaMvadA upara ghA karavA jAya che, eTalAmAM e paraprANune nAza karanAra khaga upara pitAnA khargane ghA karate kumAra sahasA tyAM pragaTa thayA. "are adhama! abaLA janane saMtApanAra ! kA purUSa ! je tuM khare vIra mAnI hoya to e bALAne cheDI de. Ama Ava, Ama Ava. baLavAna purUSa je nirbaLane haNe te e baLavAnanuM kuLa kalaMkita thAya che. araNyamAM jinezvara bhagavAnanI pUjA nimitte te anAcAra karavA mAMDyo che. tenuM phaLa tane ahIM ja maLaze. sArA vaidya pAsethI lIdheluM auSadha paNa je avidhithI khAvAmAM Ave che te nukazAna karanAruM thAya che. gurUe je maMtra Ape hoya te je vidhi pramANe jape teja phaLa ApanAre thAya che, yathA samaye khetI kare teja te dhAnya ane ghAsane vadhAranArI thAya che, tevI ja rIte dharma paNa gurUnI AjJA pramANe karavAmAM Ave teja phaLibhUta thAya che, paNa rAtrIe jinapUjana karavuM, mAbApanI corI chupIthI bALikAene upADI temanA sukhabhegamAM aMtarAya karo-ityAdi tArAM e pApanI zuddhi mArI talavAravaDe ja thAo." kumAranAM cAnakarelAM AvAM vacana sAMbhaLIne te vidyAdhareza mahAbala jema pAdaprahArathI sarpa dhamadhame tema krodhathI dhamadhamato priyaMvadAne choDIne kumAra tarapha doDyo ane bane dAvapecathI eka bIjAne haNavAmAM tatpara evA yuddha karavA lAgyA. mahalanI mAphaka caraNanA AghAtathI bhUmine kaMpAvatA kSaNamAM bAthaMbathA, kSaNamAM khaDjhAkharzI evI judI judI rIte cira samaya paryata emanuM yuddha cAlyuM. caturAIthI banne eka bIjAnA ghA cukAvI detA hatA. Akhare e adhama vidyAdharanA divase bharAI gayA, enuM puNya paravArI gayuM, jethI yuddhamAM ene kumAra eka chatAM anekarUpe dekhAvA lAgyo. temanuM A yuddha AkAzamAM ubhA ubhA vidyAdharo ane vyaM.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 dhammila kumAra. tare paNa Azcarya pAmatA jevA lAgyA. eka manuSyanuM AvuM apUrva zirya joIne teo Azcaryacakti thayA. yuddha karatAM avasara pAmIne kumAre e vidyAdharanA gaLA upara talavAra calAvI dIdhI. vidyAdhareza bhUlyA ane tenuM mAthuM tarataja jamIna upara nIce gabaDI paDyuM. sadAne mATe duniyA uparathI tenuM jIvana asta thaI gayuM. devatAoe kumArane jaya prApta thayela che tenI upara puSpanI vRSTi karI. pApa ane puNyanI laDAImAM kadAtha pApa prathama pitAnuM adhika jora batAve paNa Akhare te puNyane ja vijaya chephatteha che. pApIo bhale prathama phAve paNa Akhare te teo bare mote mare che. - ccha) - prakaraNa 26 muM. sukha duHkhanI vATe. vidyAdharapati mahAbaLanA mRtyuthI tenA sevaka vidyAdharo bhaya pAmatA hatA, temane mIThAM vacanethI AzvAsana Apate guNavamakumAra mahAbaLane mArIne kSaNavAra tyAM vizrAMti levAne beThe. tevAmAM cirakALathI pratibaddha thayelI mRgalIo jema mukata thAya tema A duSTanA phaMdAmAMthI mukata thayelI traNe kumArikAo AnaMda pAmatI kumAra pAse AvI, ane page lAgatI kahevA lAgI--" kumAra ! ame paNa traNe rAjatanayA chIe. tamArI kanakavatInI mAphaka amane paNa A duSTa mRtyune bhaya batAvato roja vimAna mekalIne ahIM teDAvI pitAnI AgaLa nATaka karAvI meja meLavatuM hatuM, ane vAkapAzathI amane bAMdhIne A duSTa pANigrahaNa karyA vagaraja amane vezyA jevI banAvI dIdhI hatI. A duSTanA paMjAmAMthI ane mane mukata karanAra tame mahApurUSe amane zuM nathI ApyuM ? e TuTe hajI amArAM lagna paNa thavA dIdhAM nathI. have he mahApurUSa ! tamArI rajA hoya to ame amAre makAne javAne icchIe chIe."
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ priyAnI khAtara. 151 - e traNa kumArikAonI vANI sAMbhaLIne kumAre temane pi tAne sthAnake javAnI anumati ApI, vidyAre mAraphate emane emane ghera pahoMcADI ane pote vidyAdharane rajA ApIne priyaMvadAnI sAthe vimAnamAM besIne potAne deza hastinApuramAM AvyA. priyAnA maMdiramAM vimAna utaryuM, emAMthI priyaMvadA ane kumAra utarIne mahelamAM gayAM. | mahelamAM becena rahelI kanakavatInuM DAbuM aMga pharakatuM hatuM, jethI te manamAM kaMika zubha saMka9pa karavI hatI, eTalAmAM te pitAnI sakhI ane patine praphullita cahere AvatA joI eNe sArUM anumAna karyuM. eNe sakhIne pUchayuM--"priyaMvadA ! kahe to kharI Aje tyAM gayA pachI e khecare tane zuM pUchyuM?" javAbamAM priyaMvadAe kumAranA zAryano ne mahAbalanA vadhano vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. e sAMbhaLIne jema koI mANasanA hadayamAM zilya bharAyuM hoya ane te nIkaLI jatAM jema AhAda pAme ema kanakavatI behada khuzI thaI ane kahevA lAgI- " priyaMvadA ! kharekhara tArI pheIe priyaMvadA tAruM nAma pADayuM che te barAbara che. Aje te te satya karI batAvyuM che, paNa kumAra tyAM kevI rIte AvyA, kema karatAM pragaTa thayA, ane kevI rIte ene vadha karyo? e badhuM caritra AzcaryakAraka che." sakhIne e pramANe kahIne pachI banne pati patnIe Aje nirbhayapaNe vAto karI. jANe paraNyAnI prathama rAtrI Ajeja hoya tema temanA hAvabhAve zarU thayA. samaya joIne catura priyaMvadA tyAMthI chaTakI gaI. ghaNuM kALanI utkaMThAvALAM e viyegI premIoe Aje saMsAranI sukhanI ghaDI prApta karI. badhe zrama-parizrama Aje saphaLa karyo. saMsArajanita sukhano upabhoga karatuM e yugala ratizramathI parizramita thayeluM te divasanI nizAne samaye nidrAdhina thaI gayuM. mANasa dhAre che zuM tyAre vidhi kare che zuM ? bannenAM kartavya hamezAM judAMja hoya che. AkAzamArgethI eka tejasvI purUSa pAnaLathI dhamadhamate vimAnamAM besIne saDasaDATa cAlyA AvatuM hatuM. te anukrame kumAra
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra dhammila kumAra, pitAnI priyAnI sAthe sukhabhara nidrAmAM sute hatuM tyAM AvIne aTa, vimAnamAMthI utarI te aMdara gaye, te bannene nirbhayapaNe sukhabhara rIte pahelAM joyAM. "aho ! mArA bhAIne mArIne ke nirAMte priyAne bagalamAM laIne sUte che?" tene kepa ati vRddhi pAme sutelA kumArane upADIne te cAlyA gaye ane nIce samudra Avyo, eTale vimAnamAMthI e nararatnane duSTa vidyAdhare samudramAM pheMkI dIdhe. samudranA athAga jaLamAM paDatAMja e sAtvikanI AMkha ughaDI gaI ane pitAne athAga jaLamAM DUbate jaI pate taravAne prAraMbha karI dIdho. cAre bAjue samudranAM bhayaMkara jAo gajarava karI rahyAM hatAM, ane nAnA moTA jaLacara jaMtuo zikArane mATe mukha phADIne tarI rahyA hatA. e bhayaMkara samudra taratAM anukame eka pATIyuM tenA hAthamAM AvyuM. tenI sahAya vaDe te sAta divase samudranA taTa upara AvyuM. bhUkha ane tarasanI pIDAthI vyagra chatAM mAtra mAnasika hiMmatathI te sAta sAta divasa paryata samudramAM pATIyAnA AdhAre rahyo hato. mahAmuzkelI e kinAre AvyA pachI vyAdhivALo mANasa roga nAza pAmavAthI jema auSadha choDI de tema e kASTanuM pATIyuM kumAre choDI dIdhuM ane cAre bAjue joyuM te eka tarapha bhayaMkara samudra to bIjI tarapha gahana vana AveluM hatuM. eka dizAe magaramasya Adi jaLacara jI kIDA karI rahyA hatA, bIjI tarapha vyAgha, siMha, dIpaDA Adi pitAnuM purUSArtha batAvatA garjanA karI rahyA hatA; chatAM eka parAkrama ja jenuM zastra che evo te dhIra purUSa-guNavarmA kumAra jaMgalane raste cAlyA. keTaleka dUra AgaLa jatAM eka tApasa hAthamAM kamaMDaLa laIne jaLanI zodha karate vanamAM bhramaNa karato hato tene bheTe thaI gayo. AvA bhayaMkara araNyamAM yogIne-tApasane joIne kumAra ghaNe khuzI thayo ane tenI pAse jaIne temane pUchavA lAgyo-"he mahAtmana ! tame koNa che ? ane kayAMthI AvyA che ?" huM yegI chuM. tamArA jevA bhUlA paDelAone mArga batAvanAra tarIke paramAtmAnuM smaraNa karate huM tApasenA samudAyamAM rahuM chuM, paNa tame keNa che?" egIe khulAso karatAM kumArane pUchayuM
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha duHkhanI vATe. 1pa3 - "mahApurUSa! mArA mahelamAM huM sutA hatA tyAMthI keIe adazyapaNe mane upADIne samudramAM nAkhI dIdho. temAMthI pATIyAnI madadathI Aja sAta divase huM bahAra nIkaLyo chuM ane Aje prathamaja huM ApanuM darzana karUM chuM." ItyAdika TuMkamAM kumAre pitAnI hakIkata kahI saMbhaLAvI. tApase tenA caherA uparathI bhukha, tarasa tathA thAkathI kaMTAbele jANune jaMgalamAMthI keTalAMka svAdiSTa phaLa lAvI ApyAM. te khAvAthI tathA pANI pIvAthI kumArane parizrama ocho thayo. pachI tApase kahyuM"have cAle amArA AzramamAM, amArA gurUjInI pAse, temanA paricayathI tamane zAMti thaze. tamane te gya sagavaDa karI Apaze." hA ! cAle." teo banne jaNA cAlatA anukrame tApasanA AzramamAM AvyA. kumAre AnaMda sahita kuLapatine vaMdana karyuM. eTalAmAM najIka khuNAmAM eNe paricayavALe eka strIne raDate svara sAMbhaLyo, jethI tApasane enuM nAmaThAma vagere pUchyuM. niradhArIne jotAM e pitAnI priyatamA hoya evuM lAgyuM, jethI kumAranuM mana ghaNuM adhIrUM thaI gayuM, eTale tarataja tApase enI adhIrAI dUra karatAM kahyuM ke, "mahAnubhAva! A bAI tamArI strI che ke zuM !" javAbamAM kumAre hA kahI. je tamArI strI che to enuM vRttAMta tamane kahuM te tame khuzIthI sAMbhaLe. AjathI traNa divasa pahelAM huM vanamAM phaLa levAne gayo hato. pharatAM pharatAM jaMgalamAM latAkuMjanI aMdara eka strIne meM raDatI sAMbhaLI. raDatAM raDatAM te zuM bolI rahI hatI. "he digapAlo ! he vanadevIo! tame sarve mArI vinaMti sAMbhaLo. huM tamane sarvene praNAmapUrvaka hAtha joDIne araja karuM chuM ke mAre mATe mArA svAmI keTalAM badhAM du:kha sahI rahyA hatA. mArI upara te prANathI paNa adhika vAtsalya rAkhatA hatA. eNe keIpaNa daivika zakitathI mArI khAnagI vAta jANIne pitAnA parAkramathI mAre
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa4 basmila kumAra bhaya TALe ne huM ghaNe divase svAmInI sAthe sukhamAM sutI hatI, paNa kaI adhame amane baMnene tyAMthI upADIne judAM judAM pheMkI dIdhAM che. hajI sudhI temano patto maLato nathI. hA! e duSTa vidhine dhikakAra thAo ke je manuSya prANInuM svalpa sukha paNa dekhI zako nathI. svAmIne zodhatI Aja traNa divasathI huM samudrataTa upara karUM chuM paNa kAMI bhALa maLatI nathI; tethI jema janmAMdha mANasane netra na hoya tema priya vagara mArI sarve AzAo vyartha thaI gaI che, jethI svAmIviyege have mAre jIvIne zuM karavuM ? jaLanA vize zuM mAchalI jIvI zake che ? mATe huM te mAro prANa tyAga karIza, paNa je mArA svAmI kadAca ahIM Ave te kRpA karIne mAro ATalo saMdeze jaNAvaze ke tamArI priyAe tamane ati du:khI karyo che ane tamAre viyege eNe duHkhI thaIne potAnA prANane paralokamAM piyune zodhavAne mokalyA che. sukhamAM magna thayelA devatAo yadi mAro saMdezo kahevAnuM bhUlI jAya, he vanavAsI pazu paMkhIo! tame mAre saMdeze mArA priyatamane saMbhaLAvaje." ema belatAMja abaLAe tarataja pitAnehAthe gaLAmAM phase nAkhe. eTalAmAM meM tenI pAse jaIne kRpAthI e pApamaya phAso toDI ene maratAM aTakAvI ane zAMtithI kahyuM"putrI! durgatine ApanAruM AvuM apamRtyu zA mATe vahere che?" meM pAza ekadama toDI nAkhavAthI bALA gabharAIne kahevA lAgI--"hA ! hA ! tame A zuM karyuM ? priya vagara huM kSaNamAtra prANa dhAraNa karavAne zaktivAna nathI." vatsa ! ciMtA nA kara. jene mATe tuM mare che te AjathI trIje divase mArA AzramamAM AvIne tane maLaze." e pramANe AzAlatAthI baMdhAyelI e bALA amAza A. zramamAM rahelI che. traNa divasathI amArA AzramamAM che, chatAM eNe kaMI khAdhuM paNa nathI, mATe have tame bane saMtoSathI haLa maLe !" " kuLapatinI evI vANI sAMbhaLIne kumAra kuLapatine namIne be -"tAta! A bALAne jIvatadAna devAvaDe karIne samajo ke
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha duHkhanI vATe. 155 tame mane paNa jIvADA che, hajI paNa kaMIka mAruM bhAgye jAgRta che ke jethI evA bharasamudramAM nAkhyA chatAM vidhie madadane mATe pATIyuM ApyuM, ane bhamato bhamato araNyamAM Avyo te tamAruM darzana thayuM ne tame mArI priyA sAthe mulAkAta karAvI. mATe vidhi hajI sarvathA dveSI nathI." e pramANe kuLapatinI stuti karate guNavarmA kumAra emano meTo upakAra mAnIne temanI rajA laI pitAnI priyA sAthe te pitAne deza javA taiyAra thaye. keTaleka dUra sudhI tApasa rasto dekhADavAne AvyA. moTo dhorI rasto Avyo, eTale tApase pAchA vaLyA ane A baMne strI purUSa kurUdezanI vATe cAlyAM. - sAyaMkALa thatAM teo cAlatAM cAlatAM anukrame nadInA taTa upara AvyAM. bane thAkI gayAM hatAM, cAlavAthI kaMTALI gayAM hatAM, temanAM aMga sukomaLa hatAM vananAM vanaphaLa khAIne nadInuM mIThuM jaLa pI potAnI sudhA te banne jaNe dUra karI ane vAto karatAM banne jaNa tyAMja jamIna upara beThAM. kumAre pUchyuM-priyA ! vanamAM jema vanacarI hoya tema tuM ekAkI vanamAM zI rIte AvI?" "svAmI! tamane upADIne samudramAM nAkhyA, te pachI e duSTa vidyAdhare tarataja tyAM AvIne mane pakaDI ane kahevA lAge-"duSTA! tArA mATe mArA bhAIne vadha thaye ane tenA maraNathI tame sukhe saMsAra bhego e zuM ThIka kahevAya ? tArA svAmIne te meM samudramAM nAkhe che, te te samudranA athAga jaLanA peTamAMja haMmezine mATe samAI jaze ane tene vAgha, siMha, cittAthI bharelA parvata upara cheDI daIza ke jyAM tuM emane zikAra thaze." jo ke anya purUSanA sparzathI huM hItI hatI chatAM e adhamI mane uMcakIne parvatanA zRMga upara pheMkIne cAlyA gaye. pANInA jharaNAMnI mAphaka zikhara uparathI nIce utaratI utaratI huM tamane zodhatI samudrane kinAre pharavA lAgI. jema hAthamAM AveluM ciMtAmaNi jatuM rahetAM vyAkuLatA thAya tema tamAre patte nahi lAgavAthI vyAkuLa thayelI huM latAkuMjamAM gaLe phAMso khAtI hatI ke jyAMthI e kuLapatie mane bacAvI. te pachInuM-bAkInuM vRttAMta te tame jANe che. e pramANe teo vArtAlApa karatAM hatA, eTalAmAM sUrya asta thaI
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa6 dhammila kumAra. gaye. bIjI vakhata paNa e khecare temanI nidrAne lAbha laIne ekane samudramAM ne bIjIne parvata upara pheMkI dIdhAM te pAchAM teja AzramamAM maLIne kuLapatinI rajA laIne nIkaLyAM ne ahIM rAtrI rahyAM. nidrA e je ke sarva guNane ghAta karanArI che, chatAM keTalAkane e sukhadAyaka paNa che. duHkhIone, rogIone, ciMtAturane nidrA eja vizrAMtinuM sthAnaka che. piyaNune rAtrI sukhadAyaka che. nizAcarene-ghuvaDane rAtrI sukha ApanArI che, tyAre sUryavikasita kamaLo rAtrI AvatAM saMkoca pAme che. cakara ane cakerI viyegamAM ja rAtra nirgamana kare che. kumAra priyAne mIThI mIThI vAte saMbhaLAvate hatA, eTalAmAM priyAne nidrA AvI gaI. jethI pote paNa suvAnI taiyArI karavA lAge. vaLI vicAra thayo ke "ene e duSTa vidyAdhara A vakhate paNa AvIne amArI gaphalatano lAbha laI jAya?" ema dhArI priyAne ekalI cheDI te najIkamAM saMtAI gaye. tarataja e duSTa vidyAdhara temane pAchAM maLelAM joI judAM karavAne tyAM AvyuM. parantu strIne ekalI joIne cama, chatAM paNa jevo strIne upADavA jAya che, tevoja kumAre khaLuM kheMcIne paDakAryo. "re duSTa ! ubhuM rahe, Aje tuM mArA sakaMjAmAM Avyo chuM, hamaNAMja tane tArA baMdhane sthAnake ravAne karuM chuM. " - kumArano garjanA bharyo paDakAra sAMbhaLIne e vidyAdhara vAghanI AgaLa bakarAnI mAphaka tharathara kaMpavA lAgyuM. e rAMkaDe karagaravA lAgyo-"are kumAra ! eka vakhata mane mApha karIne cheDI muke ! have kaI vakhata tamane herAna karIza nahi." duSTa ! mArA sakaMjAmAM Avelo tane javA dauM! kahe have tane zI zikSA karUM? bebhAna-nidrAmAM paDelA mANasone ucakIne AvI rIte herAna kare che tenuM phaLa have Ajeja tuM bhegava. " ema kahetAMja kumAre tenI upara talavAra ugAmI. e vijaLInI kAMtisamI kharzadhArA joI bhaya pAmele vidhAdhara kumAranA caraNamAM paDIne mAphI mAgavA lAgyA, vAraMvAra AjIjI karavA lAgyA. dayA AvavAthI kumAre khaDjha myAna karyuM ane
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ A te ALA ke alI. 157 pUchyuM. " khAyalA ! AveA satva vagaranA chatAM amAne tuM vAravAra herAna zA mATe kare che?" " mArI bhAbhInA kahevAthI " e vidyAdhare kahyuM. " tuM sattvavatamAM zirAmaNi che, huM maMda bhAgyavALA-sattva vagaranA chuM. tArI sAthe yuddha karavAne sAkSAt iMdra paNa zaktivAna nathI, teA huM te kANu mAtra ? zuM nadInI reNu sUryanA maMDaLanuM AcchAdana karI zake ? " " are mUrkha ! eka nIca buddhivALI nArInA kahevAthI AvA viSama kAryamAM tuM paDyo che. rAgI jema vaidyanI hitazikSA dhyAnamAM rAkhyA vagara krupa sevana kare, tema te paNa eka strInI nIca buddhithI kevuM kArya karyuM ? strIonI vADjALamAM phasAyelA baLavAna purUSa paNa skhalanA pAmIne paDI jAya che, mATe havethI e tucchabuddhi strInAM vacana upara bharAMsA rAkhIza nahi. " ema kahIne dayA lAvI e vidyAdharane cheADI mUkayA. jema sihunA paMjAmAMthI mukta thayeluM mRgalu doDI jAya, tema te tarata ja peAtAne sthAnake bhAgI gayA. strI bharauMghamAM sutelI te prabhAta thatAM jAgI; eTale kumAre rAtrInI sarve vAta ene kahI saMbhaLAvI. pachI tyAMthI prAta:kRtyA karIne dathI caraNu vidhAtAM hatAM, chatAM teo eka dizA tarapha cAlyAM. . prakaraNa 27 muM. A te mALA ke khalA. " he bhavya prANIe ! A bhavasAgaramAM "cArAzI lAkha jIvAyeAnimAM bhramaNa karatA jIva bhAgyavaze manuSyabhava prApta kare che. jema ratanI khANamAMthI kAI puNyavaMta ratno pAmI zake, evI rIte kadAca manuSyabhava maLe teApaNu sadgurU-mAdAyaka gurUnA meLApa tA kavacitaja thavAnA. e yAga thayA chatAM paNa dharma upara zraddhAtA bhavitavyatAne yAgeja thAya che. AtmAnI bhavasthiti jyAre parIpakva thAya, tyAre vastutattva yathArtha rIte samajavAmAM Ave che. " "
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 dhammala kumAra." bAkI manuSya te Atmasukhane bhUlI bAhya sukhamAMja rakta thAya che. pApa karavAthI paralokamAM ApaNuM zuM thaze ? eTale paNa vicAra nahi kastAM phakta vartamAna samayane ja mukhya gaNIne pApakAryamAM racyA picyA rahe che. evA saMsAramAM ja phakta mohI rahenArAone dharma upara zraddhA kevI rIte thAya? jema dharmaupara zraddhA thavI duSkara che, tema ja kadI tattva jANyuM to paNa tene AcAra vicAramAM mUkIne cAritra sudhAravAnI IcchA te javalle ja thAya che. he ! je tamAre janma jarA ane maraNAdika anaMta regana bhayamAMthI mukta thavuM hoya to pramAdane tyAgIne dharmadhyAnamAM sAvadha rahe. bAhya dazAno tyAga karIne AtmabhAvamAM jAgRta thAo; paNa saMsAranI A bAhya raMgarAmAM lIna na thAo. e tamane saMsAramAM rakhaDAvaze-janma maraNanAM aneka saMkaTa batAvaze, mATe jema vyApArI paradezamAM bhaTakine alpa bhAravALAM amUlya ratno zodhe che, tema tame paNa saMsAramAMthI muktine denArAM jJAna, darzana ane cAritra e traNa amUlya ra meLavIne muktisukhanI cAhanA rAkhe, jyAM anaMta sukha che, anaMta jIvana che evA sukhane prApta karavA ne mohanA prabaLa kuTuMbane nAza karavA tame dharmarUpa apUrva zastrane dhAraNa kare ane tenI sahAyathI jJAna, darzana ne cAritra prApta karIne tame bhavasAgara taraze. ekanagaranA udyAnamAM aneka lekethI vaMdana karAtA guNaratnanAmanA munirAja e pramANe bhavyajanone upadeza ApI pratibodha karI rahyA che. te sthaLe A yugala AvI gurUne vaMdana karIne temanI dezanA sAMbhaLavAne beThuM. temaNe gurUmahArAjanI A pramANenI dezanA sAMbhaLI, jethI kumAranuM citta vairAgyathI Adra thaI gayuM. teNe potAnI priyAne kahyuM--"priye! saMsArathI kheda pAmeluM mAruM mana saMsArane kArAgAra samAna jANatuM hamaNAM gurUne vacane mukti mArga tarapha DhaLyuM che. A zatru samAna viSane dUra karIne je tArI rajA hoya, te huM gurUmahArAja pAse cAritra lauM. ' A zaTha viSayenA vize ApaNe kAMI ochuM duHkha joyuM nathI. rAjavaM. zamAM janmyA chatAM araNyavAsI bhIla bhIlaDInI mAphaka ApaNe jaMgalamAMja jIvana gujAryuM che vaLI kALa AvIne kyAre sapa
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ A te bALA ke balA. DAvaze te paNa ApaNe jANatA nathI. mATe dIkSA laIne tapa karavAvaDe huM mAruM AtmakalyANa sAdhavA IcchuM chuM." - "he svAmI ! tamAruM kahevuM satya che, paraMtu ApaNe tArUdhyAvasthA jotAM e sAhasa prazaMsA yaMgya nathI. cAritra lIdhA pachI kadAca IdriyarUpa ghaDA capaLa thAya to zivapada levA jatAM saMsArane vadhAranAra thaI paDIe mATe kaI jJAnI gurUne pUchIne pachI ApaNe dIkSA laIe to ThIka; kAraNa ke hajI mArI bhegecchA kSINa thaI nathI. viSaye jItavA te te yegIone paNa durjaya heAya che; to pachI bhoganI IcchAvALA purUSo kevI rIte jItI zake? prathama e adhama khecaranA vacane baMdhANa, bIjI vakhata tenA bhAIne upadrava thayo. jethI Aja paryata bhega vinA mAruM yauvana vyartha gayuM che, mATe hAlamAM thoDe kALa saba kare. tyArapachI kaI vaikALika jJAnI gurune pUchIne ApaNe yathocita karazuM." rAjatanayAnA e pramAzenAM mugdha vacana sAMbhaLIne kumAre kahyuM-"priye ! mane kALarUpI rAkSasane vizvAsa nathI ke e kyAre AvIne ApaNuM garadana pakaDaze! daDa jema ramata ramatamAM uMce jaI nIco paDe che tevI kALanI Akasmika gati che. temaja AvAM zreyakArI kAryo bhaviSya upara mulatavI rAkhavAthI ghaNuM vigho upasthita thAya che. moTA purUSone paNa uttama kAryamAM vidhra AvelAM che, jethI buddhivaMto sArAM kArya karavAmAM vilaMba lagADatA nathI. ema karatAM kadAca mRtyu thaI jAya te zubha kAryanI vAMchA enI adhurI rahI jAya che. te paNa he tavaMgIne hajI tArUM mana vrata levAmAM asthira che, te tArAcittanI sthiratA ne mATe thoDo kALa huM rAha joIza." ema kahIne priyAne nagaranI bahAra udyAnamAM eka taravara nIce mUkIne te bhejananI sAmagrI levAne nagaramAM gayo. jugAramAMthI kAMIka dravya saMpAdana karI tenAthI teNe keTalIka khAvAnI vastuo kharIda karIne jhaTapaTa priyAnI pAse te AvavA nIkaLyo. pote hAthamAM khAvAnI vastu pakaDIne AvatA hato, jethI nagaramAM AvanArane e sArA zakana tarIke lAbhadAyaka thatuM hatuM. tenA tejasvI caherAthI, cAlavAnI khUbIthI, temaja AvI rIte hAthamAM vastuo laIne ekala kyAM ja haze ? evI
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. IcachAthI aneka prazno karanArA tene maLatA hatA, chatAM vanamAM priyAne ekalI choDelI hovAthI tenuM mana tyAMja TeluM hatuM, atyAre javAba ApavA jeTalI paNa tene phurasada nahatI, jethI ekadama te bhejana laIne kanakavatI jyAM beThelI hatI tyAM Avyo, ane strIne jamADI pote bhojana karyuM. jamI paravAryA pachI priyA sAthe vArtAlApa karatAM tenA aMtaramAM kaMIka duHkha thatuM joine kumAra vicAramAM paDyo. " nakkI A bicArI manamAM bahu duHkhI thatI jaNAya che. zuM ene mAtApitA sAMbharatA haze ke bIjI kAMI bAbata haze? mATe tenA hRdayanI kaMIka vizeSa parIkSA to karavI joIe." ema vicArI dehaciMtAnuM bAnuM kADhIne priyAne ekalI mUkI te cAlyA gaye. potAnI strI pitAne na joI zake tema be traNa vRkSa pachavADe ubho rahIne priyAnI ceSTA jevA lAge to strIe pitAne ekalI joI bhUmi upara naranArInuM joDaluM citaravA mAMDyuM, tene vAraMvAra jevA lAgI, ni:zvAsa upara ni:zvAsa mUkavA lAgI, keyalanI mAphaka paMcama svara samA mIThA svare jhINuM jhINuM gAvA lAgI. thoDIvAra pachI chAtI batAvatI, ALasa mareDatI, ane dIrgha ni:zvAsa mUkatI te varArtanI mAphaka vihaLa dekhAvA lAgI. azrubharI AMkhe te cAre dizAe jevA lAgI. enI evI ceSTA joIne guNavarmA vicAramAM paDyo-"aho! huM A zuM jouM chuM ? priyAnI manAvRtti keI anya vyaktimAM Asakta thaI jAya che e cokkasa che. mArI AgaLa enA judA bhAva che, pareze e kevA bhAva bhajave che? AturatAthI konI rAha jue che? nakkI ene hamaNuM ke maLI gayuM che, jethI A udAsa cahere beThelI che. A te zuM mArA viyege AnI AvI dazA thayelI che ke mArA taTastha rahevAthI zuM e virahavyathAthI pIDAya che? paNa je mane jaIne e pitAne svabhAva badalI nAkhaze, te nakkI e vyabhicAriNuM che ema mAnIza." ema manamAM ciMtavI te bIje rastethI acAnaka strInI pAse AvyA te teNIe potAno cahere badalI nAkhe. manamAM to te badhuM samajate hatA, chatAM priyAnekhinna cittavALI joIne teNe pUchayuM. "kAte ! Aje tane zuM thayuM che? tAruM
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ A te bALA ke balA. 161 citta asvastha kema jaNAya che? zuM kuTuMbavarga ke mAtApitA yAda AvyAM che ke jethI tuM manamAM Ama dubhAya che?" priye ! tame pAse chatAM mAre araNya paNa svarga samAna che. he jIvitezvara ! tamArAthI anya mAre bIjuM keNa smaraNa karavA gya hoya?" strIe upara uparathI Avo javAba ApI enA dIlanuM samAdhAna karavAno prayatna karyo-ThagavA vicAra karyo. paNa e catura ane badhA vizvanI parIkSA karavAmAM kuzaLa kumAre ciMtavyuM ke "A adhama orata mAtra banAvaTI vAtaja mane kahI saMbhaLAve che. enA hRdayamAM bIjuM kaMI ciMtave che. uparathI e mane bIjuM samajAve che. mAtra eNe mane sAruM lagADavAneja AkapALakalpita vAta karI che, bAkI enA hadayanI cAvI to nakkI koI bIjAe harI che, chatAM hajI vizeSa khAtarI karIne pachI je ThIka lAge ema karavuM, paNa e nirbaLa abaLAne banatAM lagI herAna na karavI. kya karmanuM phaLa te e svataH bhagavaze. ghaNuM kALathI utpanna thayelA strI purUSanA prema ane vizvAsane Aje eNe bhaMga karyo jaNAya che. e aMtarane sneha dUra karI uparanAM cATuM vAkyothI mane samajAvavA prayatna kare che, paraMtu enA hRdayamAM keNa che ane koNa AvI gayo che? te prAyaH ghaNuM karIne pragaTa thazeja, tenI tapAsa karavI e mAruM kAma che." pachI te divase tyAMja rAtrI gujAravAnuM nakkI karIne kumAra strIne ekalI rAkhI pote vanamAM tapAsa karavA lAgyo, strI na jANe tema tenI upara paNa dekharekha rAkhato hato, eTalAmAM tyAM pharatA kaI mANase tene pUchayuM "are bhAI ! ahIM amArA rAjakumArane tame joyA ?" tenA uttaramAM kumAra belyA ke - kayA rAjakumAra? tuM koNa che ? ATale badhe utsuka kema che?" e pramANe guNavamAM kumAre tene pUchayuM. tenA uttaramAM te bole ke - zaMkhanI jevA ujavaLa yazavALI A zaMkhapurI nAmanagarI che. ahIM IzAnacaMdranAme rAjA prajAnuM nyAyathI pAlana karanArA che. e rAjAne guNacaMdra nAme guNanA sAgara samAna kumAra che. e kumAra koI lAvaNyanA sAgarasamI paradazI lalanAnA mehapAsamAM lubdha thayA
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 dhammilakumAra. che. tenI pAchaLa ghelA thaI tene maLavAne divAnA jevA thayeA che. mAtra e ekaja doSa rAjAnI kIrtine kalaMka lagADanArA che. e paradezI premadAne maLavAne mATe ame A vanamAM AvyA. tyAM ene maLyA pachI anya kArya nuM jhAnuM kADhIne mane gAmamAM mAkayeA. jethI svAmInuM kArya karIne huM satvara cAlyeA Avu chu, paNa kumAra jovAmAM AvatA nathI, mATe ja huM tamane pUchuM chuM ke te tamArA jovAmAM AvyA che ? jo AvyA hAya te te kyAM che ?" rAjakumArane zeAdhatA e purUSe spaSTapaNe khulAsA karI dIdhA. te mukhya purUSa kayAMthI jANe ke A purUSaja--taguja te yuvAna mALAnA vallabha hatA. teNe badhuM kAcuM kApyuM hatuM, chatAM guNavarmA kumArane je joitu hatu te jaNAi gayu` hatu`. tenA saMzaya have nizcayanA rUpamAM pheravAI gayA hatA. te chatAM jANe trAhita hoya tema sthira citta rAkhIne teNe te purUSane kahyuM ke-" tamArA rAjakumAra e icchita strIne maLIne nagaramAM gayA ,, jaNAya che. " tA zuM amArA rAjakumArane te mRgalAcanA maLI ? " teNe karIne pUchyuM. " are mugdha ! emAM zuM meATI vAta che ? AkAzamAM viharanArA himAMzu jo kumudinI sAthe maLI zake che, tA pachI emanA maLavAmAM zuM navAi hatI ? " kumAre kahyuM. ', " ahe| ! ati khuzInI vAta che ke rAjakumArane ane te paradezI lalanAne prathama darzanamAMja AveA adhika sneha jAmyA e ghaNuM sArU thayu. " ema kahIne te purUSa tyAMthI satvara cAlyA gayA. paNa e bicArA kayAM jANatA hatA ke peAtAnA zabdarUpa talAhanA khIlAo kumAranA rAmarAyamAM te bhAMkI gayA hatA. e zUrAnA hRdayamAM aneka utpAta macAvI gayA hatA. sarvAge jANe agnithI tapAvelA lAkha'DI khIlAe peAtAnA zarIramAM kAI eka sAthe sADAtraNa koTI rAmarAyamAM bhAMkatu hAya ane tenI je vedanA thatI haiAya tevA anubhava karatA guNavarmA kumAra du:khI dIle vicAra karavA lAgyA. " ahA ! mANasanI vRttie paLapaLamAM kevI badalAya che, ane temAM paNa caMcaLa strInA mananI
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ A te bALA ke balA. 163 vRttio badalAtAM te kaMI vAraja nathI lAgatI. hA! vanitAjananI e guDha mAyAne dhikkAra thAo ke je traNa lekane viSe dhIrapurUSonI mati upara paNa akhkhalitapaNe kAma kare che. te eka strInA manarUpa gahana vanamAM pravezI tenuM avagAhana karavAne zakitavAna thatI nathI. eka vastuthI bIjI adhika jevAmAM AvatI nathI tyAM lagIja tene pitAnI mAnI te upara prema kare che; parantu ethI adhika jotAM tenAM hRdayanAM bhAva turataja badalAI jAya che. strIpurUSanuM AvA capaLa manavALuM joDuM yugala tarIke kayAMlagI rahI zake? ATaATalI mAvajata karatAM enI sevA karatAM, kaSTa sahana karatAM paNa A caMcaLa manavALI strA mArI na thaI, Akhare bIjA purUSamAM e 2kta thaI, kiMtu jyAM lagI ene vizeSa kalaMka lAgyuM nathI, tyAM lagI ene ThekANe mUkIne huM mArA AtmasAdhanane mArga zodhI lauM." deSanuM maMdira evI strIo to sarva ThekANe purUSane ApattimAMja nAkhanArI che. strI paNa nArIjAti che. mAyA paNa nArIjAti che. bannenuM strIliMga hevAthI samAna che. mAyA e mohinIne ja vaLagelI che, arthAt strInuM hadaya e mAyAnuM gUDha maMdira che. hA ! je enA hadayamAM che te enA vacanamAM nathI, je vacanamAM jaNAya che te kAryamAM-kriyAmAM jaNAtuM nathI. evI strIo kevI rIte vizvAsanuM sthAnaka thaI zake? dAnavaDe ke mAnavaDe, kaLAvaDe athavA to kRpAvaDe kRtAMtanI mAphaka kara vanitAo kaI rIte vaza thaI zakatI nathI. emane te svecchAcArapaNuM ja hamezAM priya hoya che. ' arejene mATe vidyAdharapati sAthe yuddha karyuM, samudra taryo, vanevana vanecaranI mAphaka bhaye, e strI Aje bIjAnA cittaraMjanane mATe thaI. pArAvAra rahita A saMsAranuM svarUpa jANavAne koNa samathe che? AvA A saMsAramAM purUSa strIrUpI pASANamaya zilAnuM gADha avalaMbana laIne--e strIrUpI zilAne vaLagavAthI DubI gayA che, te hajI zodhyA paNa jaDatA nathI. jene mATe meM ATaATaluM sahyuM-vaphAdArI batAvI, Akhare enuM A pariNAma! haze khera ! hajI kaMI vizeSa bagaDayuM nathI. ahIMthI najIka enA mAmAnuM rAjya che tyAM ene mUkIne huM A pApa zilAne
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra cheDI mAruM AtmasAdhana karI lauM. ke jJAnI gurU pAse vrata aMgIkAra karI virAgI upara rAgaTaSTithI jonArI ane pitAne khoLe lIdhA pachI anaMtakALe paNa nahi tajanArI muktivadhUne pAmuM. ane anAdinI A saMsAranI pIDA maTADI dauM." ema vicArI tarataja priyAnI pAse AvIne e dhIra purUSa gaMbhIra vANathI bolyo " priye ! hajI madhyAhu samaya thavAne vAra che, mATe AgaLa ApaNuM musApharI zarU karIe. najIkanA keI bIjA zaheramAM rAtrI nirgamana karIzuM." svAmI ! AjanI rAta ahIM rahIne prAta:kALe ApaNe AgaLa cAlIe te zuM harakta che?" priyAe rAtrI ahIM ja vyatIta karavAnI mAgaNI karI. kanakavatIe rahevAne sUcavyuM, chatAM kumAra to potAnI musApharInI taiyArI karIne AgaLa cAlavA lAgyuM. e bALA vicAramAM paDI--" zuM karuM? kyAM jAuM ? bhayathI ene kAMI paNa vadhAre kahevAnI mArI himata cAlatI nathI." e pramANe vicAratI AkuLavyAkuLa citte cAre bAjue kAMIka zodhatI ne manamAM baDabaDatI te tenI pAchaLa cAlI. prakaraNa 28 muM. pApanuM prAyazcitta." keTaleka dUra jatAM anukrame kanakavatInA mAmAnuM nagara AvyuM. e siMhapurImAM jaIne teo siMharAjAnA darabAramAM gayAM, rAjAe koIpaNa rIte pitAnI bhaginIputrIne oLakhIne tenuM sanmAna karI kheLAmAM besADI enA sukha duHkhanI vAta pUchI."dIkarI! potAnA gharanI mAphaka tuM ahIMja amArA Azraye rahe ane moja majA kara. tame be mane kAMI bhAre paDazo nahi. mArUM makAna, samRddhi e seve tamArUM ja che." rAjAe ema kahIne temane eka makAna
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApanuM prAyazcitta. 16pa kADhI ApyuM. dAsa dAsI vigerenI sagavaDa karI ApI. tyAM teo bane rahyAM. rAtrIne samaye guNavarmA e strIne choDIne dIkSA levAnI IcchAthI cAlyA gaye. jema kArAgrahamAMthI chuTo thatAM kedIne jeTalo harSa thAya, te karatAM strInA pAzamAMthI chuTatA guNavarmAne adhika harSa thaye. game te prakAre nagaranA killAnuM ullaMghana karIne teNe guNaratna muninI pAse jaI dIkSA grahaNa karI. bAhya zatruone te te jItavAne samartha hato, have atyaMtara zatruone jItavAne eNe bhagavaMte kaheze dIkSAmArga aMgIkAra karyo. pitAnA AtmAnuM hita karavAmAM te saMpUrNapaNe lakSya ApavA lAgyA. saMsAranA baMdhanothI mukta thaIne siddhanA dhyAnamAMja te tatpara rahevA lAgyA. prAtaHkALa thatAM jyAre kanakavatI nidrAmAMthI jAgI tyAre svAmIne pAse nahi jevAthI teNe maMdiramAM sarve ThekANe tapAsa karI, nokara cAkarane pUchayuM, chevaTe enI bhALa nahi maLavAthI eNe mAmAne jAhera karyuM. mAmAe-rAjAe nagaramAM-upavanamAM tapAsa karAvI gheDezvAre mokalIne nagaranI AjubAju sarva sthaLe tapAsa karAvI paNa kumArane kayAMI paNa patto lAge nahi. chevaTe nirAza thaIne mAmAe bhANejane pitAnI pAse bolAvI kheLAmAM besADIne zikhAmaNa ApavA mAMDI--"dIkarI ! zA mATe kheda kare che? pUrvabhavanAM bAMdhelAM karmone rokavAne paMDita paNa samartha thatA nathI. sarva ThekANe tArA svAmInI tapAsa karI paNa kayAMI ene patto lAgato nathI, chatAM tapAsa to hamezAM cAlu raheze. tuM sukhethI ApaNe ghare rahe, manamAM jarA paNa ochuM lAvIza nahi. koIpaNa rIte tArA patine zodhI kADhIne huM tane meLavI ApIza--tArA koDa pUrA karIza. sukhapUrvaka ahIM rahe, ane dharma sAdhana kara, jenA prabhAvathI sarve sArUM thaze-tArUM samihIta thaze." mAmAe e mujaba samajAvelI bhANeja kAcAra pramANe sADA traNa divasa zeka pALIne anukrame te vAta bhUlI javA lAgI. tenuM capaLa citta have niraMkuza thayuM, rahyosahya aMkuza paNa jate rahyo hato, jethI svacchaMdapaNe enA mananA ghoDA AkAzamAM doDavA lAgyA. dIlamAM aneka avanavA taraMge uThavA mAMDyA. navIna
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumA 166 cAvana hatuM, hRdaya AzAothI bharelu hatu, bhAgecchA tIvra hatI, patinA viyeAga hatA, evI sthitimAM caiAvanavatI akhaLAe vyabhicAra vagara khIjuM zuM kare ? karmanI gati vicitra che. te rakane rAjA ane rAjAne raMka banAvI zake che. manuSyathI na khanI zake te karma manAvI zake che. mANasa sacAgAne AdhIna che. khacIta Aje je dhanavAna hAya che tene eka divasa khAvAne TukaDA paNa maLatA nathI. eka divasanA dhI mANusa samaya AvatAM pApa tarapha bedhaDaka ghasaDAI jAya che; kulaTA strIe samayaparatve ThekANe AvI jAya che ane satI strIo samayane Adhina thaine vyabhicAra tarapha AkarSAi jAya che. satItvanA dAvA karanArI kanakavatI have saMsAranA svacchaMda sukhamAM AgaLa vadhavAnI taiyArI karI rahI hatI. atyaMta rUpavAna zaMkhapuranA rAjakumArane joyA, tyArathIja tenu citta tyAM lAgeluM hatuM. tenI vacamAM tenA pati je tene aMtarAya rUpa hatA te kAMDhA paNa atyAre dUra thayA hatA. tenA mArga have tene mana niSkaMTaka hatA. tene teA khakhara hatI ke "mArA svAmIe mArU duSTa caritra joyeluM haze, jethI mane mArA mAmAne ghera mUkIne e vairAgI dIkSA levAne gayA haze ne mArA dAnI eNe upekSA karI haze. teA mAre paNa have mArA mananu dhAyuM karavu joie. eNe samartha chatAM mArA doSA kSamA karyo, nahitara khIjo kAI hAta tA strIne mArI nAkhe athavA pote marI jAya, paNa e puNyavAne vacanamAtrathI paNa mArI upara dveSa khatAnyeA nathI. te divase gurUnI vAta sAMbhaLIneja enuM mana vairAgyamAM lIna thayu hatuM. hAlamAM mArA anyAya joine nakakI e pravrajyA grahaNa karaze. jo e dIkSA le teAja mArA sakaLa maneratha siddha thAya. huM paNu mArA "icchita sthAnake jaine abhiSita sukhane lAgavu. " ityAdika ciMtavatI te ceAthA dvivasanI rAtre mAmAnA gherathI ekAkinI zaMkhapurane raste rAjaputra guNacaMdrane maLavAne cAlI. satImAM khapatI abaLA atyAre patinA tyAga karIne anAcAra sevavAmAM kevI tatpara thai hatI ? peAtAnA yAra pAse madhyarAtrIe jatAM ane kAinA Dara nahAtA. yAra upara ane pati karatAM paNa
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApanuM prAyazcitta. 167 athAga prema hato. enA rUpanI e bhramarI banI hatI, ene maLavAnA utsAhamAM keInI paNa paravA vagara te zaMkhapurI tarapha dhasI jatI hatI. AzA, tRSNA, bheganI vAcchAvigere pati sukhanI tIvrachAnA taraMgomAM atyAre parizrama paNa ene jaNAto nahoto. kemake yArane maLavAne dviguNautsAha hadayamAM bharyo hato. puSpadhanvAe ene pitAne zikAra banAvI hatI. jethI e bALA A anAcArane raste jatI hatI. chatAM bhAvI zuM hoya che te koI jANuM zakatuM nathI. mANasa, pachI te strI ho ke purUSa paNa sukha meLavavAne te tanatoDa mahenata kare che, anAcAra seve che, chatAM sukha prApta thavuM e to devAdhina che. pUrvanA puNya zivAya prANIone game teTalA prayAsa-udyama karyA chatAM paNa sukha prApta thatuM nathI. A bicArI je sukha pati pAsethI na meLavI zakI te levAne bIjAnI pAse doDI. atyAre to banne lekane svArtha bagADI e raste te deDI hatI. kAma krodhamAM muMjhAyele ajJAnI AtmA ocho samaje che ke huM kayAM jAuM chuM ? kaye raste jAuM chuM? A raste javAmAM mane lAbha che ke kema ? manane paravaza thayelA jenI saMsAramAM evI ja sthiti hoya che. | kanakavatI guNacaMdra kumAra pAse pahoMcI gaI, ane cATa vacanoe ene samajAvavA lAgI. "priya! jyArathI tamane joyA che, tyArathI ja huM tamArI thaI chuM. pUrve bharathAranA bhayathI tamArI sAthe barAbara maLAyuM nahotuM paNa have nirvine ApaNe managamatAM sukha bhegavI zakIzuM. mAruM mana te eka tamane ja jhaMkhe che, tyAM pachI lekoktino zuM bhaya che ? tenI sAthe mAruM mana nahi chatAM mAre javuM paDyuM; parantu tarata ja tamArAmAM mArUM citta hovAthI huM pAchI AvI." AvI manahara vANIvaDe kumAranuM dIla raMjane karavAthI kumAre paNa khuzI thaIne tenuM adhika sanmAna karyuM. prANathI adhika vahAlI gaNane ene sarve rANIomAM paTTarANIpada ApyuM. ane hamezAM enI ja sAthe rakta rahevA lAgyo. potAnI bIjI rANIonI AvI rIte upekSA karavAthI bIjI strIe manamAM A kanakAvatI upara ati kuddha thaI gaI. keIpaNa rIte ene rasto karI nAkhavAne te taiyAra thaI gaI. samudramAM paDeluM pANInuM biMdu jema samudranA
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 dhampilakumAra. - athAga jaLamAM maLI jAya, tema A banne jaNa eka bIjAnA premamAM tapa banI gayAM. kumAranI bIjI rANIo ApasaApasamAM ekaThI maLIne vicAra karavA lAgI. "are ! juo to kharA. A AjakAlanI AvelI, keNa jJAtinI, kayA kulanI, tene paraNyA vagara vezyAnI mAphaka rAkhIne kumAre ene paTTarANInuM pada ApyuM. kumArane eNe evuM kAmaNa karI dIdhuM che ke te kSaNabhara paNa enA vagara rahI zaktA nathI. e AjakAlanI vezyAsarakhI strI ApaNane badhAMne rakhaDAvI jAya e kema pAlave ? mATe ApaNe e e rAMDane mATe zuM pagalAM levAM ? e kAMTAne kyA kAMTAvaDe karIne dUra kare? e raDe to AvIne ApaNe badhAMnA sukhamAM pathare nAkhe, ApaNA sarvenuM bhANuM abhaDAvyuM; to ene paNa ApaNe barAbara rakhaDAvavI joIe. ApaNe rAjavaMzamAM utpanna thayelIo chatAM eNe ApaNane dAsInI jevI banAvI dIdhI; ane e vezyA Aje kumAranI paTTarANuM thaI paDI." chevaTe vicAra karIne emaNe eka rasto zodhI kADhaye. te rastA teNInA nAzane hate. haMmezane mATe tene bIjI duniyAmAM havA khAvAne mekalavAno hato. "emaja kare, ApaNA sarvenA sukhano eNe nAza karI nAkhe che, mATe e jIvaze te ApaNa ne zULInI mAphaka hamezAM duHkha raheze, ane je te ekalI ja maraze te ApaNane sarvene sukha thaze; mATe samaya AvatAM jhera ApIne ene paralokamAM mokalI devI. " ema sarvee nakakI karyuM. yathAsamaye dAsIne phADIne khuba lAlaca ApI kanakavatIne jhera apAvI dIdhuM. A lekamAM ja anAcAranuM phaLa ahIMne ahIM ja tene maLI gayuM. ' viSayathI Arta thayelAM manuSya jagatamAM kayuM pApa nathI karatAM ? pitAnA alpa svArthanI khAtara cha ghora pApa karIne duraMta narakamAM bedhaDaka cAlyA jAya che. jhera caDhavAthI jenI bhegecchA adhurI rahI gaI che, saMsAranI
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApanu' prAyazcitta. 169 vAsanAmAMja jenu' citta rahI gayuM che. evI kanakavatI Attaradra dhyAnamAM paDI gai. maraNa samaye jIvavAnI ghaNI IcchA chatAM e bhAvI bhavitavyatA AgaLa kevuM cAlI zake ? svata MtrapaNe je kA jIva karI zakatA nathI te parAdhInapaNe ene karavu paDe che. atyAre zarIranI rageragamAM pharI vaLeluM jhera kAi rIte utare evuM nahAtu. duniyAnA viSamamAM viSama evAM banne prakAranAM jhera kanakavatInA prANa levAne talasI rahyAM hatAM. kAma krodhanuM jhera tenA haiyAmAM bharyuM hatuM, enI sAthe bIjI jIvaleNa mAhya jhera maLyuM hatu. e banne viSathI vyApta evI kanakavatInA hRdayamAM aneka du:khanI lAgaNI utpanna thai. jIvavAne aneka valakhAM mAryAAA pADI, dhamapachADA karyA; paNa e save atyAre nakAmuM hatuM. mRtyunA mukhamAMthI khacAvavAnI kAinI paNa tAkAta naheAtI. manuSyaicchA karatAM vidhiicchA khaLavAna hatI, mANasanI icchA judI hAya che, devecchA judAja prakAranI heAya che. e devecchAne kAi TALI zakatu nathI. enI uparavaTa jaine AjasudhImAM kAie peAtAnu manamAnyuM karyuM nathI, keAI karavAne zaktivAna paNa thayA nathI, iMdra, caMdra, sUrya, cakrI ne vAsudeva e badhA sama purUSA kahevAya che. emanAthI paNa samartha akSaya vIryavAna ane anaMta vI vAna tIrthaMkara bhagavaMtA gaNAya che. sarvene bhavitavyatA sahana karavI paDe che. devanuM leNuM-karmAnuM karaja avazya cukavavuM ja paDe che. nahitara RSabhadeva bhagavAna dIkSA lIdhA pachI varSa divasa pakhta AhAra rahitapaNe rahyA, e kema bane ? bAhubaLI ekaja jagyAe varSa divasa paryaMta kAusaggadhyAne rahyA, zarIre velaDIe vIMTANI ne emAM paMkhIoe peAtAnA mALA karyA, chatAM parvatanI mAphka e dhIra purUSe AMkhanuM maTakuM paNa mAryuM nahi. e badhuM zA mATe ? karmAnuM karaja cukavavA mATeja, e badhuM e jJAnI mahApurUSA peAtAnI icchAeja-karmanA nAzane arthe ja sahana karatA hatA. mAhanA piMjaramAMthI mukta thaIne muktimAM javAne e prayatna karI rahyA hatA. evI sthitimAM paNa duniyAnA sukhadu:khAnI emane 22
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 dhammila kAja. kayAM paravA hatI ? jyAM lagI zarIra upara mamatvabhAva rahe che tyAM sudhI ja AtmA bAhyadaSTimAM rAcIne pitAne sukhI yA duHkhI mAne che, mehamAyAne vaza paDIne aneka prakAranAM kukarma karIne manuSyabhava hArI jaI adhogatimAM te cAlyA jAya che ke jethI ghaNe kALe paNa e prANI pAcho aneka janma maraNa karyA chatAM paNa manuSyajanma dekhI zakato nathI. te pachI dharma pAmavAnI te vAta ja zI karavI? raMka bicArI kanakavatI ! uttama manuSyajanma pAmI sukha samRddhinI sarve saMpatti prApta chatAM pUrvanA bhegepaganA aMtarAye e sarve vyartha gayuM hatuM. e guNavamAM kumAra ane kanakavatI rAjabALA manuSyabhavamAM banene adabhUta meLApa thayo, paraMtu ahIMthI bannenA AgAmI bhavasthiti nyArI ja hatI. guNavamAM devakane atithi hato, kanakvatI cethI narakanI memAna hatI. saMsAramAM A meLApa e temano Akharane hato, chatAM bannee tene joIe te lAbha te naja lIdhe. have pachI anaMta kALe paNa teo saMsAramAM pharIne maLI zake tema nahotuM; kemake devakathI avIne manuSya bhava pAmI tyAMthI guNavamAM muktimAM javAnA hatA. kanakavatI narakamAMthI nikaLyA pachI bhale saMsAramAM paribhramaNa kare, chatAM guNavarmA pharIne ene naja maLe tema chatAM e bALA enI paNa sagI na thaI. eNe kumArane dago dIdhe, te deve ene barAbara gulAMTa khavaDAvI, muktivadhUne lADake e guNavamAM, eNe te strIne mApha karI. enA durguNo tarapha upekSA karI, to e muktivadhUne adhika lADake thaye. chatAM kudarata kAMI rahema kare tema nahotI, kudarate takanakavatIne barAbara ja zikSA karI hatI, ghaNA kALa paryata duHkha bhogavyAja kare evA ThekANe ene kheMcI hatI. kemake kareluM pApa to koIne paNa choDatuM nathI. taraphaDiyAM mAratI ane dhamapachADA karatI kanakavatIne bacAvavAne ghaNI mahenata karavAmAM AvI, aneka kuzaLa rAjavaidyAne belAvavAmAM AvyA. vaidyoe pitAnI aneka yukti prayuktio vAparI-bhinnabhinna jAtanI guTikAo ajamAvI. bhaMDAramAMthI viSa utAranAAM maNi maMgAvyAM, paNa je divya hatAM te adazya thayAM. pra
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApanuM prAyazcitta. 171 bhAva vagaranAM hatAM, temanAthI kaMIpaNa lAbha na thaye. tuTI tenI jagatamAM buTI ja nathI. AyuSyanI derI pUrNa thatAM te koInAthI sAMdhI zakAtI nathI, keIe sAMdhI nathI. sarvene hAtha ghasatAMja javuM paDe che. karelAM karmo sarvene bhogavavAM paDe che. jethI naraka pRthvImAM kanakavatInI jagyA nirmANa thaI gaI hatI. ghaNuM kALa paryata jyAMthI nIkaLI na zakAya evI sthitimAM ene duHkha bhogavavAne rahevAnuM hatuM.. tyAM nahatI dAda ke phariyAda ! e duHkha-e saMkaTo jenArakI jogavI zake che, tenAthI thatI vedanAne teja anubhavI zake. manuSya pAmara prANIne enI kalpanA paNa kyAMthI hoI zake? je enI kalapanA thAya te te prANa pApaja na karI zake, anAcArajana sevI zake ! paraMtu vanavayathI unmatta thayela manuSya akArya karatAM te vakhate pAchuM vALIne jete nathI ke huM zuM karyuM jAuM chuM. kanakavatInI jheranA prayogathI matanI chellI ghaDIo gaNavA lAgI. e priyatama, e samRddhi, e sukha, e vAsanAo, e vaibhava sarve hAjara hatuM, motanI chelI ghaDIe e sarve te nihALI rahI hatI, paNa keinAmAM ene bacAvavAnI zakti na hatI. kamane A sarvene tyAga karIne te atyAre evA to aMdhakAravALA sthAnamAM jatI hatI ke jyAM anaMta duHkha hatuM-aMdhakAra kArAgAra hatuM. cethI naraka pRthvI jyAM ochAmAM ochuM sAta sAgaropamane utkRSTa daza sAgaropamanuM AyuSya che, vacalA gALAnuM AyuSya te madhyama AyuSya gaNAya che. jyAM paramAdhAmIkRta vedanA hotI nathI, paraMtu anya anyakRta vedanA ane kSetrakRta vedanA e be prakAranI vedanA hoya che, e naraka pRthvImAM kanakavatIne jIva kanakavatInuM strI zarIra cheDIne pitAnAM dukRta karmane anusAre sAta sAgaropamathI adhika AyuSyavALA nArakIpaNe utpanna thayo. narakamRthvImAM uttarottara eka bIjIthI anaMtagaNuM du:kha vadhAre hoya che. pahelIthI bIjImAM anaMtagaNuM, bIjIthI trIjImAM ema uttarottara anaMtagaNuM samajI levuM. sAta sAgarepamathI adhika kALa paryata kanekavatIne jIva anaMtagaNuM duHkha jogavaze. tyAMthI nIkaLIne paNa e saMsAramAM anaMta
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17ra dhammila kumAra. kALa paryaMta bhramaNa karaze. Dagale ne pagale ApadAo-saMkaTa-du:kho sahana karaze, ne akALa maraNe karaze. sAgaropama, sAgara+upamA; sAgaramAM keTalAM biMduo hoya athavA sAgaranI samAna varSoe sAgarepama; eTale daza keDIkeDI palyopame eka sAgaropama thAya. asaMkhyAtA varSe ekaThAM thAya tyAre eka palyopama thAya. pelyApamanI vigata jANavA IcchanAre tenuM mAna bIjA zAstro thakI jANa levuM. kroDane koDe guNIe te koDAkaDI thAya. dIkSA grahaNa karyA pachI bhagavAna guNavarmA pitAnI Atmazakti pheravavAmAMja tatpara rahyA. gurU sAthe vihAra karI zAstronuM adhyayana karatA, yathAzakti tapa karI viSayane dahana karatA, vAyunI mAphaka apratibaddhapaNe vihAra karI bhavyajanane pratibodha karI rahyA hatA. aneka prakAranAM tapa karavAvaDe duSkarmarUpI aMdhakArane emaNe nAza karI nAkhyo ne aMtakALe samAdhi maraNa karIne seve che sAthe mitrIbhAva dhyAvatAM khamatakhamaNuM karatAM guNavamAM kumAra devalAkamAM utpanna thayA. devakanAM sukha dIrdhakALa paryata sAgaropama sudhI bhegavIne tyAMthI avIne guNavamAM kumAra uttama manuSyajanma pAmIne cAritra laI siddhavadhUne varaze. e pramANe agaDadatta munie guNavakumAranuM caritra pasmilane kahI saMbhaLAvyuM ane strIo upara kaMIka paNa mamatva heya te teno tyAga karavAne jaNAvyuM. e draSTAMta sAMbhaLIne dhampile kahyuM--"gurUrAja ! Ape satya kahyuM, paNa viSayanI AzAe ghaNuM kaSTa sahana karyuM che." "te pachI mahila0dha kema thAya che? e viSayane tilAMjali kema ApI zakatuM nathI ? " gurU mahArAja agaDadane kahyuM. - "bhagavad ! zuM karuM? mArI AzA paNa hajI adhurI che. je te pUrI nahi thAya, te kadAca huM paNa A bhavAraNyamAM bhUlo paDIza. kanakavatInI mAphaka manuSya bhava hArI jaIza; mATe bhagavAna ! koI raste batAvI mAruM saMkaTa nivAre, mane bhavasAgarathI pAra utAre." mbile kahyuM.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadattamuninuM AtmavRttAMta. 173 "dharmaparAye sarve sArUMja thaze, AtmA je sukhanI cAhanA karato hoya to eNe dharmamArgamAM joDAI dharmArAdhana karavuM. tenAja prabhAve guNavarmA bhavasAgara taryo. kanakavatI dharmathI rahita hatI te lavAraNyamAM DubI gaI. vaLI meM paNa evAja kaSTamAMthI AtmasAdhana tarapha lakSya lagADayuM che. "munirAje kahyuM. aho ! ApanuM caritra paNa khacIta sAMbhaLavA jevuM ja haze, tyAre mArI mAphaka Apane zuM duHkha paDayuM ? saMsAranuM baMdhana kevI rIte tuTayuM ?"dhammile pUchayuM. je sAMbhaLa, emAMthI kaMIka sAra grahaNa karaje." ema kahIne agaDadatta munie potAnuM AtmavRttAMta kahevAnuM zarU karyuM. prakaraNa 29 muM. agaDadattamuninuM AtmavRttAMta. A bhUmi upara pRthvIne viSe tilaka samAna zaMkhapurI nAme nagarI hatI. utsAhazakti, maMtrazakti ane prabhutvazaktithI e nagarI traNe lekamAM prasiddha hatI. dharma, artha ane kAma e traNane bAdhArahitapaNe sAdhate suMdara nAme rAjA tyAM rAjya karatA hatA. tene catarasujANa, rUpamAM raMbhAsamAna, saubhAgyavatI, ziyalavatI sulasA nAme paTTarANI hatI. teNInA udararUpe sarovarane viSe haMsasamAna agaDadatta nAme putra thaye. anukame vayamAM AvatAM te gurU pAsethI sarva vidyAkaLAne jJAtA thaIne bahotera kaLAne jJAtA thaye, guNavAna chatAM tenAmAM paNa eka doSa pragaTa thayo. naga2mAM te jyAM tyAM corI karavA lAgyo. ema karatAM sarve vyasanane te sevanAre thaye, nyAyadharmanA pavitra mArgathI te dUra gayo ane prajAmAM tethI te trAsa ane bhayarUpa thaye; kemake vidhAtA guNavAnamAM paNa deSAropaNa karI de che. jyAre vidhie sRSTi racI tyAre ratnane kiMmatI chatAM kalaMkita karyuM. caMdramA jagatane AnaMdadAyaka chatAM mRganA
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 dhammila kumAra kalaMkathI aMkita thaye-anAvya, kamaLamAM sugaMdha, suMdaratA sarva kaMI mUkyuM tyAre kAMTA upajAvyA. sagamAM sukhane svAda mUke te tenI pachavADe viyeAga taiyAra karyo. paMDita chatAM nidhanatva ApyuM. samudramAM agAdha jalarAzi chatAM tene khAre banAvyuM, ne dhanavAnamAM kRpaNutAne deSa mUko. uttamajananI saMgati choDIne lakSamI svecchane ghera rahI. dhamI mANasa dhana ane suta vagara rahe ane tenI nArI nIcajananI sobata karatAM paNa acakAya nahi. evI rIte vidhAtAe uttama vastuomAM paNa ekeka doSa mUkyA che. ekadivasa rAjakacerImAM nagarInA vyavahArI lokee AvIne rAjAne phariyAda karI. "mahArAja ! ApanA kuMvarathI nagaramAM trAsa phelAya che. prajAnAM dhana, mAla, AbarU, Ijajata sarva kAMI luMTAya che. aneka nirdoSa naranArIo herAna thAya che. Apa e mATe kAMI baMdebasta karo ke jethI ApanA rAjyamAM prajA sukhe rahI zake." virUddha bhUpa samakSa kuMvaranA avaguNa kahevA mAMDyA. rAjakuMvaranI phariyAda sAMbhaLIne rAjA vicAramAM paDyo. "oha! ekane eka putra paNa kuputra nivaDyo enAM karatAM te muo sAre; mAtApitAnA kuLanI lAja te gumAve nahi. jene jotAM dIla kare nahi e putra zuM kAma ? A putre te rAtadivasa vyasanamAM rata rahIne mAtApitAnI Ijajata AbarU upara mazIne kucaDe pheravya. dhana pati, zrImaMta, rAjAo putrane mATe devanI mAnatA kare che. evI tapasyA-mAnatA karatAM paNa avinita putra pragaTe te sukhavanane te bhasma kare. bacapaNamAM mAtA hularovatI, lADa laDAvatI chatI aneka prakAranA tene mATe mane ratha kare che, paraMtu jyAre te meTo thAya tyAre zatruthI paNa adhika thaIne bApanuM nAma baLe che. jenI khAtara mAtA madhura bhejanane tyAga karI sArda, niHsvAda ane nirasa bhejana kare che, aneka prakAranA roganA bhayamAMthI bALapaNamAM tenI rakSA kare che te ja jyAre moTe thAya tyAre jIvitane nAza karavAmAM zaLa sara thAya che. aneka prakAranAM kuvacane kahIne mAtApitAne saMtA5 karanAro thAya che. mUDha prANI kUDakapaTa karIne jene mATe dhana bheguM karI duniyAne Thage che, pote khAte nathI, patanathI ane dezavi
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadattamuninuM AtmavRttAMta. 175 deza rakhaDIne dAnadharma nahIM karatAM paNa jenI khAtara bheguM kare che tevuM ekaThuM kareluM dhana gharamAM putra bhogave che. bacapaNamAM mAtA tenAM maLamUtra dhruve che, tene mATe aneka prakAranI AzA bAMdhe che, paNa meTo thaye ne para ke mAtAne maTIne strIne thaI jAya che ne mAtAne raDavA vakhata Ave che. vaLI parijana paNa jyAM lagI putra nathI hoto tyAMsudhI dhananI AzAe sevA kare che, ne putra janma thatAM AzA mUkI pitAne ghera jAya che. evA putra moTA thatAM durAcArI thaIne nAma baLe che. mAtApitAne du:kha karanArA thAya che. are ! manuSya karatAM te pazu jAti sukhI hoya che ke jemane putranI ciMtA hotI nathI ane sukhabhara vanamAM rame che. bALakavaya pUrI thatAMja teo cAkarImAM joDAI vAhana vigeremAM potAnuM jIvatara pUrNa kare che. A to mAbApa vRddha thAya ke kyAre mare? evI putra ciMtA kare ke pote chuTo thaI managamatuM karI zake. mAtApitAne keIpaNa upakAra haiyAmAM Avato ja nathI. evA putre sapanA sarakhA bhayaMkara hoya che. keTalAka putra keNikarAya sarakhA mAtApitAne du:khadAyI hoya che, ke jeo mAbApano jIva levAmAM paNa AMcako khAtA nathI. evA putrane gharamAM rAkhavo te maNithI bhUSita nAgane saMgrahavA - jevuM che." ityAdika vicAra karIne rAjAe prajAne dhiraja ApI. kemake rAjAne dharma prajAne putranI mAphaka pAlana karavAnuM che. je rAjA prajAne pitA thaIne raiyata upara trAsa julama vartAve cheanyAya kare che te rAjA dIrghakALaparyata rAjya jogavI zakato nathI. prajAno nizvAsa, tenA aMtarane du:khavavuM e rAjya upara kudaratI phaTako che-gebI mAra che. kahyuM che ke - "lAkho jIgaramAMnA nisAsA keIka dina buruM kare, | mATe dayAnI dRSTithI pALe prajAne Adare; A rAMkaDI raiyata kadi soMpI tamane kudarate, ene prItithI pALavI ke mAravI ene are!" prajAmAM saMtoSa hoya te rAjya AbAdIvALuM hoya che, mATe rAjAe rAmarAjya pramANe dharmarAjya karavuM joIe. je rAjA pote rakSaNa karanAra chatAM prajA du:khI hAya, asaMtoSI hAya, adhikArI
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 dhammila kumAra. onA trAsathI pIDAtI hAya, ne rAjA te mATe kAMI paNa baMdobasta kare nahi te e rAjA rAjya karavAne lAyaka nathI. rAjAe guskegArene pachI te adhikArI hoya ke putra hoya, game te hAya tene gya zikSA karavI joIe. cera, luMTArA, jAlima, julmagAranA bhaye zodhIne nAbuda karavA joIe ane prajAmAM zAMti, AbAdI, dharmabhAvanA, premabhAvanA, jAhojalAlI jAgRta karavI joIe. vyApArI lokone uttejana ApIne sudhArA vadhArA karI raiyatanI agavaDatA dUra karI raiyata kema sukhI thAya te mATe rAta divasanavanavA vicAra karavA joIe. ema vicArI rAjAe prajAne kahyuM-"tamArI agavaDatA huM satvara dUra karIza, raiyatane jema sukha thaze te prabaMdha karIza. havethI tame nizcitapaNe raheje." bhupane e pramANe dilAso meLavIne vyavahArIAo rAjAne namIne pitAne sthAnake cAlyA gayA. hive rAjAe putrane khAnagImAM bolAvIne tenI tarjanA karavA mAMDI. "putra! sArA sArA vyavahArIyAo tAre mATe kaDavI phariyAda kare che. hajI rAjyanI lagAma mAre hAtha che, chatAM tuM yatane pIDe che e navAI jevuM che. tuM jANe che ke A meTA sAmrAjyano bhaviSyamAM tuM paNa bhaktA thavAnuM che. rAjA nahi chatAM paNa tuM durAcAra-anyAya kare che te svataMtra rAjA thatAM tuM keNa jANe zuM jume karaze? rAjAne to prajAnuM rakSaNa kare-pAlana kare te putra joIe. tuM to prajAnuM bhakSaNa karanAra che. tene zikSA ApavI te paNa ayogya che. mArA kuLane teM kalaMkita kIdhuM. vIMchI, kaMTaka, ane vaMka keme kayo sIdhAM thatAM nathI; tema tuM putra chatAM mAre dIvA vinA aMdhArUM che. leo kahe che ke "saTha dIvA je baLe, bAre ravi ugaMta; aMdhAruM che tasa ghare, jasa ghara putra na huMta." paNa e jUThI kahevata che. jenA ghare tArA je vaMThela putra che, tenAM mAtApitA rUve che. are o anyAyI putra ! sarve vyasananA sevanArA ! chello huM tane hukama karuM chuM ke mArA rAjyanI hada pAra thA! mArI najara AgaLathI dUra thA ! jyAre huM teDAvuM te samaye
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadattamuninuM AtmavRttAMta. 177 mArI hajura Avaje. garIba prajAne raMjADanArA ! prajAne vyarthakAraNe pIDI anyAya karavA karatAM tuM dUra thA. tane chellA zabdo kahI dauM chuM ke Aja kSaNe tuM mArI najarathI dUra thA. " rAjA krodhathI dhrujatA hatA. teNe ekadama gussAthI rAjyanI hadabahAra thavAnI putrane zikSA karI. kaMvara rAjAne gusso joI tharathara kaMpavA lAgyuM. rAjAne chello hakama sAMbhaLIne pAche pagale tarataja bahAra nIkaLI vilakho thaye ane dostadAro pAse AvI sarve hakIkata kahI saMbhaLAvI. pachI kahyuM ke bhAI ! rAjAe-mArA pitAe to mane nirAza karyo che, mATe Ave samaye tame mArA madadagAra thaze?" vAta sAMbhaLIne mitre vicAramAM paDyA. "kumAra te have sthAnaka bhraSTa thaye, sarpa zaMkaranA kaMThamAM hoya che tyAM lagIja mAna pAme che. kahyuM che ke-rAkhI zake to ApaNuM pANuM rAkha, ratibhAra utareluM pANI lAkha kharace paNa pAchu catuM nathI. rAjAnuM apamAna pAmelAne lekamAM keI salAma paNa karatuM nathI. atyAre e kaMgALathI paNa vizeSa kaMgALa che, kemake rAMkane paNa rahevAne jhuMpaDAM hoya che ane kumArane ubhA rahevA te ThAma paNa nathI." ityAdi vicAra karI so pitapatAne ghare cAlyA gayA, paNa kuvarane koIe AvakAra Ape nahi. pachI nirAza citta agaDadattakumAra mAtA pAse gayA to mAtAe paNa belAjo nahi, mAtAne praNAma karI mahelanI bahAra nIkaLyA. "aho ! keTaluM badhuM parivartana thaI gayuM. Aje mAruM koI saguM na rahyuM ! eka rAjakumAranI A dazA ! jevI vidhAtAnI IcchA ! eka pitAjI nArAja thaye chate badhuM jagata palaTAI gayuM. duniyAmAM koI koInuM nathI. jyAM tyAM guNeja pUjAnuM sthAnaka pAme che." AvA manamAM vicAra karate kavara nagara bahAra nIkaLe; paNa rAjAnA bhayathI keIe Azraya Ape nahi. eTaluM ja nahi balake svayaM prajAja enA trAsathI kaMTALI gaI hatI. jenA tenA gharamAM corI karavI e te tene mana eka ramata hatI. gamatanI khAtara mANasane trAsa Apa, temane raMjADavA, aneka prakAre na karavA gya kartA temanI pAse karAvavA te tene mana eka ja hatI, retanI kaI sArI bahena, beTI
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 * dhammila kumAra- - - tenI najare paDI te tene sapaDAvavA te aneka prayatna kare evI rIte sAte vyasanamAM Asakta hovAthI prajAne mana te rAkSasa samAna hato. ghaNuM zikhAmaNe apayiA chatAM sudharavAnI AzA tene mATe ochI ja hatI, jethInA chuTake AgevAna vyavahArIAoe rAjAne phariyAda karI hatI, jene pariNAme te rAjAnA kepane bhegA thaI paDyo hato. atyAre te rAjakumAra chatAM kaMgALanI paNa kaMgALa hate. khAvAne annake pIvAne pANu temaja ubhA rahevAne jagyA paNa koI tene Ape tema nahotuM. nagaramAM bhaTakate bhaTakate Akhare te nagaranI bahAra kAmadevane maMdire Avyo. piTamAM bhUkha ane tarasa bane pitAnuM jora ajamAvI rahyAM hatAM. nirAza citta tyAM beThe. rAtrI paDelI hovAthI caMdramAnuM ajavALuM jagata upara jAmI rahyuM hatuM. dhana dhAnyathI bharelI nagarI chatAM atyAre tene mana uMce Abha ane nIce dharatI sivAya sarva kAMI zUnya hatuM. duHkhathI teNe ekameTe niHzvAsa mUkyo. prakaraNa 30 muM. 'dezavaTo. dastI bhAIbaMdhI kAI kAma nahi Ato, + sacca kahA haya Aphatame koI kAma nahi AtA." keI kuLavAna khAnanA kuTuMbane nabIro jaNAya che. bhAlapradeza upara kevuM rAjateja jhaLakI kahyuM che. chatAM jaNAya che ke atyAre te ene vidhi pratikULa thayuM che. jyotiSazAstra AvA purUSanA bhAgyane ghaNAja ucca prakAranuM kahe che. cAhe te mATe rAjarAjezvara thAya athavA to gIjanene pUjya mahAna tapasvI yegIzvara thAya, chatAM atyAre ciMtAthI tenA suMdara vadana upara kevI du:khanI zyAma vAdaLI prasarI rahI che." tyAM AgaLa taratanAja utarelA eka nimitta jANanAranI daSTi acAnaka cAMdanInA tejamAM agaDadata kumAra upara paDI. dUrathI ja tene joIne upara pramANe te manamAM gaNaga. pachI "AvA uttama purUSanI sevA kadI vyartha jatI
