Mruccha Katikam

Author(s): Sudraka, Prithvidhara, Hiranand Mulraja Sarma, Kashinath Pandurang Parab
Publisher: Tukaram Javaji

Page 355

33
the pangs of separation. It is a delight which increases the passion of the lover. [ उत्कण्ठा ] - ( प्रबलविरहवेदना - रागे त्वलब्धविषये वेदना महती तु या । संशोषणी तु गात्राणां तामुत्कण्ठां विदुर्बुधाः ॥ ) - Lit. Stretching out the neck, longing for. - [सङ्केतक ] सङ्केतं समागमसमयस्थिरीकरणं करोतीति One who has fixed some time for meeting, a lover or paramour. -- [ संस्थापना ] - स्थैर्य संपादिनी – Composing or a means of calming or composing. Metre वसन्ततिलकम्.
P. 80. L. 9. [ भावरेभिलेन ] The learned Rebhila.
P. 80. L. 11. [ काकली] - ' काकली तु कले सूक्ष्मे -- इत्यमरः. A low and sweet tone.
P. 80. L. 11-12 [स्त्री तावत् ०] A female, while reading Sanskrit, repeatedly snufles like a young cow having a new rope passed through her nostrils.
P. 80. L. 12. [गृष्टि ] A young cow that has calved once. 'गृष्टिरेकप्रसूता गौः '
P. 80. L. 13. [सुक्ख० ] Muttering like an old priest covered with dried-flowery garlands.
P. 80. L. 14. [ दृढं मे० ] I don't like them much.
P. 81. L. 3-6 (Verse 4). His song was undoubtedly lovely, sweet, smooth and clear, emotional, graceful and charming. What if I uttered many praises. I am rather inclined to believe that there was a female covertly stationed (in him). Chârudatta says that women alone are capable of singing in this graceful manner. - [ भावान्वितं ] - रत्यास्पदं – Warm and passionate. - [ अन्तर्हिता ] - योषिदेव रक्तत्वादिगुणवत्तया गायति न पुमान्. Metre वसन्ततिलकम्.
P. 81. L. 8–11 ( Verse 5 ). यत् गीतसमये विरतेपि गतेपि तत् सर्वं शृण्वनिव गच्छामि तत् सत्यमित्यन्वयः । किं तत् सर्वमित्याह - मृदुगिरः कोमलकण्ठस्य तस्य तं स्वराणां षड्जर्षभगान्धारादीनां संक्रमं आरोहावरोहरूपं क्रमं । तथा श्लिष्टं अभिन्न वीणास्वरं शृण्वन् । कथंभूतं तत्रीस्वनं, मूर्छनाया स्वरावरोहारोहस्य मध्यगतं तथा तारं उच्चं अथ च समाप्तौ कोमलम् । हेलया अवलीलया संयमितं संस्थापितं अनौचित्यान्निवारितं तथा ललितं रागेषु च द्विरुक्तं गीतं शृण्वन् गच्छामीति – [ मूर्च्छना. ] The rising of sounds, an intonation; a duly regulated rise and fall of sounds conducting the air and the harmony through the key or passing from the key to another. क्रमात्स्वराणां सप्तानां आरोहश्चावरोहणं । सा मूर्च्छत्युच्यते ग्रामस्था एताः सप्त सप्त च. Apte 'हेला रागस्यारोहावरोहयोरनौचित्यं तत्र नियमितम् . ' While pacing along, methinks, I hear that same cadence, harmonious notes of the lute high in the rising of sounds and low and soft at pause, and properly managed, graceful, and