________________
કથાપ્રવેશ
૧૯
આ સાત શેરડાઓની વચ્ચે આછીપાતળી ખાડીએ રહેતી હતી, એમાં ભરતી ઊતરતાં કદાચ પાણી રહેતું પણ નહિ હાય. એ આખી વાત આજે કેવળ અંદાજવાની જ રહી, કેમ કે વિક્રમની સેાળમી સદીના આરંભમાં જ્યારે જામ રાવળ તે કાળના લાખિયાર વિયર, અને આજના ભુજમાંથી ભાગ્યા ત્યારે ઘેાડા ઉપર બેસીને આ મારગે નાઠા હતા. એટલે ઘેાડા ઉપર બેસીને નાસી શકાય એવા મા ત્યાં હતા. કચ્છના ભૂસ્તરશાસ્ત્રના અહેવાલમાં પણ જ્યારે ત્યારે કચ્છના અખાતમાં જમીન ધસી પડવાના, રેતીના ઢેર રચાવાના ને પછી વીંખાઈ જવાના ઉલ્લેખા મળે છે.
જે સ્થળે ભદ્રેસરનું જૈન મંદિર છે, એની પાછળ એક વિશાળ નગરી ધરતીકંપમાં સીધી જમીનમાં ઊતરી ગઈ હાય એવાં એધાણા મળે છે. તે ટાયેલાં ખડેરાની બરાબર મધ્યમાં તીરસાંસરવા દરિયા તરફ જતા હૈાય એવા જમીનમાં ચીરે છે. આ ચીરાની આસપાસ આજ પણ રાત-મધરાતે જાણે ઘણાં ધાડાંએ એકસાથે દોડતાં હોય એવા અવાજ સંભળાય છે. આવા અવાજને માટે કંઈક જમાનાનૂની દંતકથાઓ પણ ચાલે છે. પરંતુ ધરતીકંપની નબળી રેખા ત્યાંથી પુસાર થતી હાય એ સંભવ વધારે છે.
કચ્છના અખાત સંબધે એક બીજી વાત પણ જોવાની છેઃ વિક્રમની પદરમી સદીના મધ્યભાગમાં ભુજના જાડેજા રાજના એક પુત્ર દ્વારકા ગયા; ત્યાંના મૂળ વતની કાળાની એક કન્યા સાથે એ પરણ્યા.