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ dezavaTo. 17 nathI; mATe avasara ucita tenI bhakti karUM tene yogya salAha ApuM." ema dhArI tenI pAse AvI teNe kahyuM ke-"bhAI ! AvI madhyarAtre Ama ekalA kema jaNAo che? che te koI rAjavaMzI jevA ne Ama ekAkI kema?" nimittiyAe pUchyuM. hA, eka divasa tema hatuM paNa atyAre huM te sthAnathI bhraSTa thayo chuM. pitAnA kepane bhegA thayo chuM." duHkha ane bhUkha tarasathI pIDAtA kumAre javAba Ape. hoya ! vidhinI mAyA che. yutha vidhi je kare che te sAruM ja kare che. mANasane mAthe dazA vIzI Ave che. uttama purUSone ja Aphata Ave che, bIjAne nahi. rAmacaMdrajIne cAra varSa vanavAsa veTha paDyo. pAMDava sarakhA samartha vIrapurUSe paNa vanavana rakhaDyA. caMdarAjAne bAra bAra varSa paryata aparamAtAnA pratApathI manuSya chatAM tiryaMca-kukaDAne avatAra bhegava paDyo, mATe duHkhamAM dhIraja rAkhavI, bhAI ! sarve sArUM thaI jaze. uttama purUSe pitAnI lakSmI bhegavavA karatAM bAhubaLathI lakSmI upArjana karavI joIe. tamAre paNa paradezamAM tamArA bhAgyanI koTI karavI joIe." nimittiyAe avasaracita salAha ApI. mahArAja! tame koI paMDita jaNAe che. paMDitanI salAha hamezAM samayocitaja hoya che, tevI ja tamArI paNa che." kumAre javAba vALe. - "haze bhAI! dukhIne dhIraja devI te amArI pharaja che, paNa bhAI! tame bhUkhyA lAge che. mArI pAse bhAtu hAjara che. jarI nAste karazo ? teNe bhejana mATe AmaMtraNa karyuM che : jevI tamArI IcchA." peTamAM bhUkha te hatI ja, pitAnA AkharI hakama pachI koIe tene anna pANI mATe bhAva paNa pUcha nahote. vaLI rakhaDavAthI thAkI lothapotha thaI gayuM hatuM. sudhAe temAM vadhAro karyo hato, jethI bhaTTajInuM-nimittiyAnuM AmaMtraNa tarata ja svIkArI laI jhaTa ubhe thaye. - "padhAre tyAre." nimiti tene pitAnuM pioTakuM hatuM
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 basmila kumAra. tyAM teDI lAvyA. piTakuM choDIne bhAtuM kADhI agaDadata kumArane bhejana karAvyuM. pANI lAvI ApI tenI tRSA zAMta karI. evI rIte bhojana karIne rAjakumAra tRpta thaye-svastha thayo. mahArAja ! tame paNa kaI paradezI lAge che. guNajJa che? ahIMnA rahevAsI che te mane bhojana karAvavAnI tamArI hiMmata cAle nahi. ahIMnA sarve leke mArAthI dUra nAse che." jamI paravArIne kumAre kahyuM. - "amAre paradezI musApharane zuM? papakAra kare e dareka mANasanuM kartavya che. paropakAra vagaranuM jIvatara te vyartha che. pUjA, pratikramaNa, paccakhANa, piSadha ane paropakAra e pAMca pakArathI yukta jenuM jIvatara che tene ja dhanya che. e pAMca pakAra sevatAM kadAca maraNa Ave tepaNa zuM?" paradezamAM Apa gujarAna te bhikSAvRti uparaja calAvatA haze?" kumAre pUchayuM. huM nimitta kahI zakuM chuM jethI jagata mane nimitiyA tarIke oLakhe che. uttama purUSanuM nimitta-bhAvaphaLa kahevAthI mane dravyaprAptimAM jarA paNa harakata nathI AvatI. ane mArA gujarAnathI vadhAre rahe te huM parepakArI kAryomAM khacI nAMkhuM chuM." jagatamAM nisvArthapaNe sevA karanArA te kaI viralAja. hoya che. bIjAnA duHkhe duHkhI te prabhupadane umedavAra hoya te ja thaI zake." kumAre kahyuM. amArA jevA te bIjuM zuM karI zake ! chatAM yathAzakti amArAthI bane teTaluM karIne manuSya jIvana kema saphaLa thAyaparamArthamAM jAya, te mATe maLelI takane lAbha levAne ame banatA sudhI na cUkIe." mahArAja! chelI eka vAta kaho. mAro udaya kaI dizAe javAthI-kayAM javAthI thaze?" kumAre pUchayuM. agaDadara kumArane A prazna sAMbhaLIne nimiti vicAramAM
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ deza 181 paDa, kaMIka gaNatarI karI, nirIkSaNa karyuM, ane chevaTe jaNAvyuM kumAra ! A kAmadeva-ratipatinA maMdirathI pUrva dizAmAM jaje, kAzI dezamAM jaje, tyAM vANurasI nagarImAM tamArA bhAgyane udaya thaze-tamArA manerA badhA siddha thaze." A5nuM vacana huM aMgIkAra karuM chuM." rAjakumAre niminiyAnuM vacana mAthe caDhAvyuM ane pitAnA aMga uparanA AbhUSaNamAMthI eka lAkha rUpiyAnuM AbhUSaNa tene dakSiNAmAM Adhu. vArtAvinodamAM ne pachI niAmAM traNa pahora rAtrI ane jaNAe vyatikramAvI. rAtrInA caturtha prahare-agaDadattakumAra pUrva dizA tarapha cAle, ane nimittiye pitAnA Icchita sthAnake cAlyA gaye. aDadanakumAra aneka grAma, naga sarevara ane vana jete kheTaka pakUNa-kheDA Avyo, te gAma je tyAMthI AgaLa vana, sarevara pramukha nirakhate-aneka prakAranAM ketuka jete eka giri najIka A, ketuthI tenI upara caDhyo, te tyAM vaLAmAtAnuM eka maMdira AveluM hatuM. tenI AgaLa be purUSe jApa-dhyAna karatA teNe dIThA, ne agnikuMDamAM homa-havana karatA joyA. paNa bane purUSone vidyA siddha thatI nahotI. te purUSoe A navIna AgaMtukane joine ubhA thaI juhAra karyA ane belyA-"tamArA AvavAthI amArA maratha pUrNa thaze. hAla, talavAra ane paheraveza uparathI tame kSatrI jevA lAge che, paradezI musAphara ! tame kAMI ghaNe dUrathI Ave che?" tamArUM anumAna satya che. mArA sarakhuM kAmakAja heAya te bezaka kahe. mArAthI banatI gya madada huM tamane ApIza." rAjakumAre kahyuM. kumAra ! gurUe mane vidyA ApI che, te huM siddha karUM chuM; paNa uttarasAdhaka vinA mAruM kArya pAra paDatuM nathI. mATe je mArA uttarasAdhaka thAe te huM e vidyAne sAdhya karUM !" te banne jaNamAMthI eka jaNa bolyA
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 basmilakumAra. tame tamArI vidyA nirbhayapaNe sAdhya kare. huM kharza grahaNa karIne tamArI pAse cokI karato ubho chuM. keI tamane pIDI zakaze nahi " kumAre kahyuM. ema kahI rAjakumAra kharza kheMcIne temanI cokI karatA ubhe, ane banne jaNa vidyAne jApa karatA maMtra siddha karavA lAgyA. temanI kriyAnA prAbalyapaNAthI vajAmAtA ekadama pragaTa thaI ane belI "he rAjakumAra ! A bane kheDA gAmanA dhaNInA kumAra ekaja mAtAnA udarathI janmelA che, vayamAM AvatAM banne jaNuM nItizAstra vagere bhaNIne kaLAkuzaLa thayA; parantu jevuM pAtra teja lAbha thAya che. eka sumati ane bIje durmati. e pramANe jagatamAM te prasiddha thayA. zatruothI parAbhava pAmI te banne pitAnI nagarI cheDI jamunA pAra gayA. tyAM mathurAnA vRMdAvanamAM temane eka jogI maLe. maMtra taMtrane jANa ane guNane samudra e te jagI mahA samartha hatA. cosaTha ceginI paNa jenA caraNamAM pI namana karatI hatI, te jogIne nAdapurI nAme eka cela hato. te avinayI, vyasanI, jUThe ane dagAthI bharelo hato. gurUne dveSI thavAthI lokoe gurUthI tene dUra karyo. durmatie tenI sobata karI roja tenI pAse suvA lAgyA, ane teo bhaMgI jevA gurUnAM chidra jevA lAgyA. jagatamAM jevAne tevA maLI jAya che, aMdhAne haiyAkuTAo AvI maLe che. joItAne joItuM maLI rahe che. mUrakhane mUrakha maLe che, caturane catura maLe che, nIca jane chupAM kRtya game te kare paNa te keNa jue che? gadheDuM bhUke ke kutarUM raDe athavA te kharanuM mukha cATe tema jenIcanA prasaMgane laIne vaTalAya tene kaNa jue nakhedapurI hamezAM gurUthI chaLa bheda ramavA lAgyo, jethI gurUnI sevA mATe te Ave te paNa gurUne gamatuM nahotuM, kemake tema vacana kahIne gurUne damana karI raMjADatA hatA. jagatamAM paNa rAhune parAbhava brijarAja (caMdra) sahana kare che, paraMtu tenuM zAMtibharyuM amRta rAhu meLavI zakatA nathI. gurU paNa dhyAna samete kuziSyane dUra rAkhatA. AvA kuziSyanI batathI durmati gurUnI sAcI bhakti karI zake nahi. pachI devI sumatine kahe che-"he sumati! teM gurUnI sAcI bhakti karI che ane te sevAnA phaLa tarIke
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ dezavaTo. 183 gurUe tane be vidyAe ulAsathI ApI che, te vidyAo tepaNu gurUne pAye namIne grahaNa karI che. vaLI gurUe tane te vidyA siddha karavAne ahIM mokalyo che te paNa vinaye karIne mohinI ane zatruparAjayinI banne vidyAo mArI AgaLa siddha karI che, te te banenI huM tane siddhi ApuM chuM. mArAM vacanathI te banne vidyAo tane siddha thaze. have tuM tArA ghara pratye jA. tArA bhAI A durmatine eke vidyA siddha thaze nahi; kemake gurUe prasanna thaIne tene ApI nathI, paNa gurUthI corI karIne e vidyAo teNe laI lIdhI che tethI tene siddha thaze nahIM." ema kahIne devI adazya thaI gaI. pachI traNe jaNAe pitapotAnuM kArya pUrNa karIne jojana pakAvI udarane InsApha Ape, ane zramita thayelA hovAthI ArAma levA lAgyA. vidyA, maMtra, taMtra, keyaMtra e sarva vinaya vaDe gurU pAsethI prApta karyA hoya teja phaLadAyaka thAya che. nItizAstramAM kahyuM che ke - lobhI matsariNAMgabhUSaNaparo nIcaprasaMgI sadA, __chidrAnveSaka sadaguroravinayI dveSI guruNAmapi; .. . dhUrto'satyaprakalpa laMpaTa khalaH duSTaH kumArgAnuga steSAM yaMtrakamaMtrasAdhanavidhi sidhyanti no kahicit // 1 // bhAvArtha-"atilobhI, ghaNe matsara karanAra, vRttivALe, halakA jananI sebata karanAra, anyanAM chidra jenAra, sadgurUne avinayI, gurUne dveSa karanAra, dhUrta, hamezAM asatya bolanAra, paradArA-vezyA laMpaTa, baLa, jIvahiMsAdika duSTa kAma karanAra ane kumAge gamana karanAra-evA purUSone yaMtra, maMtra, taMtra ke kAMIpaNa sAdhanavidhi kyAre paNa siddha thatAM nathI." ArAma laIne jAgRta thayA pachI rAjakumAra ane sumatine chuTA paDavAne samaya Avyo, tevAre sumatie kumArane bahu upakAra mAnyo ane tenA smaraNa tarIke. kumArane mohinI maMtra Ape. kumAra paNa maMtra laIne tene namaskAra karI AgaLa cAlya, ane sumati durmatinI sAthe pitAne sthAnake gaye.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 dhambila kumAre. agaDadattakumAra pharato-pharate amarAvatI nagarIe AvyuM. te tyAM bahAranA udyAnamAM kaI muni dharmopadeza detA hatA. temane vaMdana-namaskAra karIne dharmopadeza sAMbhaLavA te beThe. munine dharmopadeza sAMbhaLI tenA cittamAM kaSAyane kAMIka upazama bhAva tha, hadayamAM zItaLatA thaI, jethI dezanAne aMte muni pAse jIvahiMsA ane corIne teNe niyama lIdho. rAjakumAre gurUne namIne bhagavad ! niyama ApIne Aje mane saMsArathakI uddharyo-mane bhavasAgarathI tA." vagere bhAvabharyA-bhaktibharelA zabdo kahI gurUne AbhAra mAnya. kumAra ! tamane ApelA niyamanuM haMmeza smaraNa kare che. tenuM pAlana karaje, paNa vrata laIne tene bhaMga karaze nahi. kSatrIo lIdhelI pratijJA kadi choDatA nathI. beleluM vacana, Apele kela kadApiDatA nathI." A pramANe kahIne gurUe haMmeza vratanuM smaraNa ane rakSaNa karavA sUcavyuM. prabhu! e vrata-pratijJAo te mATe prANa sATe che. game tevI sthitimAM paNa eja mAruM jIvana che-jIvanane mahAmaMtra che. ApanI pAsethI lIdhelAM e vratanuM pratidivasa huM pAlana karIza. game tavI muzIbatamAM paNa huM tanuM rakSaNa karIza." kumAre kahyuM. e vrata tamArI rakSA karaze, aneka AphatamAMthI-saMkaTamAMthI pracchannapaNe tamane bacAvaze-sahAya karaze. mANasone kavacit evo paNa saMjoga ubhuM thAya che ke vratabhaMga thavAne prasaMga upasthita thAya, paraMtu evA samaye tenA satyanI kasoTI thatAM evI kaThINa parIkSAmAMthI je te pAsa thAya che-phatteha meLave che, te te jItI jAya che. bAre mAsa bhalene vrata pAlana kare paNa kasoTInA samaye je te cUkI jAya-vatano bhaMga kare to te sarvasva hArI jAya che. tatparyata pALeluM vrata tenuM vyartha jAya che, tenI kharI parIkSA te kaTInA samaye ja thAya che." gurUe samayocita kahyuM. svAmina ! manuSyajanma jevo uttama janma ane ApajevA gurUno samAgama to pUrvanA puNyathI ja thAya che ane temAM paNa vrata levAnI IcchA to ethI paNa adhika puNya heya teja thAya che....kumAre kahyuM,
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ vANArasImAM. 185 barAbara che. pUrve ArAdhyuM hoya to ja A bhavamAM udaya Ave che-IcchA thAya che." "prabhu ! ApanA pasAthe sarva sAruM thaze. satsaMgatinuM pariNAma haMmezAM sArUM ja Ave che." kumAra ! vratanuM rakSaNa karatAM paradezamAM-mArgamAM e sAcA mitranuM kArya kare che te dhyAnamAM rAkhaje. jema bane tema pApakAryathI dUra rahejo." ApanuM vacana mAthe caDhAvuM chuM." rAjakumAra A pramANe kahI gurUne namIne tyAMthI AgaLa cAlya. prakaraNa 31 muM. vANArasImAM." pavitra surasaritA-gaMgAnA jaLa pRthvInA ghaNA pradezanuM rUMdhana karatAM jagatanI sapATI upara vahI rahyAM che. nAnI nAvaDIo temaja meTAM vahANo gaMgAnadImAM Amatema DelatAM najare paDe che. e kALAM bhramara jevAM jaNAtAM gaMgAnA jaLa agAdha ne uMDAM hatAM. nAnA moTA aneka jaLacara jaMtuo temAM kallola karatA kavacit kavacit jala sapATI para tarI AvatA hatA. mAnavanA uMDA hadayanI mAphaka e adhika uMDA jaLanuM mApaNuM karavAnuM kArya mahatvabharyuM hatuM. tenA bAMdhelA nakazIdAra ghATothI nadInI zobhA ghaNI ja suMdara jaNAtI hatI. kinArAparaja moTuM kAzInagara-vANArasI zahera AveluM potAnI zobhAmAM adhika vadhAre karI rahyuM hatuM. zaheranA moTA moTA burajo, makAna ane nagarInA dekhAve kinAre rahyAM paNuM ramaNIya jaNAtA hatA. rAmaghATa, maNikarNikAne ghATa, bhadelIghATa vagere bAMdhelA ghATe zaherane zobhAvI rahyA hatA. e surasaritAnuM pavitra jaLa hajAra hajAra gAuthI leke
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 dhammila kumAra, maMgAvatA hatA. te evuM pavitra gaNAtuM hatuM. sArA bhAratavarSa upara tenA pavitrapaNAnI chApa sacoTa hatI. jevI rIte gaMgAnuM jaLa paradezamAM pavitra manAtuM hatuM, tevI ja rIte kAzI zahera paNa bhAratavarSamAM hiMduone mATe puNyanAM dhAmasvarUpa gaNAtuM hatuM. bhAratanA manuSyane AdhArarUpa, paMthIjanene prANasvarUpa ane tRSAtura janene amRtamaya evI gaMgAnadInA taTa upara atyAre paradezI jevo jaNAte eka kSatrIya-purUSa thApA hAthapaga dhote ane zramane dUra karato nirmaLa pANuM pIto najare paDe che. gaMgAnA lAMbA paTane jete ghaDIkamAM zahera tarapha jete manamAM kAMI gaDamathala karate te jaNAtA hatA. "vAha! bhAratamAM gaMgAnadI ane kAzInuM mAhA bhya zreSTha gaNAya che te sarvIze satya che. jarAya atizayokti jevuM nathI. vAraNA ane asI e be nadInI madhyamAM A nagarI vasI mATe vANArasI kahevAI. pUrvanA saMcita karIne ja AvAM AvAM durlabha sthAne jovAnI-avalokana karavAnI mANasane taka maLe che. gaMgAne ane pavitra kAzIkSetrane leke tIrtha tarIke mAne che te khIta tIrthasvarUpaja che, emAM kazuM paNa khoTuM nathI. pANI pIne thoDIvAra vizrAMti laI zAMta ane te paradezI musAphare nagarImAM praveza karyo. aneka prakAranAM kautuka jete, pharato pharate te nagarInuM nirIkSaNa karavA lAge. anukrame eka meTe maTha tenA jevAmAM Avyo. tyAM aneka vidyAthIo-chAtro vidyAbhyAsa karI rahyA hatA. sAme gAdI upara upAdhyAya pavanacaMDa temane pATha ApI samajAvI rahyA hatA. ApaNo musAphara paNa jJAnano rasa cAkhavAne tyAM gayo ne upAdhyAyane namIne temanI AgaLa beThe. | navIna paradezIne pitAnI samIpe beThe jANune paMDite sarva vidyArthIone pATha ApIne eka pachI eka vidAya kya. pachI nehapUrvaka pUchyuM-"bhAI ! keNa dezathI tame AvyA che? ane tamAruM nAma zuM ? zA kAraNe ahIM AvavuM paDyuM ? kayA uttama vaMzamAM tame utpanna thayA cho? te sarva vAta nivedana kare ke jethI amAro AtmA saMtoSa pAme." tenA javAbamAM kuMvare-te paradezIe pitAnuM caritra TuMkA
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ vANArasImAM. 187 NamAM kahI saMbhaLAvyuM. athathI te Itiparyata tenuM vRttAMta sAMbhaLIne upAdhyAya belyA-"vatsa! mAtapitAne tayA e rUDuM kArya karyuM nahi. jJAtijanamAM temaja sajana vagere samudAyamAM evuM kAma karatAM tene lajajA na AvI. mAtapitA e jagatamAM tIrtha svarUpa che, jethI uttama jane to niraMtara temanA caraNanuM pUjana kare che. zAstromAM paNa mAtapitAne putra upara keTale badho upakAra vakhANyo che. mAtapitA ane gurUnI kaDavI vANuM paNa bhaviSyamAM hita karanArI thAya che. regI mANasa oSadhathI rogane nAza thatAM vaidyane vakhANe che. mAbApa ane gurU game teTalI tADanA tajanA kare paNa ethI e putrane unmArgethI vAre che-tenuM hita kare che. jhaverI maNine ghase che tyAre ja tenuM teja vadhe che. mAtApitA te deSane vaDe paNa kAMI putrane vaDatA nathI. jema maMtrane jANanAra jenA dilamAM bhUta peThuM hoya tene maMtravaDe karIne pachADe che, tethI kAMI te manuSyane pachADa nathI paNa bhUtane pachADe che. jagatamAM mANasa guNe karIne moTAI pAme che, pArake ke potAne evuM kAMI temAM jevAtuM nathI; kemake zarIra uparathI maLa dUra karAya che, ane vanamAM janmeluM kusuma mastake dharAya che. mAtapitA, gurU e sarva pitApitAnA kuLamAM rahyA thakA mahattAne prApta karAve che. je sAMbhaLa ! ThANupura nagasmAM suMdara nAme vyavahArI hatA. te vRddha mAtapitAne caraNe namIne reja bhajana karate. tene vijayamAna be putra hatA, baha vyApAra karavAthI ghaNuM dravyane te svAmI thayuM hatuM. paNa kudaratane niyama che ke jema lAbha vadhatuM jAya tema lAbha paNa vRddhi pAme che. jema iMdhaNathI agni vadhe che tema lAbhathI lAbha vadhe che. evA tRSNArUpI dAhane samAvavA te jJAna-vairAgyanI jarUra che, paNa gurU vinA jJAna maLe nahIM ne ati lAbhe subUma cakravatInI mAphaka ati lobha thAya. te suMdara vyavahArI paNa ghaNe mAla laIne jahAje caDhyo. pitAnA mAtApitA vigerene samajAvI ane putra vigerenI sAthe te vahANe caDhyo. ghara hATa vigere sajajana kuTuMbIjanane bhaLAvI paradeza gaye. bhAgyane samudranI madhyabhAge AvatAM ja pracaMDa pavananA pratApathI mATe pralaya thaye-samudra khaLabhaLI rahyo, sarve prabhunuM
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ tee yasmila kumAra nAma smaraNa karatAM jaLazAyI thayA ane vahANu paNa zatakhaDa thai bhAMgI gayuM. mAtA, pitA, putra, strI e sarva jaLamAM DukhI gayAM ane bhAgyayeAge su Mdara zeTha eka kAinA pATIAnA avalakhanathI samudrane kAMThe AvyeA. anukrame bhamatA bhamatA ThANApura nagare te peAtAne ghera AvyA. tyAM mAtApitAnuM mRta kArya karIne navI strI paraNyA. anukrame tene putrA thayA. dhana paNa kamANeA. evI rIte strI, putra, dhana vigere sarva kAMi maLyuM, paNa eka mAtApitAphIne maLyAM nahi, jethI jIvita paryaMta tenu haiyuM maLyA karyuM...." upAdhyAyanA upadeza sAMbhaLIne te gurUnA caraNe namIne elcA--gurUrAja ! khacIta Aje tame mane pratibAdha karyo, jethI mArAM manAvAMcchita siddha thayAM. hai tAta ! tamArI zikSA meM mAnya karI, paNa have hamaNAM mArUM mana zAstrakaLA bhaNavAmAM Atura thayuM che; jethI bhaNIgaNIne pachI pitAnA caraNa pUjavAne mATe tamArI AjJA laIne jaIza. " agaDadatta kumAre e pramANe kahIne upAdhyAyanu dila manAvyuM. tenI evA prakAranI vANI sAMbhaLIne paMDita manamAM ghaNeAja khuzI thayA. kumArane pAtAne ma Mdire-makAne teDI jai snAna pAna bhAjana vagere karAvI svaccha vastro paheravA ApyAM. pachI upAdhyAya khelyA. " vatsa ! pitAne ghera rahIne jevA vilAsa karatA hatA, tevIja rIte ahIM paNa rahIne mana mAne tevI meAja kara. paMDitanI lAgaNI jANI kumAre temanA AbhAra mAnyA. gurU vacana pramANa karI mAtapitAnI mAphka gurUnI sevA karatAM gurU pAse jJAnakaLAnA te abhyAsa karavA lAgyA. zasrakaLAnA abhyAsa paNa karavA lAgyA. vinayathI zAstra ane zastra kaLAnA te pAragAmI thayA. (c)D-- prakaraNa 32 muM. * madanamajarI. ' " kevI sarasa puSpAnI suvAsa Ave che? zu A khAgamAMthI phAi vRkSanI sugaMdhI Ave che? te zuM kamaLanI che ke jIlAkhanI che? kAMi
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ madanamaMjarI. 189 kaLAtuM nathI. chatAM sugaMdhI te cittAkarSaka che emAM saMdeha nathI. Aje mArI dhanurvidyA ajamAvuM. e sugaMdhI kayAMthI Ave che tenI tapAsa calAvuM." kAzI nagaranA eka ramaNIya upavanamAMvATikAmAM svecchAe vihAra karatA-ramatA eka dhanurdhArI vara-kSatrIya jevA jaNAtA purUSe udyAnamAM pharatAM e pramANe vicAryuM. maMdamaMda pavana manane khuza karI rahyo hate. udyAnanI e nAjuka latAo pavananI laherIothI vAMkI vaLIne AgaMtukane vadhAmaNAM daI rahI hatI. namI namIne salAma karI rahI hatI. tarataja e dilakhuza sugaMdhI kayAMthI Ave che? te jANavAne te vIrapurUSe dhanuSya upara bANa caDhAvyuM. barAbara lakSyavedhI maMdamaMda pavananI e zitaLa laherIo sugaMdhane je dizAmAMthI kheMcI lAvatI hatI, te tarapha lakSya rAkhIne bANa choDyuM. sAcA dhanurdhArInuM bANa lakSyabiMdune ja viMdhe che pachI lakSyAbaMdu game te sthitimAM heya. vRkSa upara rahelI amuka DALInA amuka pAMdaDAne bANAvaLI bANathI viMdhI nAkhe, chatAM najIka rahelAM pAMdaDAMne leza mAtra IjA thatI nathI. vIra dhanurdhArI ane teja rIte rAdhAvedha sAdhIne dropadIne meLavI hatI. dhanuSyamAMthI e vIra purUSanuM amogha bANa chuTayuM ke tarata ja kusumano eka nAjuka daDe chinnabhinna thaIne jamIna upara paDyo. kumAranI najara tenI upara paDatAM camaka. "aho ! A zo utpAta ! strInA keza kalApane zobhAvanAra e puSpa guccha che. nizcaya kaI ramaNano e haze ! e suMdarI najIkamAM ja hovI joIe. jeno kusama daDe A atyaMta sugaMdhamaya che tenI paheranArI ramaNa kevI manamohaka haze?" eTalAmAM pAchaLa asarAne tiraskAra karatI pitAnA mRdu adharane maMdamaMda skurAvatI navIna oNvanamAM AvelI vasaMtaRtumAM vanavihAra karavAne jANe vanadevI AvI hoya tevI bALAne teNe dIThI. sAkSAt zakitaja jANe strInuM rUpa karIne AvI hoya evI teNIne joIne kumAra meha pAmyo. ramaNI paNa kAmadevanA anuja baMdhu samAna A vIra purUSane joIne meha pAmI. teNIe potAnA jaguTIrUpI dhanuSyamAMthI zarasaMdhAna karI netra kaTAkSarUpI bANe mUkavAM zarU karyA. je kumAranAM hRdayamAM ArapAra utarI gayAM. A kumAra te
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 dhammila kumAra. ApaNI kathAno nAyaka agaDadatta piteja hate. maMda maMda DagalAM bharatI gajagAminI evI padminI samAna te suMdarI pAse AvI. "kumAra ! tRNane kApavA mATe kuhADAnA ghAva na joIe." potAnAM mRganayane nacAvatI te ramaNa bolI. "juo ! mArA kiMmatI kusuma daDe tame chinnabhinna karI nAkhyuM. mArA hRdayanI zAMtino tame bhaMga karI nAkhyA." bALAe mRdu Thapako Ape. - "maherabAnI karIne tamArI AMkhe na nacAvo ! kAmadevanA mAge caDhelA A mRtakane vizeSa na mAre ! vidhie kaI phurasade A pratibiMba pADeluM che ke jene jotAM ja mAruM dila atizaya muMjhAyuM che." kumAre savikAra draSTithI te ramaNane kahyuM. kAmanA tApathI saMtapta thayeluM hRdaya taraphaDatuM hatuM. zarIra vihaMLatAthI dhrUjatuM hatuM. mArI paNa eja sthiti che. jyArathI tamane joyA che, tyArathI ja mAruM mana muMjhAI gayuM che. aMtaranA dukhanI chupI vAta kene kahIe? kahIe te jagatamAM ulaTAM phajeta thaIe-divAnAM gaNAIe." suMdarIe potAnA dilanI vAta kumArane kahI saMbhaLAvI. suMdarI! tuM keNa che? kyAM rahe che? kenI putrI che? te khulAsAthI kahe. ramaNuM! jevI sthiti sArI che tevI ja mArI che." kumAre suMdarInI hakIkata jANavAne IcachayuM, chatAM hRdayamAM te kAMI kAMI maneAra thatA hatA. teNIne pitAnI karavAnI AturatA vadana upara spaSTa jaNAtI hatI. AkRtinA kuTa bhAvo ja hRdayanA guhya bhedane ukelI batAvatA hatA. Aja kAzInagaramAM baMdhudatta nAme dhuraMdhara zeTha vase che. juo ! A nAkanI dAMDI sAme devavimAnane hase te pelo suMdara tene mahela che. te zeThane lakSmIvatI nAme strI che. jene lakSmI hamezAM pAye paDelI rahe che. temanI huM madanamaMjarI nAme kuMvarI-beTI chuM. vidhAtAe mane sAMdaryavAna ghaDI che. vanavayamAM e saMdaryane teNe adhika khIlAvyuM.pitAnI maherathI gurUnAga pAmIne strInI cesaThakaLAmAM te pravINa thaI." evI rIte maMjarIe potAnI oLakha ApI. e kemaLa haiyuM dhaDakyA karatuM hatuM. ekAMta hatI. navIna vana hatuM.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ madanamaMjarI. 19 suMdara tarUNane roga hato. hRdayamAM hAvabhAva bharI koIka urmi uchaLI rahI hatI. zabdo te jANe e caMdravadanamAMthI meMgherAM pupo kharatAM hatAM. tuM paraNI che ke kumArI? tArA e javAbamAM ja ApaNuM bhaviSyanA sukhano AdhAra che." prazna pUchIne tene javAba sAMbhaLavAne kumAranuM hadaya Atura thaI rahyuM hatuM. thoDA vakhata pahelAM ahIM eka zeThane bALaka hatuM. tenI sAthe mAtapitA ne sagAMsaMbaMdhIe maLIne mAre vivAha karyo; parantu mAre ne tene meLa maLyo nahi. ekadama vAsabhuvanamAM ame ekatra maLyAM, paNa te mUrkha mArAthI bIne nAzI gaye. te potAne ghera jate rahyo. karmathI viTaMbanA pAmelI huM nirAza thaIne mAre maMdira AvI. kRpaNanA hAthamAM lakSamI Ave tenA karatAM te na Ave te sArI; maMdamati upara prasanna thaIne bhAratI zuM kare? temaja catura nArIne mUrkha pati maLe tenA karatAM to maraNa Ave te ati sAruM. e vAtane Aje ghaNA divaso vahI gayA. bhAgyege mahelamAM ubhA ubhA acAnaka Aje tamArAM darzana thayAM, ne snehanI majabuta derIthI kheMcANI satI huM tamAre caraNe AvI chuM. jema caMdramAnA darzane cakerInuM haiyuM harakhAya tema tamArA darzane huM hAvarI banI chuM. have A bhavamAM te tame ja mArA bharathAra cho." maMjarIe AzAbharelAM haiyAvaDe potAnA aMtarane bhAva spaSTa kahI batAvyuM. bALA ! sarvAze tuM mAre yogya che. paNa jarIka vAMdhA paDatuM thayuM che tArAmAM thoDIka acaDaNa AvI che. e lagAra vicAravA jevI vAta che. hA ! tuM taddana vivAha rahita-doSa rahita hota te kevuM sAruM thAta?" priyatama! ema na bele! AjathI tame mArA svAmI che, huM tamArI dAsI chuM. he dhavaMtarI! kAmarUpI sapanA DaMsathI huM haMsAyela chuM, tenuM Aste rahIne jhera utAre. keraDAne kAMTe haiyAmAM bheMkAya che, tene dhIme dhIme bahAra kADho. mane zAMti Ape. huM tamAre zaraNe AvI chuM. tamArA jevA jAMgulI maMtranA jANa hAlama
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1Tara dhAmmala- kumAra. vagara ejhera, e kAMTA, e virahane tApa koNa naSTa kare? guNavaMta! mAro e alpa doSa na joze, regagrasta durgadhavALI aMguLI kAMI aLagI thatI nathI. doSAkara e caMdramA paNa zivajInA mastaka upara rahIne temane vallabha thaye; mATe uttama purUSe doSa detA nathI, te te guNaneja grahaNa kare che. AkRtie rAjakumAra samAna jANIne meM tamane mArA nAtha banAvyA che. kSatrIo zaraNe AvelA prANute paNa tyAga karatA nathI. tema chatAM je mArI prArthanAno bhaMga karaze te ApaghAta karIne huM Aja rAtamAM ja marI jaIza ane A asahya duHkhathI mukta thaIza!" suvadane ! jevI tuM mane cAhe che te ja huM tane cAhuM chuM. A mAruM haiyuM ukelIne je ! tAre mATe ke premane ubhare temAM bharelo che? haiyuM ja haiyAnI sAkSI pUre che." kumAre jaNAvyuM. mane choDaze te nahi? hAlama! vacanathI kahe ke huM haMmeza tAre ne tAro ja rahIza." "pyArI ! tArA neha-sada mane mugdha karyo che. jIvana parvatanI huM tane mArI sahacarI banAvIza." hAza, have huM harakhANI. Aje mArI AzA pUrNa thaI." bALAe kahyuM. ane huM paNa bhAgyazALI ke tArA jevI rAjyarANuM mane maLI." ema bolate dhaDakate haiye kumAra ekadama maMjarInI lagolaga AvIpoMce. gRhanA vizALa upavanamAM atyAre ekAMta hatI, avara jananA AvAgamananA abhAvathI zAMti jaNAtI hatI; chatAM A navIna praNayI yugalanAM bhUkhyAM dilaDAM azAMtithI dhaDakI rahyAM hatAM. kAmadeva pitAnuM divya dhanuSya dhAraNa karIne madana yuddhamAM temane parAsta karavAne sajaja thaI ubhe hate. e vIra dhanurdhArIne karyo saMsArI jIva jItI gaye che? niraMtara vedanuM adhyayana karanArA sRSTA svarUpa brahmAne-catumukhadhArIne potAnI putrImAM teNe lapaTAvyA. himAlayatanayA pArvatIbhavAnI jevI patnI chatAM zaMbhue gaMgAne upapatnI banAvIne pArvatI
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ thANArasImAM. 193 nA bhayathI tene peAtAnI mastaka upara rahelI jaTAmAM chupAvI. are ethI paNa vadhAre tA e che ke eka bhIlaDImAM e bhALAnAtha--za kare Asakta banIne phajetI karAvI; ane viSNu te strIonA jhaghaDA cukavavAmAMthIja navarA na paDyA. evA ghaNA mahAna purUSAne parAjaya pamADIne strIoe Adhina manAvyA che. agaDadatta kumAre paNa e keLanA garbha jevI maMjarIneA nAjuka hasta pAtAnA hAthamAM lIdheA. " majarI! priya maMjarI ! AjathI samaja ke tuM mArI prANapriyA cheM." avAjamAM dhrUjArI hatI. a Mdara jhuMpAyalI madananI bhAvanA hatI. te bhAvanA maMjarI kaLI gai. ,, prANanAtha! huM ApanI dAsI chuM. ApanI AjJAne Adhina chuM. " mAhakatA, mRdutA sarva kAMi avAjamAM hatu. ekAMtamAM uchaLatA haiyAnA zabdo sAMbhaLanArane kevA madhura lAge che te teA tenA anubhavIja samajI zake. ra 66 te cAle ! ApaNe A latAkuMjamAM jaie. uchaLatA haiyAnAM hIra zAMta karIe. " rAjakumAre kahyuM. dd dara paNa hajI ApaNAM lagna thayAM nathI, tyAM lagI ApaNe caibhavuM joie, priyatama ! " peAtAnA kAmaLa hAtha kumAranA khabhA upara mukatAM ma jarIe kahyuM, "ApaNe gAMdharva vidhithI lagna karI lezuM, prANu !" kumAre kahyuM. 66 'huM ahI rahuM tyAM sudhI tAre pitAne ghare rahevuM ne sneha sAcavavA. jyAre ame deza jaizu tyAre tane teDI jaizuM. paTTANIpada paNa tane Apazu. " kuMvaranA A zabdo sAMbhaLI majarI khuzI thaI. pachI maMjarIe puSpanI mALA guMthIne " prANeza ! ApaNA premanI nizAnIrUpa A puSpamALa-varamALa Apane paherAvu chu.' ema kahIne kuMvarane mALA paherAvI ane puSpathI vadhAvyA. AMkhA nRtya karavA lAgI, haiyuM harSoMthI ubharAvA lAgyuM. hRdaya upara nItinA aMkuza chatAM lADu cuMbakanI mAphaka e snehabhInAM hRdaya pa
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ jammila kumAra. 194 eka bIjA tarapha AkarSAyAM. eka bIjAnAM mugdha thayelAM e hRdayA eka khIjA sAthe yaMtranI mAphaka athaDAyAM, maLyAM, bheTyAM ane tRpta thaine chUTAM paDyAM. tRptinA AnaMda, hRdayanI zAMti, milana pachInA samayamAM avarNa niya hatAM, prakaraNa 33 muM. * gajamadamarda na ' te 'hAka paDe rAjaputa chupe nahi, sUrya chupe nahi vAdaLa chAyA; deza kraza paradeza DrIrA paNa, ka chupe nahi bhabhUta lagAyA. 22 samasta kAzInagara atyAre bhayAkrAMta che. jema jema leAkeA vAtA sAMbhaLatA jAya che tema tema AkhA zaheramAM nAsabhAga thatI jovAya che. khajAramAM vyApArIe dukAnA capocapa baMdha karavA lAgyA, kAi Ama tema saMtAvAnI jagyA zeAdhavA lAgyA, teA keAi vRkSa upara caDIne pAtAneA jAna bacAvavAnA yatna karavA lAgyA. leAkeAmAM zAkanI chAyA prasarI rahI che. evI kALAhaLabharI sthitimAM eka kSatrIya jevA jaNAtA gheADesvAre nagarImAM praveza karyA, daravAjAmAM praveza karatAMja daravAjo baMdha karI dIdhA ane pote eka khuNAmAM bharAi beThA. gheADesvAra vayamAM tarUNa ane paradezI jevA jaNAtA hatA, chatAM A nagarImAM rahetA heAvAthI jANItA hatA. nagarImAM praveza karI turaMgane ramADatA AgaLa cAlyA, teA kAi vIra subhA bhAlAM dharIne dhasyA jatA hatA, keAI khaDga pakaDIne doDyA jatA hatA, tyAre koi bhayanA mAryA chupAvAnA yatna karI rahyA hatA. tarUNa gheADesvAra vicAramAM paDyo. "are! A che zuM ? tenI kAMi samaja paDatI nathI." pUche paNa kene? atyAre vAta karavA jeTalI kAne phurasada hoya ke je vakhata jAna gumAvavAnI bhayaMkara jokhamadArI samAMyalI hAya.AvI bhayabharI leAkeAnI kaphADI sthiti jotA te sAvadhAnapaNe anukrame bajAramAM AvyA. tyAM geAkhamAM ubhelA eka
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ gajamadamardana.. 195 mANasane pUchyuM " kema bhAi ! A zuM tophAna che ? zuM kai bhaya bharelI vAta che ? kaheA, zA samAcAra che ? " " are bhAi ! tame nagaramAM raheA che ne jANatA nathI ! nagarImAM mATe utpAta thaI rahyo che. ahIMnA rAjA bhuvanapAla jene mahimA pRthvImAM gavAya che, khaLamAM paNa jenI kAi spardhA karI zake tema nathI, ane jenA nAmamAtrathI zatruonAM hRdaya thaDakI rahyAM che, te rAjAnA mAnItA paTTahastI caMpaka sarva hAthIomAM mukhya che. madamAM AvelA te atyAre mahAvatane paNa nahi gaNakAratA AlAnasthaMbha ukheDIne nagarImAM jyAM tyAM bhayaMkara nukazAna karI rahyo che. kAinAMghara pADe che, kAinAM hATa teADI pADe che, vacamAM AvatA mANasAne sUMDhamAM bharAvIne uchALe che, bhayaMkara trAsa vartAve che, tame paNa nAsA, nahitara A tura Mgane mAraze, tamane paNa sapaDAvaze, jyAM lagI A tarapha AbyA nathI tyAM sudhI nAsavAnI tameAne taka che, jue! A subhaTA ! kAI bhAlAM dharIne, kAi khaDga kheMcIne tene vaza karavAne dhasyA jAya che. chevaTe peAtAnI sUMDhathI dhaLane pazuuchALatA, varSARtumAM AkAzapara chavAyelA ASADhI megha sarakhA zyAma svarUpavALA, temaja jenAM netra krodhathI agnimAM dhagAvelAM tAmra samAna raktavaNIya banyAM che, sAte zrota jenAM zravI rahyAM che, jANe cAlatA jaMgama giri hAya nahIM zuM ? eve! A hAthI Ave che, ane tenI pAchaLa sAMkaLa ghasaDAtI Ave che. paNa keAInI tene pakaDavAnI hiMmata cAlatI nathI. " eTaluM kahIne te mANasa aMdara cAlyA gayA. lAka paNa khuMkhArava karatA gajarAjanA mArga mAMthI dUrane dUra nAsavA lAgyA. gajarAja sAmethI dhasyA AvatA hatA, paNa A tarUNa gheADesvAra bhaya rahitapaNe tenI sAme gheADA khelAvatA cAlyA jatA hatA. dUrathI peAtAnI sanmukha tene nirbhayapaNe AvatA joine gajarAja adhika krodhavALA thai tenI ja sAme dhasyA. gajarAjane potAnI sanmukha AvatA jANI e catura gheADesvAra tarataja * gheADA uparathI. nIce utarI paDyo. peAtAnuM eka uttarIya vastra cheADI laghulAghavI kaLAthI gajarAjanI sanmukha doDI jai teNe pAtharI dIdhuM, ane dUra jatA rahyo. gajarAje paNa te vastrane purUSa jANIne pAtAnA tu ,, -
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. - zaLathI prahAra karavA mAMDyA. te samaye tenI daSTi cukAvIne gheDesvAra tarataja tene pUchaDe vaLage, ane hAthIne doDAdoDa karAvI khUba bhamAvyuM. evI rIte hAthI ane kumAranuM buddhiyuddha thavA lAgyuM. ghoDesvAre Amatema bhamAvI bhamarIo levaDAvIne hAthIne khUba pheravyuM. leke te hAhAkAra karavA lAgyA ke " hAthIe eka paradezI musApharane haryo, paNa keInI vacamAM paDavAnI hiMmata cAlatI nahotI. gajarAja krodhAMdha hatA, madAMdha hato, tenI bhISaNa AkRti joIne dUrathI ja subhaTe tene pratibaddha karavAne prayatna karI rahyA hatA. e madonmatta gajarAja temanI AvI bALaceSTAnI paravA kare tama kyAM hatuM. madanamaMjarIe sakhI mAraphate pitAnA priyatamanI A vAta sAMbhaLI tevI mUcha pAmI gaI. sAvadha thatAM zokAkuLa banIne vilA5 karavA lAgI. aMtaramAM ati du:kha dharavA lAgI. "hA ! jene meM pitAnuM jIvIta ApyuM che te te Ama mane raNamAM mUkIne cAlI javAnI taiyArI karavA lAgyo jaNAya che. are ! krUra vidhi te A zuM karyuM? tuM mANasane AzA ApI tene nAza zAmATe kare che? athavA te vizeSa zuM kahuM? huM ja evI maMdabhAgyavALI chuM ke patine meLavI zakatI nathI. eka mUrkha nIkaLe ane bIje nAzI gaye. trIje catura-manamAnate maLe tyAre vidhie-vakavidhie jhuMTavI levA mAMDyo! hA! hA! deva te A zuM karyuM ?" bAI! zA mATe zeka kare che? jarA pariNAmanI te rAha juo ! je vIrapurUSe jANIbujIne e hAthI sAme jhaMpalAvyuM haze te kAMi maravAne mATe nahIM hoya! haju kAMI bAjI bagaDI gaI nathI. e hAthI ane e paradezI eka bIjA potapotAne dAvapeca khelI rahyA che. eka bIjAne sakaMjAmAM levAnI ramata ramI rahyA che. emAM Akhare te vidhi sArUM ja karaze. duSTanuM damana thatAM sAce mANasa vijayane vare che. bena ! dhIraja dhare. haiyAmAM zAMti rAkha."tenI mAnItI sakhIe maMjarIne dhIraja ApI tenA zekapUrNa dilane zAMti ApI,
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ gajamadamardana. 17 sakhI ! tuM jA ane temanI khabara lAva. mane temanA vijayanI zubha vadhAmaNI Apa. huM temanA vijaya mATe anaMta zakitamAna paramaprabhunI prArthanA karIza. mArA e pUjya svAmI hAthIne vaza karI tenuM damana kare te mATe huM temane vinavIza." maMjarIe pitAnuM abhISTa kartavya sUcavIne sakhIne sUcanA karI. sakhI! zAMti rAkhe! huM jaIne tenuM pariNAma joI AvuM ne tamAruM bhAgya hoya to kAMI sArI vadhAmaNI ApuM. teTalo samaya tame zoka na karatAM ISTasiddhinA kartavyamAM mazagula raheje-tamArA AtmAne prabhunI bhaktimAM-tenA dhyAnamAM joDaje, ke jethI tamAruM manavAMchita satvara siddha thAya, tamArI AzA paripUrNa thAya. " sakhI maMjarIne potAnA kartavyamAM lIna rahevAnuM sUcavIne pariNAma jevAne mATe tarataja bajAramAM gaI hAthI ane kumAra banne ekabIjAne sakaMjAmAM sapaDAvavAnI peravI karI rahyA hatA, temAM kaI rIte e kumAra hAthInA sapATAmAM AvyuM nahi. paNa kumArane uddeza to hAthIne doDAvIne thakavavAne hate. pariNAma paNa teja AvyuM. gajarAja Akhare thAka ane madarahita thaI gayo. tene mada gaLI gaye eTale tarataja kumAra tenI upara caDhI gaye, ane tenA kuMbhasthaLamAM vajasamAna muSTinuM tADana karIne tene hatAza karI dIdho. tenI khumArI utarI jatAM tarataja te zAMta thaI gaye, ane pitAnAthI paNa adhika baLavALA kumAra upara te prasanna thaye. pachI nIce utarI mahAvatane belAvI e gajarAjane kumAre seMpI dIdho. te tene hajAre subhaTa ane mANasonI madhyamAM AlAnathaMbha AgaLa laI gaye, ne AsAnasthale tene bALe. gajarAjanA madanuM mardana thatAM ja temanI sAThamArI jenArA hajAra loko khuzI thayA, ne tenAM vakhANa karavA lAgyA. "are bhAI! tame bhale AvI caDyA. jagatamAM tame amUlya ciMtAmaNi ratna samAna che. parAkramamAM iMdranA anuja baMdhu samAna che, jethI Aja A nagarIne gajarAjanA bhayamAMthI tame mukta karI. amArA bhAgye ja tamArA jevA uttama purUSanuM ahIM AvAgamana thayuM
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ yammila kumAra 198 che; " e pramANe leAkeAthI prazaMsA karAtA kumAra potAnA turaga upara caDhIne potAne sthAnake javAnI taiyArI karatA hatA, tyAM te pavanacaMDa upAdhyAya AvI pahoMcyA ane putranI jema harSoMthI tene vadhAvI lIdhA. hAthI mahAvata sAthe rAjamaMdire gayA tyAre kuvara pAThaka sAthe peAtAne sthAnake javA lAgyA. te vAre nagaranAM naranArIo harSa thI puSpAvaDe tene vadhAvatAM hatAM. strIe dUrathI tenAM dukhaNAM letI hatI. evI rIte nagarInI saiAbhAgyavatIethI pUjAtA ane purUSAthI vaMdana--namana karatA kumAra pAThaka sAthe peAtAne sthAnake AnyA. tyAM tA rAjAnu teDuM AvyuM, jethI pAThaka ane kumAra banne lAkhA naranArIothI vadhAvAtA nRpasabhAmAM AvyA. kumAre rAjAne praNAma pharyA. nRpe tene bahumAna-AdarasatkAra ApIne peAtAnI pAse besADyo. upAdhyAyane paN yAgya satkAra karI besADyA. nRpe kumAranI prazaMsA karI pUchayuM. " he vatsa ! tArA guNe karIne jaNAya che ke tuM uttama evA rAjakuLane zeAbhAvanArA hAiza. temAM paNa tArA jevA parAkramI teA lAkhAmAM ekAdaja nIkaLe che. kemake-hIrA te ratnanI khANumAMja pAke che. " zaile zaile na mANikyaM, mauktikaM na gaje gaje / sAdhavo nahi yaMtra, cainaM nahi vanevane ? // bhAvA --pa te pava te kAMi mANeka nipajatAM nathI, tema dareka hAthIemAMthI mAtI utpanna thatAM nathI, sarvatra uttama evA sAdhu purUSA hAtA nathI, tema dareka vanamAM kAMi caMdana hAtu nathI. chatAM amArI jANunI khAtara kaheA ke tame kayA vaMza ane kayuM nagara zAbhAveA che ?" rAjAnA prazna sAMbhaLIne zaramathI kumAra mAna rahyo. uttama purUSA ApavaDAI svamukhe kahetA nathI; paNa upAdhyAye rAjAnI AjJA meLavI tenA sakaLa vRttAMta kahI sabhaLAbyA. rAjA ethI adhika prasanna thayA. " AhA ! suMdararAya te amArA mitra che, amArI ne temanI vacce te aMtara rAkhyuMA; tuM A nagarImAM kayAranA AvyA che. te amane jaNAvyuM paNa nahi. vatsa ! have ApaNA rAjama MdiramAM rahIne managamatA bhAge lAgava. "
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 gejamadamana. mahArAja ! ApanI prasannatA e mArAM ahebhAgya che hAlamAM huM pAThakane tyAM rahIne zastrakaLA ane zAstrakaLAmAM praviNatA meLavuM chuM. pAThaka mArA dharmapitA che, AzrayadAtA che, temanuM makAna paNa ApanuM ja maMdira che ne?" agaDadata kumAre vinayathI rAjAne pratyuttara Ape. "vatsa! jevI tArI IcchA ! A maMdira, A rAjasabhA tArA vagara sUnI che, avAra navAra AvI amArI rAjyasabhAne alaMkRta karaje-bhAvaje. amArA sarakhuM kAmakAja sukhethI pharamAvaje." rAjAe ati Agraha nahi karatAM kumAranI manAI cchAne anusarIne kahyuM, paNa rAjyasabhAmAM AvavAnI bhalAmaNa karI. emAM huM moTuM mAna samajuM chuM. Ape putranI mAphaka mArUM adhika vAtsalya karyuM che, e ezAna paNa zuM ApanuM ochuM che ? have huM ApanI rajA laIza." kumAre rAjAno upakAra mAnIne rajA lIdhI. je A rAjya tAruM potAnuM ja samajaje. je suMdararAya tAre pitA che tevAja mane gaNaje. kAMI paNa bhedabhAva rAkhIza nahi." ema kahIne rAjAe kumArane uttama vastra AbhUSaNono sarapAva A. zubhalakSaNopeta uttama azva kuMvarane besavAne bheTa Ape. evI rIte rAjAnuM mAna pAmIne kuMvara pAThaka sAthe pitAnA AzramamAM Avyo. - dAsIne potAnA priyatamanA samAcAra levA mokalIne maMjarI pavitra sAduM vastra paherI devanI prArthanA karavA lAgI. eka citte prabhunuM dhyAna karavA lAgI. dhyAnamAM-bhakti bhAvanAmAM keTaloka samaya vItI gaye. eTalAmAM sakhIe AvIne vadhAmaNa ApI "bAIjI khuza khabara ! khuza khabara!" * - sakhInAM zabdo zravaNacara thatAM maMjarIe pitAnuM dhyAna paripUrNa karyuM. "sakhI! kahe! kahe! zuM thayuM? pariNAma zuM AvyuM ?" e sAdA jaNAtA zabdo kevA bhAvabharyA hatAM, te keNa samajI zake ? sAMbhaLanAra bicArI alpajJa strI hatI. evI
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ hammila kagAra bhAvabharI--hetabharI vANI te jANabheduja samajI zake-enA marma jANI zake ke e kevA haiyAnA umaLakA nA zabdo hatA ? uMDANamAM rahelA premanA pravAhamAMthI nIkaLIne e bahAra AvelA hatA. 200 " mhena ! tamArU puNya jAgRta thayuM. e rAjakuMvare-tamArA mAnItAe gajamadamana karIne pAtAnuM vijayI kArya pUrNa karyuM " " te| samaja ke tArU mhAM paNa sAkarathI bhayuM ! " ' ,, asa ! mAtra sAkarathIja patAvaze ke ! 66 nA ! nA! le, A mArA haiyAnA hAra. " majarIe potAnA kaMThamAM rahelA hAra kADhIne sakhIne arpaNa karyo. * 66 nA ! nA ! bena ! rAkhA; e teA tamaneja zAle ! huM te saheja hasuM chuM. " dAsIe bhAva karyo. " have bhAva zAne khAya che? vaLI koIka divasa enI ki Mmata majare levAze. " majarIe ema kahIne hAra arpaNa karyo. ---- prakaraNa 34 muM. ' adbhuta luTArA ' '' mahArAja ! du:khanI vAta zuM karIe, Apa samAna zichatra chatAM temaja vArANasI-kAzI :nagarI devanagarI chatAM atyAre tuccha gAmaDAthI paNa tuccha thai gai che. ahIM zrImAna, amIra, umarAva ke harakeAinI lAja rahI nathI. evA utpAta hAlamAM keTalAka vakhata thayAM banyA kare che. kAika cAra adRzya rahIne A nagarIne evI teA luMTI rahyo che ke ame badhA nidhana thai gayA chIe, chatAM amArA keDA chADatA nathI-pakaDAtA nathI. rAjamaMdiramAM devasamAna sukha bhagavanAra Apane e amArA duHkhanI zI khakhara hAya ? Apane AvI prajAnA trAsanI vAta kANa kare ? na chuTake Aje ame Apane araja karavA AvyA chIe,
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ addabhuta luMTAre. 21 mATe prabhu ! tame prajAnA svAmI cho-rakSaNa karanArA cho-samartha che, mATe e adazya cArane pragaTa karIne tene zikSA kare; nagarIne bhayanA trAsamAMthI mukta kare. roja prabhAta thAya che ne navI navI bUma paDe che. A sarSA baMdobasta chatAM keNa jANe e kevI rIte luMTe che? tene hAtha karavAno amAro garva to maLI gayo che; mATe rAjana ! Ape te saMbaMdhI prayatna karI amane saMkaTamAMthI mukta karavA joIe. Apa samAna dhaNI chatAM amAre-prajAjanane zAnI bhIti heya? sUrya udaya chatAM zuM aMdhakAra hoI zake? paNa A to viparIta vAta banI che." rAjA eka divasa rAjasabhAmAM beThelA hatA, tenA amIra, sAmaMta, saradAra, maMtrIo vagere pitapatAnA Asane birAjelA hatA, te samaye agragaNya mahAjanamAMthI pAMca DAhyA purUSoe AvIne rAjAne uparanI phariyAda karI, ke je purUSa prajAmatathI cuMTAyelA hatA. teo rAjAne paNa mAnanIya evA nagaranA mAnavaMtA mukhya purUSa hatA, buddhi ane lakSamIthI ujavaLa moTA vyavahArI hatA. vyavahAra ane vyApAramAM pramANika ne kaLAkuzaLa hatA. rAjAe temanI vAta sAMbhaLIne tarataja krodhAyamAna thaI keTavALane bolAvyo ane kahyuM-"are duSTa! adhama! rAjane pagAra khAya che ne prajAnI rakSA to AvI ja rIte kare che! kaI cora potAnI kuTila kaLAo pheravI prajAne luMTe che-herAna kare che, chatAM re narAdhama ! tenI tuM upekSA kema kare che? yAda rAkha ke enI zikSA Aje tAre bhayaMkara rIte bhogavavI paDaze-adhikAra uparathI dUra thaI tAre jelakhAne saDavuM paDaze! " mahArAja ! zAMta thAo, prabhu! emAM mAro jarAya doSa nathI. rAtadivasa huM subhaTo sAthe judI judI buddhino upayoga karIne tene pakaDavAno prayatna karuM chuM, paraMtu vidyAmaMtrothI bharele te kayAre nagaramAM Ave che? kayAM phare che? te sakhramAM sapta amArI cekI chatAM samajAtuM nathI. anumAna thAya che ke reja te navA navA veza karI vakhate kavakhate nagaramAM ghuse che. a paNe te prajAne luMTIne
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 dhammila kumAraherAna kare che, paNa pakaDAtuM nathI." koTavALa bhayathI tharatharatA hatuM. rAjAne krodha vinayavaMta zabdavaDe zAMta thAya tevA upAya zodhato hato, jethI teNe namratAthI rAjAne A pramANe kahyuM. | koTavALanAM vacana sAMbhaLIne rAjA zAMta thayo, teNe prajAnetenA nAyakane zAMti ApI. "zeThajI ! e koI sAmAnya cAra nathI lAgatuM. vidyAmaMtrathI bharelo e adbhuta luMTAre Ajadina sudhI nirbhayapaNe tamane herAna karI rahyo che, te mATe have ame sakhramAM saSTha upAya lezuM, thoDAka divasamAM tamArI e Ata ame dUra karazuM, e nizcayathI samajaje." rAjAnAM vacana sAMbhaLIne prajAnA nAyake rAjA AgaLa bhaTaNuM mUkI, rAjAne namIne pitAne sthAnake gayA. ' rAjAe sabhA barakhAsta karI ane maMtraNAgrahamAM rAjA, maMtrI, purohita, koTavALa ane senApati e pAMcanI paMcapuTi te mATe vicAra karavA lAgI, kemake paMca tyAM paramezvara e ke kita kahevAya che, tyAM kArya paNa tvarAthI siddha thAya che. rAjAe kahyuM. "juo! adazya rahIne e cAra potAnI kuTila cAryavidyA ajamAvIne prajAne kanaDe che. keTavAlanA sakhta baMdobastane paNa kAMI hisAba gaNe che?" "jarA paNa nahi. e cAlAka potAnI caturAI uparaja mustAka rahe che. keInI paNa kayAM paravA kare che?" maMtrIe rAjAnuM kathana sAMbhaLIne kahyuM. prabhu! huM cokI paherAmAM leza paNa nyUnatA rAkhato nathI. rAta divasa huM ane subhaTo hathiyArabaMdha rahI tene pakaDavAne pharIe chIe, paNa e kyAMya najare caDatuM nathI. keTavALe potAnuM vRttAMta kahyuM. chatAM dareka prabhAte enI. ma paDe che, e kharuMne?"purehite vacamAM kahyuM. "te kema bane che eja samajAtuM nathI." senAnAyake kahyuM. nathI kema samajAtuM? cora pitAnI adazya vidyAthI naga
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 addabhuta luMTAra. ramAM dAkhala thAya, phahare, te darekane joI zake paNa tene kaI dekhI zake nahi. e adazya vidyAnA baLathI dhoLe divase game te karI zake; chatAM eka to zuM balka sAta sAta koTavALo potAnA subha sahita tapAsa rAkhe to paNa te hAthamAM na Ave. game tevI cekI -baMdobasta chatAM tenI pAse thaIne nIkaLe ane e cekI paherAneja luMTe, paNa tene bhaya na lAge. te kAma to tene mana eka ramata jevuM hAya." maMtrIe potAno abhiprAya raju karyo. game tema hoya chatAM tene pakaDavAno prayatna to kare ja jeIe." rAjAe kahyuM. bezaka. cora game tevo zakitasaMpanna-sAdhanasaMpanna hoya chatAM ApaNe tene pakaDavAne eka pachI eka upAya avazya levA joIe, nahitara prajAmAM rAjAnI hAMsI thAya. vaLI nirbhaya thaIne cAra rAjamaMdiramAM paNa praveza karavAnI hiMmata dhare; ne ApaNuM rAjya bhayabharelI sthitimAM AvI paDe." maMtrIe kahyuM. maMtrIzvaranI AgAhI bezaka satya che. prabhuno upakAra mAne ke hajI lagaNa teNe rAjamaMdiramAM praveza karyo nathI. te pahelAM ja ApaNe tene mATe prayatnazILa thayA chIe." purohite vacamAM kahyuM. to te mATe ApaNe zuM karavuM ? maMtrIzvara ! tamAruM dhyAna kaMI pahoce che?" rAjAe pUchyuM. juo ! eka rAta mahArAje pUrva dizAnA daravAje rahIne cakI karavI, pradhAne uttara dizAnA dvAre rahevuM, purohite dakSiNa dizAne daravAjo sAcava, senApatie pazcima dizAe rahevuM ane subhaTane laIne khullAM zastroe keTavALe nagaramAM bhramaNa karatA rahevuM. prathama A prayoga ajamAvI joIe ! cAra sapaDAya che ke nahi. nahitara vaLI te pachI koI bIjI maMtraNA karazuM." pradhAne pitAne yogya lAgI tevI salAha ApI. e ThIka salAha che Aja rAtanA sarva jaNAe potapotAnI jagyA saMbhALI levI ane keTavALe subhA sahita nagaramAM badhe pharatA rahIne tapAsa rAkhavI." rAjAe kahyuM.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 basmila kumAra. Apano hukama ame aMgIkAra karIe chIe." sarvee rAjaAjJA mastake caDhAvI. ThIka tyAre, rAtrInA prathama pahorathIja sarve potapotAnAM dvAra sAcavIne raheje. huM paNa taiyAra thaIne pUrva dizAnA dvAre samaya thatAM hAjara thaI jaIza." rAjAne chello hukama sAMbhaLIne sarve tyAMthI vIkharAyA. prakaraNa 35 muM. taskaravidyA." bhAI ! Aje tame jarUra pakaDAI javAnA che. rAjA, purahita, maMtrI, ane senApati e nagaranA cAre ratnoe cAre daravAjA potAnA adhikAramAM lIdhA che ane rAtrI divasa subhaTo sahita keTavALa nagaramAM pharatA rahevAne che. kahe, have tamane bahAra javA AvavAne lAge kyAMthI maLaze? nakakI have tamAre A pApane ghaDo bharAI gayo che, te svata: kuTI jaze. AmAMthI tame chaTakI jaI zake tema lAgatuM nathI." nagarInI aMdara eka dhobInuM ghara AveluM hatuM. te gharane dhaNuM dhAbI taratamAMja bahArathI A navA samAcAra lAvyA hatA. tenA mIjabAne nagaramAM navIna khabara jANavAne tene mekalyo hato. teNe AvIne potAnA gharamAM rahelA memAnane bahArathI je kAMI navIna samAcAra jANyA hatA te kahI dIdhA. pahele majale aMdaranA oraDAmAM palaMga upara sutelo te dhAbInI vAta sAMbhaLIne beTho thaye-svastha thayo ane belyo-"zuM e cAre jaNa mane pakaDavAno prayatna karI rahyA che ane Aje te badhA cekI sAcavIne beThA che? temaja pelo bAyelo koTavALa mane pakaDavAne nagaramAM subhaTo sahita rakhaDe che? kevA mUrkhanA saradAra! ThIka che, huM paNa jouM ke teo mane kevA pakaDe che athavA te te pote ja mArI mAyAne bhegA thaI paDe che ke kema?" enA e zabda magarUrIbharyA hatA ema sAMbhaLanArane jaNAtuM hatuM. kudarata jene anukULa hoya,
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 taskaravidyA. potAnA game tevA dhaMdhAmAM pote phAvato jato hoya ane tenA pratApe sArUM dravya pedA karyuM hoya tyAre dravyanI zakti ja evI che ke mANasane svAbhAvika rIte ja magaja upara khumArI Ave che. abhimAnaahaMkAranI keTIe te caDhe che. alpajJa evA manuSyane bhaviSyanA paDadAmAM chupAyelA e jJAnanI kayAMthI khabara hoya ke magaja upara prasarI rahelI e khumArInI pAchaLaja khuvArI rahelI che. uMce caDhe te paDavAneja mATe. taskarane e prakAranuM abhimAna phairyuM hatuM. nagaranA e bhUSaNa sarakhA rAjA, pradhAna, pUhita ane senApati e cArene tame jItI leze?" bebIe memAnane kahyuM. bezaka ! e mArI AgaLa lAcAra che. mArI vidyA AgaLa te hatAza che. tame jozo ke mane pakaDavA jatAM te poteja banI jaze, lekenI hAMsIne pAtra thaze." cAre tochaDAIthI kahyuM. tyAre to tame bahu baLavAna ! te badhA je tamArAthI hArI jAya che te tamane hoMziyAra mAnuM ! tamArI caturAI tyAre ja vakhANuM !" dhobIe kahyuM. ThIka che juo, tyAre! reja ekeka jaNane banAvIza ne te tamane paNa batAvIza." vastrAbhUSaNa paherI sAvadha thaIne te bajAramAM nIkaLe. bajAramAM leke nA mukhethI paNa te pramANe vAta pote sAMbhaLavA lAgyo. e pramANe janazrutithI zravaNa karato ane pharate te kaI devAlaya najIka pahe, tyAM AgaLa keTavALane jugAra ramato dIThe. "mUrkha, gadheDo, cera pakaDavA nIkaLe che!" Ama manamAM babaData cera paNa temanI vacce jaIne ramavA beThe. hArajItanI hoDa thavA lAgI. ekabIjA caDasa upara AvyA ane ramata pUrNa jesathI jAmI. caDasamAM ne caDasamAM talArakSake pitAnI nAmAMkita mudrikA ramatamAM mUkI. ramata ramatAM te paNa pilA cAre jItI lIdhI. te pachI keTavALa ramata pUrI karIne nagaramAM pitAnA ddhAo sAthe pharavA lAge. pele cAra mudrikAne kevI rIte upayoga kare te barAbara samajatA hatA. koTavALa te coranI zodha mATe vezyAvADe, bebIvADe, kalAranA sthAnake, mALIvADe,
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamila kumAra, kuMbhAravADAmAM ema aneka ThekANe tapAsa karate bhramaNa karate hate. tyAre cera te mudrikA laIne keTavALane ghare pahoMce. tenI patnIne bolAvIne kahyuM. "bAI ! tamArA pati koTavALasAheba cerane pakaDavAne nagaramAM bhame che, tema jANIne coranA mitreAe dagAthI ekAMtamAM bolAvIne temane muzkeToTa bAMdhI lIdhA che. te kAMI paNa ApyA vagara choDe tema nathI. rAjA temanI phajetI jANatAM tamArAM gharabAra luMTI leze, mATe je tamAre tamArA svAmIne bacAvavA hoya to gharamAMthI je kAMI dhana hoya te kADhI Ape." e badhI vAta tamArI sAcI, paNa mArA svAmIe kAMI nizAnI tamane ApI che ke emaja kahyuM che?" koTavALanI patnIe caturAI calAvavA mAMDI. hA, juo A mudrikA temanI che te tame oLakhe che? ThIka thayuM ke tame yAda karI." ema kahIne cAre koTavALa pAsethI jItI lIdhelI nAmAMkita mudrikA batAvI. keTavALapanIe te joIne oLakhI. have pUrepUrI khAtrI thavAthI gharamAM jeTalI mAla mIlakata, jhaverAta, vastra, jarIyAna hatuM te kADhI ApyuM. te sarva vidyAne baLe cera pracchanna rIte upADI gaye. evI rIte keTavALane atyAre te bhIkha mAgatane bhUkhe marate karyo. ekanuM patAvI cAra nizcita thaye. thoDI vAre te cAra sAmAnya veza karIne pazcimadizAe cokI upara rahelA senApati pAse jaIne ekAMtamAM kahevA lAgya-"senA patisAheba! muja garIbanI eka araja che te jarA sAMbhaLIne maMjura kare. ahIM vANurazI nagarInI bahAra vanamAM eka abadhUta jogI rahe che. te maMtra taMtrane jANa che. Aja varSa divasathI huM bhaviSyanA sukhanI AzAe rAta divasa temanI sevA karatA hatA. Aje te mahApurUSa mane prasanna thayA, ne eka adbhuta maMtra Apyo, paNa enI sAdhanA karavAnI vidhi duSkara hovAthI ame vaNika enAthI karIe, tethI amArAthI sadhAya tema nathI." vaNikarUpe coranI vANI sAMbhaLIne bheLAsenApatie kahyuMke che te maMtra? tenI vidhi kevI che?te karavAthI phAyado zuM thAya?"
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ taskaravidyA. 207 sAheba ! phakta ekaja rAta nirbhayapaNe jApa kare te devatA pragaTa thaIne varadAna-Icchita vara Ape. e varadAnathI AkhuM vizva najare paDe, te eka cAramAtrane te zuM hisAba? temaja vaLI se hAthInuM baLa Ave, ethI tame jagatavikhyAta thaze-sArI nAmanA meLavaze." cArarUpa vaNike mIThI mIThI sAkara pIrasI ane senApati sAhebanA moDethI tene rasa jharyo. "jegI te vanamAM adRzyapaNe rahe che. prathama ApaNe te sthaLe jaIne paMca ratnathI gInA padane pUjI, dhRtane dIpakane dhUpaghaTAkarIe pachI huM tamane maMtra zikhavIza ne sadhAvIza. je tamane te maMtra siddha thAya ane tamArI IcchA pAra paDe to ekAda gAma mane Apaje, eTale mane saMtoSa !" te vaNikacere jaNAvyuM. senApatie vicAryuM-"vAha! vAtato bahu sArI che. maMtrane sAdhya karIne jagatamAM mAruM nAma amara karUM! sakaLa kArya siddha karUM !" ema vicArI tarataja tyAMnuM kArya potAnA mANasone bhaLAvI pote ghoDezvAra thayuM ane te cAranI sAthe vanamAM cAlyA. pachI eka meTA vaDavRkSa jevA jhADa taLe AvIne senApatie jamIna upara pAMca ratna mUkIne adRzya rahelA gInI pUjA karI. pachI maMtrasAdhanA karavAne mATe tyAM eka paDado baMdhAvyuM ane te coranA kahyA pramANe aMga uparathI AbhUSaNa vastra vagere utArI paDadAmAM jApa karavAne beTho. cere mana:kalpita eka maMtranuM smaraNa karAvI te japavAne kahyuM, e pramANe senApati badhI duniyAnuM rAjya levAne mATe maMtra japavA lAgyuM. pelo cora ratna tathA senApatinA AbhUSaNa vastra vagere saMkelI ghoDe besI ravAne thaI gaye. jema sUrya asta thaye chate tApa adRzya thAya tema senApati paDade peThe ke cera tarataja najara cUkAvIne nAsI gayo. evI rIte cArane bIjo dAva pUrNa thaye. have trIjo dAva ajamAvavAne pradhAna uttara dizAmAM ekI upara rahyA che tyAM jaI pradhAnane ThagavAne cAre vicAra karyo. bebIne ghera jaI rUpALI AhIraNane svAMga dharyo. jANe narI rUpasuMdarI mahiyAraNa! mAthe dahIMnI maTukI mUkIne te AhIraNa dhobIne makAnethI bajAre
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 dhammila kumAra nAkaLI. maTakImAM dahIMne badale ca drahAsa maMdira pradhAnajIno ghATa ghaDavAne bharI hatI. bajAranA leke e rUpasuMdarIne joIne pitAnuM bhAna bhUlI javA lAgyA. "vAha! zI rUmajhuma karatI cAlI jAya che? enAM nakharAM te juo ! bajAramAM gerasa-dahIM vecatI vecatI, AMkhanA aNasArA karatI, maMtrIzvara jyAM cokI upara beThA che tyAM AvI; ane e madhurI koyalanI jema TahukI. "dahIM levuM che dahIM. A mIThuM gorasa le gerasa." e mIThe manamehaka sUra maMtrIzvaranA aMtaramAM uDe utarI gaye. te sAthe ja temane viveka adazya thaye. buddhi bahera mArI gaI kartavyatA visarAI gaI. "bolAvo e mahiyArIne!" tarata ja hukama thaye. thoDIvAramAM mahiyArIne sipAIe maMtrIzvaranI pAse hAjara karI. eAraDAmAM pradhAna ane mahiyArI ekalAM paDyAM. mahiyArI paNa hAvabhAvapUrvaka potAnA mahInAM vakhANa karatI netrakaTAkSe pradhAna upara pheMkavA lAgI "pradhAnajI ! e mahI mahI nathI, paNa mahInA rUpamAM khAsa amRta che. aho ! tenAM zuM vakhANa karuM? mArA hAthanuM jarI leze?" | mahiyAraNanA hAvabhAva ne mehanAM bANathI pradhAna te phidA phidA thaI gaye. mahiyArInA gaLAmAM hAtha nAkhI "jarA ahIM te Ava ! tArA A nAjuka hAthathI tArUM A svAdiSTa mahI mane khavarAva-mArUM aMtara bahelAva !" ema kahI tene pAse besADI ane teno nAjuka hAtha ramADavA lAgyuM. meTI maherabAnI sAheba ! Apa mArUM mahI khuzIthI Ago! ArogIne A dAsI upara prasanna thAo te pachI paisA Apaje." Ama kahIne AhIraNe maMtrIne lebhA-phasA. lAva ! lAva ! jhaTa lAva !" e premanI putaLInA hAthanu mahI khAvAne pradhAnanuM hRdaya adhIrUM banyuM; kemake puSpadhanyAnA mUDha mArathI te hatAza-lAcAra thaI gayA hatA. eNe jhaLakatI rUpAnI pyAlImAM AstethI maTukImAMthI caMdrahAsa madirA kADhI ane e premapyAlI maMtrIzvarane moDe
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 279 addabhuta luMTAre aDADI. "pIo ! mArA sAheba ! A dAsInI tuccha vAnagI ! pIo !" viSayI na hamezAM vizvAsu hoya che. e vizvAsamAM mUrkha banIne ane ghaNu anarthonA bhaMga bane che. te strI-AheraNe be cAra khAlI uparAuparI pradhAnane pAI dIdhI. tarataja maMtrInuM caitanya naSTa thayuM. te mUrzita thaIne bhUmi upara paDyo. pachI temanAM dADhI ane mUcha ardhA ardhA cere muMDI nAMkhyAM ane banne paga heDamAM jaDI lIdhA. mukha upara khAsaDuM mUkayuM, ane tenA vastra AbharaNasarve utArI lIdhAM. bIjI paNa tyAMthI je mIlakata hatI te joI tapAsIne kabaje karI lIdhI. jema AvI hatI tema ghaNAnA hadaya dhaDakAvatI te nirbhayapaNe maMtrIne luMTI-behAla karIne dhobIne ghare cAlI gaI. svastha thaIne pitAne nArI veza utArI nAkhe, ane nirAMte zrama utAryo. cethI dAva mATe pUrvadizAe rAjA pite daravAje cokI karate rahyo che. have rAjAne ThagavA mATe pote dhobIne veza karIne gadheDA upara lugaDAnI lAdI nAkhI madhyarAte cAlyo. rAjA jyAM cokI karato hato. tyAM pUrva dizAnA daravAjApara nirbhayapaNe te A . daravAjAmAMthI bahAra nIkaLe che, tyAM rAjAe pUchayuM " tuM koNa che? ane kayAM jAya che ? AjakAla nagarImAM ATalo badho cerane upadrava chatAM Azcarya che ke tuM nibhaya banyA che!" "mahArAja ! zuM karuM? nokara chuM, tethI A karavuM paDe che." te cera-dhobIe javAba Ape. ke nokara che? nekarI te divasanI hoya ke rAtanI?" rAjAe pUchayuM. " mahArAja ! ApanI paTTarANIna-panInA cIra dhovA mATe madhyarAtanA mAre nIkaLavuM paDe che, kemake divase te bhIMjAcelA cIranI sugaMdhIthI bhamarAo AvIne cIra upara besI tene bagADI nAMkhe che, mATe rAsAhebane hukama e che ke tAre niyamitapaNe madhyarAte javuM. zuM karIe? kaThINamAM kaThINa sevA paNa amAre game tevA bhayamAM uThAvavI paDe che." dhobIe khulAso karyo. ra7 .
