________________ Pancastikaya-samgraha व्यवहार जीवत्व के एकान्त मत का खंडन - The soul (jiva) is not the senses or the body - ण हि इंदियाणि जीवा काया पुण छप्पयार पण्णत्ता / जं हवदि तेसु णाणं जीवो त्ति य तं परूवेति // 121 // न हीन्द्रियाणि जीवाः कायाः पुनः षट्प्रकाराः प्रज्ञप्ताः / यद्भवति तेषु ज्ञानं जीव इति च तत्प्ररूपयन्ति // 121 // अन्वयार्थ - [न हि इन्द्रियाणि जीवाः ] इन्द्रियाँ जीव नहीं हैं और [षट्प्रकाराः प्रज्ञप्ता: कायाः पुनः ] छह प्रकार की शास्त्रोक्त कायें भी जीव नहीं हैं, [ तेषु ] उनमें [ यद् ज्ञानं भवति ] जो ज्ञान है [ तत् जीवः ] वह जीव है, [इति च प्ररूपयन्ति ] ऐसी प्ररूपणा (ज्ञानी) ज्ञानी करते हैं। It has been expounded thus in the Scripture: the senses (indriya) are not the soul (jiva); also the six kinds of bodies (kaya), certainly, are not the soul (jiva). The knowledge in these is the soul (jiva). EXPLANATORY NOTE From the empirical point-of-view (vyavahara naya) - anupacarita asadbhuta vyavahara naya - the five senses (indriya) are the soul (jiva). From the impure transcendental point-of-view (asuddha niscaya naya), the psychic-senses (bhavendriya), consisting of attainment (labdhi) and cognition (upayoga), are the soul (jiva). From the empirical point-of-view (vyavahara naya), the 'sthavara' [earthbodied (prthivikayika), etc.], and the 'trasa' [having two, three, four, and five senses (indriya)] are the soul (jiva). However, from the pure transcendental point-of-view (suddha niscaya naya), the soul (jiva) lives with its life-principles (prana) of existence (satta), soul-principle (jivatva) and infinite-knowledge (hevalajnana), etc. Neither the senses (indriya) nor the bodies (kaya) are the soul (jiva). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
