________________ Pancastikaya-samgraha आकाशास्तिकाय The Space (akasastikaya) आकाश-द्रव्यास्तिकाय का व्याख्यान - The substance-of-space (akasa dravyastikaya) - सव्वेसिं जीवाणं सेसाणं तह य पुग्गलाणं च / जं देदि विवरमखिलं तं लोए हवदि आयासं // 10 // सर्वेषां जीवानां शेषाणां तथैव पुद्गलानां च। यद्ददाति विवरमखिलं तल्लोके भवत्याकाशं // 10 // अन्वयार्थ - [ लोके ] लोक में [जीवानाम् ] जीवों को [च ] और [ पुद्गलानाम् ] पुद्गलों को, [तथा एव] वैसे ही [ सर्वेषाम् शेषाणाम् ] शेष समस्त द्रव्यों को [ यद् ] जो [ अखिलं विवरम् ] सम्पूर्ण अवकाश [ ददाति ] देता है, [तद् ] वह [ आकाशम् भवति ] आकाश है। In the universe (loka), that which provides inclusive accommodation (avagaha, avakasa) to the souls (jiva) and the matter (pudgala), besides to the remaining substances (dravya), is the substance-of-space (akasa). EXPLANATORY NOTE In the universe (loka) comprising six substances (dravya), the substance-of-space (akasa dravya) is the instrumental-cause (nimitta karana) of providing inclusive accommodation to the remaining five substances. A doubt is raised. In the universe (loka), there are infinite-timesinfinite souls (jiva). The matter (pudgala) are infinite times the . . . . .. . . . . . . . . . .. . .. . . . . 176
