Sanmati Tarka Prakaran

Author(s): Siddhasen Divakarsuri, Sukhlal Sanghavi, Bechardas Doshi
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad

Page 323

સન્મતિ પ્રકરણ - નયવાદને લગતી ચર્ચા– परिसुद्धो नयवाओ, आगममेत्तत्थसाहओ होइ । सो चेव दुण्णिगिण्णो दोण्णि वि पक्खे विधम्मेइ ।। ४६ ।. जावइया वयणवहा तावइया चेव होंति णयवाया । जावइया णयवाया तावइया चेव परसमया ॥४७॥ जं काविलं दरिसणं एयं दवट्ठियस्स वत्तव्वं । सुद्धोअणतणअस्स उ परिसुद्धो पज्जवविअप्पो ।। ४८ ।। दोहि वि णएहि णीअं सत्थमुलूएण तह वि मिच्छत्तं । जं सविसअप्पहाणत्तणेण अण्णोण्णणिरवेक्खा ।। ४६ ।।
પરિશુદ્ધ નયવાદ એ કેવલ શ્રુતપ્રમાણના વિષયને સાધક બને છે; વળી તે જે ખોટી રીતે મૂકવામાં આવ્યું હોય, તે બન્ને પક્ષોને ઘાત કરે છે. [૪૬]
- જેટલા વચનોના માગે છે તેટલા જ નયવાદે છે અને જેટલા નયવાદે છે તેટલા જ પરસમ છે. [૪૭] - જે કપિલ (કપિલે કહેલું સાંખ્ય) દશન છે એ દ્રવ્યાસ્તિકનયનું વક્તવ્ય છે. શુદ્ધોદનના પુત્ર અર્થાત્ બુદ્ધનું દર્શન તે પરિશુદ્ધ પર્યાયનયને વિકલ્પ છે. [૪૮]
- જે કે ઉલૂકે અર્થાત્ કણદે બને નથી પિતાનું શાસ્ત્રદશન પ્રરૂપ્યું છતાં તે મિથ્યાત્વ અર્થાત્ અપ્રમાણ છે; કારણ કે, એ બન્ને પોતપોતાના વિષયની પ્રધાનતાને લીધે અંદરોઅંદર એકબીજાથી નિરપેક્ષ છે. [૪૯].
અહીં નયવાદની ચર્ચામાં મુખ્ય ત્રણ બાબત કહેવામાં આવી છે. પરિશુદ્ધ અને અપરિશુદ્ધ નયવાદનું પરિણામ, પરસમયનું વાસ્ત