________________
અકાલ.
૨૭૭
કરીને ખેંચી કાઢીશું–છેવટે પેટે પાટા બાંધીને કે એક ટંક ખાઈને પણ ચલાવી લઈશું.
વિ. સં. ૧૩૧૪ની હોળીની સાંજે ગામ ગામને પાદર ઘરડેરાઓ એકઠા થયા. ગામતળ પાસે કોઈ ઊંચી જગ્યા, કેાઈ ટેકરી, કઈ મંદિરનું શિખર દેખાયું ત્યાં એ ગયા. જાણકારોએ બરાબર સંધ્યાકાળે ગામતળની શક્ય એટલી ઊંચામાં ઊંચી જગાએથી ધૂળની ચપટી વેરી-લેટથીએ બારીક રજ હવામાં ઉડાડી. એ ધૂળ હવામાં લહેરાવાને બદલે નીચે બેસી ગઈ. એ જોઈને ઘરડેરાઓએ માથાં ધુણાવ્યાં : “ધાયું તે ધરણીધરનું થાય છે, પણ વરસ મોળું થાય એમ લાગે છે!” આ ચિત્ર ગયો. બળબળતો વૈશાખ ચ. દાવાનલ જેવો જેઠ ગયો. પણ આભમાં ક્યાંય વાદળી જ ના દેખાય.....ધરતી ઉપર ખાલી ગરમ પવન વેગથી ઉત્તરથી દખણ ફૂકાતો જાય. ને ગરમ પણ કેવો ? એને સ્પર્શ થાય તે અંગમાં લહાય ઊઠે એવો ! કુદરતને નિયમ છે, જ્યારે જૂની હવા ચાલે ત્યારે હવા ઠડી બને. પણ અહીં તે કુદરતે એ નિયમને ઊંચે મૂકયો હતો. આ તે હવા જેમ ચાલે એમ વધારે ગરમ બનતી હતી. પવન એટલે ગરમ વહેતો કે ઘાસની ગંજી, ઘાસનું બીડ કે વાંસના વનને એને સ્પર્શમાત્ર થાય કે એ સળગી ઊઠે. જાવા પાસે બરાસને બેટ છે. ત્યાંથી વહાણ ભરીને કપૂર આવ્યું હતું. પવનની સહી ના શકાય એવી ગરમીમાં એ બધું ધક્કા ઉપર જ સળગી ગયું
પાણી તે ક્યાંય ન મળેઃ નદીનાળાં સુકાઈ ગયાં, સરવર બધાં સુકાઈ ગયાં. અષાઢ, શ્રાવણ, ભાદર ને આસે, વર્ષાકાળના એ ચારે મહિના વીતી ગયા, પણ આકાશમાંથી પાણીનું ટીપુંય ન પડયું !
માણસોએ પેટે પાટા બાંધીને બીજું વર્ષ માંડ માંડ વિતાવ્યું. અને સંવત ૧૩૧૫નું વરસ તે દેશને માટે ભયંકર બે.
