________________
ચાવડે સંઘાર
-
૭૫
મૂળ કચ્છના વાસી; ને બીજા પાટણ ઉપર કુતુબુદ્દીને વિજય કરીને વાસ કર્યો ત્યારે ત્યાંથી નાસીને કચ્છમાં વસવાટ કરવા આવેલા પોરવાડે. પાટણથી આવેલ જૈન સંઘ જેમ વેપાર-વણજમાં કુશળ હતા તેમ રાજકારણની કાબેલિયતની એની પરંપરા પણ ત્રણ વર્ષ જેટલી જૂની હતી. મૂળ કચ્છી સંઘ વેપાર-વણજ, વણઝાર ને પારાવારીમાં પારંગત હતા. એમને રાજકાજ બધું કેવળ ખૂની ભભકાની પરંપરા જેવું લાગતું.
“કામદાર ! કુળદેવી આશાપુરાને વચમાં રાખીને કહું છું કે એને કુંવર ભૂલે પડ્યો છે એય મને તે ખબર નહિ. મને તો એમ કે કેઈક રજપૂત બાપડો ભૂલો પડ્યો છે પોતાના ભૂમિયા સાથે. મને
જ્યારે ખબર પડી કે એ તે મારા ભાઈ લાખાને કુવર છે, એટલે રોટલા ખાવા નેતર્યો. અમે એક જ ભાણે ખાધેલું, હે ! એ પાછા લાખિયાર જતો હતો, ત્યાં તડકે લાગે કે કોણ જાણે શું થયું, પણ એનું પેટ છૂટી પડ્યું ને એ મરી ગયો ! હવે લાખો કહે છે કે તે. ઝેર દઈને મારા કુંવરને માર્યો ! આજકાલ તે ભાઈ, ધરમ કરતાંય ધાડ આવે છે!” - હાસ્ત બાવા ! આપણે ભલા ઝેર આપીએ શું કામ ? એ કાંઈ થડે લાખાને ટિલત હતું ? એ મરી જાય તે લાખા જામનાં બે ગામ આપણને થડાં મળવાનાં હતાં ? ને આપણે ઝેર આપીને માર્યો હોય તે ભલા, ખરખરે પણ શું કામ જઈએ ?” હીરા શેઠે કહ્યું: “વળી આંહી આપણા રાજમાં શોક પણ શું કામ પાળીએ ?”
અરે ભાઈ, ઘણુંય લાખાને કહેવરાવ્યું, પણ એણે તે એક જ વાત લીધી કે કોઈ વાતે લાખિયારમાં પેસવા જ નહિ દઉં. મારા દીકરાનું નામ લઈને આવ્યા છે એટલે આજ કનડ્યા વગર પાછો જવા દઉં છું, પણ તારે જે ખુલાસો હોય એ મને કથકેટના પાદરમાં કરજે. તારા કેટના ધૂળના ટીંબા ઉપર ઊભા રહીને તારી વાત