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 pasmilakumAra : "paNa cArane bhaya hAla ghaNe che, tethI tuM nagara bahAra kevI rIte jaI zakaze?" rAjAe bebIne kahyuM "mahArAjaApanI tIkhI talavAra jyAM pharatI hoya -aaN mane bhaya zAne hoya?" rAjAne moTA mAne caDhA. ThIka, jA, je kadAca cora najare paDe te tyAMthI DIMDIra vagADaje, eTale huM AvI pahoMcIza." rAjAe bebIne javAnI rajA ApI. "jevo mahArAjAne hukama?" kahI dhobI nagaranI bahAra taLAvane raste paDyo. tyAM sarevarane kinAre jaIne cune lepa karela eka ghaDe kADhIne sarovaranA pANImAM Aghe laI jaIne taratA mUkI dIdhe, ane tarataja DIMDIra vagADayuM. te sAMbhaLI rAjA turaMga upara caDIne tyAM AvI pahoMce. "kema zuM che?" rAjAe pUchayuM. mahArAja ! ApanA bhayathI juo A pANImAM te cera jAya che. " dhobIe-re ajavALI rAtamAM tarate ghaDe hatuM te AMgaLIthI rAjAne batAvyo. tarataja rAjAe potAnAM vastra AbhUSaNa vagere cara-ThebIne ApyAM ane azvanI lagAma tene seMpIne kaccha mArI pate savAramAM pelA ghaDAne-cArane pakaDavAne tenI pAchaLa paDyo. te ekacite ghaDA jatA hatA te tarapha tarata cAlyA. A tarapha cAra rAjAnAM kapaDAM caDhAvI turaMga upara besIne daravAje AvyuM. aMdhArAmAM- thoDA prakAzamAM subhaTee rAjA tarIke tene jA. nagaranA daravAjA teNe baMdha karAvI dIdhA ane kahyuM ke corane bahAra kADhayeA che. mATe tame daravAjo ughADazo nahi. game teTalA daMbha-pAkhaMDa kare paNa prabhAta lagI ughADaze nahi." ema kahI gheDe deDAvI te potAne ThekANe cAlyA gaye have A tarapha rAjA taratAM taratAM sAme kAMThe gaye. tyAM daMDavaDe tADana karatAM ghaTa bhAMgI gaye. tethI te tarata samaje ke "do thaye. e dhobIja cora hato. kinAre Avyo paNa kaI maLe nahi. bhIne lugaDe
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ addabhuta luMTAre. 211 daravAje Avyo te daravAjo baMdha hate. cAre daravAjo baMdha karAvI pako baMdobasta karIne rAjAne rakhaDAvyuM hatuM. bahArathI teNe daravAjo khakhaDAvavA mAMDyo, paNa daravAna daravAjo baMdha karIne sutela te daravAje ughADe nahIM. ghaNuM e kahyuM ke, "huMja rAjA chuM, cera mane ThagIne mArAM vastro paherI laI mArA ghoDA upara besI nagaramAM bhAgI gayA che." paNa rAjA sAhebanI vAta atyAre te nAmaMjura thaI. daravAne kahyuM "rAjAjI te kyAranAya corane bahAra kADhIne zaheramAM cAlyA gayA che; mATe nakkI tuja cera che. atyAre koTI prayatna daravAje nahIM ughaDe."ThaMDInA divasenI e ThaMDI sahana karIne rAjAe rAtrI nagara bahAraja vyatIta karI. prabhAte daravAjo ughaDatAM siAe rAjAne oLakhyA. have pAMcame dAve cAra purohitanI hAjarI levAne dakSiNa dizAnA daravAjA tarapha nIkaLyA. purohita gaNapatinA maMdire cAra pakaDavAne mATe jApa karate beThe hato. tyAM adazyapaNe gaNapatinI mUrti pAchaLa rahyo. tarataja cora pratyakSa rIte -"vatsa ! mAga ! mAga ! tAre zuM joIe, tArI bhaktithI huM tArA upara prasanna thayo chuM." prabhu ! gaNapatideva ! je tame prasanna thayA ho te A nagarIne raMjADanA cera mane eNpo, eja mAre abhiSTa phaLa jeIe chIe." purehite gaNapati prasanna thaIne belyA, eTale ceranI mAgaNI karI. "tAre cora joIe chIe. ThIka, cAla mArI sAthe huM tane tenA raheThANamAMthI tane seMpI dauM." ema kahI gaNapatinI AkRti samAna eka AkRti mUrtimAMthI jANe pragaTa thaI hoya tema pragaTa thaI. tene hAtha pakaDIne purahita dhasamasya, tenI sAthe sAthe cAlya. jaMgalamAM laI jaIne cere tene maMtrabaLathI vAMdaro banAvI eka pIpaLAnA vRkSe bAMdhI tene hAthe TIMpaNuM bAMdhyuM. hAthamAM japamALA ApI, ane mastaka upara yajJopavita nAkhI tyAM rAkhe. eka cIThI lakhIne jhADe ceDI temAM jaNAvyuM ke-rAjA tamArA mATe be divasa
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ basmila kumAra. mahAtsavapUrvaka. zAMtikarma karaze, teA tame pAchA purohita thazeA. tyAMlagI e divasanI A ThakurAI lAgavA. ' e mujabanA patra vRkSe ceADI cAra peAtAne sthAnake cAlyA gayA. 12 prabhAtamAM rAjAne khabara paDI, tyAM AvI khedapUrvaka mahAtsava karyA, eTale purAhita mULa svarUpe pragaTa thayA, ane rAjA sAthe peAtAne ghera gayA. rAjA pAse cAre jaNanI yAda AvI ke cAra amuka amuka rItie amane ThagI gayA che. rAjA pote paNa ThagAyA hatA, jethI nagaramAM uttama gaNAtA A pAMce jhaMkhavANA paDayA. lAkamAM hAMsIne pAtra thayA. hajArA leAke emanAM kAtuka jovAne ekaThA thayA. vAraMvAra hasI, ThaThA-mazkarI karavA lAgyA. A rIte pAMce jaNunA prayatna eka sAthe niSphaLa gayA, jethI e sarve nAM mAM paDI gayAM hatAM. ciMtAnI AchI AchI vAdaLIthI zyAma svarUpa thayAM hatAM. have pAMcame divase rAjasabhAmAM sAta divasamAM zatrune damana karavAnuM paNa agaDadattakumAre karyuM. ---- prakaraNa 36 mu. * ripudamana, ' sAta divasanuM paNu karIne agaDadattakumAra hAthamAM khaDga grahI rAjAnI AjJA meLavIne nIkaLyA. rAjyasabhA ane rAjA tenuM sAta divasanu paNa joine Azcaya pAmI. 'AveA mahAdhRtta cAra caturAImAM nipuNa te rAjakuvarathI kema pakaDAze. ? ' jo sAta divasamAM te nahi sapaDAya tA agnimAM praveza karI kumAra nakakI potAnI pratijJA pUrI karaze, ane AvuM amUlya ratna A jagatamAMthI ane A nagarImAMthI nAza pAmaze. prabhu ! prabhu ! vidhi IcchA baLavAna che. jema jema vAta nagaramAM carcAtI gai tema tema sarva kAi kuMvaranA vijaya IcchavA lAgyuM. keTalAMka naranArIe te ku MvaranuM kArya siddha thAya, tene vijya maLe te nagarInI Aphata TaLe te mATe khAdhA, mAnatA
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripumana. 213 karavA lAgyA. keTalIka strIee amuka vratanAM niyama lIdhAM. keTalAMka dAna, puNya, dharma vagere uttama kAryo karI vijayI vIranA vijaya icchavA lAgyAM. viAdhanI kaLA kaLI kema zakAya ? jenara peAtAnI janmabhUmimAM, peAtAnA mAtApitAne akArA thayA te parabhUmimAM rAjasanmAna pAmyA, leAkapriya thayA. khare manuSyanA bhAgyanA chupA bheda alpajJa manuSyAthI ajANa hoya che. vidhi koi vakhate khATAmAMthI paNa sArU kare che. nirAzAmAMja amara AzA chupAyalI hAya che. aMdhakAranA nAza thatAMja savitAnArAyaNa pote udaya pAme che. duHkhamAMthIja sukhanI utpatti thAya che. gajamada mardana karIne A rAjakuMvare nagaravAsI naranArInAM hRdaya jItI lIdhAM hatAM, emAM vadhAre karavAnI kudarate tene A khIjI amUlya taka ApI hatI; jethI nagarInAM naranArIe tenI kAryasiddhi mATe svata: ucchvAsathIja tapa, japa, vrata, niyama ane dAna puNyamAM sAvadhAna thayAM hatAM. kamaramAM talavAra AnaMdathI nRtya karI rahI che, evA A rAjakumAra nagaramAM pharatA pharatA kadAi, vezyA vagere sthAnakAnu avalAkana karatA kAmadevanA maMdire gayA. hRdayamAM acAnaka kAMi vicAra AvavAthI pUjArIne khelAvI nAhI dhoi svaccha ;nirmaLa thai kAmadevane namI pUjIne tenI AgaLa dhUpa, dIpa pragaTAvI pote dhyAna lagAvIne rAtrIne samaye beThA. pUjArIne dhyAna rAkhavA sUcachyuM. tenA dhyAnathI kAmadeva pragaTa thai eNye-"he mahAsatva ! e mahAtta cAranI tane zI vAta kahuM ? te mane paNa luMTI gayA che! mArI priyA ratinI prItimAM nimittabhUta evA mArAM zaNagAra paNa rAtrIne samaye te harI gayA che. maMdiramAM eNe estrIone nagna karI, temAM huM vacamAM paDyo, te me mAra khAdheA." rAjakuM vara nirAza thaI pAtAnuM kArya ATApI vasra sajIne tyAMthI nIkaLyeA. " AhA ! A cAra keAi ustAda jAdugara jaNAya che, jeNe devAne luMTavAnI hiMmata karI, tene manuSya zu` hisAkhamAM hAya ? e mAnava ane temAM paNa cAra chatAM kAi asAdhAraNa vyakti jaNAya che, ThIka che, atyAre teA have prabhAta thaI cukI che, AvatI rAtanA
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 milakumAra have mahAkALInuM ArAdhana karazuM." ema vicArI kumAra pitAnA sthAnake gaye. bIje divase nizA samaye te rAjakuMvara mahAkAlInA maMdire AvyA. tyAM zuddha thaIne jApa japate beThe, te vAre mahAkAlI dhyAnAte pragaTa thaIne bolI-"he vatsa! e ThagArAnI zuM vAta kahuM? eka divasa mArA maMdiramAM Avyo, te zakuna jovAnI khAtara kSaNavAra thobhe; ane mArA paganAM jhAMjhara upara najara paDI, te paNa te adhama upADI gayo." are! e adhama cAre devenI paNa lAja levAmAM bAkI nathI rAkhI. te pachI have bIjA kenI rAkhe? mATe have te Atmazakti uparaja bharoso rAkha." kumAre vicAryuM. satya che, tArA satvathIja e sapaDAvAne haze te sapaDAze, ame IcchIe chIe ke tAre vijaya thAya." ema kahI devI mahAkAlI adazya thaI gaI. rAjakuMvara tyAMthI nIkaLyA. anukrame nagaramAM pharatAM pharatAM cha divasa nIkaLI gayA, chatAM corane kAMI paNa patto maLyo nahi. jethI tene ciMtA thaI ane nagarInA loko paNa vilakhA thayA. e dha AvatI kAla sudhImAM na pakaDAya te nakkI kuMvarane jAna jaze. mahA bhuMDuM thaze. ciMtAmAM sAtamA divasane prabhAta thaye. kAzInagarImAM Ajane divasa ghaNuM ja mahatva bharyA hatA. 6 sAtamA divasanA prabhAtamAM rAjakuMvara nagaramAM pharatA pharate nagara bahAra nIkaLI gayo. cittamAM azAMti chavAyelI hatI, vadana upara zekanI chAyA phelAI hatI. e kumAra nagara bahAra udAsa citte smazAnamAM AvyuM. tyAM eka moTA vaDalAnA vRkSa nIce nirAza thaIne beThe. eka moTA uDe niHzvAsa mUke. " Aje sAtame divasa hato. pitAnA satvanI kasoTIne mahatva bharyo divasa hato. manuSya te prayatna kare che, phaLa te daivasattAne Adhina che. Aje je corano patto na maLe, te AvatI kAlanuM prabhAta ! kudaratanuM A anupama saMdarya pote avakana karI zakaze nahi. khera ! jevI
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ riSadamana. vidhinI IcchA !" vicAramAM-udAsInatAmAM te tyAM beThA, ane cAre dizAe avalokana karavA lAgyuM. talavArane kapaDAnI aMdara chupAvI hatI, enI vihaLatA vadhI gaI hatI, evI sthitimAM madhyAnDa samaya vItI gaye. divasane caturtha prahara zarU thayA. "thayuM have caturtha prahara vItI jatAM pitAnA jIvananI samApti hatI. bahu to AjanI rAta ! AvatI kAle prabhAtamAM te pratijJA pUrI karavAnI hatI. kArya thAo ke nahi, leke niMdo vA sta, lakSamI raho ke jAo, maraNa kAla AvatuM hoya te bhale Aja Ave, paNa uttama purUSe kadi potAnI pratijJAne bhaMga karatA nathI." evA vicAramAM divasanA cothA pahere dUrathI keI abadhUta bhegIne Avato potAnI tINa najare joye. kaMThamAM rUdrAkSanA mALAnAbhI paryata rahI gaI hatI, zarIre rakta vastra dhAraNa karyA hatAM, tridaMDa kuMDI hAthamAM dharyA hatA, bhAlapradeza upara bhasmanI moTI ADa rekhAo karelI hatI, mastake chatrI dhAraNa karI hatI, khIlelA phUlanI mAphaka jenI nAsikAnAM poyacAM khIlI rahyAM hatA, mastakanA keza pILA ane AMkha rakta varNavALI hatI, jenA hAtha jaMghA grIvA meTAM hatAM. e veza parAvartana karele, paradezI jevo jaNAta, AkRtie karIne bhayaMkara lAgate parivrAjaka tenI tarapha cA AvatA kumAre dITho. "hAM! memAna Ave che kharA! mahArAja dhabIthI ThagAyA, maMtrIzvara mahinI-AharaNamAM phasAyA, purahita gaNapatinA bhramamAM bhUlyA, senApati vaNika veSa dhArImAM DulyA, keTa vALa jugAramAM jhulyA, e sarve rUpa karanAra ekaja vyakti ! ane te vyakti adbhuta zakti dharAvanAra e cora! Aje vaLI A ke parivrAjaka Ave che. ApaNe to e cera che ema samajIneja zarUta karavI." evA vicAra taraMgamAM te memAna najIka AvI pahoMcyo. e parivrAjakane A rAjakuMvara page paDyo. abhUta veSadhArI parivrAjake tene AziSa ApI. "vatsa! kema nirAza jaNAya che, kaMI duHkha heAya te kahe !" jANe mahAn upakAra karanAra ke parama purUSa hoya tevI heta prItanI udAra lAgaNIthI mitrabhAve te parivrAjake rAjakuMvarane puchayuM. - "mahArAja ! mahAtman ! Apa to kaI divya purUSa jaNAva
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 dhagnilakumAra, che. jyAM tame ne kyAM huM ? tame samartha yegI ane huM saMsAramAM garIbAInA duHkhamAM saDate kaMgALa prANI-paradezI. jugAramAM sarva dravya hArI javAthI atyAre dravya vagara huM mahA muzIbatamAM AvI paDyo chuM. ApaghAta karavAnA vicAramAM chuM! duHkhanA e dehalA divaso have ze gujAravA? dravya na hoya te maraNa eja kaMgALane mATe te zaraNa che. kemake vyAdhi, vyasana, vivAda, vaizvAnarane vera e paMcavavA vadhyA, to jarUra du:khamAM nAkhe!" kuMvare potAnI vAta karI. e tuccha dravyanI khAtaratuM ATale badhA duHkhI banyo che." jogIe pUchayuM. "bezaka ! dAridra che e manuSyanuM AyuSya chatAM mRtyu che. rega nahi chatAM paNa eja mahAna roga che. jagatamAM ethI bIjuM kayuM mahAna duHkha hoya?" kuMvare kahyuM. e sarva te asatya kahyuM, sUryanA udaye kadApi hima paDe ke? dAridrarUpI mULane nAza karavAne mane kuhADA sarakho vidyamAna tuM samaja?"yAgI belyA. mArUM dAridra dUra karo to Apane mATe upakAra ! jogIrAja!" kuMvare marmamAM kahyuM "ThIka che, hAlamAM tuM ahIMja besa ne samaya thatAM huM tane teDavA AvIza. tArUM dAridra kApIza." ema kahI jogI smazAna tarapha cAlyo gayo. kuMvare vicAryuM - "A bhAImAMja kaMikadALamAM kALuM jaNAya che. nagarImA taphAna AmanA sivAya bIjA konuM hoya? cAle joIe ! rAtanA te AvIne zuM kare che?" ema vicAra karatAM rAtrI paDI. rAtrI hamezAM cAra jaNane priya hoya che. ghuvaDa, cera, bhUta ne vyabhicArI. lehanAM be moTAM kAtarIyAM laIne temaja hAthamAM taravAra dhAraNa karIne parivrAjaka kumAranI pAse pahora rAtrIne samaye Avyo, ane tene laIne tenagarImAM peThe. prathama teNe lekenI najara bAMdhI ane adazya vidyAe te nagaramA cAle. eka keTadhvajanA ghara AgaLa AvI kAtariyAthI bhIMta kApIne temAM bAkoruM pADI gharamAM peThe. tenI sAthe kumAra paNa peThe. vastrAbharaNa tathA jhave
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ ripudamana. rAtanI peTIo laIne banne jaNA tyAMthI yakSanA maMdiramAM AvyA. tyAM AgaLa kaI paradezI sutA hatA temane dAma ApavAnA karI peTIo temanA mastake caDAvI. teo nagara bahAra pitRvananI pAsenA AmravanamAM AvyA. tyAM meTA vaDalAnA tarUvarataLe peTIo utarAvI vizrAMti levAne sUtA. cera paNa kapaTanidrAmAM poDhI gaye. pelA majura paNa eka bAjue gheranidrAmAM paDyA. rAjakuMvara sutA sutAM vicAra karavA lAgyA ke "Ama zatruupara vizvAsa rAkhIne suvuM e jokhamabharyuM che. te ghaNuM zaktivALe, prapaMcI ane apAra dhairyavaMta temaja buddhivaMta che. rakhene bakaruM kADhatAM uMTa ghusI jAya." Ama vicArI tarataja khaDjhane saMtADI potAnA bIchAne vastra rAkhIne te AstethI uThI vaDanA kotaramAM gaDI gaye. thoDIvAre zAMti thaI ane badhA jagyA eTale cere hAthamAM khaDjha grahIne bhAravAhaka paradezIne mArI nAMkhyA ane kuMvaranI pathArI upara ghA karyo. pathArInA be bhAga thayA. cora camakyA. "are pathArI te zUnya che, e dhUrta kayAM bhAgI gaye?" Amatema jovA lAgyuM. eTalAmAM ekadama kotaramAMthI khaLuM kheMcIne kuMvara kudyo. te vicAra karatA ceranI upara paDyo. tene gaLacIthI eka hAthe pakaDyo ane kahyuM-"are vizvAsaghAtI ! pAtakI ! jema kezarIsiMha AgaLa haraNIyuM rAMka che tema mArI AgaLa tane samajaje." acAnaka upara paDI gaLacI pakaDavAthI-dabAvAthI cora muMjhAye, teNe chuTavAne prayatna karyo paNa sakhta dabANa hovAthI guMgaLAvA lAgyuM. pote majabuta hato chatAM atyAre tene samaja paDI ke majabutane mAthe paNa majabuta tene maLyA hatA. vidhie zerane mAthe savAzera pedA karyo hate. cAre tarataja pitAnI talavAra uMcakIne je kumAra upara ghA karavA jAya che tevIja kumAranI talavAra tenI talavAra upara paDI, jethI tenI talavAra khaNaNaNa karatI dUra jaIne paDI. cora ni:zasa thaye. cere jANyuM ke "Aje so varSa pUrAM thaI jaze, mananA manoratha manamAM ja raheze." jethI potAnuM hatuM teTaluM baLa ajamAvyuM, paNa lAcAra ! te pApano ghaDo bharAI gayA hatA. puNya ane pApanI 28
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra18 dhamila kamAra, laDAIne raMga saMpUrNa paNe jA hatA. cAra ekadama AMcake mArI chuTe thaye ne kumArane mAravAne dho. bAhu yuddha ne mallayuddhanI mAphaka tenI paNa parIkSA thaI. ekabIjAne nIcA paTakatA, dAvapeca ramatA, ekabIjAne mAravAnI yukti karatA teo bhUlAvAmAM nAkhI sapaDAvAnI taka khoLavA lAgyA. paNa coranA divase bharAI gayA hatA. pApapunyanI laDAImAM Akhare te puNyane ja jaya thAya che. tethI majabuta e paNa cora thAkI gaye, chevaTe-bhaya pAme. thAkIne lathapatha thaI gayA. te nAzI javAne lAga jete hate. pitAnuM chevaTanuM baLa ajamAvI kumAranA paMjAmAMthI chuTo thaIne te nATho. khaDaga grahaNa karI kumAra ceranI pachavADe deDyo. nAsatA ceranI jaMghA upara ghA karIne tene nIce pADyo. thaI rahyuM, basa khela khalAsa thaI gaye. chevaTe te satyane vijaya thaye. coranI jIvanayAtrAnI chellI ghaDIe have pUrI thatI hatI. pote marI jaze te badhuM aMdhArAmAM rahI jaze jethI guhya vAta teNe kumAra pAse pragaTa karI. "bhAI ! AjasudhI huM samajato hato ke jagatamAM huM ekaja vIra purUSa chuM, paNa nahI, bahu ratA vasuMdharA che. pRthvI ekaekathI caDhayAtA purUSe utpanna kare che. gavI janonA garvanuM mardana kare che. huM tArI upara prasanna thaye chuM. mArI eka vAta sAMbhaLa! A zUnya devAlayanI pAchaLa vaDalAnuM vRkSa che. te eka kezanA vistAra AsapAsa upara phelAyeluM che. tenA kotaramAM je te eka meTI zilA jovAmAM Avaze. tene dUra karazo eTale aMdara meTuM bhaMyaruM che. te mAruM ratabhavana-rahevAnuM maMdira che. temAM viramati nAme mArI bena rahe che, te meM atyAre tane arpaNa karI che. hajI te kumArI che ane navIna vanamAM AvelI che. mAro dhana mAla badhuM tane arpaNa karavAmAM Ave che. A mArU kharza batAvaje, eTale tenA saMketathI te tane paraNaze. tame tenA nAmathI bolAvaze eTale dvAra paNa udhADaze. tene tame dravya sahita grahaNa karI tamAre Icchita sthAnake jaje ane sukhI thaje." eTaluM bolatAM te coranI jIbha kheMcAvA lAgI. have tenA chellA zvAsozvAsa hatA. pIDAmAM vadhAro thato hate. pATo bAMdhyA chatAM zarIramAMthI rakta vahI jatuM hatuM. iMdriye maMda
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ viramati: rATa thatI jatI hatI. e majabUta ane samartha vyaktimAM atyAre alpa paNa zakti na hatI. "joyuM pApa punyanuM pariNAma! Akhare te A hAla che. je dhanamAla mATe te anartha karyo, vidyAo sAdhya karI, ajamAvI, zaktione geraupayoga karyo, e sarva Aje kayAM che? are musAphara ! kaDo game ekaThuM kareluM dravya ApatAM mRtyuthakI bacate he to baca!" kuMvare tene kahyuM. cara belyo-"e krUra mRtyunA bhayathI kaI bacAvanAra nathI, prabhu ekaja enA thakI cheDAvanAra che." te vizeSa na bolI zakya. tuTaka tuTaka mAtra eTalAja zabdo tenA mukhamAMthI nIkaLyA. zarIra ThaMDuM paDavA lAgyuM. "tArA trAsathI AkhuM A kAzI nagara bhayathI vihaLa ane azAMta hatuM. AvatIkAlathI te nirbhaya thaze. tAre nAza sAMbhaLIne te sarve ghaNA khuzI thaze. jene jene mAla haze te te lekene seMpavAmAM Avaze. bhalA mANasa ! teM ekaThI karelI dolata te ahIMyAMja rahI, te kAMI tArI sAthe AvI nahI. paNa khacIta te nimitte ekaThuM kareluM pApakarma te jarUra tArI sAthe Avazeja. ghaNu kALa paryata te tane herAna karaze. samajaje ke A to hajI tenI zarUAta che. eTaluM sAMbhaLatAM te cerane DacakAM AvavA lAgyAM. trIje Dacake A saMsAranI jIvanayAtrA pUrI thaI. e amara AtmA A manuSyabhavanuM makAna khAlI karIne tathA prakAranA karmone anusAra maLelA navA makAnamAM cAlyo gayo. tenA mRtakane jete kumAra gaNaga. " ke majabUta ane vidyAsaMpanna vIranara hato chatAM anItithI ene nAza thayo. Akhare to satyanoja jaya thayo." prakaraNa 37 muM. viramAta. agaDadara kumAra ceranuM vAsabhuvana jevAne tenI ApelI nizAnIe gaye. moTA vaDalAnA kotaramAM praveza karIne baLapUrvaka pattharanI zilA teNe khaseDI nAkhI ane te bheMyarAmAM-pAtAlamAM
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 dhazmiNa kumAra utarI gaye. parAkramI purUSane game tyAM javA chatAM bhaya heteja . nathI. e aNamola jhaLahaLatuM ratnabhuvana rAjAonAM maMdira karatAM paNa zreSTha hatuM. aMdara jatAMja tenI racanA jotAM kumArane zAMti thaI. tenI AMkho atizaya AnaMda pAmI. dvAra pAse jaI vIramati nAmane pikAra karIne dvAra ughaDAvyuM. vIramati paNa pitAnA baMdhane badale anya svarUpavAna vyaktine Ama aNadhArI rIte AvA gupta sthAnakamAM jaIne camakI. e manamehana bALA ekI Taze joI rahI. A kumArikA atyAra paryata avivAhIta hatI. strIonI kaLAomAM kuzaLa hatI. rUpa, vaivana, caturAI lakSmI sarve tenI upara prasanna hatAM. chatAM tenuM bhAgya kavacita tene ulaTI mati sUjADatuM hatuM. vidhAtAe phurasadane samaye ghaDelI A bALA haju sudhI aNizuddha hatI, tenuM kAraNa kAMI tenuM mAnasika baLa nahI paNa AvI ekAMta eja pradhAna kAraNa hatuM. tenA hRdayamAM puSpadhanvAnA dhanuSyane madhure TaMkAra uMDe utarI gayA hatA; chatAM e hRdayane bhAvatuM meLavavAmAM tenA bhAInI AvI ekasAIthI kaMI paNa sAdhana tene anukULa nahotuM. madananA tApathI uparathI suMdara evA sukha sagavaDanAM aneka manamAnatAM sAdhane chatAM tene uMDANamAM duHkha hatuM. bheMyarAmAM AvyA pachI kaI paNa purUSanA mukhanuM darzana thayuM hoya te te Aje ja thayuM hatuM. potAnA bhAIne Ave tenI upara baMdebasta chatAM e bALA bhAIne pUrNapaNe cAhatI hatI. . rAtrIne caturtha prahara pitAnuM kArya karI rahyo hato, tevA samayamAM Ama ekAkI anya suMdara yuvakane joIne e navAvana bALa camakI-Azcarya pAmI. temaja e kAmadevanA maMtrane AmaMtraNa karatI manamehaka bALAne joIne rAjakuMvaranI AMkhe paNa AnaMdathI nRtya karavA lAgI. vAraMvAra joyA chatAM jagatamAM koIne tRpti thaI che ke Ane thAya? banne yuvAna hatAM, ekAMtamAM hatAM, pradyusanA madathI medanmatta hatAM; chatAM samaya pratikULa hato. kAmadevanA maMtranuM AmaMtraNa hamezAM je trIyAthI zarU thAya che te aMtima pariNAma paryata mIThAza TakI rahe che. hRdayamAM jevI
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ viramati. mIThAza hoya che tevuM ja phaLa-sukha prApta thAya che. ahIMyAM vidhine raMga kAMIka judA ja hatA. vIramatie kumArane pUchayuM. "mAre bAMdhava kyAM che? ane tame keNa che?" e dhaDakatA hRdaye pUchAyelA zabdo hatA. tenuM vAmetara-jamaNuM lezana pharakayuM. aMtaramAM aniSTanI zaMkAo thavA lAgI. praznane pratyuttara sAMbhaLavAne hRdaya adhIrUM adhIrUM thaI rahyuM hatuM. Atura AMkhe atyAre bIjI kaI paNa bAbata bhUlI jaI A praznottara sAMbhaLavAmAM ja lIna hatI. viramati ! tAro bhAI atyAre A duniyA upara nathI. tane AvA samAcAra ApavAne mATe huM Avyo chuM." rAjakuMvare sthiratAthI kahyuM. "hA ! mAro bhAI A jagatamAM nathI? te kayAM gayo? zuM te marI gaye? kayA tene mAryo?" bebhAnamAM ne bebhAnamAM te lavI gaI. zokathI vihvaLa thaI gaI. hA! bALA!te marI gaye. karelA pApanI-badakAmanI zikSA bhegavavAne te paralokamAM gaye." dhIrajathI kumAre javAba Ape. pApa! badakAma!zikSA bhegavavAne paralokamAM gayo!te jANuM paraMtu yamane paNa bhayaMkara evA mArA bhAIne kayA duSTa mAryo?" meM ! bALA ! meM mAryo !hiMmatathI kuMvare kahyuM. " tame! zA mATe mAryo? mApha karajo, bhAInA maraNanAgamathI huM divAnI thaI gaI chuM. mane potAne paNa hamaNAM bhUlI gaI chuM." bALA kAcuM kApe jatI hatI paNa vaLI bagaDatI bAjI sudhArI. "tenA atyAcArathI ! mahArAjanA hukamathI !" Ama kahI TuMkamAM cAra saMbaMdhI sarve vyAkhyA kuMvare kahI batAvI, ane nizAnImAM coranuM khaDjha kapaDAmAM chupAveluM te batAvyuM. bhAInuM khaLuM teNIe oLakhyuM, te vaDe bhAIe sUcavelI nizAnI bALA samajI gaI, ana bhAInuM vera-khunane badale khuna karavAne tatpara thaI. teNIe mAyA vistAravA mAMDI. gamagIna thayelI bALA ekadama khuzI thaI. "svAmin ! tamArI jevA vIrapurUSane
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ rarara basmila kumAra, pAmIne mArI jIMdagI Aje saphaLa thaI. Apa A palaMga upara bese, huM upara jaIne vivAhanI sAmagrI taiyAra karUM, pachI lagna karIne Apa ahIMyAM-A ratnabhuvanamAM rahe ! mArI sAthe akhaMDa sukha AnaMda bhagave." ema kahI kuMvarane palaMga batAvI te mALa upara cAlI gaI. kumAra ArAma levAne palaMga tarapha cAle. paNa vicAra thaye ke-"A suMdarInuM kapaTa te na hoya! kemake e paNa dhUrtanI bahena che, koNa jANe cere A khaga batAvavA vaDe kAMI gupta nizAnI paNa sUcavI hoya. uparathI ujvaLa ane pavitratAne DALa karatA manuSyo aMtaramAM kALA hoya che, tema A suMdara bALAnI kRti tevI te na hAya ? mATe sAvadha rahevAmAM ApaNuM zuM jAya che? vaLI pracchanna rahelI AphatamAMthI sAvadha rahetAM lAbha te avazya thAya che. temaja sape, za, vANIyA, zastradhArI, vAMdarA, Thaga, ThAkara, sonI, padArA ane aMjAra-tene vizvAsa ! samaya pAmIne teo zuM karI nAkhaze tenI khAtarI zI?" ema vicArI eka meTo patthara te palaMga upara nAkhyo ke jethI e kRtrima palaMga cUrNa thayA ne patthara nIce kuvAmAM paDyo. kuMvara camaka ane khuNAmAM bharAI gaye. palaMga tuTI aMdhAra kuvAmAM paDavAnA dhabakArAthI bALA khuzI thaIne nIce utarI. " duSTa ! mArA bAMdhavane haNavAnuM phaLa bhegava ! tuM paNa e aMdhArA kuvAmAM rIbAI rIbAIne mara !" ema kahI kuvA pAse AvI. tarataja kumAre chalaMga mArI tene pakaDI lIdhI ane keze grahIne nIce paTakI becAra lAtane prahAra karyo. "mAyAvI raMDA! zuM karuM ke tuM abaLA che nahItara A aMdhAraphUpamAM tane ja hemI deta, paNa tArA jevo nirdaya huM thatuM nathI. cAla, have rAjadarabAramAM, tyAM tAre nyAya thaze." ema kahI tene majabUta rIte bAMdhIne vAsabhuvanamAMthI bahAra nIkaLe ane maMdira zilAe karIne baMdha karyuM viramati te rAjakuMvarane jIvate jAgate ane potAnI upara AkramaNa karate joI aMdhArAmAM jema vijaLI jhabake tema jhabakI. paNa
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ viramati. 223 te vicAra kare te pahelAM te rAjakuMvare tene barAbara sapaDAvI dIdhI. keza kheMcI ghasaDatAM teNIne ratnabhuvanamAMthI rAjasabhAmAM lAvavAne bahAra kADhI, te bahAra nIkaLe eTalAmAM te tenuM ciMtArUpI aMdhakAra adazya thayuM ane sahastrakiraNano udaya thayo, udayAcala parvata tarapha sAta ae notarelA ane arUNa nAme laMgaDA sArathIthI zobhatA teNe pitAnI musApharIne raste zarU karyo ne nomaMDalamAM te uMcene uMce caDhavA lAgyo. AThamA divasane lagabhaga prahara divasa caDhyo tyAre rAjakuMvara vIramatine AgaLa karIne nagaranA daravAjAmAM peThe. baMdhane badhI AgaLa karelI eka suMdara kumArikAne joIne leke hasavA lAgyA. jevAne Akhu nagara ulaTayuM. " ! kaMvarajI corane pakaDI lAvyA !" evI hAMsIvALI lekokti sAMbhaLate kuMvara te bALAne laIne rAjasabhAmAM Avyo ane coranI sahodarI rAjAne caraNe cheDI pote nRpane namyo. pachI athathI iti paryata sarve hakIkta kahI saMbhaLAvI ane jyAM cAranuM mRtaka paDayuM hatuM tyAM subhaTe mokalI te maMgAvyuM. rAjAe pachI caMDALAne seMpI agnisaMskAra karavAne hukama Ape. bheMyarAmAM je je jarajhaverAta hatuM te sarva rAjAe senApati-maMtrIne mokalIne subhaTo mAte rAjasabhAmAM maMgAvyuM. jene jene mAla luMTAye hatuM tenI khAtarI karIne paMca mAte sane havAle karyo. evI rIte nagaranI prajA trAsamAMthI mukta thaI pachI viramatine mAphI ApI jethI te potAnI paddhimAM cAlI gaI. rAjakuMvaranA A bIjA adbhuta kAryathI rAjA ati prasanna thayA. rAjAne kamalasenA nAme putrI hatI, je Aja lagI kumArI hatI. rAjAe te kamalasenA kumArane ApI. jozIne bolAvI zubha muhUrta temanAM bannenAM moTA mahotsava pUrvaka lagna thayAM. moTA meTA varaghoDA kADhayA, kanyAdAnamAM rAjAe alaMkArathI zobhatA hajAra hAthI, daza hajAra turaMga, kroDa seneyA ane lakSa gAme karIne zabhAte eka ramya deza eTaluM ApyuM. vastro, alaMkAre, jarajhaverAta, vAhana, dAsa dAsI e sarve manamAnatuM ApyuM. eka suMdara mahela baMdhAvI Ape, jemAM kamalasenA ane rAjakumAra aneka
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 basmila mAra. prakAranAM sukhane anubhava karatAM ane vividha prakAranA vilAsa bhegavatAM rAjAnA adhika mAna sanmAnathI AnaMdamAM divasa nigamana karavA lAgyAM. dIna duHkhI ane anAthajanane uddhAra karatAM aneka prakAre lakSmIne sadvyaya karavA lAgyA. evI ThakurAInI sthitimAM paNa rAjakuMvara upAdhyAyajIne tAta samAna mAna-sanmAna ApatA hatA. dAnadharmamAM lakSamIne sadvyaya karatuM hatuM. vaibhavavaMta sthitimAM mAnavajanmanI sArthakatA karavA mATe apUrva hA letA hatA. vyavahArane pALatAM chatAM paNa munivara jema nizcaya pada tarapha sthira daSTi rAkhIne kArya kare che, tevI rIte kamaLasenA sAthe lakSamInI madada vaDe prabhutAnA gauravavaDe manuSyajanmanAM uttamamAM uttama sukha jogavatAM chatAM tenI daSTi vaNakatanayA madanamaMjarImAM lIna hatI. eTaluM madanamaMjarInuM sadbhAgya hatuM ke te teNune bhUlI zakta nahote. maMjarI tenI AzAmAM ne AzAmAM jIvana vItADatI hatI. svAmInA viyege svAmInA dhyAnamAMja cittane parevatI bhaviSyanA sukhanI AkAMkSAo karatI virahavyathAmAM potAnA divase vyatIta karatI hatI. jyAM lagI upAdhyAyane tyAM kumAra hatA tyAM sudhI te kavacita tenA darzanano lAbha maLato hato. ekabIjAnI AvaDe, ceSTA vaDe hadayanA bhAve samajavAnI amUlya ghaDI prApta thatI hatI, te sarve hAlamAM to grISmarUtumAM talAvaDInI jema sukAI gayuM-karamAI gayuM. ekane sukha maLyuM te bIjIne duHkha prApta thayuM. svadezamAM mANasane potAnuM bhAgya vidhI jAya te paradezamAM jaIne bhAgyanI kasoTI karavI. eka sthAnake parAbhava thAya te sthAnAMtara karavuM. uttama purUSa ekaja sthAnake rahIne nAza pAmatA nathI. ekasthAne na tiSThanti, siMhA satpuruSA gajAH / teraiva nidhanaM yAnti, va: puruSAtathI / bhAvArtha_ekaja sthAnake rahevAthI kAga ane kApurUSa-mukhe purUSa nAza pAme che, paraMtu siMha, satyarU ane gaje parAbhava thatAM turataja anya sthAnake cAlyA jAya che. S:
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 38 muM. manmathanI muMjhavaNa." tapuM chuM huM baLuM chuM huM, maruM are yArA; rIbAve zuM satAve zuM ? huM tArI chuM tuM mAre thA." bajAramAM eka suMdara tarUNa turaMgane ramADate cAlyA jato hato. aneka loko tene mAna ApatA ane tenI azva khelavavAnI cAlAkIthI khuzI thatA hatA. prathama haMmeza azva ramADavAne je purUSa zaheramAM nIkaLatuM hatuM tenuM atyAre darzana paNa durlabha hatuM. have te kvacitaja tene bahAra nIkaLavAne lAbha maLatuM hatuM, kemake puSpadhanhAnA ramaNIya maMdiramAM kAmadevanA maMtrano jApa japAto hovAthI- rAjakanyAnA lagna pachI tenI sAthe prItinA saMgaThanamAM joDAvAthI bahAra pharavA haravAnuM baMdha thaI gayuM hatuM. keTaleka divase Aje priyAnA premapAzamAMthI chuTo thaIne kuMvara azva khelAvate bajAramAM jato hovAthI kene darzana karavAnI ghaNe divase taka hAthamAM AvI hatI. ema karatAM kuMvara ghaNe dUra nikaLI gayo-ele paDyo. azvanI gati paNa dhImI karI. tevAmAM eka strIe pAse AvIne kuMvarane puSpathI vadhAvI ekAMtamAM tene eka kAgaLa Ape. kuMvare kAgaLa ukelIne vAMcavA mAMDyo. parama priya hAlA snehI! patra lakhatAM virahanA marmabhedI ubharAthI hadaya ApanA vige raDI rahyuM che. ApanA snehasamAgama mATe talasI rahyuM che. have te Apa moTA mANasa thayA, rAjA thayA, rAjAnA jamAI thayA, eTale A dAsI kayAMthI yAda Ave? jene Ape paTTarANI pada ApavAno kela dIdho che tenA sAkSIbhUta vana, tarU ane vyaMtara deva che. teno Aje tame tyAga karyo. prANeza ! A kaI dizAne vAyu vAya che te samajAtuM nathI. kharekhara,gaMgAjaLa pAmIne chillara jaLa keNa pIe?
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 dhammila kumArasUrya pUrva dizAmAM udaya pAme che tyAre prakAzamaya divasa manAya che, bAkI pazcima dizAe jatAM te rAtrIne nAme ja te oLakhAya che. Ape paNa banne priyAone sAcavavI eja nIti che. vana vana bhaTakate bhamaro ketakI ane mAlatImAM ja prasanna rahe eja vAstavika che. jAI caMbelI Adi navIna phulanI sugaMdha lete jAya, ane ketakIne visArI de e zuM ThIka che? paNa jyAre e premaparipUrNa ketakInuM smaraNa thatAM bhramara virahathI dahana thavA lAgyo, tevAre haMse pUchayuM-"kema bhAI ! A zuM karo cho?" te vAre bhramare kahyuM. "mara, Damare, jAI, juI kaMI racatuM nathI, paNa ketakImAM mAruM mana muMjhAI gayuM che. tenA vize huM dahana thAuM chuM, kemake vedhakatAnI gati vedhakaja jANu zake che. aMdha vastunuM svarUpa zuM kahI zake ? bahero gANuM kema sAMbhaLI zake?" - haMsa kahe-"bhAI! huM paNa tamArA jevo viyAgI-vedhakI chuM, tethI pUchuM chuM ke tamAruM zarIra sarve zyAma svarUpa che ane puMTha kema pILI che?" mane premapIDAne ghAva lAgyo che, jethI zarIra zyAma thaI gayuM che. paNa peThe haladI paDI che, mATe pILAza jaNAya che." bhramare kahyuM. evI ja rIte manuSya paNa bhramaranI upamA sarakhA che. e vAta he rAjana ! haiyAmAM dhArI rAkhaje. raNabhUrA kSatrIne kamalinImAM zuM ghAva lAgyA ke bIjuM badhuM bhUlI gayA che ? vanamAM bhamatA popaTane dADamamAM lalacAvI pAMjarAmAM pUryo. eja ghATa Apane paNa che ane snehaghelI menA raDatI raDatI rAha juve che ke svAmI kayAre Ave ? kayAre bheTe? jyAM lagI Apa vAyudhara hatA tyAM lagI te draSTi meLApa thata, kadi kadi AMkha paNa nAcatI, zarIra paNa ceSTA karatuM hatuM, e badhuM atyAre te karamAI gayuM. virahanI vyathAthI premanI vedikA upara prANanI Ahuti arpavAne tatpara thaI, paNa uttama jananA vacanathI huM AzA bAMdhIne dhIraja dharI rahI chuM ne tamArA nAmane jApa karUM chuM.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ manmathanI muMjhavaNa 27 prANanAtha ! eka vacananA miSe karIne vibhISaNane rAme laMkApati banAvyo hato te yAda rAkhaje. ane A patra vAMcI vicArI ApanuM vacana yAda karIne uttara Apaje. eja vinaMti. lI. ApanA caraNakamaLanI dAsI, bAI ! A kAgaLa lakhanArI keNa che?" vizeSa khulAse jANavAnA hetue kuMvare dAsIne pUchayuM. "mahArAja ! pelA bAgamAM je bALA sAthe Apane prathama draSTimilana thayuM hatuM, jeNIne vacanAmRte karIne, premabhInA hadayavaDe karIne Ape sIMcI hatI. je rAta divasa premanajarathI Apane nIrakhI rahI hatI, evI zeThasutA madanamaMjarIe A patra raDate hadaye lakhyo che." dAsIe pUrva vAtanuM smaraNa karAvI phuTa rIte kahyuM. prANapriyA madanamaMjarIe?" rAjakuMvare utsuktAthI pUchayuM. * hA, te tamArI dAsIe. hastIdamana karI rAjAne prasanna karyA, ane cerano ghAta karIne rAjakanyAne paraNyA, evA eka paradezI rAjakuMvaranA guNe sAMbhaLIne harSita thayelI teNIe ApanI upara vizvAsa lAvIne mane mekalI che." ema kahIne teNIe ApelI metInI mALA kuMvaranA kaMThamAM paherAvI. AhA! zuM A behada prema mArI upara dharAve che? huM dUra chatAM rAtrIdivasa te mArUM ja raTaNa kare che?" kuMvare Azcarya pAmatAM kahyuM. are ! raTaNa te zuM? ApanA viyege e satInA du:khanI vAta zuM kahuM ? eka vakhata meM teNIne viSapAna karatAM bacAvI, bIjI vakhata gaLAphAMso khAtI dekhIne te meM kApI nAMkhyo, dhIraja ApI ane ApanI upara kAgaLa lakhavA sUcavyuM." catura dAsIe maMjarInI vitaka vAta kahI saMbhaLAvI ane kuMvaranI lAgaNIne adhika AkaSI lIdhI.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 dhinmila kumAra:are ! prANavallabhAnI ATalI badhI adhIrAI! ene kaheje ke priye ! dhIraja dharIne raho ! thoDA divasamAM tamane teDI jaIzuM ! amArUM vacana kadi mithyA nahI thAya." ema kahI vastra AbhUSaNa, tAMbula AdivaDe dAsIne satkAra karyo. "ApanA vacanathI huM tene dhIraja ApIza. saMtoSathI thoDA divasa gujAravA bhalAmaNa karIza." dAsIe kahyuM. bezaka, ene zAMti Apaje, A mArI ratnajaDita mudrikA e mArI paTTarANIne Apaje ne kaheje ke A tArA svAmInI mudrikA tuM tArI aMguLIe dhAraNa karIne mudrikAne zebhAvaje." ema kahIne dAsIne vidAya karI, pote paNa rAjamaMdira tarapha cAlyA gaye. --dilhI- prakaraNa 39 muM. "svadeza gamana eka divasa jamIne rAjakuMvara ArAmathI pitAnA divAnakhAnAmAM beTho hato, tyAM pratihArIe AvI namana karIne araja karI. "svAmina ! zaMkhapurIthI kaI be uttama mANase ApanAM darzana karavA Icche che. Apane zuM hukama che?" * rAjakuMvara zaMkhapurI nAma sAMbhaLIne camaka. dIrdha samaye tene pitAnuM vatana yAda AvyuM. "koNa purUSe AvyA haze? zuM pitAe mokalyA haze ke svataH te leke AvyA haze?" ema vicArI tarata ja hukama karyo. "jA, temane aMdara teDI lAva." pratihArI rAjakuMvaranA hukamathI te bannene aMdara kuMvara pAse teDI lAvyA. jotAMja kumAre oLakhyA, suvega ane vAyuvege enAtemanA pitAnA te be vizvAsu pradhAna hatA. temaNe paNa kumArane oLakhIne AnaMdita hadayavaDe praNAma karyA. kuMvare paNa uThIne temane nehathI AliMgana dIdhuM, potAnI pAse besADI nehathI mAtApitA
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ svadeza gamana. 229 nA samAcAra pUchavA mAMDyA. "mArAM pUjya mAtApitA Adi sarve kuzaLa te che ne ?" kumAra! tamArAM mAtA ane pitA bane kuzaLa che, paNa putrane viyege te du:khe divaso nirgame che. AMkhamAMthI azru sAratAM paNa temanA hRdayano tApa zAMta thato nathI, jethI maraNane icchatA tamArA pitAjI tamArI kIrti sAMbhaLIne AzA bAMdhI jIvana vyatIta karI rahyA che. tamArUM gajamadamardana ane coradamananuM vRttAMta sAMbhaLI ApaNA nagaranA lake mahArAja sahita sarve khuzI thayA che. Apa rAjakanyAne paraNyA che ane devanI peThe sukhamAM samaya nirgamana kare che, te suNane badhA leke khuzI thayA che, jethI mahArAje amane ApanI pAse mekalyA che." suvege yathAsthita sthiti varNavI batAvIne kahyuM. "jevA ApaNA nagaravAsIjane ApanI kIrti sAMbhaLIne khuzI thayA che, tevI ja rIte ame najare joIne Aje vizeSa prasanna thayA chIe." suveganAM vacana sAMbhaLIne svadeza taraphanI lAgaNI ne mAtApitAnI bhakita kuMvaranA hRdayamAM ubharAI AvI. tenI AMkhamAMthI paNa azra jharavA lAgyAM ane duHkhita thaIne be-"jagatamAM mArA ja avatArane dhikkAra che ke mAtA pitAne huM zatru samAna thaye. avinita ne durAcArI thayo. putra te caMdana sarakhA hovA joIe ke caMdana ghasavAthI jema sugaMdha Ape tema putre paNa pitAnA ujavaLa vaMzanI kIrti vadhAre huM te mAtApitAne kalezanuM kAraNa thaye. gRhe vasatAM paNa huM temanA du:khanuM kAraNa banya; dezAvara jatAM paNa meM durAtmAe temane duHkhI kya, chatAM Azcarya che ke avinita e huM sukhazrIne kema varyo?kuMvare pazcAttApa karatAM du:khathI hRdayane ubharo Thalavyo. kumAra! kheda karo nahIM. mAtApitAne kAMI putra duHkhadAyaka na hoya, paNa enAmAM je doSa rahela che te ja mAtra duHkhakAraka che. jagatamAM potAnA zarIrathI adhika lakSamI, tethI adhika priyA, tenAthI vadhAre putra ane tethI vizeSa dharma heya e sAmAnya niyama che.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 dhammila kumAra. te mATe putranuM adhika gaiArava chatAM tamAruM bhAgya kasavAne mahArAjetAte tamane dezavaTo Ape, ane paradezamAM javAthI tamArA de dUra thayA, guNe pragaTa thaIne te saubhAgya lakSamIne varyA. dUrathI paNa putranAM vakhANa sAMbhaLIne tamArA tAta pramudita thayA. putranA paradezamAM AvAM parAkrama sAMbhaLIne kyA pitAne harSa na thAya? loko malIna evA vastrane taje che te dhobIne ghare kuTAI--dhavAI taDake tape che, tyAreja ujvaLa-nirmaLa thAya che. ghasAya che tyAre ja caMdana sugaMdhI pAmIne devasevA samaye teno upaga thAya che. kumAra ! tamArA darzanarUpI maMda maMda vAyunI zitaLa laherIthI tAtanA hadayane tApa zAMta thaze. tamArA mukhanuM darzana karavAne mAtApitA adhika utkaMThita che Atura che. zaMkhapurInI raiyata paNa tamane jevAne gAMDI ghelI thaI rahI che. eka kSaNa paNa temanI juga juga samAna jAya che. tamane adhika zuM vinaMti karIe?" suvege sarva hakIkata kahI saMbhaLAvI. pitAnA vatananI sthiti sAMbhaLIne kuMvaranuM hadaya svadeza tarapha javAne prerAyuM. deza ane gAmanI egya vyavasthA karIne adhikArIo nImI dIdhA. te sarvenA upara eka paTAvata nIpe. pachI pavanacaMDa upAdhyAyane teDAvI vinayathI namIne svadezagamananI vAta kahI. gurUe tarataja anumati ApI-AziSa ApI. "vatsa! kAma, artha ane paripUrNa sAdhyA paNa dhama sAdhyA vinA te zebhatA nathI, dharmathIja purUSano jayakAra thAya che mATe dharmasAdhana karaje." gurUnAM vacana sAMbhaLIne kumAre ATha divasa paryata aThThAI mahotsava karIne jinacaitya, jinapUjana Adi adhika dharmasAdhanA karI. aneka prakAre jinamaMDapamAM utsava, nATaka vagere thavA lAgyAM. te jovAne nagaranA guNI leko ekaThA thayA. svAmIvatsala karyA. yogyajanone paherAmaNa ApIne satkAryA, ane maMjarIne hIrAratnajaDita kasabI kaMcuo mokalAvyo, ne javAnuM muhUrta paNa jaNAvI taiyAra thavAnuM sUcana karyuM, - aThThAI mahotsava pUrNa thayA pachI kuMvara pAThakapatnI ratnAvatI
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ svadeza gamana. ra3 ne page lAgavA gayo. tyAM jaI temanA caraNamAM namIne kahyuM - mAtA ! tame mane zubha AziSa Ape ! tAtanuM teDuM AvavAthI huM have svadeza javAne IcchuM chuM." "vatsa! tuM have svadeza sadhAvIza. e viyAganAM du:kha amArAthI kevI rIte sahevAze? e sulasA satIne dhanya che ke jeNue tArI jevA vIrane janma Apyo che." ratnavatI duHkhI dIle kahevA lAgI. mAtA ! uttama nara sAsare na zobhe. ethI mAtA pitA svajanajana lajavAya; mATe Apa AjJA Ape. ame have svadeza jaIzuM." beTA ! kuzala rahe ! dUra chatAM tame mArA hRdayamAM niraMtara vaselA cho." gurUpatnIe kuMvarane AziSa ApI. kumAre gurUpatnIne daza gAma arpaNa karyA. rAjakuMvara gurUpatnInI rajA laIne rAjA pAse AvyuM. rAjAne praNAma karI araja karI. "mahArAja! tAtanuM teDuM AvyuM che, mAtapitAne maLavAne mAruM dila ubharANuM che, tethI amane have rajA Ape. kemake zaMkhapurI javAne mArga ghaNe dUra che." kuMvare rajA mAgI. kuMvara ATalAbadhA divasa rahyA paNa kSaNanI mAphaka te vahI gayA. khare ! putrI utpanna thaI te aMte te pArakI ja che. emAM beTAI zuM samajavI? kayAM te ApaNuM gharanI vastI che ? badAmanuM nANuM e nANuM nahi, gheMza chAzanuM khANuM e khANuM nahi, kAMsAnuM vAsaNa e kAMI dhana nahi, tamarAnuM gaNuM e gANuM nahi, bakarInuM dujhANuM e dujhANuM nahi, pArakA gharanuM ghareNuM te kAMI ghareNuM nahi, borakuTanuM athANuM te athANuM nahi. vaLI vAdaLanI chAyA, daMbhI jananI mAyA, paradezInI prIta, baLI bhUmie khetI ane parAye ghera vastI rAkhavI e kema bane?" ema vicArI rAjAe aMta:puramAM jaIne rANune sarve hakIkta nivedana karI. kuMvarane vaLAvavAnI sarve taiyArI karI. ratha, ghoDA, hAthI, vastra, AbhUSaNa, dAsa, dAsI vigere kumArane ApIne rAjAe putrIne mATe kuMvarane bhalAmaNa karI. "kuMvara! e mArI putrI uccharaMgamAM
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 ghasmila kumAra ucharI-lADakI thaI che, tene he guNavaMta! tamAre kheLe ame mUkI che. jethI tame navI nArI paraNe, paNa ene visaraze nahi-enuM dila dubhavaze nahi." rAjAe putrI mATe bhalAmaNa karI, kuMvare te sarve vAta mAthe caDhAvI. | bhajana samaya thavAthI A chelluM bhejana sarva parivAra sAthe ratnavatIne ghera karyuM. pAThakapatnIe sarva parivArane bhakti karI jamADyA, saMkhyA. gurUpatnIe putrane tilaka karIne zaNagAra sajAvI vadhAvyA, duHkhaDAM lIdhAM ane kahyuM-"vatsa! vahelA Avaje ! mAtAne jaIne zidhra maLaje ne zAtAmAM raheje. kaI kaI veLAe amane saMbhAraje." kuMvare pAThakane ghare ghaNuM dhana bharyuM. pachI rajA laI parivAra sahita tyAMthI nIkaLyo. rAjAe paNa putrIne vaLAvI. badhe sajajana parivAra nagara bahAra Avyo. nagaranA leke kumAranA guNe vakhANutA vaLAvavA cAlyA. zubha zukane cAlatAM nagaranI bahAra AvyA. oLakhItA sarvane tyAM maLavA bolAvyA. rAjArANuM paNa sainyasubhaTa sAthe tyAM AvyA. kamaLasenAne bolAvI hitazikSA ApI. "beTA ! patinI ANAmAM raheje. lajajA eja strInuM bhUSaNa che te bhUlatI nahIM. sAsu sasarAnI mAtapitAnI peThe sevA karaje. zokyanI sAthe sakhIpaNAthI vartaje. naNadI-derANuMnAM mana sAcavaje. gurUne vinaya karaje. samatA rAkhaje. dAnaguNa dIpAvaje. e sarve tuM bhUlatI nahIM. zvasura ane pitRvaMzane bhAvaje." ema zikhAmaNa ApIne AMsubharI AMkhe dIkarIne bheTIne rAjArANI nagara tarapha vaLyAM. kamaLasenA sakhIvRMda sAthe rathamAM beThI ane kumAre senA sAthe dhIre dhIre paMthe paDavA jaNAvyuM. te mujaba AgaLa jaI divasa asta thaye temaNe paDAva nAMkhe. cheDA bAkI rahelA subhaTene nagarabahAra mUkIne ekAkI kuMvara sUrya astAcaLa tarapha gaye tyAre aMdhakAra samaye nagaramAM gayA. tyAM mAlaNane ghare madanamaMjarIne meLApa thatAM tene laIne rathamAM besArI kuMvara nagarabahAra AvI subhaTane maLyA ane mAlaNane dAnadakSiNe ApIne vidAya karI. have subhaTa sahita madanamaMjarIne rathamAM besArIne kuMvara zUnya mArge cAlyA. jagatamAM sAmAnya niyama che ke je
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArgamAM. - semala khAya tene vachanAgane zuM hisAba? dhaturAnAM phaLane paNa tene zuM hisAba? je parvatane oLage, jaladhinAM jaLa tare tene TekarI kAMkarInI zI visAta? chillara jaLane ze hisAba? jeNe sarpo khelAvyA hoya, vAgha ramADyA hoya te vIMchInA DarAvyA kema Dare? jene jemAM citta lAgyuM te tenA vagara kema rahe? mUrkha leke te mATe game tema kahe paNa premIone tenI paMcAta hotI nathI. AgaLa cAlatAM teo sainya bhegA thaI gayA. be strIo, sainya ane subhaTo sAthe kuMvare potAnI musApharI svadeza tarapha zarU karI. prakaraNa 40 muM mArgamAM. viMdhyAcaLa parvatanI taLeTImAM eka sarevara samIpe te moTI senAe paDAva nAkhe. najIkamAM AsapAsa mada jharatA hastIo pharI rahRAA hatA. jyAM tyAM mahiSe najara AgaLaja jevAtA hatA. zArdula, citrA Adi hiMsaka pazuo paNa daSTigocara thatA hatA. bhIlla bhIllaDIe te hajAregame pharatAM jovAmAM AvatA hatA. evI bhayaMkara jagyAe moTA moTA taMbuo zobhI rahyA hatA. chAvaNanA mANaso - janakAryathI paravArIne kaI vAta karatA, to koI ArAmamAM koI pharavA haravAmAM potAne vakhata vItAvI rahyA hatA. evA aneka keLAhaLa vacce divasa pasAra thaye. sUrya asta thatA dhIre dhIre aMdhakAranuM prAbalya vRddhigata thavA lAgyuM, tema sainike, subhaTe vagere sarva koI zayanI taiyArI karavAmAM paDyuM. keTalAka ceka karanArA chAvaNImAM Amatema pharatA chAvaNInI rakSA karatA hatA. te sivAya sarve jaMpyuM hatuM. madhyarAtrI dhIme dhIme pAse AvatI hatI tema tema jaMgalanI-parvatanI bhayaMkaratA adhIka jaNAtI hatI. te samaye bhalenuM meTuM ToLuM zastrabaddha eka sthAnake gupacupa ubheluM uparInA saMketanI rAha jotuM Atura nayane taiyAra-sAvadha hatuM.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra chAvaNamAMthI aDhaLaka dolata luMTIne dravyaprAptine Ave amUlya samaya maLela jANuM mRtyune bhoge paNa teo Atura hatA. lagabhaga madhyarAtrI thatAM tarataja AstethI raNaziMgAne saMketa che ane e zabaranuM ToLuM chAvaNa upara tuTI paDyuM. rakSaNa karanArA sainike temane dhasyA AvatAM jotAM tarataja byugala kuMkatAM temanI sAme dhasyA, sutelA sainike paNa jAgyA. bhIllo ane kumAranA sainyanuM dArUNa yuddha macyuM. senApati paNa vIra subhaTone AgaLa karate bhale upara tuTI paDyo. keLAhaLa sAMbhaLIne kumAra jAgyuM. tarataja rathamAM besIne bhIlapati bhImanI sAme te yudhdha caDhaye ThekANe ThekANe jhagajhagatI-saLagatI mazAle e aMdhakArane dUra nasADayuM. pallIpati paNa turaMga upara caDhIne pitAnAM AyudhothI sainyane haNata kumAra sanmukha AvyuM ane tene paDakAryo. bhale sainyanA mArAthI hAra pAmIne pAchA haThayA, paNa bhIma ane kuMvaranuM dArUNa yuddha jAmyuM. koI koInAthI thAke nahIM. jayazrI paNa vicAramAM paDI ke "varamALa kene ApuM?" aneka prakAre yuddha karatAM paNa pallIpati durbhaya thaye, tevAre pAse AvIne maMjarIbolI "nAtha ! huM sArathI thaIza te tame kSaNavAramAM ene jItI leze." - kuMvare tarataja anumati ApI, te pramANe maMjarI sArathI thaIne ratha hAMkavA beThI. te samaye mazAlanA tIvra prakAzamAM raMbhAne tiraskAra karatI evI te maMjarIne ratha hAMkatI joIpalhIpati bhIma ceka. maMjarInI avanacAvavAnI kaLA, tenuM lAvaNya ane cAlAkI joI palIpati cha-meha pAmya, tenuM citta caMcaLa thayuM. laDAInI tIvratA maMda paDI, pramAdI thaye, eTale kumAranA bANathI e bhUmizAyI thayo-ghAyala thayA. e samaye aMdhakArane nAza karanArI arUNanI prabhA jagata upara svArI karavAne nIkaLI. bhIkSu lazkara to bhaya pAmIne jema phAve tema nAsI gayuM hatuM. nAsatA bhIlenI pachavADe subhaTe deDyA. e keLAhaLamAM kamalasenAno ratha laIne tenA subhaTe zaMkhapurIne mArge paDyA. prabhAta samaye sUryodaya thatAM sarovaranA taTa upara kASTanI citA racIne je rahyA temaNe mRtaka zabene agnisaMskAra karyo. raNamAMthI
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArgamAM. 235 nivRtta thatAM kuMvare raNabhUmimAM potAnuM sainya joyuM nahiM. manamAM aneka bhAMjagaDa karatAM daMpatI saravarataTe AvI snAna, daMtadhAvana karI tarU nIce visAmo letA beThA, ArAma laIne musApharInI taiyArI karavA mAMDI. bANunuM bhAthuM pIThaupara lAdhI khabhe dhanuSya bheravI maMjarIne rathamAM besADI kamalAnI ciMtA karato kumAra zeSa rahelA subhaTe sahita te zaMkhapurIne mArge cAlyo. anukrame ardha paMtha kApatAM be purUSa tene rastAmAM maLyA, temane kuMvare pUchyuM-"bhAIo ! A rasto te zaMkhapurI tarapha jAya che ne?" ahIMthI be rastA jAya che, temAM A raste lAMbA che te zaMkhapurI tarapha nirvidhrapaNe jAya che, bIjo rasto ghaNe najIkano che, te paNa zaMkhapurI jAya che chatAM ghaNo viSama ane bhayabharelo che." eka musAphare kahyuM. kevI rIte bhaya bharelo che? " kuMvare pUchyuM. A raste mArgamAM duryodhana nAme jabarajasta cera bahurUpInI mAphaka aneka rUpa kare, jene tene chaLate, luMTate ne yamarAjane maMdire mokalato e duSTagatinA pariNAmavALe phare che. vaLI yamarAjanA anuja baMdhu samAna sAkSAtakALa hoya e eka vanahastI phare che. madonmatta e mRgendra bhayaMkara garjanA karato manuSyane saMhAra karate phare che. tame ardha raNa vaTAvyuM che, have ardha raNa bAkI rahyuM che. TUMka rastAmAM AvA bhaya rahelA che. tamane yogya lAge te paMthe jAo. tamAruM kalyANa thAo." ema kahI teo javA lAgyA. kuMvare tenI AziSa aMgIkAra karIne tene pAMca mahoro ApI. ratha AgaLa karIne te TuMke raste cAle. AgaLa jatAM bAra manuSya tene maLyA. te apazrutadhArI munio hatA. gItArthane anusaratA evA teo kuMvarano sAtha pAmIne tenI sAthe cAlavA lAgyA. madhyaraNamAM pahoMcatAM eka kApAlika jegI maLe. zarIre bhasma lagAvI, marataka jaTathI zobhAvI, kapALanI mALA kaMThamAM dhAraNa karI, hAthamAM kamaMDaLa laIne te kumAra pAse AvyA. dakSiNa kara uMce karI AziSa Apate te be. "he sArtheza! kroDa varasa paryata jIvo. saMsAnuM kuTa svarUpavicArI jogI banIne huM gekuLa gAmamAM rahuM chuM. kApAlika jogI pAse bhekhane dhAraNa karI ghaNuM divasothI tIrthayAtrA karate
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 basmila kumAra pharuM chuM. Aje mAre paNa zaMkhapurI tarapha javuM che, jethI tamArI sAthe ame AvazuM, paNa mArI pAse bhAra che, temaja bhaktajanoe devapUjA nimitte sAta dinAra ApelA che, te laI tame rathamAM mUke. jethI nirbhayapaNe huM tamArI sAthe cAlI zakuM. duryodhananA bhayathI Darato hovAthI tamAro sAtha mane ThIka upayogI thaze." ema kahI bhAra hatuM te kuMvarane ApI dIdho. pachI te bhajana gAte rastAmAM sarvane raMjana karate cAlavA lAgyA, chatAM kuMvarane te avizvasanIya lAge. evAja parivrAjakanA vezavALAe kAzI nagarane trAsa Ape hatA, jethI A kApAlika tene bhayaMkara lAge. mainapaNe te tenI ceSTA jete sAvadhAnapaNe mArga kApavA lAgyo. anukrame mArga kApatAM kuLa gAma AvyuM. tyAM gokuLathI dUra vanamAM sarvee kumAranI AjJAthI utAre karyo. bhejanane samaya jANune jegIe nRpaputrane vinaMti karI, "kumAra ! Aja tame amArA paroNuM thAo. parivAra sahita sarvane huM bhojana karAvuM. gokuLa gAma mArUM che, tyAM dUdha, dahIMnI khoTa nathI. gayuM comAsuM meM ahIM pasAra karyuM che, tethI Ahire mArA rAgI che. jethI mArA kahevA mAtrathI gerasa lAvIne ApanI bhakita karaze. mATe huM AvuM tyAM lagI Ape javuM nahi, kemake ApanI bhakti karavAthI mAro janma saphaLa thaze. lokamAM mArI lAja AbarU vadhaze." ema kahIne te gAmamAM gayo. alpa samayamAM madhura gerasa banAvIne lAvyuM ane kumAranI AgaLa raju karI belyo- kuMvara! A Arogo ne mArA janmane saphaLa karo." . RSibhajana mane kape nahi, mahArAja ! vaLI gerasanA bhajanathI rasavikAra thAya che mATe e vAtaja Apa karazo nahiM." Ama kahIne kuMvare te bhojana karyuM nahi. * * kuMvaranA sAthane teNe dahIM dudhanuM bhojana karAvyuM. kuMvare A khene isAre jema gurU kuziSyane vAre tema temane vAravA mAMDyA; paNa temaNe te peTapUra ArogI jamI lIdhuM. pachI taMbeLa laIne viSanizcita bhajana karI tarU taLe jaIne sUtA, te haMmezane mATe sUtA. - ke ahIM madanamaMjarI pAse kuMvare bhajana raMdhAvyuM ane te jame; eTalAmAM khaDjha kheMcIne roSe bharyo jegI kumAra upara doDyo. kumAra
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAga mAM. ra37 te sAvadhaja hato. jogIe ghAva lagAvatAM kahyuM-"rAMkaDA!caMdramukhI jevI ramaNane laIne kayAM jaIza? have je, huMja duryodhana era chuM! tArA paMthI badhA haMmezane mATe sutA che tema samaja! have teja tArI gati che. "e pramANe bolI ghAva karavA jatAM tarataja kumAranI talavAra tenA hAtha upara paDI, talavAra sahita tene hAthanIce paDyo. tarataja kuMvare tenI kukSimAM evo te jerathI lAtane prahAra karyo ke "hA! hA !" karatA te bhUmizAyI thaye. jagatamAM eniyama che ke je vahelA te pahele.eja pramANe kumAre sAvadhapaNe pahela karI che tenI jIta thaI. maravA paDelA duryodhanane pANInI tRSA lAgI jethI kumAre pANI lAvIne tene pAyuM. pANI pIne maraNanI AkharanI ghaDIe kAMI svastha thate te pazcAttApa karavA lAgyA ane rAjakuMvaranA guNonuM smaraNa karavA lAgyo. "ahA! dhanya che enI dayALutAne ! huM zatru chatAM teNe mArI upara kevI karUNa batAvI? mAre janma te pApakRtyamAM ja pUrNa thaye. pApIonAM maraNa akALeja nirmANa hoya che. dhi che mArA avatArane! hiMsA, cerI, vyabhicAra Adi atyAcAra-durAcAremAM mAruM jIvatara samApta thayuM. pApa karIne meLavelI e anargaLa addhi A lokamAMja tyAga karIne mAre javAno samaya Avye. jenI khAtara meM pApa karavAmAM pAchuM joyuM nathI e lakSmI mane atyAre nathI bacAvI zakatI, nathI mArI sAthe AvI zakatI! hA ! hatAza! mahA prayAse-pApe karIne meLavelI e lakSamI ane priyA muvA pachI bIjAne ja hAtha jAya che. Aje mArI paNa eja sthiti thaI. jevuM bhaviSya hoya che tevIja buddhi thAya che. paralekamAM jevI gati thavAnI hoya che tevAM ja prANInAM AcaraNa hoya che. are ! chevaTe jatAM A bicArA atithIone meM prahaNa karIne mAryo. e bALa, vRddha ane dhamI evA uttama jenonI hatyA karavAthI mArI zI gati thaze? e pAparAzino pUMja dIrdhakALaparyata mAre avazya bhagave paDaze. te have mArI lakSmI gharabAra vagere A guNavaMtane samapIne jaLapAnane pratyupakAra vALuM." ema vicArIne cAre kumArane kahyuM. " he guNasa! huM tArA guNothI prasanna
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 mbila kumAra, thayo chuM. tArUM baLa ane zairya prazaMsavA yogya che. ajIta evA te mane jItyo. have tuM mArA maraNa samayanuM eka vacana sAMbhaLa. parvatanI madhye sanmukha daSTie jatAM vAma dizAe be nadIo che. tyAM AgaLa yakSanuM maMdira AveluM che tyAM manuSyanI vastI muddala nathI. e maMdiranI DAbI dizAe eka moTI zilA che, tene dUra karatAM moTuM bhaMyaruM che, temAM jayasuMdarI nAme mArI prANapriyA-vallabhA rahe che, ane asaMkhya dravyano nidhAna tyAM bharela che. rUpathI raMbhA samI e jayasuMdarI ane lakSamI huM tane samarpaNa karuM chuM. mArA maraNa pachI mArA mRtakane agni saMskAra karIne te kAryamAM udyama karaje ane sarve tamArA svAdhinamAM leje." te pachI alpa samayamAM duryodhana maraNa pAme tene agnisaMskAra karI rathamAM besIne kumAra girinI madhyamAM nadI utarIne yakSanA maMdire gaye. zilA dUra karI jayasuMdarIne teNe bolAvI. parapurUSane zabda sAMbhaLI uMce svare ciMtAtura cahere bahAra AvI AdaramAna sahita temane aMdara teDI gaI. tyAM bhUmigRhamAM laI jaI sarvane besADI jayasuMdarIe temane satkAra karatAM kahyuM. "kaho, zA kAraNe amArA maMdire AvyA che ? kaMI navIna samAcAra lAvyA cho?" kuMvare dudhananI sarva hakIkata kahI saMbhaLAvIne tenuM khaLuM batAvyuM, jethI jyasuMdarIne khAtarI thaI ke prANanAtha svarge sidhAvyA che. have tene AdhAra A eka kuMvaraja che. pitAne patie kuMvarane arpaNa karI che evI daSTie banne eka bIjAnA sAme joI rahyAM. kAmadevanA anuja baMdhu samAna kuMvara hato ane mohinInuM mAnamardana kare tevI jayasuMdarI hatI. banne eka bIjAmAM meha pAmyAM. "aho ! zuM nAgakanyAne to pAtALamAMthI cAre haraNa karI na hAya ! rakhene nAganA bhayathIja nAgakanyAnuM nAma jayasuMdarI rAkhyuM hoya !" ema hadayamAM vicArato AMkha sAthe AMkha mIlAvate kuMvara suMdarI sAme joI rahyo. "kuMvarajI! caMdramAnI kamanIya kAMti sarakhuM-pUrNimAnA
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArgamAM. 239 caMdra samuM tamAruM vadanakamaLa joIne mane pitAne paNa bhUlI gaI chuM. e hadayanA uMDANamAM pragaTelA premathI huM paravaza thaI gaI chuM. ghAyala thayelA mArA patine zitaLa jaLa pAIne tenI upara upakAra karyo, te rIte ja premAmRta pAIne mAro uddhAra kare. tamArI se patnIeAnI huM dAsI thaIne rahIza. temanAM kaDavAM vacane paNa tamArA hukame karIne huM sahana karIza. paNa huM parastrI chuM ema jANIne tame mAre tiraskAra karaze nahi. ratna je kAdavamAM paDyuM hoya te paNa tenA parIkSako tyAMthI tene laI le che. svAbhAvika nIkaLeluM bALakanuM vacana paNa je hitakArI hoya te guNI purU tene grahaNa kare che. caMDALa pAsethI paNa uttama vidyA zIkhavI ane strIratna game te jagyAethI-dukuLamAMthI paNa grahaNa karavuM ema kahyuM che. juo ! harie lavaNasutA-lakSamIne pitAnI paTTarANI banAvI. parvatatanayA gaurI-zyAmA zyAmasvarUpa chatAM mahAdeve tenuM pANigrahaNa karyuM. mATe A kareDegame suvarNa tamane saMpIne huM tamArA caraNakamaLanI sevA karIza--A bhavamAM devasamAna gaNa huM tamArI bhakti karIza." jayasuMdarInA premabharyA vacana sAMbhaLIne kuMvare sarva kabula karyuM, jethI maMjarI cittamAM camakI-Azcarya pAmI. "svAmI ! A zuM kare che? eka parastrInA mehamAM paDIne taddana nirlaja kema bane che? tamAre mATe kevI kevI AzAo bAMdhIne huM tamArA phaMdamAM phasI gaI. nhAtI jANatI ke tame AvA parastrIlaMpaTa haze. tamAruM rAjaputranuM pavitra trata kyAM rahyuM ? A mAge jatAM tamAruM kuLavrata kayAM gayuM? tamArUM kSatriyapaNuM gayuM-kuLavaTapaNuM paNa vahI gayuM. mArI sAthe kevuM kevuM bekalIne tame mane vacana ApyAM hatAM. are ! eka caranI strImAM tame laMpaTa thayA! svAmI! tame tadana adhama keTIpara kema jAo cho? tamArA karatAM te huM vaNikasutA uttama ke sakhIne vacane maryAdA rAkhIne keTalA varasa sudhI kumArI rahI. tamArI uttama jAti jANuM he prANezvara ! tamane huM varI! mArI sAhelIne sAtha tajIne tamArI sAthe cAlI, tamArA vayaNe baMdhAI. mAtApitAne tyAga karI tamArI adhaganA banI. piyariyAM ane sAsarIyAMnA kuLane kalaMka lagADIne tamArI sAthe nIkaLI. he.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240, dhammila kumAra.. svAmin ! e badhuM tamAre mATe meM karyuM. paNa hA ! deva ! meM A zuM viparIta kIdhuM ke AvA pIyu sAthe mAruM pAnuM joyuM ! mAre eke A na rahyo. pati te paradArolaMpaTa the. have ame sulasA sAsune caraNe namI kahezuM ke tamArA putra kRSNa peTe pAtALa sAdhavA gayA ne tyAMthI A nAgakanyAne upADI lAvyA." A pramANe kahIne maMjarI svAmIne Thapako ApI kalpAMta karavA lAgI. priyAnAM AvAM vacanothI zaramAIne agaDadatta kumAra coranI saMpadA ane priyAne tajIne maMjarI sAthe rathamAM besI cAlI nIkaLyA. paMtha kApatAM teo gahana vanamAM AvyA, tyAM kALasameM hastI made caDhela je. jenA tophAnathI bhilavRMda trAsa pAmatuM cAre dizAe nAzabhAga karavA lAgyuM. tene vaza karIne kuMvara AgaLa cAlyuM. tyAM te guphA jevuM pitAnuM vikarALa meM pahoLuM karato vAgha tenA rAphaDAmAMthI nIkaLIne dhasI AvyuM. tenI garjanA sAMbhaLIne madanamaMjarI bhayavihvaLa thaI gaI. tene dhIraja ApI rAjakuMvara rathamAMthI nIce utaryo. DAbA hAthe vastra vIMTIne vAghanA meM AgaLa dharyo. vAgha e hAtha upara paDyo, teTalAmAM te jamaNA hAthe tenA kaTapradeza upara kharzane ghA karIne tenA be bhAga karI nAkhyA. vAgha rADa pAse pRthvI upara tuTI paDyo-maraNa pAme. rathamAM besIne vanamAM ne vanamAM AgaLa jatAM ati utkaTa e maNidhara sarpa maLe. krodhathI jenI AMkhe rakta thayelI che e, phaNAthI kutkAra karate, manuSyanA mRtyune mATe yamane jANe zyAmadaMDa hoya tevA vikarALapaNe sAme dhasI Avate kumAre tene je. e bhayaMkara prANIne joIne maMjarI bhaya pAmIne patine kaThe vaLagI paDI. kuMvare tene dhIraja ApI. "priyA ! bhaya pAmIza nahi. je huM tene vaza karI lauM chuM. pachI tarataja rathamAMthI nIce utarI maMtrathItenesthe. bhAvI dIdhe. gArUDInI peThe tene damI rathamAM besI kumAra AgaLa cAlyo. anukrame cAlatAM cAlatAM zaMkhapurInA sImADe AvyA. eTale jANe saMsAra aTavI oLaMgIne narabhavamAM AvyA hoya tema zaMkha-- purInA sImADe AvIne utArA karyA.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 41 muM. - "vanavihAra." agaDadattakumAre dUra rahelA sainyanA DerA taMbu jeyA, temaja te lekee paNa dUrathI potAnA je nAne utAre joIne kamaLasenAnA mokalelA subha saMzayathI DolatA tyAM AvyA, te kumArane joI praNamI khuzI thayA ne kamaLasenAne vadhAmaNI kahevA doDyA, keTalAka kumAra pAse beThA. thoDIvAramAM kamalasenA, maMtrI pramukha sakaLa sainya AvIne kumArane namyuM. aNadhAryo kamalasenAno meLApa thavAthI kaMvara khuzI thaye, sarvane satkAryo. potAnI zibiramAM kamalasenAne utArI. maMtrInA subhaTae tyAM bIjA taMbu tANyA ane eka meTI chAvaNInI mAphaka dekhAva thaI rahyo. bhejanakAryathI paravArI kuMvara ane maMtrI pramukha vArtAvida karavA lAgyA. kumAre pUchayuM ke-"amAre tyAga karIne tame kema judA paDyA ?" - kumArane prazna sAMbhaLIne senApati kahevA lAge-"mahArAja! viMdhyAcaLa parvata AgaLa sakaLa sainyanA subhaTa nidrAdhina thayA hatA, tevAmAM acAnaka dhADa paDI. ame sarve jAgRta thayA; paNa rAtrIne ghora aMdhakAra A gaphalatanuM kAraNabhUta thaye. tame rathamAM besIne cAlyA gayA evuM ame keIka subhaTa pAse sAMbhaLavAthI tathA ghaNuM subhaTo ApaNuM nAzI javAthI ame paNa sarve subhaTo ekaThA maLIne rANajIne rathamAM besADIne subhaTane pharate keTa karI amArI upara dhasyA AvatA bhIene amArA hAtha batAvyA eTale teo nAzI gayA. pachI rathanI cAre bAju ame rakSaNa karatA rAtrImAMja nIkaLyA. mArge jatAM AsapAsa sulaTa mekalIne ApanI ame bahu tapAsa karAvI chevaTe raNuM kApIne zaMkhapurIne sImADe AvI ApanI vATa jotA taMbu tANIne ame rA, Aje ApanA darzanathI amArI AzA saphaLa thaI." A badhI hakIkata sAMbhaLI kumAra adhika prasanna thayA.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 dhammila kumAra. pachI sakaLa sainya sAthe akhaMDa prayANa karatAM zaMkhapurInI najIka AvyA. tyAM AgaLa paDAva nAkhavA hukama thayA. alapa samayamAM taMbuo khaDA thaI gayA. eka subhaTane nagaramAM rAjAne vadhAmaNa ApavAne mokalya. vadhAmaNuM sAMbhaLIne mAtApitA Adi parivAra ati harSita thaye. vadhAmaNuM lAvanArane vadhAmaNumAM rAjAe muguTa sivAya sarve alaMkAre ApI dIdhA. nagaramAM taraNa sarva ThekANe baMdhAyAM, vAtre vAgavA lAgyA. maMtrI pramukha nagaranI prajA vAtra sAthe kumAranI sAme AvavAne nIkaLI. pUrNimAne caMdramAM udaya pAme tyAre jema sAgara uchaLI rahe tema nagaranI prajAnA ane maMtrI Adi sarve nAM hadaya praphullita thayAM. bhUpati paNa kumArane maLavAne ulaTabhera AvyA. pitAne sanmukha AvatA joI kumAra gauravathI sAme deDI jaI tAtane caraNe namyuM. rAjAe tene uThADI AliMgana dIdhuM. pitA putra ati harSathI-ullAsathI maLyA, AnaMdita thayA. vAjate gAjate sarve nagaramAM rAjamaMdira tarapha cAlyA. prajAe ghare ghare teNe bAMdhyA ane A AnaMda nimitte nagaramAM mahotsava thavA lAgyA. nagaranI strIo maMgaLagIte gAvA lAgI. nagaranI strIo vaDe puSpathI vadhAvAtA, baMdIjanenI birUdAvaLI zravaNa karatA, Dagale Dagale prajAnI salAme jhIlatA kumAra rAjadarabAramAM AvyA. hAthI uparathI utarI tAtanA caraNe rAjasabhAmAM paNa namyA, Rddhi ane lakSamI tathA strI sahita putrane joIne rAjAnI AMkhamAM AnaMdanAM azru AvyAM. te vakhate rAjasabhA cikAra bharAI gaI hatI, chatAM sarvatra zAMti hatI. pachI rAjAe kahyuM. "khacIta ! rAtrI vahI gaI ane suvarNamaya prabhAta thayuM. tuM paradeza gaye te tArA puNyane udaya thayo. puNyanA udaye tuM paradezamAM rAjyakaddhi, sukhasamRddhi pAmya, guNe karIne gauravavaMta thayA. tAre ane mAre maratha Aje saphaLa thayA." "pitAjI! Aje tamArA darzanathI mAre kalpatarU phaLyA, amInA meha varasyA, azubha divase nAThA ane zubha divasa vaLyA." ema kahIne kumAre tAtane caraNe mastaka namAvyuM. evI rIte paradezanI aneka vAta karIne tAtanI rajA laI
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanavihAra. 243 kumAra mAtAnA mahele gaye, tyAM jaI mAtAne caraNe name. mAtAe AziSa ApI. "ciraMjI! AnaMdamAM raho ! tamane jevAthI amArA hRdayane zAMti thaI. he vatsa! zeka saMtApa dUra thaye, viyeganI vyathA dUra thaI." putrane joIne mAtAne harSanAM AMsu AvyAM, devabALA samI baMne vahuo AvIne sulasA sAsune page paDI. sAsue AziSa ApI-"putravaDe gaiArava pAmajo. ubhaya kuLane zobhAvaje." rAjakuMvara mAtApitAne namI jananInA hAthanuM bhejana karI rAjasabhAmAM AvyA, tyAM je je maLavA AvatA temane bAMdhavanI mAphaka satkAratA-sanmAna ApatA. nagarajanethI sanmAnita kuMvara pitAne mahele gayA eka divasa rAjAe uttama graha joI kuMvarane yuvarAja padavI ApI. evI rIte yuvarAjanI padavIthI zobhate rAjakuMvara sukhamAM pitAno ja kALa paNa jANato nahote. kuMvare maMjarIne paTTarANI pada ApIne moTI banAvI, kamaLasenAne laghupade rAkhI, evI rIte agaDadatta maMjarIne ApeluM vacana siddha karI batAvyuM. maMjarInA cAturyamAM ne saMdaryamAM Asakta thaye thake yuvarAja rAtadivasa tenA premamAM lIna raheto hate; chatAM kamalasenA tAtanI zikhAmaNa-saMbhAratI patine deva samAna gaNI bhakti karatI hatI. zakayane bahena samAna gaNuM tenuM mAna sAcavatI hatI; paNa matsarabhAva rAkhatI nahotI. gurUjana upara pUjya buddhi rAkhatI hatI, sevakajanane tenI yegyatA pramANe saMtoSatI hatI; kemake caMdranA darzane kumudinI prallita thAya che e tene jAtisvabhAva che, tevI ja rIte patinI upekSita chatAM kamalasenA patibhaktimAM parAyaNa rahetI. - rAjakuMvara te paTTarANImAM ja rakta rahyo thake nitya tenAja sahavAsamAM raheto hate. lehacuMbakanI mAphaka tenuM citta maMjarIe haryuM hatuM, jethI banne jaNAM eka kSaNa mAtrapaNu aLagAM rahI zakatA nahotA. jagatamAM paNa jovAya che ke pANIne potAnI sAthe maLeluM jeIne dudhe potAnA guNe pANIne aryA. pachI banne eka bIjAnI
