________________
ખંડ બીજો નવ્યન્યાય
(૧૫)
પદાર્થ
સસમ્બન્ધી (સાપેક્ષ)
અસમ્બન્ધી (નિરપેક્ષ) અભાવ, સંયોગ, જ્ઞાન જલ - અગ્નિ - લાકડું સમવાય, ભેદ, ઈચ્છા પત્થર - ઈટ - માટી મીઠું મરચું. ધ્વંસ, પ્રાગભાવ
વ્યાખ્યા - આ પદાર્થોની ઓળખાણ બાપ - બેટો, વહુ
માટે કોઈ સમ્બન્ધીના જ્ઞાનની કાકા - ભત્રીજો
જરૂર પડતી નથી, સ્વતંત્રપણે ભાણેજ વગેરે વગેરે
પોતાની ઓળખાણ આપી શકે છે. વ્યાખ્યા – આ પદાર્થોની ઓળખાણ માટે પ્રતિયોગી, વિષય, દીકરી, પતિ વગેરે સમ્બન્ધીઓની પણ ઓળખાણ જોઈએ. નિરપેક્ષપણે કે સમ્બન્ધી ઓળખાણ વિના પોતાની ઓળખાણ અધૂરી રહી જાય.
સસમ્બન્ધી સવિષયક
સપ્રતિયોગિક
આ પાંચના | પાંચ સિવાયના સસમ્બધી ઇચ્છા
સમ્બન્ધીને | પદાર્થોને સપ્રતિયોગિક કહેવાય.
વિષય | અર્થાત્ એ બધાના સમ્બન્ધીને કૃતિ (પ્રયત્ન) | કહેવાય. પ્રતિયોગી કહેવાય.
સંસ્કાર (ભાવના) જેમ આદિવાળુ = સાદિ | જે સિમ્બન્ધી) પદાર્થના સમ્બન્ધી આગળ જેમ અત્તવાળુ = સાન્ત વિશે' શબ્દપ્રયોગ ઉચિત ગણાય છે તેનો એમ વિષયવાળું = સવિષયક વિષય કહેવાય. પુસ્તક વિશે જ્ઞાન -
ઇચ્છા એમ કહેવાય, પણ પુસ્તક વિશે સંયોગ એમ ન કહેવાય.
જ્ઞાન
દ્વેષ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
