________________ (પ્રતિજ્ઞા - અવયવ 1) પ્રતિજ્ઞા - દા.ત. પર્વતઃ (પક્ષ) વતિ (સાધ્ય)માન્ (પર્વતે વહ્નિરસ્તિ) પક્ષ - પર્વત - માણસ - ઘડીયાળકાંટા - પૂર્વદિશા - પુરોવર્તીદિશા સાધ્ય - અગ્નિ - દુષ્ટતા - ગતિ સૂર્યોદય પૂર્વત્વ * 2. કર્થ ગુણવત્, ર. માં પુરુષ: ગુBતીવીનું, રૂ. ને તોષવત્ છે. (रोगी) पुरुषः ज्वरवान्, 5. अयं पुरुषः कृपणतावान्, 6. पर्वतः वह्निमान् - આ બધા પ્રતિજ્ઞાના દાખલા છે. પ્રતિજ્ઞામાં પક્ષનો ઉલ્લેખ ધર્મી તરીકે અને સાધ્યનો ઉલ્લેખ ધર્મ તરીકે થાય. પક્ષનો નિર્દેશ ધર્મારૂપે થાય અને સાધ્યનો નિર્દેશ ધર્મરૂપે થાય પ્રતિજ્ઞાવાક્ય બે રીતે બોલાય - 1 લી રીત - પક્ષનો નિર્દેશ સાતમી વિભક્તિથી સાધ્યનો નિર્દેશ પહેલી વિભક્તિથી દા.ત. પર્વતે વહ્નિ 2 જી રીત - પક્ષનો નિર્દેશ પ્રથમાવિભક્તિથી સાધ્યનો નિર્દેશ - વત્ લગાડીને (વતુઅર્થવાળો કોઈપણ પ્રત્યય લગાડીને) પક્ષનું વિશેષણ બનાવવું. વતિમાનું પર્વત જ્યાં સાધ્યવાચક શબ્દ પક્ષનું સીધું વિશેષણ ન બની શકે ત્યાં સાધ્ય નિર્દેશ કરવા માટે ફકત વત્ લગાડવો. દા.ત. “નેત્રં દોષઃ” આવો સમાન વિભક્તિવાળો પ્રયોગ ન થઈ શકે તેવા સ્થળે આ રીતે સીધો વત્ પ્રત્યય લગાડવો. દા.ત. નેત્ર રોષવત્, “વ્ય ગુણવત્'. જ્યાં શબ્દ સીધો જ પક્ષનું વિશેષણ બનતો હોય ત્યાં ત્વવત્' અથવા “તાવતુ” લગાડીને સાધ્યનિર્દેશ કરવો. દા.ત. પુરુષ: પUT: અથવા 3: આવો પ્રયોગ થઈ શકે. માટે સાધ્યનિર્દેશ - પુરુષ: કૃપUતાવાન્ 1 પુરુષ: તુષ્ટતાવીન્ ! આ રીતે થાય. પ્રશ્ન - પ્રતિજ્ઞામાં સીધો જ પુરુષ: 3 અથવા પુરુષ: પUT: આવો નિર્દેશ કરે તો ચાલે કે નહિ? કારણકે દુષ્ટતાવી=સુઈ , પતાવી=પUT: Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
