Book Title: Sanmati Tarka Prakaran
Author(s): Siddhasen Divakarsuri, Sukhlal Sanghavi, Bechardas Doshi
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
View full book text
________________
૫. બત્રીશીઓના પરિચય
૨૫રહીને જ તેના તેજ, પરાક્રમ આદિ ગુણાનું કલ્પના અને અલંકારા વડે અનેક જુદા જુદા કરતા હાય, એમ એ સ્તુતિ વાંચતાં લાગે છે.
२. समीक्षात्मक છઠ્ઠી બત્રીશીમાં આપ્તની સમીક્ષા છે, જે સમતભદ્રની આપ્તમીમાંસા અને વિદ્યાનદીની આસપરીક્ષાની યાદ આપે છે. આ ત્રણેમાં આપ્તનું નિર્ધારણ અને આપ્ત તરીકેની છેલ્લી પસંદગી સમાન હોવા છતાં ત્રણેના માર્ગમાં થેાડે થાડા ફેર છે. સમંતભદ્ર સાધારણ લેાકમાં આપ્તત્વનાં સાધન મનાતાં બધાં જ બાહ્ય લક્ષણનું નિરાકરણ કરી, આપ્તવના ખરા સાધક એકમાત્ર વીતરાગને મુકરર કરે છે; અને તેવું વીતરાગપણું બીજા કૈાઈમાં નથી પણ જૈન તીથ કરમાં છે એમ ર૬સ્થાપે છે, અને એ સ્થાપવા એના અનેકાંતસ્પશી શાસનનું મામિ ક રીતે વણુ ન કરતાં પોતાનું જૈન તત્ત્વજ્ઞાન તેમાં ગાવે છે. વિદ્યાનંદી જૈન અરિહંતને આપ્ત તરીકે નિર્ધાર કરવા માટે વસ્તુ તે સમતભદ્રની જ લે છે; પણ નૈયાયિકાદિસંમત ષ્ઠિર, સાંખ્યસમત કપિલ અને બૌદ્ધસંમત સુગતના આપ્તપણાનું તેમનાં મંતવ્યેામાં વિરાધ દર્શાવી ખંડન કરે છે, અને મીમાંસકસ`મત વેદના અપૌરુષેયત્વ તથા અસ`જ્ઞવાદને પણ પ્રમાણવિરુદ્ધ બતાવે છે. એ રીતે તે પેાતાની આપ્તપરીક્ષામાં વિધી નાની નામનિર્દેશપૂર્વક સવિસ્તર ખંડનાત્મક સમીક્ષા કરે છે; ત્યારે સિદ્ધસેન પોતાની છઠ્ઠી બત્રીશીમાં એ જ વસ્તુ બીજી રીતે મૂકે છે. તે જુએ છે કે મહાવીરને આપ્ત તરીકે સ્વીકારવા સામે મુખ્ય આડ જૂનાને વળગી રહેવાની અને · જૂતામાં સત્ય જોવાની. પરીક્ષાશૂન્ય શ્રદ્ઘા એ છે. તેથી એ પહેલાં પુરાતનપણું એટલે શું? અને પુરાતનતા સાથે સત્યના સબધ શ છે એની કઢાર અને તલસ્પર્શી સમાલેાચના કરે ૨૭ છે. એમ કરતાં
૨૫. જીએ શ્લો૦ ૨૨.
૨૬. એ આસમી શ્લા॰ ૧-૭,
૨૭. દા॰ ત॰ છઠ્ઠી બત્રીશી શ્લા૦ ૧, ૫, ૬, ૧૬,
Jain Education International
૧૮૫
કવિસુલભ વિવિધ છંદોમાં વધુ ન
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