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammilakumAra. khAtara agnithI baLavA lAgyA. pitAnA upakArI dudhane baLatuM joI pANIe baLavA mAMDyuM te joI dudhe agnimAM jhaMpalAvI pitAnuM jIvita samaparyuM. evI rIte banne prItithI khelatAM saMsAranuM kharUM svarUpa bhUlI gayAM, ane pitAnuM rAjya ane parAkramathI meLaveluM rAjya bhegavavA lAgyA. ekadA vasaMtaRtu AvI, jethI vananI zobhAe navapallava latAonA praphullitapaNAthI adhika suMdara jaNAtI hatI. samaya sAdhI A tumAM puSpadhanvA manuSyalekamAM AvIne vIrapurUnA hadayane vIMdhanArA paMcabANene taiyAra karate, potAnA vijayathI alpaNa manuSyanI ajJAnatAnI hAMsI karato, dhanuSyane TaMkArava kare, aneka nara nArInAM hadamAM e mIThI pIDAnA sacoTa ghAva karI rahyA hatA ane e pracchanna rahelA vijayI vIranAM gulAma banelAM naranArIo e ghAvanI zAMtine mATe aneka bAhA upacAra karavAne mATe vADI vana ArAmamAM phAMphAM mArI rahyAM hatAM. madamasta bramo aneka pupanI parAgamAM rAga karIne AnaMdathI guMjArava zabda karatA pitAne AnaMda vyakta karI rahyA hatA ane jAI ketakI, mAlatI, Damara, mogaravela, gulAbamAM vAraMvAra Asakta chatAM atRpta rahetA hatA. menA popaTanAM yugale vananI ramaNiyatAthI AnaMda karI rahyA hatA. haMsahaMsI sarovara taTe kIDA karatA sukhI jaNAtA hatA. eka bAju vasaMtaRtunI valabhA keyala madabharI mIThI mIThI TahukA karI nRtya karI rahI hatI. vanamAM AmratarUnI manahara maMjarIo malakAI rahI hatI. phaNasa, cAMpo, nAraMgI, rAyaNa, dADhima, sahakAra, zetura, sItAphala, jAMbuDI Adi tarUvare phaLanA bhArathI lacI lacIne vasaMtane namana karI rahyA hatA. malayAcalane maMdamaMda sugaMdhita vAyu virahiNI ramaNIonA hadaya saMtApI rahyo hato ane yuvAna purUSanA hRdayamAM tophAna jagAvI temane priyAone bheTavAne Atura banAvI rahyo hato. te vakhate svAbhAvika seMdaryanI lIlAo pragaTa thavAthI nagarajananI sAthe rAjA udyAnamAM ramavAne gayA. eTale zitaLa pavanathI prerAyelA taravare namI namIne vanamAM AvatA rAjAne abhivaMdana karavA lAgyA. rAjA udyAnamAM vasaMtaRtune lAbha levAne gayA, eTale agaDa
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanavihAra, 45 datta paNa zaNagAra sajI priyA maMjarIne rathamAM besADIne potAnA parivAra sAthe vanamAM khelavAne gaye. ema sarve nagaranA sukhI ane vananI lIlAne potAnI lIlAthI zobhAvavA gayA; paNa kamalasenA, sulasA, diyara ne derANIo bhejAInI bhakti nimitte na gayA. kamalasenA aNamAnItI hovAthI na gaI, te joIne enA saMbaMdhI jane paNa ghera rahyA. derANI jeThANIne pUchyuM "bhAbhIjI ! A vAta kema viparIta banI? tame bhuvanapAla rAjAnAM naMdinI chatAM eka divasa paNa tamAre vAro nahi ane A maMjarI koNa jAtinI che ke rAta divasa jeThajI ene joIne ja muMjhAI gayA che-ene AdhIna thaI gayA che? A to navAI jevuM che. " "rAjAne gamI te rANuM ! pritamanuM mana enAmAM mAnyuM ! mArAthI adhika e guNavAna che! uttama vaNika jAti che." A pramANe kamalA belatI hatI te samaye kuMvaranA bhAganI sAmagrIodAsI laI jatI hatI te joIne te dAsIne teNe kahyuM-"dAsI! mArA piyune kaheje ke eka nagaramAM dhobIne ghera rAsa hato, te rAtrIe pitAnA dhaNIne kaheto hato ke rAjAne kahe e eka divasa mArI upara pariyANa kare. nizicara evA rAjAe te vAta sAMbhaLIne rajakane teDAvyo ane tenuM kAraNa pUchyuM, tyAre dhobIe kahyuM-svAmI ! ene kaI vyaMtare cha che, mATe te ema bole che. pachI rAjA rAtre tene lAvIne jaLathI huvarAvI zaNagAra sajAvI tenI upara asvAra thaye. senAne laIne pura bahAra gaye. tyAre tenI cAla, caturAI joIne leke e azvane bahu vakhANya, pitAnI jAtine badale azvanI prazaMsA thatI sAMbhaLIne te bhuko, jethI rAjA phajeta thaye. vaLI kaI kAgaDI AMbAnI DALa upara beThI hatI, tene joIne keyalanA vratadhArI ane tenI pUjA karavA lAgyA, eTalAmAM tenAM vacana sAMbhaLIne zeka karavA lAgyA. baLavAna purU paNa havaze ThagAya che, mATe rakhe bAgamAM kAMI navA junI na thAya." kamaLAe dAsIne je saMdeze kahyo te dAsIe vanamAM jaIne yuvarAjane kahI saMbhabA; paNa premanA mojAmAM gulatAna thayelA yuvarAjane e saMdezAnI ochIja paravA hatI. ahIM te priyAnA raMgarAgamAM
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 balmiNa kumAra, para masta banI gayA hatA. aneka rIte AnaMda laI rahyA hatA. koI vasaMtanA AgamananAM maMgaLagIta gAI rahyA hatA. koI priyAnA kaMThamAM phUlanI mALA paherAvI vinoda karI rahyA hatA. kaI madirApAna karI nRtya karI rahyA hatA. keI priyAno hAtha laIne kaMsatALa bajAvatA gamata karI rahyA hatA. keI strI purUSe keLanAM ghara karIne premanI mastI mI rahyA hatA, keI copATa khelI rahyA hatA, keI pitAnI priyAne hiMDoLe besArI tene jhulAvI rahyA hatA, te kaI priyAne khoLe besADI pote jhulI rahyA hatA. evI rIte kudaratI khIlelA A saMdaryavanamAM aneka prakAranI lIlAo atyAre bhajavAI rahI hatI. te samaye yuvarAja kusumavanamAM tarUvara DALe hiMDoLe bAMdhI maMjarIne kheALAmAM dharI navanavIna nATaka jete jhulI rahyA hatA. jema kamalAnI sAthe kRSNa rame tema maMjarI sAthe ramIne pachI sarovare jaI sarovaramAM jaLakrIDA karI. evI rIte aneka lIlAo karatAM savitApati asta thaye ane leke nagaramAM javA lAgyA. saMdhyA samaya thatAM te rAjA sahita naranArIo potapotAne ghera gayA. te samaye maMjarIe lADa karatAM kahyuM "svAmI ! A kevI ramavA jevI rAtrI che, parivArane ghera maLe ne ApaNe be jaNa prabhAte maMdire jaze." priyAnA e premagarbhita vacane sAMbhaLIne yuvarAje parivArane vidAya karyo. rAjakumAre tarUvaranI taLe rathane sthA. pachI saMdhyA samaye bane eka bIjAnA gaLe hAtha nAMkhIne vanamAM pharavA lAgyA. e premanA uDatA paMkhIDA ramavA lAgyA. caraNataLamAM jhAMjharanI ghugharIo manahara zabda karI rahI hatI, mukhe taMboLa cavAI rahyA hatA. vananA sugaMdhamaya pavanano sparzI letAM A vanavihArI yugalanI cAra ghaDI rAtrI pasAra thaI. pachI zramathI thAkelA te bane rathamAM AvIne eka bIjAnI bhujalatAmAM AliMgana ApIne sukhabhara poDhI gayA. zramathI thAkelA te nidrAvaza thaI gayA. saMsAramAM mehanA baMdhanane dhikkAra che ke jethI samartha prANIo paNa tenI pAse rAMka banI jAya che. tapa japa badhuM dUra jatuM
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ amRtamAM che. rahe che. rAgarUpI nadInA uMDA pravAhamAM je paDyA te DukhyAja samajavA are teozodhyA paNa jaDatA nathI. eja rAge karIne rAvaNa sItAnuM haraNa karI durdazAne pAmyA, ethI duryodhana drapadImAM lebhAI re havAle maraNa pAme. brahmadatta cArUmatI, cArUmatI kareta sAtamI nArakIe gaye. prahara rAtrI vItye chate maMjarIne eka hAtha rathanI bahAra laTakate hatuM. tyAM rahele eka sarpa te hAtha upara spe. tethI ekadama UMghamAMthI jAgRta thaIne teNe cIsa pADI. "hA! hA! mane bhujage DasI." ema bolatI sahasA mUccha pAmI gaI tarataja kuMvara jAgyo ane rathanI heThe zIdhra utaryo, te rAtrInA gADha aMdhakAramAM jenA mastake maNi rahelI che e phaNIdhara dIThe. have potAnI priyAne mUcchita joIne du:khathI kuMvara paNa muccha pAme. vAghane dekhIne chAganA jevA hAla thAya tevI sthiti yuvarAjanI thaI. e maMda pavananI zitaLa laharIthI kuMvaranI mUrchA vaLI, paNa priyAnI mUccha na vaLI, ghaNA upacAra karyo, maMtra taMtrAdi prayoga ajamAvyA, paNa kAMI asara thaI nahi. mRtaka samI teNInI aceta evI nAsikAo zvAsozvAsa paNa letI nahatI, tethI tene meLAmAM besADI kumAra mehamugdha banIne rUdana karavA lAgyA. jema keI virahiNI nArI patine saMbhAratI karUNasvare rUdana kare tevI sthiti yuvarAjanI thaI hatI. priyAnA mehamAM atyAre enI zuddhabuddha guma thaI gaI hatI. prakaraNa 42 muM. amRtamAM jhera " rahI mIThAza nA Aje, have A AMsumAM e che; hRdayane cIravAne e, rahyo nA vakhta mIThe che. " "hA ! hA! prANapriyA tuM kyAM gaI? are ! vanavagaDa mAM mane eka rakhaDate mUkIne tuM cAlI gaI. hA! krUra deva teM A zuM karyuM? A vizALa rAjyaga have tArA vagara zuM kAmanA? he lakSamIkamaLAsamI suMdara ! he caMdramukhI ! tArA vacanAmRtanuM pAna.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra48 parimalakumAra karAva. ekavAra bela. are tArA dakSa evAM netra kaTAkSa eka vAra pharakAva ! he gajagAminI ! he haMsagAminI! zuM mArI sAthe rIsAI che ? are tuM uttara na Ape to have mArA jIvitavyane dhikkAra che!he mUDha hadaya!priyA dIrdha paMthe cAlI chatAM tuM kema phUTI jatuM nathI. athavA te adhika vilApa karavAthI zuM ? priyAnI sAthe kASTamAM baLI maravuM, jethI duHkhane kaleza zAMta thaze. mRtyunA e aMtima AmaMtraNathI AtmAne ArAma thaze." ema ciMtavIne kASTa ekaThAM karIne citA taiyAra karI. temAM priyAne suvADI vanadevane prArthanA karavA lAgyA. "he vanadevatA parabhavamAM paNa ame ane strI bharathAra thajo." ema kahI hAthamAM agni laI tene pragaTAvIne je citAmAM praveza kare che, tevAmAM AkAzamAMthI be vidyAdhara utarI AvyA. "are dhIra purUSa! kAyara purUSane gya A zuM sAhasa kare che? sAMbhaLa ! A bharatakSetrane be bhAga karIne madhyamAM paDelA vetADhaya parvatanA rathanupura nagaramAM rahenArA ame vidyAdhara chIe, sametazikharanI yAtrA karI A vanamAM thaIne ame jatA hatA, evAmAM tAruM A sAhasa kRtya dekhIne ame tene nivAravA AvyA chIe. kayA du:khe tuM avivekIne yegya AvuM akALe maraNa vache che? mahAnubhAva! satya vAta kahe." Akasmika AvIne aTakAyata karanArA be vidyAdharanAM amRtamaya vacana sAMbhaLIne kuMvare TuMkamAM potAnuM vRttAMta kahI batAvyuM ane maraNa pAmelI potAnI priyA batAvI. eTale vidyAre vidyAthI maMtrIne jaLa chAyuM ke tarataja nayanane nacAvatI maMjarI beThI thaI gaI. "svAmina ! A zuM? ApaNe kyAM chIe? devasamAM A be uttama purU koNa che?" maMjarIe mRdutAthI kahyuM. maMjarIne sajIvana jaIne kumAra Azcarya pAmyuM. sarva khulAso kahIne te banane jaNane upakAra mAnyo. "he mahAnubhAve ! paropakAramAM rasika evA tamene dhanya che. mArA pudaye tame ahIM padhArIne mArI upara mATe upakAra karyo che. tamArA samA uttama jananAM darzana mANasane pUrva puNyanA udaye ja thAya che, jema mAravADanA lokone suratarUnI zitaLa chAyA durlabha hoya che tema. jagatamAM tamArA sarakhA ratnothIja pRthvI
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ amRtamAM jhera. 249 ratragarbha kahevAya che, jethI tamArA padhAravAthI Aje mArA sakaLa manoratha siddha thayA." bhAI ! emAM ame kAMI upakAra karyo nathI. kheDuta pitAnA svArtha mATe khetI kare che, chatAM kudaratI ja pazupakSIone temAM nibhAva thAya che." ema kahI teo AkAzamArge cAlyA gayA. ' vidyAdharanA gamana pachI kuMvare priyAne uThADI. maMjarI svAmIne khabhe hAtha mUkI maMdamaMda gatie gamana karatI gADha aMdhakAramAM kAmadevane maMdire gaI. tyAM kuMvare teNIne pitAnuM vastra bichAvIne suvarAvI. madhya rAtrI vItI gayelI hovAthI ThaMDIe potAno prabhAva trIje prahare jamAvyo, jethI maMjarIne ThaMDa lAgavA mAMDI. "nAtha! ThaMDI lAge che." maMjarIe kahyuM. kuMvara maMjarIne tyAM suvADIne vanamAM gaye, araNInAM lAkaDAMmAMthI agni utpanna karyo. AjubAjuthI kASTa ekaThAM karIne kASTanI bhArI laI ativegathI priyA pAse kAmadevane maMdire AvavAne nIkaLe. te dUrathI maMdiramAM dIpaka dekhAya ne tarata bujhAye. kumAra maMdiramAM AvI priyAne kahevA lAgyuM ke -"priyA! ahIM prakAza kayAMthI ?" "prakAza ane te vaLI maMdiramAM? Azcarya!" maMda maMda zabda maMjarI bolI. e zabdomAM rahelI daMbhatA mehAMdha manuSyanA magajamAM kyAMthI utare? rAgI purUSa doSane na ja joI zake e sAmAnya niyama che. hA, priyA! ahIM keI AvyuM hatuM?" AvA ghora aMdhakAramAM ahIM koNa Ave? mane lAge che ke tame agni laIne AvatA haze, tenI jAta maMdiranI ujavaLa bhIMtamAM paDavAthI tamane udyota jaNAye haze, bAkI ahIM te keIe dIpaka pragaTAvyo nathI." maMjarIne A daMbhathI paripUrNa zabdo kuMvarane satya lAgyA.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2pa0 mila kamA. - yuvarAja te pachI pitAnuM kharza priyAnA hAthamAM ApIne udhe mastake agni saLagAvavA lAgyo, eTalAmAM maMjarInA hAthamAM raheluM kharza bhedabharI rIte nIce paDyuM. ASADhI meghanA divasomAM jhabakatI vijaLImAM jema megha garjanAnA zabdo saMbhaLAya te zabda sAMbhaLIne kumAra vikSeAbha pAme. tarataja uThIne be-"prANezvarI! e zuM thayuM? tArA hAthamAMthI e khajJa kema chaTakI gayuM ?" vallabha! ati zitalatAthI zarIra dhrUje che, tethI dhrUjatA hastamAMthI acAnaka asi nIkaLI vasudhAtaLa upara paDI, tene e avAja thayo. juo! ThaMDathI mArA hAtha TharI gayA che." e dAMbhika vRttithI bahAra paDelA zabdoe vallabhanuM dila pIgaLyuM. kuMvare khaDjha myAna karyuM. agni saLagAvI priyAne khuba tapAvI. rIjhavI. sakaLa rAtrI evI rIte vyatita karI. eka ghaDI rAtrI zeSa rahI tyAre maMjarInI AMkhamAM nidrA bharANuM, jethI priyA patinA aMkamAM mastaka rAkhIne bharanidrAmAM sutI. rAjakuMvara paNa uMce zvAse ardhanidrita avasthAmAM uMghavA lAgyo. thoDIvAre kamaLa ane kusamavanane praphullita karanAra sahasakiraNa (sUrya) udaya pAme, eTale rAjAe mokalele subhaTane parivAra kuMvarane teDavAne Avyo. yuvarAja temane joIne e manamohinInAM mRgasamAna lena nirakhato madhura zabdo vaDe jAgRta karavA lAgyo. "he priye! rajanI vItI gaI ane sUrya udaya thayo! prANezvarI ! jAga, jAga." projjRbhate parimalaH kamalAvalInAM, zabdAyate kSitiruhopari tAmracuDaH // zRMgaM pavitrayati merugirevivasvAnutthIyatAM sunayane rajanI jagAma // 1 // ete vrati hariNAstRNabhakSaNArtha, cUrNIvidhAtumatha yAMti hi pakSiNopi / mArgastathApi suvahaH kila..zItalezyAdutthIyatAM sunayane rajanI jagAma // 2 //
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 kamaLasenA. bhAvArtha-"he priye ! kamaLanI e AhAdajanaka parAga prasarI rahI che, tarUvara upara rahelA kukaDA zabda karIne jagatane jAgRta karI rahyA che, sUryanArAyaNa paNa udayavaMta thaIne merUparvatanAM zikharane pavitra karI rahyo che, evI rIte he sunayane! rajanI vahI gaI che ne prabhAta thayuM che, mATe jAga ! jAga ! 1." "prANezvarI ! mugalAMo cAre caravAne je kevAM doDAdeDI karI rahyAM che? paMkhIo kaNa zedhavAne kila kila zabda karatAM gaganamAM kevA vihAra karI rahyA che-nRtya karI rahyAM che? ThaMDa dUra thaIne mArga paNa atyAre ThIka thayo che, mATe he suvadane! jAga! jAga! rajanI jatI rahI che te prAta:kALa thayela che. 2." maMjarI jAgRta thaI. mukhazuddhi karIne rathamAM beThI. yuvarAja paNa subhaToe paravarelI nagaramAM Avyo. tAtane namIne mAtAnA caraNamAM namavAne Avyo. tyAre mAtAe kahyuM-"dIkarA ! je jane eka AMkhe jue che, eka hAthe kAma kare che ane eka page cAle che te jagamAM koI prasaMge apamAnita thAya che. te paTTarANImAM rakta thaIne kamalasenAne visArI de che te sAruM nathI. have tane ThIka lAge tema kara. kamalA paNa tArI patnI che. banne tarapha tAre samAna daSTithI jevuM joie, ke jethI vidhinI-najaramAM tAruM kArya anyAyayukta gaNAya nahIM. " mAtAe garbhita zabdomAM keTalIka putrane zikSA ApI, te sAMbhaLI kuMvara pitAnA maMdiramAM gaye. prakaraNa 43 muM. kamalasenA. soraTho. "sAgara sukha na haya, rAtadivasa haLatA; hAlaka lelaka hoya, haiye hamAre he sakhe !" leke prabhune bhaje che. prabhu te sAta rAjalaka uMcA mukti
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 dhammilakumAra purImAM gayA che-zivavadhune varyA che, chatAM eTale dUra rahelA prabhunI sevA bhajanArane phaLadAtA thAya che. manu devatAnuM ArAdhana kare che. de to potAnA svagIya vilAsamAM mazagula che, chatAM e ArAdhanA karanArane eTale dUrathI paNa AvIne darzana Ape che-tenAM kaSTa kApe che. atyAre huM havaze patine bhajuM chuM. temane viyege niraMtara temanI A pratikRtinuM avalaMbana laI tenuM pUjana karUM chuM. e pati bIjIne bhaje che. saMsAranuM kevuM nATaka che? kamaLa bhamarane cAhe che, bhramara bIjAja puSponI parAgamAM masta rahe che. kevI suMdara pratikRti che? mArA AtmAnuM jIvana, mArA jIvanano AdhAra atyAre te mAtra A nirjIva citramAM rahelo AkAra che. vidhinI IcchA haze to e bhaktinuM phaLa kaI divasa jarUra prApta thaze, mananA e koDa pUrA thaze. atyAre te pati najIka chatAM mAre to seMkaDe gAu dUra che. dhIrajathI sarve du:kha sahana karatAM sAruM thAya che. aMjanAne bAvIza varSa pachI paNa svAmIno meLApa nahoto thayo ? rAmavaDe tajAyelAM mahAsatI sItA pAchAM zuM rAmane na meLavI zakyAM ? saMsAramAM te e badhI bhAgyanI ramato che." pahora divasa caDhI gayA che, te vakhate pitAnA mahAlayanI udyAnamAM paDatI bArI AgaLa ubhI ubhI eka navAvanA pitAnA nAjuka hAthamAM rahelA eka ramaNIya citrane jotI ne vicAra karatI bArImAMthI bagIcA tarapha kudaratanuM saMdarya udAsa cahere nirakhI rahI che. lakSamI, vaibhava, ThakurAI, dAsa, dAsI, sakhIvarga vagere sarve tene anukULa hatuM. Azcaryajanaka evI sukha samRddhi chatAM e suMdarInuM hRdaya udAsa hatuM. bhAgyavatI chatAM tenA bhAgyamAM thoDIka khAmI hatI. te rAjatanayA hatI, rAjakuMvarayuvarAjanI patnI hatI, mAtA pitAnI lADakI ane sAsu-sasarAnI mAnItI hatI, chatAM te patinI te aNamAnItIja hatI. pitAnA vizALa mahelanI bArI AgaLa ubhelI saraLa svabhAvI navavanA te agaDadatta yuvarAjanI prANapriyA, rAjatanayA-kamalasenA hatI. potAnA svAmI anya patnimAM Asakta thayelA hovAthI Aja te keTalAya samayathI patidarzanathI paNa vaMcita hatI. te patinI chabInuM avalaMbana laIne udAsa bhAve tenI sevA, bhakita, pUjana
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamaLasenA. 253 karI potAno samaya vyatita karatI hatI. atyAre paNa patinI ja chabI hAthamAM rAkhIne tenI AMkho sAthe AMkho milAvI e aMtaranA uMDANamAM rahelI umio Ama ekAMtamAM bahAra ThalavatI hatI. AhA ! Aje svapna paNa kevuM manohara AvyuM ane te paNa prabhAta samaye ! jANe huM rIsAI chuM, svAmI mane manAvI rahyA che, kAkaludI karI rahyA che, chatAM huM mAnatI nathI, tyAre te pote rIsAya che ! vaLI huM temane manAvuM chuM ! sugaMdhamaya puSpanI mALA temanA kaMThamAM paherAvuM chuM. ame be hAsya karatAM eka bIjAne bAjhI paDIe chIe, tyAM to AMkha ughaDI gaI. uThIne jouM chuM to kayAM pati ne kayAM huM sUrya udaya thaI gayo hate. leke kahe che-zAstra kahe che ke savAranAM svamAM sAcAM paDe che. tyAre zuM Aje mane patine meLApa thaze? kevI asaMbhavita vAta? e zuM banI zake tema che? hA ! A zuM ! mArUM vAma-DAbuM aMga kure che. strIone mATe DAbuM aMga pharake te zubhakAraka che. khacIta Aje kaMIka zubha divasa te che. paNa emAM mAre zuM! pati te atyAre maMjarInA premamAM mazagula haze. are! e maMjarI ekaja bhAgyavatI che, svAmInA sukhane mATe vidhie ene ja saraLa che." e arasAmAM yuvarAja mAtAne namIne mAtAnI zikhAmaNanuM smaraNa karatA kamalasenAne maMdire Avyo. yuvarAjanuM Agamana thatAM dAsI tenI svAmInIne khabara karavA deDI, paNa tene ekadama aTakAvI poteja te kevI sthitimAM che? zuM kare che? te jevAne ekadama mALa upara caDI gayo. te pUrvavat haiyAnI urmione ThAlavatI ane chabI sAthe eka citte vAto karatI, sAdAM vastramAM vibhUSita, suMdara chatAM jenuM caMdravadana udAsabhAvathI kiMcit glAni pAmyuM che evI priyAne hAthamAM citra laIne bArI AgaLa ubhelI dIThI. "AhA ! enA hAthamAM konI chabI che? e zuM bole che?" ema vicArI pracchannapaNe tenA manabhAva sAMbhaLatA kuMvara ubho rahyo. ThalavAtA e hadayanA ubharA tenA zravaNe athaDAyA. ramaNa zuM jANe ke koI vyakita pracchannapaNe tenI vAta sAMbhaLe che. e dayAne utpanna karatuM, zAMta bhAvabharyuM kamanIya caMdravadana joI yuvarAjanA aMtaramAM mAnanI lAgaNuM uddabhavI. "mArA vize e
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 dhammila kumAra. mArI chabInI sevA pUjA kare che. ke saraLa svabhAva! patine prabhu tarIke mAnanArI AdarzarUpa Arya ramaNI! tane dhanya che ! tArA jevI pativratA suMdarIothI ja bhArata garvabharyuM che. mAtApitAne tuM kevI lADakI hatI? meM mUrkha tAro hAtha jhAlI tane duHkhamAM haDaselI, tArI sArasaMbhALa meM kAMI paNa na lIdhI, e mArI bevakuphAI kudarata kema sahana karaze ?" dhIme Dagale te kamalasenAnI pachavADe AvIne ubho rahyo. kamalasenA udyAna tarapha ubhI ubhI ekITase chabImAM joI rahI hatI. chevaTe teNe temAMthI mukha kADhI dIrgha ni:zvAsa nAkhe, tyAM te tenI AMkho yuvarAja upara paDI, te camakI. aMtaramAM kaMI kaMI urmi pasAra thaI gaI. ane eka bIjA sAme joI rahyAM, paNa kaI bolI zakayuM nahi. jANe para zyAnI pahelI ja ghaDI na hoya tema thaI gayuM; kemake Aje ghaNe samaye teo maLyAM hatAM. saMganI vacamAM ghaNuM mahinAnA vhANu temanA vacce vahI gayAM hatAM. "kamalA ! kamalA !" yuvarAje kahyuM. nAtha ! prANa !" kamalasenAe tuTaka tuTaka zabdo uccAryA. hAlI ! meM ekamAM lalacAI bIjIne tajI dIdhI e kAMI sAruM karyuM nahi, tenI tuM mane mAphI Apaze ke ?" prANanAtha ! emAM Apano deSa zuM? e sarva mArA pUrva karmanI prabaLatA che. ethI adhika bIjuM zuM che?" kamalasenAe bhAvabhayA zabdo vaDe kahyuM. khacIta huM tAro gunhegAra chuM ! e mArI bhUla ghaNe kALe paNa Aje huM joI zako chuM. " yuvarAje jaNAvyuM. " prabhu! have jaNAya che ke Aje mAruM bhAgya jAgRta thayuM. AvuM jJAna konA kahevAthI thayuM?" ramaNue pUchyuM. mAtAnA ! je ananya manathI tArA upara paNa ghaNuM heta rAkhe che temanA kahevAthI jJAna thayuM che." teNe kahyuM. te Aje mAre sonAnA suraja ugyA ! amIbharyA megha varasyA !" suMdarIe upakAra mAnya. "svAmin ! ghaNe divase Aja A dAsIne yAda karI !"
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamaLasenA. 255 barAbara che ! ghaNe divase paNa Aje mArI AMkha ughaDI che. jeTalo ene haka che teTale ja tAro haka che, chatAM tArA e hakane meM rada karyo e zuM vAstavika che? AjathI samaja ke mAre tuM ane te bane samAna che." yuvarAje potAnA Agamanane hetu spaSTa kahI batAvyA. e vicAro ApanA kAyama rahe evI he prabhu pAse prArthanA karuM chuM." "paNa A tArA hAthamAM zuM che ? e pUchavuM to huM bhUlI ja gayo. " kuMvare vAtane palaTAvI tenI pAse AvI teno nAjuka hAtha pakaDatAM kahyuM. tamAre tenuM zuM kAma che? e eka jAdugara che, ene mAre Thapako devo che." ramaNI hasI. "jouM tAro jAdugara !" teNunA hAthamAMthI potAnI chabI laI lIdhI. hA ! hA ! hA ! A zuM karo cho ! e mAro jAdugara vaLI pAche rIsAze to tene manavavA bhAre thaI paDaze. " kamalA bolI. have e jaDa jAdugaranuM tAre zuM prayojana che? A jIvato jagate jAdugara svata: manAIne tArI sevAmAM hAjara thayA che. samaja ke tAre AdhIna thayA che." yuvarAje kahyuM. te to mArA bhAgyane pAse pharI gayo !" ema bolatI kamalA tarUvarane velaDI viMTAya tema rAjakumArane vIMTAI gaI yuvarAje ghaNA divasathI karamAyelI e latAne premarUpa amRtathI sIMcI navapallavita karI. e caMdravadanA upara chavAyelI glAni, udAsinatA, muMjhavaNa sarve naSTa karI. premanI, AnaMdanI, mAdhuryatAnI, tejanI ne prakAzanI divya ti priyAnA aMta:karaNamAM AbAda utArI dIdhI. te divasa kamalAdevInA maMdiramAMja vyatita karyo. pachI vArApharatI baMne premadAo sAthe saMsArasukhane anubhava karatAM yuvarAjanAM keTalAya varSo, pANInA pravAhanI mAphaka vahI gayAM. dharma, artha ane kAmane abAdhitapaNe sAdhato te manuSya uttama pigalika sukhamAM jatA kALane paNa jANato hate.. .
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 44 muM. bhedane pheTa, mANasa kahe e meM kahyuM, karanAre che ke, AdaryA adhavaca rahe, vidhi kare so hoya." pUrvanI ghaTanA banyA pachI pANInA relanA mAphaka ghaNA varSo vyatita thayA. eka divase yuvarAja rAjasabhAmAM beThelo hato, amIra umarAvone saradAre pitapotAnA Asane birAjelA hatA, te samaye pratihArIe yuvarAjane praNAma karI be hAtha joDIne araja karI ke-" yuvarAja ! uttara dizAethI keTalAka sedAgara AvyA che, je pitAnI sAthe uttama azvarano lAvelA che. te Apa zrImAnane maLavAnI icchAe bahAra ubhA che. " AvavA de temane. " yuvarAje AjJA ApI. pratihArI cAlate thaye. alpa samayamAM te sodAgara vyApArIo sabhAmAM AvyA, yuvarAjane praNAma karI sukhAsane beThA. temAMthI eka mukhya sedAgara bolyo-"mahArAja amArI pAse suMdara lAkSaNika aneka a che, temAM paNa eka ava te sarva lakSaNe karIne yukta pavananI mAphaka gati karanAre che, Apa zrImAnane te khacIta jovA yogya che. lAkha phAjamAM paNa e ghoDe zobhI uThe evo che." kayAM che tamArA aka? yuvarAje pUchayuM. " zahera bahAra amArA utAre Apa Ave, juo ane enI parIkSA kare." sodAgaranAM vacana sAMbhaLIne kuMvara subhaTe sahita udyAnamAM nagara bahAra AvyuM. eka ekathI vadhe evA ane jeI kuMvara vismaya pAme. keTalAkanAM rUvATAM snigdha ane sukSama hatAM, keTalAka vaka kaMdharAvALA, tathA jenuM vakSa:sthaLa sthalatAne pAmeluM ane peThe laghu-pUtha hatA. vaLI kAna laghu ane pITha vizALa evA, jaMghAbaLe
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhene pheTa. 25o karIne gaganamAM cAlanArA-tIvragatie gamana karanArA hatA. temaja keTalAka caraNanA sparzamAtrathI AkAzamAM uchaLe evA hatA. mukha upara mAMsa a5 chatAM ghaNuM lakSaNavaMta evA aneka turaMgaratnane joI yuvarAja cittamAM camatkAra pAme. jenuM uMcuM zarIra che evA eka lAkSaNika azva upara ArUDha thaIne yuvarAje tene nagara bahAra Ama tema paripATI detAM pheravyo. tenI cAlathI subhaTonAM mana zaMkAzIla thayAM ke "rakhe kAMI anucita na thaI jAya?" eTalAmAM te kuMvare ubhe rAkhavAne lagAma kheMcI tyAM to AkAzamAM uDe tema paMkhInI jema te azva devyo-uDyo. jema jema vadhAre lagAma kheMce tema tema adhika vegathI doDe. kaI rIte te azvanI gati rokAI zakI nahi. "pavananI gati kaI rokI zake che?" sarve subhaTo azvane pakaDavAne deDyA paNa e azvanI gatine kaNa pahoMcI zake ? Akhare azva dekhAto baMdha thaI gayo, ne thAkelA subhaTo nirAza thaIne pAchA vaLyA. nagaramAM AvIne rAjAne samAcAra ApyA. acAnaka kuMvara guma thavAthI rAjA mUccha pAme. rANuone khabara paDatAM vilApa karavA lAgI. rAjAnI mUcha vaLI eTale te vyApArIone pakaDIne baMdhI khAne nAkhyA. raDate hadaye putranI tapAsa mATe tarapha a doDAvyA. kuMvaranA AgamananI pratikSA karatA rAjA duHkhamAM potAne kALa vyatita karavA lAgyA. nirjana araNyapradezamAM azva deDe jato hato, tevAmAM eka moTuM vaDalAnuM vRkSa AvyuM, tenI DALa pakaDIne kuMvara upara caDI gayo eTale te azva paNa tyAM sthira thaI gaye. citramAM rahelo azva jema gamanAgamana ke zvAse zvAsa laI zake nahi tevI sthiti azvanI thaI. jema duSTa cele gurUne maLavAthI saMtApa karanAre thAya tevI rIte vakrazikSita e azva yuvarAjane vanamAM upADI gaye. sagAM, saMbaMdhI. snehI, svajanathI dUra laI gayo. azvanI acAnaka A sthiti joI kuMvara ciMtAtura thayo, teNe tenI lagAma kheMcI paNa te jarAya cAlyo
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 dhammila kumAra nahi paNa nIce paDI gaye. azvane maraNa pAmele jeI kuMvarane vicAra thayo. "khacIta e Aja paryata mAreja mATe jIvyA haze." ema vicArate te madhyAnha samaye vanamAM pharavA lAge. sarevara, vananAM tarUvara, latAe, caMdanavana Adi jete ane tenI sugaMdhI lete zrama ane tApanI vyathAne te dUra karato hato. atyAre sahakAra vRkSanI DALa upara beThelI kokilA AzramaMjarInI mIThAza anubhavatI AlApa saMlApa karatI potAnI madhurI chaThThA khelI rahI hatI. agaDadattakumAra te sahakAra vananI suMdaratA jete AgaLa cAlyo, to najIkamAM phATika pASANanI pIThikA dIThI temaja padmarAgamaNie ghaDeluM ane vividha ratnothI jaDeluM evuM jinarAjanuM ramaNya maMdira dIThuM. jenA ghaMTane avAja jANe TheTha svargamAM pahoMcIne amarajanonA kAnane camakAvato hoya evo ghora hato. pavananI laherIethI e maMdiranI dhvajAe gaganamAM nRtya karI rahI hatI, te jANe divadhuone luMchaNa detI hoya tevI rIte zobhatI hatI. najIka rahelI puSkariNa-vAvamAM snAna karIne, kanakkamaLa hAthamAM laI kumAra prabhunA suMdara prAsAdamAM ati umaMgathI peThe, yugAdideva zrI AdinAtha-rASabhadevane namI vidhie karIne temanI arcanA karI. pachI bhAvabhaktithI stuti karavA lAgyA. "he svAmin ! tame kAgre rahyA chatAM bhaktie karIne amArA haiDAmAMja rahyA cho. deva, dAnava ane manuSyanA svAmIo paNa potAnA AtmakalyANa mATe tamane namI rahyA che, pUjI rahyA che. te anaMta jJAna, darzana, cAritra ane zakitavALA ! zAstramAM jevA tamane varNavyA che tevAja Apa cho. e anaMta zakti bhaktithI kAMI vegaLI nathI. kSAyika bhAve tamArI zakitao pragaTelI che ne amArI gupta rahelI che. he bhagavad ! mArApara prasanna thAo, tamArA prabhAve karIne mArA anaMtakALanAM pApa dUra thAo." A pramANe bhaktithI bharelA hRdayathI stuti karI te bahAra nIkaLyo, to azoka vRkSanI nIce munigaNe karIne yukata cAra jJAna sahita evA vidyAcAraNa "sAhasagati' nAmanA muni ziSya parivArane upadeza karatA tenA jevAmAM AvyA. jaMgama tIrtharUpa ne kalpavRkSa samAna,zAMtarasarUpI amR
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhedane pheTa. 259 tanA sAgara evA ane evuM nAma tevAja pariNAmavALA, saMsAranA du:kharUpI daranI jhALamAM baLatA prANIone zItala chAyA samAna, arthAta du:khamAM visAmA sarakhA munine dekhIne ulaTabhera kuMvare tyAM AvI temane vAMdyA. pachI bhukha, tRSA Adi aMtara vedanAne tajIne vinaya sahita te dezanA sAMbhaLavA beThe. gurU bolyA-"he bhavya ! jagatamAM daza daSTAMte dohile manuSya janma prApta karIne dharma vinA jI hArI jAya che. uttama evo narabhava pAmIne pApAnubaMdhI pApa, ke pApAnubaMdhI puNya bhogavatAM pahelekamAM rava narake jAya che. tyAM anaMta duHkhanA bhegavanArA thAya che. kiMbahunA ! je mAnavanA avatAramAM saddagurUnA vacana anusAra vatI yathAzakita athavA te ugrazaktie vratane dhAraNa kare che te saMsArarUpI gahana vanane oLaMgI zivavadhunA sukhane pAme che. mATe he bhavyajana! jAgRta thAo ane dharmakAryamAM tatpara thAo." e pramANenI dezanA sAMbhaLatAM kuMvaranI najara vairAgyanA raMgathI raMgAyelA cha yuvAna purUSa upara paDI; eTale teNe AzcaryathI gurUne pUchayuM. "bhagavad ! A cha sAdhuo rUpe raMge sarakhI AkRtivALA ane vairAgyathI bharelA jaNAya che. temane tArUNyAvasthAmAM AvuM duSkara tapa tapavAne kevI rIte vairAgya thayo ? vaLI A suMdara maMdira ahIM koNa bhAgyavaMte baMdhAvyuM che?" gurU bAlyA mahAnubhAva! vaitADhaya parvata upara rahelA rathanupura nagaranA vidyAdhareMdra A suMdara maMdira banAvI traSabhadeva svAmInI pratimAnI pratiSThA karI che. have A che purUSanA vairAgyanuM kAraNa tuM sAMbhaLa! gaganamaMDaLamAM vAto karato ane potAnA khoLAmAM gajarAjene 2mADate viMdhyAcaLa parvata zobhI rahyo che ke jyAM gajarAjenA madanI sugaMdhathI AkarSAyalA bhrama guMjArava zabda karatA pathikane trAsa ApI rahyA che, mArgamAM pade pade aNamola mauktikanI dhArA varasAvI rahyA che. tyAM AgaLa luMTaphATa karavAnuM che vyavasAya jeno evA bhinna lekenI eka meTI pallI AvelI che. tene adhipati ajuna nAme mahA baLavAna bhilla jagatane tRNavat gaNato raheto hato. A cha jaNa tenA bAMdhe che. potapotAnA kRtyamAM catura evA A bAMdha tene ja anusaranArA hatA.
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ basmila kumAra. eka divasa potAnI priyA sahita tyAM koI rAjaputra Avyo. palipati ane pitAnA bhile sahita tene luMTavAne gaye, paNa nRpaputra ane tenA subhaTee potAno hAtha batAvyo roTale bhinna leke te nAzI gayA, paNa pallI pati ane kuMvaranI sAme dharyo. banenuM yuddha dIrdhakALa paryata cAlyuM, paNa bhillapati kuMvarane ajethya jaNAya, tyAre rathanA agrabhAge kuMvare pitAnI priyA maMjarI-zyAmalatAne besADI. lAvaNyanI pratimA jevI tene joIne ajuna kSebha pAmyA, ne raNetsAhamAM maMdabuddhivALo thaye. te avasare tene marmasthAnamAM tINa bANa mArIne kuMvare mArI nAMkhe ne te vijayI thaI pitAne deza gaye. a5 samayamAM grAmAM tara gayelA tenA cha bhAIo ghare AvyA, temaNe bhAInuM maraNa jANI snAna karI tenuM mRtakArya karyuM; paNa tenI mAtAne putramaraNanuM dukha tIvra hatuM. teNe cha bhAIone bolAvIne kahyuM ke-"are nirlajaja ! tamArA bhAInuM maraNa tame kema sahana karI zako cho? enA ghAta karanArane zodhI keIpaNa rIte tene mArI verane pratikAra karo teja tame mArA putra kharA. lokamAM tame jotA nathI ke pANI game tevI agnine bujhAvI nAMkhe che, te e agnine baMdhu vaDavAnaLa pitAnA baMdhunuM vera zodhatA samudranA jaLanuM paNa zeSaNa karI nAMkhe che. je mitrane upakAra karavAne zaktimAna nathI ane zatru upara apakAra karavAne samartha nathI te jIvatAM chatAM paNa apayazane pAme che." jananInAM AvAM jussAbharelAM vacana sAMbhaLIne temaNe pratijJA karI ke "ame zatruno nAza karazuM tyAre ghare AvazuM." pratijJA karIne teo rathanA anusAre enI nagarIe gayA ane daSTa vyaMtara jema nagaramAM praveza karavAnAM chidra jue tema kuMvarane mAravA mATe tenAM chidra zodhavA lAgyA. vasaMtaRtunA eka divase patnI sahita kusumeghAnamAM kuMvara vihAra karavAne gaye. rAtrIne viSe paNa potAnA parivArane vidAya karIne kuMvara patnInA kahevAthI vanamAM rahyo. madhyanizA samaye nidrita priyAne sarSaDaMza thavAthI teNIne mUcho AvI. kuMvara jAgRta thaI vilApa karavA lAgyo, kASTanI citA khaDakI ane tenI sAthe baLI mara
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhedanA sphATa. 1 vAne taiyAra thayA, te samaye tenI khALaceSTA tyAM thaine gaganamAM jatA e vidyAdharAnA jovAmAM AvI, jethI temaNe matranA baLe karIne majarI-zyAmalatAne jIvatI karI ne vidAya thayA. pachI kuMvara tene laine kAmadevanA maMdiramAM AvyeA. "" muninAM vacana sAMbhaLIne kumAre kahyuM. " bhagavan ! te kuMvara peAteja. A sarve mArU ja vRttAMta che. pachI AgaLa zuM thayuM ?" " AgaLa ! kAmadevanA maMdire AvI priyAne teNe peAtAnu vastra pAtharIne suvADI; paNa priyA jhaDathI dhrUjatI hAvAthI teNIe kahyuM -" -" svAmI ! ThaMDI ghaNI lAge che ! agni lAveA. " priyAnu vacana aMgIkAra karIne te agni levAne gayA agni laine AvatAM teNe ma MdiramAM dIpaka joyA. kuMvara agni levA gayA te samaye A cha cArabaMdhue aMdhakAramAM maMdiranI aMdara chupAyelA hatA. temAMthI eka jaNe te strIne . jovAne mATe dIpaka pragaTyo. dIpakanA prakAzamAM te strIe tene joyA, teNe strIne joI, annenuM tArAmaitraka thayu. maMjarI cArane joi meAha pAmI. uDDIne tene khAjhI paDI. " AjathI tuja mArA svAmI, tArA sauMdarya mAM huM... dIvAnI khanI chuM. tu kANu che te kahe. rAjakuMvaranI sAthe vilAsa karatAM mAro janma aphaLa gayA che, mATe tuM mArI prArthanA bhaMga karIza nahi. ,, ' teNInAM vacana sAMbhaLIne te cAre kahyuM. " tArA dhaNIe amArA vaDIla baMdhunA nAza karyA che. Aje tArA svAmIne mArI amArA khaMdhunuM vera laI pachI tane grahaNa karazuM. ,, e pachI te ramaNIe kahyuM " AhA! ghaNuM ja uttama ! ethI vizeSa khajuM zuM uttama hAya ? tamArI e icchA paripUrNa thAe. huM poteja tene haNIne tamane sukharUpa thaiza." evI rIte AzvAsana ApIne te strIe temane pracchanna rAkhyA, eTalAmAM patine agni laine AvatAM joyA, eTale dIpaka bujhavI pAte sui gai. patie AvIne pUchyuM te teNIe kahyuM ke " tamArI agninuM pratibiMba paDavAthI tamane dIpaka jaNAyA haze." rAgAMdha patie te vAta satya mAnI,
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26ra basmila kumAra pachI priyAnA hAthamAM khaDjha ApIne te agni saLagAvavA lAge. strI tenI garadana upara kharza calAvavAne taiyAra thaI. te joIne laghu taskare vicAryuM-"AhA ! A strI gulAmanI peThe kAma karanAra potAnA patine mAravAne taiyAra thaI, to te kaI divasa amAre paNa nAza karaze. strIonI dhRSTatAne dhikkAra thAo ! ke je AvA pitAnA snehIno nAza karavAne paNa acakAtI nathI. rUpavAna, saubhAgyavAna, snehavAna evA A svAmImAMthI prIti cheDIne vaLI mAre viSe Asakta thaI, paNa kaye buddhivAn purUSa AvI nArIne vizvAsa kare ? jeNe potAnuM sarva kaMIpaNa priyAnA caraNamAM apeluM che evA patine paNa strIo haNe che. viSayanI IcchAe tuccha buddhivALI A strI gaganamAM caMdra sarakhA A purUSane mAravAne taiyAra thaI. pArAne sthira karI zakAya che, auSadhanA rasane ve zuddha karI zake che, prakaMpAyamAna evI vRkSanI zAkhAo deraDIvaDe nizcaLa karI zakAya che, paNa kAminIjananAM capaLa mana keIpaNa rIte sthira karI zakAtA nathI." A pramANe vicArIne dayALu evA laghu taskare vAyuvaDe karIne jema keLane DAMDa pADI nAkhe tema te vizvAsaghAtinI, anyAya karavAmAM tatpara thayelI evI strInA sparzane nahi IcchatAM teNanA hAthamAMthI mAravAne upaDelI talavAra pADI nAMkhI. talavArano avAja sAMbhaLIne kuMvara camaka. "AhA ! A zuM thayuM ?" svastha thaIne kuMvare pUchayuM. strI belI- gADha aMdhakAramAM zItanA bhayathI tharathara kaMpatAM hAthamAMthI khaga ekadama chaTakI gayuM." svAmIe priyAnuM vacana satya mAnyuM. 'AsajananA vacanamAM jarI paNa zaka hAya kharo ?" tene kayAM khabara hatI ke te khaNa A vyabhicAriNInI sobatathI huM svapatine haNavAne taiyAra thAuM chuM evA vicArathI jANe tene atyaMta duHkha thayuM hoya tema te pRthvI upara paDIne pazcAttApathI laTatuM hatuM. priyA sahita tyAM rAtrI pasAra karI. prabhAta thatAM te pitAne
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhatA sTeTa. 167 maMdire gayA. maMdiranA atara bhAgamAM ceArA chupAyelA hatA temanAM vivecakSu ughaDI gayAM. temaNe nakkI karyu ke-have amAre ghare javuM nahi, saMsAranA baMdhanamAMthI mahA prayAse mukata thayA chatAM kANu bevakuph phIne te baMdhanamAM paDavA cAhe? Aje amArAM vivekacakSu verAgyarUpa ajanavaDe karIne khulyAM che. jo ke gherathI teA ame mAtAnI AjJAthI bhrAtAnuM vera levAne pratijJA karIne nIkaLyA chIe, paNa A marelAnA mAravAthI zuM ? jagatamAM prANIe bAhya zatruone jItavAne mATe dharatInAM paDa phADI nAkhe che paNa tema karavA jatAM aMta tru-kAma krodha Adi tenA sarvasvanA nAza kare che, te mUDha jIvA jANI zakatA nathI. duniyAmAM bAMdhavADhi kuTuMba e baMdhana, yuvatIe doSanuM sthAna, ne viSayA jherathI bharelAM che. evuM jANatAM chatAM paNa jIvA peAtAnA AmahitanA kAryathI parAsmukha thAya che. are ! pApathI baMdhAyelA AtmAmaraNa pachI narakarUpa aMdhakAramaya kuvAmAM paDatAM e premanA dhAmarUpa vinatA nathI khacAvI zakatI, jene mATe aneka anAcArA--durAcArI sevyA che evI lakSmI tyAM AdhArarUpa nathI thatI, ke dIkarAo tyAM AvIne lAMca ApI cheDAvI zakatA nathI." A pramANe saMsArathakI vairAgya pAmIne viSavallInI mAphaka pakSIne tyAga karI te cha e jaNA prabhAta thatAM tyAMthI kAi paNa tIrthasthAna prApta karIne pApanA nAza karavAnA hetue cAlyA. temane ame joyA. amArA upadeza sAMbhaLI temaNe amArI pAse dIkSA lIdhI; kemake samudramAM rahela ciMtAmaNi teA bhAgyazALIja meLavI zake che. emanA nAma, daDhadharma, dharma ci, dharmadAsa, suvrata, dRDhavrata ne dharmapriya-anukrame rAkhelAM che. dIkSA lIdhA pachI amArI sAthe pRthvI upara vihAra karavA lAgyA ane vairAgyathI tapa tapavAmAMja peAtAnuM jIvana vyatita karavA lAgyA, temaja AtmatimAMja tatpara rahevA lAgyA. huM mahAnubhAga ! A pramANe tamanA vairAgyanuM kAraNa che. ne "" agaDadatta e pramANe sAMbhaLIne saMsArathI kheda pAmyA ne te cha jaNane kahevA lAgyA- bhagavan ! te tamArA adhunA vadha karanAra ja hatA, mArI patnInuM e duzrcaritra bhagavaMtanA mukhathakI sAM bhaLI jema jhaverInA sukhathI gAmaDIe khATA maNuinI kRtrimatA samaje
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 dhammila kumAra ema Aje mArI zuddha buddhi khullI gaI che. khacIta hajI huM bhAgyavAna chuM ke tame mane mAryo nahIM, nahitara rAgavaze karone A dhyAnathI maraNa pAmI huM durgatinuM ja AmaMtraNa karata. strIo to deSathI ja bharelI che. samudranA biMdunuM ane namaMDaLanA tArAnuM mApa keNa karI zake? temaja mAyAnI khANa, jUThanuM maMdira, vaipattinI bhUmikA evA agaNita denuM sthAna strInuM mApa paNa ko dakSa purUSa karI zake ? hA ! te mane prANathI paNa mArI hatI. tenA phaMdAmAM ATale kALa huM mehanI jALamAM baMdhAIne muMjhAye hate. jema vAMdare zItathI duHkhI thaIne agninI IcchAthI du:kha pAme che tema jaDa purUSe viSayanI vAMcchAe karIne yuvatIjanane AdhIna thaI du:kha pAme che. strIonA snehamAM magna thayelA prANuo madhamAkhI jema madhapuDAmAM magna rahevAthI pariNAme nAza pAme che tema mRtyune ja AmaMtraNa kare che. prabhu! huM paNa dIkSA levAne have utsuka chuM." te cha jaNane kahIne pachI teNe gurUne kahyuM. gurU sAhasagatie kahyuM--"tAre paNa have AtmakalyANa karavuM eja ucita che." te sAMbhaLI kuMvare kahyuM bhagavana! eka chellI IcchA mAtatAtane namavAnI che. temane namI pitRkRta mahotsavavaDe tamArI pAse dIkSA laIza." kuMvare kahyuM. eTalAmAM eka vidyAdhara ratnacaMDa AkAzamAMthI utarata gurUne namIne beThe. gurUe tene agaDadattane tenA nagaramAM pahoMcADavA kahyuM. ratnaDa vidyAre pitAnA vimAnamAM besADI kuMvarane zaMkhapurInA udyAnamAM mUko. gurU paNa tyAMthI vihAra karI zaMkhapurI tarapha gayA.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 45 maM. dIkSA mahotsava. "vairAgyanA bhAva dhArIne, jAzuM mukitane pathe, prItinA paMtha tyAgIne, cAlIzuM zAMtine raste; paravA jarI nA duniyAnI, ane cheDazo nA keI, lagAvI dhUna siddhonI, ajaba e mArga che keI. " "priyA kamalA! tArA sarakhI satI ziromaNine meM tyAga karIne madanamaMjarImAM Asakita karI khacIta meM tAre aparAdha karyo hatA. e kulaTA-vyabhicAriNInA uparanA ADaMbaramAM huM pharyo, dIvAne banya, dhULane meM teja turI samAna gaNuM suvarNane dhULa barAbara gayuM." ema kahIne maMjarInuM duzcaritra TuMkamAM kamalAne kahI batAvyuM. agaDadatta kumAre kamalasenA AgaLa pitAne dIkSA levAno hetu jaNAvI tenI rajA levAne vAtanI zarUAta karI. "haze, priya ! e vAta have junI thaI, gaI vAtane zoka karavAthI zuM ?" AjanA A prastAvathI kamalAnA hRdayamAM kudaratI phaTako paDyo hato. teNIe pUrvanI vAta bhUlI javAne upadeza karyo. "hA! ajJAnavaze e duSTAnuM cAritra meM jANyuM nahIM, AkhAe azru nAkhatI, manamAM hasatI ane mukhathI vicitra vAto karatI, sabalane paNa sAnamAM samajAvatI evI strInA hadayane paMDita paNa pAra pAmI zakatA nathI. sabalA chatAM abalA nAmaja tenuM jUThuM che. priyA ! Aje mArAM jJAnarUpa cakSu ughaDI gayAM, meharUpI aMdhakAramaya rajanI dUra thaI ne jJAnanA udayarUpI prabhAtanA sUryane udaya thaye. ApaNuM nagare padhArelA ajJAnI munivaranA upadezathI mArI vAsanAo naSTa thaI gaI. have AvatI kAle prabhAtamAM saMsAranA tApane nAza karanArI dIkSA ame tenI pAse lezuM ane amArA AtmAnuM zreya sAdhazuM." kumAre mULa vAtane bhedapheTa karyo. 2y.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 dhambila kumAra. dIkSA! prabhu ! AvI tarUNa vayamAM !" kamalA camakI ne belI. "hA priyA! sUryodaye mAtApitAnI rajA laI gurU pAse huM cAritra grahaNa karIza. tuM sAsu sasarAnI sevA karI saMsAramAM sukhe raheje." agaDadane kahyuM. je patinI mati eja satInI gati ! jyAM deha tyAMja chAyA ! saMsAramAM strIne patithI bIjuM zuM vizeSa che? pratye ! paNa tamArI sAthe saMyama AdarIza. mArA AtmAnuM hita karIza." satIe patinA kAryane anumodana ApIne dIkSA levAnI potAnI marajI paNa jaNAvI. "tuM AvI sukamaLa chatAM vratanuM kaSTa zI rIte sahI zakIza! saMsAramAM rahIne ja dharma sAdhana kara. tArA AtmAne kaleza thAya tema na kara." svAmI ! je tamArI gati teja mArI gatinarakAdikamAM parAdhinapaNe AtmA aneka duHkha sahana kare che, to tenI AgaLa svAdhinapaNe vratanuM a5 kaSTa zuM hisAbamAM che?" ThIka! jevI tArI marajI?" patie anumati ApI prabhAtamAM taiyAra thavAne sUcavyuM ane pote madanamaMjarI-zyAmadatAne mahele gayo. tyAM jaI teNIne potAne uddeza kahI saMbhaLAvyo. maMjarI! narabhavanA bhoge e regone karanAra che, temaja prANAte durgatine ApanAra che, mATe he ramaNI! prabhAte huM gurUnI pAse vrata grahaNa karIza-saMyama AdarIza. tame sAsu sasarAnI sevA karaje-saMsAramAM sukhabhara raheje." madanamaMjarInI rajA meLavI mAtA-pitAnA AvAsamAM AvyuM. temane namI dIkSA levAnI anumati mAgI. "mAtA! upakArI gurU daDhabhUti udyAnamAM samavasaryA che. temanA upadezathA mArUM aMtara saMsAranA tApathI tapI gayuM che. pUjya mAtA pitA! tamArI AjJA heAya to prabhAtamAM huM dIkSA aMgIkAra karI mArA AtmAnuM zreya sAdhuM."
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 267 dIkSA mahotsava. mAtApitAe tene aneka rIte samajAvya, mAtAe saMsAramAM rahI dharma sAdhanA karavAnI bhalAmaNa karI, paNa kumAre pitAne vicAra choDyo nahi. teno daDha Agraha joI mAtApitAe tenA vicArane anumodana ApyuM. piotAnA ekAMta bhuvanamAM jema tema rAtrI vyatita karI. prAta:kALamAM suvarNamaya sUryodaya thayA pachI pahara divasa caDhya zibikAmAM besIne kuMvara mukata hAthe anAthAne dAna Apate cAlyo. pAchaLa kuTuMbanI strIo maMgaLa gIta gAI rahI hatI, AgaLa abhinava vAjIMtro vAgI rahyAM hatAM, parivArajano potapotAne anusarato pozAka paherI varaghoDAmAM sAmela thayo hato, te vakhate kumAranI sAthe sAsue zaNagArelI kamalasenA paNa zibikAmAM besIne jANe sAkSAtuzAsanasurI hAya tema cAlI. rAjAe te samaye adhika mahatsava karyo. evI rIte mahotsavathI sarve munirAja pAse udyAnamAM AvyA. tyAM AvI zibikAmAMthI utarI agaDadate AbhUSaNe tajavA mAMDyAM ane gurUpAse sakaLa saMgha samakSa cAra mahAvrata uzcaryA. devatAoe puSpavRSTi karI. gurUe vatAropaNa karIne tenA mastake vAsakSepa nAkhe. kamalasenAe paNa yuvarAjanI sAthe saMyama aMgIkAra karyuM. save parivAra munigaNane vaMdana karIne nagara tarapha pAcho pharyo. munioe paNa vihAranI taiyArI karI, te samaye rAjArANIe AkharanAM vaMdana-namana karyo. sAsue kamalasenAne du:kha bharelA dIle ane AMsu bharI AMkhe kahyuM-"beTA! tuM dehe sukumAra hovAthI puSpane bhAra na upADI zake to A merUsamAna vratano bhAra kema sahana karIza ? satIomAM ziromaNi ane eka patine ja mAge anusaranArI te traNe pakSazvasura pakSa, pitRpakSa, mAtalapakSane ujavaLa karyA che ane caturtha gurUkuLavAsa paNa te zobhAvyo che. tane muni paNuM kAMI durlabha nathI. tuM amane nirAza karI niHsnehI thaIne cAlI nIkaLI. beTA ! tArA vagara huM ekalI maMdiramAM-e vizALa mahAlayamAM kevI rIte samaya gumAvIza? huM ekalI kema ghera rahI zakIza? bhejana-khAna pAna konI sAthe karIza? tArAM mAtapitA pUchaze to huM zuM uttara ApIza ? Aje dIkSA levAno avasara to
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 dhammila kumAra, amAre hatuM, paNa niviDa mehanA aMdhakAramAM bhUlelAM ame satya mArga zodhI zakyAM nahi, tyAM te tame sukha bhegavavAne samaye mahinA aMdhakAranuM vAdaLa bhedI bahAra nIkaLI gayA. varasamAM ekavAra paNa mAre sulasA sAsu hatI ema saMbhAraje. saMsAramAM phaselA evA amArI upara dayA karIne kaI vakhata amane darzana ApavAnI kRpA karajo. haMmezAM kIDAnI lIlAmAM AnaMda ApatuM A vana Aje mAre zatru samuM thayuM che. have pachI koI divasa A vanamAM huM paga mUkIza nahi" ItyAdi vacane kamalasenAne kahevAthI sulasAnuM hadaya bharAI javAthI dhruske dhruske raDI paDI. samavayaska sakhIo tene dIlAso ApatI rAjamahelamAM laI gaI. munie agaDadara kumAra munisAthe vihAra karI gayA. sakaLa zAstrane abhyAsa karIne agaDadatta muni zAstranA pAraMgAmI thayA. utkRSTapaNe munine AcAra pALatA ane AtmahitanA mArgamAM sAvadhapaNe rahetA evA agaDattamuni gurUnI ANa meLavI zrutadhara thayA pachI ekalA vihAra karatA karatA Aje ahIM AvelA che. he dhArmika dhammila! e sarva mAruM cAritra jANa. te agaDadatta huM poteja. Aje saMsAranA tApathI tapIne dIkSA avasthAmAM parama zAMti anubhavuM chuM. saMsAramAM mehanI e badhI bhrAMtija che. e bhrAMtinI bhramaNAmAM jIvo ajJAnavaze bhavATavImAM bhaTake che. emAMja sukha mAnI aneka pApakarma kare che." agaDadattamunie e pramANe pitAnI pUrvAvasthAnuM varNana kahI saMbhaLAvyuM. "ApanuM AvuM strIthI parAbhava yukta caritra sAMbhaLI mane ati du:kha thAya che." adyApi jenI bhogecchA kSINa thaI nathI evA dhambile kahyuM. strIo te mAyAnuM maMdira che, ane e mAyAmAM tuM pheselo che. dhammila ! e kapaTanI putaLIne te tyAga kara ane tArA AtmAnuM hita kara." muni agaDadatte kahyuM. mahAtmana ! sarve strIo kAMI ekasarakhA cAritravALI hitI nathI. juo, hAthanI sarve aMguLIo kAMI sarakhI che?
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSAmahotsava. 269 strI teA jaMgama ratnakhANa che. jenI kukSimAMthI jinezvara, cakravatI vAsudeva Adi uttama purUSA utpanna thayA che. te eka duSTa strInI khAtara AvI uttama strIone paNa niMdavI e zu' ucita che ? jagamAM viSavRkSanI mAphaka bhraSTa AcAravALA purUSA tyAgavA yAgya che, tyAre kalpavallInI mAphka suzIla mahilAo sevavA ceAgya che; kemake kAi eka strI kuzIlavALI hAya ethI badhI strIo kAMi tevI hAtI nathI. samudranuM jaLa khArUM hAya ethI zuM nadI mAtranAM jaLa khArAM hAya che? khAna, pAna, snAnAdikanuM sAmya, devAnAdika dharma, e yathAvasara zrIrUpa ghara vagara grahasthane hAtAM nathI, ziva zabda kalyANanA karanArA ane meAkSanA anata sukhane utpanna karanArA che, kiMtu emAMthI hrasvAI uDI jatA te zavapaNAne pAme che. purUSo tA ghaNI strIo karI zake che tema kAMi strIone nathI. vaLI pita eka vakhata maraNa pAmyA ke strIe purUSanI mAphaka khIjIvAra pANigrahaNa karatI nathI. te apekSAe purUSa karatAM strIomAM kAMika adhika guNa jovAya che. sAtamI nArakIe purUSA jAya che, strIe jatI nathI. vaLI zAstramAM strI ane purUSa ubhayane sarakhA mekSa kahyo che. lajjA, aMgopAMganu' saMvRttapaNuM, kAmaLa citta, mRdu bhASaNa, ane dharma karma e sarve purUSa karatAM strIomAM adhika hAya che. te chatAM tame strIone kema niMdA che ? jagatamAM paMDita janA paNa strIonu adbhUta caritra sAMbhaLIne joine AzcaryathI peAtAnuM mastaka dhUNAve che. dhanazrInu dRSTAMta tame sAMbhaLyuM che ? " dhammile peAtAnA nArI taraphanA pakSapAta kahI saMbhaLAvIne peAtAnA pakSanA samarthana arthe dhanazrInuM dRSTAMta sUcavyuM. " nA, keNu e dhanazrI ? dhammile dhanazrInI kathA nIce "" anya samudAyavage pUchyuM. pramANe kahI saMbhaLAvI.
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 46 muM. dhanathI. " nAgaNathI nArI bUrI, banne mukhathI khAya; jIvatAM khAye kALajuM, mue naraka laI jAya." AhA ! strIo kevI nIcagAminI hoya che? mAkhI jema caMdananA padArthane tyAga karIne dudhavALA kapha Adine sparza kare che, tevI rIte strIo paNa uttama evuM zIla tyAgIne tuccha purUmAM Asakta thAya che. vizvavyApaka ujavaLa yaza:5Ta upara zAhIne pheravI malIna kare che. samudranI uchaLatI vela jema parvatane nAza kare che tema vizALa, ujvaLa ane moTA kuLane strI maryAdA cheDIne kSaNamAtramAM vinAza karI nAkhe che. jema agni pitAnA Azrayane nAza kare che tevI rIte A duSTa parivrAjaka saMnyAsIe durAcArathI potAnuM pAkhaMDapaNuM batAvI ApyuM che, A pAkhaMDI poteja mehanI gartAmAM paDela mane zuM bodha Apaze ? samudramAM piteja Dubato chato bIjAne kema tAraze? AhA! A duSTa saMnyAsI mAro gurU che, A mArI mAtA che, e banane zIlamaryAdA tyAgI kevuM duSTa kAma karI rahyA che, ane mAre pUjya che. jethI temanuM duzcaritra pitAne paNa kahevAya tema nathI. khuda mArI mAtA A durAcAra seve che, to jagatanI sarva strIo kyAMthI sArI haze? kemake samudranI eka vela jevI capaLa che tevI ja tenI sarve vela- jAM capaLa hoya che. pratyakSa AvuM nArInuM duSTa karma joIne have huM koI divasa lagna karIza nahi, kAgaDA hamezAM kALAja hoya che, popaTa lIlAja hoya che, evI rIte svabhAvathI ja strIo kuLamaryAdAne tyAga karanArI hoya che." ItyAdika vicAra karato eka alpavayaska bALaka pitAnI mAtA ane gurU saMnyAsInuM duzcaritra joI pAcho pharyo. atyAre te gaNitane pATale mUkavAne parivrAjakanA maThamAM Avyo hatuM. tyAM pRcchannapaNe teNe A ceSTA joI ane upara pramANe pite nahi paraNavAnI pratijJA karate pitAne ghera gayo.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ thanagA. ra71 pUrve avaMtI maMDaLamAM-dezamAM ujayinI nagarIne viSe parAkamI e jitArI rAjA rAjya karatA hatA. jenI AjJA sAmaMta rAjAo potAnA mastaka upara mukuTa utArIne mastake dhAraNa karatA hatA. tyAM jagatamAM prasiddha e mahAdhanika vyavahArI sAgaradatta nAme zreSThI rahetuM hatuM. rU5 ane saubhAgyanA AbhUSaNarUpa caMdrazrI nAme tene patnI hatI. jenA deharUpI durganuM-killAnuM avalaMbana laIne zreSThIne puSpadhanvAe jItI lIdho hato. te bannene saMsAra sukha bhegavatAM anukrame "samudracaMdra" nAme putra utpanna thaye. cogya umare vidyAbhyAsa karavAne zreSThIe potAnI najIka parivrAjakano maTha hato tyAM tene mUkyo. bhaNI gaNIne te anukrame gya umaramAM Avyo, te avasare eka divase madhyAnha samaye gaNitane pATalo mUkavA jatAM potAnI mAtA ane parivrAjakanuM duzcaritra teNe joyuM ne upara pramANe vicAra karato te pitAne maMdire AvyA. anukrame auvanavaya prApta thatAM zreSThIe putrane mATe gya kanyAnI zodha karavA mAMDI, te jANune samudracaMdra mitro dvArA niSedha karAvyuM. tethI pitAe eka divasa ekAMtamAM putrane bolAvIne samajAvyuM. "vatsa! zA mATe lagnanI nA pADe che? egya umare tAre paraNavuM joIe. pitAne viSe bhaktimAna evA tAre kadAgraha kare joIe nahi. manuSya lagna kare, putra thAya tyAre tenuM lAlana pAlana karI yogya umare ene vidyAdhyayana karAve, yauvana vayamAM vivAha mahotsavanaDe putranA koDa pUre, tyAre ja te pUrvajonA RNamAMthI mukta thAya. tuM te sukulIna che, bhaktimAna che, te lagnotsava karavAvaDe mane pUrvajonA karajamAMthI mukata kara. mAruM vacana aMgIkAra karIne mArA e mane pUrNa kara." pitAjI ! saMsAranA baMdhanarUpa e vivAhathakI huM parAkSukha rahevA mAguM chuM. mATe Ape e viSayamAM mane A graha kare nahi. jJAnAbhyAsamAM ja-tenA rasamAMja mane magna rahevA gha, kemake mRtanA rasamAM lIna thayelA janane temAM jeTalo rasa paDe che teTalo rasa khAnapAnanA rasamAM ke strInA tucha viSayamAM kayAMthI hoya? mATe tAta! evA tuccha vaiSayika bhAvamAM tamArI preraNA
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra72 dhammAla kumAra vRthA che. keInI paNa zikhAmaNa ke samajAvaTanI emAM mane apekSA nathI. nIce javAnA dvArabhUta evI tuccha strIonA lagna saMbaMdhI vAta tame karazeja nahi." pitAnA hRdayane gUDha bhAva pitAne kahI batAvI tene nirUttara karI dIdhuM. putranuM vacana sAMbhaLIne manane dhAraNa karete zreSThI hadayamAM duHkha dharavA lAge ane dIkarAnA vivAha mATe pitAnA baMdhuvarga-kuTuMbIjanone putrane samajAvavAnI teNe bhalAmaNa karI. te pramANe baMdhuvage paNa samudracaMdrane ghaNo samajA chatAM teNe potAne Agraha choDyo nahIM. tyArapachI keTalAka samaya vyatita thaye. eka divasa sAgaradatta zreSThI pitAnA bahoLA vyApArane laIne sthAvara ane jaMgama lakSamInA AbhUSaNarUpa sorASTra maMDaLamAM AvyA. tyAM girinagaramAM-jIrNadurgamAM vyavasAya karatAM ghaNe kALa te rahyo, vyApAranA saMbaMdhe karIne girinagaranA dhana zreSThI sAthe tene hadapaNuM thayuM. kasturIthI jema sugaMdha kayAre paNa jIrNa thatI nathI evI temanI mitrAI anukrame daDha thatI gaI. "he mitra ! bhavya purUSa jema narabhava pAmIne puNya upArjana karI pitAnA AtmAnuM hita kare tema ApaNe ghaNuM dhana upArjana karyuM. te sAthe ApaNI prIti paNa majabuta thaI e daDha prIti judA paDatAM kevI rIte TakI raheze ?" sAgaradatte eka divasa dhana sArthavAhane tyAM beThA hatA, tyAre bannene mitratAne saMbaMdha hamezAM kAyama rahe te mATe majabutAI karavAnA uddezathI kahyuM. "sananI prIti dUra chatAM paNa hamezAM vadhatI ja rahe che. pUrNimAne caMdramA jeI jema sAgara harSathI ubharAI jAya che tema ApaNuM prIti paNa dUra chatAM haMmeza kAyama raheze, chatAM tenA da4 baMdhana mATe tame keI upAya batAve te ApaNe tema karIe." dhanasArthavAhe kahyuM. mitra! je tamArI IcchA hoya to eka vAta kahuM. ApaNe ApaNuM dIkarA dIkarIne saMbaMdha bAMdhIe, jethI hAthI jema AlAna sAthe baMdhAI chuTI zake nahi tema ApaNuM mitratA paNa kAyama rahe.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanathI. , pradyumnakAminI ratinI jevI tamAre dhanazrI nAme putrI che, te mArA. putra samudrane Ape ke jethI ApaNe saMbaMdha daDha thAya. " sAgaradatta zreSThIe potAno mULa uddeza kahI saMbhaLAvyuM. zreSThIe dhanasArthavAha sAthenI prathama oLakhANeja dhanazrIne joI hatI. rUpa, guNa, saMdarbhe te potAnA putrane gya hatI. vizeSa paricaye tene lAgyuM ke jevI te bahArathI suMdara hatI tevI ja hRdayathI paNa zuddha, pavitra, sadAcAravALI, ziyalavALI ane ubhayakuLane ajavALe tevI hatI. potAnA putrane mATe te tene yogya lAgI hatI. banne ekaja jJAtinA, trAddhie samAna, kulazIle karIne paNa sarakhA hatA. jevo zreSThIne putra suMdara, tarUNa ane vidvAna hatA tevIja dhanazrI hatI. sAgaradattanuM e pramANenuM vacana dhanasArthavAhe harSasAthe svIkAryuM. te paNa putrI yogya umaramAM AvavAthI varamATe ciMtAtura hato. jethI ghaNA divasathI tenA hRdayamAM zalya pramANe te khuMcatI hatI. sAgaradatta je saMbaMdhI thavAthI lakSmI cAlI calAvI tilaka karavA Ave to mukha jovA jeTalI vAra lagADe teve te mUrkha nahote. suvarNamAM mANeka jaDAya evo A ga sarvathA tene maMjura hato. jethI teNe jaNAvyuM. "mitra! tamArI e vAta mAre kabula che. mArI dhanazrI huM tamArA putra samudrane ApuM chuM." ema kahI tarataja tenuM vacana mAnya karyuM. anAyAse Avo Apajana sarakhe saMbaMdhI maLavAthI dIkarInA nazIbanI prazaMsA karate zreSThI khuzI thaye, bannene saMbaMdha evI rIte daDha thaye. te pachI saMsAranA rIta rivAja pramANe baMdhuvargane nokarIAmaMtrI dhanasArthavAhe pitAnI dIkarI dhanazrInuM vevizALa samudracaMdra sAthe karyuM ne potAnA kuLane ucita karavA yogya teNe karyuM. keTalAka samaya bAda sAgaradatta zreSThIe dhanazreSThIne kahyuM "huM avaMtI jaIne samudrane kAMIpaNa kAryanA miSe mitro sahita A tarapha mekalIza. tame AtithyanA hAne satkAra karI tenuM mana manAvI vivAha karI deje, kAraNake zastradhArI purUSathI Darate e mANasa jema 5
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 aai sumAra. tenAthI dUra rahe tema samudracaMdra strIthI parAbhukha thaIne hamezAM dUra rahyA kare che." te mATe Ape phIkara karavI nahi. tenA ahIM AvyA pachI ame yogya prabaMdha karI kArya sAdhya karazuM. " zeThe abhiprAya Ape. te pachI dhanasArthavAhane satya hakIkatathI mAhitagAra karIne sAgaradatta ujayinI prati cAlyo gayo. svadezamAM AvIne te pitAnA kuTuMbIjanane utkaMThApUrvaka maLya-bhecyo. be traNa divasa vityAbAda zreSThIe putrane bolAvIne kahyuM -" girinagaramAM ApaNe mAla mUkIne Avyo chuM, kemake te vakhate barAbara lAbha thato nahoto. have kadAca lAbhanI prApti thAya, mATe tuM tyAM jA ane te buddhimAna ! barAbara bhAva Ave te sAro lAbha laI vecIne tuM vahelo Ava. lAbha vinA vyApAra kare te vyApArIne mATe phAyadAkAraka nathI. hAlamAM e vastu vecavAne samaya AvI paheryo che, mATe tuM satvara jaI ApaNe mAla vecI nAkha." pitAnAM vacanane mastake caDhAvata, temaja pitRbhaktimAM nizcaLa. ekacittavALe samudra potAnA mitro sahita gamana karato anukrame girinagara-jIrNadurgamAM Avyo. gamana samaye sAgaradatte tenA mitrane tenA vivAhanI sarvane hakIkata samajAvI. te mitre kaI paNa upAye tene vivAha jeThavAne kaTIbaddha thaIne bolyA ke-"ApanuM kArya ame pAra utArazuM. samudrane game te prakAre ame paraNAvazuM." ityAdi zabdo vaDe zreSThIne nizcita rahevA vinaMti karI. jIrNadurgamAM AvIne samudradatte pitAnuM sarva kArya ApI lIdhuM. anukrame vasaMta Rtu AvI tyAre mitra sahita samudrane dhana zreSThIe jamavAnuM AmaMtraNa karyuM ne ghare vivAha sAmagrInI guptapaNe taiyArI paNa karI. rAtrIne samaye mitre sahita samudra dhanasArthavAhane ghare AvyuM, tyAM dhanazrI potAnA bhAvI svAmIne joIne hRdayamAM atyaMta khuzI thaI. nizA samaye caMdramAne joIne jema cakerInuM hadaya ullAsa
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanabI. 25 pAme tema priyanI adabhuta kAMti nirakhI tenA hRdayamAM premanI bharatI ubharAvA mAMDI. sArthavAhe mitro sahita tene ghaNuM bhaktithI bhajana karAvyuM. pAna bIDAM ApIne madhura zabdavaDe tenuM cita raMjana karyuM. pitAnA jIvitathakI paNa vallabha evA samudrane prasanna karavA mATe teNe pUratI kozISa karI. prapaMcacatura e sArthavAha mitre sahita tene maMDapa jevAne teDI lAvyA. tyAM tilaka karI, bIDuM ApI mAyarAmAM besADyo. tarataja strIo maMgaLagIta gAvA lAgI. eka taraphathI gerabrAhmaNa nIkaLI AvyuM. teNe vivAha sAmagrI taiyAra karI. A badhuM joI samudra mitrane pUchyuM-"A badhuM zuM bane che ?" , , , tArAM lagna, samudra! tArA pitAe tAre mATe A sarve ThavaNa karI che, ne amane te kArya pAra utAravAnI pUratI tAkIda karI che, mATe tAre paraNavuM paDaze, nahitara have ubhayakuLanI phajetI thaze." eka mitre chele saravALe sarve khulAso karyo. samudra samaje ke have kadAgraha cAlI zake tema nathI. pachI pIThI coLI nAhI vastrAbhUSaNa sajI pUraThAThamAThe varagheDe caDhyo ane rItarivAja pramANe dhanazrI sAthe vivAhanA saMbaMdhathI joDAye. lagnakArya samApta thayA pachI varavahune zeSa rAtrI nigamana karavAne mATe eka makAna ApyuM, temAM teo zayana mATe gayA. mitre pitAnuM kArya phatehamaMda pAra utaravAthI khuzI thatA pitAne utAre jaI sUI gayA. zreSThI paNa manamAM saMtoSa pAme. - varakanyA sUtAM chatAM yegInI mAphaka jAgate samudra kanyA nidrita thAya tenI ja rAha jotA hatA. viSavallInI mAphaka samajIne te priyAne hAtha paNa aDADato nahi. Akhare priyAne nidrAmAM choDIne kAryane miSe vAsaMgrahamAMthI nIkaLI te mitramaMDaLane utAre cAlyA AvyA. - -
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 47 muM samudracaMdra kaivaM ti sarvatra, vidyA na ja UMaurSa; samudramathanAllebhe, harilakSmI haro viSaM // " bhAvArtha-jagatamAM prANIone deva ja phaLa ApanAra che. vidyA ke purUSArtha ati hovA chatAM paNa te phaLIbhUta thatAM nathI. juo ! samudranuM maMthana karatAM viSNune lakSamI maLI ne zivajIne viSapAna karavuM paDyuM. - prabhAta samaye pahera divasa caDhya dhanazrI nidrAmAMthI jAgRta thaI te pitAne svAmI jevAmAM AvyA nahi. teNe tarataja jAhera karyuM. A tarapha sarve mitramaMDaLa prabhAte vanakIDA karavAne udyAnamAM gayuM, tyAM vicAravamaLamAM muMjhAyelo samudra paNa gaye. "jeNe pratyakSa strIonAM deze joyAM che e karyo purUSa nArInA vizvAsamAM ThagAya? jo ke badhAe baLAtkAre mane paraNAvyo che, chatAM strIo vize mAruM citta mudale harSa pAmatuM nathI. pitAe paNa kapaTathI mAre vivAha karI dIdho, te have mAre gharane paNa tyAga karIne kyAMka anyatra cAlyA javuM paDaze." Ama vicArate samudra mitrone ramavAmAM vyAkuLa cittavALA jANIne daMbhathI eka vRkSathI bIjA vRkSapAse jato adrazya thaI gaye. mitroe ghare AvIne tapAsa karI te samudradattane patto maLyo nahIM. sarve ciMtAmAM paDyA. tenA zvazuragraha tapAsa karAvI te tyAM paNa tenahoto. mitramaMDaLa ane dhanazreNIe sarva ThekANe tapAsa karI, mANase dvArA gAma paragAma samudranI zodha karAvI, paNa guma thayelA samudrane kayAMI paNa patto lAgyo nahIM. hAthamAMthI paDeluM ratna jema pharIne hAtha na Ave tema samudranA zodha nahi maLavAthI sarva kaI ciMtAtura thayA. dhanazrI paNa patinA viyegathI vilApa karavA lAgI, kSaNa eTale samaya tene yuga samAna lAgavA
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke samudacaMdra. 297 mAMDyA. AMkhamAMthI azrunI dhArAo varasAdanI mAphaka varasavA lAgI. nirAza thayelA mAtApitA dIkarIne AzvAsana devA lAgyA. "beTA! e sarve pUrvanA duSkarmanA vipAka che. zAne kheda karIne duHkhI thAya che? vairya dhAraNa kara. pUrvabhave kareluM zubhAzubha karma gaLyA vagara koI paNa chuTayuM che? nibaddhaM prAgbhave karma, jaMtunA yacchubhAzubhaM / prabhUyante niroDhuM tadvipAkaM nAkinopi na // 1 // . . prAgbhavopArjitaM karma, dadAtIha bhave phlN| garmito jaladaH zIta-kAle varSAsu varSati // 2 // bhAvArtha-prANuone pUrvabhavane viSe bAMdheluM zubhAzubha karma avazya jogavavuM paDe che. devatAo paNa tenA vipAkane TALavAne samartha thatA nathI. 1 pUrvabhavamAM bAMdheluM karma A bhavamAM nizcaya phaLa ApanAruM thAya che. A jagatamAM paNa jovAya che ke zItakALane garbhita-baM dhAyele megha varSAkALamAM varase che. 2 vizvane viSe jaMtuo mAtA, pitA, putra ne bhAIpaNane pAmIne kareluM karma bhegave che. anya jano te mAtra nimitta rUpa che, mATe jagatamAM bhAgya eja baLavAna che. koIne deSa zA mATe kADha? he vatsa ! tuM ahIM amArI pAse rahIne puNyakArya kara. dharmakArya karatAM bhegAMtarAyakarma kSaya thaze, tyAre tArUM manovAMcchita pUrNa thaze." dhanazrI mAtApitAnI zikSA pAmIne piyaramAM rahI dharma kAryamAM tatpara thaI ane pati viyoge potAnA divaso duHkhamAM nirga mana karavA lAgI. zodhanI AzAmAM nirAza thayelA samudranA mitro "sAgaradattane zuM javAba ApazuM ?" evI lajajAthI maMdautsAhavALA thaIne anukrame ujayinI AvyA. slAmukhavALA evA teo zreSThI pAse AvIne adhavadane ubhA rahyA. potAnA putrane nahI jevAthI
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghagnilakumAsAgaradara dhaDakate haiye pUchayuM " priyAe karI yukta mAre putra kayAM che?" sAgaradattanAM vacana sAMbhaLIne AMkhamAM AMsu kheravatA teo manapaNe ubhA rahyA. zreSThIe pharIne dhaDakate haiye kahyuM. "samudrane kuzaLa to che nA ?" utsuktAthI vAraMvAra pUchAtA samudranA pitAne temaNe sarva hakIkta kahI saMbhaLAvI. zreSThI aphasa karate be ke -"hA ! hA ! A to vyAjane lAbha levA jatAM mULa rakama paNa beI beThe." sarve kuTuMbIjana mAtApitA vagere duHkhI thayAM, ne mitro raDate haiye pitAne ghera gayA. duHkha dharate sAgaradatta girinagaramAM AvyuM, tyAM dhanasArthavAhane maLIne deza paradeza rAjamAraphate mANaso dvArA tapAsa karAvI, pote bane jaNuM grAmAnugrAma pharyA, paNa samudranI zuddhi maLI nahi. vilakhA thayelA teo pAchA giridurgamAM gayA. putranI AzAmAM keTalAka divasa zeTha tyAM rahyA, Akhare sArthavAhane keTalIka bhalAmaNa karIne zeTha raDate hRdaye ujayinI cAlyA gayA. piMjaramAMthI mukata thayelA pakSInI mAphaka samudrane girinagaramAMthI nIkaLIne dezaparadeza saMnyAsInA vezamAM pharatAM pharatAM bAra varSa vahI gayAM. bAra varSa pachI potAnI priyAnuM vRttAMta jANavAne mATe te pAcho giridurgamAM AvI lAMbA keza nakhavALe kApaDIne veza dhAraNa karIne dhanasArthavAhanA bAgamAM AvI zeThane maLe. ane kahyuM ke-"ApanA bAgamAM A sarva vRkSonI huM saMbhALa rAkhIne ucherIza, Apa mane nokara tarIke rAkhazo?' keI navIna pravAsIne joIne zeTha vicAramAM paDyA. "oLakhyA pArakhyA vagara koIne nokarImAM kema rAkhavo? chatAM bagIcAnI rakhavALI bhale kare, alpa samayamAM jaNAI Avaze ke te gya che ke ayogya?" ema vicArI zeThe kahyuM-"tuM zuM zuM kAma jANe che?"
