________________ Pancastikaya-samgraha धर्मास्तिकाय के ही शेष स्वरूप - More on the nature of the medium-of-motion (dharmastikaya) - अगुरुगलघुगेहिं सया तेहिं अणंतेहिं परिणदं णिच्चं / गदिकिरियाजुत्ताणं कारणभूदं सयमकजं // 84 // अगुरुकलघुकैः सदा तैः अनंतैः परिणतः नित्यः / गतिक्रियायुक्तानां कारणभूतः स्वयमकार्यः // 84 // अन्वयार्थ - [अनंतैः तैः अगुरुकलघुकैः] वह (धर्मास्तिकाय) अनन्त ऐसे जो अगुरुलघु (गुण, अंश) उन-रूप [ सदा परिणतः] सदैव परिणमित होता है, [नित्यः] नित्य है, [गतिक्रियायुक्तानां ] गतिक्रियायुक्त (द्रव्यों) को [कारणभूतः ] कारणभूत (निमित्त-कारण) है और [स्वयम् अकार्यः ] स्वयं अकार्य है। The substance of the medium-of-motion (dharmastikaya) undergoes incessant transformations due to its infinite agurulaghuguna, it is permanent (nitya), it is the instrumental-cause (karana) of the movement (gati) of substances tending to move, and it, in itself, is withoutmovement (akarya, niskriya). EXPLANATORY NOTE In the Scripture, infinite attributes - fagurulaghuguna' - which maintain individuality of substances, are admitted. These undergo six different steps of infinitesimal changes of rhythmic rise and fall (increase and decrease), called 'satgunahanivrddhi'. Origination (utpada) and destruction (vyaya) in all substances (dravya) are established by this internal cause. External cause also produces 166