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ samudacaMdra ra79 vezadhArI kApaDIe uttara Apo ke--"huM sarva kaMI jANuM chuM." "tArI nokarInuM zuM vetana laIza?" zeThe pUchayuM. "phakta khAvA pIvAnuM Apaje." te vezadhArI vinayaMdhare jaNAvyuM. teNe potAnuM nAma vinayaMdhara rAkhyuM hatuM. prAMte kahyuM ke -"mArI nokarI joIne pachI mane khuzI karaje." ThIka tyAre bagIcAnAM A vRkSane vadhAraje, ucheraje, tane rejane eka rUpiyA ApazuM. pachI je tArI hoMziyArI joIza te huM tane vizeSa adhikAra ApIza." madhura vacane zeThe vinaya dharane saMteNe. rAta divasa bAga pachavADe mahenata karIne vinayaMdhare bAgane ghaNoja suMdara banAvyuM. tarUvanI ghaTAo, kuMjagaha ne latAnA mAMDavAonI ramaNIya zobhA vadhArI. phaLa phUlonI sugaMdhIthI nagaranA jananuM te AkarSaNa karavA lAgyA. nAgarike paNa bAgamAM meha pAmIne potAne samaya tyAM ja pasAra karavA lAgyA. paMkhIo rAtadivasa kilakilATa karatAM ane nRtya karatAM lokone AnaMda ApI rahyAM hatAM. dhana zeTha a95 divasamAM potAnA udyAnanI AvI apUrva zobhA joIne behada khuzI thayA. teNe muktakaMThe vinayaMdharanI prazaMsA karI ane tene mATe manamAM ucca abhiprAya bAMdhyo. pachI "A koI uttama kaLAkAra jaNAya che, mATe te AvA halakA kAryane yegya nathI." ema vicArI tene bAgamAMthI nivArIne dukAnanA kAmakAjamAM joDyo. tyAM potAnI mRdu vANIvaDe grAhakonAM mana raMjana karI teNe zeThanI gharAkI vadhArI dIdhI, jethI zeThane puSkaLa dhananI Avaka thaI. vALa jema zAMta banIne ghAsa devAvaDe gAyanuM dUdha meLavI leya tevI rIte grAhako pAsethI teNe ghaNuM dhana meLavyuM. amRtavaSI kaLAvAna caMdra udaya pAme tyAre kumuda jema vikasvara thAya tema zeThanA hATamAMthI grAhake khuzI thatA aneka vastuo kharIda karavA lAgyA kemake rAga e khacIta durlabha vastu che. vinayathI lokenAM mana raMjana karatAM teNe vinayadhara e nAma sArthaka karyuM. A uttama
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 dhammila kumAra. kaLAvika jaNane zeThe tene pitAno koSAdhyakSa-bhaDArI banAvI, sarve nakara vargane uparI banAvyo ane pitAnA parijana vargane jaNAvI dIdhuM ke "A nItimAna vinayaMdhara je kaMI Adeza kare te tamAre savee mAnya kare." kuTuMbIjanee zeThanuM e vacana mAnya karyuM. vinayaMdhare dAna ane mAnavaDe karIne sarve parijananAM mana vaza karI lIdhAM. sarvane vizvAsa teNe meLavI lIdhA. vizeSa karIne dhanazrIne vizvAsa adhika meLavyuM. tenuM kAmakAja te pote jAte ja karavA lAgyuM. teNInA hukamane te prabhunA hukamanI mAphaka gaNIne leza paNa ullaMghana na karato, ane jema teNInA cittane rUce tadanusAra vartate, jethI a5 divasamAM te dhanazrIno vizvAsapAtra thaI paDyo. kaI kaI prasaMge dhanazrI kAmakAjane mATe tene ekAMtamAM bolAvatI. eka divasa dhanazrI potAnI sAtamALanI bhUmikA upara bArI pAse ubhI ubhI sakhIo sAthe tAMbuLa cAvatI hatI, te pAna cAvatAM bArI vATe thuMkI, akasmAt kAtAlIya nyAye karIne tyAMthI jatA nagaranA keTavALa upara te thuMka paDyuM. taratanAM dheyelAM suMdara ane saphAIdAra sugaMdhamaya vastro para pAna cAvelo garala paDavAthI "zuM thayuM A?" e pramANe utsukapaNe teNe uMce najara karIe to manehara kamaLanI bhrAMtine denArUM dhanazrInuM vadanakamaLa dIThuM. "AhA ! zuM A vadanakamaLa ke jene jotAM ja mArAM netrakamaLa me meSa rahita thaI gayAM che. e tAMbuLa te mastaka upara paDayuM ne eno raMga to hadayamAM vRddhi pAme. have kaI rIte A ramaNaratnane hAtha karavI joIe. " ItyAdika vicAra karato ane snehabhInI ceSTA karI tenuM dhyAna kheMcato te ekadhyAne tene joI rahyo. eTalAmAM dhana zrInI pAse ubhelA vinayaMdharane joyo. jethI "A vinayaMdharane vaza karavAthI mAruM kArya satvara siddha thaze, kemake dhanasArthavAhane te mAnI ne dhanazrIne paNa vizvAsapAtra hovAthI tenAthI ja dhanazrIne huM prApta karI zakIza." ema citavato tArakSakakoIpaNa rIte vinayaM. dharane bolAvI potAne ghera teDI gayo. ane potAnA kuLadevatAnI mAphaka vastra AbhUSaNathI tene satkAra karyo. "jagatamAM manuSyane vaza karavAne mATe dAna e ekaja apUrva vazIkaraNa che, kemake dAna
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ samudracaMdra. 281 zALAmAM dAna denArA mAtaMgane paNa leAkeA seve che.' dAna ApyA pachI tenuM sanmAna karI kATavALe be hAtha joDI kahyuM-"mitra ! jo tuM prasanna thayeA hAya tA dhanazrI sAthe mArA meLApa karAva. "" "tArA mATe huM mArI banatI keAziSe teNIne samajAvIza." ema kahI tenu vacana aMgIkAra karIne te peAtAne sthAnake gayA. ekAMtamAM dhanazrIne kATavALanI hakIkata kahI saMbhaLAvI. tenIvatI teNe bhalAmaNa karI. vinaya dharanAM e pramANenAM vacana sAMbhaLI dhanazrI potAnI braguTIne bhayaMkara rIte nacAvatI melI duSTa ! narAdhama ! mArA vizvAsanA AvA durUpayoga ? jo kAi bIjo A pramANe belyA hAta teA tene tarataja yamapurImAM mAkalI deta. tane mAnyA tyAre tuM sada Mtara mAthe caDhI gayA. jA, tArUM mAM laine ahIMthI dUra thA. pharIne evuM kaTuka vacana bolIza teA ahIMthI kADhI mUkIza." vilakhA thaine vinayadhara gupacupa tyAMthI pasAra thai gayA ne keTavALane te samAcAra ApyA. puna: vaLI talArakSake bhalAmaNu karI asiddha kArya ne siddha karavA kahyuM. vAraMvAra kATavALa tenI pachavADe lAgelA hAvAthI jenu vadana ciMtAtura che evA, vahANa bhAgelA vahANavaTI jevA, te udAsapaNe niraMtara rahevA lAgyA. tene udAsa joine tenuM mlAna vadana avaleAkI dhanana MdinIe pUchyuM. 8 vinaya dhara ! sapa`thI deDakeA bhaya pAme tema zuM ArakSakathI tuM Dare che ? " "" " hA, emaja che. " vinaya dhare javAba ApyA. " tA tuM zA mATe tene maLe che " dhanazrIe tene kahyuM. vaLI traNa cAra divasa bAda pAche tetrinaya dhara viSAda pAmatA * chatA dhanazrIne kahevA lAgyA--"tamAre mATe mAre sahana karavuM paDe che. " " ThIka che, jANyu' me e kAmIjananuM ceSTita ! mAre mATe te mIjAne du:khI kare che teA lAkha dAma laIne Aja rAte tene azeAka vanamAM lAvaje. " dhanazrIe dabhabhAve kahyuM. "" 3
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 dhammila kumAra - dhanazrInAM vacana sAMbhaLI vinayaMdhare talArakSakane samAcAra ApyA ne rAtrIne samaye lAkha dravya laI bAgamAM AvavAnuM sUcavI vicAra karate gharabhaNuM cAlyuM. "hA! biga strI jananI capaLatAne nArImAM te suzIlapaNuM kayAMthI hoya? ane hoya te te dIrghakALa paryata kevI rIte Take? joyuM, sarve strIo kuzIlatAthI bharelI ja hoya che. hA ! e vidhine zuM kahIe? strInI vANImAM madhuratA bharI. rUpa te ramaNInuM ja kahevAya ! kIDA te strInI ja ! saubhAgyapaNuM Adi sarve mUkayuM paNa enAmAM sthiratA kema na mUkI?" ItyAdi vicArato te upavanamAM gaye. tyAM maMdiramAM vAsagRhamAM zayyA taiyAra karAvIne dhanazrIe kahyA pramANe vyavasthA karAvI. have saMdhyA samaya thayo tyAre talArakSaka snAna karI vastrAlaMkAra dhAraNa karI jANe zvasurane ghera jato hoya tema azakavanamAM AvIne dhanazrInI rAha jovA lAgyo. alapasamayamAM zRMgArane dhAraNa karatI pratyakSa vanadevI hoya tevI gajagAminI dhanazrI vastra AbhUSaNa sajIne tyAM AvI pahoMcI. keTalAka sIpAIone gupata rAkhI piote je samaye talArakSakanI sAme AvI tyAre IMdunI kaLAne joIne samudranuM jaLa jema uchaLe tema koTavALanuM hRdaya premapravAhathI uchaLavA lAgyuM. dhanazrI vAsagRhamAM AvIne palaMga upara beThI, viduSI evI. teNue mRdu uktithI tene madyapAna karAvI dIdhuM. caMdrahAsa madirAnA tIvra pAnathI koTavALa tarataja nizreSTa thaI gayo eTale khaMjara kADhIne enA peTamAM calAvI dIdhuM. khare strIomAM sAhasa adbhUta hoya che. potAnA hAthe khodelA khADAmAM pote paDe tema tenI buddhithI tene nAza thaye. talArakSakano e rIte nAza karIne teNe vinayaMdharane Ama tema jovA lAgI. dUra ubhelA tene joIne ugra kepane dhAraNa karatI khaMjara laIne tene mAravA te dhasI. mahA bhayaMkara kAlikAsamI potAnA sAme dhasI AvatI joIne prastAvane jANanAra kuMvara vinayaMdhara be hAtha joDI tenA pagamAM paDyo-pitAne aparAdha khamAvavA lAgyo. tenA AvA namrazIla vartanathI zAMta thayelI dhanazrI kopa samAvIne kahevA
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ samudracaMdra, 283 lAgI--"re mUrkha ! te mane AvAM adhama kAryamAM prerI; pANIne pravAha jema nIco jAya che tema te zuM mane evI adhama nArI dhArI. meM te tane phakata vinedanI khAtara kahyuM hatuM, paNa tArA duSTa adhyavasAyathI te satya karI batAvyuM, tyAre mAre hAthe tene nAza kare paDyo. loko gharamAM dIvo prakAzane mATe kare che, nahi ke ghara bALavAne mATe zILa e te strIonuM parama bhUSaNa che. nArIne e amUlya zobhArUpa che. "nArI sUpa pativratA, sAcI strI tene tyAga kare kharI? mRtaka zarIra zuM hemamaNine bhAra dhAraNa karI zake ? evI rIte uttama nArIratnanuM zIla paNa keI na bhedI zake. astu, sAkSAt sureMdra paNa mArA zIlarUpI mahAmaNine hadayamaMjuSAmAMthI haravAne zaktivAna nathI." e pramANeno teno nizcaya jANune vinayaMdhara camatkAra pAmyuM. tenA hukamathI talArakSakanA mRtakane nidhanI mAphaka pRthvImAM dATI dIdhuM. pachI te sarve potapotAne makAne cAlyA gayA. eka divasa avasara pAmIne vinayaMdhare dhanazrIne pUchayuM"tame paraNelAM che, te tamArA svAmI kezu che? tamAruM sAsarU kayAM che?" | vinayaMdharanuM A pramANenuM vacana sAMbhaLIne dhanazrI belI. avaMtImAM rahenAra sAgaradatta zreSThIne "samudra" nAme putra che, tenI sAthe mAre vivAha saMbaMdhathaye che, paraMtu paraNyAnI prathamaja rAtrIe te mane tyAgIne kayAMka cAlyA gayA che. megha jaLadhArAe varSe chatAM cAtakanA mukhamAM biMdumAtra jaLa paNa na paDe, tema mArA maMda bhAgye karIne te mane choDI gayA che tyArathI Aja dina paryata gopabheganI chatI sAmagrI chatAM parAmukha evI huM araNyamAM rahelA mAlatInI peThe duHkhamAM mArA divase nirgamana karUM chuM." azrue karIne Adra nayanethI teNIe kahyuM. je tamAro Adeza hoya te dezAMtaramAM bhamIne paNa tamArA vivAhita patine huM zodhI lAvuM." dayAvaDe karIne jenuM citta kemaLa thayuM che evA vinayaMdhare dhanazrIne kahyuM.
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 dhammila kumArahe karUNAvara ! tArA vagara bIje kaNa Avo prANadAtA samo upakArI hoya ? mATe he karUNArasika! satvara e kArya kara." dhanazrIe kahyuM. "Aja bAra bAra varSa paraNyAne vahI gayAM, paNa patinAM darzana hajI sudhI na thayAM, AzAmAM ne AzAmAM A AzAbharyuM vana vyartha jAya che, chatAM hajI sudhI mArAM manevAMcchita siddha na thayAM." ghanazrInA zabdoe vinayaMdharanuM hRdaya jevuM strI mATe tenA hRdayamAM je ulaTI dhAraNA hatI te sarve dUra thaI gaI. dhanazrIe viruSTa karelo vinayaMdhara mULasvarUpe pitAne vatana avaMtI dezamAM cAlyA gaye. bArabAra varSa vahI gayA bAda samudra ghera AvI mAtApitAne nampa. pUrvanI kathA smRtimAM lAvI mAtApitAe tene pitAne putra jA. ghaNe varSe putrane joIne mAtapitA atyaMta khuzI thayA, nagaramAM sAkara vaheMcI, sagAMkuTuMbI janane bhAvatAM bhejana jamADI saMtaSita karyo. tarata samudrane sAsare giridugamAM paNa samudracaMdranA AgamananI khabara mokalI ane dhanazrIne teDAvI. dhanasArthavAha AptajanonI sAthe dhanazrIne laIne ujajeNamAM Avya, meTA occhavapUrvaka pharIne te bannene paraNAvyAM. varSA RtumAM jema mayurI AnaMda pAme, vasaMtaRtumAM kokilA jema nRtya karatI harSonmatta bane tema dhanazrI potAnA nairavathI garvane dhAraNa karatI hatI. paraNIne ubhaya varavadhu vAsabhuvanamAM gayAM. tyAM bAra varSane bhegane duSkALa dUra karI Aje sukALa karyo. bIje divase kaI paNa hetune laIne dhanazrI hadayamAM du:kha pAmatI hatI, te joIne samudracaMdre tenuM kAraNa pUchayuM. dhanazrIe vivekathI kahyuM "svAmin ! prathama tamArA dusaha viraha samaye jANe sAkSAt mUrtimAna viveka hoya e eka purUSa mane maLyA hatA. te potAnA vinayavaMtapaNuthI vinayaMdhara e nAme prasiddhine pAmyo hato. tamArA virahathI Atura evA mArA manane te vinodanuM kAraNa hato. keTaloka kALa te amAre tyAM rahIne tamane zodhI lAvavAne bahAne te kyAM cAlyo gayo tenI khabara nathI. tamArI prAptithI harSa ane tenA javAthI zoka evI rIte nahi prakAza nahi aMdhakAra evA saMdhyAsamayanI mAphaka huM viDaMbita
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ samudracaMdra. 285 chu. kumudinIne vikasvara karanAra IMdu vinA jema A lekamAM rAtrI aMdhakArathI pUrNa bharelI hoya che, tema e vinIta vinayaMdhara vinA mane badhuM zunya zUnya aMdhakAramaya bhAse che." priyAnAM evAM vacana sAMbhaLI hasIne samudra bolyo-"priye! tene mATe zuM zoka kare che?" ema kahI vinayaMdhara saMbaMdhI sarve hakIkata tene saMbhaLAvI dIdhI. jethI tenuM adhika khuzI thaI ne saMtoSa pAmI. patine meLavIne zIlane pratApe sukha pAmI. evI rIte sAkSAt lakSmIsamI dhanazrIne pAmIne samudradatta sukhI thaye, te baMnee premarasathI bharelA manavaDe mUrtie karI bhinna chatAM cittanI ekyatAthI potAnuM saMpUrNa jIvana sukhamAM- AnaMdamAM vyatita karyA. satI strIomAM AdarzarUpa evI jema A dhanazrI che tevI rIte he mahAmuni ! bIjI strIo paNa haze; mATe temanI niMdA kema karAya ? athavA to rAgadveSavALA purUSane A vastu sArI che-A beTI che ema jaNAya che; mATe koI paNa vastune sArI khoTI kahevI e vAstavika nathI. verAgI purUSa hoya che e te yuvatIjanane deSanA dhAmarUpa samaje che, kiMtu mArA jevA rAgI janaja teNIne saMsAramAM sArabhUta mAne che. he munIzvara ! tame jaNAvyuM hatuM ke huM duHkhane nigraha karavAne samartha chuM, te smaraNa kare; kemake adyApi mArI bhegecchA kSINa thaI nathI. mAruM mana te dravyapArjananA viSayamAMja rakta che. to he kRpAsiMdho! kaMI upAya batAve; ane tevI rIte kare ke jethI huM bhegene puna: meLavI sukhI thAuM. mATe tAtkALika phaLadAyaka e rasto hoya teja kaho. je dharma sevele tatkALa phaLane na Ape te dIrghakALe paNa zuM phaLa Ape ?" dhammile e pramANe dhanazrInuM cAritra kahI saMbhaLAvIne pitAnI je IcchA hatI te paNa munIzvarane nivedana karI. tAtkAlika lAbha thAya e rasto batAvavA prArthanA karI. e pramANe dhanazrInuM daSTAMta sAMbhaLIne-temaja tenI tIvra bhegecchA jANIne dayAbhAvathI jenuM citta Adra thayuM che evA agaDadattamuni belyA- "vatsa! sadbhAvanAthI karele dharma satvara
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 basmila kumAra- - - phaLa Ape che. pRthvInA yogathI AmratarU jema udakane prApta kare che, kemake tenA vagara tAtkALika vA vilaMbathI AzramaMjarIrUpa phaLa pragaTa thatuM nathI, teja pramANe dharmanuM phaLa samajI levuM. te mATe he somya! tAre cha mAsa sudhI AcArlI tapa karavuM. sAdhunI mAphaka AcAra pALatAM ne deSa rahita AyaMbilane tapa karatAM tuM tyAM lagI dharma ArAdhIza, te tArUM che satvara siddha thaze. saibhAgyalakSmInI lIlAne tuM pAmIza. jo ke eTalo samaya tAre kaSTa bhogavavuM paDaze paNa kaSTa vinA kArya siddha na thAya. "dehe du:kha mahAphalaM !" suvarNane agnimAM tapAve tyAre ja zuddha thAya. grISmaRtuno ukaLATa vadhe te varSo jaladI Ave, vastramAM kSAra nAkhe to tene zuddha kare, kaDavuM auSadha rega hare, biMba upara TAMkaNuM mAre tyAre te pUjA yogya thAya, haLathI pRthvIne kheDe teja temAMthI ghAsa utpanna thAya, temaja tapanA kaSTathI paNa lakSmI prApta thAya e ni:zaMka che." e pramANe muninuM vacana sAMbhaLIne dhamila tema karavAne taiyAra thayo. te pachI bheganI vAMcchAmAM Atura evA dhamile dravyasAdhune veza paherIne prathama divase upavAsa karI pachI gocarIvaDe cha mAsa paryata AyaMbilanuM tapa karavA mAMDayuM. gurUe batAvelI vidhi pramANe navalakSa parameSThImaMtrano jApa kare zarU karyo. pra. jana chatAM paNa te mAnapaNe rahIne sAdhunI mAphaka muniveza dhAraNuM karIne zuddha kriyA karavA lAgyo. mAMkaNa, macchara, ju ItyAdika zuddha jaMtuone daMza thavA chatAM paNa te nigraMthanI mAphaka sahana karate paNa temane duHkha thAya tevA prayatna na karata. taphAvata eTaleja hato ke nigraMtha dhyAnArUDha thayA satA AvA upasargo nivaNa-mokSane arthe sahe che; dhammila saMsAranA bhegone meLavavAne A pramANe dehadamana karavA lAgyA. vidhipUrvaka SoDaza akSarI parameSThI maMtrane jApa karatA, AdhAkarmAdika doSa tajIne sAmudANuM gocarI sAdhunI peThe pharIne lAvatA ane bhramaranI mAphaka vRtti karI AhAra lete hate. A tapasyA cauvihArathI karato hato. manamAM zubha pariNAma dhArI nitya pratye SaDuM Avazyaka saMbhALato te potAno kALa vyatita karavA lAge. saMsAranI pIDAne cheDIne dhammila evI rIte dharmakAryamAM ujamALa
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAra sukhane kAraNe. 287 thaye huM pAtayAmi vA kSArtha sAdhavAmiA e nizcaya manamAM dhArIne u manircathanI mAphaka jarA paNa doSa lagADato nahi. e rIte gurUe betAvelI vidhipUrvaka AyaMbilanA tapamAM enA cha mahinA pasAra thayA. prakaraNa 48 muM. saMsAra sukhane kAraNe." dhammilane AyaMbila karatAM chamAsa pasAra thaI gayA tyAre chamAsane aMte AkAzavANuM thaI. "dhammila ! tuM manuSyalokamAM devatAnI mAphaka bhegone bhegavIza, vidyAdhara ane rAjAonI batrIza kanyAone tuM svAmI thaIza." AkAzamAMthI jema meghanI dhArA paDe tema chamAsanI pUrNAhutinI rAtrIe dhammilanA kAnamAM evI vANI athaDANuM. amRtathI paNa mIThI e vANI sAMbhaLIne dhammilane ati harSa thayA, tenI mahenata saphaLa thaI. prabhAtamAM teNe gurUmahArAjane namI e dravyaza temane arpaNa karI tapanuM pAraNuM karyuM. jo ke tenuM zarIra tadana zuSka thaI gayuM hatuM, davAgnithI dagdha thayelI jANe vRkSanI zAkhA hoya tevuM jaNAtuM hatuM, chatAM tenuM citta prasanna hatuM. bhAgyeAdaya saMbaMdhI tenA manamAM aneka saMkalpavikalpo thatA hatA. aneka prakAranI gaDamathala tenA hRdayamAM thayA karatI hatI. Akho divasa teNe pharavA haravAmAM ne AnaMdamAM vyatita karyo. sUryAsta pachI zaheranAM kAryathI paravArIne nagaranI bahAra jIrNodyAnanA eka jIrNa maMdiramAM AvIne sute. e divya vANInA paDaghA tenI karNadriyamAM athaDAtA hatA. jyAM jAuM? zuM karuM? bhAgyodaya kyAM thaze ? kevA saMyogamAM lakSamI maLaze? vigere vicAre ene sutA sutAM paNa thayA karatA hatA. bhaviSyanAM e pramANe sukhanAM svanAM anubhavatA hatA; bhAvI sukhanA vicAramAM e ekacitta hate. jagatamAM puNya ane pApa e ajaba vastuo che. keTI
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 basmila kumAra prayatna karatAM manuSya je najIvI vastu paNa nathI meLavI zakta, te puNyanA AkarSaNathI jaMgalamAM hoya to paNa lAkho kozathI kheMcAIne tyAM tenA caraNamAM athaDAya che. pApanA prabhAvathI atiyatnathI gopavelI vastuo paNa naSTa thaI jAya che. jamInamAM dATeluM dhana kolasA thaI jAya che. phAlI phulI lIlIvADI paNa karamAIne sukAI jAya che; tyAre puNyathI e badhuM anAyAse maLe che. AtmA te eka sAkSIbhUta che. sArAM khoTAM karma karanAra che, enA phaLane bhegavanAre che. jagatamAM ApaNuM pedA kareluMja ApaNane maLe jAya che. jevI kamANuM karIe chIe tevuM bhaviSyamAM maLI rahe che. sukRta karanArane sArUM maLe che, pApa karanArane tevuM ja phaLa bhogavavuM paDe che, emAM dhAreluM zuM kAma Ave ? lagabhaga paheAra rAtrI vahI gaI hatI, jagata zAMtinI zayyAmAM ArAma letuM hatuM. manuSyone avarajavara kavacitaja najare paDato hato. rAtrI aMdhArI hatI. AkAzamAM asaMkhya tArAo vidyamAna chatAM jagata upara te joIe te prakAza pADI zakatA nahotA. jethI cera, jugArI ne vyabhicArI jone A samaya ThIka upayogI thaI paDatA hatA. evI vakhate eka ratha e jIrNodyAnamAM AvyA, te e jIrNa maMdiranA dvAra AgaLa ja AvIne aTake. rathanI hAMkanArI bAI ratha uparathI nIce utarI paDI ne maMdiranA dvAra pAse AvI bolavA lAgI--" dhammila ! dhammila ! ahIM kaI dhammila che ke ?" pitAnA nAmane sAda sAMbhaLIne maMdiranI aMdara sutele ane vicAranA vAvAjhoDA sAthe athaDAte dhanmila cama-"oho! ke mane bolAve che? AvI aMdhArI rAtre e koNa haze? svara to koI strIne jaNAya che." te manamAM gaNagaNya. hA, huM aMdara chuM, huM ja dhammila chuM. " kaMIka nizcaya karIne pachI dhambile kahyuM. "Ava, Ava, jhaTa bahAra Ava, ane ratha upara besa, ApaNe jhaTa caMpAparI tarapha ravAne thaIe. " e bAInI evI vANuM sAMbhaLIne vaLI te vicAramAM paDaye.
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAra sukhane kAparNa, A koNa haze ne mAruM nAma eNe kevI rIte jANyuM ? zA mATe. mane caMpApurI tarapha teDI jatI haze? kaMI samajAtuM nathI ke A zuM bheda che? athavA to ciMtA karavAthI zuM ? hamaNAM te mArI ciMtA daivaneja karavAnI che. ApaNe te je samaya hoya te dAva khelavAne che. mATe muMgA muMgA hA pADIne te laI jAya tyAM cAle. bhaviSyamAM zuM navAjunI thavAnI che te joIe. mahenata karavI e ApaNuM kAma che, phaLa ApavAnuM to devanuM kAma che, mATe have vadhAre vicAra karavAthI sayuM." e bAInAM vacana sAMbhaLIne kuzAMga chatAM paNa puSTanI mAphaka khuzI thatA maMdiramAMthI dhammila bahAra nIkaLe. ane eka phALa bharata te lIlAmAtramAM ratha upara caDhI gaye. tene belAvanArI bAI paNa ratha upara ArUDha thaI, eTale rathane dhamile caMpApurInA raste hAMkyA mAMDyo. teNe rathamAM najara karI to eka vastrAlaMkArathI sajaja thayelI suMdara kanyA pitAnuM samasta aMga DhAMkIne beThelI tenA jevAmAM AvI. te sivAya ene bolAvanArI te bIjI strI hatI. e banne strIoe dhammila tarIke oLakhelo e A navIna dhammila, eNe pitAnI satya oLakhANa ApyA vagara rathane utAvaLathI caMpAparI tarapha hAMkI mUkyo. rAtrI pitAnuM kArya karyuM jatI hatI ne dhammila rathane haMkAre jate hate. huMkArathIja pUchayAne uttara ApatA hatA. rathamAM beThelI kanyA vicAramAM paDI ke "bapore te mArI sAthe kevI vAta karatA hatA ne atyAre kema belatA nahi hoya! zuM rAtrIne samaya che mATe? athavA te A manane mAnele dhammila che ke bIje kaMI haze? jagatamAM ekaja nAmavALA adhika para zuM jovAmAM nathI AvatA ? je emaja thayuM te mArA to bhegaja samajavAH paNa e banavuM taddana azakya che. e te atyAre jarI rIsAyA haze, te prabhAtanA sUryodaya samaye mane je-nihALaze, eTale tarataja gusso utarI jaze. priyAnI AgaLa purUSane gusso kyAM sudhI TakavAne hate?" rathamAM beThelI e navoDhA bALA-evA aneka vicAra karyA
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ lambikamA. karatI hatI. jevo enA vicArane vega hatuM te ja rathane vega paNa sakhta hatA. paDhiyu thatAmAM te ratha tyAMthI keTalAka gAu dUra nIkaLI gaye. dhammilanA manamAM kAMIka hatuM, rathamAM beThelI bALAnA manamAM juduM ja hatuM. trIjI bAInA vicAro judAja hatA, tyAre e sarvanA karatAM vidhAtAnuM karavA yogya kArya to tadana nekhuM ja hatuM. prAta:kALa thavA AvyuM. savitAnArAyaNanI jagata upara thatI padharAmaNunI taiyArIo tenA sArathI arUNe prathamathI ja jaNAvavI zarU karI. te sahastrakiraNano udaya thatAM eka nadIne kinAre AvIne ratha aTakA-kuMvarIe aTakAvyuM, eTale rathanA ghoDA cheDI nAkhI dhamila azvone pANI pAvAne laI gayo. banne strIone tyAM mUkI te nadI tarapha jato hato. jatAM jatAM e bALA tarapha eNka najara karI te lAvaNyanA nidhAna samAna e bALAne joIne dhammila aMtaramAM atyaMta khuzI thaye. bALA A daridrIne jotAMja ekadama phIkI paDI gaI. tenA caherAnuM sUra uDI gayuM, vadana upara glAni prasarI rahI, nahi sAdhu ke nahi grahastha, e banethI AnI bhinna sthiti joI temaja bhayaMkara bhUta jevA enA zarIra ne vastrano dekhAva joIne khinna thaI te bolI-"mAtA ! kezavaDe karIne AkhuM zarIra vyApta thaI gayuM che eve, lAMbI garadanavALe, durbaLa ane daridrI, supaDAnI mAphaka jenA hAthapaganA nakha vadhyA che, bhUkhathI jenuM peTa aMdara pizI gayuM che, jenA zarIra upara nathI jaNAtuM rUdhira ke mAMsa phakta hADakAMja bharAI rahyAM che, evI durdazAne prApta thayelA A rAMkaDAne ApaNe sAthe tuM kyAMthI lAvI? khacIta e bhUtamaMdiramAMthI A kaI bhUtaja ApaNe sAthe AvyuM che. jene manuSyane kAMI AcAra vicAra tenAmAM tuM jue che? e bihAmaNuM mUrti joIne huM te chaLI jAuM chuM. A manuSya te meM kayAMya paNa je nathI. hA ! have zuM thaze?" kheda zuM karavAne kare che? e kAMI bhUta nathI ke palita nathI, bhUtapalitanA AvA cALA heAya ja nahi. jarI saburI te rAkha ! tela je, telanI dhAra je." sAthenI vRddhAe jaNAvyuM.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 391 sasAra sukhane kAraNe. 66 AhA ! kadAca mAna ke e bhUte na heAya ne pizAca paNa na hoya ke na heAya rAkSasa paNa sAkSAt A mUrttimaMta dArighra ApaNI pAchaLa kyAM lAgyuM? netrarUpa kamaLAne vikasvara karavAmAM sUrya samAna mArA joyelA dhammila kyAM ne A netrarUpa kamalezane karamAvavAmAM rAtrI samAna ekane khadale khInne ghusI gayelA dhammila kayAM ? A zake nakkI ApaNane amaLA jANIne ThagyA che. have e gheADAne pANI pAine Ave ke tarataja ene vidAya karI deje, rathane aDakavA paNa daiza nahi. kadAca sAce enuM dhammilaja nAma hAya, tApaNu e mane priya nathI, huM ene priyatama kahIza paNa nahi. nAmanI samAnatAe karIne lakSmI viSNune mUkIne kaMi hira eTale vAMdarAne varatI nathI. A bharathAra mAre khIlakula mAnya nathI,ne have AgaLa javAnI jarUra paNa nathI. jyAMthI AvyAM teja sthaLe-pitRgRhe pAchuM javuM eja sArU che. " rathamAM beThelI e maneAhara mALAnI AvI khinna vANI sAMbhaLIne enI dhAvamAtA khelI- vatse ! pAchAM ghare jaizu emAM te ApaNI laghutA-niMdAja thaze. hamaNAM te caMpAe jaie, tyAM gayA pachI tane jema ucita lAge tema karaje." . anyAanya ane strIonI thatI vAtane sAMbhaLyA chatAM ' aNusAMbhaLI karatA pammila gheADAone pANI pAIne ALye, temane ratha sAthe joDyA ne pete paiDA upara paga mUkIne jevA ratha upara caDhavA jAya che. eTalAmAM teA te mALA ekadama doDI AvI rathanA AgalA bhAga upara caDhI beThI, ane rathanI lagAmane peAtAnA hAthamAM laine te ni yapaNe enI niTsanA karavA lAgI. " re adhama ! nirlajja ! naTa ! mArA ratha cheDI de ! amane ekalI jANIne ThagavAneA tArA IrAdA che ke zuM? tAre javu hoya tyAM jA; paNa mArI najara AgaLathI jhaTa dUra thA. "" " hA ! hA ! dIkarI! A zuM kare che ? samajatI nathI. atyAre ApaNe 'bharaja'galamAM chIe. hajI caMpA ghaNe dUra che. mArgomAM rastA vakaTa che; te rastAmAM ApaNane purUSanI avasyajarUra paDaze.
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 bhila kumAra gAmamAMthI kaMI khAvApIvAnuM maMgAvavuM, rathanI ne ghaDAonI vyavasthA karavI, bIjuM kaMI kAmakAja hoya te paNa purUSa sAthe heya teja banI zake. paradezamAM sAthe purUSa hoya te ja ThIka paDe nahi te aneka luccA laphaMgAo ApaNane chetarI jAya, mATe nAmamAtra paNa purUSanI sebatanI ApaNane hAlamAM to ghaNI jarUra che, te zuM tuM samajatI nathI? caMpA sudhI ene sAthe AvavA de. tyAM gayA pachI ApaNe ene rajA ApI daIzuM." dhAvamAtAe bALAne samajAvyuM. bALAnA aMtaramAM e zikhAmaNa ThIka lAgI. jethI hAMkavAnI jagyAethI uThIne te rathanI aMdara beThI ne eka moTo ni:zvAsa prApta kaDhAvasAtA paNa ratha upara caDhI beThI, teNInA kahevAthI le, gAmamAM jaIne tamAre mATe bhojananI sAmagrI laI jhaTa AvI pahoMcuM chuM." ema kahIne te bhojana mATe joItI cIjo levA gAma tarapha cAle. gAmamAM gayo tyAM eNe ghaNA lokasamudAyathI paravarelA gAmadhaNIne AkraMda karate je. leke paNa zethI gamagIna hatA. gAmadhaNIne temanAthI paNa adhika zoka hato. AvI sthiti cAra ma i .gAmadhArIne tenuM kAraNa pUchayuM ke "bhAI ! A AvI pahoMcuM chuM." ema kahIne te bhojana mATe joItI cIjo levA gAma tarapha cAle. gAmamAM game tyAM eNe ghaNuM lekasamudAyathI paravArelA gAmadhaNIne AkraMda karato joye. loko paNa zokathI gamagIna hatA. gAmadhaNune temanAthI paNa adhika zeka hatA. AvI sthiti : jaIne dhammile gAmadhaNIne tenuM kAraNa pUchayuM ke "bhAI ! A badhA udAsa kema che? tame pote paNa kayA kAraNe ATale badhA aphasesa karo cho?" I paNa kAraNathI kSayareganI mAphaka pratidivasa kSINa thato jAya che, e mane prANathI paNa vallabha che, paNa bicAre maraNanI pathArIe
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAra sukhane kAraNe paDyo che, sArA vaidyoe aneka upacAra karyA chatAM kaI paNa enA rogane marma samajatuM nathI. ne aneka kimatI auSadho vyartha jAya che. mArA jIvitanuM e sarvasva che chatAM ATalI badhI mahenata paNa ene sArUM thatuM nathI, jethI mane bahu du:kha thAya che, ne mArA dukhe duHkhI A parijanavarga paNa ciMtAmAM Dubelo che." dhammilane gAmadhaNIe jaNAvyuM. mahAzaya ! pracchanna pApakarmanI mAphaka enI ceSTA vaDe huM jANuM chuM ke enA hRdayamAM zuM zalya che? enA peTamAM lohakaMTaka che, te je nIkaLe toja e nirogI thAya." dhamile kahyuM. kaI rIte tame kADhaze te tamAro upakAra thaze. ahIM e koI catura nathI ke je A kizoranuM zalya dUra kare." gAmadhaNaNIe jaNAvyuM. gAmadhaNInuM vacana sAMbhaLIne kumAre kSetranI mATI maMgAvI. tene A karIne azvanA zarIre tene lepa karyo, ane chAyAmAM azvane ubhe rAkhIne te lepane sukAvA dIdhe. pazcAt adhanA zarIre camaka pASANa pheravyA, te paNa pharatA pharate tyAMja AvIne aTaka. je jagAe camakapASANa aTake te jagyA phADIne e lohakaMTaka kADhI dhammile gAmadhaNInA hAthamAM Ape, ne ghA upara traNasaMrehiNI oSadhi paDIne ghA rUjhavI dIdhe. azvane roga rahita joIne gAmadhaNIe puNyavizArada dhammilane kalAkuzaLa jANI zAInI mA phaka tenuM ati svAgata karyuM. pachI pUchayuM -"bhAI ! kaho tame kyAMthI Avo cho? kayAM jAo che? tamArI sAthe bIjuM kaNa kaNa che?" kuzAgrapurathI ame AvIe chIe, tamArA gAmanA simADe- bhAgeLe utaryA chIe, tyAM rathamAM mArI strI ane tenI mAtA che, ema ame traNa jaNAM chIe." kumAra dhampile potAnI hakIkata kahI saMbhaLAvI. dhammilanI vANI sAMbhaLIne gAmadhaNIe pitAnAM mANase mokalI ratha sahita temane pitAne maMdire belAvyAM, temane rahevAne eka alaga suMdara makAna ApyuM, tyAM teo rahyAM. snAna, bAna, pAna
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazi kumAra vigere sarve sAmagrI temane pUrI pADI. AnaMdapUrvaka teo tyAM keTalAka divasa rahyAM. jagatamAM sAmAnya evo niyama che ke guNavAna mANasa jyAM jAya tyAM adhika sanmAna pAme che. maNiratna vagere potAnA gharamAM- samudramAM paDyAM paDyAM kAMI pUjA-satkAra pAmatAM nathI, paNa tyAMthI nIkaLIne paradeza jAya te pUjA-satkArane pAme che. grAmezanA AgrahathI kumAra te temanI pAse ja rahIne gAmaloka sAthe aneka prakAre vArtAvineda karavA lAgyuM. ema karatAM divasane chelle prahara thaye, eTale te potAne utAre AvyuM. rAjakuMvarIne te pitAno mAnela prANapriya nahI maLavAthI enA hRdayamAM ati kheda hatuM, pazcAttApathI te ni:zvAsa upara niHzvAsa mUkatI hatI, temaja mArgane parizrama paNa hatA, jethI kuMvarI te khAI paravArIne sarvanI pahelI nidrAvaza thaI gaI. prakaraNa 49 muM. vimalA." dhammila pitAne utAre Avyo, te dhAvamAtAe rasoI vagere taiyAra karI hatI, jethI dhammile snAnAdi karIne bhejana karI lIdhuM. A tarapha divasa paNa asta thato hate. bhejanakArya saMpUrNa karyA pachI dhAvamAtAnI sAthe te vAta karavA beTho. rAjakanyA te enA AvyA pahelAM ja jamIne palaMga upara paDI mIThI nidrA letI hatI. dhamila tenI sAthe ahIM sudhI Avyo te khare, paNa e koNa che? kayAMnA rahevAzI che? enI tene khabara nahotI; jethI dhAvamAtA sAthe e bheda jANuvAne eNe vAta karavA mAMDI ne pUchayuM-"tame bane kayA dezanAM che? ane kyAMthI Avo cho? tame mane bolAvyA chatAM A bALA mArA prati ATalo badho veSa kema kare che?"
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 vikhavA. dhammila kumAranAM e mujabanAM vacana sAMbhaLIne tenI upara vAtsalyabhAva dhAraNa karatI e dhAvamAtA bolI-"kumAra! lakSamIe karIne zreSTha evuM mAgadhapura nAme nagara che, te nagaramAM zarUpI parvatane teDavAne jenA bhujadaMDa samartha che e cakravatI samAna aridamana nAme rAjA che. tenI A kamalamukhI samI vimaLA nAme kanyA che, ne huM tenI dhAvamAtA chuM. mAruM nAma kamaLA che. yogya umaranI thatAM te bALAe upAdhyAyane nimittabhUta-sAkSI rAkhIne lalanAne gya sakaLa kaLAno abhyAsa karI lIdho. jyAre A bALA pUrNa thavanamAM AvI tyAre te pUrvakarmanA deSathI dareka purUSa tarapha zreSabuddhithI jevA lAgI. vAraMvAra manamAM ciMtavatI ke "aho! purUSe potAnA svArthamAMja rakta hoya che. nirdaya, capaLa cittavALA ane bIjAnA svArthane paNa nAza karanArA ne zudra vRttivALA hoya che, mATe evA purUSothI saryuM !" jayAre jyAre A bALA potAnA ekAMta mahelanA jharUkhAthI koIpaNa purUSane jue, tyAre zarIranA uMDA ghAmAM jema keI kSAra nAkhe ne jema duHkhadAyI thAya tema A bALAne duHkha thatuM hatuM. sArA sArA kuLavAna purU, kaLAvAna, rUpavAna, yauvanasaMpanna uttama kSatrIya, zUravIra purUSe A bALAnI abhilASA karatA enI pAse AvI gayA; paNa A bALAnuM mana temAMthI koI prasanna karI zakayuM nahi. jema mAdaka game te svAdiSTa hoya paNa bhUke thaI javAthI tenI tarapha AkarSaNa thAya nahi tema A bALAnuM mana koInA tarapha AkarSAyuM nahi. - tenI A prakAranI vartaNUka joIne vismaya pAmatI evI meM tene mATe eka divase ciMtavyuM ke "kamaLa jema caMdranA kiraNe joIne glAni pAmI jAya, tema A bALA umaranI chatAM Ama naraSi kAM thaI? A samaya te ene pati pasaMda karavAno che, chatAM ene raste te tethI ulaTe che!" e pramANe vicAra karIne kaI rAjamArgane raste nivAsasthAna apAvavAne rAjAnI pAse gaI. mahArAja ! ApanI vimalA putrIne mATe rAjamArga upara raheluM
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ basmila kamANa. peluM vimAna sarakhuM suMdara maMdira Apo, enI khullI havAthI tenI tabiyatane ArAma thaze-enuM citta zAMta thaze." rAjAe dhAvamAtAnA kathanathI putrIne te vimAna sarakhA maMdiramAM rAkhI, dhAvamAtAne paNa tenI sAthe rahevA jaNAvyuM. bIje keTaleka dAsIne parivAra ApI joItI sAmagrI tyAM pUrI pADI. strIoja jenA parivAramAM che evI vimalA sakhIo sAthe rastA uparanI bArIe ubhI ubhI lIlAmAtre karIne sarvatra nirIkSaNa karavA lAgI. aneka amIra umarAve ne kSatriyanA putra uttama vastrAlaMkAra dhAraNa karIne ene lalacAvavAnI IcchAe tyAMthI javA AvavA lAgyA. keTalAka divasa paryata A ghaTanA banyA pachI eka divase pitAnI sakhI sAthe dhAvamAtA sAthe bArIe vimalA ubhI hatI, tevAmAM eka suMdara yuvAna purUSa upara tenI najara paDI. puSpadhanvAne anuja baMdhu hoya athavA to sAkSAt e piteja hoya tema ene jotAMja vanamAM lAgele dAvAnaLa meghanI dhArAthI jema zAMta thaI jAya tema enuM narakeSIpaNuM ApoApa naSTa thaI gayuM teNe mane pUchayuM-"mAtA ! A suMdara purUSa koNa jAya che ? enA darzanavaDe mAruM zarIra amRtathI siMcAyuM hoya ema AnaMdita thAya che mATe enI sAthe mAre meLApa karAvI Ape. mAruM dIla enAmAM eTaluM badhuM Asakta thayuM che ke enA vagara jIvavAne huM samartha nathI." putrInI e pramANenI vANI sAMbhaLI huM te purUSanI pAse gaI ane tene pUchayuM-"he bhAgyavAna ! kahe, tuM keNa che? kone putra che?" potAnI suMdara jhINuM AMkho nacAvate e yuvaka boleA nagaramAM samudradatta nAme dhanika sArthavAha rahe che, tene dhammila nAme huM putra chuM." dhammila ! khacita tuM puNyavAna chuM, ke A naraSiNa amArI rAjaputrI vimalA tArA upara anurAgavALI thaI che, mATe sAbhAgI! enI sAthe lagna karIne tuM A jagatamAM purUne advitIya evuM saMsAsukha jogava."
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ . vimalA mAtA ! e kema banI zake? huM vaNika ne e rAjakanyA mAre ne ene meLa kema maLe? kayAM e kalpalatA ne kayAM huM tRNa? kayAM e maNiratna ne kayAM huM kAMkare? kayAM e rAjahaMsI ane kyAM huM bagalo? kayAM e gajagAminIne kayAM huM bakaro ? kyAM e pazvinI kayAM huM maMDuka? kayAM lakSmIne kyAM daridratA ? evI ja rIte e pRthvIpatinI kanyA kayAM ane huM mahAjana vaNikajana kayAM? A vAta te asaMbhavanIya jevI che. teNe kahyuM. vatsa! tuM catura thaIne AvA vicAra zuM kare che? kAmadhenu cAlI calAvI AMgaNe Ave che, tyAre tuM dUra kema bhAge che? Avo yuga to jagatamAM bhAgyayogeja bane che. pitAne hAthe tuM pitAne agya zAne mAne che ?" meM kahyuM. pachI dhammAla bolyo - mAtA ! tame kahyuM te sarve satya che. mAtapitAnI rajA laIne huM tamane javAba ApIenI sAthe pANigrahaNa karIza." e zabdo sAMbhaLIne huM pAchI AvI ne dhammila mAtApitAne pUchavA gaye, meM vimalAne dhIraja ApI ke "banatA lagI tAro mAnele tane maLI raheze." eTalAmAM to dhammile pAchA AvIne dhAvamAtAne jaNAvyuM. "pitAnI anumati laIne huM Avela chuM. temaNe kahyuM ke potAnAthI adhika heya enI sAthe buddhivaMta purUSe saMbaMdha bAMdhatA nathI ane bAMdhe te pAchaLathI ene pastAvuM paDe che. " dhamilanAM e pramANenAM vacana sAMbhaLIne dhAvamAtAe kahyuM ke "vatsa ! tAre yaMgya A kanyA che. mAruM kathana mAne te ene aMgIkAra kara. " enAM vacana sAMbhaLIne temaja kanyAne joIne dhampile mAtApitAne niSedha chatAM e vacana aMgIkAra karyuM. ane "paraNyA pachI ahIM to ApaNuthI rahevAya nahi, mArA mAtApitA taraphathI temaja enAM mAtApitA taraphathI amane bannene harakata thAya; paratu che 38 *
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhagnila kumAra, mAtA ! caMpApurImAM mArA mAmAnuM ghara che, mATe tyAM jaIne ene paraNI sukhethI rahIza." ema kahyuM. mahAbhAga! te ThIka kahyuM. te sAthe hoya to pachI videzamAM paNa kanyAne zuM harakta che ? have eka prahara rAtrI vItye tuM jIrNodyAnanA bhUtagrahamAM-bhUtamaMdiramAM Avaje. rAjakanyAne laIne huM paNa tyAM AvIza. tyAMthI ApaNe caMpA tarapha cAlazuM. " A pramANe meM saMketa karIne ene ravAne karyo. vimalAne A sarve vAta meM kahI saMbhaLAvI. utsAhathI te paNa rAtrInI vATa jotI javAne taiyAra thaI gaI. rAjaputrI eka vaNika upara nehavatI che evI hakIkata rAjAthI ame gopavI dIdhI ne bhAgI javAne saMketa karyo. - rAtrI paDatAM rathamAM besIne ame jIrNodyAnanA e bhUtamaMdiramAM AvyAM, ratha uparathI utarIne meM dhammilanA nAmanI bUma mArI te e dhammilane badale tuM dhammila nIkaLI paDyo. vANiyAo dhAtuonA judA judA bhedane vyApAra kare che, tema e bhUtamaMdiramAM bhUteenakkI manuSyanebheda karI nAkhe jaNAya che ke jethI ekaja nAma hevAne lIdhe e dhammilane badale tuM dhammila nIkaLI paDyo. e dhamilamAM rAgavaMtI vimaLA tane joIne manamAM baLI jAya che. jemAM mAnasaravaranA taTa upara nivAsa karanArI haMsalI potAnuM priyasthAna nahi pAmavAthI duHkhI thAya che, tema A bALA kaddarUpa evA tane joIne trAsa pAmatI ni:zvAsa nAkhe che. mArAM vacanathI ja mAtra te ahIM sudhI AvI che."dhAvamAtA vimalAe e pramANe pitAne pUrvaparicita dhamila keNa hato te kahI saMbhaLAvyuM. ' "mAtA ! game tema karI A bALAne samajAvI tamAre enI sAthe mAre gRhavAsa sAMdhI Apa paDaze. keI upAye e mAre vaza thAya tema karo. huM tamAro jIvatAM lagI upakAra bhUlIza nahI." kumAra dhammile kamaLAne AjIjI karIne kahyuM. "bhAI ! A chokarI ghaNI haThIlI ne durAgrahI che, chatAM tArI tarapha enuM mana vaLe evA huM yathAsamaye upAye jIza. anukULa
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMpAnI vATe. taka maLaze te huM upayoga karIza. pachI to evuM tAruM bhAgya !" dhAvamAtAe dilAse Ave. mArU nazIba che ne tamArI mahenata che. pariNAma te devAdhina che; paNa udyama manuSyane Adhina che. tame mahenata karaje." kumAre kahyuM. te mATe tAre niHzaMka rahevuM, paNa vatsa ! tArUM vRttAMta zuM che te amane kahI saMbhaLAva!" kamalAnA javAbamAM dhammile pitAnuM vRttAMta TuMkANamAM ene kahI saMbhaLAvyuM. "vatsa! tAre ne amAre samAgama bhAgyayege ja thaye che. devanI emAM kAMI judI ja marajI haze; mATe tuM paNa kheda kare cheDI de. vidhinI marajI haze te thaze. AjathI tAre have A bALA tarapha evI vartaNUka rAkhavI ke jethI e prasanna thAya. bolavAmAM-cAlavAmAM tenuM dila AkarSAya." mAtA ! AjathI tamArA kahevA pramANe huM vatIza. paNa zubhakarmanI pariNatinI mAphaka tame je prasanna haze te mArA sakaLa mane ratha siddha thaze." kumAre kahyuM. ane anya eka bIjA e pramANe vArtAlApa karatAM yathAsamaye nidrAvaza thayAM. prAta:kALano samaya thatAM grAmyadhaNInI rajA laIne temane Agraha chatAM e paradezI memAne caMpAne raste ratha joDIne mArge paDyA. prakaraNa 50 muM. "caMpAnI vATe." caMpAnagarIne mArge jatAM anukrame temaNe bhayaMkara araNyamAM praveza karyo. vyAgha, siMha, dIpaDAonI jyAM garjanAo saMbhaLAtI hatI. maNidhara nirbhayapaNe pitAnuM ja ghara mAnIne jaMgalamAM DelI
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamila kumAra rahyA hatA. cera, caraDa jevAone ja je rahevAne vyahatI, evI bhayaMkara aTavImAM teo AvyA. tyAM rastAmAM ja kutkAra karatA moTe maNi dhara-sarpa meghanA same zyAma varNavALe ADe paDelo hato. dUrathI rathane pitAnI sAme AvatA joI te rathanI sAme dharyo. A dazya joIne mA dIkarI bane bhayabhIta thaI gayA; eTale dhammila temane dhIraja ApIne ratha uparathI nIce utaryo. ane tarata ja sarpanI sAme dhaMsI tene puchaDethI pakaDI doraDInI mAphaka dUra pheMkI dIdhe. - AgaLa cAlatAM vaLI manuSyanuM mAMsa khAvAnI lAlasAvALe jANe sAkSAt preta hoya te vyAdhra jovAmAM AvyuM. jenI bane cakSuo vijaLInI mAphaka dUrathI camakI rahI che, zarIra upara kAbaracitrI cAmaDI zobhI rahI che, garadana upara kezaravaNa kezarAnA suMdara dekhAvathI je ghamaMDamAM AvI gayo che, evo e pracaMDa vAgha phALa dete. sAme thaze. te potAnuM rAkSasI meM phADa ne bhayaMkara garjanA karate temanI sAme dhasI Avyo. bhayaMkara cIsa pADatI vimalA pitAnI dhAvamAtAne vaLagI paDI ne mUcchita thaI gaI. eTale dhammila emane dhIraja dete rathathI nIce utaryo ane maMtranuM smaraNa karate tenI sAme dharyo. pariNAme mRgalAnI mAphaka ene nirbaLa banAvI dIdho, te cAlyo gayo, eTale teo ratha sahita AgaLa cAlyAM. che. AgaLa cAlatAM eka moTo hAthI jovAmAM AvyuM. jANe moTe jaMgama parvata hoya ke AkAzamAM meghaghaTA chavAyelI hoya evI zyAma kAMtivALo hAthI potAnA bane daMtazULane nacAvate temanI sAme Avyo. kALa jevA A gajarAjane joIne banne strIo te bhaya pAmI gaI; parantu dhammile temane dhIraja ApI. "are baho che zuM ? jarAka hAthIne ramADavAnI mArI lIlA te juo!" ema kahI rathathI nIce utarIne eNe potAnuM vastra nIce bIchAvyuM, hAthI tene upADavAne dha eTale kumAre ene puchaDe vaLagIne tene khUba bhamAvyuM. Akhare hAthI thAkIne lothapotha jevo thaI gaye tyAM sudhI mannu ane pratimallanI mAphaka bannee kustI karI. eka bIjAne thakavavAne dAva teo ajamAvA lAgyA. krodhathI bhUta thayele hAthI tene paTakIne pitAnI IMDAdaMDathI mAravAne dha; paNa dhammila
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMpAnI vATe. 31. khasI gayo ne hAthIne daMta prahAra-sUMDhaprahArapatthara sAthe athaDAye, jethI ene ghaNI vedanA thaI. pariNAme te nIce paDyo ane gInI mAphaka sthira thaIne zvAsozvAsa levA lAgyA. kumAra tenA daMtazULa, upara paga mUkIne tenI upara caDhI gaye. hAthI garjanA kare to jaMgala tarapha bhAge. eTale dhamila gaja uparathI ekadama nIce kudI paDyo. pachI rathamAM besIne banne strIone potAnA parAkramathI cakita karatAM eNe rathane AgaLa haMkAryo. A ratha bhayaMkara araNyamAM cAlyA jato hato, eTalAmAM rathanA gheDAo potAnA samartha zatrune joIne aTakayA. sAme roSathI raktane thayAM che jenA e kAnane phADI nAkhe tevI arerATI pADate bhayaMkara kezarI aA upara dhasI AvyA; eTale rathathI jhaTa nIce utarIne kumAre siMhanAda karyo. enA bhayathI jema mRgalAMo nAzI jAya tema trADa pADate mRgeMdra jIva laIne nAThe. prAya: karIne dayAyukata dharmavALA jene potAnuM kArya siddha thatuM hoya to zatrune paNa na mAratAM nasADI mUke che. ratha tyAMthI AgaLa cAlato anukrame jyAM cAra lokonI pallI AvelI hatI tyAM Avyo. A amUlya zikAra anAyAse hAthamAM AvyuM jANIne corano nAyaka ajuna pitAnA bhilonA parivArane laIne ene luMTavAne sAme dhasI Avyo. AnaMdamAM nRtya karatAM bhilo kakiyArI karavA lAgyA, temanA hAthamAM tIra-kAmaThAM vagere Ayudho rahelAM hatAM, keTalAkane kamare talavAra laTakatI hatI, ne pachavADe DhAla bheravelI hatI. evA zastrabaddha bhile A navA AgaMtuka memAnone luMTavAne tenI sAme dhasyA, eTale kumAra tarataja rathamAMthI nIce utaryo ane chalaMga mArI eka bhila uparate paDyo. tenI garadana pakaDIne AMkha mIMcIne uMghADe eTalAmAM te ene mArI nAMkhI enAM hathiyAra hAthe karI lIdhAM ane pachI pote ekAkI chatAM sarve bhillonI ghAsanI mAphaka jhATakaNI karI. AthI bhile trAsa pAmatA cAre tarapha nAzabhAga karavA lAgyA. temano A koLAhaLa sAMbhaLIne palIpati jhaTa AgaLa dhasI AvyA. eTale bannenuM bahu vakhata sudhI yuddha jAmyuM; paNa Akhare puNyane ja je che ne
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamila kamA pApane kSaya che. chaLa pAmIne dhamile ekaja ghAthI e cAranAyakane yamasadana pahoMcADI dIdho. pachI pavanathI jema ghAsa uDe tema enA sAthIo cAre dizAe bhAgI gayA. "dIkarI! keyune AnuM parAkrama? ke kSatrIya rAjaputra samAna yuddhamAM e bhilenI sAthe temaja A bhivrapatinI sAthe laDe che? vaNikaputra che chatAM e parAkrame te rAjavaMzI jaNAya che. tAre mana e rAMka haze paNa eka divasa meTA rAjAonAM mastaka paNa e potAnA parAkramathI namAvaze." je samaye dhammila lipati sAthe laDatA hatA te samaye avasara sAdhIne vimaLAne kamaLAe kahyuM. tane atyAre bolavAne lAga maLe kema? enI vAta tAre mArI AgaLa karavI nahi. kyAM huM haMsIne kayAM e kAga?" huM khoTuM kahuM chuM? kevA kevA bhayamAMthI ApaNane e potAnA jIvanA jokhame bacAve che? enI zauryakaLAja enuM kulInapaNuM kahI Ape che. kastubha ratnanI utpatti ratnAkara vinA bIje zuM saMbhave ke ? AvI apUrvakaLAthI dUra dezamAM paNa e mahAbhAgyavAna satkArane pAmaze. bAkI dveSane laI mane lAge che ke eka tuM ja mAtra kalaha karaze." tane enAM vakhANa karavAM bahu game che kharuMne? jyAre ne tyAre ene ja pakSa kheMcIne tuM vAta kare che? evuM te enAmAM zuM banyuM che ke jethI mAruM mana ene prAta AkarSAya?" tuM badhuM bhUle che. purUSa rahita ekalI abaLA jana te kyAM lagI rahI zake. capaLa svabhAva ne caMcaLa cittavALI latAnI mAphaka keinA AdhAra vagara na rahI zakanArI tuM AvA parAkramI purUSane tiraskAra karIne keTalA kALa paryata nirAdhAra rahIza? bhartAra vagaranI ekAkI strIonI paradezamAM keTalI badhI laghutA thAya che? naTa viTa purUSa tene herAna karavAne keTaluM kare che te tuM jANe che? jo ke he putrI! tane jALavavAne huM samartha chuM, chatAM paNa purUSane svIkAravAne tuM yogya che kemake jAtivaMta maNi paNa senAnI apekSA rAkhI suvarNa sAthe saMbaMdha bAMdhe che te adhika zebhAne pAme che."kamaLAe tene samajAvavAno prayatna karyo.
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMpAnI vATe. 303 "mAre te mArA manamAM gamele eja dhamila khare che. mAruM citta to enAmAM ja rakata che-nehavaMta che. cora ne daridrI jevA ANe to ApaNI sAthe ThagAI karI che. parANe ApaNane e gaLe paDato AvyuM che, te ethI zuM e kAMI ema phAvI jaze?" vimaLA bolI. dIkarI !tAro dhammila kevaLa rUpavAna hatA, paNa je tane guNanI kadara hoya, tuM guNanI parIkSA karI zakatI ho to A guNasane ja vara, ke jethI tArA sakaLa manoratha siddha thAya." kamalAe e bALAne kahyuM. pANInA pravAhanI mAphaka zItaLa ane madhura evAM kamalAnAM vacana sAMbhaLIne potAnuM mastaka dhUNavatI vimaLA bolI "huM mAnuM chuM ke tuM atyAre ghelI thaI gaI chuM ke vAraMvAra enuM nAma levAne huM tane niSedha karUM chuM chatAM tuM mane enI ja rAmAyaNa kahI saMbhaLAve che. Aje huM abhAginI chuM ane devathI huM ThagAI chuM tethI ja tuM AvI rIte kSata upara kSAra daI rahI chuM. tane vizeSa zuM kahuM? enuM nAma sAMbhaLatAM paNa mane prIti thatI nathI, enuM darzane te mane Aga utpanna kare che. e purUSanI sAthe gRhasthAvAsa gahane gya-niMdanIya thAya tevo che. bAvalanA jhADano Azraya levAthI to kAMTA ja vAge. ekAkInI paNa sAtvikI strI bhalene game tyAM hoya, chatAM koInI paravA karatI nathI. ekalI paNa vAghaNa vAghanA samUhamAM paDelI chatAM bhaya pAmatI nathI. mahAsatI zIlavatInuM caritra he mAtA ! tuM kema bhUlI jAya che? jeNe krUra rAjA vagerenI raMkanI mAphaka nirbhanA karI hatI." keNa e zIlavatI?" dhAvamAtAnA ema pUchavAthI vimaLAe tenuM caritra kahevAnuM zarU karyuM.
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 51 muM zIlavatI." pUrve A bharatakSetramAM lakSmInivAsa nAmanuM nagara hatuM. tyAM mahAparAkramI e arimardana nAme rAjA rAjya karato hato. devalekamAM jema iMdra hoya tema potAnA baLathI zatrunA garvane harIne tenI strIonAM netro hamezAM AMsubhInAMja te rAkhato hato. enA rAjyamAM prajA harahaMmeza sukhI ne saMtoSI hatI. e nagaramAM sAgaradatta nAme dhanavaDe karIne kubera sarakho eka dhanavaMta zreSThI raheto hato. tenA dhananI ke gaNanA karI zakatuM nahi. tene vinayazrI e nAme prasiddha thayelI, merUlikAnI mAphaka gaMbhIra ane sthira svabhAvavALI patnI hatI. temane saMsArasukha bhegavatAM anukrame samudranI mAphaka gaMbhIra ane nirmaLa buddhivALe samudradatta nAme putra thayo. caMdramAnI kaLAnI mAphaka vRddhi pAmate te anukame yauvanavayamAM AvyuM. pitAe bhegane vegya jANIne iMdradatta zeThanI zIlavatI nAme putrI sAthe tene paraNAvyuM. pitAnA prAsAdathI nizcita thaIne trIjA purUSArtha kAmane sAdhato te rAtrIdivasa priyAnI sAthe ja potAne kALa nirgamana karavA lAge. eka divasa jarAvasthAnA AvAgamananI taiyArI thaI rahI hatI, tethI sAgaradatta zreSThI vicAravA lAgyuM ke-"khAnapAnathI sArI rIte rakSaNa karAyeluM A yauvana aMjaLImAM rahelA jaLanI mAphaka have krame krame kSaya thatuM jAya che, chatAM jIvana te meM A karyuM che ane A karavAnuM bAkImAM che, evAja avanavA vicAramAM adhurUM ne adhuruM ja jaNAya che. verInI ghATImAM paDelo mANasa jema kaMIpaNa karavAne asamartha che, temaja jAgrasta mANasa jarAthI AkrAMta thaye saMto zuM karavAne samartha rahe che? te samaye rUpa naSTa thAya che, baLa nAza pAme che, kaMTha avarUddha thaI jAya che, chatAM cittavRttio yuvAna thAya che, keza badhA veta thAya che, zarIra badhuM phIkuM, pAMDuravarNa vALuM ne kSINa thAya che, tyAre tRSNa vRddhi pAme che. te have mAre
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIlavatI. 25 te eja ISTa che ke jyAM lagI vanasamudranA pArane huM pAmyA nathI teTalAmAM paralekane hitakArI evuM zubha kArya huM karI lauM. Aja sudhI meM lakSamI upArjana karIne bhoga ane kAmanIja sAdhanA karI che. e badhA dravyanuM mULa evA dharmane sAdhavAne have mAre avasara prApta thayo che. jagatamAM a5 divasanA prayANane mATe paNa che bhAtAnI taiyArI kare che, te AvA paralekanA prayANamAM kema nizcitapaNe rahetA haze e Azcarya che? eka sAmAnya zatru mAthe hoya to purUSane sukhe uMgha AvatI nathI te pachI mRtyurUpI prabaLa zatru niraMtara pAse chatAM mUDha purUSo kema svastha rahI zakatA haze ? mATe jyAM sudhImAM jarA rAkSasI AvI nathI tyAM sudhImAM mAre AtmahitamAM tatpara thavuM eja egya che." ema nizcaya karIne pitAnA kuTuMbIjanone potAne ghera netarI temane jamADI saMtoSI temanI anujJA meLavIne putrane kuTuMbane bhAra bhaLAvI potAnI mAphaka vaDerA tarIke sthApIne saMsAranA baMdhanane toDanArI evI dikSA sugurU pAse sAgaradatta zreSThIe lIdhI. ane tIvra tapa karavAvaDe pApane dUra karI puNyarUpI pAtheya upArjana karI te svargalokamAM gayA. samudradatta pitAnI mAphaka potAnA kuTuMbano bhAra vahana karavA lAge. sat putre nizcaya pitAnI jevA ja hoya che, kemake jevuM bIja tevuM phaLa hoya che. prAta:kALanA samayamAM eka divase te vicAravA lAgyuM ke-"mAre maMdire kaTIgame traddhi pitA mUkI. gayA che, paNa pitAnI upArjana karelI te lakSamI mAre mAtA samAna che, tethI mAre bhegavavA gya A lakSamI nathI. mATe dAna ane bheganA kAryamAM ja pitAnI lakSmIne vyaya bhale thAo, paNa emAM garva karavAnuM koI kAraNa nathI. kaTI te tyAre ja thAya ke potAnA bAhubaLe karIne jyAre lakSmI upAI hoya ane tene bhegavIe, mATe videzamAM jaIne huM paNa ene upArjana karIza. ahIMne vyavahAra mArA mANaso calAvatA hoya ema bhale calAve." ityAdika vicAra karate te paradeza javAnI IcchAvALe thaIne potAnI sahI
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghamila kumAra, pAse rajA levA AvyA. e uttama ziyaLavALI priyAne teNe badhI vAta kahI saMbhaLAvIne kahyuM ke--"priye! je tArI anujJA hoya te paradeza jaI dhana kamAvI lAvavAne huM IcchuM chuM?" patinAM AvAM vacana sAMbhaLIne e mahAsatI ziyalavatI AMkhamAMthI azru pADatI gadgadda kaMThe kahevA lAgI. "nAtha! ApaNe ghera zuM khAmI che ke paradeza dravya pedA karavAne javA IcchA karo cho? vaLI huM tamAre viyeAga sahana karavAne sarvathA asamartha chuM. agnithI dahana thato A deha jaladI bhasma thaI jAya te sAruM paNuM tamAre virahAnaLa nitya hRdayane dahana kare e ThIka nahIM. he svAmi ! tema chatAM jo tame paradeza jaze te huM tamArI sAthe baLAtkAre paNa AvIza." priyAne A daDha Agraha joIne samudradatta teNIne samajA vavA lAgyo. "videzamAM pIo sAthe hovAthI te purUSane hamezAM kaleza karanArI thaI paDe che. vaLI zirISanA sarakhI mRdu aMgavALI tuM videzamAM kaleza pAmaze-karamAI jaze. mArgamAM strI purUSane sukhakArI na thatAM kevaLa ciMtA karAvanArI ja thaI paDe che, mATe tuM ghare ja rahe. tArA premathI dUra dezAvara gayele chatAM huM jaladI kArya siddha karIne ghera AvIza. tuM hamezAM mArA hRdayamAM ja rahenArI chuM. tuM zA mATe bhaya pAme che? mArI zikhAmaNa pramANe gharamAM rahIne tuM cAlaje. dIna, anAtha, atithine satkAra karaje, sAdhu janone dAna Apaje, pitAnA kuTuMbIjanone dAnAdikathI saMteSaje ne sAsunI sevA karaje. hamezAM yatnathI paNa tuM ziyalanuM paripAlana karaje. kAcAra virUddha kaI paNa kArya karIza nahi. jevuM tAruM nAma ziyalavatI che tevIja tuM ziyalavatI raheje. tuM samaju che. vizeSa tane huM zuM kahe?" svAmInAM vacana priyAe mastake caDhAvyAM ane kacavAte haiye patine paradeza javAnI rajA ApI. priyAne AzvAsana ApI paradezane cagya kariyANuM laIne zubha muhUrta samudradatte prayANa karyuM. te nagaramAM samabhUti nAmano vipra samudradattano mitra hate.
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zIlavatI. . G); tene samudradatte bolAvIne sAthe AvavAne kahyuM ke -"he mitra! paradezamAM anya mANasanI madhyamAM kaI potAnuM hitasvI hetuM nathI, tethI mana mUkIne vANavida koInI sAthe mana maLyA vagara Bte nathI, mATe tuM mArI sAthe dezAvara cAla. tArI sAthe mAre vakhata AnaMdamAM jaze. tArA AvavAthI mAruM mana paNa hamezAM prasanna raheze. tuM sAthe hovAthI videza paNa mane svadeza jevo lAgaze." samudradatte e pramANe samajAvelo dvija somabhUti tenI sAthe videza javAne taiyAra thayo. zubha divase prayANa karatAM anukrame teo potAnA icchita nagare pahoMcyA. tyAM zeThane vyApAra karatAM keTalAya divaso vahI gayA tenI khabara paDI nahi, paNa brAhmaNabhAI te kAmadhaMdhA vagaranA, eTale sAta ATha divasamAM ja te te muMjhAI jaI potAnA kuTuMbavargane yAda karavA lAgyA. vAraMvAra bALabaccAM yAda AvavA lAgyAM, jethI zreSThIne te ekAMtamAM kahevA lAgyo ke "pitAnuM vatana choDyAne ApaNane ghaNuM divase vahI gayA che. sagAM kuTuMbane maLyA vagara mArI cakSuo AkuLavyAkuLa banI gaI che. mitra ! tAre to ahIM arthalAbha mATe ghaNo kALa rahevAnuM che; paNa mAre te eka divasa eka varasa samAna jAya che, mATe mane je rajA Ape te huM mAre deza jaI svajana kuTuMbane maLuM. huM have kSaNa mAtra paNa ahIM rahevAne samartha nathI. jema hAthI vidhyAcaLanuM dhyAna karate tyAM jAya tyAreja ene zAMti thAya, tema mAruM mana paNa svadeza tarapha javAne ati utsuka banyuM che." mitranI e pramANenI vANI sAMbhaLIne zreSThIe kahyuM" mitra ! tane jema ThIka lAge tema kara. huM tane kAMI baLAtkAre ahIM rokavA mAgatA nathI. vayasya ! tuM mAre bALasnehI che. tArA karatAM mAre zuM vizeSa che? tAre emAM mane pUchavuM zuM ? tAre javuM yA rahevuM e tArI marajInI vAta che. manane game tyAM lagI rahe. ahIM na game ane svadeza tarapha javuM hoya te tuM jaI zake che. te ahIM hA, cAhe dUra hai, paNa hamezAM mArA hRdayamAM ja rahe che ema mAnaje. jyAre tuM jA tyAre ATale kAgaLa ane A AbharaNuM laI jaje. te ghare jaIne mArI priyAne Apaje."
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhagnila kumAra. ' anukrame mitranI banne vastuo laIne vipra svadeza javAne nIkaLyo. utAvaLe cAlato te potAne nagare AvyA ne potAnA svajana kuTuMbane maLe. mitro Apela lekha ane AbharaNa eka sthAnake rAkhIne pote snAna karI bhejanakAryathI paravArIne mALa upara parizramane dUra karavAne suI gaye. svAmInI sAthe gayelo ene samabhUti mitra pAcho Avelo sAMbhaLIne zIlavatI patinA samAcAra jANavAne tene ghera AvI ane tenA kuTuMbIjanene pUchayuM. "mabhUti kyAM che?" hAlamAMja bhojana karIne te mALa upara sutA che." eka jaNe kahyuM. tene eka sutele jANIne tenI pAse javuM ke nahi? tema zIlavatI vicAramAM paDI. "je ke e mArA svAmInA mitra che, chatAM ekalAM mAre tenI pAse ekAMtamAM javuM egya nathI. ekAMta e evI kharAba vastu che ke purUSa ane strInAM mana te samaye agni upara rahelA ghatanI jema pIgaLI jAya che, mATe ekAMtamAM yuvAna parapurUSa sAthe maLavuM e kulIna strIone yukata nathI. pachI bhale te pitA, bhrAtA ke putra hoya. evI kuLavatI strIonI maryAdA che." Ama vicAryA chatAM e maryAdAnuM ullaMghana karIne priyanA samAcAra jANavAne mATe AturatAthI prerAyelI teNIe potAnuM mana daDha karIne javAne IcchayuM. " aho! daDha evuM mAruM mana bhedavAne zaka paNa samartha nathI, to A pAmara purUSa bicAre zuM visAtamAM che?" ema vicAratI bedhaDaka e zIlavatI caMdrazAlA tarapha cAlI gaI. kaMTha paryata miSTa bhajana kareluM hatuM ne sarvAge caMdanane lepa karyo hato. tAMbuLathI adhara rakta thayA hatA ne palaMga upara ajagaranI mAphaka eka ALoTate hate. evA te brAhmaNane zIlavatIe je. bhaya pAmelI hoya ema maMdamaMda DagalAM bharatI zIlavatIne pAse AvelI joIne somabhUti palaMga uparathI mahA mahenate uDyo, eTale zIlavatIe mIThI vANuvaDe pUchayuM. "bhadra ! mArA svAmI tyAM kuzala to che ne ? tuM mArA svAmIne mitra che mATe temanA zubha samAcAra Apa. temaNe kaMIpaNa kAgaLAdika ApyuM hoya te mane Apa."
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ alI strI zIlavatI. 30e mitrapatnInAM vacana sAMbhaLIne vipre kahyuM--" kalyANi! tArA pati khuzImAM che, vyApAra sAre cAlatuM hovAthI e keTalAka kALa paryata tyAM rokAI puSkaLa dhana laIne Avaze. tArA patie khuzI khabarano eka kAgaLa ane eka hRdayAbharaNa ApyuM che." Ama bolatAM chatAM paNa brAhmaNe kAgaLa ane hadayAbharaNa ane vastuo zIlavatIne svAdhina karavAnI AnAkAnI karI. somabhUti zIlavatI sAthe vArtAlApa karatAM sarvAge suMdara evuM tenuM svarUpa jevA lAge. ekAMtamAM AvI navavana naDhA lalanAne joIne chaLane jANanAra anaMge brAhmaNane viveka rahita karI nAkhI tenA aMgamAM praveza karyo. brAhmaNa A suMdarI sAthe vArtAlApa karatAM ekadama vicAramAM paDI gayo. "oho ! zuM enuM lAvaNya che? mAro mUkhe mitra AvI navAvanA priyAnA sukhane choDIne dhanamAM lubdha thai dezAvaramAM aneka prakAranAM saMkaTa khame che. enA lAvaNyarUpa sAgaramAM magna thacelAM mArAM cakSu hajI paNa pArane pAmI zakatAM nathI. kAmadevanI putaLI samI ane sarve strIomAM ziromaNi evI A strIno samAgama pUrvanA bhAgyane geja thaI zake che, tethI khacIta huM Aje mane pitAne bhAgyavAna mAnuM chuM, ke daridrane ghera jema kAmadugdhA Ave tema cAlI calAvIne A pitAnI meLe ja mAre AMgaNe AvI che, nahitara te enuM darzana paNa durlabha heya." vicAramAM ne vicAramAM anaMganA raMgamAM te raMgAI gaye, eTale zarIra kAmanA tApathI tapatuM kaMpavA lAgyuM, parasevo vaLavA lAge, pachI kAmavihvaLa thayele emabhUti zIlavatIne kahevA lAgyA-"he su! tArA svAmIe dUra rahIne A kAgaLano TukaDo tArA AzvAsana mATe mokalAvyuM che ane te te tyAM majA kare che. paNa te suMdarI ! je tArI rajA heya-marajI hoya te A lAvaNyasAgaramAM krIDA karavAvaDe ApaNe vanane sArthaka karIe. AvA daivanavayamAM tuM pativirahanuM duHkha zA mATe ame che? nAhaka ane jame che.kAmanA tApathI saMtapta thayela te brAhmaNa bolya.
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra.. tenuM AvuM dRzrAvya vacana sAMbhaLIne zIlavatI vicAramAM paDI. "hAya ! aphasa! je pUrve ahIM AvyA pahelAM meM ciMtavyuM hatuM te have atyAre sAkSAt upasthita thayuM. chidrAnveSI kAmadevanuM kevuM karma che e to juo! purUSa ho vA strI, game tevAne paNa e duSTa herAna karIne temanA ziyalane ghAta kare che. jJAnI purU, paMDita jana ane gaMbhIra purUSe paNa kAmadevanA tApathI tapyA thakA mehAMdha thaI unmArgagAmI thAya che, te pachI dubuddhivALA purUSonI te vAtaja zI? je uMDA jaLamAM moTA gajeMdro magna thaI jAya tyAM pachI bicArA bakarAno hisAba za?" ityAdika vicAra karatI zIlavatI e viprane kahevA lAgI--"mahAbhAga ! tArUM kuLa koNa? tuM uttama jAti vipra ? zAstrane jANakAra thaIne nIca janane yogya evuM AvuM halakuM veNa kema bole che ? mAruM suMdara zarIra dekhIne temAM tuM meha na pAma. mahAna purU paNa parastrInI senatathI laghutA pAmyA che, mAnabhaMga thayA che. rASipatnI sAthe ratikrIDA karavAthI iMdra zuM phaLa meLavyuM ? je mUDha purUSa vanamAM aMdha banIne adharma kArya kare che, te pApathI lepAIne zairava durgatimAM gamana kare che, mATe AvAM durvAkayavaDe tArI jIllAne kalaMkita na kara. ane je pAtaka thayuM tene zAstrarUpa amRtamAM snAna karI dhoI nAkha." zIlavatIe tenuM citta ThekANe lAvavAne kahyuM. meghamAMthI paDatA ujavaLa jaLa jevI zIlavatInI amRtamaya vANuM sAMbhaLyA chatAM te vipranA cittarUpa taLAvamAMja kAmadeva raMdhAI gayojethI te brAhmaNa bolyo-"he bhadra! tAruM AvuM kathana basa kara. e sarve pAMDitya huM jANuM chuM. kiMtu kAmathI saMtapta thayela huM zuM karuM? mATe tuM mAruM vacana mAnya kara." enA liSTa adhyavasAya jANIne zIlavatI vicAramAM paDI ke"A bodhanA auSavaDe sAdhya karI zakAze. eno kAmarUpI roga jarUra e auSadhathI dUra thaze; paNa viSayathI kaluSita thayelA manamAM tarata te upadeza paNa vikAra karanArA thAya che, mATe atyAre te patthara taLe hAtha AvyuM te kALe karIne kADhI le. atyAre vyAdhra ane bakarIne nyA
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziyaLane mATe. 31 thaye che, mATe mAre zIla sAcavavA sArU koI paNa rIte Ane samajAvIne hamaNAM te ahIMthI nIkaLI javuM. jema lekha lekhakanA hAthamAM zobhe-arthAt koI sArA hAthe lakhAyela hoya te te jema ghaNA bhAvavALe hoya tema ziyala te strIone sarvAga zaNagAra gaNAya che mATe e ziyalanA bacAva sArU mAre kaMIka nATaka bhajavavuM joIe ane enA pApanI ene zikSA paNa karavI joIe." prakaraNa para muM. zIyalane mATe. zILavatI balI"he subhaga! tuM ane tAruM kAma kone abhISTa na hoya? vanarUpa vRkSanAM phaLa ja e che ke saMsAramAM apUrva bhegavilAsa bhogavavAM. temAM vaLI tuM to mArA priya mitra che; to priya ane priyanA mitramAM huM kaMipaNa bheda jatI nathI. mArA priyane tuM mAnIte che to mAre paNa mAnIta gaNAya, mATe meM kaI virUddha tane kahyuM hoya to khoTuM lagADIza nahi; kemake jagatamAM prAya karIne evuM jaNAya che ke aMtaramAM saMmata hoya che, chatAM strIo prathama te ekavAra niSedha ja kare che, athavA to mainapaNuM dhAraNa kare che. kiMtu he somya ! ahIM tArA kuTuMbIjananuM gamanAgamana hovAthI mArUM citta asthira rahe ethI ApaNane pUrNa saMtoSa maLe nahi, mATe Aja rAtrIne pahele pahere tuM mAre ghera Avaje." e pramANe zIlavatIe e kAmadevanA gulAmane samajAvyuM ke teNe mAna sahita vidAya karelI te potAne ghera javAne utAvaLe pagale tyAMthI nIkaLI te vicAramAM paDI ke "nakkI sUrya nahi Athame tyAM te e vipra mAre ghera AvI pahoMcaze. to pachI amUlya evA mArA zIlaratnanI rakSA kevI rIte thaze? mATe mAre kaIpaNa prakArano baMdobasta karavo joIe ke e mane herAna karI zake nahi. jethI te najIkamAM rahetA talArakSaka-keTavALane ghare pahoMcI ane ene potAnI, karmakathA kahI saMbhaLAvI ke -"he svAmI! tamArA prabhAvathakI sUryodayathI jema coreleke nAzI jAya
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 basmila kumAra. tema uchUbaLa purUSe ahIM rahI zaktA nathI. paMkajanene julmIo herAna karatA nathI. paraMtu samabhUti nAmanA vipra sAthe mArA dhaNue dezAvarathI kAgaLa Adi mokalyuM che te huM levA gaI chatAM na ApyuM ne yaDhA taDhA bAlavA lAgyo, te tamArA jevA nyAyI purUSa aparAdhIne zikSA karanArA chatAM e dvija be jIllA dhAraNa karate jema tema mane bole che mATe ene Ape zikSA karavI joIe." zILavatIne joIne madananA mArathI muMjhAyela e talArakSaka zIlavatInI vANI sAMbhaLIne kahevA lAgyA-"suMdarI! tArI badhI vAta sAcI ! e brAhmaNane huM zikSA karIza; parantu te pahelAM mArUM kAMIka dhArIza ke?" cheDa balA to ke pakaDa galA." brAhmaNanA bhayamAMthI chuTavAne te koTavALa pAse AvI te ahIM paNa ulaTI sapaDAI gaI. te vicAravA lAgI ke-"rAjAnA nagaranuM cerAdikathI rakSaNa karanAra A keTavALa piteja kAmadevathI luMTAI rahyo che te to joI zakato nathI. Ave samaye je huM enI nirbharsanA karIza to kadAca mArI upara baLAtkAra karaze. te ene ahIM keNa vAranAra che? mATe koI paNa upAye ene paNa sAdhya karavA." ema vicArI zIlavatI belI"rAtrIne bIje pahere tame mAre ghera Avaje." zIlavatInAM e vacana sAMbhaLI talArakSaka khuzI thayo ne tene rajA ApI. pAzamAMthI mukta thayeluM pakSI jema nIkaLe tema talAkane tyAMthI nIkaLIne te satvara pradhAnanA bhavane gaI. pradhAna paNa ene joIne madanAtura thayo. e kAmAtura pradhAna AgaLa eNe brAhmaNanI ane talArakSaka-keTavALanI phariyAda karI ane temane zikSA karavAne eNe pradhAnanI madada mAgI; jethI pradhAne kahyuM-"suMdarI! tAruM kAma huM karI dauM, paNa te pahelAM tuM mArI anaMga pIDA samAvatI jAmAruM kaleju ThaMDu karatI jA." pradhAnanI AvI vANI sAMbhaLIne e vilakSa thaI gaI. potAnA ziyalanI rakSA mATe pradhAnane rAtrIne trIje pahere AvavAne jaNAvyuM. te pachI te sihanA paMjAmAMthI magahI che
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziyaLane mATe. 313 tema tenI pAsethI nIkaLIne rAjAnA mahAlaya tarapha gaI. bhavitavyatA ge rAjA paNa atyAre ekaja beThe hato. iMdrajALika vidyAnA prabhAvavaDe jema koI mANasa aMjAI jAya, tema rAjA A suMdarIne jevAthI mehamugdha thaI gaye. zIlavatIe kahyuM-"he mahArAja !anAtha, dIna, raMkajanenuM tame zaraNa cho. tamArA rAjyamAM prajA sukhI ane saMtoSI che. tame nyAyathI rAjya calAve che, tethI julamagArenI tAkAta zuM che ke teo anAthane satAvI zake, paraMtu tamArA e nyAyI rAjyamAM paNa mArA upara Aphata AvI paDI che, mATe mane bacAve." zIlavatIe A pramANe phariyAda karatAM brAhmaNa, talArakSaka, ne pradhAnanI vAta rAjAne kahI saMbhaLAvI. rAjA traNenuM vRttAMta sAbhaLIne zItanI vyathAthI jema mANasa kaMpe tema kAmAnaLathI kaMpate be -"he kAminI ! mArA nagaramAM evA khela purUSo haze tene huM avazya nigraha karIza; paNa pahelAM mArA aMtaramAM upajela kAmAnaLa tuM zAMta kara." rAjAnuM A prakAranuM vacana sAMbhaLIne zIlavatI manamAM vicAra karavA lAgI. "A to huM moTA saMkaTamAM AvI paDI. je rakSaka hatA te ja mArA abhAgyanA vazathI bhakSaka thayA. vADaja kSetrane khAI jAya, pitAja putrane haNe, jaLathI agninI mAphaka aMga dahana thAya, dIpaka aMdhakArane phelAve, AkAzamAMthI meghanI dhArAne badale aMgArA varase, divase tArAo uge ema rAjAja jyAre uThIne anyAya kare to pachI mANasanI zI gati thAya? athavA te vastuta: A rUpaja anarthanuM mULa che. vidhio mArAmAM te rUpa zA mATe bharyuM haze? kemake bakarAnuM puSTapaNuM eja tenA vadha baMdhananuM kAraNa thAya che. zuM devapote ja mArA zIlanI kaseTI kare che ke jethI A badhA mArAmAM aMdha banyA che? * agnimAM baLI jAuM ke viSa bhakSaNa karuM; athavA to A AhavA chedIne maruM, paNa mAre zIlavratane lopa te nathI ja karo. A lokenI madadathI have sayuM. baLeluM vRkSa jema phaLIbhUta
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 dhammila kumAra thatuM nathI tema A lokathI mane te kAMI lAbha nathI, chatAM kaI paNa upAyathI Amane paNa baMdha karavA joIe." A pramANe vicAra karatI suMdarIne joIne adhiratAthI rAjAe pharIne pUchyuM-"suMdarI ! mArA praznane uttara kema ApatI nathI?" zIlavatI bolI "mahArAja ! aNadhArelI tamArI ATalI badhI maherabAnIne huM agya chuM; chatAM mArI upara tamArI ATalI badhI kRpA thaI, jethI huM harSonmatta thaI gaI chuM. je tame kahyuM emAM strIonI te saMmati ja hoya. are ! tamAro samAgama te dUra rahe, paNa tamArI prItibharI vANuM paNa mANasa mahAbhAgye ja meLavI zake che, paNa ahIM AgaLa ApaNuM kIDA lekamAM apavAda neniMdAjanaka thaI paDaze, mATe jema bane tema ApaNe evA lokApavAdathI dUra rahIne ekAMtamAM kIDA karavI joIe. ApaNuM nirmaLa kuLa niMdApAtra na thAya mATe enI paNa yatnathI rakSA karavI joIe, te Aje rAtrIne cothe prahare Apa mAre makAne khuzIthI padhArajo, paNa khAnagI rIte Avake jethI kaI Apane oLakhI zake nahIM." A pramANenAM upalaka mIThAM vacanathI rAjAne vizvAsa pamADyo ane rAtrInA caturtha praharane vAyado karyo. rAjAe enI e vAta kabula karIne tarataja rajA ApI, jethI tarataja te pitAnA ghera AvI ane pitAnI sAsune kahyuM ke mAtA ! AjanI rAtrI tame ApaNuM paDezanA gharamAM rahe." pachI eka moTI maMjuSA vagara gharanI tamAma vastu-rAcarIcaluM vagere e najIkanA gharamAM bharyuM. eka moTI maMjuSA ane zIlarUpI bakhtarane dhAraNa karIne zIlavatI pote ekalI subhaTanI mAphaka gharamAM rahI ane temanA AvAgamananI pratIkSA karatI samayanI rAha jovA lAgI. anukrame sUrya asta thaye ane dvija semabhUtinA kadama zIlavatInA makAna tarapha laMbAyAM. jema jema pRthvI upara aMdhakAranuM jera jAmavA lAgyuM, tema tema tenA hadayamAM paNa aMdhakAra vistaravA lAgyuM. eTalAmAM samaya thavAthI aMgArAnI mAphaka zRMgAra dhAraNa karIne e durmati samabhUti bhaTTa AvI paho .
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziyaLane mATe, 315 zIlavatIe tene Avate joI kRtrima hAvabhAva batAvI Asana ApIne besADyo, ne nIcI najare tenI sAthe vAtacita karavA mAMDI. enA kRtrima hAvabhAva joIne A durmati to gheloja banI gaye. kAmane gulAma A brAhmaNa enA daMbhabharelA hAvabhAva samajI zako nahi. viSayane kIDe banele e upara uparano khoTo DoLa samajI zakyo nahIM. uparanA e hAvabhAvamAM keTalAka samaya pasAra thaye. brAhmaNa te pachI pitAnI strInI mAphaka tenI sAthe vAtacita karavA lAgyuM. evI rIte te durmati pitAne gaye samaya paNa jANato nahoto. te -"bhAbhI ! Aja ghaNe divase tamAre ghare huM AvyuM. tame je je mArI bhakti karI che te sarvenAM huM zuM vakhANa karuM?" tamArA mitranuM ghara te tamAruM ja che ne ? mArA svAmInA tame priya vayasya hovAthI tamArI bhakti to mAre barAbara karavI ja joIe, ke jethI tamArA mitra mArI upara prasanna thAya." Ama kahIne zIlavatIe tenA mATe jhaTa snAnanI sAmagrI taiyAra karavA mAMDI. " brAhmaNa tenI AvI bhakti joI tAjuba thaI gayo. "oho! zuM enI bhakita ? zuM Ane viveka? mAre viSe tene ke apUrva sneha che?" ema citavato te zIlavatInA kahevAthI snAna karavAne uDyo. zAstramAM rAtrIe snAna karavAnuM niSedha karyuM che, e vAta e samajato hato ke "snAna, dAna ane khAnapAna nizAe karelAM nukazAnakAraka ane ubhayalaka virUddha che." chatAM e strInI mIThI vANathI aMdha banele snAna karavAne udyo.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 13 muM. A te abaLA ke prabaLA?' jagatamAM kAmane paravaza thayelA purUSe kayuM akArya karatA nathI ? are samaya kusamaya paNa teo jANatA nathI, paNa mAzukanA phakta hukama uThAvavA jeTaluM ja temanuM jJAna hoya che. te sivAya temanI mati vivekabhraSTa thayelI hoya che. samabhUti tela attara lagAvato tenI sugaMdhamAM mazagula thayelo snAna karatAM jatA kALane paNa jANatA nahote. te to jANa hato ke AkhI rAta tenA hAthamAMja hatI; paNa tene bhAgye ja khabara hatI ke eja rAtrInA cAre prahara cAra jaNa mATe nirmANa thaI cUkyA hatA. prathama prahara enA nazIbamAM hatA. paLamAM zuM thavAnuM che enI koIne khabara paDatI nathI, te sukhamAM magna thayelA ane zIlavatInA hAvabhAvamAM muMjhAI gayelA e pAmara brAhmaNane ghaDI pachI zuM thavAnuM che enI kayAMthI khabara hoya? te te atyAre sukhamAMja magna hato. kSaNavAra pachInAM sukhanAM svapnAMja atyAre nihALatA hate * lagabhaga ardha snAna thayuM hatuM, eTalAmAM te rAtrIne prathama prahara khalAsa thaI gaye; jethI ApelA saMketa mujaba kAmanI vyathAthI pIDAyela talArakSaka bIjAM sarve kArya choDIne tene ghare AvyuM. barAbara rIte baMdha karelAM dvAra eNe khakhaDAvavA mAMDyAM, e sAMbhaLIne brAhmaNa camakyo. teNe AstethI bhayabhIta thaIne zIlavatIne pUchyuM "koNa che e ?" zIlavatIe hasIne kahyuM. "keTavALa sAheba AvyA haze ema anumAna thAya che. te vicakSaNa! A samaye te reja mAre ghera Ave che." keTavALanuM nAma sAMbhaLIne jema jAMgulI maMtrathI sarpa bhaya pAme tema samabhUti dhrujavA lAge. ardha snAna karelI sthitimAM te snAna karavuM paNa bhUlI gaye. enI viSayAkAMkSA paNa bhAgI gaI ane have te jIva bacAvavAnI ja mAtra vRti utpanna thaI. manamAM
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ A te abaLA ke prabaLA ? 10 vicAra thayA. " AhA ! zAstranA jANu chatAM kumuddhie karIne meM mitranI patnI upara kevI mAThI najara karI ? enuM phaLa mane tarataja maLyuM. AvuM jo jANata ke jenI upara dhira DAlI rahyo che evA nidhAna upara mAre javAnu che, teA A tarapha zu'kAma Avata? jo A talArakSaka mane ahIM AvelA jANaze teA mArU' ghara vigere sarvasva luMTatAM paNa mane jIvatA cheDaze nahIM." ema ciMtavatA tene zIlavatIe kahyuM. " are sAmabhUti ! svastha thAo, marada thaine Dare che zuM ? kSaNamAtra rahIne e teA jatA raheze ne rAtrI ghaNI lAMkhI che; mATe gabharAe nahi. " ema kahIne pelI meTI manuSAnA eka khAnAmAM tene chupAi javA kahyuM, na chuTake AzAmAM ne AzAmAM hajI paNa bhaviSyanA sukhanI icchAe te maMjISAnA khAnAmAM peThA, eTale prayatna karIne upArjana karelu dravya jema nidhAnamAM--bhaMDAramAM rAkhIne tenA dAkhasta karavAmAM Ave tema zIlavatIe e manuSAnuM DhAMkaNuM khaMdha karIne tarataja tAlu` lagAvI dIdhuM. te manamAM gaNagaNI--"hAza ! eka paMkhIDuM tA sapaDAi gayuM ! " e maMjISAnA garbha mAM-udaramAM pUrAyalA vipra aneka prakAranI manamAM zaMkA karatA, aneka muzkelIo sahana karatA bhAvI narakAvasthA atyAre anubhavatA hAya tema rahevA lAgyA. have zIlavatIe eka kAma nakakI karI bAraNuM ughADI e adhIrA thayelA madanAtura talArakSakane aMdara lIdhA. upara uparanA hAvabhAvathI ene vadhAvyeA-prasanna karyA. brAhmaNanI mAphaka enI paNa bhakti karavA mAMDI. pUrvanI mAphka vArtAvaneAda karatAM keTaleAka samaya pasAra thaI gayA. khIjo prahara samApta thayA, eTalAmAM brAhmaNanI mAphka ene paNa snAna karavAne uThADyo. ardhuM snAna karatAM tA tenA khIjo prahara vItI gayA. eTale e suMdarInuja dhyAna dharatA maMtrI samaya thavAthI tenA dvAre AvyA ane bAraNuM khakhaDAvyu. talArake Azcarya pAmIne pUchyuM- AvI madhya rAte kANu e khakhaDAve che? "
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 basmila kumAra, e te mahAamAtya AvyA haze. emAM tame kema muMjhAI gayA?" ThaMDe kaleje zIlavatIe jaNAvyuM. bAja pakSIne joIne jema tetara pakSI bhaya pAme ema talArakSaka mahAamAtyanuM nAma sAMbhaLIne bhayathI dhrujavA lAgyA. tenA ati kAlAvAlAthI zIlavatIe tene maMjuSAnA bIjA khAnAmAM nAkhI chupAvIne te khAnuM baMdha karI tALuM lagAvI dIdhuM. e ghora aMdhakArarUpa vakhAramAM paDyo paDyo potAnAM karelAM pApane te pazcAttApa karavA lAgyA. evI rIte bane kAma pUrNa thayA. have mahAmaMtrIne vAre AvyA. tarataja zIlavatIe kamADa ughADIne maMtrIne aMdara lIdho ane Asana upara besADI hAvabhAva batAvatI te vANIvinedamAM samaya vyatIta karavA lAgI. samaya thavA AvatAM tene paNa snAna karavAne uThADyo. maMtrI jeTalAmAM snAna karI rahyo, teTalAmAM trIjo prahara samApta thatAM rAjA AvI pahoMce. atyAre eka paNa Ayudha enA zarIra upara nahatuM. oLakhAI javAnI bhItithI pitAnA vezanuM paNa teNe parAvartana karyuM hatuM. potAnA mahelamAMthI parijana vargane paNa kahyA vagara te nIkaLela hato. potAnA gRhamaMtrIne paNa jaNAvyA vagara te kAmagrasta thayela rAjA svayameva ekAkI ene ghare A vyA. coranI mAphaka enI daSTi bhayabharelI hatI. 'koI oLakhaze te AbarUnA kAMkarA thaI jaze" ema vicArI hRdayamAM te Darate hatA, chatAM kAmadevanA regathI pIDAyela te sarve bhAvI Aphatano vicAra karyA vagara zIlavatIne ghera AvIne tenuM dvAra khakhaDAvavA lAgyA. tyAre maMtrIe zIlavatIne pUchayuM--"Ave samaye tArUM dvAra keNe khakhaDAvyuM?" pUchanAranuM haiyuM bhayathI dhaDakatuM hatuM. e te rAjAjI AvyA haze, teo roja mAre ghera Ave che." ThaMDe kaleje tene bolatI sAMbhaLIne maMtrI hRdayamAM kaMpe ne be -- julama thaye! rAjA Avyo! mane khabara hatI te huM kadipaNuM tAre ghera Avata nahi. have zuM karavuM ? mArI lAja-AbarU dhULadhANuM thaI jaze, phajetI pUrepUrI thaze, game tema karIne mane kyAMya
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ A te abaLA ke prabaLA 319 have saMtADa. " bhayabharelI maMtrInI vANuM sAMbhaLIne ene chupAvavAne moTI maMjuSAnuM trIjuM khAnuM batAvyuM. emAM e maMtrI pesI gayo, eTale zIlavatIe khAnuM baMdha karIne tALuM lagAvI dIdhuM ne daravAjo ughADI rAjAne aMdara bolAvyo. mIThI mIThI vAta karIne enuM citta prasanna karyuM. vArtAlApamAM keTaloka samaya pasAra karAvI kahyuM ke-"mahArAja ! Apa snAna karI lyo. rAtrI hajI ghaNuM bAkI che. snAna karyA vagaranA azuddha zarIre krIDA karavI e rAsanI ceSTA sarakhuM kahevAya." teNInAM evAM vacana sAMbhaLIne jeTalAmAM rAjA snAna karavAne taiyAra thato hato, eTalAmAM saMketa pramANe enI sAsue AvIne dvAra khakhaDAvyuM ne belI-" vahu ! dvAra ughADa. sUryodaya thavA AvyA chatAM hajI sutI che zuM?" e sAMbhaLI rAjAe pUchayuM-"A koNa tane belAve che?" deva ! e to mArI sAsu buma pADe che. prabhAtika kArya samaya thayo hovAthI te roja Ave samaye jeonA gharamAMthI AvIne mane jagADe che." hasIne zIlavatIe javAba Ape. sAsu vAraMvAra kamADa khakhaDAvatI hovAthI rAjA to bhaya pAmyone vicAravA lAgya"vRddhAvasthAmAM navayauvananI peThe A apayazavALuM kArya meM zuM karyuM? kemAM have keTalo badho mAre apayaza thaze? khacIta samudranI velAnI jema nirbhaya ane niraMkuza strIe rAjAne paNa raMkanI mAphaka phajeta karI nAkhe che. game tevAnuM paNa jotajotAmAM te mAna mUkAve che-pANI utArI nAkhe che. aho! Aje vRddhAvasthAmAM mAre A zo apavAda upasthita thaye ?" e pramANe blAna mukhavALA rAjAne vicAramAM paDelo joIne zIlavatI belI-"purUSottama! kheda na kare. A buDhI AvIne jAya tyAM lagI Apa maMjuSAmAMnA khAnAmAM chupAI rahe." ema kahIne cothuM khAnuM batAvyuM. rAjA emAM bharAI gayo, eTale eNe tALuM daIne chuTakArAne dama kheMcyo. jagatamAM purUSo karatAM strIonuM dhairya adbhUta hoya che. potAnA nagaramAM ane potAnA dezamAM je potAnA parivAra sahita phare, jyAM jAya tyAM mAnasatkAra pAme, e rAjA atyAre potAnA deSathI maMjuSAnA khAnAmAM paDyo.
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra, ekaja meTI maMjuSAmAM rahelA ane pATIyA mAtranA aMtaramAM chatAM e dvijAdika cAre tApasanI mAphaka menapaNe ja ghaNA kALa paryata cupacApa paDI rahyA. cAre jaNAne e pramANe eka maMjuSAmAM barAbara sapaDAvIne tenI upara tALuM lagAvI zIlavatIe gharanuM dvAra ughADayuM ane enI sAsu aMdara AvI eTale sAsunA kaMThanuM avalaMbana laI peTa bharIne te muktakaMThe raDI paDI. Ama akasmAta tAre raDavAnuM zuM kAraNa che?" sAsue raDatI vahune pUchayuM. "sAsujI! zuM kahuM! huM maMdabhAgyavALI chuM. emane mitra somabhUti paradezathI emanI pAse hato te AvyA che te mAThA samAcAra lAvyuM che." vahunAM zabdo sAMbhaLIne sAsunA hRdayamAM dhrAsake paDyo. "zuM che? zuM che? jhaTa kahe joIe?" sAsue utsukatApUrvaka kahyuM. zuM kahuM? videzamAM rahelA ApanA putra tyAM ja svargavAsa thayA ! mArA bhAgyanA pAsA e rIte badalAI gayA ! " vahunI A vAta sarala AzayavALI sAsue satya mAnIne aMgIkAra karI ane te paNa tenI sAthe vilApa karavA lAgI. sAsu vahu bane e pramANe vilApa karavA lAgyA. TuMka samayamAM nagaramAM vAta phelAI gaI, kemake vAyuthakI paNa vArtAnI gati tvarita hoya che. anukrame samudradatanAM sagAMvahAlAM sarve bhegAM thayAM ane tenuM mRtyukArya tenA gRhAMgaNe sarvee karyuM. dUra rahelo samudradatta A vRddhAne ekano eka putra marI gayo. have e aputranuM dhana rAjAnAja kabajAmAM javuM joIe, paraMtu rAjAnI AjJA vagara tenA makAnamAM praveza karavAne kaI samartha thaye nahi; kemake agninI javALAne Azraya le sAro paNa rAjAnI AjJAnuM ullaMghana karIne rahevuM e ati bhayaMkara che. jethI mahAjananA purUSe rAjAne hukama levAne rAjamahelamAM gayA, te rAjAne melApa thaye nahi, badhe tapAsa karatAM rAjAne patto kAMI lAge nahi, tethI mahelamAM rahelA rAja
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ A te abaLA ke prabaLA ? 3ra1 mANasAne pUchyuM paNa daiveja jANe haraNa karyA hAya tema rAjAnI bhALa keAi ApI zakyuM nahi. rAjAnI tapAsa nahi lAgavAthI mahAjananA purUSA nirAza thatAM e samAcAra ApavAne mahAamAtyanA ghare gayA, te| maMtrI paNa guma thaI gayA hatA. temaneA patto paNa maLyA nahi, jethI sarve adhika ajAyakha thayA. tyAMthI nirAza thaI pAchA pharIne taLArakSaka siMhadattanA maMdire AvyA, teA jema durbhAgI mANasa nidhine na pAme tema taLArakSakanA meLApa paNa thayA nahi. vilakSa thayelA te sarve tyAMthI pAchA phrIne rAjakumAra guNasAgara pAse AvIne tene aMjalI joDI araja karavA lAgyA. "kumAra ! musAphIe gayelA samudradattanI akalyANakArI vArtA sAMbhaLIne tenA gharanI DhAlata rAjabhaDAramAM lAvavA mATe ame rAjAnI AjJAnI rAha joIe chIe, paNa mahArAjanA patto jaNAtA nathI, mATe ApanA zuM hukama che ? " '. * zuM mArA pitA kayAMya nathI ? kayAM gayA haze ? " kumAre Azcarya pAmIne kahyuM. " game tema paNa atyAre te tamAre rAjapurUSAne ene ghera mekalavA joie, ke enA gharamAM zu zu che te jue te kharA ! enuM urdhva kArya "mRtakArya paNa karI sarve pAtapAtAne ghera gayA. mahAjananA purUSAe kahyuM. "" " AhA ! hu puNyavAna chuM ke tame kelipriya evA mar ATaluM badhuM gaiArava sAcavIne araja karI che; paNa je kAya mATAnu hAya te teA teja kare, nAnAM chekarAMnuM emAM zuM kAma ? pitA jo na hAya teA pradhAnajI pAse jAo-taLArakSaka pAse jAe; ane te jema kahe tema kare. " kumAre e sarve leAkeAne kahyuM. "kumAredra ! jema abhavya ratnatrayI na pAmI zake tema maMtrI ke taLArakSaka e traNamAMthI ekenA patto nathI. " temanI AvI vANI sAMbhaLIne kumAra Azcarya pAmyA. rAjA,
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 54 muM. zIyalanuM mAhAsya ! "oho! rAjA, maMtrI ane taLArakSaka e traNe sAthe kyAM gayA haze? zuM thayuM haze? emanI ciMtA savee prathama karavI joIe. temanI tapAsa karavI joIe." evI rIte kumAranuM kathana sAMbhaLIne mahAjane kahyuM. "he guNavAna ! prathama tamAre samudradattanA gharanI tapAsa karAvavI joIe, tame hajI bALasvabhAvathI mANasanI luccAI jANI zakatA nathI, mATe vagara vilaMbe ene ghera tamArA mANase mekale." | mahAjananI vANI sAMbhaLIne kumAre rAjapurUne samudradattane ghera mokalyA. teo tene ghera jaI tapAsa karIne kumArane nivedana karavA lAgyA. " svAmin ! samudradattanA dhananI AzA Apa cheDI dyo; sAdhu zALA-dharmazALAnI mAphaka enuM ghara khAlIkhama paDeluM che." rAjapurUSonI A vAta sAMbhaLIne kumAra Azcarya pAme. "e zuM? samudradatta te keTI dravyane mAleka hatA. tamArA bolavA upara mane te vizvAsa Avato nathI." ema kaheto te kumAra rAjapurUSonI sAthe ene ghare gaye. te dAridraya samuM enuM ghara joIne zIlavatIne kumAra kahevA lAgya-"bhadre ! tArI e sarve vibhUti kayAM gaI? satya hakIkata kaheje ke jethI pAchaLathI tAre herAna thavuM paDe nahi." kumAra! dravyanI AzAthI te mArA pati paradeza sidhAvI gayA hatA, ane gharamAM je sArI vastu hatI te paNa sAthe laI gayA hatA. amArA gharamAM A ekameTI maMjuSA che, temAM je kaMI che te amAruM sarvasva che. atyaMta bhAre hovAthI mArA pati ane sAthe laI gayA nathI; paNa enI aMdara zuM haze te ame jANatAM nathI."
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziyaLanuM mahAtmya. 323 zIlavatInI evI vANI sAMbhaLIne kumAre mANase mArate e maMjISA upaDAvI rAjadarabAramAM maMgAvI. sarve leAkeAnA manamAM hatuM ke ratnAlaMkArathI bharelI A maSA haze, te rAjasabhAmAM jaine ane khAlI jotu. "" maMjISAmAM rahelu dravya jovAne hajArA leAka mAmAM bhegA thayA. ma MjISA rAjasabhAmAM lai javAmAM AvI. pachavADe kAtuka jonArA hajArA nAgirakA, rAjapurUSA, moTA moTA adhikArIe tyAM bhegA thayA. hajArA mANasA jote chate emAMthI ratnAlaMkAro meLavavAne mATe ha bhera kumAre peTI kheAlavAnA hukama karyAM. kumAranA hukama mujaba mANase enuM eka tALu ughADayuM ne enuM eka khAnuM kholyuM teA pUrvanA paricita rAjAnA purAhita brAhmaNa nIkaLyo. ajAyama thatA sarve leAkeAe ene pUchyuM. " AhA ! tame A khAnAmAM kevI rIte pUrANA ? " te javAmAM purAhita klyA--" enA javAba pachI ApIza, paNa tame A khIjuM tALuM ughADA ! " te pachI rAjapurUSe bIjI tALu ughADI e khAtuM khAlyu, tA aMdarathI taLAraka nIkaLyeA. parvatanI guDhDhAmAMthI jema kaiAzika sarpa nIkaLe tema taLArakSakane joine sarve ajAyaba thayA. anukrame trIjI ane ceAthuM tALuM ughADayuM, teA aMdarathI mahA amAtya ane rAjA bahAra nIkaLyA. lajajAvaDe karIne jemanAM mukha nIcAM namI gayAM che evA temane joine sarve leAka ajAyama thayA. e cAre evA teA zaramAi gayA hatA ke kAi kAinA sAmuM jovAne paNa samatha thayA nahiM, temanI AvI sthiti joIne keAI vinAdIe kahyuM--" ahA ! rAjakumAra ! tamArUM bhAgya te adbhuta che ke tamArI IcchAmAtramAM A purUSA ahIM utpanna thayA. "" vaLI bIjA khelyA-- ahA ! rAjAne viSe bhaktivALA evA A amAtya, taLArakSaka ane purAhita emaNe pAtAnA svAmIne du:khe du:khI ane sukhe sukhI evI kharI svAmIbhakti khatAvI che ke jethI svAmInI sAthe e paNa saMkaTamAM paDelA che."
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmeila kumAra, ... e to lokapravAha che tethI jene jema phAve tema A samaye badhA bolatA hatA. kumAre kheda pAmI kahyuM--" he tAta ! kayA duSTa purUSe tamArI AvI sthiti karI? Apa zidhra kahe, huM ene sakhtamAM sakhta zikSA karIza." guNasAgara kumArane A pramANene kepa joIne rAjAe ene gusso zAMta pADyo ne kahyuM--"putra ! tatvane jANyA vagara tuM nAhaka krodha karIza nahiM. A badhuM e zreNInI priyAnuM caritra che." rAjAe pachI sabhA visarjana karI ane sarve lokone rajA ApI.. pachI snAna karI bhejanakAryathI paravArI rAjA amUlya vastrAbharaNa sajIne siMhAsanArUDha thaye. purahita, taLArakSaka ane maMtrIne paNa snAna vagere karAvIne sabhAmAM bolAvI besADyA ne tarata ja rAjAe zIlavatIne pAlakhI mokalIne sabhAmAM bolAvI. zIlavatI rAjasabhAmAM AvI eTale rAjAe siMhAsana uparathI uThIne kuLadevInI mAphaka tene praNAma karI aMjalI jeDI enI stuti karI pachI kahyuM - "zIlavatI! tuM sAce sAcI zIlavatIja che. dareka nArIomAM tuM ratnasamAna cho. he mahAsatI ! tuM khare vaMdanane cagya che ke jeNe vikaTa saMkaTamAM paNa pitAne nizcaya yathArtha paripAlana karyo. raNasaMgrAmamAM vIrapurUSe paNa mane jItavAne samartha thayA nahiM paNa te eka strI jAti chatAM mAre parAjaya karyo. tArA jevA mahAsatInA zrApathI maTI salatanata paNa khacIta nAza pAmI jAya che, jethI tAre mArI upara mATe prAsAda thaye ke mane te jIvate rahevA dIdhe. gurUnI mAphaka tArI zikSA jIvatAM lagI ame bhUlazuM nahi. jagatamAM vidvAna, guNavAna ane gaMbhIra mANaso paNa AvI bhUla kare che te prAyaH pUrva karmane doSa ja samaje. prAya: karIne bIjAne upadeza karavAmAM mANaso ghaNuM zrA ane paMDita hoya che; paNa poteja e upadezane upayoga kare evA te keIkaja hoya che. lAkhe bhavamAM sukha karanArA ziyalane kSaNa sukhane denArA ' viSaye mATe keNa vicakSaNa purUSa nAza kare? keTIjane paNa durlabha evA ciMtAmaNi ratna samAna zIlane paMDita purUe ratisukhanI lAlacathI duSita na karavuM joIe che .
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziyaLanuM mAhAbhya. kurapa * rAjAe A zIlavatInA ziyalanI sabhAjana AgaLa prazaMsA karI, parvatanI mAphaka nizcaLa e ene ziyalamahimA varNavyuM. rAjAnI samakSa purehite paNa e lekha ane AbharaNa zIlavatIne ApyAM ane potAnA mitrane sarva vRttAMta eNe kahI saMbhaLAvyo. - te pachI rAjAthI sanmAna pAmelI zIlavatI utsavapUrvaka pitAne ghera gaI. kALAMtare samudradatta dezAvarathI ghaNuM dravya laIne ghera AvyA, teNe potAnI strInA ziyalanA mAhAbhyanI vAta sAMbhaLI. tethI te manamAM adhika prasanna thayo. anyadA tyAM traNa jJAnanA dhAraNa karanArA zrI zIlagurU padhAryA. temane namavAne nagara leka jema jema khabara paDatI gaI tema tema javA lAgyA. rAjA paNa pitAnA amAtyAdika parivAra sAthe uttama vAhana upara ArUDha thaIne devatAonI sAthe jema IMdra nIkaLe tema nIkaLe. bIjI taraphathI samudradatta potAnI e prabhAvazALI patnIne laIne gurUne vaMdana karavAne AvyuM. gurUne namIne sarve beThA, eTale gurUe madhuragirAthI saMsAranA tApane nAza karanArI dezanA ApI-"A saMsArarUpI aTavImAM bhUlA paDelA prANuo mahAduHkhe karIne manuSyane bhava pAme che. paraMtu evA mahAduHkhe pAmavA yogya mAnavabhavane pramAdavaDe jaDabuddhivALA manuSyo nirarthaka khAI nAkhe che. madanane sahAya karanArA pramAdanA pAMca prakAra che. emAM muMjhAyA thakA prANIo mAnavabhava hArIne narakamAM javAno rasto khullo kare che. pAMca prakAranA pramAda zAstramAM kahyA che. emAM prathama madya-madirApAnathI mANasa unmatta thaIne mRtakanA je thaI jAya che. belavA-cAlavAnuM ene kAMI bhAna rahetuM nathI, jenuM sevana karavAthI mUDha purUSa svata: nAza pAme che. bIje pramAda viSaya-prANIone kAcamaNinI jema te kSaNabhara manahara jaNAya che, paNa vastuta: te e coranI mAphaka AtmAnA guNene ghAta karanAra che. meTA purUSo paNa ene Adhina thaIne A lekamAM apavAda pAmyA che ane emAM rakata thaIne paralokamAM durgati tarapha gayA che.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhasilakumAra trIje pramAda kaSAya-prANIone e saMnipAtanI mAphaka AkuLa vyAkuLa karanAre che. kaSAyane vaza paDelA ghaNA jIvo saMsAramAM DubI gayA che ke jene hajI lagI patto paNa lAgyA nathI. ' ceAthe pramAda nidrA-e purUSanA sarva guNene ghAta karanAra che; nidrAdhIna thayele mANasa potAnuM zuM thAya che? te paNa samajI zakatuM nathI. pAMcamo pramAda vikathA-aneka prakAranI kaTila kathAo karavAthI jI vyartha kamabaMdhanamAM paDe che. e pace pramAde cittanI sthiratAno nAza kare che. mahinA A pAMce bheda samajavA. zikArI jema zirane supaDA tema prANIone e vAraMvAra sapATAmAM sapaDAve che-phasAve che. tema ja janmamaraNanI ja jALamAM ane mane... - TomAM te pADe che. jene meha zAMta thayo che evA cAra jJAnane dhAraNa karanArA zrutakevaLI paNa pramAdavaza paDavAthI keTI bhavamAM bhramaNa kare che, mATe he bhavyajane ! tame pramAdane tyAga karIne dharmakAryamAM udyamavaMta thAo. apramAdI udyamI purUSane jagatamAM evI kaI vastu durlabha nathI ke je te meLavI na zake." mahApurUSanI evI dezanA sAMbhaLIne nagarajane manamAM ghaNe saMteSa pAmyA, ane pitapitAnI zakti pramANe sarvee niyama grahaNa karyA. dezanA samApta thayA pachI zIlavatI gurUrAjane namIne vinaMti karavA lAgI--"prabhe! A rAjAdika mAre viSe rAgavALA kema thayA?" he dhanya ! karma eja jagatamAM baLavAna che; pUrvabhavanA abhyAsathI ja A bhavamAM paNa e tArI upara nehavALA thayA che." * praNA : www. zIlavatInA pUchavAthI gurUe enuM pUrvabhavanuM vRttAMta kahI saMbhaLAvavA mAMDayuM. - -
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 55 muM. zIlavatIne prAn bhava." A jabUdvIpanA airAvatakSetramAM ghutilaka nAmanA nagaramAM zivabhUti nAmane vibhUtie karIne zreSTha gaNAto eka zreSThI rahe hate. mahAzrI nAme tenI sahadharmiNane siMhasthane sUcita siMha nAme putra thaye; ane caMdrakaLAe sUcita caMdrakaLA nAme putrI thaI. anukrame te moTAM thayAM, te vAre zivabhUtie siMhanA lagna devazrI nAmanI eka dhanikanI putrI sAthe karyA. zivabhUtine eka devadhara nAme baMdhu hatuM, te vyavasAyane kAraNe kanakapura nagare gaye, tyAM eka zreSThIne ghera utaryo. tenI sAthe anukrame ene gADha maitrI thaI, jethI e zreSThInA putra guNadharane yuvAna ane guNavAna joIne teNe potAnA bhAInI kanyAnuM enI sAthe vevizALa karyuM. - zivabhUtine kumAra siMha paNa vyApAra arthe caMpAnagarImAM gaye, tyAM zreSThIputra suradeva sAthe pitAnI gADha mitrAcArI thavAthI pitAnI bahenanuM sagapaNa eNe suradeva sAthe karyuM. caMdralekhAnI mAtA mahAzrI paNa kAraNavazAt pitAne ghera gayelI, tyAM potAnI benapaNInA putra guNavAna guNacaMdrane je, eTale potAnI putrInuM teNe enI sAthe sagapaNa karyuM. caMdrapura nagarathI zivabhUtine june mitra mahezvaradatta zreNI ghutilakapura nagare Ave, tene joIne prasanna thayelA zivabhUtie pitAnI putrInuM sagapaNa enA putra zaMkhadattanI sAthe karyuM kAktAlIya nyAye karIne e cArenAM sAthe lagna lIdhAM ne cAre vara sAthe paraNavAne AvyA. ekadama cAre varane paraNavA AvelA jANune zivabhUti kiMkartavyamUDha banI gayA. leka keLAhaLa karatA mazkarImAM jema phAve tema belavA lAgyA. varanA jAnaiyAo
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 dhammila kumAra paNa Apa ApasamAM vAdavivAda karavA lAgyA. A akasmAta joIne kanyA viSAda pAmI gaI. cittamAM parAbhava pAmelI manamAM aneka saMkalpavikalpa karatI te bALA vanamAM cAlI gaI; ane tyAM eka vRkSanI zAkhAnuM avalaMbana laIne jeTalAmAM gaLe phase khAtI hatI, eTalAmAM eka avAja ene kAne AvyuM. "mugdha ! AvuM sAhasa na kara." A avAja sAMbhaLIne kanyA camakI ke "mane kaI mANasa athavA te deva gaLe phAMso khAvAne niSedha kare che. e pramANe ciMtavana karatI hatI, eTalAmAM najIkanA vRkSa nIce eka munine teNe jeyA. temane joIne vismaya pAmatI kanyAe maraNanuM kArya ATepIne sukhadAyaka asunizivaDa chegarAgamAM vaMdana karyuM. munie kahyuM. "he mahAbhAgI ! tane zuM du:kha che ke jethI te maravAne prasaMga Adaryo che? sukha duHkha e prANIone pUrvabhavanA kavipAkane anusAre ja prApta thAya che. jyAM sudhI karmonI sthiti pUrepUrI pAkI gaI na hoya, tyAM lagI e karmI prANIne cheDatA nathI. mATe e duSTa kone nAza karavAne he dhIrabuddhivALI ! tuM kaMIka yatna kara, durjana purUSa paNa rAjAvaDe karIne zuM nathI daMDAta?" | muninI evI mRdu vANI sAMbhaLIne te bALA belI-"prabhe! e duSkarmane kevI rIte jaya kare?" kamane marma bhedavAne te phakata eka dharmane ja Azraya le. he bALA ! sukhane karanAre, saMsAranA tApane zAMta karanAre e dharma ja che, mATe tene ja tuM aMgIkAra kara." gurUe tene dharmanuM zaraNa aMgIkAra karavAne kahyuM. prabho ! e karyo dharma duSkarmane nAza karavA samartha thaze ?" bALAe pUchyuM. tenA uttaramAM gurU bolyA "jagatamAM sarva dhamAna vaSa savana -. che. A saMsArasAgaramAM DubatA prANIo jahAja samAna saMyamadharmane prApta karIne paramapadane prApta kare che. " uttama evA sAdhumArganuM zravaNa karIne te bALA saMyamadharmane prApta karI sAdhvI
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilavatAno prAgabhava. 429 enI saMgatimAM rahI cirakALa paryata saMyamadharmanuM pAlana karavA lAgI. maraNa samaye anazana prApta karIne zuddha ArAdhanamAM tatpara rahI ta bIjA devaleke advitIya kAMtimAna devI tarIke utpanna thaI. devatA saMbaMdhI anupama bhogone bhogavI AyuSya pUrNa thaye tyAMthI AvIne tuM zIlavatI nAme zreSThIpatnI thaI chuM. prAgabhavamAM tane paraNavA AvelA cAre vararAjAo tane vratavALI jaIne ciMtavavA lAgyA. "ahe! priyAne prApta karyA vagara ApaNe pAchA jaIzuM, te mitramAM ane lekamAM mazkarInA pAtra thaIzuM mATe paraNyAvagara ApaNe ApaNA gAmamAM have pAchA kevI rIte javuM?" ema vicArI vanamAM jaIne teo cAre tApasa thayA. AyuSya pUrNa thaye maraNa pAmIne teo bhuvanapatimAM devapaNe utpanna thayA. tyAMthI ane te A rAjA, maMtrI, koTavALa vagerepaNe utpanna thayA che. pUrvanA saMskArathI te A bhavamAM tArI upara anurAgavALA thayA che, kemake rAga dveSa keTa janma paryata prANIone bhavaparaMparAe cAlyA Ave che. pUrvabhavamAM je tAre bhAI hatA te A bhavamAM tAre svAmI thaye che. khare A saMsAranuM nATaka vicitra che." muninA mukhathI e pramANene pitAne pUrvabhava sAMbhaLIne pratibaMdha pAmelA teo emanI pAse cAritranI yAcanA karavA lAgyA. zIlavatI sahita e sarvene munie dIkSA ApI. zIlavatI ane te rAjAdika kharzadhArAnI mAphaka dIkSA laIne tIvra tapa tapavA lAgyA. saMyamanuM ArAdhana karIne zubha bhAvathI prAMte te sarve svarga lakamAM gayA, tyAMthI anukrame e badhA siddhisukhane pAmaze. jevI rIte zIlavatI pitAnI suzIlatAthI pRthvI upara vikhyAta thaI, evI rIte nirmaLa zIlaMdharmavALAM naranArIo A bhavamAM paNa pavitra mArgamAM rahIne puNya upArjana kare che. ekalI paNa e mahAsatI zIlavatIe ziyalanI lIlAo karIne e sarvane pitAne vaza kya, mATe mArI zikhAmaNa mAnIne tuM paNa A karUpanuM daridra mukha joIza nahi."
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ basmilakumAra e pramANe vimalAnA mukhathI kathA sAMbhaLIne kamalA mana rahI. eTalAmAM cAlatA rathathI keTalIka aTavIne ujajaDa paMtha kApatAM AgaLa mArgamAM zaMkhAdi vAjItranA dhvani temane kAne paDyA. te sAthe hAthI, ghoDA, ratha vagerethI susajaja subhaTenuM lazkara sAme AvatuM ane dhvajAo pharakAvatuM emaNe joyuM. -" - prakaraNa 56 muM. caMpAmAM." mArgamAM AvatAM je cerone meM haNyA hatA enA sAgarIte vairInuM pratizodhana karatAM mArI sAthe laDavAne AvyA jaNAya che. astu ! evA vizALa sainyanI paNa zI ciMtA devanA kAryanI ciMtA te e poteja rAkhe che, mANasa to mAtra prayatna kare che." dhammila upara pramANe ciMtavatA hatA. temaja AvuM meTuM lazkara joIne vimalAne kamalA paNa bhayathI AkuLa vyAkuLa-hAvarAM banI gayAM hatAM. temane dhamile dhIraja ApIne ke-"jIvuM chuM tyAM lagI tamAre DaravuM nahi. je deve Aja sudhI ApaNuM rakSaNa karyuM che teja ApaNane atyAre paNa bacAvaze, mATe tamAre ciMtA karavI nahi." dhamila temane te pramANe samajAvato hato, eTalAmAM te e sanyamAMthI eka suMdara purUSa hathIyAra rahita sAmyaveza dhAraNa karela pasmilanI AgaLa AvyuM. tene Avato joIne dhammile ciMtavyuM ke "A keI dUta je samAcAra laIne Avato jaNAya che." eTalAmAM te purUSa dhammila pAse AvIne pitAnA mastake be hAtha joDI ene praNAma karate be -"he Aryaputra ! ahIM najIkamAM aMjanAcala giri dekhAya che, tyAre pallI pati ajItasena rAjA moTe pRthvIpati che, tame je arjuna cerane mAryo te amArA svAmI upara bahu dveSa karato hato ane herAna karatuM hatuM. tene hamaNuja tame mArI nAkhe, evuM caradvArA sAMbhaLIne tamArI upara snehabhAva
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMpAmAM. 30 dhAraNa karI subhaTenA parivAra sAthe harSathI te tamane maLavAne sAmA Ave che." AvelA purUSe A pramANe dhamilane hakIkata kahI saMbhaLAvI eTale sarvenI ciMtA dUra thaI. dhammila paNa nehabhAve ajItasenane Avate sAMbhaLI ratha uparathI nIce utarIne tene maLavA cAlyA. sAmethI ajItasena paNa ghoDA uparathI utarI paDyA. banne sAmasAmA AvIne arasparasa maLyA, bheTyA, ajItasene dhammilanI prazaMsA karatAM kahyuM"he bhAgyavaMta ! tame A bahu sArU kRtya karyuM ke e duSTa kezarI samAna arjunane motano svAda cakhADyo. potAnA parivAre karIne e hamaNAM ajethya thaI paDyo hato, jethI sarvene ghaNe herAna karato hatA. enA bhayathI A raste keI nIkaLI paNa zakatuM nahi. luMTaphATa rU5 aneka pApakarma karIne te pitAnI AjIvikA calAvatA hate. mANasane mAravAmAM e pApaja gaNatA nahi. e e amArI upara paNa dveSa karIne amArI prajAne-amArA mANasone luMTate, temanA jIvanuM jokhama karatA ane aneka rIte te amane herAna karato hato. tene pakaDavAne ghaNe prayatna karato hato, paNa e duSTa pakaDAto nahi, hAthamAM AvIne chaTakI jato. evA jAlImane tame ekale hAthe haNane khacIta prajA upara amArA upara mahAna upakAra karyo che. AjasudhI amArA hRdayamAM e ajunarUpa zalya khuMcatuM hovAthI sukhe uMgha paNa AvatI nahotI, AjathI zalyarahita thayelA ame have nirAMte rAtrIe nidrA lezuM. have te kumAra! tame amArA para prasanna thAo ane amArA sthAnakane pavitra kare. tamArI vAta sAMbhaLIne amArA nAgarikajano tamane jevAne Atura thayelA tamArI rAha jotA ubhA che temane saMtoSa Ape." ajItasena rAjAe A pramANe kahIne pitAnI pallImAM AvavAnI vinaMti karavAthI dhammila enI abhyarthanAno svIkAra karatA enI sAthe cAle, kemake uttama purUSe anyanI prArthanAne chatI zaktie bhaMga karatA nathI. pahelIpatie enA Agamana nimitte mATe utsava mAMDyo. ne temane vasavAne eka suMdara maMdira ApyuM. temAM azana vagerenI
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40ra pazcila kumAra. save sAmagrI bharI dIdhI. temaja reja navAM navAM vastrothI-dhammilane satkAra karavA lAgyo. evI aneka sukha sagavaDapUrvaka dhammila tyAM rahevA lAgyo. avasara sAdhIne eka divasa vimaLA AgaLa kamaLAe dhamilanA guNenuM varNana karavA mAMDyuM, paNa kaDavA auSadhanuM pAna karatAM jema mukha saMkocAya tema vimaLAe e kaTuka lAgatA zabdanuM kaNendriya dvArA zravaNa karatAM mukha macakoDyuM. keTalAka divasa paryata sukhapUrvaka devatAnI mAphaka tyAM rahIne pammile caMpA tarapha javAne mATe rAjAnI rajA meLavI ane ADaMbarapUrvaka ajItasena rAjAe vaLAvelAM teo rathamAM besIne AgaLa cAlyA. anukrame ratha cAlatA cAlate caMpAnagarInA sImADe Avyo. patitapAvanI gaMgA pitAnA pavitra jaLathI sakaLa janonA pApanI zuddhi karatI, temanA bAhya maLa sApha karatI, pUrNa jobanapaNe sakhIonA parivAre paravarelI, pitAnA pati sAgarane maLavAne utkaMThA bhera tvarita gatie gamana karI rahI che. leke vAta kare che ke A gaMgAnuM capaLa mana pahelAM zaMkaranuM moTuM nAma sAMbhaLIne enAmAM Asakta thayuM hatuM, jethI gaMgA e bhoLAnAthane maLavAne kAzI deDI gaI. ane pariNAme mehamugdha thaIne te vizvanAthanI upamA pAmelA zaMkaranI sAthe cAramAM paDI. roja tenI sAthe khelavA lAgI. zaMkarane eka bhavAnI-pArvatI patnI hovAthI temaja zaMkaranI upara enI sattA adhika hovAthI umApati-zaMkara, gaMgAne pitAnI jaTAmAM chupAvI rAkhatA hatA ane enI upara ati hAla hevAthI niraMtara tene sAthe rAkhatA hatA. pote zarIre bhasma lagAvIne smazAnamAM-jaMgalamAM pharatA hatA ane kavacit dhyAnamAM te kavacit gaMgAmAM masta rahetA hatA. pArvatIne eka divasa kaMIka zaka paDavAthI zIvajInI kasoTI karavAne eNe vicAra karyo. ane eka suMdara bhilaDInuM svarUpa dhAraNa karIne jyAM zIvajI samAdhi lagAvIne beThA hatA, tyAM akasmAta pragaTa thai. e vAraMvAra mahAdevanI daSTie paDavA lAgI ne
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMpAmAM. hAvabhAva batAvavA lAgI. zaMkara paNa samAdhi cheDIne vAraMvAra suMdara navavanA bhilaDIne AvI ekAMta jagyAe potAnI sAme hAvabhAva karatI joI tenA para moha pAmI gayA,divAnA banyA ane tene meLavavAne-bheTavAne doDyA. gaMgAjIrasAze enuM paNa bhAna e bhoLAnAthane rahyuM nahIM. utsuka thayeluM e vihvaLa mana bhilaDIne bheTavAne ati Atura thaI gayuM. jaTAmAM rahelI sUkSma zarIradhAriNI gaMgAe enI A ceSTA joI, jethI e paNa A bevaphA zaMkara upara rUSTamAna thaI gaI. bhilaDIne bheTavA gayelA zaMkara ekAeka bhilaDI adrazya thavAthI tAjuba thaI gayA. bIjI taraphathI gaMgAe pragaTa thaI emane oLa Ape, zaMkare potAnI bhUlanI enI AgaLa kSamA mAgI; paNa manasvinI gaMgA tenI upara kAMI paNa dhyAna ApyA vagara nirAza thaIne surakamAM pApanuM prAyazcitta karavAne cAlI gaI. mahAdevanI saMgatithI vilakhI thayelI gaMgAno svargalekamAM keIe bhAva pUcho nahi, eTale eNe reSAyamAna thaIne svargabhUminA eka TukaDA samA himavaMta parvata upara AvelA padmadrahamAM jhaMpApAta karyo, ane puna: nArIrUpa dhAraNa karI deva nadI-gaMgA nAma rAkhI pitAnI sAhelI siMdhune potAnI sAthe laIne himAlayanI nIce utarI. bahu sAhelIonA parivAre paravarelI te A caMpAnI bhAgoLe thaIne tenA priyatama samudrane varavAne doDI gaI. e gaMgAnA kinArA upara aneka nAnAM moTAM tarUvara zobhI rahyAM che. jyAM sahakAranA vRkSa upara koyala madhura dhvanithI rAgarAgaNI cheDI rahI che, evA ramaNIya udyAnasamA vanane joIne kumAre tyAM ratha choDyo. sarvee gaMgAne kinAre AvI hAtha moM dhoIne mukha zuddhi karI, amRtasamAna e svAdiSTa jaLanuM pAna karyuM. potAnI pAse khAvAnuM hatuM te khAIne thoDIvAra vizrAMti laI zramane hara karyo. vananI e ramya maMdamaMda havAthI sarvenAM mana praphadvita thayAM. keTalIka vAra sudhI vizrAMti lIdhA pachI gAmamAM koI sArUM sagavaDavALuM makAna zodhavAne dhammila nagaramAM javA taiyAra thaye, jatAM jatAM snehabhAvathI kamalAe dhamilane kahyuM--"vatsa! saMbhALaje. A caMpAnagarI aneka dhUrta lekathI bharelI che. tuM
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ bruiha kumAra. 334 nirmaLa buddhivALo hovAthI e dhuoMnA sapATAmAM phasAte nahIM. ane kAma karIne vahelo Avaje. pelA kuTa vaNikanI mAphaka tuM ThagAIza nahi, nahite ame ahIM tArI rAha jotAM besI rahezuM." "he mAta! tamAre manamAM leza paNa e saMbaMdhI ciMtA karavI nahi. huM have sarve jagatane ThagavAne samartha chuM, mane kaI ThagI zake tema nathI." ema kahIne temane bannene dharya ApI pote makAnanI tapAsa karI Ave tyAM lagI ahIM ja temane rahevAnuM jaNAvI pote nagara tarapha cAlyo. cAlatAM cAlatAM dhammila anukrame vananI suMdara lIlAne jotA caMpAnI najIkamAM caMdranAM kiraNasamI ujavaLa jaLa kalola pheMkatI caMdrA nadI potAnA pravAhavaDe karIne utkaMThApUrvaka mALikA jema mAtAne maLavAne dhase tema rUmajhuma karatI jyAM gaMgAne maLe che te jagAne temane saMgama jete be ghaDI ubhuM rahyo; ane tyAM nadImAM rahelAM jaLakamaLa sAthe te kSaNabhara krIDA karavA lAgyo. anukrame te jaLakamaLone cheda-tene citra vicitra banAvato caMdrAnA athAga jaLamAM pheMkavA lAgyo. te kamaLe jaLanI AMTIghuMTInI bhamarImAM nAcatAM kudatAM gaMgAnA uMDA jaLane jema yationAM citta AgamavaDe pavitra thaIne zukaladhyAnane pAme tema pAmI gayA. gaMgAnA taTa upara potAnA mitranI sAthe pharatA caMpAdhIza kapila bhUpAlanA kumAra ravisene ketukavaDe karIne Azcaryajanaka kamaLanA vikAre-judA judA AkAre joyA. eNe potAnA mitrane kahyuM.--"mitra ! joyAM A kamaLa ! tene AvAM vicitra banAvIne keNa pheMkatuM haze ? bhinna bhinna prakAranI guMthaNI guMthI A kamaLane jaLamAM pheMkanAre kaI kaLAnidhi jaNAya che, mATe jA ene bolAvI lAva, ApaNe enuM vijJAna joIe. " mitre eka mANasane bolAvI ene sarve vAta samajAvI kamaLone cheda karIne jaLamAM pheMkanAra purUSane bolAvavA mokalyA. tene kahyuM ke-"e guNa purUSane mAna sAthe satkAra karIne ahIM teDI lAvaje." rAjakumAranA kahevAthI mANasane mokalI pite e kamaLonI citravicitra lIlA te tyAMja uo rahyo.
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMpAmAM. - 75 rAjakumAre mekalelo mANasa e kamaLa sAthe ramata karatA dhamila AgaLa jaIne kahevA lAgyo-"he kalAnidhAna! guNavAna ! tamAruM Azcaryajanaka A kamaLa saMbaMdhI vijJAna jeIne amArA rAjakumAra ati prasanna thayA che; ane tamArA darzananI rAha jotA te gaMgAnA kinArA upara potAnA mitro sAthe ubhA che." AgaMtuka purUSanI A prakAranI vANI sAMbhaLIne dhammila rAjakumArane maLavAnI IcchAthI tenI sAthe cAlyo. caMpA nagaranuM jANe sAkSAta mUrtimaMta zUra, nara ane saMdarya hAya evA rAjakumArane joIne teNe praNAma karyA. - kumAre paNa pAse jaIne bAvaDe AliMgana daI dhammilane Adarasahita maLIne kuzaLa vartamAna pUchayA ane enI kaLAkuzaLatAnI stuti karatAM kahyuM ke-"mArA cittarUpI pravAhane tArI kaLAe dravIbhUta karyo che. he mya! ghaNA samayathI tArI kaLAnuM kautuka huM joI rahyo chuM. tArI AvI apUrvakaLAvaDe jaNAya che ke tuM vijJAnI che. bhAI! kaho, tame kayAMthI Avo cho? kayAMnA vatanI cho? sAthe parivAramAM keNa che?" "rAjakumAra ! kuzAgrapura nagara thakI huM AvuM chuM. mArI sAthenA parivAra ahIM najIkanA vanamAM ja utare che." dhammile pitAnI hakIkata kahI saMbhaLAvI. tyAre mitra! have tame ahIMyAja rahevA cAhe choke AgaLa * javA cAhe che?" kumAre pharIne pUchayuM. dhambile kahyuM ke--"ahIMja rahevA IcchA che. vanamAM ratha choDIne gAmamAM huM makAnanI sagavaDa karavA jato hato, eTalAmAM caMdrAnA zubhrajaLamAM utpanna thayelAM suMdara kamaLa je tenI sAthe ramaNa karavAnuM mane mana thayuM, tyAM to alpakALamAMja ApanuM puNyamaya darzana thayuM." ghaNI sArI vAta, mitra ! tame amArAja memAna thaIne rahe. mArA mANaso tamAre mATe sarve sagavaDa karI Apaze." ema kahIne kumAre mANasane AjJA karI ke-"jAo, eka suMdara makAna Amane mATe sApha karI aMdara khAnapAnanI sarva vastuonI goThavaNa kare." A pramANe mANasane hukama ApI rAjakumAra dhamilanA
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 pasmila kumAra parivArane teDavAne mATe dhammilanI sAthe hAthI upara beTho. ane vimalA tathA kamalA je caMpakavanamAM utaryA hatA tyAM baMne AvyA. temane dUrathI AvatA joIne vimalAe pUchayuM hAthI upara besIne bIjA aneka mANaso sAthe A keNa AvatuM haze ?" ema jaNAya che ke hAthI upara besIne tAro priya dhammila A parivAra sAthe tane priyAne levAne Ave che." kamalAe hasatAM hasatAM kahyuM ne vimalAe meM macakeDayuM. A kaLAvAna dhammila keTalo badho parivAra laIne tane teDavA Ave che? khare sukRtavaMta purUSonA bhAgyane avadhi niravadhi ja hoya che." pharIne kamalAe kahyuM. mUkhe e A mane bilakula priya nathI. enI vAta sAMbhabIne paNa mane tAva Ave che. have ApaNe dhArele sthaLe AvI paha yAM chIe, te tuM ene kayAre dUra karIza ? A ucca Asana upara beTho chatAM e sajana jananI zebhAne pAmato nathI. parvatanA zikhara upara raheluM game tevuM suMdara vRkSa paNa zuM kalpavRkSanI upamA pAmI zake che?" vimalAe kahyuM. jo ke A ghaNA parivAra sAthe Ave che chatAM emAM mane te kAMI paNa Azcarya thatuM nathI, kemake aneka prakAre kuceSTA karavAvALA viduSakane loke zuM vIMTI vaLatA nathI ? " kamalAnA vacanathI plAna mukhavALI thayelI vimalAe pharIne khedavaDe kahyuM. eTalAmAM rAjakumAra ane dhammila parivAra sahita tyAM AvI pahoMcyA ane upara pramANe pitAnI dhAvamAtA sAthe vAto karatI vimalA ane kamalAne rathamAM besADIne rathane nagaramAM haMkAryo. sarva parivAra sAthe teo zaheramAM AvyA. rAjakumAre potAnI pAsenA ja suMdara makAnamAM-je atyAra Agamaca sAphasupha thayuM hatuM temAM utAre Ape. tyAM dareka cIje-khAna, pAna, vastra, pAtra vagere sarvanI vyava sthA thaI gaI hatI, chatAM kumAre adhika vyavasthA karI ApI, ane patAnA mitrane eitI rAgavaDo pUrI pADavAnI karIne tADhaka ApI.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33): caMpAmAM. * anukrame divasa upara divasa jatAM rAjakumAra ane dhammilakumArane jJAnagoSTinI vAta karatAM gADha dastI thaI. enA jJAnanI- enA vijJAnanI enI kaLAkuzaLatAnI rAjakumAre parIkSA karI, temAM dhamila jAtivaMta suvarNanI mAphaka phatteha pAme. jethI bannene paricaya divasAnadivasa vadhateja ga. rAjakumAra vana, upavanamAM kIDAdi je je karatA hatA temAM dhammila trIjA netranI jema sAthe ne sAthe raheto hato. evI rIte dhamila ane rAjakumAranAM hRdaya ane anya ekyatAne pAmI gayAM. rAjakumAranA mitre te paNa dhammilanI mIThI jabAnane Adhina thaI gayA. krame karIne jema jema tenI oLakhANa vadhatI gaI tema tema te AkhA nagaramAM lokapriya thaye. paraMtu jema caMdramA samasta jagatane prakAza kare che-duniyAne potAnA guNathI ajavALe che, paNa pitAnuM mRgavaDe kalaMkti ghara te kalaMkti ja rahe che ema dhamila paNa piotAnA gharamAM aNagamate hate. dhammila paNa roja tela attara vagere coLIne snAna karavA lAge, miSTa-managamatAM bhojanano svAda levA lAgyuM ane rAjakumAra sAthe krIDA karatAM AnaMdamAM vakhata vyatIta karavA lAge; jethI divase divase enI kAMti ane teja vRddhi pAmyAM, zarIra paNa puSTa ane taMdurasta thayuM. ema karatAM caMpAnagarImAM temane mahInAthI adhika samaya pasAra thaI gayo. eka divasa mitra mAraphate rAjakumAre dhammilanA ghara saMbaMdhI ceSTA jANuM, jethI enI khAtarI karavAnuM mana thayuM; kemake jJAnI purUne na samajAya evuM kaMI hotuM nathI. tyArapachI paNa ghaNA divasa vahI gayA. keTalAka divasa pachI rAjakumAra dhammila sahita sarve mitronI sAthe beTho hato. tevAmAM akasmAt dhammilanI sAthe AvelI suMdarI pasmilanI strI che ke koI bIjI che? tenI parIkSA karavAnuM vicAra tene pharyo, tethI eNe potAnA mitrone kahyuM-"dosto ! AvatI kAle prAta:kALe tame sarve tamArI strIonI sAthe nagaranI bahAra Ye : . .
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ DA dhambila kumAra: ApaNe vADImAM Avaje. tyAM ApaNe ujANuM karazuM ane Akho divasa gammata karIne ja meLavazuM." ema kahIne sarve mitrone rajA ApI. dhammila samajI gayA ke "A badhuM tophAna mArI parIkSA mATe thatuM jaNAya che. nakkI kAle prabhAte ApaNe bhrama khullo thaze." ItyAdika vicArato dhammila pitAne ghera AvyA. tenA hRdayamAM ciMtA hatI ane vadana upara malinatA temaja glAni hatI. have zuM karavuM ?" e mATe muMjhAyelo dhamila khAdhA pIdhA vagara emane ema gharanI nIce eka khATalI upara suto ane vicAramAM DubI gaye. tenI AvI sthiti joIne "ene zuM thayuM haze?" ema vicA ratI kamaLA dhammilanI pAse AvI ane tene pUchavA lAgI--"vatsa! zA mATe Aje ATalo badho duHkhI jaNAya che ?" mAtA ! have tamArI sAthe huM vizeSa vakhata rahI zakIza nahi. Aja rAtanAja huM ahIMthI javAnA vicAramAM chuM." dhambile jaNAvyuM. paNa tenuM koI kAraNa? dhIraja dhara. dhIrajanAM pariNAma mIThAM ja hoya che." dhAvamAtAe kahyuM. "are! dhIraja te kyAM sudhI dharUM? AvatI kAle prabhAte ja mArI kamabakhI thavAnI che, te zuM mArAthI sahevAvAnI che?" "kema, zuM thayuM che vArU? kAMI navAjunuM thayuM ke zuM?" dhAvamAtAe pUchayuM. hA, AvatI kAle prAta:kALe rAjakumAre pitAnA sarve mitrone priyA sAthe bahAra udyAnamAM AvavAnuM AmaMtraNa karyuM che. e badhuM mArI parIkSA karavAne mATe ja thayuM che." "ema thavAnuM kAraNa?" dhAvamAtAe pUchyuM. kAraNa mAruM daiva mArI upara kopyuM che te kaI caradhArAe rAjakumAre mArA gharanuM guhA vRttAMta jANyuM che. te jovAnI khAtaraja prabhAte priyA sahita sarvene vanamAM bolAvyA che. tethI je vimaLA
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasudattAnI svacchaMdatA. mArI sAthe nahIM Ave te huM sarve janemAM hAMsInuM pAtra thaIza. mATe tArAthI je banI zake to tuM vimalAne samajAva ke jethI te prIti vinA paNa prabhAtamAM mArI sAthe udyAnamAM Ave." dhAmbale muddAnI vAta kamalAne saMbhaLAvI. huM tArI IcchA pramANe prabaMdha karIza." ema kahI tene AzvAsana ApIne kamalA tarataja vimalA pAse gaI mAtAnI mAphaka e preDhA vimalAne zikSA ApavA lAgI-samajAvavA lAgI. "vatsa ! AvatI kAle prabhAte rAjakumAre potAnA sarve mitrone priyA sahita vanamAM notaryA che. emAM dhammilane paNa javAnuM che. mATe tuM paNa tyAM dhammilanI sAthe jA. ATalA badhA kApavALI na thA. agni jema sarvane bALI nAkhe che tema tAre A ati kepa ApaNA A sarve sukhanuM satyAnAza vALaze. je tane dhammila na gamato hoya te paNa AvatI kAle tuM enI sAthe udyAnamAM jA ane tyAM aneka kumAre bhegA thaze, temane joI pasaMda karIne tene game tene tuM paraNI jA. paraMtu dIkarI! AvI svacchaMdatA koIne kayAre paNa sukha karanArI thaI nathI. vasudattA ane aridamanane paNa e svachaMdatA sukha ApanArI na thaI to bIjAne kema thaze?" mAtA ! te vasudattA koNa? athavA e aridamana rAjA ke?" vimalAe pUchyuM. enA javAbamAM kamalAe e daSTAMta kahevA mAMDayuM. prakaraNa pa7 muM. vasudattAnI vacchaMdatA A pUrve avaMtInagarImAM dhanadatta nAmane mATe dhanAlaya zAhukAra rahetuM hatuM. ene dhanazrI nAme priyAthI dhanavasu nAme putra utpanna thaye. bIjI vasudanA nAme putrI thaI. kauzaMbI nagarInA imika sArthavAha dhanadeva ne vasudattA putrI ApI. anukrame avaMtImAM
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra, e sAthe vAha vepAra karavAthI ghaNI lakSmI kamAye. pachI e lakSamI ane lakSmIthI adhika priyAne laIne te khuzI thato pitAne vatana game tyAM potAnI priyA sAthe nivRtta citte te saMsAra saMbaMdhI vaiSayika sukha bhegavavA lAge. kALe karIne vasudattAne be putra thayA, ne triIje garbhamAM hatA. anukrame yaza ne dharmanI mAphaka jagatamAM e baMne jaNA mAnya thayA. jyAM lakSamI hoya che tyAM manuSya paNa mAna pAme che. anyadA dhanadeva dhanaprApti arthe mAtA pitA tathA garbha vaMtI strInI rajA laIne dezAMtara gaye. pitAne ghaNuM dezAvara gaye eTale vasudattAnuM mana mAtApitAne maLavAne ulaTayuM. tene keTalAka mahinA vyatita thayA. eTalAmAM ujjayinI tarapha jate dUra dezAvarathI eka sAthe Ave tyAM utaryo. e jANIne svacchaMdI vasudattA enI sAthe pIyara javAne taiyAra thaI, tenA sasarAe ene ghaNuM samajAvI ke AvA paradezI sathavArA sAthe ekAkIpaNe javuM yogya nathI." mAtApitAne maLavA mArUM mana ghaNI utkaMThAvALuM thaI gayuM che, A sAthe paNa tyAM javAnuM che, to enI sAthe javAmAM kAMI harakata nathI." vasudattAe zvasurane kahyuM. "paNa hAlamAM tame ahIM ja raho, tamAro vara Ave tyAre jaje. vaLI hamaNAM tamane navamo mAsa che, avaMtI ghaNe dUra che, sAthe kaMi ApaNA saMbaMdhavALo nathI ke tamArI khAtarabaradAsa rAkhe, te ajANyA sathavArA sAthe ekAeka ApaNAthI kevI rIte javAya?" sAsusasarAe ghaNuM samajAvI, te paNa e svecchAcAriNuM- manasvinI vasudattA sArthanI sAthe javA taiyAra thaI. jagatamAM evo niyama che ke "paMDitajanee svacchedIne hItakArI vacana paNa na kahevuM." ema samajIne sAsu sasarA mena rahyAM. vasudattA pitAnA putrane laIne prabhAta samaye gherathI nIkaLI ane nagaranI bahAra jaIne jue che te sAthe te cAlyA gaye hatuM, chatAM e lajajAthI pAchI ghare na AvatAM sArthane maLavAnI AzAe ujajayinIne raste cAlI, utAvaLI gatie cAlatAM chatAM paNa vasa
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasudattAnI svacchaMdatA. 3. dattA AgaLa gayelA sArthane te maLI zakI nahi, paNa bIjeja raste nIkaLI gaI. dhanadeva paNa dezAvarathI teja divase ghera AvyA. pitAnI strIne nahi jevAthI eNe mAtAne pUchyuM ke-"mArI strI putrInI sAthe kayAM gaI?" "putra! ame ene ghaNuM samajAvI, paNa amArUM kathana na mAnatAM Ajeja te potAnA banne putrane laIne ujayinI tarapha gaI." mAtAe kahyuM. - mAtAnAM evAM vacana sAMbhaLIne aMtaramAM ghaNuM du:kha dhAraNa karate dhanadeva strI ane putranA snehathI temanI pachavADe cAlyo. he priye ! mArgamAM tuM ekalI kevI rIte jaIza ? putro tArI pAse kema raheze?" e pramANe vicAra karate te ujajayinIne rIte javA lAgyA. anukrame vanamAM bhamatAM bhamatAM azaraNya rIte ayamAM bhamatAM ane khedavALAM thayelA strI putrane dhanadeve joyAM, jethI prasanna thatA temanI pAse AvIne "kAMte ! reSita thayelInI mAphaka Ama ekAkI tuM kayAM cAlI jAya che?" ema bolato priyA ane putrane maLe. priyAne daDha AliMgIne putrane khaLAmAM besADyA. pachI sAthe lAveluM bhAtuM sarvee khAdhuM. nizA samaya thatAM raste choDIne vananI eka ekAMta jagyAmAM emaNe dhaLanI zayyA karIne sUI javAno vicAra karyo. vasudattA paNa pitAnA patinI sAthe vineda karatI vAsabhavananI mAphaka e dhULanI zAmAM sUtI. vanamAM rahelAM mRgalAMnI mAphaka sukhapUrvaka tyAM sUI rahyAM hatAM, eTalAmAM vasudattAne prasUti thai. e nava prasavanA gaMdhathI vanamAM rahele eka bhayaMkara vyAdhra garjanA karato tyAM AvyA. pUrva janmane jANe vairI ja hoya tema eNe prathama dhanadevane ja upADyo ane saMhAryo. pitAnA patinI AvI dazAne jotI vasudattA bhayaMkara mUcchamAM paDI, eTale taratane janmela bALaka paNa marI gaye. mUcha utaryA pachI vasudattA vilApa karavA lAgI-hA hA! kAMta ! tuM kayAM gaye? hRdayezvara ! ekavAra bela! tAre
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 vasila kumAra, prema, tArA guNa, gaiArava, kSamA, e badhuM AkAzanI chAyA samAna thaI gayuM ! hAya ! tAruM darzana ane kayAM thaze ? he guNAkara ! kSamA kara ! tArA vagara mAruM zuM thaze ? A duSTa vyAdhra kayA bhavane duzamana jAge ke jeNe Aje pUrepUrAM vera vALyAM? are e duSTa vyAghe paNa kevI parIkSA karI ke nirguNa evI mane choDIne tamane guNavaMtane upADI gaye. jagatamAM suvinItemAM tame ekaja uttama ziromaNi hatA, ke azakta chatAM paNa amArI zodha karatAM amArI pAchaLa cAlyA AvyA. hA ! mArA sAhasikapaNAnesvachaMdapaNane dhikkAra thAo, ke gurUjananI hitazikSAne nahi gaNukArIne temanI uparavaTa thaI huM cAlI nIkaLI, te enuM phaLa mane barAbara maLyuM ne viSalatAnI mAphaka pati ne putrane kSaya karanArI thaI !" ItyAdika zeka karatI vasudattA potAnAM banne putrane laIne AgaLa cAlI. AgaLa jatAM eka moTI nadI AvI. akALe vRSTi thavAthI nadImAM pANuM puSkaLa bharAyuM hatuM. - " AhA ! Ane pitA parvata che, kemake nadI parvatamAMthI nIkaLI che ane svAmI ratnAkara-samudra che, chatAM kevI capaLa ane vakrasvabhAvavALI che. zuM mArI mAphaka A paNa hIna haze ?" ema ciMtavatI nadIne kAMThe eka bALakane mUkI bIjAne hAtha pakaDI nadI utaravA lAgI. nadInA madhya bhAge AvatAM patthara sAthe paganI Thokara lAgavAthI te nadImAM paDI gaI ne bALakane hAtha tenA hAthamAMthI chuTI gaye. temaja kAMThe raheluM bALaka paNa mAtAnI A sthiti jeIne phALa mArato nadImAM paDyo te tyAM ja DubI gaye. sAthe lIdhela bALaka hAtha chuTa thaI javAthI DubI gaye. mithyAtvathI mUDha thayelAne jinadita dharma durlabha hoya tema banne bALaka gumAvIne pitAnA aMgane paNa nadInA pravAhamAM rAkhavAne asamartha vasudattA pANImAM taNAtI cAlI. taNAtAM taNAtAM te kAMThe rahelA eka vRkSanI zAkhAne vaLagI paDI. pachI tenuM avalaMbana laIne AstethI teNe bahAra nIkaLI. te bahAra nIkaLIne jevI zvAse zvAsa laI svastha thAya che, eTalAmAM cAra lokoe ene pakaDI ane bAMdhIne siMhaguhA nAmanI potAnI pallImAM laI jaI palIpatine arpaNa karI, tyAM snAna
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasudattAnI svachaMdatA. 343 khAna, pAna, atyaMga Adi sAmagrIthI tenI kAMti pAchIkhIlI nIkaLI, jethI potAne ghaNI rANIo hatI chatAM paNa palIpatie enA rUpamAM lubdha thaIne tene paTarANI karIne sthApI. pachI te pratidivasa enI sAtheja kIDA karavA lAgyo ane bIjI badhI strIone teNe tajI dIdhI. jethI e sarva strIo IrSyAthI baLatI enAM chidra zodhavA lAgI. vasudattAne pallIpati sAthe rahetAM keTalAka mAsa pasAra thaI gayA; eTale tenI samAna tejasvI kAMtivALo ene eka putra prasa. jagatamAM prAya: karIne putro pitA samAna ne putrI mAtA samAna hoya che. ene putravALI jeIne aMta:puranI sarve rANIo reSavALI thaI gaIne kopathI adhara DaMzI vicAravA lAgI ke-"eno zI rIte ghATa ghaDI nAkhavo ?" ekadivasa manamAM kAMIkanakakI karIne te sarve svAmI pAse AvIne ne kahevA lAgI--"he svAmI! tamane adhika zuM kahIe? amArAthI virakata thayelA tame amAruM vacana sAMbhaLaze nahi; paNa snehanA baLathI hitakAraka vAta kahevAne amArI jIllA AkuLavyAkuLa thAya che. A vasudattA paranaramAM Asakata che. ApanAthI gupta rIte A vasudattA anyapurUSa sAthe rame che, nahi to putranuM mukha tamArA jevuM hevuM joIe, chatAM enA yAranA jevuM enuM mukha che. A bALaka kAMI tamAre nathI, juo tamAro ne ene ghATa sarakho che? have vizeSa ethI Apane zuM pramANa ApIe? jagatamAM sAmAnya niyama che ke paMDita purUSe ghaNuM dhaNI karanArI patnI, vAraMvAra svAmI karatA nokara ane bahunuM ucchiSTa bhajana-A traNe vastune tyAga karavo joIe." strIonI AvI vANI sAMbhaLIne tuccha buddhivALA bhilapati khaDjhamAM pitAnuM mukha jevA lAge to rAhu jevuM zyAma, bIlADA jevI AMkha, lAMbA adharoSTa, namelI nAsikA evI pitAnI sthiti joIne pachI putranuM mukha joyuM to caMdramA samuM gera vadana, kamaLa samI AMkho ane biMbAkAra samA adharapallava, AvuM potAnA meMthI viparIta meM joIne krodhathI dhamadhamatA eNe talavAranA prahArathI bALakane nAza karyo.
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 dhammila kumAra. * pachI vasudattAnA keza muMDAvIne yaSTi muSTinA prahArathI mArI ane dhamuI karIne bhillone soMpI vRkSanI zAkhAe laTakAvavA hukama karyo. te mujaba bhilloe ene pura bahAra laI jaI kAMTAvALA jhADa sAthe bAMdhI. vRkSa sAthe baMdhAyelI ane jenI sarva AzA naSTa thaI che evI te jALamAM sapaDAyelI pakSiNInI mAphaka duHkhita thatI cAre dizAe jevA lAgI ane manamAM ativiSAda pAmI vicAravA lAgI--"ahe! gurUjananAM vacanano lepa karavAthI jANe kopAyamAna thayelA brahmAe ja karI na hoya tema A manuSyabhavamAM ja mane narakasthAnanI vedanA prApta thaI. mArgamAM patinuM maraNa, putrone viyega, temanuM nadImAM DubI javuM, temaja AvuM daDha baMdhana-A sarve mAre Aja bhavamAM javAnuM haze ! AvA vijana vanamAM huM kone bhajuM ? konI sAthe beluM ? ane zuM karuM ?" ItyAdi saMkalpavikalapa karatI ane khedane dhAraNa karatI te keTalAka vakhata sudhI evI ja hAlatamAM rahI. madhya divasa thaye ujjayinI jAte eka sAthe tyAM utaryo. te sArthanA mANaso pANInI AzAe vanamAM bhamatA hatA evAmAM vRkSanI sAthe bAMdhelI vasudattAne jevAthI dayA buddhivALA e purUSae ene cheDI, ane potAnI sAthe sArthamAM teDI lAvI sArthavAhane samarpaNa karI. sAthe patinA pUchavAthI vasudattAe potAnuM AtmatAMta TuMkANamAM kahI dIdhuM. sAthe patie ene khAvApIvAnI temaja kapaDAM vagerenI sagavaDa karI ApIne AzvAsana detAM kahyuM-"putrI ! zA mATe kheda kare che? zuM A tArUM kuTuMba nathI? amArI sAthe tuM paNa ujjayinI cAla." A pramANe kemaLa vacanathI sArthapatie vasudattAne zAMta karI. jethI teNI sAthenI sAthe ujayinI tarapha cAlI. e sArthamAM ghaNI sAthvInA parivAravALA sutratA nAme sAdhvI hatA, te ujayinImAM jIvaMtasvAminI pratimAne vaMdana karavAne jatA hatA, ane vasudattAne meLApa thaye. bhavaparaMparAnA sukhane karanAro dharma enI pAsethI eNe sAMbhaLyo. janma jarA maraNanA bhayathI bhaya pAmelI vasudattAe saMsArasamudra taravAne mATe sAthe patinI anujJA meLavIne sAdhvI suvratAnI pAse vrata grahaNa karyuM. saMveganA raMgamAM lIna thaI zAstranAM vacananuM pAna karI, anukrame gurUNI sAthe
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ svachaMdatAne khAtara. 345 vihAra karatI ujjayinI AvI. tyAM enAM mAtApitA maLyA, emane potAnI sarve hakIkata jaNAvIne pratibaMdha pamADyo. evI rIte vasudattA mAtapitA ane bhAIne pratibadhI jenadharmanA prabhAvathI duSkara tapa tapIne svargalekamAM gaI. vasudattAnuM Azcaryajanaka caritra sAMbhaLIne vimaLA Azcarya pAmI. "ahA! AvuM sAMbhaLyA pachI keNa buddhivaMta hitakArI vArtAno tiraskAra kare ?" are strIo je hitazikSA nathI mAnatI te duHkhI thAya che, paratu je rAjAo paNa sahuvacanane nathI mAnatA te aridamana rAjAnI mAphaka bIjAethI parAbhavane pAme che. " vimalAnA pUchavAthI kamalAe aridamananI kathA kahevI zarU karI. --@ - prakaraNa 58 muM. svacchaMdatAne khAtara.' "tAmraliptI-caMbAvaTI nagarIne dhaNuM aridamana nAme rAjA hato. ene kamalinI mAphaka guNanAM sthAnarUpa priyamatI nAme rANI hatI, e nagaramAM rAjAne bALasnehI dhanapati nAme zreSThI rahete hate. lakSmI caMcaLa che. enI capaLatA evI che ke vaya te keTIgame hAya ne na hoya tyAM khAvAnA paNa kaDAkA paDe. e dhanapatine ghera dhanada nAme eka kaMgALa sUtradhArane bALaka te hate. enA mAtApitA maraNa pAmelA hovAthI zeThanA gharanuM paracuraNa kAmakAja karIne te peTa bho hato. dhanapatine dhanavasu nAme putra thaye, te dhAvamAtAthI lAlana pAlana karAte ane nAgarika janethI ramADAte vRddhine pAme. anakame Avana vaya pAmyA tyAre lakSmI pedA karavAne te yavanadvIpa javAne jahAja taiyAra karavA lAge potAne mitra sUtradhArano putra 44
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 dhammila kumAra.. je kekAsanAme prasiddha thayehane, tene paNa yavanadvIpamAM teNe sAthe levA dhAryuM. paradezamAM adhika lAbha thAya evI uttama cIjo vahANamAM bharIne mAtApitAnI rajA laI vahANanI taiyArI karI. subhaTenI mAphaka hamezAM jaLasAtheja mastI karanArA, vahANa calAvavAnI kriyAmAM nipuNa evA sarve nAvikane dAnavaDe eNe khuzI karyo. joSI pAse uttama muhurta jovarAvI te uttama muharte mAtApitAe vadhArelA utsAhapUrvaka zubha zakune vimAnamAM jema vidyAdhara bese tema te jahAja upara caDyo. pitAnI rajA meLavIne kokAsane paNa sAthe lIdhuM. anukULa pavana ane nAvikenI kuzaLatAthI jahAja thoDA divasamAM yavanadvIpanA bArAmAM lAMgaryuM. ne yavanadvIpanI bhAgoLe AvI taMbu tANa paDAva nAkhe. nagaranA moTA moTA vyavahArIAo ene mAla jevAne AvyA. anukrame dhanavasue vyApArIo sAthe krayavikrayano bahu vyavasAya karIne puSkaLa dravya meLavyuM. rathakAra kokAsa navaro paDavAthI te nagaramAM kaLA jANanAra kaLAnidhinI pAse gayo. tyAM ghaNA chAtrone vividha kaLAno abhyAsa karatA eNe joyA. kekAsa paNa vinayathI pAThakane namIne kASTanI abhinava vastuo banAvavAnuM kAma zIkhavAne rahyo. kaLAcArya pote kuzaLa hato paNa kaLA zIkhanArA vidyAthIo pramAdI hovAthI tenI pAsethI kaLAno lAbha teo meLavI zakatA nahotA; kemake jema vyabhicArI purUSa surUpa evI paNa potAnI priyAmAM prItivALe thata nathI, tema gRhane AMgaNe niraMkuza bALake vidyAne lAbha barAbara meLavI zakatA nathI. kekANe to ekacitte zIkhavAmAM dhyAna rAkhIne pitAnuM kArya karavA mAMDyuM. a5 divasamAM anukrame kekAsa sakaLa kaLA kuzaLa thayo. te kANanI game te rIle hAthI gheDA vagere banAvate ane evI kaLa goThavato ke jethI teo AkAzamAM cAlatA hatA. e e kalAvizArada thayo. gurUe ene catura ane vinayavaMta joIne umaMgathI badhuM zIkhavyuM.
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ svaradatAne khAtara. gurUnI rahema najara hoya ne ziSya umaMgI, vinayavaMtane buddhivaMta hoya te ene vidyAkaLa kAMI dUra nathI. bhUkhathI pIDAyelA mANasane jamavAmAM zuM vAra lAge? ema teNe alpakALamAM ghaNuM kaLAo zIkhI lIdhI. dhanavasue lamI pedA karI ane kekAse kaLA zIkhI lIdhI. pachI banne potapotAnuM kArya paripUrNa karIne potAne vatana traMbAvaTI AvyA. kekAsa pitAne vatana AvIne zeThanI rajA laI potAne ghera gaye; ane AjIvikAnA upAya mATe kASTanI kaI vastu banAvI rAjAne camatkAra batAvI tenI maherabAnI meLavavAne IcachayuM. kokAse kASTanuM kabutara banAvyuM te jema jIvatuM kabutara AkAzamAM uDe tema kaLasaMce karIne AkAzamAM uDavA lAgyuM. te prathama te daridrInA mAthAmAM jema zULa utpanna thAya, tema rAjAne zaLa utpanna karanAruM thayuM. rAjAnA zAli agAsImAM sukavAtA hatA, temAMthI A kapotadvArAe sUtradhAra pitAne ghera maMgAvavA lAgyA, temaja bIja khaLAM kSetra AdimAM rahelAM dhAnyanuM paNa evI rIte haraNa karavA lAgyuM. anya kAryo karavAmAM bedarakAra rathakAra A pramANe pitAnI AjIvikA calAvavA lAgyo. roja roja zAli harAtA hovAthI rakhevAe rAjA AgaLa pikAra karyo. rAjAe pradhAnane kahyuM. pradhAne bIje divase agAsI upara zAli sukavyA pachI gupta mANase rAkhyA. temaNe joyuM ke kASTane kapata zAline harI jatA hatA. e vRttAMta emaNe rAjAne kahyuM. rAjA AvuM vijJAna ane camatkAra pAme. "AvuM kenAmAM vijJAna che ke je vijJAnIomAM paNa nasamAna hAI kASTanAM AvAM AvAM AkAzagamana karanArAM ramakaDAM banAve che?" rAjAe pradhAnane kahyuM ke-"A kaLAvizArada ApaNuM nagaramAM koNa che? tenI tapAsa karAve." pradhAne tapAsa karIne rathakAra kokAsane bolAvI rAjA AgaLa hAjara karyo, eTale rAjAe ene hukama karyo. "kekAsa ! tArI
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 dhati magara kaLA joIne huM prasanna thaye chuM. kANanuM kapata AkAza gamana karIne ja mArA zAli laI jatuM, paNa rakSake bicArA jANI zakatA nahi. eka divasa gupta purUSa agAsImAM rAkhyA, tyAre ja kapotanI amane khabara paDI. dUtanuM kArya karavAmAM catura evA carapurUSane e kapotane anusAra mekalIne ame tArI tapAsa karAvI tane teDAvyA che, te tAruM vijJAna jANavAnI khAtara tuM gagana gamana karI zake evuM eka yaMtra banAvI lAva." rAjAe snehasahita e pramANe kahI vastrothI satkArI ene ghera vidAya karyo. kokAse thoDA divasamAM be mANasa besI zake tevuM kASTanuM eka abhUta vimAna taiyAra karyuM, je kharA vimAnanI zobhAne paNa tiraskAra kare evuM suMdara thayuM. evuM manamehaka kASTayaMtra karIne eNe. rAjAne batAvyuM. pachI kaI parvane divase rAjA ane e kaLAvizArada kokAsa ane te kAchavimAnamAM besIne vidyAdharanI mAphaka AkAzanI sahela karI AvyA. je je dUra hatuM-dukhe karIne caDhI zakAya tevuM hatuM, je muzkela hatuM, te sarve A vimAnanI madadavaDe temane krIDAgrahanI mAphaka sarala thayuM, arthAt e sarve temaNe joyuM. rAjA ane kekAsa bane roja e vimAna dvArA e pramANe sahela karatA. koI divasa nadInA kAMThe te koI divasa parva tanA zikhara upara, vaLI kaI divasa ramaNIya vanamAM, evI rIte kutuhaLI rAjA hamezAM krIDA karavA lAge. rAjAne reja AvI rIte AkAzanI musApharI karatA joI rANa prItimatI bolI-"mahArAja! meM tamAre zuM aparAdha karyo che ke navA navA deza darzana karavAthI mane dUra rAkho cho? potAnA snehIjanane dUra karIne tame ekalA ja kema AvI rIte reja AnaMda kare che? AvI tamArI daSTi kayAranI thaI ? tame roja navA navA deza juo, AkAzamAM gamana kare, parvatanA ziMga upara hare phare ne kuvAnA deDakAnI mAphaka ame te A divasa mahelamAM ja bharAI rahIe; mATe game tema karIne ekavAra mane laI jAo." rANI prItimatInI evI mehamugdha vANI sAMbhaLIne rAjAe te mAnya karI ane rathakArane jaNAvyuM-"Aje
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ svatAne khAtara. 349 rANuM paNa ApaNI sAthe Avaze." rAjAnuM A kathana sAMbhaLIne rathakAra camakyA. mahArAja ! vimAna be jaNaja besI zake tevuM che. be karatAM je vadhAre besaze te adhika bhArathI vimAna bhAMgI jaze, mATe A panI vAta yogya nathI." rathakAre khulAso karyo. rathakAre niSedha karyA chatAM paNa aridamana rAjAe rANIne vimAnamAM besADI. "aho! baLavAna purUSa paNa eka abaLAnAM vacana mAtrathI baMdhAI jAya che. kokAsa ghaNo pastAvo karIne be"rAjana ! svacchaMdatA e manuSyane du:kha karanArI thAya che. Apane AgaLa ghaNe pastAvo karavo paDaze, kemake vimAna bhAMgaze to mArI pAse tene sAMdhavAnI kaLA nathI, mATe hajI paNa samaya hAthamAM che, to rANIne mahelamAM pAchA mokale." rathakAranI zIkhAmaNa rAjAe dhyAnamAM lIdhI nahi. Akhare vimAna AkAzamArge cAlyuM. jyAre te thoDe dUra gayuM tyAre vimAnamAM adhika bhAra hovAthI enI kaLa eTalo bhAra jIravI zakI nahi. lagabhaga sahastra keza gayA pachI enA yaMtranI kIlikA-khIlInA tAra tuTI gayA, ane yaMtra pRthvItaLa upara paDayuM. rAjA ati ciMtAtura thayA. "are ApaNe A kyA dezamAM AvyA? kaI zatrune deza haze to mAruM zuM thaze?" ema vicAratAM kokAse ene dhIraja ApIne kahyuM-"mahArAja! khedathI saryuM! ApanA zatrune ja A deza che, mATe guptapaNe raho, nahitara moTI vipatti Avaze. Apa A tarUvara nIce banne jaNa ArAma lyA. huM nagaramAM jaIne yaMtrane sudhAravAnAM upakaraNa laI AvuM." ema kahIne rAjAne tarUvAra nIce besADI pote tasalIpura zaheramAM gaye. nagaramAM pUchatAM pUchatAM te sUtradhAra kaI rathakArane ghera gaye ane enI pAse yaMtra sudhAravAnAM nAnAM moTAM hathiyAra mAgavA lAgyo. tyAre sUtradhAre kahyuM " bhAI! te lIpurapati kAkajaMgha rAjAne ratha sudhArUM chuM, jethI A ojAra ratha sudhAryA vagara tane ApI zakIza nahi." ThIka, mane e tArA rAjAne ratha jevA de." kekAro ema
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3mae smita kumAra, kahIne e sUtradhAra pAsethI ratha laIne enuM cakra caDhAvI sajja karIne pAcho sUtradhArane Ape. sUtradhAra enI kaLA joIne Azcarya pAmya ane oLakhyo ke "A te baMbAvaTIne kokAsa jaNAya che. pachI teNe kAsane kahyuM. "bhAI! tame khare kaLAnidhi che. tamAre yaMgya suMdara hathiyAra mArA bhaMDAramAM che te kSaNamAtramAM laIne AvuM chuM." ema kahI te sUtradhAra rAjA kAkajaMghanI pAse deDyo ane tenI AgaLa kalAnidhi kekAsanA AgamananI vAta jaNAvI. rAjAe tarataja pitAnA subhaTe mokalIne kokAsane pakaDI maMgAvyo. jagatamAM evuM jaNAya che ke mANasanuM puNya kSaya pAme che tyAre ja temane kumati sUje che. puNya kSaya thatAM aneka prakAranI Ate prasiddha che. kAkajaMgha rAjAe kepa karIne tene pUchayuMre kekAsa! bela, mAre zatru aridamana rAjA kayAM che? jyAM tuM hoya tyAM te haja joIe. vAyu ane agninI mAphaka tamArA bannene viraha hoyaja nahi." - kAkajaMghanA pUchavAthI eNe jyAM rAjA rANuM beThelAM hatAM e sthAnaka batAvyuM, eTale rAjAnA prerelA subhaTo chuTaTyA. rAjA jyAM beThA hatA tyAM jaI priyA sahita ene pakaDyo. jema mehanIya karma cetanA yukata evA jIvane pakaDIne saMsArarUpI kArAgAramAM nAkhe tema ene bAMdhIne rAjA pAse lAvyA ane rAjAe ene kedakhAnAmAM nAkhe ane tenI rANIne aMta:puramAM mokalI dIdhI. have rAjA kAkajaMgha kokAsanI pAse prArthanA karavA lAgya"he mahAnubhAva! tuM tArI A apUrva kaLAo mArA rAjakumArane zIkhava." "he rAjana! rAjakumArae AvI kaLA zIkhavI gya nathI. jema strIone zarIre rAmarAya-rUvAMTI zobhe nahi, tema rathakArane rogya AvI kaLAo rAjakumArane zobhAspada nathI."kAse kahyuM. chatAM rAjAe baLAtkAre rAjakumArane zIkhaDAvavAnI pharaja
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ svachaMdatAne khAtara, 351 pADI, jethI rahasya vagara kokAse zIkhavavA mAMDI. pachI kekANe suMdara kASTanA be azvo taiyAra karyA. rAjakumAree kokAsa pAse pitAne besavA sArU e gheDAonI mAgaNI karI, jethI kekAse hadayamAM temanA upara sneha lAvIne kahyuM-"vatsa! e presarakhA ghoDA upara besavAnI tamAre mAgaNI karavI nahiM." ema kahIne temane nivAryA. eka divasa kekAsa bharauMghamAM hato ane te ghaDAo sajI hatA, eno lAbha laIne te banne rAjakumAro azva upara caDhIne AkAzamAM uDyA. thoDIvAramAM kAkAsa uThyo ane e azvo nahi jevAthI bIjA kumArane pUchayuM ke-"azvo kayAM gayA?" "e azvo upara ane rAjakumAre besIne AkAzamAM uDI gayA." bIjA rAjakumAree jaNAvyuM. ahA! mAThuM thayuM ! dhikkAra che e bAlacApalyane ! tamArA e banne bAMdhavo have jIvatA pAchA pharaze nahi, kemake kaLanuM mULa teo jANatA nathI, tethI pAchA kevI rIte pharaze? azvane utAravAnI kIlikA teo jANatA nathI jethI tamArA banne bAMdhavA emanA bALacApatyathI haMmeza mATe gayA samajavA!" kokAse kharI vAta jaNAvI dIdhI. pariNAme AkAzamAM uDelA e baMne bALake utAravAnI kaLA nahI jANavAthI kALe karIne potAnI meLeja nAza pAmI gayA. kekAsa vicAramAM paDyo ke-"rAjA pUche to zuM uttara Apa? nakkI e mane motanI sajA karaze." lokonA moDhethI rAjAne A vAtanI khabara paDatAM kAkajaMgha rAjAe kekAsane zULIe caDAvavAno hukama karyo. jagamAM rAjAonI maitrI te evI caMcaLaja hoya che. gurUvAtsalyabhAvane dhAraNa karatA eka rAjakumAra pAsethI kekAsane A vAtanI khabara paDatAM tarataja eNe potAne bhAvI vadha jANune eka moTuM yaMtra taiyAra karyuM ane enA vacagALe
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ supara dhagnila kumAra. sarve rAjakumArone besADyA, ne temane jaNAvyuM ke jyAre huM zaMkhanAda karuM tyAre madhya khIlIne Theka, eTale tame paNa vimAnamAM jema devatAo vihAra kare tema AkAzamAM vihAra karanArA thaze." kekAsanuM vacana aMgIkAra karI rAjakumAra zaMkhadhvaninI rAha jotA tyAM beThA. - have rAjapurUSAe AvIne kekAsane pakaDyo; ane teno vadha karavAne rAjAne hukama tene saMbhaLAvyo, eTale nizaMkapaNe kAse zaMkha pUryo. e zaMkhane dhvani sAMbhaLIne rAjakumAroe vacalI khIlI ThekI eTale e cakra AkAzamAM uDyuM temaja saMkecAvA lAgyuM; ethI badhA rAjakumAre bUma pADatA maraNa pAmyA. A tarapha kokAsane rAjapurUSee mArI nAkhyA ane teoe rAjA pAse AvIne putra maraNanI vAta paNa kahI saMbhaLAvI. pitAnA sarve kumArone nAza thaye jANa rAjA rUdana karate mUccha pAmyo. pachI vairI rAjA aridamanano nAza karI pote paNa putranA zeke ApaghAta karI marI gayo. te jevI rIte aridamana rAjA, rAjakumAra ane kAkajaMgha rAjA kekAsanI hitazikSA nahi mAnavAthI svacchaMdapaNAne lIdhe nAza pAmI gayA, tema vecchAcAra mujaba vartanArI tuM paNa AvA sva dIpaNAthI sArU phaLa nahi pAme." kamalAe aridamana rAjAnuM e pramANe draSTAMta kahI saMbhaLAvyuM. - - prakaraNa 59 muM. vana kIDA.? putrI! kaLA, kaizalya, saubhAgya, rUpa, lakSamI ane zuravIratAtemAMthI A dhammilamAM tane zuM nyUna dekhAya che? te te kahe A gaNavAna ane rUpavAna ane prakAranA dharmavALe je tane nathI gamato te enAthI sArA bIjA kayA vane tuM paraNIza? mAruM
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ "vana koDe." jANatAM chatAM paNa satya vAtanI avajJA karIne te anya sAthe paraNaze te ahaMkAra bharelI tArI bhaviSyamAM zI gati thaze? purUSonI sAthe strIone ahaMkAra nabhI zakato nathI." vaidyanA auSadhathI ghaNuM kALane jIrNajvara jema kSaya pAme tema kamalAnAM vacana vimaLAnA hRdayamAM ArapAra utarI gayAM. tenA reSarU5 rega upara te uttama auSadha samAna thayAM. vimaLA vicAranA uMDANamAM utarI gaI; ane tene sarva garva gaLI gaye. te belI he mAta ! tAruM vacana mAre pramANa che. huM e vacananuM ullaMghana karavAne have zaktivAna nathI. AjathI sadAne mATe tArA vacanamAM mArI saMmati che ema samajaje." te pachI kamalA dhammila pAse AvI ne tene sarve hakIkata kahI saMbhaLAvI ke - "AvatI kAlathI vimaLA tArI thaze ne tArI sAthe udyAnamAM paNa Avaze." kamaLAnI vANu sAMbhaLIne dhamila bahu khuzI thaye. Aje ghaNA divase tenI mane bhilASA saphaLa thaI jethI tenA manamAM utpanna thayeluM du:kha badhuM zAMta thaI gayuM. jesabhera cAlatA zvAsozvAsa paNa zAMta thayA ane nidrA je tenI veraNa thaI hatI te mitranI mAphaka banI gaI. nizcita mane sukhapUrvaka te nidrAdhina thaI gaye. teja rAtrIe kamaLAe vimaLA ane dhammilanA gAMdharvalagna karI dIdhAM ane prAta:kALe suMdara vastrAbhUSaNe sajI dhammila, kamaLA ane vimaLAne rathamAM besADIne lokonI kutuhaLabharI draSTi vacce udyAna tarapha cAlyo. divasa ghaNe caDI gaye hatuM, jethI rAjakumAra ane tenA mitro potapotAnI priyAo sahita AvI gayA hatA, eTalAmAM dhammila paNa vimaLAnI sAthe AvI paheryo. rAjakumAra sahita sarve mitroe ene AvakAra ApI vadhAvI lIdho. temaja kamaLA-vimaLAne paNa rANIoe satkArapUrvaka bolAvI.
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 dhammila kumAra.. rAjakumAra sAthe keTalAka sevakajana hatA. kIDA karavAne mATe ratha, hAthI, ghoDA vagere bIjA paNa keTalAMka sAdhane temanI sAthe hatAM. rAjasevakane gya kAmakAjanI sUcanA karIne samavayaska mitranI sAthe rAjakumAra e manahara vanamAM AnaMdanI lhANa levA lAgyo ke jyAM sevakoe puSponI latAnA judA judA krIDAmaMDapo banAvyA hatA. gulAbajaLa mizrita jaLa chAMTIne bhUmi pavitra-zuddha karI hatI. citra vicitra gAlicAo pAtharyA hatA ane gaganamAM uMce caMdaravA bAMdhyA hatA. strIonA mAMDavA judA hatA. purUSonA paNa judA hatA. badhAM tyAM AvIne thAka khAtAM beThAM, eTale jarA saMgIta cAlyuM. pachI jamavAno samaya thavAthI bhejana mATe sarvane nimaMtraNa thayuM. tarata ja badhA najIkanA maMDapamAM jamavAne goThavAyA, yuvarAja ane dhammila banne joDAjoDa beThA; eTale maNiratna jaDelA suvarNanA thALa sarvenI pAse mUkayA. suMdara sudhI jaLa bharelA kaLaza bharavAmAM AvyA. rANI ane vimaLAe e sarva kriyA thaI gayA pachI uttama uttama jAtanI rasavatI sane pIrasI ane bIjA mitronI priyAo paMkhA laIne jamanArAone pavana nAkhavA lAgI. udyAnamAM bhejanakhAtAnI vyavasthA karavAmAM temaja purUSanI sagavaDa sAcavavAmAM sarve strIomAM saradAra kamaLasenA-kamaLA ja hatI, tenA hukama mujaba ja sarve thatuM hatuM. zAMtithI rAjakumAra sahita sarve mitro uttama prakAranAM svAdiSTa bhejana jamyA. rAjakumAra dhamila ane vimaLAne jete pitAnuM mastaka ghaNAvate vicAra karavA lAgyuM. "oho ! A bananene prema te alaukika-advitIya che. koI paNa purUSoe nakakI mane huM samajAvyuM hatuM, A ubhaya jeDAne prema to svara ane vyaMjana ekarUpa thayelA hoya tenI mAphaka lAkSaNika che." bhajanakAryathI paravArI maMDapamAM beThA beThA teo pAna bIDA khAvA lAgyA ane te pachI potapotAnA patinA Asana upara sarve strIo goThavAI gaI. have temanuM jamaNa cAlyuM. rANI yuvarAjanA Asane beThI hatI. vimaLA dhammilanA Asana upara besIne bhojana karatI hatI. evI rIte sarve strIonuM bhe
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ vana krIDA." 355 janakArya samApta thayuM ke taMbeLa khAtI teo paNa maMDapamAM AvI. sarve jaNe be ghaDI jamyAna ArAma lIdhA pachI jaLakrIDA karavAne gayAM. sarve purUSo potapotAnI priyA sAthe jaLakrIDA karavA lAgyA. dhammila paNa vimaLAnI sAthe jema hAthI jevA sAthe kIDA kare tema krIDAjaLamAM khelavA lAgyo. bannenI vilakSaNa jaLakrIDA joIne sarve yugalo emanI A pramANe prazaMsA karavA lAgyAM-"jagatamAM dhammila moTuM puNya karIne utpanna thayela che ke vimaLA jevI catura strI sAthe ene saMbaMdha thayo che. mahAdeva ane pArvatI, Idra ane iMdrANI, caMdra ane rohiNI, kamaLA ane viSNu tathA sItA ane rAma sarakhI A joDI vadhAtAe paNa phurasade ghaDI jaNAya che." jaLakrIDA karIne jaLamAMthI nIkaLyA pachI sarve zuddha vastra paherI mAMDavAmAM AvyA ne potapotAnI priyA sAthe hiMDoLe jhulavA lAgyA. sAthe sAthe AgaLa thato vezyAne nATAraMbha jevA lAgyA. sarve jenArAnI eka najara dhambila tarapha hatI ne bIjI nATaka upara hatI, chatAM e najarene tRpti thatI nahatI. Akho divasa udyAnamAM evI rIte mejazokhamAM pasAra karyo ne yuvarAja ane tenA mitrone je zaMkA hatI te dUra thaI. ulaTuM te yugalanA abhUta premanuM e sarvene darzana thayuM. temanI AgaLa thatuM vezyAonuM adbhuta nATaka pUrNa thayA pachI tene kumAre rajA ApI. sUrya paNa have rAtapaLe thaI bhamI bhamIne thAkI gayela jaNAto hatuM, jethI asta pAmavAnI-chupAI javAnI-ArAma levAnI taiyArIo karatA hatuM. eTale yuvarAjanI svArI mitro sahita nagara bhaNI cAlI, rAjakumAra ane dhammila hAthI upara beThA. keI ghoDA upara, kaI hAthI upara, kaI rathamAM evI rIte potapotAnA vAhanamAM besIne sarve nagara bhaNI cAlyA, ane potapotAnA maMdire gayA. dhammila paNa kamaLA ane vimaLAnI sAthe potAnA mahAlayamAM AvyA. atyAre tenA dilamAM apUrva AnaMda hato. e AnaMdanA vegathI
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ basmila kumAra, zarIra udyasAyamAna thatuM hatuM. vimaLAe udyAnamAM dhammile nahi dhArele e apUrva premabhAva batAvyuM hatuM. gaI kAlanI sAMje te bannenAM mana vaimanasyabhAvane pAmelAM hatAM, chatAM Aje ekadama AvuM vimaLAnuM parivartana joI teNe dhAryuM ke "devavANa bhUtakALamAM je thaI hatI tenI zarUAta thaI cukI hatI," AjathI tenA puNyane udaya thaye hato. A bhavamAM ja kareluM tapa tene phaLavA mAMDyuM hatuM, ke jethI zatrumAM ke mitramAM sarvatra tene vijaya thata hate. deza-paradezamAM te mAna-satkAra pAmate hate, samartha ripane paNa palakamAM reLI nAkhato hato ane chevaTe A manasvinI vimaLAnuM daDha dila paNa bhedavAne samartha thaye hate. e sarve kAryo pUrve karelAM puNyanA udayanAM sAkSI svarUpa hatAM. prakaraNa 60 muM. nAgadattA: je saMyoga viyoga thavAne hoya che tevI ja rIte mAnavinA magajamAM paNa bhinna bhinna prakAranAM saMsAranA vartamAna prastAvane anusAre parivartane thayAM kare che. Ajane snehI mitra AvatI kAlane zatru bane che, tyAre eka vakhatano zatru matra karatAM paNa adhikapaNe ApaNuM hitakAryamAM bhAgIdAra thAya che. eka suMdara mahelamAM puSpazA upara nirAMte zayana karanArane-jagata upara hukama calAvanArane khAvAno TukaDo paNa maLatuM nathI. khAvAnA TukaDA mATe rakhaDato bhikhArI pUrvanA prabaLa puNyanA udayavaDe AlamanI upara ThakurAI bhegave che. evAM ghaNuM parivartane bhaviSyanA uMDA samayamAM paDelAM hoya che. alpajJa mAnavI enAthI pracchannapaNe thatA bhAvInA paDakArane zuM samajI zake? jagatanI lIlAno pAra te eka sarvajJaja pAmI zake. je vimalAne dhansilanuM mukha jevuM paNa nahotuM gamatuM, kadAca
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAgadattA. 357 bhUlecuke jevAI jAya te IrSAnI AgamAM e baLIne bhasma thaI jatI; kemake enA hRdayamAM dhammila mATe dveSa hata-asaMtoSa hatuM, jethI e bALA enAthI dUra rahetI hatI. dhammilane nahi paraNavAne eno daDha nizcaya pheravavAnI koInI tAkAta nahotI. kamaLA ene samajAvIne thAkI gaI hatI ne Akhare te nirAza thaI gaI hatI. chatAM jagatamAM rahelA evA asaMkhya kadAgrahI ne mAnI jI upara paNa vidhi evI sattA calAve che ke game tevAnI pAsethI paNa te pitAnI IcchA mujaba te kArya karAve che-prabaLa sattA calAve che. enA kartAne bhayaMkara gaNe ke ramaNIya kaho, paNa te eka vidhi-vidhAtAja che. Akhare e samaya paNa AvI pahoMcyuM ke vimalA dhammilane paraNI gaI. zarIra judAM chatAM temanA snehanI eka gAMTha vajanI mAphaka abhedya thaI gaI. bannenAM mana maLyA pachI vacane karIne vinedamAM paDyA. e vacananAM lagna pachI teonAM kAyika lagna thayAM. prakRti prANInI sAthe jema ekameka thaI jAya che-jaDAI jAya che, jema dudhamAM pANI ke sAkara paDatAM te aikyane pAmI jAya che tema te bannene saMbaMdha akayatAne pAmI gayo. Ajano divasa emane mATe evo AvyA ke je bannenA apAra sukhane hate. evI rIte sukha bhogavatAM keTalAka divasa vahI gayAM. saMsArasukha bhogavatAM eka divasa emane premakaLaha thaye. nehabhInI mIThI mAThI vAto karatAM A yugala mejanI mastImAM beThuM hatuM, evAmAM kAraNavazAt vimaLA rIsANa. dhammile ene aneka prakAranAM mIThAM vacane e samajIvI paNa manasvinI vimaLA atyAre saMpUrNa haThamAM hatI. "priyA ! uttama strIo potAnA pati sAthe AvuM sakhta rUsaNuM karatI nathI. rIsAya tepaNuM tArI mAphaka e kadAgrahamAM te naja paDe." evI rIte ati madhura zabdoe priyAne manAvavA mAMDI, paNa e manasvinI mAne ema kayAM hatI? haThamAM caDhelI e ramaNae dhammilanA eka paNa zabdanI
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 pasmila kumAra. paravA karI nahi-ene kAMIpaNa dAda ApI nahi; kemake strIhaTha e du:khe tajavA egya che. rAjahaTha, jegIhaTha ne bALahaThanI mAphaka strIo paNa haTha upara AvatAM bhaviSyamAM thatA bhAvI anartha ne leza paNa vicAra karatI nathI. e kayA raste jAya che ane sAruM kare che ke khoTuM? tene khyAla paNa karatI nathI. hA! kharekhara strI te e vasaMtatilakAja ! enI jevI strIo te jagatamAM bhAgye ja maLI zake, ke je premakalahamAM pite rIsAya ja nahi ne kadAca pati rIsAya to ene manAvavAne e ramaNI premabharyA zabdothI ene manAve, rIjhave, eja strI kharekhara strIomAM ziromaNi hatI. " dhammilanA A zabdo sAMbhaLatAM vijaLIne goLa pitAnI upara paDe ane tenI jevI vedanA thAya evI dusaha vedanA vimaLAne akasmAta thai paDI. svAmIne rAga bIjI koIpaNa strI upara joIne enA hRdayamAM krodha utpanna thayA. AMkhamAM khuna vyAkhyuM. agnithI tapelAnI mAphaka kodhathI dhamadhamatuM enuM zarIra kaMpavA lAgyuM. vadana upara kaMpanI bhayaMkara chAyA chavAI gaI. enA aMtaramAM yuvAnIno mada hato, pitAnA rUpanuM ene pUrNa abhimAna hatuM, lakSmInuM ati gaurava hatuM, rAjavaMzanuM nUra enAmAM tapI rahyuM hatuM. yauvananA e garve saMdaryanA e abhimAna ane zilyanA made ene jhanunI banAvI, sAmAnya strIo paNa zakyanuM nAma sAMbhaLI zake nahi te A te vimaLakuLamAM janmelI vimaLI hatI. svAmInuM agninI jvALAsamAna A kaTu vacana e sAMbhaLI zakI nahi. tiraskArapUrNa daSTie svAmIne eNe puSpAMjali ApavA mAMDI. te balI-"dharta ! Akhare tamArA hRdayanI vAta mArA jANavAmAM AvI. tamArA cittarUpI bhUmimAM ghaNA kALathI nidhAnanI mAphaka rahelI A strInuM nAma Aje tame bahAra kADhayuM e ThIka thayuM ane mArI sAthe upara uparane pAra batAvI kevaLa daMbhathI ja dekhAva batAvo cho tenI Aje khAtarI thaI kemake tattvathI te tamArA hRdayamAM vasaMtatilakAja rahelI che. hA! tamArI AvI luccAI te meM Ajeja jANI. je vasaMtatilakA vahAlI
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAgaktA. 359 hatI, te vyartha A uparano prema batAvIne tame mane zA mATe phasAvI ? zAstrakAro vRthA ja strIonI niMdA kare che; paNa tamArA sarakhA adhama purUSeja khacIta evI niMdAne cagya che. ThIka che, to jAo, have ene ja ghare jaIne raho ! he dAMbhika! mAruM tamAre have zuM kAma che?" e pramANe belatI ne hadaya upara rahelA hArane toDatI, reSathI huMkAra karatI ne adhara DasatI, e manasvinI vimaLAe pitAnA komaLa caraNanI eka lAta dhammilanI chAtImAM lagAvI. jagatane uo kAyado te juo! jagatanA mAnanIya purUSe, tejavaMta, geravavaMta ane lekamAM pUjA satkArane pAmelA uttama jane, sadAcAravaMta evA sajajana jano temaja bhUmino bhAra upADavAmAM samartha evA jagata upara hakumata calAvanAra baLavaMta purUSe paNa priyAethI parAbhava pAme che. enAM tiraskArabharyA vacana sAMbhaLatAM chatAM ene rIjhavavA mATe aneka prakAre khuzAmata kare che, ene Adhina rahe che. zuM samartha gajarAje nAnAsarakhA aMkuzane Adhina nathI rahetA ? gADha aMdhakAra nAnI sarakhI dIpakanI tathI nAza nathI pAmato ? are baLathI uddhata evA vRSabhe paNa rajajuthakI baMdhAI jAya che, latAo tarUne vIMTAtI TheTha enA mastaka upara paNa caDI jAya che, tema strI paNa latAonI peThe patine mAthe caDhI bese to emAM navAI zuM ? te purUSane vIMTAIne ene pitAne Adhina rAkhe ja che. - priyAnA AvA apamAnane sahana karato ne mIThAzathI enI sAthe hasIne vAta karato dhamila gharamAMthI bahAra nIkaLyo. yuvarAjane tyAM gayo, asvastha citte enI sAthe vAtacitamAM bhAga lIdhe, bhejana samaya thatAM rAjakuMvaranI sAthe jape paNa enuM citta atyAre aprasanna hatuM, tanamAM tApa hatuM, aMtaramAM saMtApa hato, vimaLA upara ati sneha chatAM Aje ene ukaLATa hato, jethI kayAMya paNa ene ThIka paDyuM nahi; eTale citta svastha karavA sArUM te vanamAM cAlyA gaye. manane prasanna karavAne te ekalo nagara bahAra gaye. udyAnamAM pharatAM ane upavananI zobhA
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghagnila kumAra, jotAM Akho divasa eNe vyatIta karyo. upavananI mIThI mejamAMja eNe sUryane asta thavA dIdhA. pachI anukrame te nagara tarapha vaLe. atyAre enA manamAM aneka vicAro uThatA hatA. hRdayamAM vimalA mATe kAMI kAMI thatuM hatuM. jagatamAM jenuM puNya jAgRta hoya che ene kaI vidhra upasthita thatuM nathI. pahelA uMdhA dAvamAMthI paNa lAbha pragaTa thAya che. kAMkare levA jatAM ratna hAthamAM Ave che. pANuM mAgatAM dudha hAjara thAya che. jaMgalamAM paNa maMgaLa-lakSamI pragaTa thAya che. sarve agavaDo sagavaDonA rUpamAM AvI maLe che; kemake sAruM thavAnuM hoya che te e khoTAmAMthI paNa pragaTa thAya che. du:khamAMthI paNa sukhanA aMkurA phUTe che. nirAzAmAMja AzA rahelI hoya che. sArUM athavA te khoTuM mANasanI je kalpanAmAM paNa nathI hotuM te devanI marajIthI nimeSamAtramAM pragaTa thAya che. kema ke mANasa je nathI karI zakatuM te deva sahelAIthI karI zake che. nagaramAM AvavAnA mArge cAlatAM dhammilane eka alaikika maMdira jovAmAM AvyuM. sAyaMkALanA asta thatA sUryanA suvarNamaya kiraNe te maMdiranI zobhAmAM vadhAre karI rahyAM hatAM. e maMdira te nAganAthanuM devaLa hatuM. maMdiranI apUrva racanA ane zobhAthI prasanna thayelA dhammile ardhadvAra jenuM baMdha che ne ardha jenuM ughADuM che evA te maMdiramAM dvAra ughADIne praveza karyo. nAgadevane namIne eka bAjue te ubhuM rahyuM. pachI hadayamAM gusse thayelI priyAne ciMtavate te maMdiranA aMdaranA bhAgamAM gaye. eTalAmAM eka navavana bALA sakhIo sAthe hAthamAM pUjApAne sAmAna laIne nAgadevane pUjavAne AvI. puSpadhanvAe jenA suMdara aMganI rageragamAM pitAnuM nivAsasthAna banAvyuM che evI e samaravihvaLa bALA pati meLavavAne Atura thayelI sAre vara maLavA. hamezAM nAgadevanuM pUjana karatI hatI. sakhInA hAthamAM pUjAne sAmAna ApIne pite hAthapaga dhoI mukhazuddhi karIne pavitra thaI viveka sahita maMdiramAM peThI. pUjAnI abhinava sAmagrI
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAgatA. kula vaDe nAganAthane pUjIne saMtApyA. dravyapUjA karIne temanI AgaLa bhAvapUjA karavAne ekAgra citte temanI stuti karavA lAgI--"e nAganAtha ! prasanna thAo, prasanna thAo. mane managamato vara ApI mAro e mane bhilASa pUrNa kare." kalyANi ! tArUM manavAMcchita Aje siddha thaze. mArI prasannatAthI Aje tane ahIM ja tArA bhAvI patine meLApa thaze." nAgadeve prasanna thaIne adazyapaNe kahyuM. nAgadevanA svarUpamAM bALAne abhISTa vara ApanAra dhammila poteja hato. nAgadevanuM e vacana sAMbhaLIne e bALA ati prasanna thaI. ghaNA divasanI bhakti Aje saphaLa thaI hatI, jethI tenA dilamAM harSa ubharAte hato. harSanA pravAhamAM eNe nAgadevanI stuti karI lIdhI ane tyAMthI uThIne sakhIo pAse javA jAya che teTalAmAM najIka ubhelA eka svarUpavAna purUSa upara enI najara paDI. madananI sAkSAt mUtti jANe akasmAt pralebhana karavAne tyAM pragaTa thaI hoya evA e navayuvAnane joIne bALAnAM vihvaLa cakSu e rUpanuM pAna karatAM atRptapaNe ja ene nirakhI rahyAM. AMkhe AMkha maLI eTale hadaye hadaya paNa eka bIjAne marma samajyAM; kemake bannene rasto ekaja hato. bannene ekaja ThekANe javAnuM hatuM. bannenA aMtaranA uMDANamAM eka ja vAsanA hatI. puSpadhaLyAne pratApa bannenA upara eka sarakho ja hatuM. bannene ekabIjAne meLApa-samAgama vadhAravAnI tIvra abhilASA hatI. bALa kSaNamAM dhammilanI sAme jotI, kSaNamAM pitAnAM cakSu lajajAthI pRthvI tarapha DhALatI ane manamAM aneka saMkalpa vikalpa karatI hatI. A tarapha dhammila animeSa nayane e bALAne nihALo enA rUpamAM, enA saibhAgyamAM, vidhie phurasade ghaDelI e abhinava putaLImAM atRptapaNe ane ekacitte vidhAtAnI kaLAne prazaMsI rahyo hato.priyAe karelo tiraskAra paNa te prazaMsI rahyo hato. prayA! vimalA! tArA e caraNanuM kalyANa thajo ke jenA saMsargathI huM bahAra nIkaLe ane A uttama ghaDIno lAbha levAne samartha thaye tene mATe
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 basmila kumAra bhAgyazALI thayo ! teM je mane latAprahAra karIne bahAra na kADho hota to Avo samaya mane kayAMthI prApta thAta? tAre kepa paNa mane to lAbhadAyaka thaye. kemake grISmaRtune sakhta tApa paNa meghavRSTinuM AkarSaNa kare che." e pramANe ciMtavanA dhammilane bALAe dhIrajathI pUchayuM-"he uttama! tame koNa cho? ane kyAMthI Ave che ?" e caMdravadanamAMthI zabdarUpI amRta jharatAM tene jhIlavAnuM bhAgya to dhammilanuM ja hatuM. hadayanA UMDANamAM rahelA koI apUrva bhAvabharyA e zabdo hatA. evIja mIThAzavALI vANathI pratyuttara ApatAM dhampile kahyuM-"magadha dezamAM kuzAgrapura nAmanuM nagara che. tyAMthI tamArA snehathI kheMcAIne huM ahIM Avyo chuM." dhammilanI vANu sAMbhaLIne te bALA vismaya pAmI. bALA ! jarI tamArI oLakhANa Apaze?" pharIne dhammile pUchayuM. Arya! huM paNa A nagaramAMja rahuM chuM. A nagaramAM nAgavasu nAme dhanika sArthavAha rahe che. tenI nAgazrI nAmanI vallabhAthakI utpanna thayelI huM nAgadattA nAme kanyA chuM. A nAgadevanI reja abhyarcanA karIne tenI pAse uttama varanI yAcanA karuM chuM. Aje emaNe prasanna thaIne Apa mArA pati thaze evI AzISa ApI che. mATe thaDe samaya Apa ahIM bese eTale Apane AmatraNa karavA Avaze." ema kahIne bALA nAgadattA sakhIo sAthe ghera gaI. mAtApitAne sakhIodvArA vAta jaNAvI. temaNe nAgadevanA maMdirathI dhammilane potAne tyAM teDAvI zubha muhUre nAgadattA sAthe dhammilanuM vivAhakArya karyuM. te nimitte zreSThIe meTe mahotsava AraMbhya. vivAhamahotsava samApta karIne nAgavasue e nava yugala varavadhune rahevAne suMdara makAna ApyuM. temAM teo sukhapUrvaka rahevA lAgyAM. zeThe dhamilanuM ati mAna sanmAna sAcavavA mAMDayuM. e navIna makAnamAM khAna pAna ne vastra pAtranI saghaLI sAmagrI eNe pUrNa bharI dIdhI hatI.
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAya. muzkelImAM paNa purUSanuM bhAgya jAgRta hoya to satvara vijaya maLe che. e tuSTamAna bhAgya duHkhamAM paNa sukha Ape che. aciMtitAni duHkhAni, yathaivAyAMti dehinAm sukhAnyapi tathA manye, daivamatrAtiricyate // 1 // bhAvArtha prANIone jevI rIte aNadhArelAM saMkaTa Ave che, temaja sukhe paNa Ave che. A banne bAbatamAM bhAgya e ekaja moTuM kAraNa che." prakaraNa 61 muM. bhAgyadaya.' nAgadattA mArI bahenapaNuM moTA mahotsava pUrvaka pAraNuM gaI. e benapaNIne je vara eja mAro vara. huM enAthI nakhI te rahuMja nahi. mATe e varane ja varUM to enuM ne mArUM sahadapaNuM niraMtara kAyama rahe. mATe have vizeSa citA karavAthI zuM ? pitAne kahIne huM paNa enI sAthe lagnano baMdobasta karAvuM." ema vicAratI eka vanavayamAM AvelI bALA potAnA ramaNiya mahelamAM hiMDoLe jhulI rahI hatI. pAse rahelI sakhIo ene rIjhavavAnA aneka prayatno karI rahI hatI. e bALA -te caMpApati kapila bhUpAlanI vhAlasoI kapilA nAme rAjakumArI hatI. nAgavasu zeThanI dIkarI nAgadattA sAthe ene sahIpaNuM hatuM. bannee ekaja varane varavuM ne sAtheja jIvananuM nAva calAvavuM evo nizcaya karela hatuM. hamaNAM rAjakumArIe henapaNInA lagnanI vAta sAMbhaLI, jethI tenuM mana paNa enI sAthe paraNavAne Atura thaI gayuM. sakhIone kahIne eNe mAtApitAne e hakIkata jaNAvI. kapilabhUpAle to dIkarIne managamato vara maLe ne ene jIvanapravAha sukhapUrvaka cAle e mATe svayaMvaramajhaMpanI taiyArI karAvI dezaparadezanA rAjAo ne rAjakumArone AmaMtraNa mokalyAM.
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. - deza dezAvaranA rAjA ane rAjakumAra caMpAnagaranA caMpakavanA nAmanA udyAnamAM utaryA. yogya avasare svayaMvaramaMDapanA maMca upara sarve goThavAyA. ghaNI lakSamI hoya chatAM mANasanuM mana jema atRpta ja hoya tema strIne viSe atRpta evA sarva kSatriya ane IbhyanA kumAche kapilA rAjakumArIne varavAnI AzAe AvyA ane te maMDapamAM pitApitAne gya Asane beThavAyA. dhammila paNa yuvarAjanI sAthe e svayaMvaramaMDapamAM enI sAthe beThe. have sarvenI AMkhe kanyAne jevAne Atura thaI rahI. rAjakumArI kapilA manuSyakRta vimAnamAM-pAlakhImAM besIne AkAzamAMthI jema devabALA utarIne Ave temasakhIonA parivAre varamALA karakamaLamAM dhArIne svayaMvaramaMDapamAM AvI, eTale sarve cakSuo e zobhAnI addabhUta mUrti upara TharI. AzA, utsAha, kanyA meLavavAne lAbha e sarvane hatuM; chatAM vidhie mAtra eka ja jaNane mATe e varamALa paheravAnuM bhAgya nirmita karyuM hatuM. | sarvenA guNa doSa jANakArI pratihAriNIe darekane uddezIne emanAM TuMka vRttAMta rAjabALAne jaNAvavA mAMDyAM, paNa ene sAMbhaLavAnI kayAM paravA hatI ? e sarve janamaMDaLamAM tene to phakta ekaja vyakti sAthe laganI lAgelI hatI. jethI sarve janenI avagaNanA karatI te AgaLa cAlI. anukrame dhammila pAse AvIne enA kaMThamAM kapilA rAjakumArIe varamALA paherAvI. maMDapamAM AvelA sarve mahaddhika jananI sAkSIe kapilabhUpALe rAjakumArIne moTo vivAhamahotsava AraMbhyo ne dhammila sAthe enuM pANigrahaNa karAvyuM. rAjAe kanyAdAnamAM hAthI, ghoDA, subha, ratha, bhUSaNa, gAma vagere ghaNI samRddhi ApI. potAnA ja samAna samRddhithI bhareluM eka moTuM vizALa makAna rAjAe e navala varavadhune rahevAne ApyuM. tyAM te rAjAnI mAphaka ghaNAja ThAThamAThathI rahevA lAge. nAgadattAne paNa dharmile pitAne tyAM teDAvI ne bane sAhelIo sAthe ne sukhamAM pitAne kALa devatAnI mAphakaLyatita karavA lAgyA; chatAM vimaLA basmilanA hadayamAM hatI,
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAgyodaya. ATaATalI sukha samRddhi chatAM e vimalAne bhUlI gaye nahote, kemake rAganuM baMdhana che e prANIone jagatamAM durnivAra che. sAtamI narakanA gADha aMdhakAramAM rahelo brahmadatta paNa rAganA baMdhanavaDe kurumati "kurumati pikArI rahyo che. chaThThImAM gayelI kumati brahmadattane jhaMkhI rahI che; chatAM e baMdhana te baMdhanaja ! emAM sukha te kyAMthI hoya? A saMsAranA bhavanATakamAM pharatAM e lake pAchA kayAre bhegA thaze e te jJAnI jANe, paNa viyeganuM du:kha te e bhegavI ja rahyA che. Ine pitAne bAvIza koDAkoDI paMcAsI lAkha karoDa Ikotera hajAra koDa, cAraso ne aThAvIza koDa, sattAvana lAkha, cAra hajAra basone eMsI IMdrANIe eka bhavamAM thAya che. chatAM je temAMthI eka paNuM rIsAya te zaka tene jhaTa manAvavA jAya ane e je manAya teja iMdrane sukha thAya evuM A saMsAranuM rAgabaMdhanarUpI nATaka che. dhammila gRhamAMthI bahAra nIkaLyo, vimalAe ene tIraskAra karyo ne pUrNapaNe enA tarapha bedarakArI batAvI. gussAnA jussAmAM e pramANe eNe karyuM te kharUM paNa patinA gayA pachI ene bahu pazcAttApa thaye. strIonAM hRdaya prAya: svabhAvathakIja kamaLa hoya che. tethI pachI eNe keTalAka samaya ati kalezathI vyatita karyo, chatAM ene nizcaya hato ke prANapriya pAchA samaya thatAM avazya ghera Avazeja, paNa enuM dhAryuM enA hRdayamAMja rahyuM. kemake e nimitte vidhie to kayAranuMya dhammilanuM bhAgya juduM ja ghaDyuM hatuM. vidhine AvI sArI ke khoTI, mIThI ke kaDavI jInI mazkarI karavI bahu game che. vimaLAe ghaNuM rAha joI paNa patinuM te kayAMya darzana thayuM nahi, jethI tenuM bahu muMjhAvA lAgI. bArIe ubhI UbhI eno AvavAne mArga jetI, AMsubharI AMkhe pazcAttApa karatI ne patinI vATa jotI vilApa karatI, pitAnI jAtane niMdatI te ghaNuM kakaLatI hatI. paNa dhanuSyamAMthI chuTeluM tIra have to chuTI gayuM hatuM. te vicAratI ke -"ahA! mAre amRtakuMbha DhaLI gayo! are mAruM ka95vRkSa naSTa thaI gayuM! ciMtAmaNi, ratna hAthamAM AvIne sarakI gayuM! hA! svAmI! tamAre tIraskAra karIne kevI huM pastAuM chuM, duHkhI thAuM
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 dhammila kumAra.. chuM? huM kSaNamAM prasanna thatI, kSaNamAM rUSTa thatI chatAM tame to sadA mArI upara prasanna ja rahetA hatA; kemake rAtrI kALe ane dhoLe bane veza dhAraNa kare che, paNa divasa te eka svarUpavALe ja hoya che. e kepa Akhare to mane ja nukazAna karanAre nivaDyo. pUrve e kepanA ja pratApe huM naraSiNuM banI hatI. atyAre e duSTa kapALe mane svAmIne viyAga karAvyA. hA! du:khI evI mane sadA dhikkAra ha! tame jyAre pAse hatA tyAre tamArI upara huM roSavALI rahetI hatI. te rASa kSINa thayo te have tamAre viyega thaye. hA ! A duSTa padane chedI nAkhuM, ke zuM karuM? huM viSa khAuM? kayAM jAuM?" ItyAdi vilApa karatI vimaLA du:khamAM divase vyatIta karavA lAgI. dhamilanA vize eNe sarasa AhAra cheDI dIdhuM. potAnI kAyAne tedamavA lAgI. te sAdAM vastra paheratI ane aMtaramAM patinuM ja dhyAna karatI. divasa jatAM te zarIre sukAvA lAgI. vanamAM rahelI rasabharI vela paNa jaLanA siMcana vagara jema sukAI jAya ema te karamAvA lAgI. megha vagaranI pRthvI sUryanA AtApe tapatI jema badhA vizvane ukaLATa Ape che, tema pitAnI svAminInuM duHkha joIne sevake paNa oziyALA thaI gayA. - strIne mAtA, pitA, suta, bAMdhava, sAsu, sasare, naNaMda sarva koI hoya, paNa priyatama vagara ene AnaMda hoto nathI. dAMta vagara jema hAthI zobhate nathI, caMdra vinAnI rAtrI zobhatI nathI, jaLa vagara sarovara zobhA pAmatuM nathI, tema pati vagara strI paNa zobhatI nathI. kaMthe tajelI strI citAnI AgamAM baLe-jaLe che. caMdranAM amI jharatAM kiraNe paNa e virahiNIne tApa utpanna karanArAM thAya che. maMdamaMda zitaLa vAyunI laherIe paNa ene bALe che. puSpazamyA kaMTaka samAna thaI paDe che. rAtrI te yuga jevaDI bhAse che. caMdanane lepa agninI vALA samAna zarIra tapAve che. evI rIte patie tapelI strIne saMsAranI sukhakara vastuo paNa du:kharUpaja thAya che. keTalAka divaso vimaLAnA evI rIte zekamAM vyatIta thayA. Akhare vidhAtAne enI dayA AvI. enA tapazcaryA phaLI.
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ aTavImAM. 367 eka divasa rAjAmAtA dhammila zaMgArasajajIta hAthI upara besIne nagaranI zebhA jevAne parivAra sahita nIkaLe. enI joDe kapilA ane nAgadattA beThelI hatI. AgaLa pAchaLa saja thayelA ghoDesvAra sevake cAlatA hatA. pharatAM pharatAM teo anukrame vimalAnA makAna AgaLa AvyA. dhamilanA manamAM te samaye aneka vicAro jAgyA. eTale te tyAM thobhANe. svAmInuM Agamana sevaka mAraphate jANIne vimaLA snAna karI, zuddha vastrAbharaNo paherI, jaLa bharele suvarNa kaLaza ane pUjApAne sAmAna laI patine pUjavAne gharanI bahAra nIkaLI. patine prathama pradakSiNA daIne kusumavaDe vadhAvyA. evI rIte svAmInI pUjA karI. enI bhaktithI prasanna thayelA dhammile ene hAthanuM avalaMbana ApIne pitAnI pAse kheMcI lIdhI. ane tene laIne dhammila traNe strIo sAthe rAjamahelamAM Avyo. pachI niraMtara e traNe strIonI sAthe apUrva sukha bhegavavA lAgyo. nAgadattA ane kapilA vimalAne moTI bahena jANe ene page paDI. e sannArIo ane sparasa vinedamAM pati sAthe pitAne kALa vyatita karavA lAgI. evA sukhamAM keTaloka samaya pasAra thaI gayo. -na(c) - prakaraNa 62 muM. aTavImAM. eka divasa dhammila rAjasabhAmAM beThe hato, sabhAmAM aneka prakAre vANI vinoda cAlI rahyo hato, AnaMdane UtsAha chavAI rahyo hate. evAmAM koIe rAjAne bheTa karela azva rAjAnI pAse lAvavAmAM Avyo. je zarIre suMdara, ujavaLa vaNayukta, ghATIle ane pavananA vega karatAM paNa tvarita gativALo hato. bIjA aneka zubha lakSaNavALe e azvaratna hato. anabhyAsa-vaze A azva mane na jIte ema vicArate pavana nitya enI AgaLa dete hate.
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhagnilakumAra chatAM evA anila karatAM paNa vegamAM A azva AgaLa jatA hate. azvane ramADavAnI kaLA jANanAra dhamilane e navA azva upara besIne enI kasoTI karavAnuM mana thayuM, jethI azvane barAbara zRMgAra sajAvI rAjAnI AjJA meLavI dhammila e ghoDA upara svAra thaine subhaTanA parivAra sAthe nagara bahAra nIkaLe. nagara bahAra AvyA pachI utAvaLe calAvavAne cAbukane prahAra karyo. jethI azva pRthvIne aspRzate cAre page uchaLyo-doDyo. lagAma kheMcavA chatAM paNa e vega kAbumAM rahI zakyo nahi. sainyanA subhaTethI e pADI te dhammilane dUra araNyamAM upADI gaye-zatrunI mAphaka dhammilanuM haraNa karavAja jANe AvyuM hoya tema ene upADIne te cAlato ja thayo. zatrurAjAe aMtaranA dveSabhAvathI-dhammilanA sukhanI IrSyA thavAthI ene sukhathI bhraSTa karavAno ja upAya zevyo hoya tema bhayaMkara jaMgalamAM kumArane upADI jaI zatru rAjAnI mane bhilASA e ave paripUrNa karI. zatrunuM kArya pUrNa karIne e azva have jANe pitAnI pharaja barAbara adA karI rahyo hoya tema jaMgalanI madhyamAM AvelI eka nadIne kinAre parizramathI hAMkto hAMphato thobhe, eTale enI lagAma cheDI daIne dhammila azva uparathI nIce kudI paDyo ane hRdayamAM para meSThI maMtranuM smaraNa karato hAthamAM zastra dhAraNa karIne e kanakavAlukA nadInI AsapAsa vananuM kautuka jete jete bhamavA lAge. evAmAM eka vRkSanI ghanarAjI najIka AvatAM eka tarUvaranI DALe laTakatI uttama lAMbI talavAra joine ene navAI upajI. eTale eNe potAnA hAthamAM e kharza lIdhuM, Amatema pheravI joyuM. pANIdAra, tejasvI, ane apUrva khaDjha joIne ene mahimA jANavA mATe enI parIkSA karavAnuM ene mana thayuM. ratna jaDelI suvarNanI enI muTha hatI. maNidharanI mAphaka enuM suMdara myAna hatuM. e joI kumAre citavyuM ke "keI khecara ke vidyAdhara kAryanI vyagratAvaze A kharzane ahIM visarIne kadAca cAlyo. gathe haze."
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ aTavImAM. 369 dhammile khaDjha myAnamAMthI bahAra kADhayuM te vIjaLI jema jhabuke tema jhabakavA lAgyuM. evuM tejasvI khaDjha joIne tenI parIkSA karavAne mATe eka ghanavaMza (ghaNA vAMsa eka sAthe maLelA che evA) sATha vaMzanI ghanarAjI upara eNe vAparyuM te eka ja ghAthI e sAThe vAMsa tRNanI mAphaka chedAI gayA. "madonmatta gajayuthane bhedavAne kesarIsiMhane vAra lAge kharI ke ?" paraMtu Azcarya e thayuM ke e sATha vAMsa samakAle eNe chedyA to kharA, paNa kharza tarapha najara karI to te rUdhirathI vyApta joyuM. tethI eNe vaMzajAlanI pradakSiNa karIne cAre bAju tapAsa karI to eka agnikuMDa AgaLa dhapa dIpa, ne homahavana karatA eka purUSa hAthamAM japamALA laIne beTho hato. enuM kuMDaLathI zebhatuM mastaka kyAMya dUra paDyuM hatuM ane enuM phaMDa e purUSa beTho hato tyAM ja mastaka vagara paDyuM hatuM. vinAkAraNe AvA tapasvI purUSanI potAnA pramAdavaDe hatyA thayelI joI ene bahu asa thayo. te vicAravA lAgyo ke "aho ! AvA araNyamAM tapa tapatA purUSane meM khaovaDe kApI nAkhyo. nirAgI sarakhA A mANasane meM vRthA ghAta karyo. sarpa, vyAdhra, magara ane vRddha karatAM paNa huM adhama thaye. AvA tINa ane tejasvI prajJavaDe karInezuM ? athavA te AvA mArA prANavaDe paNa zuM ke jethI AvA prakArane vadha mArAthI thaI jAya ? ahaMtanA bhakata evA suzrAvakane-gRhasthane A anartha sarvathA niSiddha che. mArAthI AvA apUrva mAnavaratnane saMhAra thaI gayo te bahu khoTuM thayuM mane kAlAzane DAgha A bhava paryatane lAgyuM. hA! hA ! have mAre zuM karavuM?" e prakAre e mahAsatva AtmAne niMdata ne potAnA pApano pazcAttApa karate tyAMthI AgaLa cAlyA, to e mahAvanamAM eka uttama vAva enA javAmAM AvI. jenAM uMDA jaLa pAtALamAM rahelA sudhAkuMDa samAna mIThAzathI bharelAM hatAM. jyAre dhammila e vApikAnI najIka AvyuM tyAre vAvamAMthI snAna karIne nIkaLatI eka apUrva lAvaNyamayI kanyA enI najare paDI. kAmadevanA AvAgamananA maMtranuM smaraNa karatI ane pitAnI bhUlatAne Amatema
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. nacAvatI e bALA jANe kAMI joI rahI hoya athavA to koInA AvAgamananI rAha jotI hoya ema vihaLapaNe ubhI hatI. jANe vijayI puSpadhanvAe jagatane jItyuM-brahmA, viSNu ane mahezvara evA durjaya virene paNa harAvyA, tethI vijayenmatta banIne jema cakavatI rASabhakUTa upara pitAnuM nAma lakhIne rAjI thAya che tema teNe vizeSa vijayI banavAne mATe jagatanA manuSyane jItavAne sArU A suMdara sAdhana taiyAra karyuM hoya tevI te lAgatI hatI. AvA ghora araNyamAM Ama ekAkI navoDhA suMdara bALAne joI dhammila vicAramAM paDyo-"zuM A jaLadevI haze ke vanadevI haze? athavA kinnarI, vyaMtarIke vidyAdharI haze? manuSyanI bALAne to AvA araNyamAM kayAMthI saMcAra hoya?" emaciMtavato e bALAnI najIka AvyuM. ane e uttama varNavALI, zobhAe karIne jenuM kAMtimaya aurava jhaLakI rahyuM che evI te bALAne pUchayuM--"he mugdha ! tuM koNa che? kayAMthI AvI che? ane kema AvI che?" enA pratyuttaramAM eNe nA chuTake pitAnuM vRttAMta TuMkamAM jaNAvyuM-"he uttama ! sAMbhaLe. A bhAratavarSamAM thaI gayelA jinezvarene mUrtimaMta yazapuMja hoya e bharatakSetranI madhyamAM vaitADhya parvata Avela che. bhAratamAM sarve ne viSe mukhya e e vaitADhya pote zarIre ati garakAMtine dhAraNa karI mastake siddhAyatanarUpa ratnane mukuTanI mAphaka rAkhe che. enI pahelI mekhalAe uttara dakSiNa eNi upara vidyAdharanAM pacAsa ne sATha nagare AvelAM che, temAM dakSiNa eNie zaMkha sadaza ujavala yazavALuM zaMkhapura nAme nagara che. uddhata pavanavaDe je nagarInA ramaNIya prAsAdanI dhvajAo pharakI rahI che evA prasAdamAM bemacArI narene-vidyAdharane nivAsa che. A nagarane purUSAnaMda nAme rAjA samarAMgaNamAM zatruone potAnI asidhArAthI vaza karavAmAM eve te parAkramI che ke mahAbhAratanA yuddhamAM prasiddha thayela bhAratano advitIya vijayI vIra ajuna paNa ene mana hisAbamAM nathI. zyAmA e nAmanI te rAjAne mahArANI che ane nAma
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ aTavImAM. pramANeja guNavALe kAmonmatta nAme tene putra che. temaja vidyanmatI ane vidyularA nAmanI be putrIo che. eka divasa e nagaranA udyAnamAM AkAzagamana karatA mUrti maMta dhamI hoya evA dharmaghoSa aNagAra AvyA. temanA AgamananA samAcAra jANIne nagarajane temane vAMdavAne cAlyA. rAjA paNa parivAra sahita munine vaMdana karavAne cAlyA. rAjA vAdIne beThe, eTale munie bhavanA tApane nAza karanArI dharmadezanA ApI--"he bhavya! anaMtakALa paryata AnaMdamaya sukhane ApanArI muktivadhune varavAnI je tamane utsuktA hoya che, ane je A bhavATavIne udbhaghavAnI tamArI jIjJAsA hoya to bhagavaMte kathelA dAna zIla tapa ne bhAva e cAra prakAranA dharmanuM zaraNa Adare." ityAdika dharmadezanA ApIne muni mAna rahyA, eTale rANue pUchayuM-"he pUjya! mArI A banne dIkarIone bhAvI pati koNa thaze ?" je tamArA putrane haNaze te tamAro jAmAtA thaze. A bane bALAne ekaja pati thaze." munie kahyuM. e mahAmuninI vANI sAMbhaLI putra maraNathI zeka ane jamAI maLavAthI harSa ema reSateSa sAthe dharatI rANI rAjA sahita pAravAyukta munine vAMdIne ghera AvI. pitAnI rajA laIne kAmenmatta keTalIka vidyA siddha karavAne mATe pitAnI bahena sAthe A vanamAM AvyuM. ane nadInA kAMThA upara A suMdara mahela baMdhAvIne teNe taiyAra karyo. te mahela jANe kailAsa parvatanuM sphaTika ratnamaya zikhara zobhI rahyuM hoya evozabhe che. emAM khecara ane bhUcara rAjAonA vaMzamAM utpanna thayelI suMdara seLa kanyAone lAvIne teNe rAkhI che. caMdrA, zrI, gAMdhArI, samA, vicakSaNA, zyanA, vijayA, senA, zrIdevI, sumaMgalA, mitravatI,zrImatI, yazomatI, sumitrA, vasumitrAne mitrasenA e emanAM nAma che. emAMthI mAruM nAma mitrasenA che. e vidyAdhara "kAmonmatta " ahIM ja A nadIne kAMThe gahana vaMzajALamAM rahIne vidyA sAdhe che. chamAse vidyA siddha thatAM te amane sarvane paraNune potAne nagara laI javAno che. hAlamAM ame amArI bane naNadInI sAthe rahI AnaMda vidamAM kALa nirgamana
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37ra dhammila kumAra karIe chIe. tamArI AgaLa huM je A vRttAMta kahuM chuM te sarve satya che. naNadInI sAthe goSTI karatAM jevuM meM sAMbhaLyuM che tevuM tamane jaNavyuM che." ema kahIne mitrasenAe potAnI vAta pUrNa karI. bALAnuM vRttAMta sAMbhaLIne dhammila vicAramAM paDyo. "nakkI teeja khecara ke jene meM A gADha vaMzajALamAM lIlA karatAM ha. hA! duSTa hAthInI mAphaka meM kharzarUpa zuMDathakI A ramaNIorUpa pakSIonA vizrAmasthAna jevA e tarUvarane hA e ThIka na karyuM. A bALAo e vAta sAMbhaLaze eTale emanI AzAlatA upara ke vA prahAra thaze?" prakaraNa 63 muM. bhUla ane tenuM pariNAma." pAchI te bALA belI ke -"amArA mane ratha te saphaLa thayA. have alpa kALamAM enI vidyA siddha thaze eTale amArAM lagna te thaI jaze. kiMtu e jJAnI gurUe kaheluM te na ja thayuM. amane te pati maLe, paNa e khecarakumArIo rahI gaI. na samajAyuM ke gurUnI vANuM kema anyathA thaI ? ame paraNI jazuM eTale e banne baheno gya varanI tapAsa karIne varaze. Aje e vidyAgharanI vidyA siddha thavAnI che jethI mane emanI khabara levAne mokalI che. are! huM kevI chuM ke kayAranI tamArI sAthe vAtamAM lubdha thaI gaI chuM? samayane paNa bhUlI gaI chuM." A pramANe e bALA vAvane kAMThe ubhI ubhI dhanmila sAthe ulAsathI vAta karI rahI hatI; paNa tene bicArIne kyAM khabara hatI ke vidhie potAnuM kArya enA Agamana pahelAM ja pUrNa karI nAMkhyuM hatuM. jJAnIe je samaye je pramANe banavAnuM katheluM bhaviSya te te pramANe thaI gayuM hatuM. ahIM AstethI dhammile ene duHkha na thAya evI mRdutAthI kahyuM"bALA ! jarI thobha utAvaLI na thA!jatAM pahelAM mArI eka vAta sAMbhaLa."
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUla ane tenuM pariNAma. kahe ! jhaTa kaho ! "tamArI te vAta ! mArI bahenapaNIo tvarAthI mArI rAha jotI haze." "ATalI badhI utAvaLa, ane te kene mATe?" dhambile kahyuM. kema kone mATe? meM tamane kahyuM ene mATe!" bALAe "bALA! kyAre paNa jJAnInuM kathana khoTuM paDe che kharuM?" paNa A vakhate emaja jaNAya che." tArI bhUla thAya che ema dhAravAmAM." kema vArU !" tane du:kha na thAya te eka vAta kahuM !" " kahAne !" "bALA ! Akhare jJAnInuM vacana satya thayuM che, ajANapaNe mArAvaDeja e kAmenmAnuM mRtyu thayuM che." dhambile jaNAvyuM. haM.." bALA camakI. "hA ! e niraparAdhIne haNIne mArA hAtha meM kALA karyA che." nIzAnImAM rUdhira vyApta divya khaDjha teNe batAvyuM. e sAMbhaLIne e khaga joIne mastaka dhUNAvatI ane kaMpAyamAna thatI e bALA gadgad kaMThe belI..." kharekhara bhavitavyatA baLavAna che. bhaviSya vANI kadI anyathA thAya kharI ke?" e bALA hRdayamAM atyaMta duHkha dharatI kheda karavA lAgI. bALA ! zA mATe phegaTa cheda kare che? je kAryo devane Adhina rahelAM che, ene gama-zeka karavAthI zuM ?" dhammile ene zAMti ApavA mAMDI. "he sAhasika! mane e mATe kAMI dukha nathI, kemake merU parvatanAM zikhara kadAca calAyamAna thAya, parantu jJAnavAnuM muninuM amogha vacana kayAre paNa anyathI thatuM nathI, paNa te uttama ! tamArUM A vRtAMta huM e khecara bALAone jaNAvuM, tyAM lagI tame
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 basmila kumAra ahIMja raheje; ane mahelanI upara-jetA rahejo. jo e tamArA upara rAgavALI thaze te rakta dhvaja pharakAvIza, ane tamAruM A vRttAMta kahevA chatAM paNa e je virakata thaze te veta dhvajA halAviza. rakata dhvajA pharake te ahIM kAje ne veta dhvajA rUrake te tame anya sthAnake dUra cAlyA jaje." ema kahIne te bALAe potAnAM kadama mahela tarapha laMbAvyAM. maMdamaMda DagalAM bharatI anukame te vighumati AgaLa AvIne hAjara thaI mitrasenAnA saMketa pramANe dhammila be ghaDI lagI tyAM rokAIne vAraMvAra saidhanA agrabhAga tarapha joyA karatuM hatuM. eTale thoDI vAra pachI vetadhvajA hAlatI dhamile I. samudranA pANI upara jema nirmaLa jaLanuM pAna karIne teNe thAka dUra karyo. pachI zubha zukana nihALIne nagaramAM praveza karyo. caMpApati kapilarAjAne anuja baMdhu reSavaDe tyAMthI nIkaLI gayele, teNe ahIM AvIne rAjagAdI sthApI hatI. karabaTa ane enI AjubAjunA pradeza kabaje karIne te ene mAleka thaI paDyo hato. e rAja vasudattane vasumatI nAme priyA hatI. saMsAranuM sukha jogavatAM emane padmAvatI nAme eka putrI thaI hatI. karmo karIne vyAdhithI te pIDA pAmatI hatI. dezI paradezI aneka vaidyonI davA karI paNa tene * capApata kapilarojInI anujabadhuM rAMSave tyAMthI nIkaLI gayele, teNe ahIM AvIne rAjagAdI sthApI hatI. karabaTa ane enI AjubAjune pradeza kabaje karIne te ene mAleka thaI paDyo hato. e rAjA vasudattane vasumatI nAme priyA hatI. saMsAranuM sukha jogavatAM emane padmAvatI nAme eka putrI thaI hatI. karma karIne vyAdhithI te pIDa pAmatI hatI. dezI paradezI aneka vaidyonI davA karI paNa tene kAMI phAyado thayo nahi, jethI rAjA rANI hamezAM dukhI rahetAM hatAM. zalanA rAgathA pADAtA strIne jAI enA vyathAnuM mULa kAraNa tapAsI yeAgya davAvaDe ene apa samayamAM teNe niregI karI dIdhI. A vArtA lekathI sAMbhaLIne rAjAe e vijJAna ane nyAyathI
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUla ane tenuM pariNAma 35 zebhatA dhammilane pitAne mahele teDAvI bahumAna ApyuM ane regathI pIDA pAmatI potAnI kanyA batAvI. - te kanyAne IreganuM kAraNa tapAsIne dhambile kahyuM-"rAjana ! A rogane huM dUra karI zakIza. pANI jema agnine zAMta kare che tema huM paNa ene rega maTADI daIza." pachI eka zubha divase kanyAnA roganI cikitsA karavI eNe zarU karI. jema vidyA maMtrathI sapanuM viSa dhImedhIme nAza pAme che, tema ene roga-zeka, saMtApa anukrame kSaya thato thato bIlakula nAbuda thaI gaye. eTale samyak kaLA jANanAra dhamilane hAralatAnI mAphaka pAritoSikamAM e padmAvatI ja rAjAe ApI dIdhI. zubha divasa jeI bannenAM mahatsava pUrvaka lagna thayAM. rAjAe e yugalane vasavAne juduM vAsabhuvana ApyuM. tyAM dhammila padmAvatI sAthe rahetA paMcaviSaya sukha jogavato sukhamAM kALa nirgamana karavA lAgyA. puNyavaMta mANasa jyAM jAya tyAM pade pade nidhAna prApta kare che ane managamatA vaibhava meLavI ThakurAI bhogave che." eka divase rAjAe dhamilane kahyuM-"he uttama ! caMpApati mArA vaDIla sahodara thAya che; chatAM amArA baMne vacce Aja ghaNAM varSo thayAM kaleza cAlyA kare che. paNa e kaI purUSa huM jete nathI ke e baMdhu sAthe mane saMdhI karAvI de. jagatamAM mitratAne toDanArA, prItine bhedanArA te ghaNuM che, temaja prIti karanArA paNa adhika jevAya che, paNa tuTelI prItine sAMdhanArA ja te jagatamAM viralAja hoya che, chatAM tame je prayatna karo to saMdhI thaI zake. tamArA sivAya koI paNa e tuTelA tAra sAMdhavAne samartha thAya tema nathI. svabhAvathakI. bhinna evA vastranA be TukaDA jema keI kalAviMda guMthIne eka karI zake tema he guNavAna ! amAre bhinna saMbaMdha sAMdhavAne tameja eka zakitavAnuM lAgo che!" - dhambile kahyuM-"rAjana ! mane AjJA karo ke tamAruM saMdhIkArya huM yogya rIte paripUrNa karUM." rAjAe e sadhInuM bIDuM smilane ApyuM, mile te
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumAra. lIdhuM pachI ene potAne mahele javAnI rAjAe rajA ApI. keTalAka divasa pachI zubha zukane basmila, rAjAnI AjJAthI caMpAnagarI tarapha prayANa karI gayA. anukrame te caMpAnagarInA daravAjA AgaLa AvI pahoMcyA. prakaraNa 64 muM. "rAmanuM svapna bharatane phaLyuM.' "oho ! A zuM! caMpAnagarInA leke kema ATalI badhI DadhAma karI rahyAM che? zuM kayAMya Aga lAgI che ke dAvAnala saLagye che athavA paracakane bhaya AvI paDyo che ke jalapralaya thaye che?" ItyAdika vicArato eka purUSa potAnA subhaTAdika parivAra sahita caMpAnA daravAjAmAM peThe ane nAza bhAga karatA daravAnane enuM kAraNa pUchayuM. daravAna bolyA he bhadra! rAjAne paTTahastI vyasanInI mAphaka made caDhIne AlAnathaMbha bhAMgI nagaramAM cArebAju deDate utpAta macAvI rahyo che, paNa kei ene vaza karavAne samartha thatuM nathI. nagaramAM bhamatAM e ghaNAnAM ghara pADI nAkhe che, ghaNuM dukAne jamInadosta kare che, haDapheTe caDhelA mANasanI khabara levA paNa bhUlatuM nathI. tethI jema pracaMDa vAyuthI samudra kSobhAyamAna thAya ema badhuM nagara haLamaLI rahyuM che." ema kahIne te tvarAthI daDI gaye. | daravAjAmAM pesanAra purUSa te dhammila poteja hatuM. te evI hakIkta sAMbhaLIne tvarAthI nirbhayapaNe bajAranA madhya bhAgamAM Avyo, tyAM paNa aneka lokone AkuLavyAkuLa thayelA joyA. temAM paNa ATha kanyAo sAthe eka zreSThIputrane ThAThamAThathI jatA joIne dhammile keIne pUchayuM ke-"A keNa che?" " ahIM rahenArA iMdradatta sArthavAhane sAgaradatta nAme A putra
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAmanuM svapna bharatane phaLyuM. 31999 che, ATha dizAkumArIonI mAphaka AThIone meLavIne rathamAM besADI snAtra mahotsava karavA mATe jAya che. kumudA, kumudAnaMdA, dhanazrI, vasumatI, padmazrI, vimalA, devakI, ne caMdrazrI e AThe kanyAnAM nAma che. e AThe kanyAone eka sAthe paraNavAne sAgaradatta svajana varga sAthe ahIM Avela che, jethI A lekameLo bharAyele che." te mANasa jeTalAmAM A pramANe kahe che, eTalAmAM te Amatema deDate hAthI e TeLAmAM AvI pahoMce. tene rokavAne kaI paNa samartha thayuM nahi. tarataja mANasomAM bhaMgANa paDyuM. ene dha Avate joIne jene jema phAvyuM tema bhaya pAmatuM loka nAsavA lAgyuM. e svajana varga bhaya pAmIne nAsI gaye, subhaTo bhAgyA ane jIvitavyane nAza najIka jotAM e sAgaradana paNa priyAone cheDIne nAsI gaye. "maraNubhayanI vAta Ave tyAre kaI kaInuM saguM thatuM nathI. kiMkartavyamUDha thayelI e kanyAo azaraNya, acaitanya evI tyAMja ubhI rahI-sthIra thaI gaI. daze dizAe jetI ne retI, mRgalInI mAphaka bhaya pAmatI, pAMdaDAMnI mAphaka kaMpatI ane citamAM muMjhAtI te dibhUDha thaI gaI. jyAre hAthI e kamalinI samAna kanyAo upara dhasyo tyAre vacamAM dhammile paDakAra karI hAthIne khIja ane pitAnI sAme yuddha karavAne ene AmaMtraNa karyuM. te be -"re mUDha! e dIna, anAtha, bhayathI kaMpatI nirbaLa bALako upara suMDha ulALa kema lAjate nathI? je tArAmAM kAMIpaNa zakti hoya te tArI sAme ubhelA A baLavAnanI sAme Ava." kanyAo upara dhasI AvatA hAthInA kAnamAM A zabdo athaDAyA ane te camaka. pitAnI najara eNe dhammila tarapha pheravI. ane reSAyamAna thaIne e kanyAone cheDI te dhammila tarapha dhasya. dhamila tarataja ghoDA uparathI nIce utarI paDyo. e laghu dehadhArI hatA, hAthI sthaLa hatA. dhammila zikSita hatuM, gaja azikSita hatuM. kumAra AMTI ghuMTI khAI dehatA ho ne hAthI enI
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 basmila kumArapachavADe ene pakaDavAne doDate hate. hAthIne evI rIte cirakALa paryata khUba deDA, jethI e kheda pAmI gaye, ene mada utarI gaye, te gupacupa zAMta banIne ubho rahyo, eTale enA jaMtuzaLa pakahine kumAra tenI upara caDI gaye. pachI gajazikSAmAM kuzaLa dhammile aMkuza mArIne ene khUba bhamAvyuM. Akhare te cIsecIsa pADato nivIrya thaI gaye, tyAre kuMvare ene choDI dIdhuM. teNe hAthI uparathI utarI tene mahAvatane se mahAvate ene AlAnathaMbha pAse lAvIne bAMdhe. dhammilanuM AvuM apUrva parAkrama joIne nAgarike vismaya pAmI enI stuti karavA lAgyA. e pramANe potAnI kaLA ajamAvIne dhammila rAjadarabAramAM AvI Azcarya pAmelA rAjAne namyo. rAjAe pitAne jAmAtA jANune gauravathI ubhA thaI pitAnI bhujAothI e mahAbhujane AliMgana daI prasannatApUrvaka pUchayuM. "vatsa ! Aja ghaNe divase tame dekhAyA. tamane jevAthI Aje amane ati AnaMda thayo. azva tamane harI gaye, te pachInuM tamArUM vRttAMta pragaTa kare." rAjAnA pUchavAthI pitAnuM samasta vRttAMta sabhAmAM kumAre kahI saMbhaLAvyuM. enuM vRttAMta sAMbhaLIne rAjA Adi sarve khuzI thayA. | dhamilanA Agamanane nagaramAM keTalAka divasa paryata mahetsava cAlyo. rAjAe mAnasatkArathI vidAya karelo dhammila potAne maMdire AvyuM. dhammilanA AgamananI vadhAmaNI vimalAne prathamathIja maLI gaI hatI, jethI ghera AvatAM ja vimalAe adhika utsAhapUrvaka ene vadhAvI lIdho. hAthI upara vijaya meLavI kuMvara AnaMda sahita priyAone maLyo. - avakrIDA karatAM dhammilane ekAeka ava upADI javAthI tenI vimalA, nAgadattA ane kapilA traNe strIo zokamAM samaya vyatIta karatI hatI. Aje temane e zeka dUra thaye. hAthIne upadrava zAMta thatAMja nagaramAM zAMti phelANuM, tarataja
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAmanuM svama bharatane phaLyuM. 378 baMdha paDelo vyavahAra zarU thayo. meM kaI piotapotAnA kAmadhaMdhe lAgyA. sAgaradatta paNa kanyAo mUkIne nAzI gayelo te have e AThene paraNavAne tatpara thaye, jethI e AThe kanyAone teDuM karyuM. eTale teNIoe kahevarAvyuM ke-"have amArI AzA choDI dyo. vAnara phALa cUkI gayo. amane te te yamarAjanA mukhamAM nAkhI hatI te zuM bhUlI gayo, ke jethI puna: teDuM karatAM lAjato nathI? e mahAbhAgyavaMta dhampilakumAranA parAkramathI ame jIvatI rahI. tArI e AThe strIo te marI gaI che emaja tuM samajaje. tuM jabukanI peThe amane mUkIne nAsI gaye. are ! du:khanA samayamAM pazuo paNa pitAnI strIne tajatAM nathI, to manuSya je manuSya thaIne amane mRtyunA mukhamAM nAkhIne bhAgI janAra tuM amane paraNavA AvatAM lAjate nathI? e to je thayuM te sAruM ja thayuM ke jethI tArA jevA rAMkaDAnA paMjAmAMthI ame chuTA thayA. zULInuM vidhra seyathI TaLI gayuM. mATe amArI AzA cheDIne tuM niraMtara gharamAM bharAI rahe. AkRtimAM je ke tuM purUSa je che, chatAM strIthI paNa hInasatva che. tArA jevA hInasatvane paraNyA karatAM jIvitaparyata kumArA rahevuM e vadhAre sAruM che." AThe strIonI kahevarAvelI AvI kaTuka vANI sAMbhaLIne sAgaradarAjA AgaLa phariyAda karI. rAjAe bALAone bolAvI sAgaradattane paraNavAne samajAvyuM, paNa e AThe jaNIe potAno abhiprAya rAjA AgaLa jAhera karyo ke "eNe te amane yamanA heDAmAM nAkhI hatI, have zA mATe e paraNavA Ave che? ame maraNa pAmI hota te te zuM karata? A dhammilakuMvaranA pasAye sarve sAruM thayuM, nahitara e te pitAne jIva saMbhALavAne nAThe hatA, mATe e rAMkane ame kadApi varanAra nathI. ame ATha jaNa aNIzuddha satIe chIe. amArAM mAtApitA ane jJAnI enA sAkSIbhUta che. corImAM cothuM maMgaLa pharatAM paNa je pati marI jAya to pharIne paraNavAnI ene chuTa che to amAre emAM zuM vAMka che ke e rAMka ATalo badho amane dabAve che? juo!kRSNajI rUkamaNine harIne lAvyA hatA chatAM e satImAM ziromaNi kahevANI, zizupAla sAthe ene vivAha thaye hatuM chatAM kRSNa ene haraNa karI
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 mila kumAra. dvArikAmAM laI gayA. satyabhAmAnA kuMvara bhIrU mATe navANu kanyAo ekaThI karI hatI, chatAM zAMbakuMvara e navANunI sAthe paraNane pitAne mahele teDI gaye. tethI amane bacAvanAra amAro upakArI dhammilakumAra eja A bhavamAM te amAre bharathAra thAo ! he rAjana ! tema chatAM je amArA upara pharaja pADaze to ame AThe jaNIo ApaghAta karazuM, paNa e khArAsAgarane te ame nahi varazuM te nizcaya che." kanyAonI evI vANI sAMbhaLIne rAjAe sAgaradattane kahyuM ke -"tuM A kanyA mATenI haTha choDI de." rAjAnuM vacana sAMbhaLIne sAgaradatta manamAM baDabaDate tyAMthI cAlyA gaye. rAjAe enAM mAbApane belAvI moTA mahotsavapUrvaka e ATha kanyAone dhammila sAthe paraNAvI dIdhI. kanyAdAnamAM e AThenA mAbApe dhammilane puSkaLa baddhi ApI. jagatamAM sAmAnya e niyama che ke bharatImAM bharatI ja thAya che. lakSmI prasanna thAya che tyAre cAre bAjuthI AvavA mAMDe che. bharelA vizALa samudramAMja nadInuM pANI paNa samAI jAya che. AThe kanyAone laIne dhamila vimalAne ghera AvyA ne sukhabhara divasa vyatIta karavA lAgyA. eka divasa dhammila caMpApati pAse beThe hatuM, te vakhate aneka prakAre jJAnagoSTI karatAM ene prasanna karI saMbAhapati vasudattanI sAthe saMdhI karAvI dIdhI. e khabara kuMvare saMbAhapatine mokalyA. saMbAhapatie potAnI putrI padmAvatIne Rddhi samRddhi sAthe caMpAnagarIe mokalI. te potAnA priyatama pAse AvI. evI rIte sarve strIonI sAthe saMsArasukha bhegavate dhammila pUrNa sukhamAM pitAno kALa nirgamana karavA lAgyuM.
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 65 muM. khecarabaLA vighanmati ne vivulatA." eka divasa dhampilakumAra pitAnA mahelamAM zAMtithI jamIne hiMDoLe ArAma lete beThA hatA, manamAM potAnA sukhI saMsAranI aneka gaDamathale karI rahyo hato. evAmAM AkAzamAMthI vijaLI jema camakArA karatI pRthvI upara utare temavidyunA sarakhI kAMtimAna eka kanyA e mahelamAM utarI. sukhamAM beThelA kuMvaranI AgaLa akasmAta vidyutanI jema te pragaTa thaI ane kahevA lAgI. (e kanyA te vidvatA nAmanI khecarakanyA hatI, ke jenA bhAIne vananI lIlA jotAM kuMvare vaMzajALa chedavA jatAM ho hatA ane jeNe batAvelI veta dhvajAthI kumAra tyAMthI cAlyo gayo hate.) te divase kanakavAlukA nadInA taTa upara tapa karatA mArA baMdhune khaOprahAre tameja ha ha ke? he pApakAra rasika ! AvuM kArya karavuM tamane zuM yogya hatuM? vaLI mArI bena tathA bIjI saLa kanyAonAM manaharaNa karIne tame tyAMthI nAsI gayA e te bahu sAruM karyuM?" khecara kanyAe A pramANe kuMvarane pUchyuM. dhambile kahyuM-"tAruM kahevuM sarvathA satya che. ajJAnathI mArA vaDe e pApa thaI gayuM che, jethI huM tArA ThapakAne cagya chuM. khagnanI dhArAnI parIkSA karavA mATe huM e vAMsanuM AMTIghUMTIvALuM jALuM chedavA gaye, temAM ajJAnavaze tAre baMdhu haNAI gaye. e ajJAnajanya ceSThita che. e aparAdha mArAthI thaye che, te have tuM ja kahe ke mAre enuM zuM prAyazcita karavuM?" e mATe tamAre prAyazcitta te karavuM ja paDaze, paNa kahe te kharA ke tyAMthI nAzI javAnuM tamAre zuM kAraNa hatuM?" khecarabALA vighulatAe pUchayuM. "tyAMthI cAlyA javAnuM kAraNa te mitrasenAne saMketa hatA. tenI sAthenI mulAkAtamAM mane eNe jaNAvyuM hatuM ke je sarve bALAo
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 mmila kumAra.. tamArI upara snehavALI thaze teA lAla dhvA halAvIza, jethI tame rAkAo ne virakta thaze teA zveta dhvajA halAvIza eTale tame jatA rahejo. mALAe veta dhvajA halAvI jethI khaMdhunA haNanAra taraph tamArA abhAva joI huM tyAMthI satvara cAlI nIkaLyeA. " dhammile kahyuM. vidyutRtA melI ke--" emAM enI bhayaMkara bhUla thaI che. tamArUM vRttAMta mitrasenAnA mukhathakI sAMbhaLIne amene prathama kSaNa mAtra zeka thayA. pachI ame vicAryuM ke-Akhare jJAnInu vacana satya thayuM. kayAre paNa bhavitavyatA anyathA thatI nathI. ema ciMtavI zAkanA tyAga karIne ame ene jaNAvyuM ke tuM jhaTa jA ane temane ahIM teDI lAva ! amAre manobhAva jANI mitrasenA mahelanI upara agAzImAM gai ane harSonmattatAthI rakta dhvajAne badale eNe zveta dhvajA halAvI. ghaNeA samaya thavA chatAM jyAre tame na AvyA tyAre ame arasaparasa vAtacitA karatI vicAramAM paDI ke--A zuM? patAkA joyA chatAM te kema AvyA nahi hAya ? pachI mitrasenAne ame tapAsa karavA meAkalI paNa e rAtI rAtI pAchI krI ane eNe jANyu ke A badhuM enI bhUlanu pariNAma hatuM. amArA pUchavAthI eNe satya hakIkata kahI saMbhaLAvI. pachI 'have amAre zuM karavuM?' e mATe ame sarve vicAramAM paDayAM. anukrame ame eka nirNaya karyo ane mArI vhenanA hukamathI huM tamane zodhavAne dezivadeza pharavA nIkaLI. sUryane jema ulluka-ghuvaDa joi zake nahi, tema ghaNI pRthvI bhamyA chatAM mane tamArI zeAdha jaDI nahI, teApaNu tamane zeAdhavAnI AzA meM cheADI nahi, kAraNake sneha che te du:khe karIne tajavA ceAgya che. Akhare Aje ca'pAmAM AvIne meM tamane pakaDyA che-zeAdhI kADhyA che. mArI mhena ane e sALe kanyAe rAta divasa tamArU smaraNa karatI manamAM ati saMtApa karatI haze te have tamArA zu hukama che te kaheA. " vidyudyutAe ema kahIne peAtAnI vAta pUrI karI. " e sarvene tame ahIMnA udyAnamAM teDI lAveA. AjJA ApI. "" kumAre
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyumnati ane vidyullatA. 383 vivRddhatA tepachI vijaLInI mAphaka jema akasmAta pragaTa thaI hatI evI ja rIte adazya thaI tarataja AkAzamArge cAlI gaI. teNe potAne sthAnake pahoMcIne sarvene A vAta kahI saMbhaLAvI, jethI sarvae caMpA javAnI taiyArI karavA mAMDI. roDA samayamAM to e aDhAre kanyAo caMpAnA vanamAM AvIne pragaTa thaI. tyAM kanakamaya mahela banAvIne emAM potAno utAro karyo. khecarakanyAnAM mAtApitAo paNa potAnI kanyAone paraNAvavAne mATe tyAM AvyAM. nagaranI bahAra udyAnamAM vidyAdhara kuMvarIonI AvI apUrva racanA joIne AkhuM nagara jevAne ulaTayuM. "zuM A te devAMganAo caMpAnA udyAnamAM kIDA karavAne AvI haze ke zuM haze ?" ema aneka prakAranI vAto karatAM lAkho mANaso tyAM javA AvavA lAgyAM. dhanmila moTA vivAhamahotsavathI e aDhAra kanyAo sAthe para. 'kAmI purUSone game teTalI strIo chatAM tRpti thatI nathI, kemake aneka nadIo potAnAmAM paDavA chatAM samudra kadi saMtoSa pAmato nathI." rAtrIe udyAnamAM rahIne prabhAta samaye e aDhAre kanyAone laI vAjate gAjate kuMvara potAne ghera AvyA. pachI sarve strIonI sAthe devanI mAphaka te potAne kALa vyatIta karavA lAgyo. aDhAra khecarakanyAo, ATha sAgaradattavALI kanyAe, eka saMbAhapati vasudattanI kuMvarI padmAvatI, nAgadattA, caMpA patinI kumArI kapilAdevI ne vimalA-e trIze ramaNuo paraspara pyAra dharatI raMge ramavA lAgI; kemake jyAM bhAgyanuM pUrNa jera hoya che tyAM kalezane saMbhava hoto nathI. jenuM puNya paravAryuM hoya tyAM ja vera jheranAM bIja vavAya che-kaleza kaMkAsa utpanna thAya che. ahIM te eka bIjI nAnA moTAne viveka sAcavatI AnaMdabhara rahetI hatI. jyAM eka bIjAmAM eka bIjAnI najara cAra thAya che, je gharamAM vyabhicAra jaNAya che, tyAMthI lakSamI gusso karIne cAlI jAya che. jyAM strIpurUSamAM niraMtara kaMkAsa cAlato hoya che ne strI upara purUSa roSe bharANe rahe che tyAM evA reSavALA purUSanuM mukha lakSamI kadi paNa jotI nathI.
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghagnila kumAra- trIza strIonI sAthe dhammila sukhamAM raheto hato. caMpAnA sarve nagaravAsI jano enAM adbhuta bhAgyane prazaMsI rahyA hatA. aho! eNe zuM puNya karyuM haze ke jethI AvI samRddhi prApta thaI? enuM adbhuta ne ati uttama bhAgya te jue ke e bhUcara manuSya chatAM vidyAdharIo sAthe devatAnAM sukha bhegave che." manuSya ane vidyArnI bALAo sAthe lagna karIne dhammuilane saMsArasukha bhegavatAM keTalAka kALa sukhamAM vyatIta the. eka divasa ane anya vANuM vinoda karatAM vidyummatie vimalAne pUchayuM-"sakhI! pati e strIne prabhu kahevAya che, chatAM je garIbanI strI paNa na kare evuM sAhasa tame kema karyuM ? nirdhana heya, kurUpa haya, vyasanI hoya chatAM evA patine paNa deva mAnIne satI sevA kare." "khacIta e mArI bhUla thaI gaI che, chatAM paNa svAmIne zuM ema karavuM egya hatuM ke?" vimalAe enA javAbamAM jaNAvyuM. zuM vArU? " khecarabALAe pUchayuM. ratisukhanI saMdhIe patnInI AgaLa zokyanAM vakhANa karavAM gya che? kemake svAbhAvika rIte paNa zokyanuM nAma strAne zastravagara ghA karanAruM, agni vagara dahana karanAruM ane ati ucATa karanAruM hoya che. jo ke henane nAme ene bolAvAya che, chatAM e zakya sukhakArI thatI nathI. zarkarAnA nAme prasiddha thayelI vAlukA-retI zuM guNakaranArI hoya che? strIone marI javuM e ati uttama che, paNa zokyanuM duHkha bhegavatAM jIvavuM e sArUM nathI." vimaLAe jaNAvyuM. bhadre ! purUSa e te prabhu kahevAya, jethI aMtaranI ISTa vastunuM nAma grahaNa karatAM kAMI eno aparAdha gaNAto nathI. paNa priyatamanI avajJA karanArA A tamArA caraNane to amAre avazya zikSA karavI joie." khecarakanyA vidyummati bolI ane sarve jaNuo eka bIjI sAthe tALI detI hasI paDI." "barAbara che, mArI eka vAta sAMbhaLe. prathama tame sarve
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNumati ane vidyuhatA. 385 uThIne mAre page paDA ane kaLazamAM jaLa lAvI enAthI snAtra karI caMdanathI A caraNunI pUjA kare.." '' enuM zuM kAraNa ! " sarvee pUchyuM. " jo meM priyatamane A page karIne prahAra na karyA hAta, tA tame badhI kumArikAo kayA bharathArane paraNata ? mArA caraNunA pasAyathIja tame badhIe mArA pita paDAvI lIdhA che, mATe kaheA, have A pAdane tamAre pUjavA joie ke tADavA joie ?" vimaLAnI AvI yuktivALI vANI sAMbhaLIne sarve bahu khuzI thai. e vAtacitane aMte vidyunmatie patine pUchyuM-" svAmI ! mUtti e karIne bhinna chatAM ApaNAmAM kAMi bhedabhAva nathI, mATe Apa enu svarUpa yathAtathya rIte mane kahyA ke jenuM nAma tamArI chaThThA upara niraMtara ramyA kare che, teA e mahAbhAga vasaMtatilakA kANu che?" " hA ! hA ! suMdarI ! evu bela mA ! A adhImAMthI vaLI kAikane rIsa caDaze. ekathI ja bhaya pAmIne dharAI gayo chuM; have te tame trIza jaNIo maLI che. anAyAse pUrve tenuM nAma grahaNa karatAM jene kApa thayA te hamaNAM sAMbhaLIne vaLI zuMya kare ?" dhammile kRtrima bhaya khatAvatAM khecarakhALAne kahyuM. " nAtha! zA mATe evA bhaya rAkheA che ? svastha thaIne tamArA haiyAmAM rahelI ene Aje mahAra tA kADhA. ame sarve tenI vAta sAMbhaLIe, te vaLI kAika divasa tene jozu paNa kharAM. " vimaLAe hasIne kahyuM. ane strIe badhI enuM varNana sAMbhaLavAne kautukathI utsuka cittavALI thaI. " magadhadezanI aMdara Avelu` vizALa-kuzAgrapura nAme nagara che. tyAM maNimANikaya samAna vasaMtatilakA nAme eka vezyA rahetI hatI. huM lagabhaga bAra varSa paryaMta enA gharamAM rahyo chuM. enA lAvayAzvimAM huM evA teA DubI gayA hatA ke gharakhAra mAtApitArdika kuTuMba piravAra paNa bhUlI gayA hatA. are! enI zuM vAta kahuM ? nahi sAMbhaLelI, nahi joyelI ane nahi anubhavelI evI lAga Y
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 kamiva kumAra, vilAsa saMbaMdhI kaLAnI e kaLAvizAradA-paMDitA hatI. samudranA jaLamAM jema uddabhavele kallola Ave ema enA sehArdavaDe Aje paNa mAruM mana enI pachavADe deDe che." dhammile vasaMtatilakAnuM TuMka khyAna kahI saMbhaLAvyuM. ' "je ApanI AjJA hoya to huM prathama khAnagI rIte enI tapAsa karI AvuM ane tyAM jaIne ene joI AvuM?" vidyumnatie kahyuM, A sarve strIonI anumati laIne jema ThIka lAge tema kare, ane temAM paNa je gusse thatuM hoya enI rajA to pahelAM levI joIe." ema bolatAM dhammile vimaLA tarapha joyuM ne ha. kema sakhI ! tArI zI IcchA che? vasaMtatilakAnI tapAsa karavA jAuM?" e becarabALAe vimaLAnI anumati mAgI. " javAbamAM vimaLA hasIne bolI-" sakhI ! priyatamanA dilane sukha thAya tema kara ! vaLI je te kharI ke e vezyAnI patibhakita kevIka che?" hA! te mATe to huM jAuM chuM. je te kharI ke purUSane svAMga dharIne kevI rIte huM ene lalacAvuM chuM ane kevI kasoTI upara caDhAvuM chuM?" "kArya karIne satvara vahelAM padhArajo. " vimaLAe anumati ApI. sarvenI anumati meLavIne e khecarabaLA vidyummati sarvenI AMkha samakSa uDatI AkAzamAge adazya thaI gaI. -- @ - prakaraNa 66 muM. "svadeza smaraNa - "dIkarI ! tArA zarIra sAmuM te je? kyAMsudhI tuM AvuM tapa AcarIza? are! ApaNe dhaMdhe, ApaNuM kuLa, ApaNe rivAja, e badhuM tuM kAM bhUlI jAya che ? bananAra vAta banI gaI, ene have kAMI upAya thAya che?" eka vRddhA taTele haiye uparanA zabdo belI.
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ deza-maraNa A badhuM tArA parAkramanuM pariNAma che. mAtA ! tAre rivAja, tAruM kuLa e badhuM tane ja mubAraka! tuM jANe che ke je gati yazomatInI te ja mArI?" eka tarUNa bALA-lalanAe jaNAvyuM. paNa yazomatI te enI paraNelI patnI che, ne jagatamAM tuM to sukha bhegavavAneja sarajAyelI che, e kyAM bhUlI jAya che?" DezI bolI. - "sukha ! e sukhamAMthI to te mane duHkhamAM dhakelI dIdhI che! mArUM sukha joIne to tuM adekhI banI che !" haze, have e gaI vAtane bhUlI jA. Aje e vAtane ghaNA varasenA paDa vaLI gayAM che. dhammila gaye paNa kAMI AkhuM kuzAgranagara te sAthe nathI laI gaye ne?" cUpa! mAtA! roja roja tuM A ekaja vAta kare che. tuM jANe che ke jagatamAM satI ekaja patine vare che. mAre mana basmila ekaja che. huM jANuM ke tArI badhI mahenata phekaTa che." paNa Aje varSo thayAM tArA dhamilane te pote nathI. AkhA kuzAgrapuramAMthI enI sivAya bIjo koI tane jaData nathI?" basa! cUpa kara ! jIvananA aMtaparyata huM enA sivAya bIjAnI sAmuM jenAra nathI. mArI marajI vagara tuM kAMI karAvI zakanAra nathI. basmilane kADhI mUke, mane jIvatI mArI nAkhI, are ! te mane herAna karavAmAM zI bAkI rAkhI che?" tarUNIe kahyuM, Amane Ama marI jaIza topaNa dhamila tane maLe tema nathI. nAhaka zAmATe duHkhI thAya che? AzAbharyA ghaNuM amIre tAre mATe AvI AvIne pAchA jAya che dhakakA khAya che." te e bahAne karelAM pApanuM prAyazcita thAya che. emAM tAruM zuM jAya che? A jherI duniyA te have mane khAvA dhAya che." - " tyAre zuM tAre Avo ja nizcaya che? badhI jIMdagI tuM Amaja duHkhamAM pasAra karIza? kaI divasa barAbara khAvuM nahi, pIvuM nahi ane khAvuM te kevaLa nirasa anna jamavuM. sArAM lugaDAM paheravAM nahi,
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 mmilakumAra AbhUSaNa sajavAM nahi, AnaMdamAM bhAga levA nahi, e badhuM zuM tuM sArUM kare che? nAhaka tArA jIvane tuM zA mATe kaleza karI saMtApe che?" mAre nazIbe te have eja raheluM che. je dalitanA lebhe te mArA patine-dhammilane kADhI mUka, te A dolatane parabhavamAM have tuM sAthe laI jaje, e-tArI sAthe Avaze, tane duHkhathI bacAvaze!! " " "ThIka che. jema tane sukha upaje tema kara. haThIlI chokarI ! mane khAtrI che ke maratAM sudhI paNa tuM dhammilane bhUlaze nahi. Aja varSo thayAM paNa tuM tene bhUlatI nathI; dravya saMbaMdhI kaMgAliyata tAre - nazIbe lakhelI che. duHkha bhogavavA mATe ja tuM manuSyalokamAM AvelI che, tethI ja sukha tane gamatuM nathI. " DozIe dukhI dile kahyuM. " eka makAnamAM vAta karanArI A mA-dIkarInA vicAre eka bIjAthI taddana bhinna hatA. kuzAgranagaranA vezyAonA latAmAM ApazuM pUrvaparicita vasaMtasenAnuM A maMdira hatuM. atyAre vasaMtasenA vasaMtatilakAne samajAvatI hatI. AvI haTha choDavAne Aja sudhImAM eNe ghaNe prayatna karyo hato paNa vasatatilakAe eka satI karatAM paNa adhika patibhakita batAvI ApI hatI; jethI garIba bicArI akkA-DezanI mahenata barabAda gaI hatI. vasaMtatilakA dhammilane prapaMcathI DozIe bahAra kADhyo, tyArathI anya purUSanI sAthe vAtacita te zuM paNa enuM mukha paNa jatI nahIM, eNe strIo sivAya purUSa sAthe na bolavAne niyama karyo hate. sAdA vastromAM niraMtara prabhunuM smaraNa karatI ane nirasa AhAra jamatI teNI pitAnA divaso AzAmAM ne AzAmAM vyatIta karatI hatI. banne mA dIkarI vAta karatAM hatAM te samaye eka vyakti pracchanna rahIne temanI vArtA sAMbhaLatI hatI. DozInA gayA pachI e vyakti akasmAta tyAM pragaTa thaI. vasaMtatilakAnI enI upara draSTi paDI, te anya purUSa joI eNe pitAnI AMkhe baMdha karI dIdhI. pite suMdara yuvAna hovAthI ne AbhUSaNathI enuM zarIra bharela
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ svadeza smaraNa 38 hovAthI temaja tenI pAse bIjuM dravya paNa puSkaLa hovAthI vasaMtatilakA tenA sAme joze ema dhAryuM hatuM paNa e manasvinIe enA sAmuM paNa joyuM nahi. eNe manamAM ciMtavyuM ke-"A paNa akkAja kAMI prapaMca haze." tarataja e vyakti potAnI dhAraNAmAM niSphaLa javAthI eNe purUSanuM rUpa badalI nAMkhyuM ane pitAnuM strIrUpa pragaTa karI vasaMtatilakA AgaLa hAjara thaI ane bolI "bahena ! huM tane vadhAmaNa devA AvI chuM. tArA svAmI dhammilanA samAcAra ApavA AvI chuM. tArI pAse mane dhammilakumAre mokalI che. huM tenI dAsI chuM. ene saMdezo lAvI chuM, te tuM mane zuM kahe che?" suMdara strInA vadanamAMthI puSpanI mAphaka kharatA A zabdo jhIlatI vasaMtatilakA sahasA ubhI thaI gaI. ene gADha AliMgana dIdhuM. snehanA AdarathI ene potAnI pAse besADI. enA kuzaLavartamAna pUchI patinA samAcAra pUchavA lAgI--" kahe, mArA priyatama dhamila hAlamAM kyAM che ? kema che? zuM kare che?" "sakhI! hAla e caMpAnagarImAM rahelA che, atulya rAjasaMpadA pAmyA che, trIza lalanAo sAthe devanI mAphaka sukha bhogavatA gayelA kALane paNa jANatA nathI." e bALAe kahyuM. e bALA te dhammila pAsethI vasaMtatilakAnI khabara levAne AvelI vidyAdharakumArI vidyumati hatI. hA ! e priyatama mane choDIne paradezamAM hAle che. are ! pitAnI prathama priyAne choDIne ene bhejana paNa kema bhAve che? jema kUpanI chAyA kUpamAMja samAya ema amArI te mananI manamAMja rahI gaI. pati vinAnI strInI te jagatamAM kAMI gati che?" Ama bolatAM bolatAM vasaMtatilakA ni:zvAsa upara ni:zvAsa nAMkhatI hatI, aMtaramAM thatuM duHkha e poteja samajI zakatI hatI. AMkhamAMthI TapakatAM AMsuo enI sAkSI pUratAM hatAM. sakhI ! kheda nA kara ! duHkhane samaya have vahI gaye ema samaja. thoDA divasamAM ja. have tAre pati sAthe meLApa thaze; paNa tAre ne ene AvI prIti kyAMthI lAgI? ke trIza strIo chatAM
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ basmila kumAra - e tane yAda kyo kare che ane sukhamAM chatAM tArA vige e du:kha sahana kare che." khecarakumArI belI. enA javAbamAM vasaMtatilakAe TUMkamAM pitAnuM pUrva caritra kahI saMbhaLAvI chevaTe kahyuM ke-" jyArathI mArI mAtAe kapaTa karIne emane gharamAMthI bahAra kaDhAvyA che, tyArathI meM sarasa taMboLa, snigdha AhAra, sArAM vastrAbharaNa, sukhazayyA vagere sarve tajI dIdhAM che ne tapasvInI mAphaka kAyAnuM damana karIne tIvra vrata pALuM chuM. are ! Aje AzAmAM ne AzAmAM ghaNuM varasonAM varasa vahI gayAM, chatAM patinAM darzana mane thatAM ja nathI. jema huM ahIM raDuM chuM tevIja rIte tenA piyaramAM mArI sakhI yazomatI raDe che. amAruM khemakuzaLa che. amAro saMdeza tame patine kaheje ke jemAM prathama paraNelIne chaDI ema have bIjI navI paraNelIne chaDaze nahIM. amArI mAphaka emane duHkhI karazo nahIM." "yazematI koNa?" vidyummatie pUchayuM. " e satI yazomatI, jenI tamane zuM vAta kahuM ? potAnAM ghara ghareNAM vecIne eNe priyatama pAchaLa kurabAna kya ane priyanA sukhanI khAtara e sarve dhana eNe vezyAne AyuM. chellAmAM chellI ghaDI sudhI eNe e priyatamanA sukhanI khAtara pitAnAM aMganAM ghareNuM paNa vezyAne-mArI akkAne mokalI ApyAM. hAya ! e satI sAdhavA strI atyAre piyaramAM TukaDA mAgIne khAya che. A nazvara kAyAne emaja nabhAve che. bhAbhIonAM maheNAMTaNAM, piyarIyAMnI kaTutA, sagAM saMbaMdhIonI viSamatA e badhuM e garIba strI atyAre sahana kare che. Aja ghaNAM varSo evA duHkhamAM enAM vahI gayAM ane ene paraNele pati ene bhUlI jaIne atyAre paradezamAM apUrva vaibhava bhagave che. zAbAza che evA patine ! evA patine ame vizeSa zuM kahIe? patie chaDelI satIne to jagatamAM eka prabhuja belI che. e prabhanA bharose yazomatI du:khamAM paNa divase gujAre che. AzAmAM ja e jIve che. bahena mATe saMdeza emane barAbara pahoMcADaje ne kahejo ke mane-A saMtatilakAne bhUlI gayA te bhale paNa zuM, A satIomAM
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ svadeza smaraNa 301 ziromaNi yazomatIne paNa bhUlI gayA? enI ekAMta patibhakitanuM zuM A pariNAma?" vasaMtatilakAnuM lAgaNIbharyuM kathana sAMbhaLIne vidyummatinuM hRdaya pIgaLI gayuM tethI eNe kahyuM ke-"sakhI! dhIraja dhara. jema banaze tema jaladIthI dhammilakumArane tArI pAse huM hAjara karIza. ane e yazomatIne paNa sukhI karIza. have huM rajA lauM chuM." ema kahIne vidyumnati gaganamArge cAlI, ne zIgha caMpAnagarIe AvI pahoMcI. | vidyumnatine AvelI joIne sarve strIo enI AsapAsa pharI vaLI. vinmatie dhamilakumAranI AgaLa AvIne sarve hakIkata kahI saMbhaLAvI, je sAMbhaLavAthI dhamilanuM zAMta hadaya ati khaLabhaLI uThayuM. vidyanmati bolI-" svAmina ! te bicArI AzAmAM ne AzAmAM divase gujAre che, have yazomatI ane vasaMtatilakAnI tamAre tAkIde khabara levI joIe, mATe je tamArI AjJA hoya te jema bane tema jaladIthI ApaNe kuzAgrapura jaIe." khecarInAM A vacanane dhammi ane sarvee anumati ApI. vidyanmatinAM vacana sAMbhaLIne dhammilane pUrvanI smRti tAjI thaI, jethI enI AMkhamAMthI paNa AMsu paDavA lAgyAM. pitAnuM vatana, yazomatI, vasaMtatilakA e sarve enI AMkha AgaLa khaDuM thavA lAgyuM. "ahA ! e vaphAdAra yazomatIne eNe ke dago dIdho hato? paraNIne thoDA ja mAsamAM enI sAthe saMbaMdha eNe toDI nAMkhyuM hatuM, chatAM e satI bhaviSyanI AzAnAM svapnAM jetI hajI duHkhamAM jIvatI hatI." ItyAdi vicAranAM enA haiyAmAM ghaNuM ghaNuM guMcavADA vaLatAM hatAM, jethI svadeza tarapha javAnI abhilASA enA hadayamAM ati utsukapaNe jAgRta thaI hatI, tethI tarataja rAjAnI rajA meLavIne pitAne vatana javAnI teNe taiyArI karI.
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 67 muM. vatanamAM. kuzAgrapura nagaranI bahAranA udyAnamAM vizALa taMbuo jagatane Azcarya karatA ubhA hatA. nAnA moTA aneka taMbuo, tenI citra vicitra zobhAo, ene zobhAvanArA subhaTo temaja dhammila ane enI strIo vagerethI nAnakaDA zahera je dekhAva tyAM thaI rahyo hate. leke vicAratA hatA ke A koNa haze?' - dhammile rAjAne pitAnA AgamananI khabara mokalAvI, eTale rAjA enI RddhithI Azcarya pAmato, temaja sajakumArI ane vidyAdharIethI varAyela adbhuta bhAgyavALo jANe khuzI thata ene maLavA Avyo. nagaramAM paNa vAta phelAI gaI ke-"sudradattane kumAra dhammila paradezamAMthI rAjyalakSmI laIne bahu varSe potAnA vatanamAM AvyA che." enA mitre khuzI thayA. leke paNa enA abhUta bhAgyathI Azcaryacakita thayA. jema phAve tema vakhANanA zabda bolavA lAgyA-"joyuM, e rAjakanyAo paraNI lAvyA che, vidyAdharIo paNa sAthe lAvyA che, AvI te ghaNue strIo paraNI lAvyuM che. enI trAddhine to pAraja nathI. A to bApa karatAM beTe savAyo jA. rAjA amitradamana vAjate gAjate dhampilakumArane nagaramAM teDI gaye. harSathI rAjAe AkhuM nagara zaNagArI mATe pravezamahotsava karyo. rAjA paNa dhammilanI samRddhi joIne Azcarya pApe. eka ratnanuM vimAna emaNe AkAzamAM rAkhyuM hatuM. enI racanA ne zobhA joIne loko Azcarya pAmatA hatA. rAjA amitradamane praveza mahotsava pUrvaka dhammilane nagaramAM lAvIne potAnuM makAna rahevAne arpaNa karyuM, ne cheDA vakhatamAM pasmila mATe navuM maMdira taiyAra karAvavAmAM AvyuM. e navA makAnamAM dhammila pitAnI priyAe sAthe rahevAne ga.
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatanamAM 303 pachI tarataja e vasaMtasenAne ghera gaye. vasaMtasenAe paNa ene AdAtkAra karyo. potAnI putrIne dhampilakumAranA AgamananI khabara pahoMcADI ne akkAe kuMvaranAM ovAraNu-dukhaNAM lIdhAM. "vatsa ! Aje ghaNe varSe paNa tArAM patAM pagalAM amAre tyAM thayAM, ethI amAruM ghara pavitra thayuM. tArA viyoge vasaMtatilakAe patibhakita kevI sAcavI che te to ene AtmA ja jANe che ne mArUM mana jANe che. patine viyege eka satI strI jeTaluM karI zake e sarve eNe karyuM che, kaThINuM vrata pALyuM che. eNe tArA sivAya keInI sAme najara paNa karI nathI. tArA javA pachI keIdivase enuM mukha paNa hasatuM meM joyuM nathI. viyegamAM, zekamAM, vaphAdArImAM, tArI bhakitamAM ane pApanA prAyazcittamAM tapazcaryAja eNue karI che. Akhare vidhie enI araja sAMbhaLI ane tArA AvavAthI Aje enI tapazcaryA pUrNa thaI che. jevuM eNe vrata karyuM che tevuM ja ene sukha Apaje. e tArI che, jIvananA aMta paryata e have tArIja raheze. huM tane ene arpaNa karuM chuM. enA sukhamAMja huM mAruM sarvasva samaju chuM ne mArA thayelA aparAdhanI huM tArI AgaLa kSamA mAguM chuM." akakA DozIe dhamilane mAna satkArathI vadhAvI aMtaranI vAta kahetAM vasaMtatilakAnI sthiti kahI saMbhaLAvI. mAtA! je thAya che te sArAneja mATe! je tame mane na kAlyo hota te mArA bhAgyanI mane zuM khabara paData? AvI apUrva Rddhie huM kyAMthI meLavata? "dhamile enA dilane zAMti thAya evA mIThA zabdo kahyA. "guNavAna purUSanI jagatamAM evI sthiti che ke teo bIjAnA deSamAMthI paNa guNa ja jue che. vatsa! jagatamAM te te tArA tAtanA kuLane ujavaLa karyuM che. mahuja javara ke elpha jaddhi saddhi tArUM mahAo vadhAryuM ke zatruone paNa mitrasamA kyo. DezI belI. mAtA ! tamAre pasAthe sarve sAruM thayuM. mAruM manavAMchita badhuM paripUrNa thayuM." * 50 A :- . ' '
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 dhammila kumAra. "vatsa ! aMdara jA ! vasaMtatilakA utsukatAthI tArI rAha jetI haze. Aje ghaNuM varase te tane jevAne Atura thaI rahI haze." | vasaMtasenAnA kahevAthI dhammila harSabhale haiye-uchaLate haiye vasaMtatilakAne maLavA cAlya. priyanA AgamananI vAta sAMbhaLIne meghanA AgamanathI jema mayurIne harSa thAya, caMdranA darzana thatAM jema cakarI prasanna thAya ema vasaMtatilakAnA haiyAmAM maMda paDI gayelA premanA uchALA uchaLavA lAgyA. Aje ghaNe varSe nAhI suMdara vastro dhAraNa karI sajaja thaI eNe managamatA alaMkAro dhAraNa karyA. harSa bharelA haiyAthI jenA kaMcukInA baMdha taDataDa tuTI rahyA hatA evI AvatA joIne sAmI cAlI AvI. banne jaNAM ghaNe varSa eka bIjAne snehathI bAjhI paDyAM, mana meLavIne maLyAM, tana mananAM duHkha TaLyAM. - lAMbe kALe paNa dhammalane e vasaMtatilakA evIne evIja naDhA lAgI. enI caturAI, enuM vana, enuM lAlitya, enuM pAMDitya sarve tene tAjuM ja lAgyuM. kemake badhI strIo karatAM enI bhegakaLA, caturAI, sAMdarya abhUtaja hatAM. 2. rAjA amitradamane paNa vasaMtatilakAne putrI samAna gaNIne lAMbe kALe paNa dhAmeline e vasaMtatilakA evIne evI ja naveDhA lAgI. enI caturAI, enuM cavana, enuM lAlitya, enuM pAMDitya sarve tene tAjuM ja lAgyuM. kemake badhI strIo karatAM enI jogakaLA, caturAI, sAMdarya adbhutaja hatAM. rAjA amitradamane paNa vasaMtatilakAne putrI samAna gaNIne mahotsavapUrvaka dhammilane ApI. temaja potAnA rAjyane trIjo samayanuM kArya samayaja karI zake che. mANasa game teTalA prayatna kare chatAM kALa, svabhAva, niyati, udyama ane karma e pAMca
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ satInI dhIraja. 395 kAryasiddhinAM kAraNe jyAM sudhI ekaThAM thAya nahi tyAM sudhI kArya siddhi thatI nathI. e pAMcamAM ekanI mukhyatA hoya che, tyAre bIjA gaNapaNe paNa potAne pATha bhajave che. prakaraNa 68 muM. satInI dhIraja kuzAgrapuranA eka suMdara makAnamAM sAdAM ane jINuM vastrothI vibhuSita eka tarUNuM vAdaLathI AcchAdita cAMdanInI peThe suMdara chatAM glAni pAmelI vicAramAM beThelI hatI. enuM zarIra suMdara ne nAjuka chatAM karamAyeluM hatuM. tarUvarane Azraya laIne enA avalaMbanathI zobhatI nAjuka latA AzrayabhraSTa thatAM ne uparathI sUryanAM pracaMDa tApane mAra paDatAM jevI dazAne prApta thAya evI sthiti A tarUNInI hatI. patithI bhraSTa thayelI strIne Azraya piyara kahevAya che, chatAM e piyaramAM ene aneka prakAranAM kaleza, saMtApa, AtApa sahana karavA paDatAM hatAM. nAnI moTI bhAbhInAM maheNuM ene hamezAM sAMbhaLavAM paDatAM hatAM. ADozI pADozI sagAM saMbaMdhIjano svajanavarga ene haNabhAgI, durbhAgI Adi aneka vizeSaNathI vadhAvatAM hatAM. bIjAnA du:khane nahi samajanArAM saMsArI jane kayAMthI samaje ke enA dilamAM ene keTaluM duHkha thatuM haze? strI mATe te jene patie tajI ene duniyAe tajI ema samajavuM. je patinI mAnItI hoya te badhe mAna pAme che, bAkI te pitRvAsamAM duHkhe divaso kADhatI ane jagatanA olaMbhA-maheNAM sAMbhaLatI ne ekAMtamAM raDIne duHkhanA ubharA ThalavatI tene rahevuM paDe che. eno prabhuja belI hoya che. saMkaTanA samayamAM eja enI hAra karI pUrvanA karela pApanuM prAyazcitta karAve che. duHkhamAM aNane samaye sahAya paNa eja Ape che. mANasanA satyanI kasoTI barAbara kare che. A taraNuM te ApaNuM pUrvaparicita thaze.matI hatI. jenI
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhammila kumArapAta tarapha vaphAdArI apUrva hatI. te vicAratI hatI ke-"ahA ! pAtane svadezamAM padhAryuM paNa Aje ghaNA divase vyatIta thayA chatAM eTalI badhI strIomAM ene mArI zI garaja hoya? are pU. vinA mArA keI pApanA udaye eNe paraNane mane te tarata ja choDI dIdhI hatI. prANuMoe kareluM karma kALAMtare paNa avazya jogavavuM ja paDe che. emAM bIjAne zuM doSa Ape? vasaMtatilakAne tarataja manAvI lAvyA ne enA keDa pUrA karyo, paNa A du:kha bhogavavAne sarajAyelInAM to nazIba ja kAMI judAM che. have te e rAjyakhaTapaTamAM paDyA haze. trIza trIza ramaNIomAM lubdha banyA haze, tyAM mArA jevI kaMgALanI jagyA kyAMthI hoya?" Ama vicAre che tene vAmAM "kema zuM karo cho? gharamAM keTaluM badhuM kAma paDayuM che, = " aTala zu ! ame tamArA pAchaLa "vo kALa ane tame kaho cho? belatAM jarI vicAra rAkho cho ke emaja bole jAo cho? tamane ThIka lAge te karene? mane zuM kAma duNo cho?" bhAbhIe kahyuM. "bhAbhI ! huM te saheja tamane kahuM chuM. emAM khoTuM zAne lagADe che?" yazomatI bolI. "khoTuM te na lAge! tamArA bola to asinI dhArA samA che. patie tajyAM teya amaLATa kayAM ochA che? kenI upara ATaluM badhuM bolo che ?" bhAbhIe kahyuM. bhAbhInAM evAM kaDavAM veNa sAMbhaLavAne ene abhyAsa bhAbhIe kahyuM. , "bhAbhI ! huM te saheja tamane kahuM chuM. emAM beTuM zAne lagADe che?" yazomatI bolI. "khoTuM te na lAge! tamArA bola te asinI dhArA samA che. patie tajyAM teya amaLATa kayAM ocho che? kenI upara ATaluM badhuM bolo cho? " bhAbhIe kahyuM. bhAbhInAM evAM kaDavAM veNa sAMbhaLavAne ene abhyAsa hate. vArApharatI bIjI bhAbhIo paNa avasara meLavIne A hINa vAta eka trIjI vyakita paNa acAnaka tyA AvAne pracchannapaNe sAMbhaLatI hatI.
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ satInI dhIraja bhAbhI ! kaho, kaho, je kaMI manamAM hoya te kaho, Aje huM sAMbhaLavA gya chuM, tame kahevAne yogya che !" yazomatIe ni:zvAsa nAkhatAM kahyuM. balI karatAM kevI AvaDe che? maphatanuM khAvuM ne mazIde suvuM! sutAM sutAM khAvAnuM hoya to ThIka paDe, kema kharuM ne?" ema bolIne abhimAnI bhAbhI cAlatI thaI. - jo ke dhanavasuzeTha-zematane pitA ane mAtA enI tarapha mamatALu hatAM chatAM bhAbhIo ene zAMtithI rahevA de ema nahotuM. te te vAraMvAra enI khabara avAranavAra letI ja hatI-ene pajavatI hatI, chatAM yazematI pitAnAM mAtApitA ke bhAInI AgaLa eka zabda mAtra paNa emanI phariyAda karatI nahi. kemake e sarva kaMI dhIrajathI sahana karavAnI, karelAM pAponuM prAyazcitta karavAnI eNe Teva pADI hatI. bhAbhInA cAlI javA pachI eNe eka dIrgha niHzvAsa mUkya ane dhIrethI bolI-"pApIone AthakI vadhAre du:kha jagatamAM bIjuM zuM hoya ?" Ama bolatI veLA AMkhamAM AMsu hatAM. aMtara du:khathA bhareluM hatuM. eTalAmAM "pApane nAza thatAM bhAgyane udaya thAya che." A zabda ene kAne paDyA ne e camakI. "koNa bolyuM e? koNa che ahIM?" cAre bAju eNe joyuM to tarata ja eka prAbhAvika purUSa enI najare paDyo. e zabdo bolato e purUSa enI AgaLa pragaTa thaye. cittavivaLa tarUNuM hAMphaLI phAMphaLI banI ekadama ubhI thaI gaI. aNadhAreluM A purUSanuM ahIM AvAgamana je te zuM karavuM ne zuM na karavuM ? e badhuM e bhUlI gaI.' e purUSa te bIje kaNa hoya ? ene paraNIne choDI denAro Aja varSo thayAM enI sArasaMbhALa nahi lenAre ene paraNele pati ja hatuM. baMnee bhAvabharyA hRdaye kSaNavAra paryata eka bIjA sAme joyA karyuM. eTalAmAM to e hRdayamAM aneka umio pasAra thaI gaI, aneka bhAva utpanna thayA ne emAMja samAI gayA. zyAma
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 mila kumAra.. vAdaLImAM chupAyelA pUrNimAnA caMdra samuM e nairava kAMtivALuM yazomatInuM vadana karamAI gayuM hatuM, keLanA garbha samuM navayuvAna zarIra premarUpa jaLasiMcana vagara glAna paDI gayuM hatuM, nisteja vastrothI e malinatAmAM vadhAre karI rahyuM hatuM, evI aneka Aphato potAnI upara AvavA chatAM e saMdarbhe pitAne mULa svabhAva to nahote, kemake duHkhamAM paNa uttama janono svabhAva vikArapaNAne pAmatA nathI. duHkhathI bharelA haiyAvALI yazomatIne joIne dhamilane aneka vicAre AvI gayA. "oho! mANasanA satyanI kasoTI te du:khanA samayamAM ja thAya che. mArA vize A bicArI du:khamAM-AzAmAM jIvana vItADe che. purUSa tajelI priyAne duniyA kevI rIbAve che enA satyanI kevI kasoTI kare che? are! AvI satIne meM saMtApI e ThIka na karyuM! mArA mAtApitAnA maraNa pachI jeNe potAnI pAse raheluM dravya paNa mArA sukhanI khAtara akkAne mokalI ApyuM, are! chevaTe eka saibhAgyacinha rahevA daI pitAnAM sarve AbhUSaNe paNa eNe vezyAnI dAsIne ApyAM, AvI enI vaphAdArIne meM duSTa tene ke badalo Ape? piyaramAM mAtapitAne Azraya chatAM e duHkhamAM divaso gujAre che. duniyAmAM bhAbhIonAM kaDavAM vacane viSanA ghuTaDAnI mAphaka peTamAM utAre che. zI enI gaMbhIratA? zI enI sahanazIlatA ? mAre deSa na jatAM pitAnA pUrvakRta pApaneja jue che. AvI satIo te jagatamAM pUjavAne gya che." ItyAdika vicAra karate dhamila yazomatInI pAse AvyA. ene mRdu ane karamAyela nAjuka hAtha potAnA hAthamAM laI te be-"vahAlI ! khacIta tAro huM gunhegAra chuM; tethI ja DaratAM DaratAM Aje tArI kSamA mAgIne tane manAvavAne huM Avyo chuM." e zabdo tuTaka tuTaka ane gadagadita haiyAmAMthI nIkaLatA hatA, atyaMta bhAvathI bharelA hatA. bolanAra ane sAMbhaLanAra bane enA aMdaranA bhAva samajI zakatA hatA. anenI bhAvabharI AMkho eka bIjA upara TharI hatI. svAmInA zabdo sAMbhaLIne satIe jANyuM ke enI tapazcaryA Akhare
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 satInI dhIraja Aja phaLIbhUta thaI hatI. pachI "e badhe mArA pUrvakarmane deSa hatA. emAM tame zuM karo ? ekaja bApanA be dIkarA chatAM eka amIra hoya che, bIjo phakIra hoya che. ekaja gurUnA be celAomAM eka vidvAna ne bIjo mUrkha hoya che. ekaja samaye janmelA be purUSomAM eka duniyAnI ThakurAI meLave che, bIje khAvAnA TukaDA meLavavAne rakhaDe che. prANIone sukha pUrvanA potapotAnA puNyane anusAreja maLe che. te bAbata game teTalI hAya varALa kADhavAthI zuM vaLe?" A pramANe yazomatI bolI; kemake patibhakita enA hRdayamAM jAgRtaja hatI. tapazcaryAnI A enI aMtima ghaTikA hatI. A ja priye! tAruM duHkha meM joyuM che, sAMbhaLyuM che. mArA jevA bekadara" svAmIne pAmI te jIMdagIbhara duHkha ja meLavyuM che. e mArA sarve aparAdha tuM kSamA kara." - "svAmI! vahAlA! mAro kAMI avinaya thayo hoya to ulaTI tamArI kSamA mAre mAgavI joIe, purUSa te haMmeza svataMtra che, . tamArI maherabAnI meLavavAne te amAro hakake che. " "mArAM mAtApitA svarge sidhAvyAM tepachI ahIM mArUM koNa hatuM ? paNa tArI hayAtI thakIja mAruM nAma ahIM jAgRta hatuM. dhIrajathI duHkha sahana karIne teM ubhaya kuLane ajavALyuM che. saMsAramAM mAruM nAma ujvaLa karyuM che." jevI bhavitavyatA hatI temaja banyuM che, mANasane to phakta vidhie hathiyAra gayuM che. Apane sukhI jaI mAre mana te sarvasva maLyuM che." "e sukhamAM eka khAmI rahevAthI te adhurUM rahyuM che!" ane te khAmI?" tuM pite?" "eTale?" - "tArA AvavAthI e khAmI dUra thaI jaze sukhamAM khuMcatI eTalI agavaDa tArA priya meLApathI dUra thaI jaze."
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ parimalakumAra. "Aje ghaNe varSe mAruM bhAgya anukULa thayuM!" yamatIe . uddagAra kADhyA. pachI sAsusasarAe jamAIne AdaramAna daI mahatsavapUrvaka putrIne ene gherI vaLAvI, dhammila vAjate gAjate moTI dhAmadhumathI yamatIne pitAne ghera teDI lAvyA. sarve strIomAM e mukhya hatI; tathA sarve ene page paDI. enAM dukhaNAM lIdhAM. vasaMtatilakA sahita ekatrIza strIomAM dhammile ene meTI-paTTarANI karIne sthApI. moTI bahenanI mAphaka sarve enI AmanyA-maryAdA sAcavavA lAgI. amitradamane potAnA rAjyane trIjo bhAga dhammilane Ape ? hite, uparAMta lazkara vagere Rddhi siddhi samRddhi paNa ApI, jethI rAjApaNe ene abhiSeka rAjarivAja pramANe thayA. yazomatIne mukhya - paTTarANa karIne sthApI, bIjI vimaLA, trIjI vidyumnati ne cethI vidyullatA e cArene paTarANIne abhiSeka karyo. vimaLAnAM mAtApitAne potAnI putrInI khabara paDavAthI teo kuzAgrapura AvI putrI ane jamAIne maLyA. ane dIkarIne saMpattivaDe saMtoSa pamADI rajA laIne svadeza gayAM. pitAnI zakti vaDe dhammile bIjA paNa aneka dezanA rAjAone namAvyA. dharma artha ane kAmane evI rIte avyAbAdhapaNe sAdhatA pitAne kALa te devatAnI mAphaka evA te sukhamAM vyatIta karavA lAgyo ke jatA kALanI paNa ene khabara paDI nahi. prakaraNa 69 muM. vidyAdhara bALA meghamALA, eka divasa dhammila pitAnA ramaNIya mahelamAMnA eka bhavya. divAnakhAnAmAM hiMDoLe jhulato hato. tevAmAM vasaMtatilakA enI pAse AvI enA paDakhAmAM besIne bolI "svAmina !
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyAdhara bALA mevALA. 401 gaI rAtrIe tame veza badalIne mArI sAthe kema ramyA? paNa bhega bhagavatAMja meM tamane jANI lIdhA." vasaMtatilakAnI AvI vANuM sAMbhaLIne basmila dimuDha thaI gaye, chatAM e sarala AzayavALIne eNe samajAvyuM--"priye ! phakta tArA mananI gamata khAtara emAM bIjuM kAMI kAraNa nathI." ema kahIne te vicAramAM paDyo. nakakI mAruM svarUpa dhAraNa karIne keIka duSTa vidyAdhara mArI strInI abhilASA karato Ave che, mATe e duSTane mAravAne mAre have jhaTa upAya karavo joIe, kemake vidyAdhara vagara manuSyanI to keInI tAkAta nathI ke mArI strIo tarapha najara paNa nAkhI zake." A pramANe vicAra karatAM eNe eka upAya zodhI kADhyo. pitAnA mahelanI pachavADe eNe cAre tarapha siMdura patharAvyo ane pote hAthamAM khaDjha dhAraNa karIne chupAIne ubho rahyo. keTaloka samaya javA pachI rAtrI samaye e duSTa vidyAdhara AvyuM, eTale e catura dhammile pagalAM paDatAM joyAM, e padapaMktine anusAre te tenI pAchaLa cAle. tarataja dhamile pracchanna rahelA e vidyAdhara upara padapaMktine anusAre kharza prahAra karyo ke enA be vibhAga thaI gayA ne te jamIna upara paDyo. e duSTa khecara vyabhicArane lobhe yamapurImAM gayA. pachI reSavaDe jANe pRthvIne zikSA karato hoya ema kodALIthI pRthvI khedIne A prANa pitAnA nIca kAryavaDe nIce gayo che, te enuM zarIra paNa enI pAchaLa nIceja jAo." ema kahIne e zarIra khADAmAM nAkhyuM ne upara mATI nAkhI pUrI dIdhuM. te pachI snAna karI zuddha thaIne te potAnA kAme lAgyA. tyArapachI enA hadayamAM purUSavadhanI zaMkA niraMtara thayA karatI hatI, jethI enuM citta udAsa rahetuM hatuM. jagatamAM baLavAnane parAkrama purUSanA cittane vera asthira karI nAkhe che. zatruothakI paNa enuM mana hamezAM zaMkAvALuM rahe che. caMdra:nirmaLa chatAM rAhuvaDe zuM prasAtuM nathI ? eka divasa potAnA grahanA udyAnamAM eka zilA upara pitAnA cittanI zAMtine mATe beThe beThe te ArAmanI lIlA joI
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara mila kumAra rahyo hato, aneka prakAranI latAonA judA judA mAMDavAonI citra vicitra racanA nirakhI rahyo hato, paMkhIonAM kila kila thatA zabdo enA tananA tApane harI rahyA hatA, eTalAmAM AkAzamAgethI utarIne eka sarvAga sudara apsarA samI navAvanA bALA enI AgaLa pragaTa thaI. e kuMvarane zilA upara beThelo joIne enI pAse AvI. tyAre ene joIne ummila camake. "koNa che tuM?" ene pUchayuM : '.. pratyuttaramAM e vidyAdharIe potAnuM vRttAMta TuMkamAM jaNAvyuM. vaitADhya parvata uparanI dakSiNa eNie azekapura nAme nagara che. medhasena nAme e nagarane rAjA ane zaziprabhA nAme enI rANuM che. emane saMsArasukha bhegavatAM anukrame meghaya nAme putra thayo ane meghamALA nAme huM putrI thaI. putra padArAlaMpaTI, keLAM*gAra hatA ane putrI potAnI kuLarIti pramANe cAlanArI suzilA hatI. jethI eka divasa rAjA rANuM rAjaputrano vicAra karatAM hatAM ke "ApaNuM pachI A kuLAgAra putra rAjyanuM zuM karI nAkhaze?" ema vicArI bhaviSya jANavAne mATe prajJapti vidyAne rAjAe pUchayuM "he devI! A amArA kuLagAra putranuM bhaviSya kevuM che?" . "tAre putra sAte vyasana sevanAre che enI upara tane zuM prema che? tArI meghamALA kanyAne je pati thaze eja ene mArI nAkhaze ane tArI rAjyalakSamI bIjAne hAtha jaze." ema kahIne devI adazya thaI gaI. 2. rAjAe rANune A hakIkta kahI saMbhaLAvI, jethI mArI mAtAne ghaNuM duHkha thayuM. "hA ! hA! rAjya paNa jaze ne putra paNa jaze." AvA zeka saMtApamAM rANI potAnA divaso kADhatI hatI. mAre baMdhu meghajaya kaI ramaNIya vanamAM giri upara suMdara makAna racIne tyAM rahetA hatA ne huM paNa enI sAthe rahetI hatI. ame bhAIblena ghaNuM nehathI sAthe rahetAM hatAM. te jyAM jyAM ja te mane kahIne jato hato, je je karIne Avato te mane jaNAvatA hatA. mArAthI eka kSaNa paNa aLagA rahe nahi. ame banne kAra
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidyAdhara bALAne bALA. 403 . Navagara kSaNa mAtrapaNa judAM paDatAM nahiM evo amAre bhAI bahenane sneha hato. he saumya ! AjathI trIje divase rAtanA eNe mane kahyuM ke-"Aje huM kuzAgrapura jAu chuM, tyAM eka jaNanI sAthe mAre neha che." ema kahIne e gaye te gAja, Aja lagI pAcho AvyA nathI, tethI enA snehathI kheMcAIne Aje huM ahIM AvI chuM. ahIM bhamatAM bhamatAM janazrutie meM sAMbhaLyuM ke "mArA bhAIne vadha tamArAthI thayA che, jethI huM tamArA upara gusse thayelI tamane zodhatI pharuM chuM. jeNe mArA baMdhuno nAza karyo che, tenuM AyuSya nizcaya kSaya thayeluM jANavuM. sarpanuM puccha chedIne kaNa mANasa sukhe rahI zake che? jethI tamane haNavAne huM satvara ahIM AvI parantu koNa jANe tamArI pAse AvatAM pANIthI jema agni zAMta thAya ema mAre roSa zamI gayuM che ne mArA aMgopAMgamAM jANe amRta varasyuM hoya ema AnaMda prasarI rahyo che, te A paradezI memAnanI egya memAnagati kare." bALAe e pramANe svavRttAMta jaNAvyuM prathama reSapUrNa ne pAchaLathI snehabharelI enI vANI sAMbha LIne e dAkSiNyanI svayaMpratimA sAthe dhammile gAMdharvavidhio tyAMja lagna karyo ne potAnA maMdiramAM lAvyA. e pramANe batrIza patnIo sAthe saMsArasukha bhogavatAM devatAnI mAphaka keTalAMka varSo . vyatIta thayAM. tArUpI kalapavRkSanAM pakava phaLanI mAphaka anAsakatapaNe temaja nizcitapaNe te strIonI sAthe dhammila bhegone bhagavato hato. keTaleka kALe sarovaramAM jema kamaLa utpanna thAya ema lakSamIne krIDA karavAnA sthAna je vimaLAne putra thaye. sarvAga suMdara, gaMbhIra vanivALA, temaja kuMTubano bhAra upADavAmAM samartha evA te putrane dhammile meTe janmautsava karyo. sagAMvahAlAMne AmaMtraNa karI jamADIne temane saMkhyA ne bArame divase putranuM padmanAbha ' nAma pADayuM. e putra anukrame ATha varSanA thayA eTale mAtApitAe ene abhyAsa karavA mATe nizALe mUko. te pitAnI hoziyArIthI ane
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 - bismila kumAra - gurUnI amI najarathI sakaLa vidyAne pAragAmI thayA. aneka prakAranI kaLAone eNe abhyAsa karyo to aneka zAstro paThana karyA. te bhaNI gaNane vanavayamAM Avyo, eTale mAtApitAe ene paraNAvyA. priyAnI sAthe e paNa pitAnaLa sukhamAM gALavA lAge. prabaLa puNyaprabhAvI dhaprilane strIo, putra, mitra Adi sakaLa parivAra vinayavaMta hato. sajajane enA bhAgyane prazaMsI rahyA hatA; kemake A bhavamAM ja karelI tAyInuM e badhuM phaLa hatuM, ema dhammila sArI rIte jote hato. tethI jeNe dharmane pragaTa mahimA jANe che evA dhAmmale have dharmamArga tarapha khAsa dhyAna ApavA mAMDayuM. evA sukhamAM paNa te parameSTI maMtrane japate, sugurUnuM dhyAna karato ne dharmamAM ja citta rAkhato hato. anyadA hadayamAM vicAra thaye ke-"kaI saddagurU Ave te tIrthakara bhagavaMtanI vANI rU5 sudhAnuM pAna karIne huM saMsAranA baLatA dAvAnaLamAMthI thoDI ghaNI paNa zAMti meLavuM." prakaraNa 70 muM... dharmadezanA. ekadivasa cAra jJAnane dhAraNa karanArA dharmarUci nAmanA aNa gAra keTalAka ziSyane parivAre paravaryA satA kuzAgrapurInA udyAnamAM vaibhAragiri upare samavasaryA. jemanuM jJAna niraMtaraprakAzavALuM che ane jeo lekamAM rahelA pragaTa ajJAnarUpI aMdhakArane nAza karanAra che evA e sUrIzvarane aneka suvihita sAdhuo sevI rahyA hatA. tapa karavAthI vikArene jemaNe haNyA hatA, evA uttama guNayukta sAdhu samudAyane joIne vanapAlake rAjAne vadhAmaNa ApI, eTale rAjA ane basmila khuzI thayA. maMgaLa bherI vagaDAvatA ne nagaranA lokane jaNAvatA teo gurUnAM darzana karavAne javAnI taiyArI karavA lAgyA. ADaMbarathI mahotsava pUrvaka te gurUne vaMdana karavAnuM cAlyA. sAdhuonA sthAna najIka AvatAM vAhanauparathI utarI rAjyacihene
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamadezanIM. " 405 tyAga karIne rAjA ane dhamila parivAra sAthe zAMtirUpa aMbhedhimAM kIDA karanArA, iMdriyone damanArA; vikAra rahita evuM jemanuM vadanakamaLa hamezAM prasanna che emA munione namyA. temanA caraNakamaLanI raja pitAnA bhAlasthaLe lagADI; ane temanI AgaLa hAtha joDIne dezanA sAMbhaLavAne beThA. jema jema nagaramAM khabara paDatI gaI tema tema ke munione vaMdana karavAne AvavA lAgyA. sUrIzvara bhajIvone upadeza karavAne potAnI sudhAsamI vANathI belyA-"he bhavya! A pArAvAra saMsAramAM jinezvarae kahele dharmaja eka sArarUpa che. agAdha jaLanA uMDA udaramAM rahelAM ratno jema ke bhogyavaMtaja meLavI zake che, tema A rAzI" lAkha jIvAyonimAM manuSyajanma prANIne bhAgyathI ja-pUrvanA puNyavaDeja maLI zake che. evA mAnavabhavane prANa pramAdavaze vyartha gumAvI nAkhe che. saMsAranA bhogavilAsamAM ane lakSamI meLavavAnA prayatnamAM, tene hArI jAya che. tatvoe viSaya, kaSAya, magha, nidrA ne vikathAe pAMca prakAranuM pramAda kahyo che te, ane krodhAdika cAra kaSAye ke je prANIone durgati ApanArA che te tyajavA gya che. dAvAnaLanI. mAphaka kodha sukRtarUpa vanane bhasma karI nAkhe che, madyapAnanI upamAsarakhA mAna manuSyane mAnya karavA lAyaka nathI, bhayaMkara sarpiNa samI mAyAne keNa purUSa dhAraNa kare ? manarUpI guphAne Azraya laIne prANuo upara te prabaLa sattA calAve che ane lAbha to prANIonA sakaLa guNone nAza kare che, mATe cittane kSobha karanAra lAbha paNa choDavA yogya che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza e pAMca prakAranA viSaya jagataprasiddha che. jIvAnA svAdathI AkAzamAM viharanArA pakSIo paNa sapaDAya che, sugaMdhamAM Asakta thayelo bhegI bhamara sUryAsta samaye kamaLa saMkocAtAM aMdara keda pakaDAI jema prANa tyAga kare che, sparza sukhamAM Asakta madaddhata gajarAja khADAmAM paDI jIvitane gumAve che, rUpa jovAmAM lubdha pataMgIuM dIpakanI tamAM paDI baLIne bhasma thaI jAya che ane saMgAtanA madhurA AlApasaMlApathI mRga jaLamAM sapaDAI jAya
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ thamika kumAra che, ema eka ekaIdriyanA viSaya paNuM jIvitavya haranArA thAya che, te. ke pachI jyAM e pAMce bhegA maLyA hoya tyAM te zuM na kare? mATe e viSathakI paNa viSama viSayethI he bhavya ! tame nivA~; kemake viSa to ekaja vakhata jIvitavyaneza kare che, paNa viSaye janmajanma jIvitavyane nAza kare che. e dhiryo dUrathIja tajavA yogya che. madyanuM pAna karanAro mANasa mAtA ke bahenanA sagapaNane paNa bhUlI jAya che, nidrAnA vazathakI prANI chatAM paNa cetanA rahita muvA jevA thaI jAya che. vikathA-rAjakathA, dezakathA, bhaktakathAne strIkathA e cAra prakAre che. te vikathAmAM paDelA prANaopizAcanI mAphaka ghaNe kALa niSphaLa gumAve che. viSayane kaSAya viSe upara kahevAmAM AvyuM che. e pAMce prakAranA pramAdane vaza paDela prANI devAyake Dita heya paNa tenuM dhamarUpIdravya e pramAde luMTI le che. dhIrapurUSo e pramAdene nAza karIne dharmamAM udyamavALA thaI, durgatine nAza karI, nivRtti sukha meLave che." na munirAjanI A pramANenI dezanA sAMbhaLIne sarve manuSya bahu khuzI thayA ne potAnA AtmAne dhanya mAnavA lAgyA. jatA. dhammila avasara joIne ejJAnI gurUne namI pUchavA lAge "bhagavAna ! prathama ane lakSamI maLI, vaLI jatI rahI, pAchI maLI, te emAM zuM kAraNa che ? e Apa kRpA karIne kaho. dhammilanI vANI sAMbhaLIne munie enA pUrvabhavanuM vRttAMta A pramANe kahI saMbhaLAvyuM: "A bharatakSetramAM gukacchanAme moTuM nagara hatuM. tyAM zatrudamana nAme rAjA hatA. dhAraNuM nAme ene rANI hatI. e nagaramAM mahAdhana nAme eka kauTuMbika-gAthApati rahete hate. sanaMdA nAmanI ene patnI hatI. sunaMda nAme ene putra thayela hatuM. A gAthApati mithyAtvadharmamAMja ekAMta prItivALo hatuM tethI nAgamanI eka paNa vANuM enA kAnamAM praveza karI zakatI nahi marUdezamAM marAlInI mAphaka ne durbhAgIne kAmadhenunI mAphaka dayA, kSamA ne vivekanuM tattva e mahA miththAmati, janmAMdha jema sUryane tApa joI zake nahi tema samajI zaktA nahi. ene putra sunaMda svabhAvathI ja sarala ne saccAritravAnuM hatuM. eka divasa e mahAdhanane june snehI ene ghera mahA
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ - dharmadezanA dhanane maLavA AvyA. mahAdhane ghaNA divase AvelA pitAnA junA mitranI khuba bhakti karI. khAnapAna vigerenI sarve sagavaDa sAcavI. ene mATe pitAe putrane mAsa levAne bajAramAM meka. enI sAthe pitAnA mitrane paNa mokalyuM. bajAramAM ghaNe ThekANe joyuM paNa mAMsa maLI zakyuM nAha, jethI teo ghara tarapha pAchA pharavA lAgyA; paNa e memAna mAne ema na hatuM. teNe sunaMdane mAchIne ghera AvavA samajAvyuM. sunaMde niSedha karyo, chatAM memAnanA AgrahathI ? teo mAchImArane ghera gayA. ane ene gherathI jIvatAM pAMca mAchalAM laI ghara tarapha cAlyA; kemake mithyAmatine kRpA kayAMthI hoya? cAlatAM cAlatAM teo eka jaLAzaya pAse AvyA, eTale e mitra sunaMdane pAMca mAchalAM ApIne dehazuddhi karavAne gayo. te AvyuM tyAM lagI sunaMda syAMja thobhANo. tyAM mAchalAMne taraphaDatAM joI hadayamAM dayAnuM tatva jAgRta thavAthI sunaMde e pAMca mAcha jaLAzayamAM padharAvyAM ane anukaMpAthI te de, mastakadhuNAvato bolavA lAgyo ke-"pApI naree jaLanA uMDANamAM rahelAM A matsyane pakaDI lAvIne ghaNo anyAya karyo che. are , pitAnA AtmAnI kSaNika tRptine mATe jIvavadhanuM pApa karatAM paNa teo acakAtA nathI. paMcaMdriya jInI hatyA karatAM leza paNa DaratA nathI. paraMtu keTalAka to emAM ja mRtyu pAmI jAya che. keTalAka jIvatAM chatAM baMdhanamAM sapaDAya che. khacita A jagata badhuM arAjakatAthI bhareluM che." Ama bele che eTalAmAM tenA pitAne mitra dehaciMtAthI paravArIne Avyo ne mAchalAM mATe pUchyuM. javAbamAM sunaMde jaNAvyuM ke-" e to jyAMthI AvyA hatAM tyAM cAlyA gayA arthAt dayAbuddhie karIne meM temane pANImAM choDI dIdhAM." mitra -"are! vatsa ! e te sAruM karyuM nahi, evI tArI capaLatA zI? vicAra vagara kArya karavAthI karanArane kevuM pastAvuM paDe che, tenI tane apakALamAM khabara paDeze." bALakanI e pramANe nirbharsanA karate mitra kodhathI dhamadhamate ghare AvI enuM caritra enA bApane kahevA lAge. jethI pitAe putrane pUchayuM-"zA mATe mAchalAM jaLamAM mUkyAM?"
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 yumila kumAra sunaMde kahyuM--"mArA hRdayamAM daDyA AvavAthI meM emane jaLamAM choDI dIdhAM. he tAta! jema ke te mane ne tamArA mitrane pitA potAnA prANa hAlA che, tema ja tue jIvavAne cAhe che, e zuM tame jANatA nathI? jene mATe pApa karavamAM Ave che evuM kuTuMba ane A vinazvara zarIra to pApa karI-karAvIne dUra thAya che, paraMtu jIvavadhanuM e bhayaMkara prAyati parabhavamAM paNa AtmAne ja bhegavavuM-sahana karavuM paDe che." o AvAM amRtanI jevAM zItaLa vacana sAMbhaLyA chatAM javara AvI hoya enI mAphaka adhika tApathI tapele eno pitA be -re dura! e ApaNA jaina chIe ke AvI dayAnuM tuM varNana kare che ? ApanA pitA pitAmaha Adi vaDIla janeno paraMparAe rAto A mArga lepavAne tuM nizcaya amAre tyAM kuputrarUpe utpanna thaye ! jema, - DalAnA vRkSane kiMpAkanuM phaLa lAge, tema amArA kuLamAM - gAra utpanna thaye chuM ! ghaNuM kALe AvelamatronuM te pitAnA prANavaDe paNa poSaNa karIe te pachI pIvaDe karIne poSavAmAM tane zuM zaMkA thAya che?" e pramInala jIya pitAe lAkaDI vaDe mArI dayAvAna e bALakane gha 8 kADhI mUke. lakoe ene ghaNe samajAvyuM paNa - Daga nahI karatAM ene ethI paNa vadhAre zikSA karavAne biAra karyo. "jagatamAM pratha: evuM jovAya che ke ati reSavAju sarSonI sarakhA bhaMyakara hoya che. AvI rIte dahana karyA chatAM paNa sunaMda ha yamAM malinatAne na pAmyo. pitA pUrvakarmane pazcAttApa karato te jema tema AjIvikA calavA lAgyA. svabhAvathakIja dayAvALA ane sarala prakRtivALe che.thI eNe madhyamabhAve manuSyanuM mAryuSya bAMdhyuM. eka divasothI dhamadhamatA enA pitAe daMDanA hAre karIne ene mArI pe. keI viSameri bhallalokonI pallI hatI. tyAM amANavA nAme rAjA hato svAmInA jevA guNavA || hatI, sunaM. dane jIva athI maraNa : lamAM upanna thayA. hata "